Bore
BoreBora je strukturna jedinica koja nastaje savijanjem stijena
litosfere uglavnom zbog utjecaja tlakova prenesenih po slojevima.
Mogunost boranja slojeva ovisi o sastavu, strukturi, plastinosti,
tvrdoi i drugim fiziko - mehanikim i petrografskim svojstvima
stijena, a takoer i o njihovoj debljini i poloaju u litosferi (zbog
poviene temperature i tlaka stijene u veim dubinama podlonije su
savijanju i boranju od onih na povrini). Slika 1. Antiklinala i
sinklinala boreBora se sastoji od izboenog dijela antiklinale, i
udubljenog dijela sinklinale, koji su spojeni srednjim krakom
(slika 1 i slika 2).
Slika 2. Srednji krak Osna ploha (ravnina) je zamiljena ravnina
koja razdvaja antiklinalu i sinklinalu na dva krila (slika 3). Os
bore je zamiljeni pravac koji prolazi sjecitem osne ravnine i bilo
kojeg sloja antiklinale ili sinklinale. On definira njeno
pruanje.Slika 3. Osne ravnine sinklinale i antiklinaleSredinji dio
bore koji se nalazi izmeu njezinih krila naziva se jezgrom. U
neporemeenim uvjetima, kod antiklinale u jezgri se nalaze
najstarije naslage, a kod sinklinale najmlae (slika 4). Najvii
izboeni dio antiklinale je tjeme, a najnii dio sinklinale dno
(slika 4).
Slika 4. A) tjeme, krila i jezgra antiklinale; B) jezgra, krila
i dno sinklinale (starost slojeva 1-3)Bore se u prirodi nalaze
neporemeene i poremeene. Poremeene bore mogu biti nagnute pod
razliitim kutovima, stisnute i sl., tako da razlikujemo vie tipova.
Mogu se upoznati i njihov oblik rekonstruirati na temelju podataka
do kojih se dolazi istraivanjem postojeih elemenata na terenu.Bore
se mogu razlikovati primjenom dvaju kriterija, od kojih se prvi
temelji na odnosu poloaja osne ravnine bore prema horizontalnoj
ravnini, a drugi na odnosu poloaja krila prema osnoj ravnini
bore.
BORE PREMA POLOAJU OSNE PLOHE PREMA HORIZONTALI:
Slika 5. Bore prema poloaju osne plohe prema
horizontaliPromatrajui poloaj osne plohe bore prema horizontalnoj
ravnini, bora moe biti:a) uspravna (normalna) - osna ploha je
vertikalna, a krila padaju na suprotnu stranu od jezgre; b) kosa
osna ploha je blago nagnuta, ali se krila mogu razlikovati; c)
prebaena - oba krila padaju na istu stranu (ne nuno pod istim
kutom, krila su vie- manje paralelna); d) polegla - krila se
pribliavaju horizontali, osna ploha je priblino u horizontalnom
poloaju; e) utonula - krila su nagnuta suprotno od prebaene bore,
poloaj slojeva nije mjerodavan
za razlikovanje sinklinala od antiklinala; jedino mjerilo je
poredak slojeva po
starosti.
Slika 6. Bora: 1 uspravna, 2 kosa, 3 prebaena, 4 polegla, 5
utonula
BORE S OBZIROM NA POLOAJ KRILA PREMA OSNOJ PLOHI:Promatrajui
poloaj krila bore prema osnoj plohi, bora moe biti: Slika 7. Bore
prema poloaju krila i osne ploheSUSTAVI BORA:
Razlikuju se dva sustava bora, antiklinorij i sinklinorij.
Posjeduju elemente analogne sinklinali i antiklinali (tjeme, osna
ploha, jezgra, krila i ela), ali su im krila sekundarno borana.
Velikih su dimenzija i kompleksnije grae.
Slika 8. Sinklinorij (S) i antiklinorij (A) normalna - krila
pravilno divergiraju (razdvajaju se)
2) izoklinalna krila su paralelna s osnom plohom
3) lepezaste krila su savijena u obliku lepeze
