BOŞALTIM BOŞALTIM SİSTEMİSİSTEMİ

BOŞALTIM NEDİR?BOŞALTIM NEDİR? BOŞALTIM:Hücrede sindirim sonucu oluşan vücut için zararlı atıkların çeşitli yapı ve organlarla vücuttan uzaklaştırılmasıdır.

•AKCİĞERAKCİĞER

•KARACİĞERKARACİĞER

•DERİDERİ

•KALIN BAĞIRSAKKALIN BAĞIRSAK

•BÖBREKLERBÖBREKLER

ATIK MADDELERİ ATIK MADDELERİ VÜCUTTAN VÜCUTTAN UZAKLAŞTIRAN UZAKLAŞTIRAN ORGANLARORGANLAR

AKCİĞERLERAKCİĞERLER

•Kan içindeki Kan içindeki karbon dioksidi karbon dioksidi ve suyu soluk ve suyu soluk verme esnasında verme esnasında vücut dışına vücut dışına atar.atar.

KARACİĞERKARACİĞER

•Proteinlerin Proteinlerin sindirilmesi sindirilmesi sonucunda sonucunda oluşan zehirli bir oluşan zehirli bir maddeyi, daha az maddeyi, daha az zararlı olan üreye zararlı olan üreye dönüştürür. dönüştürür.

DERİDERİ

•Vücudumuzdan Vücudumuzdan suyun ve tuzun suyun ve tuzun fazlasını terleme fazlasını terleme yoluyla dışarı yoluyla dışarı atar.atar.

KALIN BAĞIRSAKKALIN BAĞIRSAK

•Su,safra ve besin Su,safra ve besin atıklarının dışkı atıklarının dışkı şeklinde şeklinde vücuttan vücuttan atılmasını sağlar.atılmasını sağlar.

BÖBREKLERBÖBREKLER

•Kan içindeki Kan içindeki zararlı atıkları ve zararlı atıkları ve üreyi süzerek üreyi süzerek idrar şeklinde idrar şeklinde vücuttan vücuttan uzaklaştırır.uzaklaştırır.

DİKKATDİKKAT Üre,karbondioksit ile Üre,karbondioksit ile suyun ve tuzun fazlası suyun ve tuzun fazlası vücuttan uzaklaştırılması vücuttan uzaklaştırılması gereken atık gereken atık maddelerdir.Atık maddeler maddelerdir.Atık maddeler vücuttan vücuttan uzaklaştırılmadıkları uzaklaştırılmadıkları takdirde zehirleyici olabilir.takdirde zehirleyici olabilir.

BOŞALTIM SİSTEMİMİZİ OLUŞTURAN YAPI VE ORGANLAR• Vücudumuzdaki Vücudumuzdaki

temel boşaltım temel boşaltım organı organı böbreklerdir.böbreklerdir.

• Böbreklerimiz,vücuBöbreklerimiz,vücudumuzda çeşitli dumuzda çeşitli faaliyetler faaliyetler sonucunda oluşan sonucunda oluşan zararlı maddeleri zararlı maddeleri kanımızdan kanımızdan süzerek süzerek uzaklaştırır.uzaklaştırır.

Böbrek

Böbrek atardamarı

Böbrek toplardamarı

Üreter

İdrar kesesi

Üretra

Böbreklerimiz kanımızı Böbreklerimiz kanımızı süzerken süzerken vitamin,su,mineraller gibi vitamin,su,mineraller gibi kanımızın içindeki yararlı kanımızın içindeki yararlı maddeleri koruyup atık maddeleri koruyup atık maddeleri uzaklaştırması maddeleri uzaklaştırması gerekir.gerekir.

Peki böbrekler bunu Peki böbrekler bunu nasıl gerçekleştirir?nasıl gerçekleştirir?

NEFRONNEFRON

•Her bir böbrekte, yaklaşık Her bir böbrekte, yaklaşık bir milyon nefron bir milyon nefron bulunur.Nefronlar boşaltım bulunur.Nefronlar boşaltım maddelerini kandan süzer maddelerini kandan süzer ve idrarı oluşturur.Böylece ve idrarı oluşturur.Böylece kanımız zararlı atıklar ve kanımız zararlı atıklar ve üreden temizlenmiş olurüreden temizlenmiş olur..

Peki, böbreklerimizin idrarı Peki, böbreklerimizin idrarı nasıl oluşturduğunu biliyor nasıl oluşturduğunu biliyor musunuz?musunuz?

• 1.Kan, böbrek atardamarları yoluyla 1.Kan, böbrek atardamarları yoluyla böbreklere gelir.böbreklere gelir.

• 2.Süzülme sırasında kan içindeki 2.Süzülme sırasında kan içindeki yararlı maddeler nefronlarda geri yararlı maddeler nefronlarda geri emilir ve yeniden kana geçer.emilir ve yeniden kana geçer.

• 3.Süzülerek temizlenen bu kan böbrek 3.Süzülerek temizlenen bu kan böbrek toplardamarı ile böbreklerden çıkartoplardamarı ile böbreklerden çıkar

• 4.Süzülmeden sonra kalan tuzun ve 4.Süzülmeden sonra kalan tuzun ve suyun fazlası ile üre, idrarı oluşturur.suyun fazlası ile üre, idrarı oluşturur.

• 5.Oluşan idrar, üreter ile idrar kesesine 5.Oluşan idrar, üreter ile idrar kesesine taşınır ve burada toplanır.taşınır ve burada toplanır.

• 6.İdrar, üretra ile vücuttan dışarı atılır.6.İdrar, üretra ile vücuttan dışarı atılır.

BUNLARI BİLİYOR BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ ?MUYDUNUZ ?• Böbreklerimiz her 10-20 dakikada bir Böbreklerimiz her 10-20 dakikada bir

vücudumuzdaki kanı süzer. vücudumuzdaki kanı süzer.

• Bu işlem günde 100-150 defa tekrar Bu işlem günde 100-150 defa tekrar edilir.edilir.

• Bir günde yaklaşık 500 litre kan Bir günde yaklaşık 500 litre kan böbreklerimiz tarafından süzülerek 1.5 böbreklerimiz tarafından süzülerek 1.5 litre idrar üretilir.litre idrar üretilir.

• Bu da hayatımız boyunca ortalama 45 Bu da hayatımız boyunca ortalama 45 000 litre idrar ürettiğimiz anlamına 000 litre idrar ürettiğimiz anlamına gelmektedir.gelmektedir.

SAĞLIĞIMIZ VE BOŞALTIM SAĞLIĞIMIZ VE BOŞALTIM SİSTEMİMİZSİSTEMİMİZ

Boşaltım Sistemi Hastalıkları:Boşaltım Sistemi Hastalıkları:• Böbrek iltihabı,böbrek taşı,şeker hastalığı ve yüksek Böbrek iltihabı,böbrek taşı,şeker hastalığı ve yüksek

tansiyona bağlı böbrek rahatsızlıkları,idrar kesesi ve tansiyona bağlı böbrek rahatsızlıkları,idrar kesesi ve idrar yolları iltihabı ile böbrek yetmezliği.idrar yolları iltihabı ile böbrek yetmezliği.

Boşaltım Sisteminin Sağlığını Korumak İçin Neler Boşaltım Sisteminin Sağlığını Korumak İçin Neler Yapmalıyız?Yapmalıyız?

• Temiz olmalı ve idrar yollarını soğuktan korumalıyız.Temiz olmalı ve idrar yollarını soğuktan korumalıyız.• Günde en az iki litre su içmeliyiz.Günde en az iki litre su içmeliyiz.• Böbrek iltihabı rahatsızlığında tedavi yarıda Böbrek iltihabı rahatsızlığında tedavi yarıda

kesilmemeli, doktorun verdiği ilaçlar kullanılmalıdır.kesilmemeli, doktorun verdiği ilaçlar kullanılmalıdır.• Ağrılı işeme ve iltihaplı akıntı görülürse doktora Ağrılı işeme ve iltihaplı akıntı görülürse doktora

gidilmelidir.gidilmelidir.• Diş çürükleri en kısa sürede tedavi edilmeli,boğaz Diş çürükleri en kısa sürede tedavi edilmeli,boğaz

iltihaplanmasında tedavi yarıda iltihaplanmasında tedavi yarıda kesilmemelidir.Çünkü bu hastalıklar tedavi kesilmemelidir.Çünkü bu hastalıklar tedavi edilmezse kalıcı böbrek rahatsızlığına yol açabilir. edilmezse kalıcı böbrek rahatsızlığına yol açabilir.

Böbrek Yetmezliği Nedir? Böbrek Yetmezliği Nedir? BöbrekBöbrek fonksiyonlarındaki kalıcı bozukluk fonksiyonlarındaki kalıcı bozukluk

nedeniyle böbrekle atılması gereken nedeniyle böbrekle atılması gereken zararlı maddelerin atılamamasına bağlı zararlı maddelerin atılamamasına bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Böbrek olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Böbrek yetmezliği ilerler ve kalıcı hale gelirse yetmezliği ilerler ve kalıcı hale gelirse başka tedavi yöntemlerinin uygulanması başka tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekir. gerekir.

Tedavisi:Tedavisi: Diyaliz: Böbrekler yeterince çalışmadığı Diyaliz: Böbrekler yeterince çalışmadığı

zaman, idrarla atılması gereken üre gibi zaman, idrarla atılması gereken üre gibi bazı zararlı maddeler atılamaz ve kanda bazı zararlı maddeler atılamaz ve kanda birikir.Diyaliz cihazı, kandaki bu zararlı birikir.Diyaliz cihazı, kandaki bu zararlı maddeleri süzerek kanın temizlenmesini maddeleri süzerek kanın temizlenmesini sağlar.Bu yöntem kalıcı bir tedavi olmayıp sağlar.Bu yöntem kalıcı bir tedavi olmayıp cihaza bağımlı yaşanmaktadır.Kesin tedavi cihaza bağımlı yaşanmaktadır.Kesin tedavi böbrek naklidir.böbrek naklidir.

DİYALİZ TEDAVİSİ NASIL GERÇEKLEŞİR?DİYALİZ TEDAVİSİ NASIL GERÇEKLEŞİR? • Böbrekler yeterince çalışmadığı zaman, Böbrekler yeterince çalışmadığı zaman,

idrarla atılması gereken üre gibi bazı idrarla atılması gereken üre gibi bazı zararlı maddeler atılamaz ve kanda birikir. zararlı maddeler atılamaz ve kanda birikir. Diyaliz cihazı kandaki bu zararlı maddeleri Diyaliz cihazı kandaki bu zararlı maddeleri süzerek kanın temizlenmesini sağlar. Bu süzerek kanın temizlenmesini sağlar. Bu yöntemle kalıcı tedavi ile yöntemle kalıcı tedavi ile sağlanamadığından hastalarımız cihaza sağlanamadığından hastalarımız cihaza bağlı yaşamaktadır. Bu yüzden böbrek bağlı yaşamaktadır. Bu yüzden böbrek nakli daha da önem kazanmaktadır.nakli daha da önem kazanmaktadır.

• BÖBREK TAŞININ OLUŞMASININ SEBEPLERİ BÖBREK TAŞININ OLUŞMASININ SEBEPLERİ NELERDİR TAŞ OLUŞUMUNU ÖNLEMEK İÇİN NELERDİR TAŞ OLUŞUMUNU ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ?NELER YAPABİLİRİZ?

• Oluşan taşların sebebi bazen tam olarak Oluşan taşların sebebi bazen tam olarak bilinemez. İdrar yolları iltihabı gibi bazı bilinemez. İdrar yolları iltihabı gibi bazı böbrek hastalıklarında böbrek taşı böbrek hastalıklarında böbrek taşı oluşması kolaylaşır. Besinlerle alınan fazla oluşması kolaylaşır. Besinlerle alınan fazla kalsiyum ve d vitamini taş oluşumuna kalsiyum ve d vitamini taş oluşumuna sebep olabilir. sebep olabilir.

• Taş oluşumunu önlemek için günde en az Taş oluşumunu önlemek için günde en az iki litre su içmek, süt ürünlerinin ve tuzun iki litre su içmek, süt ürünlerinin ve tuzun aşırı miktarda tüketilmesinden uzak aşırı miktarda tüketilmesinden uzak durmak, günlük egzersizleri düzenli durmak, günlük egzersizleri düzenli yapmak gerekir.yapmak gerekir.

• BÖBREKTAŞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?BÖBREKTAŞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

• Böbrek taşının tedavi yöntemlerinden biri Böbrek taşının tedavi yöntemlerinden biri de taş kırmadır. Bunun için yüksek enerjili de taş kırmadır. Bunun için yüksek enerjili ses dalgaları, cilde ve iç organlara zarar ses dalgaları, cilde ve iç organlara zarar vermeden böbreklere gönderilerek böbrek vermeden böbreklere gönderilerek böbrek taşları kırılıyor. Böylece böbrek taşlarının taşları kırılıyor. Böylece böbrek taşlarının idrar yolundan kolaylıkla atılması idrar yolundan kolaylıkla atılması sağlanıyor. Çok büyük taşlar ise sağlanıyor. Çok büyük taşlar ise ameliyatla alınmaktadır.ameliyatla alınmaktadır.

Boşaltım Sistemi

BOŞALTIMDA GÖREVLİ

ORGANLARORGANLARI HASTALIKLARI

DERİ

AKCİĞER

BÖBREK

KARACİĞER

KALINBAĞIRSAK

BÖBREK

ÜRETER

İDRAR KESESİ

ÜRETRA

BÖBREK YETMEZLİĞİ

TEDAVİSİ: DİYALİZ, BÖBREK

NAKLİ

BÖBREK TAŞI

TEDAVİSİ: TAŞ KIRMA

SORULARSORULAR1-1- Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilen Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilen

organların tamamı vücudumuzdan atık organların tamamı vücudumuzdan atık maddeleri uzaklaştırır?maddeleri uzaklaştırır?

A)A)Böbrekler–Karaciğer–Akciğer–Deri–Böbrekler–Karaciğer–Akciğer–Deri–Kalınbağırsak Kalınbağırsak

B)B) Mide-Böbrekler-İncebağırsak-Kalınbağırsak- Mide-Böbrekler-İncebağırsak-Kalınbağırsak-AkciğerAkciğer

C)C) Akciğer-Deri-Kalınbağırsak-Mide-İncebağırsak Akciğer-Deri-Kalınbağırsak-Mide-İncebağırsak

D)D) Deri-İncebağırsak-Böbrekler-Kalınbağırsak- Deri-İncebağırsak-Böbrekler-Kalınbağırsak-Karaciğer Karaciğer

2-2- Aşağıdaki şekilde boşaltım sistemini Aşağıdaki şekilde boşaltım sistemini oluşturan yapı ve organlar gösterilmiştir.oluşturan yapı ve organlar gösterilmiştir.

1

2

4

5

3

6

Şekle göre aşağıdaki soruları Şekle göre aşağıdaki soruları cevaplayalım.cevaplayalım.

a)a)1,2,3,4,5 ve 6 numaralı yapı ve 1,2,3,4,5 ve 6 numaralı yapı ve organların isimleri ve görevleri organların isimleri ve görevleri nelerdir?nelerdir?

b)b) 2 numaralı organın görevi ve önemi 2 numaralı organın görevi ve önemi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?doğru olarak verilmiştir?

A)A) Üreyi oluşturarak uzaklaştırır. Üreyi oluşturarak uzaklaştırır.B)B) Kan içindeki karbon dioksidi Kan içindeki karbon dioksidi

uzaklaştırır ve temizler.uzaklaştırır ve temizler.C)C) Taş oluşmasını atıkları uzaklaştırır. Taş oluşmasını atıkları uzaklaştırır.

önleyerek sağlığımızı korur.önleyerek sağlığımızı korur.D)D) İdrar oluşumu ile kandaki İdrar oluşumu ile kandaki

3-3-Boşaltım sistemi organlarının Boşaltım sistemi organlarının sağlığını korumak için alınabilecek sağlığını korumak için alınabilecek önlemler nelerdir?önlemler nelerdir?

KAYNAKÇAKAYNAKÇA

• MEB 7. SINIF DERS KİTABIMEB 7. SINIF DERS KİTABI

• FENOKULU.COMFENOKULU.COM