BR.60_kapital_ponedelnik 14 juni 2010

2.280

2.300

2.320

2.340

2.360

2.380

2.400

2.420

07.6 08.6 09.6 10.6 11.6

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

NA ZATVORAWE, PETOK, 11.06.2010, 13.00~.

MBI 10 0,32%MBID 1,29%OMB 0,12%

EVRO/DENAR 61,50DOLAR/DENAR 51,06EVRO/DOLAR 1,20

NAFTA BRENT 74,29EURORIBOR 1,27% INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (04.06)

PONEDELNIK, 14. JUNI. 2010 | BROJ 60 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

� MAKEDONSKITE KOMPANII I PADOT NA EVRO-TO: KOJ ]ARUVA, A KOJ GUBI?.........................STRANA 15

� DESET KOTIRANI KOMPANII GI NAGRADIJA AKCIONERITE: KRIZATA NE GI SEKNA DIVIDENDITE........................................STRANA 16

� RADOVAN JELA[I]: BANKARITE VO KRIZATA STANAA POGOLEMI KATOLICI OD PAPATA!.......20

� KOMPANII I PAZARI

� VOVEDNIKQUPÔ ZIKOV

“VRVKA E RABOTATA”!? � STRANA 2

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA

STIVEN ROL XONSON KONTROLS

POSTOJANO VO POTRAGA PO NOVI AKVIZICII � STRANA 14

0

72.360

2.380

2.400

2.420

A ZATVORAWE, PE,

MBI 10 MBID OMB

EVRO/DENADOLAR/DENEVRO/DOLA

NAFTA BRENEURORIBORINDEKS NA MAKEDD D

2 280

2.300

2.320

2.340

VLADATA PRIZNA KOLAPS NA FONDOVITE?!

ROBERT ZELIK PRETSEDATEL NA SVETSKATA BANKA

ZAGRI@EN SUM ZA EKONOMIJATA VO EVROPA � STRANA 13

� KOLUMNI � STRANA 12

KIRIL NEJKOVVNATRE[NA RE-VIZIJA – IDNI-NATA NA PRO-FESIJATA

DEN DONÊVMARIOVO – CENTAR ZA ALTERNATIV-NA ENERGIJA

MAKEDONSKO–ЧE[KI BIZNIS -FORUMOBRA]AWE NA PRETSEDATELITE NA DVETE DR@AVI, \ORGE IVANOV I VACLAV KAUS

22 JUNI 2010 GODINA, 9.00 ÂSOT NA 5 KAT WWW.MCHAMBER.MK

0

00

NA

M

REBALANS NA BUXETOT

11.6

� VOVEDNIK

09.6 10.6

2.280

07.6 08.6

DODEKA DRUGITE DR@AVI SAMI SI PROIZVEDUVAAT ENERGIJAMAKEDONIJA I U[TE ÊTIRI ZEMJI VO EVROPA ]E UVEZUVAAT STRUJA � STRANA 10

74 7777777 7 777 7777777777 777

QUPÔ [email protected]

NAVIGATOR14.06.20102

Od svetskiot izvoz na p~enica vo momen-tov otpa|a na Rusija, no ovaa zemja se zakanuva za deset godini da stane na-jgolem svetski izvoznik na ito. Rusija,

koja do ranite 90-ti godini gladuva{e, sega se zakanuva da ja zazeme pozicijata na SAD, ~ij udel se namali od 26% na 19%. Vo poslednite 11 meseci Rusija obezbedi 58% od vkupnite egipetski potrebi za ìto, a edna godina pred toa toj udel be{e samo 40%. Udelot na amerikanskoto ìto na egipetskiot pazar se namali od 13% na 8%. Ruskoto zemjodelstvo doìvuva renesansa po ekonomskata tranzicija. Koga vo 2008 godina cenite na ìtoto dostignaa rekordna vrednost, plodnata zemja vo crnomorskiot region stana interesna za {vedskite, britanskite, kineskite i ju`nokorejskite investitori.

14%

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

MRTV NAJDE ZAKONSKA DUPKA, �SE ÊKA REAKCIJA OD EVROPSKATA KOMISIJA

SOBRANISKI ILI VLADIN KANAL?!Sovetot za radiodifuzija i opozicijata alarmiraat, od MRTV ignoriraat, a od Evropskata komisija ve}e podolgo vreme reagiraat

Vladinite reklamni spotovi i sednici koi sekojdnevno se

emituvaat na Sobranis-kiot kanal pretstavuvaat klasi~na zloupotreba na makedonskiot radio-difuzen servis, komen-tiraat vo Sovetot za radiodifuzija, telo nadle`no za kontrola na mediumite vo zemjava. Vo Sovetot o~ekuvaat reakcija za ovoj problem da dobijat i od Evrop-skata komisija. MTV preku dupki vo Zakonot za radiodifuzija go koristi Sobraniskiot kanal za emituvawe vladina programa. Nadle`nite se setile po zavr{uvaweto na redovnata programa, koja se emituva legalno, kako {to se vo slu~ajov parlamentarnite sednici i sobraniskite komisii, da emituvaat vladini sednici i reklami i da go smenat znakot Sobra-niski kanal vo MRT. “Postojat MTV1, MTV2 i Sobraniski kanal, a programa od tipot MRT Zakonot ne prepoznava”, izjavi za “Kapital”, Zoran Stefanovski, pret-sedatel na Sovetot za radiodifuzija, dodavaj}i deka duri i nema potre-ba od nov samostoen sobraniski kanal, {to neodamna be{e postave-no kako inicijativa vo Sobranieto.Od rakovodstvoto na MTV ne dobivme odgovor zo{to Vladata so svoite aktivnosti e prisutna na Sobraniskiot kanal. Sovetot za radiodifuzija, koj e odgovoren organ za sankcionirawe na ovie prekr{oci, ima problem zatoa {to s$ u{te nema zakonski mo`nosti za sproveduvawe na kazneni odredbi.“Toj kanal postoi. Treba samo da se smeni na~inot na rabota i, pred s$, da se dopolni zakonot. Neka postavat zakonska odredba za da kaznuvame. Vaka, nemame alatka {to bi moèle da ja upotrebime”, objasnuva Stefanovski.Od Sovetot za radiodi-fuzija demantiraat seka-

kov pritisok vrz nivnata rabota od vladini insti-tucii. Ottamu apeliraat Sobranieto da go re{i ovoj problem vo najbrzo vreme, pa duri i ako treba namesto vladini sednici da se emituvaat segmenti od rabotata na Evropskiot parlament.“Ako ve}e se insistira Sobraniskiot kanal da funkcionira samostojno, treba prvo Sobranieto da formira firma kako subjekt koj }e stoi zad toj kanal”, objasni za “Kapital” Tome Gruevski, ~len na Sovetot za radiodifuzija. Po ova pra{awe cvrst stav imaat i politi~kite partii. Edni go margin-aliziraat zna~eweto na skandalot deka MRT raboti na divo, drugi smetaat deka situacijata e alarmantna.“Vo vreme koga dràvnite institucii se raspa|aat pod silnoto politi~ko vlijanie, nitu Sovetot za radiodi-fuzija ne moè da gi sankcionira prekr{ocite na Sobraniskiot kanal”, veli Vesna Bendevska,

pratenik na SDSM i ~len na Sovetot na Sobranis-kiot kanal. Spored nea, nema dovolno politi~ka volja za da se prekine zloupotrebata {to sekoj-dnevno ja pravi javniot servis. So sprotiven stav izle-guvaat pripadnicite na sprotivniot politi~ki tabor. Spored niv, trans-parentnosta e na prvo mesto, pa duri i koga stanuva zbor za kr{ewe na Zakonot.“Upravuvaweto so So-braniskiot kanal e vo nadle`nost na Sovetot na MRTV, a samiot fakt {to toj e izbran od Sobranieto govori dovolno”, re~e Ilija Dimovski, pratenik od VMRO-DPMNE i ~len na Sovetot na Sobraniskiot kanal. Toj smeta deka e sosema korektno emitu-vaweto vladini reklam-ni spotovi zatoa {to nivnata sodrìna bila polezna za gra|anite. Spored Dimovski, toa ne se reklami za nitu edna politi~ka struktura.

QUPÔ [email protected]

PONEDELNIK 14 JUNI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Edna od osnovnite celi na rebalansot na Buxetot be{e da se

za{titat site povredlivi kategorii na gra|ani od efektite na evrop-skata kriza, i za taa cel }e se obezbedat pove}e sredstva za zdravstvoto i socijalnata pomo{“, veli ministerot za fi-nansii, Zoran Stavrevs-ki! Po ova zaklu~okot e deka ima edna dobra, i mnogu lo{i vesti ... Dobrata ves t e deka Vladata e ve}e zagrièna ... Fondovite & se pra-zni! Postoi svesnost!? Lo{ite vesti se deka tokmu ovoj rebalans i ”vbrizguvaweto” pari vo fondovite pokaùva deka dràvata se soo~uva so kriza na svoite oprede-lbi i ekonomski politi-ki! I toa site go gledaat! Pred letoto go vidoa site osigurenici vo fo-ndovite! Naesen vero-jatno }e go vidat i zem-jodelcite (subvenciite!?) Ottuka, zaklu~uvame deka Vladata se podgotvuva za izbori! Kako na drug na~in da se tolkuva – obrazloènieto na Stavrevski za ranli-vite kategorii i fondovite (tamu se glasa~ite!?), da im se preleat novi pari (a {to e so fondovskite prihodi od operativna dejnost???). A, vo isto vreme se vrabotuvaat novi 5.000 vo javnata administracija! Platite gi zamrznuvaat do 2012! Nema ekonomska logika!? Politi~ka, sepak, ima.Krateweto na kapita-lnite investicii isprati signal deka voop{to ne im se na dneven red na razmisluvawe vetenite pati{ta i drugi kapi-talni proekti! No, pred edna i pol godina, vetija 8 milijardi evra inve-sticii vo pet, {est ili sedum godini (ili po ne{to pove}e od edna milijarda godi{no!?) Ako vladiniot problem so Buxetot go sporedime so raboteweto na edna kompanija – ova nekako

mu doa|a kako problem so likvidnosta, rentabi-lnosta i solventnosta na Vladata! Vladata ne e likvidna oti o~igledno nema pari! Nitu ima na~ini kako brzo da sobere! Ne e rentabilna oti pravi mnogu pove-}e tro{oci od {to pravi prihodi (Boìdar Xeli}, na vremeto od opozicija & pora~a na srpskata vlast – “de~ki smawite doìvqaj”). Ottuka Vla-data e vo “apsolutna zaguba vo supstanca” vo raboteweto {to se manifes tira vo nem-aweto pari za finan-sirawe na osnovnite nejzini funkcii! Taa ne e nitu solventna, ako se ima predvid fa-ktot deka doma se soo~uva so golemi problemi okolu vra}aweto na svoite ob-vrski – osobeno so DDV-to za kompaniite! Ova e zagriùva~ko scenario!? Re{enieto e zgolemuvawe na prihodite vo Buxetot! No, kako? Na~ini sega ima malku! Osnovniot e zgolemena ekonomska aktivnost – investicii, otvorawe novi kompanii, novi rabotni mesta i pla}awe danoci i pri-donesi po osnova na ova! No, ova odamna ne e na~in za polnewe na makedonskiot Buxet! Od druga strana, se ~ini ve}e e docna za vakvi “dolgoro~ni opredelbi”, ako se ima predvid deka Vladata na Gruevski e ~etiri godini na vlast, a sega mora brzo da reagira! Ottuka, ako se otfrli i mo`nosta za zgolemuvawe na danocite (DDV i drugi pridonesi), koja bi bila pogubna politika za Gruevski ({to ne zna~i deka nema da dojde do toa kako neminovnost vo nared-nite {est do dvanaeset meseci, dokolku i MMF pritisne), toga{, no-rmalno, na raspolagawe ostanuva samo mo`nosta za kratewe na sega{nite tro{oci!? Ima u{te edna mo`nost koja nikoj ne ja

“VRVKA E RABOTATA”!?

posakuva – inflacija, pa devalvacija ... no, toa }e bide katastrofa! Nikola Gruevski, vikendov dode-ka ja otvora{e – ping-pong salata i kuglanata, sepak, vo edno ima{e pravo! Deka i pregolemite kratewa od Buxetot moàt da bidat negativni – da ja povtorat recesijata ko ja , vid ete , spored Vladata - pominala!? No, ova zna~i deka golem del od realnata ekonomija (biznisot na kompaniite) e povrzan so tro{ewata na dràvata (“cicawe” od Buxetot)! Ottuka, ako kompaniite s$ pomalku rabotat, pomalku danoci }e ima vo Buxetot, vla-data }e ima pomalku pri-hodi, pa toa zna~i deka ako ne ovoj mesec, toga{ vo oktomvri i noemvri sigurno, dràvata }e se soo~i so nova kriza na pla}awa, na ve}e srabo-tenoto od kompaniite, od koi ~eka danoci! Vero-jatno i DDV –to nema da moè da go vra}a! Ova }e zna~i nov rebalans (drugi merki!!??), te{ka zima! Pat kon bankrot! A, izborite ednostavno - }e bidat neminovnost! Adutot pred gra|anite }e bidat samo spomenicite na skopskiot plo{tad!? Malku e ...

VIKTORIJA [email protected]

� ZORAN STEFANOVSKIPRETSEDATEL NA SOVETOT ZA RADIODIFUZIJAMRT raboti na divo zatoa {to takva programa ne postoi. Zakonot prepoz-nava MTV1, MTV2 i Sobraniski kanal.”

14.06.2010 3NAVIGATOR

Makedo n i j a e edna od zem ji te so n a j - n i s k a p r o s e ~ n a

penzija na Balkanot, zaedno so Bugarija i Albanija. Spored poda-tocite na Ministerstvoto za trud i socijalna poli-tika, prose~nata penzija vo Makedonija za 2009 godina iznesuva{e 10.057 denari (okolu 165 evra). Bugarija stoi polo{o so poniska prose~na penzija za 20 evra. Albanija ima ubedlivo najniska prose~na penzija od site balkanski zemji - samo 55 evra. Me|u zemjite so povisoka prose~na penzija se vbrojuvaat Romanija so 177 evra i Bosna i Hercegovina so 171 evra vo 2009 godina. Spored podatocite objav-eni na veb-sajtot SeeBiz.eu, Crna Gora ima najvi-soki penzii na Balkanot. Prose~nata penzija tamu iznesuva duri 255 evra. Crnogorskiot prosek e na pribli`no nivo so nekolku evropski zemji, me|u koi se Estonija, kade {to penziite minatata godina iznesuvale 285 evra, Letonija so 258 evra i Litvanija so 220

�

NE IM BE[E DENOTLIDERI

ZORAN STAVRESKI

SO OSTAVKA PROTIV ZDRAVSTVOTO KOE PROPA\A

So objasnenie deka ne saka da bide del od tim koj sproveduva pogubna

politika vo zdravstvoto, Dejan Gacov, ve}e porane{en portpa-rol na Fondot za zdravstvo, si dade ostavka od funkcijata. Redok primer na dràven slu`benik koj izlegol jasno, glasno i bez vlakna na jazikot da kaè kako navistina stojat rabotite. Obrazloènieto na negovata ostavka od funkcijata otkriva navistina skandalozni raboti vo zdravstvoto. Veli deka timot so koj {to rabotel e tim koj sproveduvaj}i politika, diri-girana direktno od premierot Gruevski, negoviot {ef na kabi-net Proto|er, kako {to tvrdi Gacov, gi ostava gra|anite bez lekovi, vo ruinirani bolnici i so demotivirani lekari. So priznanieto deka ne sakal da dava la`ni izjavi so koi }e gi zamajuva gra|anite deka vo zdravstvoto ima pari i deka Vladata raboti vo korist na gra|anite, Gacov hrabro istapi od redot na site onie koi so la`ni izjavi ja razubavuvaat realnosta.

POBEDNIK

GUBITNIK

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

PITER LIN^DOLGOGODI[EN FOND-MENAXER I AVTOR NA POPULARNI KNIGI ZA INVESTIRAWE

18.500

722.000

DECA VO MAKEDONIJA NE SE VKLUÊNI VO REDOVNIOT SISTEM NA OBRAZOVANIE

MILIONI DECA VO SVETOT NE SE VKLUÊNI VO OSNOVNO UÎLI[TE, A 71 MILIONI DECA OD SREDNO[KOLSKA VOZRAST NE SE ZAPI[ANI VO UÎLI[TE

DECA GO POMINUVAAT SVOETO DETSTVO NA ULICA I SE @RTVI NA NAJLO[I FORMI NA ZLOUPOTREBA NA DETSKIOT TRUD

SOCIJALCI

Vladata kone~no go donese i o~ekuvaniot rebalans na buxetot so koj mora{e

da gi skrati tro{ewata od buxetot zaradi namalenata naplata na prihodite vo buxetot, trend koj, kako pos-ledica na ekonomskata kriza, e prisuten od po~etokot na godinava. Iako mnogu eksperti i pora-ne{ni ministri za finansii koi imaat uvid i poznavawa za upravuvaweto so makedon-skite javni finansii sugeriraa deka Vladata mora pove}e da {tedi i da gi namali nepotreb-nite tro{ewa od buxetot so cel da ja za~uva makroekonomskata stabilnost i da & pomogne na ekonomijata, rebalansot na buxetot pokaà deka Vladata odlu~i vo vreme na kriza da vodi socijalna, namesto ekonom-ska politika. Tro{ewata na buxetot za godi-nava se namalija za 76 milioni evra, ili samo za 3,2%, iako podatocite pokaùvaat mnogu pogolem pad na prihodite vo buxetot.Samiot fakt {to kapitalnite investicii se namaleni za 85 milioni evra, nasproti obez-beduvaweto na dopolnitelni 57 milioni evra za zdravstvoto, penziskiot fond i socijal-

nata pomo{, dava poraka deka ekonomijata }e po~eka nekoi podobri vremiwa. No, govori i za edna druga sostojba vo Make-donija. Deka e s$ pogolem brojot na lu|e koi s$ pote{ko iveat i na koi im e neophodna socijalna pomo{ od buxetot.Sega ne e vreme da se misli deka so vakvata politika i onie koi sega go polnat buxetot moàt lesno da stanat socijalci. Sega e vreme koga se prebrojuvaat glasa~ite. I sekoj poteg koj e vo nivna korist e visoko na politi~kata agenda.

“Ne sakam da bidam del od sistem koj otkako frli milioni evra vo marketing-kampawi za stimulirawe na potomstvoto go stavi Fondot vo situacija da ne moè so meseci da gi is-plati porodilnite boleduvawa na rodilkite” izjavi Gacov.Spored nego, Vladata ja pravi politikata na Fondot i so nego direktno upravuvaat Gruevski i Proto|er, a ne prvite lu|e Maja Parnarxieva-Zmejkova i Janez Jelnikar. Hrabrost za pofalba, vo vreme na krajno ispolitiziran i instruiran javen aparat.

DEJAN GACOV

HERMAN VAN ROMPUJ �pretsedatel na Evropskata unija

IMATE RECESII, IMATE PADOVI NA BERZITE... AKO NE SFA]ATE DEKA TOA MO@E DA SE SLUÎ, TOGA[ NE STE PODGOTVENI I NEMA DOBRO DA POMINETE NA FINANSISKITE PAZARI

Postoi mo`nost da se zgole-mi paketot pomo{ od 750 milijardi evra, ako toj

ne uspee da go zapre {ireweto na dol`ni~kata kriza”, izjavi Herman van Rompuj, pretsedatel na Evropskata unija, so {to stana prv pretstavnik na EU koj si “poigra” so idejata za pogolem fond.Toj tvrdi deka vo momentot ne postojat znaci za kakvo bilo barawe za da se akti-vira planot za spa-suvawe. “Ako planot se pokaè nedovo-len, mojot odgovor e ednostaven: vo toj slu~aj }e napravi-me pove}e”, istakna van Rompuj.

SEP BLATER

FIFA so Svetskoto fud-balsko prvenstvo ja

napravi Ju`na Afrika centar na svetot

FRANC KRI@ENI]

Slovenija s$ u{te go igno-rira dolgot na Qubqan-

ska banka kon porane{nite jugoslovenski republiki

VASIL GRÊV

Republi~kiot sudski sovet razre{i dvajca sudii,

tokmu kako {to saka{e min-isterot za pravda, Mihajlo Manevski

NE E LESEN � @IVOTOT NA PENZIONERITE

Crna Gora ima najvisoki penzii, na nivo kolku nekoi evropski zemji. Vo Crna Gora prose~nata penzija e za 110% povisoka vo odnos na dekemvri 2003 godina. Makedonskite penzii, pak, vo istiot period se zgolemeni za 36,9%

MAKEDONSKITE PENZII ME\U NAJNISKITE NA BALKANOT


EU E PODGOTVENA DA JA ZGOLEMI POMO[TA

[TEFAN FILE

Ostana me|u retkite ev-ropski politi~ari koi

se zalagaat za Balkanot da ne ostane zalo`nik na bilateralnite sporovi

ZORAN STAVRESKI

ta vo s-iza,na

a-ii wa on-raada

reb-celatanana

e m a n -

ot at

ata va oti DEJAN GACOCOVV

evra. Vo Crna Gora prose~nata penzija e za 110% povisoka vo odnos na dekemvri 2003 godina. Makedonskite pen-zii, pak, vo istiot period se zgolemeni za 36,9%. Od 2000 godina koga prose~nata penzija vo Makedonija izne-suva{e 6.431 denari do denes taa beleì blag, no kontinuiran porast.Najnovite podatoci na Dràv -nio t zavod za statistika pokaùvaat deka prose~nata penzija vo prviot kvartal godi-nava beleì nezna~itelno opa|awe od 1% vo fevruari sporedeno so januari, za vo mart da se vrati na

istata suma od januari, pribli`no 10.100 denari. Istiot trend e zabeleàn i vo april. Naj-golem porast prose~nata penzija beleì vo 2006 i 2007 godina koga ima poka~uvawe od 1.693 denari. Vo 2008 i 2009 go-dina penziite se poka~eni za 516 denari.Crnogorskiot direktor na Fondot za penzisko osiguru-vawe veli deka i vo vreme na kriza, vo prvite ~etiri meseci godinava ostvarile rast na prihodite od pri-donesi za 10%.Penziite vo Makedonija voop{to ne zaostanuvaat zad trendot i mestoto {to go zazemaat makedonskite

plati vo odnos na zemjite od regionot. Spored poda-tocite od Ministerstvoto za trud i socijalna poli-tika, prose~nata plata vo Makedonija vo 2009 godina iznesuva{e 20.483 denari, odnosno 335 evra. Vo toj period penziite iznesuvaa 49,1% od platite. Soodnosot na penziite so platite od 61,4% vo 2004 godina, se namali na 59,3% vo 2005 godina, na 56,9% vo 2006 godina, na 55,5% vo 2007 godina, za vo 2008 go-dina da se vrati na 55%. Vo Crna Gora prose~nata plata lani iznesuvala 465 evra, a soodnosot so prose~nata penzija e 55%.

10.057 denari iznesuva{e

prose~nata penzija vo Makedonija za 2009

godina

20.483 denari iznesuva{e

prose~nata plata vo Makedonija za 2009

godina

NAVIGATOR14.06.20104

� DVA, TRI ZBORA

� GADGETS

“Na evropskite dogovori im e potrebna promena za da se predvidat i sankcii za dràvite ~ii defi-citi se mnogu visoki ili, pak, imaat mnogu dolgovi. Tie promeni bi bile signal za stabilizirawe na pazarite”ANGELA MERKELkancelar na Germanija

“Dosega imavme sili da se sprotistavime na slu~aite na pritisok, pa taka }e bide i ovoj pat. Hrvatskata narodna banka }e & sugerira na Vla-data da se soglasi da gi obnovi pregovorite za staroto devizno {tedewe vo Qubqanska banka”@EQKO ROHATINSKIguverner na Hrvatskata narodna banka

� SVET

...KATASTROFATA SE POGOLEMAIstekuva dva pati pove}e nafta

Nau~nicite koi gi angaìra{e amerikanskata vlada ob-javija deka dnevno od o{tetenata platforma na Briti{

Petroleum vo Meksikanskiot Zaliv istekuvaat duri 40.000 bareli nafta, {to e dvojno pove}e od o~ekuvanoto.

...KAKO SE GRADI METROPOLANoviot Peking pred gra|anite

Maketa na idniot izgled na kineskata metropola Peking e dadena na uvid na gra|anite. Tie mora da znaat kako

}e im izgleda gradot vo koj ìveat. Toa ne e slu~aj i so ìtelite na Skopje.

0-24 �

� FOTO NA DENOT

...ATINA NE SE DAVAGrcija ne ja vra}a drahmata

Gr~kata vlada se obiduva da gi smiri gra|anite, koi sekojdnevno protestiraat, deka Grcija ne e pred bankrot

i isfrlawe od evrozonata. Poto~no, nema zbor za vra}awe na drahmata, iako situacijata e sloèna.

“BORIS TRAJKOVSKI” STANA SPORTSKI CENTARPremierot Nikola Gruevs-ki vikendov oficijalno ja rebrendira{e sportskata sala “Boris Trajkovski” vo sportski centar so istoto ime. Vo up-otreba bea pu{teni nova kuglana, ping-pong klub, aerobik-centar, fitnes-centar, kongresen centar, kako i drugi sportski objekti po moderni standardi. Premierot prv ima{e ~est da ja proba kug-lanata i da poigra ping-pong. Toj veti celosna po-svetenost na Vladata na sportot preku doizgradba na naciona-lnata arena “Filip Vtori” i izgradba na sali, fudbalski igrali{ta i teniski tereni. Ovaa sala vo Skopje be{e pu{tena vo upotreba vo maj 2008 godina..

Motorola i oficijalno go objavi modelot koj dol-go vreme se o~ekuva{e

- MILESTONE XT720. Snimawe na HD video vo rezolucija od 720p, kamera od osum mega-pikseli so ksenonski blic i operativen sistem Android verzija 2.1 se samo nekoi od mo`nostite. MILESTONE XT720 e pameten telefon koj ima displej na dopir so golemina od 3,7 in~i i rezolucija od 480h854 pikseli. Telefonot ima processor ARM Cortex A8 so raboten takt od 600

MHz, 256 MB RAM i 512 ROM. Vo pogled na konek-tivnosta, MILESTONE XT720 moè da se pofali so 3G so HSDPA, poddr{ka za Wi-Fi, Bluetooth, 3,5-milimetarski audio-priklu~ok, vgraden GPS priemnik so digitalen kompas i microUSB priklu~ok. So telefonot doa|a i memo-riska karti~ka so kapacitet od 8 GB. Motorola MILESTONE XT720 treba da se pojavi na evropskiot pazar kon krajot na mesecov. Cenata s$ u{tene e objavena.

“Go ostavam svojot {panski kolega Hose Luis Sapatero da odgovara na pra{awa na novinari, verojatno za negovata poseta na Vatikan... Mu posakuvam s$ najdobro, kako {to moè da mu se posaka na svetec, bidej}i toj e vo sostojba na najgolema milost oti nego go blagoslovi Papata”SILVIO BERLUSKONIpremier na Italija

MOTOROLA GO OBJAVI MILESTONE XT720

POLITIKA14.06.20106

Ve}e se otvoreni porakite od evropskite ~elnici deka Makedonija nema realna osnova za da se nadeva na datum za po~etok na pregovori so Unijata na pretstojniot Samit...do tolku pove}e, se veli deka e mo`no zemjava voop{to da ne se najde na dneven red na sostanokot. Po vakviot razvoj na nastanite makedonskoto liderstvo ja obvini Grcija za neracionalnost i arogancija...i veti deka vo idnina }e se trudele da obezbedat popovolni me|unarodni pozicii za zemjata

��

Nam ni e sose-ma jasno deka po~etokot na pregov-orite so EU e zapren od Grcija i deka

od nea zavisi dali }e gi po~neme pregovorite, taka {to ovie izjavi se vo toj duh, deka pra{aweto za imeto mora da se re{i za da moè da po~nat prego-vorite. Brisel o~igledno ve}e e informiran deka Grcija }e postavi nova blokada”, izjavi premierot Nikola Gruevski, komenti-

raj}i gi sega ve}e jasnite poraki od evropskite ~el-nici deka Makedonija nema da dobie datum za prego-vori i na ovoj Samit, a deka ako ne se re{i imeto, toa nema da se slu~i ni vo narednite {est meseci.Informaciite se deka ne samo {to zemjava nema da uspee kone~no da gi

Opoziciskata SDSM go obvini premierot Nikola Gruevski deka

vo 2000 godina, koga bil min-ister za finansii, na neza-konski na~in ja privatiziral Pivara–Bitola. Pratenikot Jani Makraduli obelodeni deka pred 10 godini Gruevski mu prodal 75,62% od vkupniot kapital na Pivara-Bitola na Ahmet Iskender od [vajcar-ija. Dogovorenata proda`na cena e 3.769 denari po akcija

ili vkupno 1.620.000 evra, iako, soglasno dogovorot, kupuva~ot odbil da zasnova hipoteka vrz nedvi`niot imot na Pivara na ime Republika Makedonija. Vo 2002 godina, hipotekata bila zasnovana no na ime na firmata Kenri GMBH od [vajcarija, vo koja sodru`nik e Iskender.“Pivara-Bitola odi pod ste~aj vo 2008 godina, ostavaj}i pove}e od 100 vraboteni na ulica so neisplateni plati

i pridonesi. Po nekolku obidi, taa e prodadena na firmata MARDI od Radovi{ za 1,640 milioni evra. Po-radi malverzaciite, MARDI kupuva firma bez tovari, a doveritelite zaradi krimi-nalno zasnovanata hipoteka nemaat mo`nost da si gi podmirat pobaruvawata od pet milioni evra. Najgolem doveritel e Ministerstvoto za finansii so 4,8 milioni evra”, obvini Makraduli.

SDSM OBVINUVA ZA SOMNITELNA PRIVA-TIZACIJA NA PIVARA-BITOLA

MAKEDONIJA OSTANUVA ZAD VRATITE NA EU

Rebalansot e premal za da ostvari pozitivno vlijanie vrz raste~kata

nelikvidnost na makedon-skata ekonomija. So kratewe na kapitalnite investicii za 25% ekonomijata dopol-nitelno }e strada, osobeno grade`niot sektor, izjavi v~era pretsedatelot na Lib-eralno-demokratskata partija, Jovan Manasijevski.“Prodolùva trendot na zadu{uvawe na privatniot

sektor. Javnite investicii se namaleni za 25%, odnosno za 84 milioni evra, a in-vesticiite vo pati{ta za 20%, a deficitot namesto da se namali se zgolemuva za 100 milioni denari. Raste najomilenata vladina stavka, dogovorni uslugi, za pove}e od {est milioni evra. Raste tro{eweto samo vo MVR za novi 11 milioni evra. Stavkata predvidena za globi ostanuva na istoto nivo, {to

zna~i deka nema ni{to od pompeznite vladini najavi za namaluvawe na kaznite. Edna od najnetransparentnite pozicii, stavkata “drugi vla-dini uslugi” se zgolemuva za celi 25%, odnosno za devet milioni evra”, re~e toj. Manasijevski istakna deka prodolùva “grabeòt na gra|anite” bidej}i MVR plani-ra po razni osnovi da sobere 8,5 milioni evra pove}e od planiranoto.

LDP: REBALANSOT NA BUXETOT ]E JA VLO[I LIKVIDNOSTA NA EKONOMIJATA

DATUM ZA PREGOVORI I OVOJPAT NEMA!

ENDRJU KI: MO@E DA SE OÊKUVA BLOKADA OD GRCIJA

“Praviloto za donesuvawe odluki vo Sovetot na ministri ne e smeneto. Zna~i, mo`no e na pretstojniot Samit edna zemja-~lenka da veli deka ne e podgotvena za odluka za pro{iruvawe, odnosno za po~nuvawe na pregovori so Makedonija za ~lenstvo vo EU”, izjavi ambasadorot na Kralstvoto Britanija, Endrju Ki, vo intervju za Radio Slobodna Evropa, odgovaraj}i na pra{aweto dali na jun-skiot samit moè da ni se slu~i dekemvriskoto scenario.Ambasadorot veli deka EU ima poso~eno nekolku sferi vo koi e mnogu va`no da se vidi deka zemjata ima postignato napredok, no ne navleguva vo podetalni komentari za informaciite deka izve{tajot na Evropskata komisija za napredokot na Makedonija vo noemvri }e bide polo{ od onoj od minatata godina.

odblokira zamrznatite integracii, tuku deka Makedonija nema da se najde ni na dneven red i za nea voop{to nema da se razgovara na Samitot na ministri.Premierot Gruevski, o~igledno dobro in-formiran za vakviot razvoj na nastanite, sega reterira od optimizmot so koj nastapuva{e do pred nekoe vreme, pa veli deka ova e o~ekuvan ishod od politikata na blokadi na ju`niot sosed. Toj tvrdi deka ne znae koi se sled-nite ~ekori na medijatorot Metju Nimic, bidej}i toj ne gi najavuval, i site komunikacii so medijatorot do ovoj moment bile od konsultativen karakter. Denovive o~igledna be{e i promenata na reto-rikata kaj prviot ~ovek na makedonskata diplo-matija. Ministerot za nadvore{ni raboti, Anto-nio Milo{oski, nekolkupa-ti ne propu{ti ostro da ja iskritikuva Grcija za ira-cionalnosta i agresivnosta so koja nastapuva i se “poàli” deka zemjava e pod silen me|unaroden pritisok za promena na ustavnoto ime.“Od Makedonija se o~ekuva so pragmati~nost da ja plati nepragmati~nosta na Grcija, odnosno so razumno odnesuvawe da go platime nerazumnoto i agresivno odnesuvawe na Grcija. Grcija i ponatamu ja zloupotrebuva svojata pozicija, pa duri vo ramkite na bilateralniot spor se obiduva da gi diktira razgovorite”, re~e Milo{oski.Za razlika od negoviot {ef, koj ve}e kako da se pomiri so sudbinata, Milo{oski s$ u{te veli deka ne saka da prognozira {to n$ o~ekuva na 17 juni, iako sudej}i po izja-vata deka “Vladata }e se trudi vo narednite nekolku meseci da obezbedi popo-volni pozicii i pristap vo natamo{nite pregovori”(!?), pove}e od jasno e deka i toj e svesen za ishodot. Po ovaa izjava na Milo{oski se nametnuva dilemata - dali dosega Vladata se trudela do-volno, ako otsega po~nuva, i zo{to dosega ne se obezbedile takvite popo-volni me|unarodni pozicii. Dodeka celata opozicija, me|unarodniot faktor i

EVROPRATENICI BARAAT EU DA ODREDI DATUM ZA MAKEDONIJA Deset evropratenici od osum dràvi-~lenki i ~etiri politi~ki grupi, me|u koi i izvestuva~ot na Evropskiot parlament za Makedonija, Zoran Taler, v~era upatija pismo do Evropskiot sovet, ministrite za nadvore{ni raboti na EU i visokiot pretstavnik za nadvore{na politika, Ketrin E{ton, vo odnos na odlukata na Ev-ropskiot sovet za dodeluvawe datum za pregovori na Republika Makedonija. So pismoto tie sakaat da go privle~at vnimanieto na ministrite za nadvore{ni raboti na dràvite-~lenki na EU za potrebata da ne se odlaga po~etokot na pregovori za ~lenstvo na Republika Makedonija. Evropratenicite potsetuvaat deka Evropskata komisija vo nejziniot izve{taj od oktomvri 2009 oceni deka zemjata postignala ubedliv napredok vo sprovedu-vaweto na klu~nite reformi i deka zasluùva da $ se dade datum za po~etok na pregovori za ~lenstvo. Kako ~lenovi na Evropskiot parlament, pratenicite sakaat da gi potsetat ministrite deka povtornoto odlagawe na odlukata od Sovetot moè da dade negativen signal i da ja zagrozi stabilnosta na Balkanskiot region. Spored niv, toa moè seriozno da ja minira i kredi-bilnosta na nadvore{nata evropska politika kon Zapaden Balkan.Evropratenicite se na mislewe deka procesot za priem na Makedonija treba da prodolì bidej}i }e pridonese za zgolemuvawe na me|unarodnata trgovska razmena, }e ja stimulira doverbata na investitorite i }e donese prosperitet, ne samo za dràvata, tuku i za nejzinite sosedi. Me|u drugoto, toa }e gi garantira mirot i bezbednosta na Zapaden Balkan. Evroprate-nicite ocenuvaat deka Grcija, kako dràva-~lenka, “so poddrùvawe na po~etokot na pregovorite so nejziniot severen sosed, bez somnevawe, }e ja zasili nejzinata uloga na Balkanot”.“Ova se o~ekuva od Grcija vo period koga se osuduvaat bilateralnite blokadi na procesot na evropska inte-gracija i vo vreme na golema solidarnost vo ekonom-skata kriza”, se istaknuva vo pismoto.

ekspertite kritikuvaa deka Makedonija ~ekori nanazad koga se inte-graciite vo pra{awe i deka maka ma~i so svojata me|unarodna pozicija i ugled, od Vladata ubeduvaa deka toa se zlonamerni zabele{ki koi nemaat

dopirni to~ki so real-nosta. Ostanuva nejasno zo{to toga{ Milo{oski sose celiot diplomatski e{alon, na ~elo so pre-mierot Gruevski, doprva }e gradi pozicii koi bi bile popovolni. [to se ~eka{e dosega?

od nea zavisi dali }e gipo~neme pregovorite, taka

raj}i gi sega ve}e jasnite poraki od evropskite ~el-

raretkojnekovapolju`deknitMene komdo konDei prina manadnioti iskcioso “popodprust“Oso plana rago agrGrcja poz

KATERINA [email protected]

14.06.2010 7FOKUS

Buxetot za 2010 godina }e bide pomal za 76,4 milioni evra (4 milijardi i 700 milioni denari), a

dopolnitelni 57 milioni evra (3,5 milijardi den-ari) }e bidat prenameneti i potro{eni za drugi nameni. Najgolemo kratewe od 85 milioni evra (5,2 milijardi evra) }e ima kaj kapitalnite rashodi. Spored ministerot za finansii, Zoran Stavres-ki, }e ima kratewe kaj re~isi site kapitalni proekti, {to moè da ja zabavi nivnata realizacija. ”Se obidovme da ne dojde do stopirawe na nitu eden proekt, no }e ima seriozni kratewa vo delot na proektite kade {to ima mo`nost toa da se napravi”, veli Stavreski.Vtora najgolema stavka koja se krati e stavkata za stoki i uslugi i toa za 16,2 mil-ioni evra (edna milijar-da denari) ili za 5,8% od prvi~no isplaniranata suma

za godinava. Ovaa stavka vo buxetot za 2010 godina be{e isplanirana na nivo od 553 milioni evra (34 mili-jardi denari), {to e za 14% pogolema suma vo sporedba so prethodnata 2009 godina. ]e se kratat patnite tro{oci, limitite za slu`benite mo-bilni telefoni, materijalnite tro{oci...“Vkupniot iznos na sredstvata {to se za{tedeni so rebalansot na buxetot na bruto-osnova iznesuva okolu osum milijardi denari, a na neto-osnova ~etiri mili-jardi i 700 milioni denari. Za{tedite vo najgolem del se napraveni od kategoriite na stoki i uslugi kade {to vkup-nite za{tedi se edna mili-jarda ili za 5,8% pomalku vo odnos na originalniot buxet”, objavi vicepremierot i minister za finansii,

Zoran Stavreski.So predloèniot rebalans ne se predviduva zgolemuvawe na danocite, nitu namalu-vawe na platite i penziite vo zemjava. Vladata pro-cenila deka nema pri~ina za toa.No, zatoa vladinite ministri, kako primer deka treba da se {tedi, }e si gi namalat sopstvenite plati. Kako del od merkite za {tedewe na buxetski pari }e bidat namaleni platite na premierot, ministrite i na u{te stotina dràvni slu`benici so {to treba da se za{tedat stotici milioni evra. Edinstveni resori koi ne se pogodeni so krateweto na tro{ewata se zdravstvoto i socijalnoto, koi, slu~ajno ili ne, se resori koi gi upravuvaat ministri od re-dovite na vladiniot koa-licionen partner DUI. Za razlika od site drugi, ovie resori dobivaat pove}e pari so rebalansot. Ministerot Stavreski objasnuva deka pri~inata zaradi koja ovie resori dobivaat pove}e pari e èlbata na Vladata da gi za{titi site povredlivi kategorii gra|ani, koi imale

najgolema potreba od pomo{ vo vreme na kriza. Spored podatocite od Ministerstvoto za finansii, so krateweto kaj drugi rashodni stavki se obezbedeni 3,5 milijardi denari (57 milioni evra) koi se prefrleni za tro{ewe vo zdravstvoto, vo Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe i del za so-cijalni transferi. Od ovaa suma 18,2 milioni evra (milijarda i 120 milioni denari) }e bidat prefrleni vo zdravstvoto, odnosno za zgolemuvawe na buxetite na bolnicite, javnite zdravst-veni ustanovi i Fondot za zdravstveno osiguruvawe. “Edna od klu~nite celi na rebalansot be{e da se obez-bedat dovolno sredstva za zdravstvoto za da moè da se zgolemi buxetot na javnite zdravstveni ustanovi i za da se podobrat uslugite, za da ima dovolno lekovi.... taka {to vo zdravstvoto dodavame”, veli Stavreski. I ministerot za zdravstvo, Bujar Osmani, se “pofali” deka zdravstvoto kako sistem e isklu~eno od delot na restrikciite so pretstojniot rebalans i ima zgolemuvawe na sredstvata. “Edinstveno {to nastrada e mojata plata”, veli ministerot Osmani.So rebalansot Vladata go zgolemuva i transferot od buxetot kon Fondot za pen-zisko i invalidsko osiguru-vawe i toa za 7,3 milioni evra (450 milioni denari). Ministerot za finansii priz-nava deka penziskiot fond ima problem da obezbedi normalno funkcionirawe zaradi potfrlaweto na naplatata na planiranite pridonesi.“Zaradi vkupnite ekonomski uslovi, ekonom-skata kriza vo Evropa i slu~uvawata vo makedon-skata ekonomija pridonesite vo prvite meseci bea pod planiranoto. Za da ne dojde do namaluvawe na vkupnite sredstva i na vkupniot buxet na penziskiot fond be{e potrebno da se dopolni toj iznos so 450 milioni den-ari”, pojasnuva Stavreski.

Vladata na Republika Make-donija na sednicata koja se odrà vo petokot go usvoi predlog-rebalansot na bux-etot za 2010 godina so koj vkupnite rashodi vo buxetot se skrateni za 76,4 milioni evra (4,7 milijardi denari), odnosno i rashodite i pri-hodite se kratat za po 3,2%. Vo rebalansiraniot buxet Vladata planira godinava da sobere vkupno prihodi od 138,6 milijardi denari (2,25 milijardi evra), a da potro{i vkupno 149 mili-jardi denari (2,42 milijardi evra). Po ova namaluvawe na prihodite i rashodite, deficitot vo buxetot, odnosno pogolemite rashodi od pri-hodi, }e iznesuvaat 170 mil-ioni evra ili 2,5% od bruto-doma{niot proizvod (BDP) za godinava. Ovoj buxetski defi-cit e proektiran pri rast na godine{niot BDP od 2%, {to zna~i deka ako planiraniot

ekonomski rast od 2% ne se ostvari, toga{ buxetskiot deficit bi bil pogolem od planiranite 2,5% od BDP. Buxetskiot deficit koj i po rebalansot ostanuva na nivo od 170 milioni evra Vladata planira da go pokriva preku emisija na evroobvrznica na me|unarodniot finan-siski pazar, a del i preku zadolùvawe na doma{niot pazar preku emisija na dràvni zapisi. Ministerot za finansii Stavreski veli deka Vladata ne se otkaùva od evroobvrznicata i deka nejzinoto izdavawe ne e pov-rzano so rebalansot.“Izdavaweto na evroob-vrznicata zavisi od uslovite na pazarot i od kamatnata stapka koja }e ja dobieme. Toga{ koga }e ocenime deka uslovite se dobri za Make-donija }e izlezeme na pazarot so emisijata na evroobvrzni-cata”, veli Stavreski.

85 milioni evra se namaleni

kapitalnite investicii so rebalansot

�� Pri odlu~uvaweto kako }e gi tro{i parite od buxetot, koi gi pla}aat gra|anite i firmite, Vladata ne treba da se odne-suva kako socijalna institucija, tuku kako odgovorna vlast da obezbedi uslovi za pouspe{na ekonomija i povisok ìvoten standard za site gra|ani. Najgolemoto kratewe kaj kapitalnite investicii od duri 85 milioni evra e poteg so koj vlasta pokaùva deka zaìvuvaweto na ekonomijata ne & e prioritet

VLADATA PRIZNA KOLAPS NA FONDOVITENAMESTO ZA KAPITALNI INVESTICII, PARI ZA LEKOVI I PENZII

BILJANA ZDRAVKOVSKA STOJÊVSKA

[email protected]

NASTRADAA MINISTERSKITE PLATIZa da ja dokaè re{enosta da {tedi vo vreme na kriza Vladata donese i desetina merki za {tedewe so koi o~ekuva vo sledniot period da se ostvarat dopolnitelni za{tedi vo buxetot. Merkite predviduvaat namaluvawe na platite na premierot, min-istrite, zamenicite-ministri kako i na dràvnite funcioneri za 10% do 2011 godina. Zamrznuvaweto na platite vo javniot sektor, pak, e prolongirano do septemvri 2012 godina. Vo tekot na 2010 i 2011 godina javnite pretprijatija }e mora 80% od dobivkata da ja upla}aat vo buxetot. Za istiot period javnite pretprijatija nema da moàt da dodeluvaat K-15 i nagradi na vrabotenite. Se namaluvaat i nadomestocite za upravni i nadzorni odbori za 30% vo tekot na 2010 i 2011 godina. Istovremeno, }e se formira i rabotna grupa koja }e napravi analiza za mo`nostite za optimizacija na organite vo sostav na ministerstvata, kako agencii, upravi, fondovi, biroa, centri i sl., so cel da se vidi koj od niv bi moèle da rabotat kako sektori vo ramkite na ministerstvata. Na toj na~in dopolnitelno bi se namalile tro{ocite za upravni i nadzorni odbori. Soglasno merkite se ukinuvaat dnevnicite za patuvawe vo zemjata, dodeka dne-vnicite za patuvawe vo stranstvo se namaluvaat za 30% do krajot na 2011 godina. Ministrite i zamenicite-ministri, pak, celosno se otkaùvaat od dnevnicite vo tekot na ovaa i slednata godina, a istoto im e prepora~ano i na site direktori na buxetskite koris-nici. ]e se namalat i limitite za slu`benite mobilni telefoni za 30% zaklu~no so 2011 godina, a }e se vospostavat limiti za tro{ocite za fiksnite telefoni. Apanaàta }e bide namalena vo odnos na dosega{noto re{enie koe obezbeduva{e 12-mese~na apanaà, nezavisno kolku vreme funkcionerot bil na funkcija. Soglasno merkite, ako bil na funkcija do 6 meseci, na istiot mu sleduvaat 3 meseci apanaà, ako bil na funkcija me|u 6 i 12 meseci mu sleduvaat 6 meseci apanaà, od 12 do 24 meseci - 9 meseci apanaà, a za pove}e od 24 meseci sleduva 12-mese~na apanaà.

SDSM: KRATEWETO NA BUXETOT E PREMALO, POSTOI VEROJATNOST ZA VTOR REBALANSSocijaldemokratskiot sojuz na Makedonija (SDSM) smeta deka najavenoto kratewe na buxetot e premalo i deka e golema vrojatnosta do krajot na godinata da ima i vtor rebalans. “Ako Vladata navistina saka{e da bide realna i da bide vo posigurna zona, krateweto treba{e da iznesuva 212,8 milioni evra. Duri i vo najoptimisti~koto scenario, koe e mal-ku verojatno, krateweto }e mora{e da bide na-jmalku 115,1 milioni evra, {to e to~no za 50% pove}e od ona {to go napravi Vladata”, re~e potpretsedatelot na partijata, Zoran Jovanovski. Spored SDSM, krateweto na sredstvata od site proekti pokaùva deka Vladata nema kapacitet da odbere ona {to e prioritetno.Partijata ima zabele{ka i na krateweto na kapi-talnite investicii, za {to od SDSM smetaat deka e povtoruvawe na situacijata od 2009 godina koga bilo predvideno tie da iznesuvaat 29 milijardi denari, a na krajot na godinata iznesuvale 13 milijardi denari. Najavite za zamrznuvawe na platite na vrabo-tenite vo javnata administracija od SDSM go gledaat kako neispolnuvawe na vetuvaweto za zgol-emuvawe na platite vo javnata administracija. Vo odnos na planiraniot deficit od 2,5% SDSM bara od Vladata najprvo da im go plati ona {to im go dolì na firmite po osnova na neizvr{en povrat na DDV i za stokite i uslugite {to firmite mu gi dale na dràvniot sektor, a duri potoa da se vidi kolkav }e bide deficitot.

eeeeeeeee dddddddddddaaaaaaaaaaa bbbbbbbbbbiiiiiiiiiiiddddddddddeeeeeeeeeee rrrrrrrrrreeeeeeeeeeeaaaaaaaaaaallllllllllllnnnnnnnnnnnaaaaaaaaaa iiiiiiiii AAAAkkkkooooo VVVVlllaaaaaddddddaaaaaaatttaaa navvvvviiiiisssstttttttttttiiinnaa sssssssssaaaaaaaaaakkkkaaaaaaaaa{{{eeewwweeeetttooooo tttttttrrrrrreeeeebbbbbaaaaa{{{{{eeeee ddddddaaaaa ddddaaaa bbbbbiiidddeee vvvvvooo pppoooooooosssssssiggggguuurrrnnnaaaaaaaaaa zzzooonnnaa,, kkkkkkkkkkkrrrrrrrrrrrraaattteeeeeeeeeeeewwwwwwwwwwdd dd rrrrrr

da bide vo posigurna zona, krateweto treba{e da ddddd

da bide vo posigurna zona, krateweto treba{e da aaaaaattttttttttttaaaaaaaaaaa ppppppppppprrrrrrrrrrvvvvvvvvvvoooooooooooo ddddddddddaaaaaaaaaaaa iiiiiiiiiimmmmmmmmmm iiiizzznnnneeesssuuuuvvaa 222222111222,,,8888888 mmmmmiiiiillliiiooonnnnnnnnniii eeeevvvrraaaa. VVVVVVVVVVVllllllllllaaaaaaaaaaddddddddddaaaaaaaattt

ruurrr rrrrrrrrrrrriznesuva 212,8 milioni evra. Vladata prvo da im

mmiite poo ooss--gggggooooo pppplllaaatttiii ooonnnnaaa {{{tttttttttooooooo iiimmm ggoooooooooo ddddoollìiii nnnnnaaaaaaaaaaaa ffffffffffffiiiiiiiiiiirrrrrrrmmmmmmrr duu ,, rr dddddddd

go plati ona {to im go dolì na firmite po os-go plati ona {to im go dolì na firmite po os-d

go plati ona {to im go dolì na firmite po os-d

go plati ona {to im go dolì na firmite po os-d

ffiiirrrmmmiiittteee, a nnnnooovvvvaaaa nnaaa nneeeiiiizzzzzvvvrrr{{{{{{{{{eeeeeeeeeennn pppoovvvvvvvvvvvrrrrraaaatt nnnaa DDDDVVV nnnnnnnnaaaaaaaaaaa fffffffffffnova na neizvr{en povrat na DDV na firmite, a ddd ff rrrrrrrrr

nova na neizvr{en povrat na DDV na firmite, a nova na neizvr{en povrat na DDV na firmite, a f

ddeeeffiicciittoott”,,dddduuuurrrrriii ppootttoooaaa dddaaaa sseeeeeeeeee vvvvvvvvvviiiidddii kkkkkkkkkoooooooooollkkkaavv }}ee bbiiddeeee ddddf rrr ,

duri potoa da se vidi kolkav }e bide deficitot”, duri potoa da se vidi kolkav }e bide deficitot”, r

duri potoa da se vidi kolkav }e bide deficitot”, r

duri potoa da se vidi kolkav }e bide deficitot”, ,rr rrrrrrrr DDDD fff

duri potoa da se vidi kolkav }e bide deficitot”, rrre daatteell nnaa SSSDDSSMMvvvvveeeeelllliii ZZoorraannn JJooovvvvvaaaaannnnnnnnnovvvvvvvsskkii,, ppppppppppppoooooooooootttpprreettsseeddaatteeeeeee

d ff ccveli Zoran Jovanovski, potpretsedatel na SDSMduurrrrr dd dd dd dddveli Zoran Jovanovski, potpretsedatel na SDSM

Edna od osnovnite celi na rebalansot be{e da se za{titat site povredlivi kat-egorii na gra|ani od efektite na evrop-skata kriza, i za taa cel }e se obezbedat pove}e sredstva za zdravstvoto i socijal-nata pomo{“, veli ministerot za finan-sii, Zoran Stavreski.

Ako Vladata navistina saka{e da bide realna i da bide vo posigurna zona, krateweto treba{e da iznesuva 212,8 milioni evra. Vladata prvo da im go plati ona {to im go dolì na firmite po os-nova na neizvr{en povrat na DDV na firmite, a duri potoa da se vidi kolkav }e bide deficitot”, veli Zoran Jovanovski, potpretsedatel na SDSM

REBALANSOT NA BUXETOT

OP[TESTVO14.06.20108

Porane{niot direktor na bitolskata mleka-rnica IMB, @ivko

Radevski, dobi mo`nost da ja restartira skopskata mlekarnica Svedmilk. Toj ja dobi poddr{kata od mnozinstvoto doveriteli vo Svedmilk za izrabotka na biznis-plan. Sepak, vakva-ta odluka ne be{e ofici-jalno potvrdena od sudot bidej}i dvajca doveriteli, Rosbank od [vajcarija i EVN Makedonija, pismeno }e se proiznesat dali se

za ili protiv predlogot na Radevski. No, tie nemaat ni 1% od vkupnite poba-ruvawa kon propadnatata mlekarnica. Radevski po odlukata na sudot }e dobie 45 dena za izrabotka na biznis-plan-ot, koj potoa }e treba da go pretstavi pred doveri-telite, a tie povtorno }e treba da glasaat za prifa}awe. Edinstven protiv restartiraweto na Svedmilk be{e najgolemiot doveritel, NLB Tutunska

banka, koja ima 38% udel vo pobaruvawata i bara mlekarnicata da se lik-vidira.“Spored na{ite ana-lizi, te{ko }e moè da se sprovede planot za restartirawe i poradi toa najdobro be{e mleka-rnicata da se likvidira. Na{eto pravo za realiz-irawe na pobaruvawata ostanuva pravosilno, taka {to ostanuva da go vidime biznis-planot na @iv-ko Radevski, odnosno da

vidime na koj na~in toa }e bide vklu~eno vo nego”, izjavi pravniot zastapnik na NLB, Branko Radoj~i}.Vane Andreev, advokat na Zemjodelsko–sto~arskiot kombinat od Strumica, koj e eden od najgolemite doveriteli vo Svedmilk, smeta deka Radevski e seriozen biznismen koj dobro go poznava biznisot so mleko i smeta deka restartiraweto }e bide uspe{no.“Fabrikata nema golemi

zalihi, {to zna~i deka Radevski }e treba da investira i da zapo~ne da raboti. So samoto toa {to }e investira, zna~i deka ima seriozni ambicii”, re~e Andreev.Radevski najavi deka }e investira 3,5 mil-ioni evra i vo rok od ~etiri godini }egi isplati pobaru-vawata na doveri-telite, me|u koi se i farmerite.(G.K.)

@IVKO RADEVSKI ]E GO RESTARTIRA SVEDMILK

K O M E R C I J A L E N O G L A S

Narodniot pravobrani-tel, po brojnite poplaki, pribranite informacii

i napravenite proverki, gi informira gra|anite deka prikaàniot zaostanat dolg vo novite smetki za elektri~na energija za maj godinava, za koj ne e pokrenata sudska post-apka, ne treba da gi zagriùva gra|anite bidej}i ne moè da bide pri~ina za prisilno izvr{uvawe.“Ova e osobeno zatoa {to vo smetkite ne e navedeno za koj period se odnesuva zaostanatiot dolg, fakt koj e vaèn bidej}i nadomestot za potro{ena elektri~na energija, spored Za-konot za obligacionite odnosi, zastaruva za edna godina”, veli narodniot pravobranitel Ixet Memeti.Toj informira deka zapo~naa da se primenuvaat novite merki za izvr{uvawe na neblagovremeno plateni smetki. “Se predviduva re{enie za izvr{uvawe da donesuvaat notarite po pred-log na doveritelot, pri {to dol`nikot ima pravo na prigo-vor do notarot vo rok od osum dena od priemot na re{enieto. Dokolku prigovorot e navremen i dopu{ten, notarot go dostavuva do osnoven sud”, veli toj.Narodniot pravobranitel gi informira gra|anite deka vo slu~aj na prekr{uvawe na nivnite prava, moè da po-baraat za{tita od ovaa in-stitucija.

Direktorot na Carinskata uprava, Van~o Kargov, koj istovremeno e i pretseda-

tel na vladinata Komisija za davawe preporaki za promena na cenata na lekovite, smeta deka ne stanuva zbor za sudir na interesi bidej}i Komisijata ima sovetodaven karakter. No, i pokraj toa, }e si pod-nese ostavka od funkcijata vo Vladata.“Komisijata e formirana od Vladata i taa nema nadle`nosti da donesuva nikakvi odluki, tuku samo da dava sovet ili svoe mislewe, koi ne se obvrzuva~ki za nikogo. Trgnuvaj}i od taa pretpostavka, se pra{uvam dali i toa pretstavuva sudir na interesi. Se razbira, koga ve}e ima takva preporaka od Dràvnata komisija za spre~uvawe na korupcijata, jas ne moàm da ne ja prifatam kako takva", izjavi Kargov.Toj veli deka do nego ne stig-nala inicijativata od Antiko-rupciska, pa sam pobaral taa da mu bide dostavena.“Antikorupciskata komisija nikoga{ prethodno ne poba-rala nikakvo mislewe, nitu tolkuvawe od mene, iako ne znam kolku pati dosega sme se sretnuvale”, re~e Kargov. Toj i drugite ~lenovi na Komisijata primale mese~en nadomest od po 5.000 denari.

STARITE SMETKI ZA STRUJA ]E SE NAPLA]AAT AKO SE UTU@ENI

KARGOV: NEMAV SUDIR NA INTERESI



OP[TESTVO14.06.201010

Makedonija e me|u malkute zemji vo Evropa koi letovo }e treba da u v e z u vaa t

elektri~na energija, javuva Rojters. Pokraj Germanija, Francija i zemjite od re-gionot na Severnoto More, istraùvaweto na Rojters pokaùva deka i Makedonija vo juni, juli, avgust, pa i vo septemvri }e treba da uv-ezuva struja, ne preciziraj}i za kolkavo koli~estvo stanuva zbor. Analizata na britanskata agencija Rojters pokaùva deka evropskiot sistem za prenos na elektri~na en-ergija ENTSO-E e podgotven za da se spravi so lo{ite vremenski uslovi vo tekot na letoto, {to }e rezultira so zgolemen uvoz na struja vo nekoi zemji. Se objasnuva deka poradi o~ekuvanite ekstremno silni vetrovi vo regionot na Severnoto More, optovarenosta na gr~kite dalnovodi, potreba od dopolnitelen uvoz }e imaat najverojatno Ungarija, Francija, Germanija i Make-donija vo tekot na letoto, no i vo tretiot kvartal od ovaa godina. Procenkite se deka Francija samo letovo }e ima potreba od 4.000 megavat-~asovi struja, {to }e vlijae na snabduvaweto so struja na zemjite od opkruùvaweto. Niskoto nivo na rekite, kako rezultat na su{ata vo


MAKEDONIJA I U[TE ETIRI ZEMJI VO EVROPA ]E UVEZUVAAT STRUJA

DODEKA DRUGITE DR@AVI SAMI SI PROIZVEDUVAAT ENERGIJA �

�� Makedonija e me|u retkite zemji vo Evropa koi letovo treba da uvezuvaat struja, objavi britanskata agencija Rojters. Od ELEM ja otfrlaat vakvata najava, objasnuvaj}i deka akumulaciite vo zemjava se polni i deka }e ima struja od doma{no proizvodstvo

letnite meseci i silniot veter, Rojters go naveduva kako glaven faktor na koj ja temeli informacijata deka ovie zemji letovo zna~itelno }e go popre~at stabilnoto snabduvawe so struja.Od dràvnata kompanija Elektrani na Makedonija negiraat deka letovo }e uv-ezuvaat struja, objasnuvaj}i deka hidrolo{kata sostojba vo Makedonija e odli~na.“Minuvame niz isklu~itelno bogata hidrolo{ka godina. Vo prvite meseci dvojno

e pogolemo proizvodstvoto na elektri~na energija od hidroelektranite vo odnos na planiranoto vo Ener-getskiot bilans za ovoj pe-riod od godinata. Taka, ne samo {to e realizirano vkupnoto godi{no proiz-vodstvo za samo pet meseci, tuku zaklu~no so maj be{e i nadminato za okolu 4%. Za cela 2010 godina hidropo-tencijalite na ELEM imaa zada~a da proizvedat 1.147 gigavat-~asovi, a eden mesec pred prvoto polugodie ve}e

Premierot Nikola Gruevs-ki smeta deka zasega nema signali za nova

recesija vo Makedonija, iako del od ekspertite predviduvaat deka vo Evropa }e se slu~i vtora ekonomska kriza.“To~no e deka vo Evropa ima ogromno stravuvawe od vtora recesija i mnogu politi~ki analiti~ari govorat vo toj pravec, zatoa {to se izvr{ija krupni namaluvawa na bux-etite vo pove}eto dràvi od EU poradi pomalite prihodi i golemite dolgovi. Pove}eto

zemji preminaa kon krupni i seriozni namaluvawa na buxetite, duri kratea i na socijalnata strana. No, tak vi signali vo Makedonija zasega nema", izjavi Gruevski. Premierot e ubeden deka Makedonija odi vo pravec na postepeno podobruvawe, iako krizata “s$ u{te e prisutna i se ~uvstvuva”.“Verojatno taka }e bide i do krajot na godinava, no imame stabilizacija vo site makroekonomski pokazateli. Nema opasnost od devalvacija

GRUEVSKI NE GLEDA SIGNALI ZA NOVA RECESIJA

Naftenata kompanija Lu-koil-Makedonija vikendov ja pu{ti vo upotreba

novata benzinska stanica koja se nao|a vo blizina na patari-nata kaj Glumovo, na avtopatot Skopje-Tetovo, pet kilometri pred vlezot na Skopje.“Otvoraweto na ovaa benzinska za nas ima golema simbolika bidej}i se sovpadna so na-cionalniot praznik Denot na Rusija - 12 juni. No, isto taka i bidej}i e prva zaedni~ka inves-ticija so privatniot sektor od

Makedonija. Ova e dokaz deka na{eto pretprijatie e otvoreno za sorabotka”, izjavi gener-alniot direktor na Lukoil-Makedonija, Andrej Kuku.Novata benzinska stanica pret-stavuva zaedni~ka investicija so privatnata naftena firma As oul M1, vo sopstvenost na biznismenot Azbi Nuredini od Skopje. Vo ovoj pove}enamenski kompleks koj se prostira na povr{ina od 17.670 metri kvadratni ima i kafe-restoran na avstriskiot brend Kofi {op

i ovlasten prodaèn servis na Mercedes. Na benzinskata stanica ima tri dispenzeri so po {est mesta za to~ewe i eden satelit-dispenzer za to~ewe gorivo vo te{ki tovarni vozila, {to pretstavuva prva tehnologija od vakov vid vo zemjava. Grupacijata Lukoil dosega investira{e 32 milioni dolari vo Makedonija. Samo minatata godina, po osnova na razni dava~ki, vo buxetot bile up-lateni 34 milioni dolari.

LUKOIL OTVORI BENZINSKA KAJ GLUMOVO

imaa proizvedeno pove}e od 1.200 gigavati. Pred istekot na maj, hidro i termokapac-itetite za istiot period go nadminaa planot za proiz-vodstvo za pove}e od 9%. Ovoj rezultat, sekako, se dolì na dobrata hidrolo{ka sos-tojba, tehni~kata kondicija i na optimalnoto upravuvawe i koordinacija me|u hidro i termoelektranite. Nivoto na akumulaciite e na zadovo-litelno nivo, {to e pri~ina pove}e za hidrocentralite, zaedno so termoelektranite, vo letniot period celosno da odgovorat na potrebite od elektri~na energija za tarifnite potro{uva~i (maloto stopanstvo i doma}instvata)”, veli Mir~e Kote-vski, portparol na ELEM.

Energetskiot bilans za 2010 godina, pak, pokaùva deka vo juni, juli, avgust i septem-vri godinava osumte hidro-centrali vo zemjava treba da proizvedat 272 gigavat-~asovi struja.I od Upravata za hidro-metereolo{ki raboti (UHMR) potvrduvaat deka, gledano od aspekt na hidrolo{kata sostojba na Makedonija, ne treba da ima uvoz na struja vo letnite meseci.“Akumulaciite se polni i }e ima voda za proizvod-stvo na elektri~na energija. Ovaa godina e edna od podo-brite koga stanuva zbor za hidrolo{kata sostojba vo Makedonija. Prespanskoto Ezero e na nivo koe posleden pat sme go imale nekade vo

1962 godina. I podzemnite vodi garantiraat vodosnab-duvawe vo letnite meseci”, objasnuva Josif Milevski, rakovoditel na sektorot za hidrologija vo UHMR.Energetskite eksperti vo zemjava objasnuvaat deka za evropskite zemji zgolemenata potro{uva~ka na energija vo tekot na letoto e opravdana poradi golemite industriski kapaciteti. Nasproti toa, vo Make-donija od godina vo go-dina zna~itelno raste pot-ro{uva~kata na energija, osobeno na elektri~nata, no ne i industriskoto proizvod-stvo i ìvotniot standard na gra|anite.Od Makedonskiot centar za energetska efikasnost (MA-CEF) objasnuvaat deka pred 2001 godina Makedonija izv-ezuvala elektri~na energija, vo 2001 godina tro{ela kolku {to proizveduvala, za ve}e od 2002 godina da stane uvozno zavisna.“I vo idnina se o~eku-va da rastat uvozot i potro-{uva~kata na elektri~nata energija, kako i cenata. Re{enieto e izgradba na novi kapaciteti za proiz-vodstvo na struja i primena na merkite za energetska efikasnost“, objasnuva Ognen Dimitrov od MACEF.Neizgradbata na novi ka-paciteti za proizvodstvo na struja i slabata revi-talizacija na postoe~kite, od edna strana, i rastot na potro{uva~kata, od druga strana, ja pravat Makedonija s$ pozavisna od skapata uvezena struja. Danokot na lo{ata ener-getska politika vo zemjava gra|anite go pla}aat preku s$ povisoka cena na strujata.

ili masovno otpu{tawe od rabota. Vo toj pogled rabotite se pod kontro-la”, re~e Gruevski.

14.06.2010 11OP[TESTVO

�� Ako itno ne se namali obemnata administracija, za koja se odvojuvaat 65% od buxetot, Makedonija naskoro }e se soo~i so bankrot, predvidu-vaat ekspertite i predlagaat konkretni merki za reforma

EKSPERTSKI PREDUPREDUVAWA �

GABRIELA DELOVA [email protected]

Politizirana, par-tizirana, nestru~na i obemna e make-donskata javna ad-ministracija. Ako

pod itno ne se reformira i namali, taa }e stane seri-ozna zakana za dràvnata kasa. Vakvata javna admin-istracija moè da ja dovede dràvata do bankrot, zaklu~ija u~esnicite na debatata "Par-tisko-politi~koto vlijanie vo dràvata i javnata admin-istracija" vo organizacija na Dràvnata komisija za spre~uvawe korupcija. Potrebno e namaluvawe na nejziniot obem, potrebna e Akademija za obuka na javnata administracija, dos-ledno sproveduvawe na za-konite i pogolema politi~ka volja, prepora~uvaat ek-spertite na debatata za najproblemati~niot sek-tor vo zemjava, percepiran kako partiska ma{inerija na vladeja~kata struktura namesto kako javen servis za dobroto na gra|anite.Prviot antikorupcioner, voedno i moderator na de-batata, Ilmi Selami, smeta deka javnata administracija vo Makedonija e zna~itelno partizirana i politizirana. Poradi toa Selami smeta deka pokraj doslednata primena na zakonskite odredbi, potrebno e i pogolemo vklu~uvawe na regulatornite tela preku in-spekciski, antikorupciski i revizorski nadzori, so cel "politi~arite da ne bidat sopstvenici na mestata na javnata administracija, tuku sopstvenici na tie mesta da bidat posposobnite". "Celta na sekoj ~initel vo dràvata i vo op{testvoto treba da bide vo Makedonija da se postigne nivo na javna administracija koja }e moè da vlijae na politikata, a ne politikata da vlijae na javnata administracija. Toa ne moè da se postigne samo preku kontrola na zakonite i nivno dousovr{uvawe, tuku i preku kontrola na sprovedu-vaweto na tie zakoni. Imame dobri zakoni, solidna legis-lativa, no regulatornite tela, vklu~uvaj}i ja tuka i DKSK, treba da ~inat mnogu pove}e vo vr{ewe na inspekciski, antikorupciski, revizorski nadzor na procedurite na vrabotuvawe i unapreduvawe vo karierata", veli toj.Ministerot za pravda, Mi-hajlo Manevski, smeta deka se potrebni reformi vo javnata administracija, no ne se somneva deka proektite na koi vo momentot raboti Vla-data }e pridonesat za nejzina

Partijata Demokratska obnova na Makedoni-ja (DOM) pobara od

nadle`nite institucii da go podobrat vpe~atokot kaj turistite pri vleguvaweto vo zemjava do po~etokot na letnata turisti~ka sezona. Od DOM baraat da se ure-dat grani~nite premini, da se intervenira na patnata mreà, da se podobri bez-bednosta vo soobra}ajot, da se povede smetka za higie-nata vo prirodata, vo i

okolu objektite, osobeno vo turisti~kite mesta, kako i da se podobri kvalitetot na turisti~kite uslugi.“Od Carinskata slu`ba in-formiraat deka pove}epati bile pobarani pari za re-konstrukcija na sanitarnite jazli na grani~nite premini, no ne im bile odobreni. Stanuva zbor za minimalna suma od 20.000-30.000 evra, so koja bi se rekonstru-irale sanitarnite jazli na pette najfrekventni grani~ni

premini”, izjavija od DOM i apeliraat do nadle`nite vladini institucii da se odobrat ovie minimalni sredstva. DOM gi povika nadle`nite i da gi is~istat divite deponii kaj Straà i vo selo Jan~e (op{tina Mavrovo-Rostu{e), koe funkcionira kako etno-selo, kako i da se postavat patokazi koi bi go olesnile dvièweto na turistite kon turisti~kite mesta i atrak-tivnite lokacii.

Porane{niot hrvats-ki pretsedatel, Stipe Mesi}, najavuva deka

za eden mesec najverojatno }e stane ~len na nadzorniot odbor na hrvatskata kom-panija Ingra, koja, pak, e sopstvenik na makedonskata grade`na kompanija Mavrovo. Na poslednoto akcionersko sobranie na Ingra Stipe Mesi} bil predloèn za nov ~len na nadzorniot odbor na kompanijata, pi{uvaat hrvatskite mediumi. Mesi}

veli deka najdocna za eden mesec treba da ja donese odlukata dali }e ja pri-fati ponudenata pozicija vo hrvatskata kompanija Ingra, no potencira deka dokolku stane del od nadzorniot od-bor na Ingra nema da bara plata, tuku }e volontiral. Od Ingra, pak, se nadevaat deka porane{niot hrvatski pretse-datel }e ja prifati nivnata ponuda, a negovite kontakti }e & pomognat na Ingra da go zgolemi prisustvoto na

pazarite vo Sredniot Istok. Inaku, hrvatskata kompanija Ingra vo 2008 godina ja kupi makedonskata grade`na kompanija Mavrovo. Edna godina podocna hrvatskite sopstvenici pobaraa ste~aj za Mavrovo, a raboteweto vo Makedonija odlu~ija da go prodolàt preku druga kom-panija Mavrovo inènering. Hrvatska Ingra vo 2008 godina ja kupi grade`nata kompanija Mavrovo za okolu 7,2 milioni evra.

DOM BARA DA SE UREDAT GRANI^NITE PREMINI ZA TURISTITE STIPE MESI] ]E GO KONTROLIRA GP MAVROVO

]E BANKROTIRAME AKO NE ZAPRE ZGO-LEMUVAWETO NA ADMINISTRACIJATA

departizacija i pogolema efikasnost. Spored Manevski, principot na kompetentnost i kontrola na rabotewe-to i transparentnosta na javnata administracija se najzna~ajnite principi za uspe{na administracija, a tokmu Zakonot za dràvni slu`benici i noviot Zakon za javni slu`benici se vo nasoka na ispolnuvawe na tie principi."Najzna~aen princip za uspe{na administracija e principot na kompetentnost i tuka jasno treba da se utvr-dat kriteriumite za toa {to zna~i kompetentnosta i istite dosledno da se ispolnuvaat. Principot na transparent-nost i otvorenost na javnata administracija e u{te eden zna~aen princip koj }e ja zgolemi efikasnosta na admin-istracijata koja e servis za dobroto na gra|anite", poso~i Manevski.

[TO SMETAAT EKSPERTITE"Vo Makedonija problemot so korupcija i partizacija na javnata administracija ne e nov, tuku toa e trend koj vo poslednite 7-8 godini zema golem zamav. Nesomneno e deka toa pretstavuva rak-rana na koja poso~uvaat site izve{tai, pa duri i posled-

niot izve{taj od Evropskata komisija za 2008 godina", smeta dekanot na Pravniot fakultet, Bor~e Davitkovski. Toj problemite vo adminis-tracijata gi locira pred s$ vo zakonodavstvoto, a posebno vo Zakonot za dràvna ad-ministracija koj e izum i recept samo na Makedonija. Eden od osnovnite problemi e postoe~koto zakonodavstvo koe ostava prostor za dis-kreciono odlu~uvawe, {to vo najgolema mera pretstavuva edno od osnovnite àri{ta na korupcijata, poso~i Da-vitkovski. "Istraùvawata vo koi sum u~estvuval jas pokaùvasat deka 3.000-4.000 rakovod-ni slu`benici (dràvni sovetnici, sekretari..) se menuvaat vrz osnova na akti na sistematizacija {to gi donesuva samoto min-isterstvo. Ova e izum koj samo Makedonija moè da go izmisli. Vo poslednite godini slu`benicite na rakovodnite funkcii se so sta` od 7-8 godni nasprema staòt nave-den vo zakonskite odredbi, za razlika od onie koi se hier-arhiski na ponisko nivo koi vo momentot imaat pogolem sta`. Toa e rezultat na restrukturirawata, odnosno izmisluvawata na novi sek-

se {pekulira za 120 iljadi koj se regularni i okolu 20-30 iljadi t.n. "dogovorci". Potrebna e itna reforma i namaluvawe na obemot na javnite slu`benici, bidej}i istite go optovaruvaat buxetot, poprecizno 65% od buxetot odat za plata za javnite slu`benici, {to mnogu realno moè da ja donese dràvata do bankrot", veli Davitkovski.Suad Mesini od Istraù-va~kiot centar za gra|ansko op{testvo smeta deka golem problem za vakvata sostojba vo javnata administracija e nedostigot na ~uvstvo na regu-latornite tela poaktivno da gi detektiraat i poso~uvaat vakvite nepravilnosti. "Politi~kite partii o~igledno nemaat ni{to drugo da im ponudat na svoite glasa~i, pa edinstvenata opcija {to im ostanuva e da im dadat pozicija vo javnata adminis-tracija. No, ona {to ne mi e jasno e kako vakvata situ-acija na nikoj ne mu smeta. Nikoj ne se oglasi od Agenci-jata za dràvni slu`benici poradi toa {to desetici iljadi lu|e bea vraboteni, a pritoa Agencijata i Min-isterstvoto za finansii, koi treba da dadat soglasnost, bea zaobikoleni".Profesorot Jovan Jov~evski, pak, smeta deka e potrebno da se napravat realni opser-vacii i dlabinsko snimawe na sostojbite vo javnata administracija i vrz osnova na takvite izve{tai DKSK, zaedno so ostanatite regu-latorni tela, poaktivno i poambiciozno da nastapat.

JAVNA OBJAVA I.br.2/10(vrz osnova na ~len 46-b od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za

izvr{uvawe "Sl. Vesnik na RM" br. 8 od 17.01.2008 god.)Izvr{itelot Pavel Toma{evski od Skopje, bul: Kuzman Josifovski – Pitu br. 28-4/4, vrz osnova na baraweto za sproveduvawe na izvr{uvawe od doveritelot Dru{tvo za proizvodstvo, trgovija i uslugi MAKSIGNAL DOO od Skopje, so EDB 4030983258973 i sedi{te na ul. Dame Gruev br. 1, zasnovano na izvr{nata isprava MV TS br. 2084/09 od 08.10.2009 na Osnoven sud Skopje 2 - Skopje, protiv dol`nikot ZATO Trgovsko dru{tvo za vrabotuvawe na invalidi za proizvodstvo i trgovija na sekundarni surovini DOO Skopje EDB 4030004513186 i sedi{te na bul. ABNOJ br. 102/5, a se odnesuva za dostavuvawe na Nalog za izvr{uvawe (vrz osnova na ~l.86 st.1 od Zakonot za izvr{uvawe) na den 11.06.2010 godina go

P O V I K U V A Dol`nikot ZATO Trgovsko dru{tvo za vrabotuvawe na invalidi za proizvodstvo i trgovija na sekundarni surovini DOO Skopje, zaradi dostava na nalog za izvr{uvawe (vrz osnova na ~l.86 st.1 od Zakonot za izvr{uvawe) I.br. 2/10 od 26.03.2010 godina VO ROK OD 3 (TRI) DENA, smetano od denot na poslednoto objavuvawe na ova javno povikuvawe vo javnoto glasilo.SE PREDUPREDUVA Dol`nikot ZATO Trgovsko dru{tvo za vrabotuvawe na invalidi za proiz-vodstvo i trgovija na sekundarni surovini DOO Skopje, deka vakviot na~in na dostavuvawe se smeta za uredna dostava i deka negativnite posledici koi moàt da nastanat }e gi snosi samata stranka (dol`nik). Ovaa objava se smeta za PRVA, VTORA ..... [ESTA

I Z V R [ I T E L: PAVEL TOMA[EVSKI


tori so cel da se vrabotat partiskite vojnici i so toa namesto hierarhiski da se unapreduva, kaj nas se unaz-aduva", veli Davitkovski. Zatoa postoi ogromna potreba od toa da se isfiltiraat nadle`nostite i potrebata od t.n. tehni~ka decentral-

izacija, odnosno del od nadle`nostite na instituciite da se prefrlat na nedràvni i privatni organi za koi e dokaàno deka se efikasni, smeta Davitkovski "Makedonija ima ogromna javna administracija za koja to~niot broj ne e utvrden i

KOMENTARI I ANALIZI14.06.201012

Izlevaweto na naftata vo Meksikanskiot Zaliv bez somnenie pretsta-vuva edna od najgolemite

ekolo{ki katastrofi vo istori-jata na ~ove{tvoto. Kone~niot bi lan s od o vaa e ko lo{ka katastrofa ostanuva neizvesen vo ovoj moment. Iako izlevaweto zapo~na pred re~isi dva meseci, s$ u{te ne postoi re{enie za da se stavi pod kontrola. Naprotiv, pred nekoj den se zgolemija pro-cenkite za dnevnite koli~ini koi se izlevaat od 20.000 do 40.000 bareli dnevno. Kompanijata koja e odgovorna za slu~ajot, Briti{ Petroleum (BP), momentalno uspeva da sobere okolu 16.000 bareli od dnevnoto izlevawe, no toa, sepak, zna~i deka zna~itelni koli~ini ostanuvaat vo Mek-sikanskiot Zaliv. Politi~kiot pritisok vrz BP e re~isi bez presedan. Samo vo prethodnite dve nedeli pretsedatelot na SAD, Barak Obama, kako i ~lenovi na negovata vlada, izjavija, me|u drugoto, deka izvr{niot direktor na BP treba da dobie otkaz, BP treba da ja eliminira svojata redovna godi{na dividenda i da za{tedi pari za da ja plati ekolo{kata {teta, kako i deka BP treba da im plati ot{teta na site kompanii koi sega ne moàt da vr{at istraùvawe za novi nao|ali{ta na nafta vo moreto poradi {estmese~nata zabrana koja be{e naloèna od Obama pred nekoja nedela. Pod vakvi okolnosti be{e jasno deka akci-ite na BP }e bidat masakrirani na me|unarodnite berzi i toa i se slu~i. Od po~etokot na ovaa kriza, na 20 april akcijata na BP vo eden moment padna za re~isi 50% pred malku da se zgolemi i momentalno e 40% pod

cenata pred izlevaweto. No, u{te podramati~no e {to ne e mal brojot na analiti~ari koi predupreduvaat deka BP moè da zavr{i vo bankrot, vo za-visnost od toa kolku dolgo }e trae izlevaweto i koj }e bide kone~niot pristap na vladata na Obama pri baraweto ot{teta od BP. Eventualniot bankrot na BP, edna od najgolemite nafteni kompanii vo svetot, bi bil neverojaten ishod koj ve~no }e ja promeni globalnata naftena industri ja.Li~no, ne o~ekuvam deka BP }e zavr{i vo bankrot, me|utoa sum prili~no siguren deka ovoj slu~aj }e bide katalizator za revolucionerna dolgoro~na promena vo global-nata politika za energija. Se razbira, naftata }e os tane glaven izvor na energija u{te dolgi godini. No, po ovaa kriza, li~no smetam deka globalnata politika za energi ja, pred-vodena od Amerika, zna~itelno }e se promeni na dolgoro~en plan. Erata na evtina nafta e zasekoga{ zavr{ena. Pred deset godini barel ~ine{e 12 dolari, vo sredinata na 2008 godina be{e 147 dolari, a momentalno, poradi globalnata ekonomska kriza, se dviì okolu 75 dolari. Na srednoroe~en i dolgoro~en plan naftata moè da odi samo vo eden pravec, a toa e nagore. Ve}e ne e pra{awe dali naftata }e otide na cena od 200 dolari na barel, tuku koga }e se slu~i toa. Vremeto na alternativ-nata energija doa|a na golema vrata. Ova }e dojde do izraz po zavr{uvaweto na izlevaweto na nafta vo Meksikanskiot Zaliv, a posebno po celosnoto zazdra-vuvawe na globalnata ekonomija i kone~not izlez od recesijata.

MARIOVO – CENTAR ZA ALTERNATIVNA ENERGIJA�� Na srednoro~en i dolgoro~en plan naftata moè da odi samo vo eden pravec, a toa e nagore. Ve}e ne

e pra{awe dali naftata }e otide na cena od 200 dolari na barel, tuku koga }e se slu~i toa. Makedonija e blagoslovena so golemi prazni prostori, kako Mariovo, i golem broj son~evi denovi sekoja godina. Mariovo - centar za alternativna energija, kade {to dràvata }e dodeli golemi zemji{ni parceli na dolgoro~no koristewe za otvorawe farmi za solarna i veterna energija, bi bil odli~en po~etok na patot da staneme region-alni lideri vo alte-rnativnata energija

Alternativnata energija, koja mo-mentalno obezbeduva okolu 7% od vkupnata globalna potro{uva~ka na energi ja, }e dobie ogromen stimul za razvoj. Solarnata, vet-ernata i geotermalnata energija sega se me|u najva`nite izvori na alternativna energija. No, ima i drugi potencijali za alternativna energija koi se nade`ni i koi bi do{le do izraz dokolku pogolemi sumi po~nat da se investiraat vo istraùvawe i razvoj. Tokmu toa }e po~ne da se slu~uva vo nared-nite nekolku godini. Energetskiot sektor vo Republika Makedonija e vo ekstremno lo{a sostojba. Kako prvo, stepenot na zavisnost od uvoz na energi ja e ekstremno visok. Makedonija ja uvezuva vkupnata potro{uva~ka na nafta i gas i oko-lu 30% od vkupnata potro{uva~ka na struja, {to rezultira{e so odliv na stotici milioni evra od makedonskata ekonomija samo vo poslednata decenija. Investiciite vo postoe~kite energetski kapac-iteti se minimalni, a istovremeno e vlo{ena tehni~kata podgotvenost na postoe~kite termoelektrani. Vo poslednite 20 godini investiciite

vo izgradba na novi kapaciteti za proizvodstvo na elektri~na energi ja (termo ili hidrocen-trali) se nezna~ajni. Ne postoi dràvna strategija i politika za liberalizacija na sektorite za distribucija i proizvodstvo na elektri~na energija so cel da se zgolemi doma{noto proizvodstvo na energija, da se podobri kvalitetot na uslugite kon krajnite korisnici i da se ovozmoì konkurencija vo dvata sektori. Kone~no, inves-ticii vo alternativnata energija, kako {to se solarnata, veterot i biolo{koto gorivo, re~isi voop{to ne postojat. Najgolemite ekonomski pridobivki, bilo za poedinec ili za naci ja, doa|aat vo momenti koga moème da procenime tren-dovi koi se slu~uvaat okolu nas i da bideme me|u prvite koi }e se priklu~at na trendot. Na Re-publika Makedonija & e neophodna energetska politika koja }e izleze vo presret na drasti~no zgoleme-nata potro{uva~ka na energija od alternativni izvori vo narednite decenii. Za po~etok, neophodno e da se napravi seriozna analiza na kapacitetot na na{ata dràva

DEN DONÊVekonomski analiti~ar

POJADOK SO DEN

za proizvodstvo na alterna-tivna energija, po {to treba da sleduva donesuvawe na dolgoro~na dràvna strate-gija za alternativna energija. Vladata treba da se stremi da donese vakva strategi ja, poddràna od site politi~ki partii koi momentalono se nao|aat vo Sobranieto, kako i od site drugi relevantni politi~ki strukturi, so cel da im se dade sigurnost na doma{nite i na stranskite inves titori deka s trategi-jata i politikata, barem vo ovaa sfera, nema da se menu-vaat, nezavisno koja partija e na vlas t . Makedoni ja e blagoslovena so golemi prazni pros tori, kako Mariovo, i golem broj son~evi denovi sekoja godina. Mariovo - cen-tar za alternativna energija, kade {to dràvata }e dodeli golemi zemji{ni parceli na dolgoro~no koristewe za ot-vorawe farmi za solarna i veterna energi ja, bi bil odli~en po~etok na patot da staneme regionalni lideri vo alternativnata energija.

Poslednite 18 meseci bea osobeno te{ki za profesion-alnite vnatre{ni revizori.

Verojatno }e se navra}ame na ovie vremiwa kako na najte{ki vo na{ite profesionalni karieri, istakna Ri~ard ambers, pretseda-tel i generalen izvr{en direktor na Institutot na vnatre{ni revi-zori, vo svojata analiza za te{kata sega{nost i svetlata idnina na profesijata.Ri~ard âmbers dojde na najvisokata izvr{na pozicija na ovaa svetska asocijacija vo januari 2009 godina. Vo svojata funkcija toj e odgovoren za rabotata na centralata na asocijacijata i za menaxirawe na rabotata na postojano vrabotenite. âmbers, zaedno so pretsedatelot na Od-borot na direktori na Institutot, Gunter Megender, se portparoli na institucijata. Dvajcata imaat golemi o~ekuvawa za idninata na vnatre{nite revizori.Spored â-mbers, vnatre{nite revizori treba silno da ja zgrap~at mo`nosta {to im se dava po prviot, i site se nadevaaat, posleden bran na ekonomska kriza. Denes, koga regu-latorite zapo~nuvaat da im davaat formalni odgovornosti na odborite na direktori za upravuvawe so riz-icite vo kompaniite, ambers smeta deka vnatre{nite revizori treba da se nametnat kako najpovikana funkcija vo kompaniite za obez-beduvawe na konsultantski uslugi i uslugi na uveruvawe za kontrola na integritetot na sistemite za upra-

vuvawe so rizici. Ova e zatoa {to nema druga funkcija vo koja bilo ko-mpanija {to obezbeduva kombi-nacija na nezavisnost i objektivnost so dlabinsko poznavawe na kom-panijata. Rizicite so koi denes se soo~eni kompaniite se dramati~no razli~ni od rizicite koi bea aktu-elni do pred nekolku godini. Pozna-tite rizici kako izmama, nedostatok na sinxirot na dostavuvawe i kontrola na tro{ocite, sekoga{ }e bidat vo fokusot na interes vo vreme na koja bilo recesija. No, ovaa kriza poso~i drugi oblasti vo koi vnatre{nata revizija treba da dodade vrednost – na primer: koi se rizicite {to stojat na patot na donesuvawe biznis-odluki ili formulirawe na strategiite? Dali, od druga strana, kulturata na mena-xmentot vo kompanijata obezbeduva nejzin odr`liv i dolgoro~en uspeh? Dali organizaciite dizajniraat i sproveduvaat takvi kontroli koi se vo soglasnost so novite o~ekuvawa na odr`livost na ìvotnata sre-dina? Novite rizici i vklu~uvaweto na vnatre{nata revizija vo obez-beduvaweto na uslugi za uveruvawe za integritetot na sistemite za upravuvawe so rizici baraat novi profili na vnatre{ni revizori. Vo vremeto koga vnatre{nite revizori bea fokusirani na finansiskite kontroli, vnatre{nata revizija vrabotuva{e golem broj profe-sionalni smetkovoditeli. No, koga fokusot na vnatre{nata revizija se svrte kon ocenkata na operativnite,

strategiskite ili biznis-rizicite, vnatre{nata revizija mora{e da go pro{iri opfatot na fokusot. I vnatre, vo profesijata, i od strana na menaxmentot, se pojavuvaat povici koi baraat vnatre{nite revizori dlabinski da go razbiraat biznisot na organizaciite vo koi rabotat. Ovie povici baraat nova struktura na vnatre{na revizija – razli~ni profili na revizori kako postojano vraboteni vo orga-nizacijata, kako kratkoro~ni “gosti-revizori” ili kako obezbeduva~i na nadvore{na poddr{ka preku nadvore{ni obezbeduva~i na uslugi. Najva`no e da se ostane kreativen vo nao|aweto na soodvetni odgo-vori na potrebite na kompaniite. Vnatre{nite revizori sega treba da govorat jasno i da pi{uvaat uverlivo. Zatoa {to kolku pove-}e }e bidat podgotveni da dodavaat vrednost, tolku pove}e resursi }e bara nivnata rabota. Tie }e treba da im objasnat na menaxerite deka moàt da bidat od golema pomo{ vo identifikuvaweto na rizicite so koi se soo~uva kompanijata i da sovetuvaat za soodvetnite kontroli na tie rizici. No, vo isto vreme, vnatre{nite revizori ne treba da ja prezemaat obvrskata za upravu-vawe so rizicite. Toa i ponatamu ostanuva rabota na menaxmentot. I toa e pravilen pristap koj e podobar i za menaxerite i za re-vizorite. Isto taka, prepora~livo e vnatre{nite revizori da oberat del od toa {to ambers go narekuva

VNATRE[NA REVIZIJA – IDNINATA NA PROFESIJATA

KORPORATIVNO UPRAVUVAWE

�� Poslednite 18 meseci bea os-obeno te{ki za profesionalnite vnatre{ni revizori na globalen plan. Verojatno tie }e se navra-}aat na ovie vre-miwa kako na najte{ki vo nivnite karieri.Sepak, pred pro-fesijata ima dobra idnina dokolku taa pravilno se postavi pred odborot na direktori i pred menaxmentot

“nisko-vise~ki plodovi” koi lesno se dofa}aat, a koi nosat rezultati, mereni so, za menaxmentot va`nite, finansiski za{tedi. Na primer, re-vizija na doslednoto sproveduvawe na dogovorite, na postoeweto izmama od strana na dostavuva~ite, na pla-}aweto na dopolnitelno rabotno vreme ili, pak pla}awata, za IT-infrastruktura. Vakviot vid najos-novni aktivnosti koi obezbeduvaat za{tedi mnogu verojatno deka }e im ovozmoàt na menaxerite da ja vidat vrednosta na vnatre{nata revizija i }e bidat vetar vo revizorskite krila za da moàt da obezbeduvaat visokostrate{ki uveruvawa za kom-panijata. Ova se klu~nite fokusi {to }e gi promovira Institutot na vnatre{ni revizori vo vreme na mandatot na Megender i âmbers. Megender ja izbra devizata “Ofor-muvaj}i ja idninata” za tema na svojot mandat vo 2010-2011 godina koga }e bide na ~elo na Odborot na direktori na Institutot. Toj veruva deka ovaa deviza ja izrazuva post-avenosta na vnatre{nite revizori kako va`na sila koja e celosno podgotvena da go donese dene{niot biznis na vistinski kolosek i ce-losno da gi iskoristi mo`nostite koi gi nudat novite tehnologii, so cel da se napravi pozitivno vlijanie vrz globalnata ekonomija. Vakviot pristap, zaedno so riskocentri~niot pristap na vnatre{nata revizija ela-boriran od ambers, se nasokite na razvoj na profesijata vo naredniot srednoro~en period.

KIRIL NEJKOVRakovoditel na Proektot za korporativno upravuvawe na Me|unarodnata finansiska kor-poracija (IFC) vo Makedonija

14.06.2010 13KOMENTARI I ANALIZI

ROBERT ZELIKpretsedatel na Svetskata banka

� KOMENTAR

PRI OÎ SLEPI, PRI U[I GLUVI

Pri o~i slepi, pri u{i gluvi! Tokmu vakva e sostojbata so

javnata administracija vo zemjava. Nesinhronizirana, nekoordinirana, neproduk-tivna, partizirana. Jav-nata administracija, koja po definicija treba da pretstavuva efikasen i profesionalen servis za dobroto na gra|anite, kaj nas pretstavuva mesto za vrabotuvawe partiski vojnici na vladeja~kite partii.Preporakite za nejzina departizacija, profe-sionalnost i efikasnost ostanuvaat samo prazni zborovi na koi nikoj ne im dava zna~ewe. Nitu na vlasta, nitu, pak, na opozicijata, koja nekoga{ bila na vlast, im odgovara namaluvaweto na admin-istrativcite, bidej}i toa e edinstvenoto mesto koe moàt da im go ponudat na svoite "verni" glasa~i i aktivisti. Tokmu toa e i pri~inata za problemot so glomaznata i neefikasna administracija, vistina za koja se svesni site, ama mol~at pred pogubnata realnost. I pokraj preporakite od ekspertite i me|unarodnata zaednica za neophodnos-ta od reformirawe na ovoj sektor (~itaj negovo ~istewe od partiskite kadri), Makedonija osta-nuva edinstvena zemja vo koja dràvata se pojavuva kako najgolem raboto-

dava~. Taka proceni USAID. U{te postra{no e {to nikoj ne obrnuva vnimanie nitu na faktot deka 65% od buxetot se odvojuvaat za platite na administrativcite, koi

GABRIELA [email protected]

STARA FINTA ZA NOVA BUDALA!Gledate parlament.

Sednicata e pri kraj, raste tenzijata me|u

pratenicite, a i va{ata nervoza od nesu{tinskite prateni~ki raspravi. I samo {to zavr{il prenosot od Sobranie, namesto da se smirite - ete vi pogolema nervoza. Sam vi se menuva znakot na programata vo desniot agol. Ne pani~ete, ne vi e rasipan televizorot! Toa e samo finta na "umovite" na MRTV! Koga rabotat "legalno", stoi znakot Sobraniski kanal, a koga vr{at "nel-egalni" prenosi, toga{ se potpi{uvaat MRT, kanal {to ne postoi! Toa vi e isto kako da se pojavite na aerodrom so falsifikuvani doku-menti, ili u{te polo{o, da barate avionski bi-let koga ne poseduvate paso{. Ako se pra{uvate zo{to e potreben tolku sliko-vit pristap za da se pre-tstavi problemot, }e vi kaàm. Zatoa {to ostana samo u{te ovoj na~in za da im se nacrta na nadle`nite (ako voop{to postojat nadle`ni) deka postoi problem, i toa golem! Evropskata komisija i Sovetot za radiodifuz-i ja denovive se mis-lat koj prv da reagira, no verojatno ne se vo-

dat od pogovorkata "Koj prevari, toj tovari". I dod e ka vla s t a i opozicijata si ja pre-frlaat topkata za toa vo ~ie vreme po~nal da tone javniot servis, dode-ka vie go podgotvuvate

televizorot za na majs-tor, od MRTV si velat: "Stara finta-nova bu-dala"!Ta ka vero j a t n o im proa|a i fintata so noviot znak za kanalot koj emituva programa na albanski jazik, na koj ne stoi oficijal-noto logo na kompani-jata MTV, tuku TVM, koe nikomu ne mu e poznato. Verojatno, povtorno sta-nuva zbor za nekakov si premol~en partiski dogovor.


ROBERT ZELIKpretsedatel na Svetskata banka

ZAGRI@EN SUMZA EKONOMIJATA VO EVROPA

Svetskata banka dostigna rekordno nivo na krediti-

rawe na pogodenite ekonomii i ima obvr-ski od 120 milijardi dolari. No, i pokraj toa {to e napraveno, dlaboko sum zagrièn za izgledite vo ekonomi-jata, osobeno vo Ev-ropa. Svetskata banka ima va`ni klienti vo Jugoisto~na Evropa, me|u koi se i Romanija, Bugarija, Makedonija i Srbija, site pogodeni od problemite vo gr~kiot bankarski sektor. Ako gr~kite banki ne moàt da prodolàt da rabotat i da kred-itiraat, }e se slu~i kontrakcija. Zatoa nie rabotime za da im po-mogneme so finansiska pomo{, za da bidat po-likvidni i da nema nega-tiven efekt vrz zemjite od Jugoisto~na Evropa. Edna od moite najglavni zada~i vo London e da gi nateram Dejvid Kamer-on i koalicionata vlada da gi odràt nivnite vetuvawa za nivoto na me|unarodna pomo{ za buxetot na Svetskata banka. Velika Britanija, koja godinava ima predv-ideno da potro{i okolu 6,2 milijardi funti za pomo{ na drugi zemji, e najgolemiot sorabot-nik na Me|unarodnoto zdruènie za razvoj -

filijala na Svetskata banka, koja dava zaemi na najsiroma{nite zemji vo svetot.Ideite na Endru Mi~el, sekretar za me|unaroden razvoj, i na vladata, kako celina, se na ista linija so ona {to jas se obiduvam da go napra-vam. Fokusot treba da bide na parite kako vrednost i na sledeweto na rezultatite i na transparentno-sta. Ne veruvam deka po-stoi razlika me|u celite za koristewe na razvojniot buxet za nacionalna sigurnost i ona {to Svetskata banka ve}e go pravi. Jas, li~no, mislam deka ova e manipulira~ko pra{awe. Rabotam vo Avganistan, Haiti, Liberija, Siera Leone. Bezbednosta, ekonomijata i vladee-weto se tesno povrzani, taka {to ne znam kako }e se razviva Avgani-stan bez garantirana bezbednost. Sosema iskreno, ako vo fokusot vi se samo problemite za nadminuvawe na siroma{tijata i za soz-davawe ekonomski rast, kako }e go ostvarite toa ako ne funkcionira pravoto? Se postavuva i pra{aweto, ako e toa taka, toga{ zo{to Svetskata banka i pona-tamu pozajmuva pari za

razvieni ekonomii, kako {to se Indija i Kina. Prihodite vo Indija s$ u{te se niski. Toa e zemja kade {to moète da posetite pet vekovi vo edna nacija. Imate ekstremna siroma{tija i okolu dve tretini od lu|eto ìveat so dva dolari na den. Koga stanuva zbor za Kina, sumite {to sega se pozajmuvaat se mini-malni. Ovie pari ne & se potrebni na Kina. No, so parite nie prenesu-vame i znaewe. Tie gi koristat na{ite proekti za da go razvijat iskust-voto. Okolu 80% od na{ata rabota tamu sega e povrzana so razvojot na ìvotnata sredina.Osnovna uloga na Svetskata banka ve}e ne e samo donacija za zemjite vo razvoj. Polovina od pridonesite vo Svetskata banka gi dobivame od zemjite vo razvoj. Nivniot input od pet milijardi dolari, dogo-voren na proletnite sostanoci na bankata vo Va{ington, za pet do {est godini stanuva pogolem od devet mili-jardi dolari. Zemjite vo razvoj sega imaat 47% od glasovite. Ima {to da se nau~i od novite pazari. Minatiot mesec najm-

nogu se zboruva{e za fiskalna konsolidaci-ja. Va{ington prave{e rebalans na buxetot, a Germanija i [panija prezedoa silni merki za {tedewe i namalu-vawe na tro{ocite. No, od ovaa gledna to~ka, toa ne e do-volno. Toa treba da se kombinira so strategii koi }e obezbedat rast bez tro{oci. Ekonomi-ite kako Avstralija, Singapur, Malezija ili Koreja priznaa deka doa|aat te{ki vremi-wa. No, nivnoto te{ko iskustvo vo devedeset-tite ve-}e im go pokaà patot kako da se odnesuvaat vo kriza, a, sepak, da ostvarat pozitivni ekonomski rezultati.Ne veruvam deka se potrebni bux-etski namaluvawa na tro{ocite i, od druga strana, zgolemuvawe na parite za ekonom-ski rast.Se pla{am deka krizata so dràvnite dolgovi moè da izleze od kontrola. Lu|eto se zagrièni deka Evropa }e treba da se odnesuva isto kako {to kataliziraa SAD vo 2008 godina na po~etokot od krizata.

ne produciraat nika-kvo dobro za gra|anite ili dràvata, a realno moàt da pridonesat za bankrot na i onaka slabata i nerazviena ekonomi ja. So ogled na vakvata sostojba, moème da se nadevame samo na dve scenarija. Ili }e se najde nekoj {to }e smogne sila i }e ja reformira ovaa glo-mazna slu`ba, ili }e se pravime pri o~i slepi i }e gledame kako poleka, no sigurno dràvata odi vo bankrot.

�� Robert Zelik e ~ovek na kogo i Belata ku}a mu se obra}a koga ima problem. Koga stana pretsedatel na Svetskata banka vo 2007 godina, doverbata vo bankata be{e razni{ana, a nejzinata rabota padna na na-jnisko nivo poradi problemite na negoviot prethodnik, Pol Volfovic. Negovoto iskustvo vo ekonomijata go napravi dostoen kandidat za prv ~ovek na Svetskata banka, koja obezbeduva finansiska pomo{ za zemjite vo razvoj otkako golemata panika poradi recesijata ja donese ekonomijata vo kolaps

FEQTON14.06.201014

“KAPITAL” PRODOL@UVA SO SERIJALOT-STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS - UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETU-VAA POZNATI BIZNIS - TEORETIÂRI VO TAA NASOKA

predlagaat na~ini kako ponatamu da se podobrat nivnite proizvodi, uslugi, no i informaciite {to edni na drugi si gi dostavuvaat vo ramki na kompanijata. Taka be{e i ovaa godina, taka i minatata. Xonson Kontrols e golem svetski proiz-voditel na delovi i akumulatori za avtomobilskata industrija, kako i oprema i uslugi za energetski efikasna gradba na komercijalni, stanbeni i dràvni objekti. Kom-panijata, so sedi{te vo Milvoki, SAD, ostvaruva godi{ni proda`bi od pove}e od 30 milijardi dolari i ima svoi kapaciteti na 1.300 lokacii niz svetot, me|u koi i edna fabrika vo Makedonija, {to po~na so rabota pred dve godini. Vo 2008 godina Stiven Rol, kompa-niskiot glaven izvr{en direktor, zabeleà znaci za nevoljata {to doa|a{e. Rol zabeleà i deka av-tomobilskite i grade`nite pazari po~naa da pa|aat. “Sigurni bevme deka po~nuva kri-za”, veli Rol. Moèbi }e be{e razbirlivo toj i negoviot tim na menaxeri da ja otkaàt “Nedelata na vizija” minatata godina, koga imaa mnogu poprioritetna zada~a: da ja spasuvaat kompanijata od eventualnite razorni posledici na namalenata pobaruva~ka, koja dojde kako rezultat na toa {to av-

“KAPITAL” BIZNIS - UMPROTIV GLOEFEKTITE OI INVESTICVAA POZNATFELJTON-47

POSTOJANO VO POTRAGA PO NOVI AKVIZICII

SVETSKITE BIZNIS - LIDERI PROTIV KRIZATA: STIVEN ROL, XONSON KONTROLS�� Golemiot svetski

proizvoditel na avtomobilski kompo-nenti i oprema za energetska efikasna izgradba na objekti, koj ima svoja fabri-ka i vo Makedonija, poleka se opora-vuva od recesijata. Brojkite za prviot kvartal vetuvaat podobar zavr{ok na 2010 godina, a Xonson Kontrols e postojano vo potraga i po novi akvizicii

IGOR [email protected]

tomobilskite kompanii zabeleùvaa s$ pomali proda`bi i go namalu-vaa svoeto proizvodstvo. No, toa }e be{e vo sprotivnost so biznis-principite na Xonson Kontrols i nivnata kompaniska kultura. Rol, koj e i pretsedatel na up-ravniot odbor na kompanijata, veli deka koga se pojavil predl-ogot ovoj nastan da se otkaè na menaxerskiot tim ne mu trebale pove}e od 30 sekundi za da se sloì deka “Nedelata na vizija” im pomaga na vrabotenite da sfatat {to e najva`noto za kompaniskiot biznis-uspeh. “Vsu{nost, ako ima{e najpogodno vreme za “Nedela na vizija” toa be{e tokmu toga{, srede kulmi-nacijata na ekomomskata kriza. Vo takvi okolnosti nie im trebavme na na{ite kupuva~i pove}e od koga bilo za da im dokaème deka dobivaat kvalitetni proizvodi i uslugi. Apsolutno e vitalno za nas vrednostite {to im gi ispora~uvame da bidat na kolku {to e mo`no poefikasen i poefektiven na~in”, veli Rol.

“NEDELATA NA VIZIJA” DADE REZULTATI

So ogled na toa deka klientite na Xonson Kontrols se soo~uvaa sekoj so svoite te{kotii vo biznisot, brzo se donese odluka “Nedelata na vizija” 2009 godina da se posveti na zasiluvaweto na zadovolstvoto kaj potro{uva~ite. “Samo 10-15% od na{ite vrabo-teni se soo~uvaat direktno so potro{uva~ite”, veli Rol. “No, foku-sot kon na{ite potro{uva~i zna~i da se ispitaat ubavo site interakcii {to se slu~uvaat i vo kompanijata. Va`no e sekoj vraboten da ja sogleda vrskata me|u toa {to go pravi i ona {to go iskusuvaat potro{uva~ite, deka sekoj od niv ima vitalna uloga vo taa vrska i zadovolstvoto na klientite”, veli Rol. Prvi~nite efekti od ovaa inicijativa vo Xonson Kontrols pokaàa deka “Nedelata na vizija” ne bila popusto organizirana. Anketata me|u vrabo-tenite pokaàla deka 68% od niv izjavile deka “Nedelata na vizija” go podobrila nivnoto razbirawe za toa {to zna~i efektivno opsluùvawe na klientite. Svesnosta za orga-nizaciskata kultura bila vo golem obem zgolemena, zatoa {to stotici operativni, proda`ni i marketing-timovi gi spodelile svoite iskustva i planovi. Efektite od ovie inicijativi vo ramki na Xonson Kontrols se gledaat i preku podobrenite rezultati na kompanijata vo vtorata polovina na 2009 godina i prviot kvartal godinava. Kompanijata ja podobri svojata prognoza za zarabotkata vo fiskalnata 2010 godina otkako prikaà podobri rezultati od o~ekuvawata vo prviot kvartal. Prviot ~ovek na kompanijata istakna

Izminatava decenija vrabotenite vo Xon-son Kontrols po edna{ godi{no zemaat u~estvo vo t.n. Vision Week (Ne-

dela na vizijata), ednonedelna serija na diskusii {to se odvivaat na pove}e od 1.000 lokacii na kompanijata niz cel svet. Tie u~at i razmenuvaat idei za toa kako da se podobri vrednosta {to im ja nu-dat na svoite potro{uva~i. Mnogu od tie klienti – od proizvoditeli na avtomobili do grade`ni kom-panii – isto taka u~estvuvaat vo ovie sesii, opi{uvaj}i kakvo e nivnoto iskustvo so toa {to go dobivaat od Xonson Kontrols. Po-toa, niz ponatamo{ni diskusii i aktivnosti, vrabotenite na Xonson Kontrols go elaboriraat ona {to go pribrale kako povratna reakci-ja od svoite klienti i

� STIVEN ROL-”Va`no e sekoj vraboten da ja sogleda vrskata me|u toa {to go pravi i ona {to go iskusuvaat potro{uva~ite, deka sekoj od niv ima vital-na uloga vo taa vrska i zadovolstvoto na klientite”

deka pogolemoto proizvodstvo na avtomobili vo Severna Amerika i Evropa gi zgolemi nara~kite za avtomobilski sedi{ta, enterier-ski komponenti i akumulatori, a zabeleàni se i znaci na opo-ravuvawe vo potro{uva~kata na oprema za gradewe na energetski efikasni zgradi. “Ova ni dava samodoverba deka kako {to }e izminuva godinata }e se podobruvame s$ pove}e”, veli Rol. Xonson Kontrol izvle~e korist od drasti~noto namaluvawe na tro{ocite {to go napravi za vreme na recesijata, koja gi dovede golemite avtomobilski proizvoditeli vo SAD pred bank-rot. Kompanijata, isto taka, go zgolemuva svojot pazaren udel i zaradi toa {to nekolku golemi konkurenti bankrotiraa vo 2009 godina, dodeka avtomobilskite proizvoditeli, nivnite glavni kupuva~i, pravea golemi kratewa na tro{ocite. Rol veli deka kompanijata }e bara mo`nosti za novi akvizicii vo site tri segmenti kade {to raboti, kako {to e, na primer, ponudata od 1,25 milijardi dolari za pr-ezemawe na firmata Visteon koja proizveduva enterierski delovi i elektronika za avtomobili. Vis-teon prvo ja odbi ponudata, no od Xonson Kontrols pred nekolku dena izjavija deka ne se otkaùvaat od svojata namera za prezemawe. “Ova nema da bide edinstven obid za kupuvawe na druga kompanija {to go pravime godinava. Vni-matelno sledime {to se slu~uva na pazarot i kade s$ moè da izvle~eme korist za na{iot bi-znis”, veli Rol.

KOMPANII KOMPANII & PAZARI PAZARI14/JUNI/2010 15

METODI [email protected]

Makedonskite proizvodni kompanii {to uvezuvaat inputi vo dolari, a izvezuvaat proizvodi vo evra se najpogodeni

od pa|aweto na evroto vo odnos na dolarot. Onie {to izvezuvaat i uvezuvaat vo evra nemaat nitu }ar, nitu zijan od pa|aweto na evroto, zatoa {to negovata vrednost vo odnos na denarot e fiksno vrzana, pa taka koli~inata na denari {to treba da ja dadat za da kupat evra so cel da uvezat ne im se menuva. Isto kako i koli~inata na denari {to ja dobivaat koga }e gi pro-dadat evrata {to gi zarabotile od izvoz. “Na{ite nabavki na surovini prete`no gi vr{ime vo evra, a i pogolemiot del na izvozot ni e vo evra”, veli Savka Dimitrova, direktorka na konditorskata fa-brika Evropa od Skopje. Taa dodava deka mala koli~ina na uvozot ja pla}aat vo dolari, a imaat mal izvoz vo SAD. “Od dolarite {to ni pristignu-vaat na deviznata smetka vedna{ davame nalog da se vr{at pla-}awa za uvezenite surovini vo istata valuta, taka {to tuka sme vo nekoja ramnoteà, {to zna~i padot na evroto vo odnos na dolarot nema nekakvo pozna~ajno vlijanie vrz na{eto rabotewe”, objasnuva Dimitrova. Za razlika od odnosot evro/denar koj e fiksen, odnosno ima nekoi nezna~itelni fluktacii, odnosot dolar/denar e fluktuira~ki. Poradi toa treba da se pravi razlika me|u odnosot evro/dolar na svetsko nivo i odnosot evro/denar, odnosno dolar/denar. Kaj prviot odnos imame stabilen kurs, dodeka kaj odnosot dolar/denar imame fluktuacii koi se pod vlijanie na dvièwata na svetsko nivo. Onie kompanii koi plasiraat proizvodi vo dolari kako valuta sega imaat benefit. Takov e primerot na Bu~im, koj go izvezuva celoto svoe proizvodstvo na bakar vo dolari, pa direktorot na ko-mpanijata, Nikolaj~o Nikolov, veli deka vo momentov tie se dobitnici od rastot na dolarot vo odnos na evroto i na denarot. Onie kompanii, pak, {to sega treba da vr{at pla}awa kon stranstvo vo dolari, se vo mnogu lo{a pozicija dokolku predvreme ne se za{titile. A, onie koi pred 3 meseci kupile dolari za da platat pobaruvawe vo

Najgolem }ar, se razbira, im-aat kompaniite {to izvezuvaat vo dolari, kako {to e rud-nikot za bakar Bu~im. Onie, pak, {to uvezu-vaat surovini vo dolari, a izvezu-vaat isklu~ivo vo evra, se najpogodeni od pa|aweto na ev-roto vo odnos na dolarot

��

stranstvo koe dostasuva so sega{na valuta imaat benifit vo pogled na razlikata me|u cenata na valutata koja toga{ ja platile i sega{nata cena na dolarot, {to bi bilo nega-tivno dokolku imavme sprotivna situacija, odnosno dokolku cenata na dolarot pa|a{e. Poradi va-kvata korelacija, najgolema polza }e imaat onie kompanii koi vr{at uvoz vo evra, a izvozot go pravat vo dolari. “Vo princip, izvoznic-ite koi plasiraat proizvodi na stranskiot pazar vo dolari vo start imaat odredeno ceni po koi bi gi plasirale istite. Poradi toa sega tie imaat pogolema zarabotka, pri {to koristej}i ja vakvata situacija vo pogled na rastot na dolarot moàt da gi ostavat is-tite ceni i da zarabotuvaat pove}e ili, pak, da gi namalat istite so cel da bidat pokonkurentni”, veli Pandele Pandeleski, izvr{en direktor na Eurotabak. Od aspekt na makedo-nskata ekonomija, a so ogled na toa deka denarot e fiksno vrzan za evroto, poevtinuvaweto na evroto }e go poevtini doma{niot izvoz nadvor od evrozonata, {to kako kraen efekt bi bilo korisno za kompaniite koi izvezuvaat nad-vor od istata, odnosno benefit za kompaniite koi vr{at naplata na svojot izvoz vo drugi valuti.

SLABOTO EVRO ]E GI ZAJAKNE EKONOMIITE OD EVROZONATA

Od fiskalnata disciplina koja }e bide nametnata kako zadolìtelna sostojba i kako del od spasuva~kiot paket na zemjite od evrozonata koi }e zapadnat vo dol`ni~ka kriza, spored ekspertite, najgolema korist }e imaat evropskite ekonomii. Benefitite nema da se sostojat samo vo poevtinuvawe na nivnite

proizvodi i surovini koi }e go lansiraat nivniot izvoz, tuku istite se smeta deka }e bidat preto~eni i preku namaluvawe na tro{ocite na vladite kaj ovie zemji kako i preku polnewe na buxetite preku zgolemuvaweto na danocite. Kako dokaz za toa se ekonomiite na Ju`na Koreja i Indonezija koi doìveaja svoeviden bum vedna{ po aziskite valutni krizi od krajot na 1990-ta. Vo Evropa se nadevaat deka vakvata istorija }e se povtori i deka ovie olesnuva~ki paketi }e dovedat do zna~itelno podobru-vawe na ekonomijata. Momentalnite podatoci za akciite na evropskite kompanii pokaùvaat deka istite imaat korist od poevtinuvaweto na evroto. Siemens AG, proizvoditel na elektronika so sedi{te vo Minhen, doìvea rast od 8% kaj svoite akcii vo tekot na izminatata nedela. Po objavuvaweto na planot za pomo{, akciite na ovaa kompanija poras-nale za 10% vo tekot na ovaa go-dina. Pred ministrite za finansii na Evropa da go donesat ogromniot krediten paket, dol`ni~kata kriza s$ pove}e se prodlabo~uva{e od mesec vo mesec. Prinosot na gr~kite dvegodi{ni obvrznici dostignaa stapka od duri 18,85%. Kako vo Gr-cija, taka i vo [panija, Portugalija i Irska, dol`ni~kite tro{oci i buxetskiot deficit s$ pove}e rastea, no, istovremeno, so pomo{ na sredstva od Me|unarodniot mo-netaren fond i Evropskata centralna banka uspe{no be{e skr{en toj ciklus, tvrdi Kristofer Prajs, direktor na Fitch Ratings vo London. Germanskata kancelarka, Angela Merkel, spored mnogumina glavniot discipliner vo Evropa, i pokraj ogor~enosta doma, so svojot

poteg da ja ovozmoì pomo{ta napravi eden od najklu~nite ~ekori za spasot na EU. Denot koga toa spasuvawe be{e napraveno Merkel povika na postroga primena na pravilata na EU za deficiti. Sega, gr~kiot premier, Jorgos Pa-pandreu, {panskiot premier, Hoze Luis Rodrigez Zapatero i drugi evropski dràvi se obiduvaat da vlezat vo linijata na takvata discipliniranost. Papandreu ve}e najavi tri ciklusi za namaluvawe na deficitot vo tekot na ovaa go-dina, i pokraj nasilnite protesti protiv namaluvaweto na platite i penziite. Negovata socijalisti~ka vlada ve}e vovede zgolemuvawe na dava~kite za gorivo, alkohol i tutun. Vo me|uvreme, [panija najavi 5% namaluvawe na platite vo javniot sektor. Vo tekot na istata nedela {panskiot parlament ratifikuva{e plan na vladata, koj pretstavuva najdlaboko kratewe na buxetot vo poslednite 30 godini. Portugalija veti namaluvawe na platite i gi zgolemi danocite za da go namali svojot buxetski deficit.

FISKALNA MEDICINASite navedeni merki koi gi preze-doa dràvite vo EU pridonesoa za analiti~arite da vovedat nov poim za vakvite sostojbi. Fiskalna me-dicina e terminot koj u{te dolgo }e se koristi kako sinonim za toa kako treba da se bara spas od finan-siskata kriza. Se razbira, ne postoi garancija deka evropskite lideri }e go zadràt i ponatamu vakviot na~in na fiskalna medicina.Luka Kaculani, visok strateg za fiksni prihodi na 8 UniCredit SpA od Milano, najgolemata banka vo Italija, veli deka investitorite koi se somnevaa vo re{avaweto

na dol`ni~kata kriza vo Evropa - sega za{titena od strana na pomo{ta za izvlekuvawe - sega se svrtea kon obloùvawe protiv evroto. Valutnite investitori, prete`no ovoj mesec, se odnesu-vaa me~e{ki vo odnos na evroto. Spored amerikanskata Komisija za trguvawe na fju~ersi so surovini i valuti, neto-kratkite pozicii na evroto nasprema dolarot - razlikata me|u obloùvaweto na pad i obloùvaweto na dobivka - skoknaa na rekordni 113.890 dogovori do 11-ti maj, predizvikuva-j}i evroto vo me|uvreme da padne na najnisko nivo. Vakvite so-stojbi i fiskalni merki, spored Endrju Vilkinson, visok pazaren analiti~ar na Interactive Brokers Group, }e dovedat do silen rast na evropskata ekonomija. Spored misleweto na mnogu analiti~ari vakviot napad vrz evroto moè da zavr{i kon krajot na ovaa godina, koga povtorno }e se vrati dove-rbata vo fiskalnata disciplina vo Evropa. “So sproveduvaweto na ekonomskite reformi i prezemaweto na nekoi te{ki odluki, evropskata ekonomija }e e na dobivka na dolg rok”, tvrdi Xon Stoford, korako-voditel za fiksen prihod vo Investec Asset Management od London. Na isto mislewe e i Fabricio Fjorini, {ef za fiksen prihod vo Aletti Ges-tielle SGR SpA od Milano. Toj smeta deka evropskite zemji u~at kako na vistinski na~in da se soo~at so ovaa situacija, tvrdej}i deka, sepak, na kraj pazarot }e ja otkrie vistinskata sila na evropskite ob-vrznici, akcii i evroto. “Za edna ili dve godini, site }e otkrieme deka sme ja napravile vistinskata rabota“ konstatira Fjorini.

MAKEDONSKITE KOMPANII I PADOT NA EVROTO

KOJ ]ARUVA, A KOJ GUBI?

1,41 1,411,43

1,451,48

1,50

1,44

1,40

1,36 1,351,33

1,31

1,20

1,15

1,2

1,25

1,3

1,35

1,4

1,45

1,5

1,55

Juni 2009 Juli 2009 Avgust 2009 Septemvri 2009

Oktomvri 2009

Noemvri 2009

Dekemvri 2009

Januari 2010

Fevruari 2010

Mart 2010 April 2010 Maj 2010 Juni 2010

BERZA/AKCII/TRGUVAWE16 14.06.2010

� BERZANSKI INFORMACII

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 11.06.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.658,14 390,18 9,38 0,83

BESK (2009) 54.562 7.677,39 341,43 22,49 0,22

GRNT (2009) 3.071.377 626,04 105,83 5,92 0,62

KMB (2009) 2.014.067 3.000,00 533,81 5,62 0,87

MPT (2009) 112.382 25.507,00 / / 0,71

REPL (2009) 25.920 35.500,00 5.625,12 6,31 0,71

SBT (2009) 389.779 2.523,69 211,39 11,94 0,57

STIL (2009) 14.622.943 195,00 0,11 1.763,43 2,72

TPLF (2009) 450.000 3.499,00 61,42 56,97 1,03

ZPKO (2009) * 271.602 2.400,00 / / 0,32

ХВ P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/E

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 11.06.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 5.287 8 -55,33

обични акции 167.222 112 106,95

Вкупно Официјален пазар 172.509 120 86,21

обични акции 17.474 22 -70,81

Вкупно Редовен пазар 17.474 22 -70,81

ВКУПНО 189.983 142 24,57

11.06.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Макстил Скопје 195,00 7,73 1.950

ОХИС Скопје 124,00 6,9 12.400

Охридска банка Охрид 1.900,00 5,56 218.500

Караорман Скопје 620,00 2,99 137.640

ЗК Пелагонија Битола 2.400,00 2,13 103.200

Тетекс Тетово 530 -8,62 20.670

ФЗЦ 11 Октомври Куманово 643 -8,53 96.450

Бетон Скопје 7677,39 -4,15 176.580

Фершпед Скопје 47000 -4,08 188.000

Макпетрол Скопје 25507 -3,13 892.745

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Комерцијална банка Скопје 3000 -0,02 3.117.000

Алкалоид Скопје 3658,14 -2,39 2.542.405

Гранит Скопје 626,04 -2,35 1.474.330

Стопанска банка Битола 2523,69 -0,51 1.203.800

Макпетрол Скопје 25507 -3,13 892.745

11.06.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

11.06.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

Илирика ЈИЕ 30.937.236,35 -5,59% -7,92% -1,68% -2,31% -2,70% 09.06.2010

Илирика ГРП 20.041.438,21 -1,02% -1,89% 6,09% 2,96% 5,94% 09.06.2010

Иново Статус Акции 18.120.670,40 -5,36% -8,69% -11,27% -11,15% -5,63% 10.06.2010

КД Брик 21.496.581,75 0,75% 3,52% 9,92% 7,80% 22,04% 10.06.2010

КД Јужен Балкан 21.264.522,95 -4,94% -4,59% -4,20% -3,75% 8,86% 10.06.2010

КБ Публикум балансиран 25.918.950,95 -3,14% -5,52% -1,26% -1,79% / 10.06.2010

11.06.2010

2.280

2.300

2.320

2.340

2.360

2.380

2.400

2.420

07/06/10 08/06/10 09/06/10 10/06/10 11/06/10

MBI 10

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

2.400

2.450

2.500

2.550

2.600

2.650

07/06/10 08/06/10 09/06/10 10/06/10 11/06/10

MBID

107,70

107,80

107,90

108,00

108,10

108,20

108,30

07/06/10 08/06/10 09/06/10 10/06/10 11/06/10

OMB

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok - 11.06.2010)

Iako globalnata finansiska kriza vo 2009 godina silno se odrazi vrz dobivkata na

golem broj kompanii vo zemjava, sepak, prodolì trendot najuspe{nite kompanii da odvojuvaat del od svoite dobivki za isplata na dividenda na akcionerite. Spored izve{taite koi dosega se objaveni na Makedonska berza, od 37 kotirani kompanii na Oficijalniot berzanski pazar, mina-tata godina 21 objavija deka ostvarile dobivka vo 2009 godina. Od niv, sli~no kako i prethodnata godina, samo 10 odlu~ija da podelat dividenda.


Vitaminka, Granit, Toplifikacija, Alkaloid, Skopski pazar, Stopan-ska banka-Bitola, Fer{ped, Replek, Makedonija turist i Komercijalna banka podelija dividenda od do-bivkata vo 2009 godina. Istite dividenda delea i minatata godi-na, so isklu~ok na Toplifikacija

��

31% od lanskata dobivka na

Komercijalna banka }e se podeli kako dividenda

105,2milioni evra Makedonski telekom godinava

}e podeli kako dividenda

telekom e kompanijata koja vrz osnova na ostvare-nata dobivka od mina-tata godina planira da dodeli najgolem iznos na dividenda, koj se dviì okolu 105,2 milioni evra. Na Makedonska berza kotiraat 164 dru{tva so obvrski za izvestuvawe. Od niv dosega do Komisi-jata za hartii od vrednost samo mal broj objavile izve{tai za raboteweto. Od tie, pak, samo 44 ja zavr{ile godinata so pozitiven rezultat, odnos-no dobivka. No, vakvite rezultati ne zna~at deka tie bi odlu~ile del od dobivkata da odvojat za dividenda.

DIVIDENDA SAMO ZA DR@AVNI AKCII

Mnogu od kompaniite odlu-~uvaat da ja zadràt do-bivkata kako zadolìtelna rezerva ili za pokrivawe na zagubi od prethodnite godini. Odlukata za toa kako }e bide raspredel-ena ostvarenata dobivka naj~esto se donesuva vo ramkite na akcionerskite sobranija. Pri done-suvaweto na odlukata za raspredeluvawe na dobivkata vo ramkite na akcionerskite sobranija, mo`no e da se odlu~i del od nea bide isplatena vo vid na dividenda samo na

dràvni akcii. Taka, na primer, godinava na ak-cionerskite sobranija na Beton i Komuna e odlu~eno dividenda da dobie samo Fondot za penzisko osigu-ruvawe. Beton }e mu is-plati na Fondot dividenda od 735.000 denari, a Ko-muna od 580.000 denari. Prioritetnite akcii sekoga{ imaat prednost vo pogled na raspredelba na dividendata vo od-nos na obi~nite. Za toa govori i odlukata koja na godine{noto akcioner-sko sobranie ja donese Skopski pazar za isplata na dividenda vo iznos od 61,85 denari po prioritetna akcija. Vo minatata godina i drugi kompanii ostvarija pozitivni rezultati vo raboteweto, no re{ija da ne delat dividenda. “Naj~esto kompaniite koi redovno delat dividenda se i najinteresni vo odnos na trguvaweto so hartii od vrednost”, tvrdat inves-ticiskite analiti~ari i eksperti.

Vo ovaa grupa se prilep-ska Vitaminka, Granit, Toplifikacija, Alkaloid, Skopski pazar, Stopanska banka-Bitola, Fer{ped, Replek, Makedonija turist i Komercijalna banka. Istite dividenda delea i minatata godina. Edinstve-na promena ima kaj Topli-fikacija. Lani nejzinoto mesto go zazede Makpetrol, koj vrz osnova na finan-siskite izve{tai objaveni godinava, 2009 godina ja zavr{i so zaguba. Najgolema dividenda vo iznos od okolu 341 milioni denari planira da izdvoi Komercijalna banka. Ovaa dividenda pretstavuva okolu 31% od lanskata dobivka. No, godine{nata dividenda e za okolu 10% pomala vo odnos na 2009 godina, koga bankata izdvoi okolu 381 milioni denari. Po

nea, na vtoro mesto, doa|a farmacevstkata kompanija Alkaloid, koja godinava za dividenda }e izdvoi okolu 216 milioni denari od vk-upno ostvarenata dobivka od 503,26 milioni denari. Godine{nata dividenda e pogolema od lanskata, koja iznesuva{e 195,6 milioni denari. Pribli`no ist iznos na dividenda }e odvo-jat Makedonija turist i Replek. Akcionerite na Makedonija turist }e podelat 79,8 milioni denari, a na Replek okolu 79,7 milioni denari. Godine{nata dividenda vo Replek e re~isi dvojno pomala od lani. Vo Makedonija turist, pak, e pogolema za okolu osum milioni denari, iako ovaa kompanija vo 2009 godina ostvari pomala dobivka otkolku vo 2008

godina. Najmal iznos, vo apsolutna vrednost, za dividenda godinava planira da izdvoi Vita-minka. Od dobivkata vo 2009 godina vo iznos od 47,6 milioni denari na ime dividenda }e odat 12,3 milioni denari.

DIVIDENDATA GLAVNA PRIÎNA ZA INVESTI-RAWE

Dividendata e primamliva za investitorite da kupu-vaat akcii od nekoja kom-panija. Edna od osnovnite celi na investiraweto e prinosot, koj naj~esto se deli na dividenda, koja vo ekonomskiot vokabular se definira kako nadomest za rizikot koj investi-torite go prezemaat so vloùvawe na svoite pari i kapital vo akciite na odredena kompanija. Vrz osnova na objaven-ite podatoci, Makedonski

DESET KOTIRANI KOMPANII GI NAGRADIJA AKCIONERITE


televrz natatatadodediviokolNa kotiobvOd jatasamizveOd zavrpozi

Vo ovaa grupa se prilep-ska Vitaminka, Granit,Toplifikacija Alkaloid

nea, na vtoro mesto, doa|afarmacevstkata kompanija Alkaloid koja godinava za

godina. Najmal iznos, gogoogogogogogoggg dididididdidd nnanaaaaa....... . NNNNNNNvo apsolutna vrednost,za dividenda godinava

KRIZATA NE GI SEKNA DIVIDEDITE

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

14.06.2010 17BERZA/AKCII/TRGUVAWE

Ostvareniot promet vo ramkite na Makedon-ska berza vo iznos

od 21,1 milioni denari od strana na devettata emisija na obvrznici za denacio-nalizacija e edinstvenata svetla to~ka vo ramkite na minatonedelnoto trguvawe. Od ponedelnikot, pa do pe-tokot, na{ata Berza ost-varila vkupen promet od okolu 75,1 milioni denari. Od toj vkupen promet duri 38% otpa|a na prometot na

obvrznici kade {to ovaa nedela berzata ostvarila okolu 28,6 milioni denari. Ovoj promet e duri pogolem od prometot koj e ostvaren vo ramkite na osnovniot berzan-ski indeks MBI-10 kade {to Berzata realizirala okolu 27,5 milioni denari. Vo pogled na vakvite slu~uvawa kaj Berzata razli~ni se ko-mentarite od strana na ek-spertite. Edni smetaat deka e toa poradi konzervativnite in-

vesticiski odluki na investi-torite, a drugi smetaat deka toa go pravat pravnite lica so cel na najevtin na~in da gi podmirat svoite obvrski kon dràvata sozdadeni po razni osnovi. Vo pogled na pazarnite segmenti, povtor-no nema{e blok-transakcii taka {to celokupniot pro-met vo tekot na nedelata be{e realiziran vo ramkite na redovniot i Oficijal-niot pazar. Procentualno, Oficijalniot pazar ostvaril

promet od okolu 76% od vkup-niot, dodeka, pak, redovniot pazar realiziral 24%, {to ne be{e slu~aj prethodnite nedeli. Imeno, prethodnata nedela procentualno re-dovniot pazar u~estvuva{e so okolu 13% vo vkupniot nedelen berzanski promet.Vakvata statistika govori deka minatata nedela pro-metot kaj redovniot pazar se dvièl vo nagorna linija na smetka na u~estvoto na Oficijalniot pazar kaj vk-

upniot promet. Celokupniot promet kaj dvata pazari be{e realiziran vo ramkite na 648 realizirani transakcii. Vo pogled na berzanskite in-deksi, tie sekojdnevno beleèa pad. MBI-10 nedelata ja po~na na nivo od 2.414,86 indeksni poeni zavr{uvaj}i na nivo od 2.292,67 indeksni poeni. Procentualno, MBI-10 ovaa nedela zabeleà pad od okolu 5%. Sli~na e situaci-jata i so drugite indeksi. MBID startuva{e ovaa ne-

dela so 2.662,7 indeksni po-eni, a fini{ira{e na nivo od 2.476,87 indeksni poeni, beleèj}i pad od re~isi 7%. Indeksot na obvrznicite go slede{e dvièweto na prethodnite dva indeksa, bez razlika na toa {to vo negovi ramki be{e ostva-ren prili~no golem promet. OMB prviot den od ovonedel-noto trguvawe }e go zapo~ne so 107,74 indeksni poeni po padot od okolu 1,6% vo tekot na minatata nedela.

OBVRZNICITE JA OBELE@AA MINATATA BERZANSKA NEDELA

K O M E R C I J A L E N O G L A SZK PELAGONIJA PRODADE 41.600 AKCII NA POZNA-TI KUPUVA I

Na neodamne{nata sednica na akcioner-skoto sobranie na ZK

Pelagonija, akcionerite od ova dru{tvo odlu~ija da prodadat 41.600 akcii. Ovoj iznos na akcii se planira da bide prodaden po cena od 2.400 denari za akcija, {to pretstavuva posledna prose~na pazarna cena koja istite ja postignale na Makedonska berza. Na ovoj na~in se planira da bidat obezbedeni sredstva vo vkupen iznos od okolu 1,6 milioni evra. Vkupniot iznos na vakvite akcii pret-stavuva 15,3% od osnovnata glavnina na dru{tvoto, a nivnata nominalna vred-nost iznesuva 52,6 evra od akcija. Dru{tvoto se odlu~ilo na vakov poteg so cel nepre~eno odrùvawe na stabilnosta i likvid-nosta na istoto, so ogled na toa {to, kako {to stoi vo finansiskite izve{tai, minatata godina ja zavr{ilo so neto-zaguba od nekade 2,4 milioni evra. Proda`bata na ovie akcii }e bide real-izirana po pat na privatna ponuda. Soglasno takvata odluka kako kupuva~i na ovie akcii se javuvaat nekolku pravni subjekti. Kako najgolem kupuva~ se javuva Eterna Agro Eksport od Bitola koja planira da otkupi 10.600 akcii koi pretstavuvaat 3,9% od osnovnata glavnina na dru{tvoto, za {to treba da plati 25,4 milioni denari. So po pet iljadi akcii ili so okolu 1,841% od osno-vnata glavnina planiraat da se steknat dve dru{tva, i toa Blagoj \orev od Veles i Makpetrol od Skopje, za {to istite treba da platat 12 milioni denari. So 1,104% od osnovnata glavnina sakaat da se steknat, isto taka, dve kompanii i toa Hromos Pesticidi i Magan Mak od Skopje. Za 2.000 akcii, za {to }e treba da bidat plateni 4,8 milioni denari, se zainteresirani samo tri dru{tva, me|u koi MIK Sveti Nikole, Sinpeks i Stenton Gradba od Bitola. Kompaniite Avtokomerc od Bitola, Radomak od Skopje i Agrar trejd od Veles }e mora da platat po 2,4 milioni denari, dokolku is-tite sakaat da se steknat so 1.000 akcii, odnosno 0,368% od osnovnata glavnina. Ovie kupuva~i pla}aweto }e mora da go napravat vo denari i toa virmanski na ìro-smetka, koja dru{tvoto ja otvora edinstveno za taa namena. Voedno, vo ramkite na akcionerskoto sobranie bea doneseni i drugi odluki me|u koi onaa za izglasu-vawe na godi{niot izve{taj za 2009 godina, odluka za pokrivawe na napravenata zaguba i izbor na nova re-vizorska ku}a.

KOMPANII & PAZARI 14.06.201018


Ministerstvoto za ekonomija nema da gi pri-fati poslednite barawa na

tekstilcite za namaluvawe na carinata na reproma-terijalite i namaluvawe na odredeni dava~ki za vrabotenite, doznava neoficijalno "Kapital" od dobroupateni izvori.Minatiot petok pret-stavnici na Zdruènieto na tekstilnata industrija pri Stopanskata komora na Makedonija pobaraa i ukinuvawe na bankar-skite garancii za uvoz na repromaterijali za lon-proizvodstvo, kako i da im se ovozmoì po-efikasno iskoristuvawe na pristani{tata vo Solun i Dra~ za uvoz na reproma-terijali od Kina, no i da se predvidat subvencii za tekstilot po primerot na zemjodelstvoto. Namesto vetuvawe za ispolnuvawe na nivnite barawa, ministerot za ekonomija Fatmir Besimi im odgovori deka za sub-vencionirawe na tekstilot godinava se predvideni 3,5

�� Sopstvenicite na tekstilni konfekcii se àlat na namalen obem na rabota i na nov udar vo septem-vri. Neoficijalno, Vladata nema da gi prifati nivnite predlozi za ublaùvawe na krizata

Grade`nata kompanija Granit potpi{a dva novi dogovori so

Agencijata za dràvni pati{ta od koi edniot e za rekonstrukcija na lokalni pati{ta vo Pelagoniskiot i Jugozapadniot region, so vkupna vrednost na izvedenite raboti od 3,8 milioni evra. Vtoriot dogovor e za rekonstrukcija na lokalni pati{ta vo Polo{kiot region i vred-

nosta na dogovorot izne-suva 2,2 milioni evra. Granit prviot kvartal godinava go zavr{i so dvojno pomala dobivka vo odnos na istiot period lani, a minatata godina rabote{e so 24% pomala neto-dobivka. Granit se prijavi i na tenderot za izgradba na poslednata faza od av-topatot Trakija, odnosno za poslednata delnica od

Jambol do Karnobat, koja, kako {to javuvaat bugar-skite mediumi, e najdolga i najskapa za izgradba. Granit na tenderot se pri-javil zaedno so bugarskata kompanija Balkanstroj od Razlog. Poslednata delnica od magistralata Trakija e dolga 48 kilometri i nejzinata izgradba treba da ~ini okolu 146 mil-ioni evra i da po~ne vo septemvri.

GRANIT ]E REKONSTRUIRA LOKALNI PATI[TA ZA [EST MILIONI EVRA

Upravniot odbor na Stopanskata komora na Makedonija gi usvoi

predlog-preporakite na stop-anstvenicite za podobru-vawe na biznis-klimata i zabrzuvawe na ekonomskata aktivnost koi treba da gi dostavat do Vladata. Se ~eka u{te da se vgradat site pismeni zabele{ki na biznismenite i kone~nata verzija na Strategijata za podobruvawe na ekonomskata

sostojba na zemjava za ovaa godina. Kako {to ve}e objavi "Kapital", stopanstvenicite od Vladata }e baraat nekolku merki i toa - brz povrat na danokot na dodadena vrednost, da moàt da go otkupuvaat zemji{teto okolu fabrikite za edno evro po metar kvadraten, da se podo-brat investiciite i da se garantira ednakov tretman na stranskite i doma{nite investitori.

VLADATA ]E ODLUÛVA ZA NOVITE MERKI NA BIZNISMENITE

236milioni dolari iznesuva izvozot

na tekstil vo prvite ~etiri meseci

TEKSTILCITE OÊKUVAAT NOV UDAR VO SEPTEMVRI �

VIKTORIJA MILANOVSKA �� k k f k b b

VLADATA NE GI PRIFA]A BARAWATA ZA POMO[ NA TEKSTILNATA INDUSTRIJA

milioni denari koi treba da se iskoristat za zgol-emuvawe na konkurentskiot kapacitet na kompaniite vo oblasta na marketingot, tehnolo{kata modernizaci-ja, razvojot na ~ove~kite resursi i razvojot na ko-mercijalnata infrastruk-tura.Argumentite na tekstilcite za vakvite barawa se deka so niv }e ja nadminat sega{nata kriza poradi namalenite nara~ki od evropskite partneri i namalenite ceni. Tie se àlat na namalen izvoz do 30%.Tie reagiraat na vladi-nite izjavi deka tekstilna-ta i metalnata industrija izleguvaat od kriza. "Pred koj bilo da najavi izlez od kriza, treba da se napravi dlaboka anal-iza. Vo ovoj period imame negativen trend i izvozot ni e namalen za 10%", velat od ko~anskata kon-fekcija Daniteks, objasnu-vaj}i deka poradi otkazite koi morale da gi podelat na del od vrabotenite,

rabotata vo izminatite nekolku meseci im bila prili~no ote`nata. So vakvata konstatacija se soglasuvaat i {tipskite tekstilci. "Ne moàm da kaàm deka se gleda izlezot od krizata, barem ne koga e vo pra{awe tekstilniot sektor. Za razlika od mi-natata godina, izvozot ni e namalen za 30%", veli Katerina Daneva od {tip-skata konfekcija Mond.Od konfekcijata Palteks velat deka do april sos-tojbata im bila katastro-falna, no deka doma{niot pazar vo momentov se stabilizira pod vlijanie na germanskiot. "Daleku sme od izlez od krizata. Ova e samo blago nivo na stabilizacija", velat ottamu, dodavaj}ideka vo ekot na kriza-ta bile prinudeni da otpu{tat 250 rabotnici i deka istite ne planiraat da gi vrabotat poradi lo{ite iskustva so sudski sporovi i otpremnini, {to minatata godina gi ~inele

200.000 evra.I od {tipski Albatros potvrduvaat deka pre-thodnite dva meseci bile mnogu kriti~ni, no i deka sega sostojbata e malku podobra. Kaj niv izvozot e namalen za 20%."Pobaruva~kata ve}e se zgolemuva, no na{ite stranski partneri s$ u{te imaat mnogu zalihi, pa toa zgolemuvawe i ne e mnogu golemo. I dokolku se podobri rabotata, ne planirame novi vrabotu-vawa", velat ottamu. Spored najnovite podatoci na Dràvniot zavod za statistika, lon-izvozot vo prvite ~etiri meseci e namalen za 9,1% sporedeno so istiot period lani i iznesuva 236,1 milioni

amerikanski dolari.

TEKSTILCITE PROGNOZIRAAT

I pokraj pomalata poba-ruva~ka, namaleniot izvoz i namaleniot broj na rabotnici, tekstilcite, sepak, se optimisti, no na kratok rok. Spored niv, pretstojnava letna sezona }e ima pove}e rabota, no ne kako rezultat na na-maluvaweto na efektite od ekonomskata kriza, tuku poradi dosega{nata praktika koja pokaàla deka za vreme na letoto stranskite partneri ja zgolemuvaat pobaruva~kata. "Letniot period sekoga{ e povolen za rabota, no toa e samo kratkoro~no re{enie. Te{ko e da se prognozira, no postoi

mo`nost slu~uvawata vo Grcija da se reflektiraat kaj nas i da gi poremetat ekonomskite tekovi", velat od Mond, dodavaj}i deka so novite zakoni vo Ger-manija za restrikcija na pobaruva~kata se najavuva lo{ kriti~en period za makedonskiot tekstil.I od Daniteks potvrduva-at deka letnata se-zona im e obezbedena, no velat deka vo peri-odot septemvri-oktomvri postoi najgolem rizik od me|usezonska kriza."Imame informacii od zemjite so koi sorabotuva-me, Germanija, Holandija i Anglija, deka vo noemvri}e se zgolemi pobaru-va~kata, a so toa }e po-rasne i na{ata proda`ba", velat od Albatros.

9,1%e namalen

lon-izvozot voprvite ~etiri meseci

14.06.2010 19KOMPANII & PAZARI

DOPOLNITELNO ЌE SE LIBERALIZIRA TRGOVIJATA SO ZEMJODELSKI PROIZVODI �

Postoi opasnost od u{te pogolem bes-carinski uvoz na zemjodelski proizvo-

di vo Makedonija od zemjite-~lenki na CEFTA, zatoa {to sleduvaat pregovori za ponatamo{na liberalizacija na trgovijata so ovoj vid stoka. Se razbira, ova zna~i mo`nost i za pogolem izvoz od Makedonija kon CEFTA. Ova go nametnuva poslednata inicijativa na zemjite-~lenki na dogovorot za Centralno-evropska slobodna trgovija (CEFTA) za u{te pogolema liberalizacija na uslugite i trgovijata so zemjodelski proizvodi. Po re~isi celosnata liber-alizacija na trgovijata so industriski i zemjodelski proizvodi me|u site zemji-~lenki na CEFTA, sega ovaa Asocijacija nastojuva da ja zgolemi liberalizacijata vo dva sektori - uslugite i zemjodelstvoto, no ne e jasno zo{to se pravi toa. Na minatonedelniot sostanok na zamenicite-ministri na zemjite-~lenki na CEFTA vo Srbija, koja e pretsedava~ so CEFTA ovaa godina, klu~nite

�� Po re~isi celosnata liberalizacija na trgo-vijata so industriski i zemjodelski proizvodi me|u site zemji-~lenki na CEFTA, sega ovaa Asocijacija nastojuva da ja zgolemi libera-lizacijata vo dva sektori - uslugite i zemjode-lstvoto, no ne e jasno zo{to se pravi toa

Vo april godinava vo zemjava do{ol i eden turist od

Ju`noafrikanskata Repub-lika, kade {to sega po~na da se odrùva Svetskoto prvenstvo vo fudbal. Ba-rem tolku se oficijalno registrirani. Zaedno so turistot od Kipar i dvaj-cata od Belorusija tie se najretkite turisti vo toj mesec vo Makedonija. Najmnogu turisti vo april godinava n$ posetile od

Srbija, 4.468, ili vkupno 23% od site stranski tur-isti. Tie ostvarile 7.900 no}evawa, {to e za 140% pove}e od minatata godina istiot period. Po niv sleduvaat gostite od Turcija, 1.593 regis-trirani gosti so 2.431 no}evawe (30% pove}e od lani), ili 8,2% od vkup-niot broj stranci, pred Slovencite so 6,3% i 2.018 no}evawa i bugarskite turisti koi do{le vo

brojka od 1.205 i ost-varile 2.045 no}evawa. Spored podatocite na Dràvniot zavod za sta-tistika brojot na turis-tite vo april 2010 godina iznesuva 36.127, a brojot na no}evawata iznesuva 86.331.Brojot na doma{nite turisti vo april 2010 godina, vo odnos na april 2009 godina, e zgolemen za 17.8%, a brojot na stranskite turisti e zgo-

lemen za 1.3%.Brojot na no}evawata na doma{nite turisti vo april 2010 godina, vo odnos na april 2009 go-dina, e zgolemen za 91.9%, a brojot na no}evawata na stranskite turisti e namalen za 3.3%. Vo periodot januari-april 2010 godina, vo odnos na istiot period od prethod-nata godina, brojot na turistite e namalen za 8.2% i toa: kaj doma{nite

turisti namaluvaweto iznesuva 8.2%, a kaj stranskite e zabeleàno namaluvawe za 8.1%. Za prvite ~etiri meseci vkupno se registrirani 114.436 turisti vo Make-donija, a lani istiot period 124.614. Od niv doma{ni bile 59.617, a stranski 64.997 turisti. Vo periodot januari-april 2010 godina, vo od-nos na istiot period

prethodnata godina, brojot na no}evawata e zgolemen za 2.1% i toa: kaj doma{nite turisti zgolemuvaweto iznesuva 14.1%, a kaj stranskite e zabeleàno namaluvawe za 9.9%. Brojot na stranskite turisti vo april 2010 godina, vo odnos na pre-thodniot mesec, e zgole-men za 31.4%, a brojot na no}evawata e zgole-men za 24.4%.

TURIST OD JU@NA AFRIKA VO MAKEDONIJA!?

temi za razgovor bile vo nasoka na sozdavawe fer i konkurentni uslovi vo primenata na dogovorot so CEFTA, kako {to e statusot na pregovorite za natamo{na liberalizacija na trgovijata so zemjodelski proizvodi. Makedonskiot pretstavnik, zamenik -minis terot za ekonomija, Metodij Haxi Vaskov, objasnuva deka sega se diskutiralo samo za ak-cioniot plan, dodeka prime-nata na ovaa liberalizacija treba da po~ne od 1 januari 2011 godina, odnosno so

verifikuvawe od ministrite za ekonomija vo ramkite na Me{aniot komitet na CEFTA vo oktomvri godinava. Nema detali {to }e zna~i, konk-retno, ovaa liberalizacija nametnata od CEFTA.“Makedonija postigna ce-losna liberalizacija so Albanija i so Moldavija, osven kvota od 100 toni za vino na recipro~na osnova. Pregovorite so Hrvatska se vo finalna faza i se o~ekuva primenata na ovaa liberalizacija da po~ne od 1 januari 2011 godina. Stanuva

zbor za akcionen plan so koj se zgolemuva liberal-izacijata kon edinstveniot evropski pazar”, izjavi za "Kapital" Haxi Vaskov. Toj objasnuva deka Make-donija ima re~isi najdobra liberalizacija na pazarot na zemjodelski proizvodi vo odnos na drugite zemji vo regionot. Spored nego, zemjodelstvoto e mnogu vaèn sektor, {to treba da pri-donese za zgolemuvawe na izvozot, no i na uvozot na zemjodelski proizvodi od zemjite-~lenki na Evropskata

CEFTA UШTE POVEЌE GI OTVORA VRATITE ZA UVOZ, NO I ZA IZVOZ

unija i na CEFTA. “Toa podrazbira implementacija i usovr{uvawe na site za-konski i podzakonski akti so koi se regulira ona {to sme go potpi{ale kako zemja-~lenka na CEFTA”, veli Haxi Vaskov. Vo odnos na liber-alizacijata na uslugite, na sostanokot vo Srbija pove}e stanalo zbor za toa kako evropskata praktika da se implementira kaj zemjite na CEFTA. Makedonija vo 2006 godina stana potpis-nik na dogovorot CEFTA za zaemna liberalizacija na trgovijata so industriski i zemjodelski proizvodi zaedno so Srbija, Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarija, Hrvatska, Romanija, Crna Gora i Kosovo. Ekspertite postojano istaknuvaat deka iako so CEFTA se unapredu-va trgovijata vo regionot, a toa e edna od komponentite {to Makedonija mora da ja ispolni za pristapuvawe kon EU, implementacijata

na obvrskite za zemjava se “me~ so dve ostrici”. Na makedonskiot pazar vle-guvaat i mnogu proizvodi koi se daleku pokonkurent-ni od doma{nite, so {to se naru{uva doma{noto proizvodstvo. CEFTA, od edna strana, na doma{noto proizvodstvo mu gi otvori vratite kon nekolku novi pazari, no od druga strana, dozvoli vlez na proizvodi koi mnogu lesno moàt da ja naru{at ramnoteàta na doma{niot pazar. Poradi ekonomskata kriza, mina-tata godina trgovijata me|u CEFTA-zemjite padna za okolu 25%. No, u~esnicite na sostanokot vo Srbija potencirale deka vo prvite meseci od ovaa godina ima blago zakrepnuvawe. Trgov-skata razmena na Makedonija so zemjite-~lenki na CEFTA vo 2009 godina iznesuva{e 37,2% od vkupnata razmena so svetot, a vo prvite ~etiri meseci godinava 20,9%.

Odloèniot napredok za pristapuvawe na Make-donija kon Evropskata

unija i pra{aweto za imeto u{te pove}e go zgolemuvaat rizikot za namaluvawe na stranskite investicii. Tokmu zatoa, investitorite odlu~ija da po~ekaat so investiciite vo Makedonija,o pora~a direk-torot na britanskata biznis-zaednica vo zemjava, Rej Pauer. Spored nego, vo zemjava se raboti mnogu naporno na po-leto na donesuvawe britanski investicii. "Mislam deka problemite se pove}eslojni, bidej}i se slu~uva najgolemata ekonom-ska kriza na svetsko nivo vo poslednite 80 godini i mnogu e te{ko za obi~niot ~ovek da sfati {to toa, vsu{nost, zna~i. No, ako nekoj saka da otvori fabrika, sepak, bi po-baral zaem od bankite za ta-kov proekt, iako vo momentov takvi zaemi te{ko se nao|aat", re~e Pauer.Toj veli deka pristapot do sredstva e glavnata pri~ina za namalenite britanski in-vesticii vo Makedonija.

BEZ PREGOVORI NEMA STRANSKI INVESTICII


INTERVJU14.06.201020

Vo sorabotka so sestrin-skata firma Por{e Liz-ing, Por{e-Makedonija,

importer na vozilata od gamata na Folksvagen, [koda i Audi vo Makedonija, na pazarot ponudi nova lizing-linija so koja se nudat podo-bri uslovi za kupuvawe na novo vozilo. U~estvo od 20%, godi{na kamatna stapka od 2,9%, na 72 rati se uslovite spored koi vo momentov moàt da se kupat vozila od zastapuvanite brendovi

na Por{e.“Za pet meseci vo Make-donija se prodadeni vkupno 3.364 novi avtomobili, {to e premalku. Od druga strana, uvezeni se okolu 20 iljadi stari vozila, {to dovede do celosno paralizirawe na pazarot. Se javi potreba od eden vakov proizvod, pred s$ poradi op{tata finan-siska sostojba. So novata ponuda na potro{uva~ite im se ovozmoùva da dojdat do mnogu evtin lizing, pod uslo-

vi najdobri na makedonskiot pazar vo momentov”, veli Zlatko Mucunski, direktor na Por{e-Makedonija.Iako naplatata na ratite od izdadeniot lizing odi pote{ko zaradi krizata, od Por{e-Makedonija i Por{e Lizing se uvereni deka toa e edinstveniot na~in da se opstoi na pazarot i namesto vozilata da se nudat so golemi popusti, podobro e na potro{uva~ite da im se ponudat podobri uslovi za

lizing.“So novata kampawa nie sakame na lu|eto da im da-deme {ansa za minimalna kamatna stapka od 2,9% da vozat novi, namesto stari avtomobili, nadevaj}i se deka }e go zgolemime i na{iot udel na pazarot na prodadeni avtomobili”, dodade Mucun-ski.Vo uslovi na ekonomska kriza i liberalizirani us-lovi za uvoz na postari vozi-la, pazarot na novi vozila preìvuva vo mo{ne te{ki

uslovi, bidej}i proda`bata e zna~itelno namalena.Od Por{e-Makedonija in-formiraa deka e zabeleàn pad na proda`bata od 30% vo odnos na mi-natata godina, za periodot od janu-ari do maj. A, ako se zeme predvid deka minatata vo odnos na predmi-natata godina be{e zabeleàno namalu-

POR[E-MAKEDONIJA GO POEVTINI LIZINGOT NA VOZILA

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 6,00% СКИБОР 3,79% 5,69% 6,25% 7,23%

Ломбарден кредит 7,50% МКДОНИА 3,23%

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 7,20% 8,00% 8,35% 11,10% 11,50%

ЕМУ евро 61,5038 Комерцијална 7,00% 7,80% 8,20% 11,00% 11,30%

САД долар 51,2105 НЛБ Тутунска 7,00% 7,80% 8,20% 11,00% 11,20%

В.Британија фунта 74,4688 Извор: НБРМ

Швајцарија франк 44,691

Канада долар 49,0892 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 42,4867 61,6 51,1 75,2 45,1Извор: НБРМ

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

RADOVAN JELA[I]GUVERNER VO OSTAVKA NA SRBIJA

BANKARITE VO KRIZATA STANAA POGOLEMI KATOLI-CI OD PAPATA!

Site treba da rabotime na podobruvawe na izvozot i na toj na~in da ostvaruvame pogolem ekonomski rast, kako i vrz osnova na pove-}e stranski investicii, a ne da "bildame" rast vrz osnova na zgolemena javna potro{uva~ka. Svetot ve}e nema da go finansira na{iot udoben ìvot i ne e podgotven da ni pozajmuva pari kako porano. Jas se nadevam deka site politi~ari od regionot ja nau~ija taa lekcija i }e go imaat toa predvid koga }e gi sostavuvaat bu-xetite, barem vo narednite 2-3 godini

��

Ekonomskata kriza s$ u{te pokaùva zabi i zatoa site treba da se odne-suvame odgovorno,

veli vo ekskluzivnoto intervju za "Kapital", guvernerot vo zaminuvawe na Narodnata banka na Srbija, Radovan Jela{i}. Toj zboruva za iskustvoto na Srbija so MMF, kolku aran`manot im pomognal polesno da gi sovladaat posledicite od silniot udar na krizata. Spored nego, zemjite vo razvoj

ALEKSANDAR [email protected]

kako Srbija i Makedonija treba da baraat evtini izvori na kapital, a ne da se zadolùvaat na komercijalnite pazari so visoki kamati. Jela{i} smeta deka kreditiraweto i ponatamu }e se odviva bavno, i pokraj site napori na centralnite banki da gi olabavuvaat monetarnite politiki.

G. Jela{i}, kakvi se �Va{ite procenki za momentalnata ekonomska sostojba vo regionot i kako treba vo takvi us-lovi da se vodi monetar-nata politika?Iako ekonomiite po~naa da zazdravuvaat

od silniot udar na ekonomskata kriza, riz-icite s$ u{te se mnogu golemi. Nie vo Srbija zna~ajno ja olabavivme monetarnata politika kako rezultat na toa {to fiskalnata poli-tika vo posledno vreme stana mnogu poodgov-orna. No, mislam deka dobrite stari vremiwa od 2006 ili 2007 godi-na, karakteristi~ni po golemiot krediten rast i lesnoto zadolùvawe vo stranstvo, nema ve}e da se vratat. Sega treba site da rabotime na podobruvawe na izvozot i na toj na~in da ostvaruvame pogolem ekonomski rast, kako i vrz osnova na pove-}e stranski investicii, a ne da "bildame" rast vrz osnova na zgoleme-na javna potro{uva~ka. Svetot ve}e nema da go finansira na{iot udoben ìvot i ne e

podgotven da ni poza-jmuva pari kako po-rano, i jas se nadevam deka site politi~ari od regionot ja nau~ija taa lekcija i }e go imaat toa predvid koga }e gi sostavuvaat bux-etite, barem vo nare-dnite 2-3 godini.

Postojat pove}e dilemi kako vo uslovi na kriza da se uso-glasat monetarnata i fiska-lnata politika, a toa be{e glaven problem i vo makedon-skata ekonomija. Kako spored Vas treba da postapuvaat Vladite, koga e vo pra{awe javnata potro{uva~ka?

Srpskata Vlada i mina- �tata i ovaa godina go namali udelot na javnata potro{uva~ka vo bruto-doma{niot proizvod i toa ni ovozmoì da ja namalime i restrik-tivnosta vo monetarnata politika. Platite se zamrznati ve}e godina i pol, a so ogled na toa {to vo period od dve go-

dini kumulativno imame inflacija od okolu 10%, toa zna~i deka na{ite gra|ani za 10% ìveat polo{o od porano. Politi~arite moàt da objasnuvaat {to sakaat, no ako imate tolkava inflacija, a od druga strana, platite ne ra-stat, ìvotot stanuva mnogu poteòk. Vo sekoj slu~aj, vo krizni vre-miwa vladite treba da se odnesuvaat odgovorno i pove}e da {tedat.

Va{ata zemja e edna od ret-kite koi odlu~ija da sklu~at aran`man so MMF za polesno sovladuvawe na posledicite od krizata. Kakvo e va{eto iskustvo so MMF?

Programata so MMF ne �boli ba{ tolku mnogu, moè da se preìvee. Toa ni otvora vrata i kaj drugi me|unarodni finansiski institucii da se zadolùvame po povolni uslovi. Niko-ga{ dosega MMF ne

bil tolku fleksibilen kako {to e sega. Ako gi sporedite konkretno cifrite, Srbija momen-talno se zadolùva kaj me|unarodni institucii so kamata od 1,5% do na-jmnogu 4% i toa e mnogu poevtino za razlika od nekoi drugi zemji. Se pra{uvam koja e taa investicija koja }e bide isplatliva dokolku se zadolùvate so kamata od 10% na sreden ili dolg rok. Osven toa, so MMF dobivame i mak-rofinansiska pomo{ so kamata od 2-3%, taka {to od programata so MMF ima ogromen benefit od aspekt na izvorite na finansirawe. MMF e i nezavisen kontrolor i supevizor i na sekoi tri meseci proveruva dali ste na vistinskiot pat. Jas mislam deka odlukata da se sklu~i aran`man so MMF za Srbija be{e vistinski poteg.

vawe na proda`bata za 33%, ova e dovolen pokazatel za krizata vo ovoj sektor.

17.03.2010 21

14.06.2010 21 INTERVJU

Kompanijata Boston Kon-saltin g grup (Boston Consulting group) objavi

istraùvawe za porastot na globalnoto bogatstvo vo 2009 godina i za zgolemu-vaweto na brojot na bogata{i. Na vrvot na listata na zemji so najgolem broj mil-ioneri se nao|a Singapur. So vkupen broj ìteli od 4,7 milioni, duri 11,4% od niv se smetaat za bogata{i. Singapur izleze od recesijata, ostvari pozitiven porast na BDP, go zgolemi proizvodstvo-

to i gi poskape nedvi`nostite, i poradi toa vo ovaa zem-ja, iako iznenaduva~ki, ima na j golem bro j bogata{i.Me|u niv se i tajkunot od oblasta na nedvi`nosti Ng Tang Fong i Vi ô Jau, sop-stvenik na bankata Junajted oversis (United overseas). Na listata na zemji so najgolem broj milioneri se i: Hong Kong, Kuvajt, Katar, SAD, Belgija, Izrael i Tajvan.O d p r v i t e d e s e t s a m o [vajcarija e pretstavnik od Evropa.

ZEMJI SO NAJMNOGU MILIONERI

Sprotivno na politikata na Srbija, makedonskata Vlada odlu~i da go odbegne MMF i buxetskiot deficit planira da go finansira so zadolùvawe na zemjata na stranskite komercijalni pazari. Dali smetate deka toa e pravilna politika?

Jas mislam deka fi- �nansiraweto na bu-xetskiot deficit so

kamata od okolu 10% e premnogu skapo i na dolg rok e neodr`livo. Se pra{uvam, zo{to ne se koristat drugi alternativni i poev-tini izvori na kapital. Zadolùvaweto na ko-mercijalnite pazari vo momentov e preskapo, a od druga strana, pak, us-lovite za zaemite {to gi nudat me|unarodnite in-stitucii nikoga{ dosega

ne bile tolku povolni. Od sopstveno iskustvo moàm da kaàm deka krizata polesno moè da se sovlada so poddr{ka od MMF, otkolku bez niv.

Narodnata banka na Make-donija, isto taka, ja olabavi monetarnata politika so namaluvawe na osnovna-

ta kamata, no stapkata na zadolìtelnite rezervi ja drì s$ u{te na visoko nivo. Olabavuvaweto zasega ne se ~uvstvuva vo bankarskiot sektor, kreditniot rast e ponizok i od proekciite. Smetate li deka treba do-polnitelno da se stimulira kreditiraweto?

Pred tri godini site �se pra{uvavme kako da go zabavime kre-ditiraweto, a sega site

se mislime kako da gi stimulirame bankite da davaat pove}e krediti. Mislam deka pri~inata za slabiot krediten rast ne e samo kaj naro-dnite banki. Komerci-jalnite banki vo tekot na krizata zna~ajno go promenija na~inot na odnesuvawe i stanaa “pogolemi katolici i od

papata”. Bankarite mnogu vnimatelno go ocenu-vaat rizikot kaj nivnite klienti i soodvetno na toa delat krediti. Iako i nie vo Srbija zna~ajno ja olabavivme monetar-nata politika, i preku namaluvawe na osnov-nata kamata i preku namaluvawe na sta-pkata na zadolìtelnite rezervi, nema nikakvi garancii deka tie merki

}e gi nateraat bankite da delat pove}e krediti. Bez ogled dali stanuva zbor za Makedonija ili Srbija, mislam deka vo ovie te{ki vremiwa, }e bide mnogu te{ko da se pronajde mehanizam koj }e gi natera bankar-ite da prodolàt da go zgolemat kreditiraweto.

Vo uslovi na kriza, Srbija se soo~i so golemi prob-lemi so odrùvaweto na stabilnosta na dinarot po-radi fleksibilniot kurs na va{ata valuta. Makedonija odrùva fiksen kurs na den-arot, no, sepak, stabilnosta na makedonskata valuta n$ ~ini stotici milioni evra od deviznite rezervi. Kakov e va{iot stav, fiksen ili fleksibilen kurs?

Srbija se odlu~i za �

fleksibilen devizen kurs, {to zna~i deka golem del od prila-goduvaweto na novata realnost i na krizata se slu~uva i preku kursot na dinarot. Samo vo poslednite 18 meseci srpskiot dinar oslabe za okolu 30%-32%, no blagodarenie na politikite na Narodnata banka na Srbija, no i na fiskalnata politika, i pokraj slabeeweto na dinarot inflacijata os-tana stabilna vo zonata do 4%. Nekoi zemji, pak, kako {to se Makedonija, Bosna, Crna Gora i Albanija odlu~ija da primenuvaat fiksen ili pomalku fleksibilen devizen kurs na nivnite valuti, i toa pretsta-vuva mnogu pogolem pritisok za fiskalnata politika i na nivoto na deviznite rezervi. Fiksniot kurs na edna valuta deluva prili~no pozitivno na kratok rok od nekolku meseci ili godini, no mislam deka ne moète podolgo vreme da ja zalaùvate real-nosta so fiksen reìm. Ekonomijata mora da se prilagoduva i preku kursot. Za eden guverner moèbi e polesno da upravuva so fiksen kurs

i na toj na~in }e bide poomilen kaj javnosta, no jas sum ubeden deka za zemja kako Srbija prilagoduvaweto na ekonomijata so realnos-ta mora da odi i preku fleksibilen devizen kurs.

Kakvi se Va{ite o~ekuvawa za regionot na sreden rok?

Mislam deka vo idnina �regionot mora da se restrukturira. Ne moème da se razvi-vame isklu~ivo vrz osnova na doma{nata pobaruva~ka. Mora {to pove}e da izvezuvame i pove}e da investirame, a toa moè da se napravi samo dokolku se namalat tekovnite tro{ewa. Znam deka toa }e bide mnogu te{ko za site nas, site nie imame ogromno zdravstvo, obrazovanie, plati i penzii vo javnite sektori i toa skapo gi ~ini na{ite buxeti. No, se nadevam deka lo{ite iskustva od krizata }e ni posluàt kako pozitiv-en primer kako da se odnesuvame ponatamu i deka ekonomskiot rast }e bide mnogu pozdrav i poodr`liv na dolg rok.

Mislam deka finansiraweto na buxetskiot deficit so kamata od okolu 10% e premnogu skapo i na dolg rok e neodr`livo. Se pra{uvam, zo{to ne se koristat drugi alternativni i poevtini izvori na kapi-tal. Zadolùvaweto na komercijalnite pazari vo momentov e preskapo, a od druga strana, pak, uslovite za zaemite {to gi nudat me|unarodnite institucii nikoga{ dosega ne bile tolku povolni. Od sopstveno iskustvo moàm da kaàm deka krizata polesno moè da se sovlada so poddr{ka od MMF, otkolku bez nego

��

Fiksniot kurs na edna valuta pretstavuva mnogu golem pritisok za fiskalnata politika i za dràvnite devizni rezervi. Toj moè da deluva pozitivno na kratok rok, od nekolku meseci ili godini, no ne moète podolgo vreme da ja zalaùvate realnosta. Ekonomijata mora da se prilagoduva i preku devizniot kurs. Za eden guverner moèbi e polesno da upravuva so fiksen kurs, i na toj na~in }e bide poomilen kaj javnosta. No, jas sum ubeden deka za zemja kako Srbija, prilagoduvaweto na ekonomijata so realnosta mora da odi i preku fleksibilen devizen kurs

��

Pove}e od dve iljadi vozila vo Srbija se odzemeni i se vrate-

ni povtorno vo salite na lizing-kompaniite, bidej}i gra|anite ne bile vo sostojba redovno da gi pla}aat ratite. Srpskite mediumi prenesu-vaat deka od po~etokot na krizata do denes naglo e zgole-men brojot na gra|ani koi gi vra}aat avtomobilite ili lizing-kompaniite pokrenu-vaat sudski postapki za

odzemawe na avtomobilot.Vo 2008 godina 17.768 kupuva~i imale dogo-vori, dodeka vo momen-tov samo 13.526 klienti imaat avtomobil koj go ispla}aat na lizing.Vo Makedonija nema statisti~ki podatoci za brojot na odze-meni avtomobili poradi neplatena rata za lizing, no od kompaniite velat deka toj broj e s$ u{te mal bidej}i gi toleriraat nepla}a~ite.

ODZEMENI 2.000 VOZILA ZEMENI NA LIZING

BALKAN BIZNIS POLITIKA14.06.201022

�Davaweto na sertifikat na Bujanovac, koja e najsiroma{na op{tina, e primer deka moè da ja unapredi biznis-klimata

Vo Crna Gora vo prvite ~etiri mese-ci od ovaa godina

e zabeleàn pad na turisti~kiot promet od 13% vo odnos na istiot period od minatata go-dina, soop{ti Stopanskata komora.Pomo{nikot-minister za turizam, Neboj{a Popovi}, izjavi deka blagiot pad na prometot e posledica na docnite rezervacii za

ovaa sezona.“Ni{to ne e zagriùva~ko, a zgolemuvawe na pro-metot o~ekuvame vo vtoriot kvartal od ovaa godina, so {to zagubite bi se nadomestile”, izjavi Popovi}.Spored nego, namalen e brojot na turisti od Bosna i Hercegov-ina (46%), i Italija i Makedonija (24%),

dodeka, pak, zabeleàn e porast na turisti od Francija. Sovetot na ministri na

Bosna i Hercegovina (BiH) & dade soglas-

nost na Evropskata inves-ticiska banka da sklu~i dogovor za zaem od 10 milioni evra so ProKred-it banka za odobruvawe na krediti na malite i srednite pretprijatija.Kreditot }e bide odo-bren na pretprijatija ~ija dejnost opfa}a uslugi, industrija, infrastruk-

turni proekti, za{tita na ìvotnata sredina i racionalna upotreba na energija, kako i zdravstvo i edukacija, soop{tija od Sovetot na ministri na BiH.Na sednicata e donesena odluka za odobruvawe na 2.500 evra od tekovnite buxetski rezervi za uplata vo Me|unarodniot fond za kulturna raznovidnost, UNESKO.

TURISTI^KIOT PROMET VO CRNA GORA PADNAL ZA 13%

BIH DODELUVA 10 MILIONI EVRA ZA MALITE I SREDNI PRETPRIJATIJA

PODOBRUVAWE NA BIZNIS-KLIMATA VO SRBIJA

�� Ministerot za ekonomija i regionalen razvoj, Mla|an Dinki}, izjavi deka vo priv-lekuvaweto na investiciite ne pridone-suva samo republi~kata vlada, tuku i lokalnata samouprava

VESNA [email protected]

Srpskite gra-dovi Subotica, Leskovac, Pirot, Vrawe i Bujano-vac dobija sertifikati

za op{tini so povolna biznis-klima. Ovoj serti-fikat bi trebalo da bide garancija za biznisme-nite i investitorite deka dobile posveteni partneri koi }e im ovozmoàt us-lugi, blagovremena infor-macija i }e im go olesni raboteweto.Ministerot za ekonomija i regionalen razvoj, Mla|an Dinki}, izjavi deka vo privlekuvaweto na investiciite ne pridone-suva samo republi~kata vlada, koja nudi politi~ka, makroekonomska sigurnost i finansiski stimulansi, tuku i lokalnata samou-prava. Davaweto na sertifikat na Bujanovac, koja e najsiroma{na op{tina, e primer deka moè da ja unapredi biznis-klimata.

GRADOVITE DOBRI INVESTICISKI PARTNERI

200milioni evra

dobila srpskata lokalna samouprava

od EU

Srpskata mesna kom-panija Karneks od Vrbas ovaa godina

planira investicii vo vrednost od 10 milioni evra vo proekti od oblasta na za{titata na ìvotnata sredina, kako i vo proce-sot na unapreduvawe na proizvodstvoto.Kako {to navedoa od mes-nata industrija Karneks, i vo tekot na ovaa godina

taa najmnogu izvezuvala na svoite tradicionalni pazari, i toa vo Crna Gora, Bosna i Hercegovina i Makedonija. Karneks o~ekuva da prodolì so izvozot na svoite proizvo-di i na pazarot na Rusija koj zapo~na kon krajot na minatata godina. Od kompanijata naveduvaat deka Karneks ima za cel da go osvoi i pazarot na

Belorusija, na koj dosega nema izvezuvano od svoite proizvodi. Na konzorciumot koj go

vodi Sitigrup e daden rok do polovinata na

juni da ja ispravi nepravil-nosta vo ponudata za izbor na finansiski sovetnik za proda`bata na Telekom, soop{tija od srpskoto Ministerstvo za finansii. Vladata na Srbija o~ekuva postapkata za proda`ba na dràvniot udel vo Telekom Srbija da zavr{i do krajot

na ovaa godina. Tenderot za izbor na sovetnik za proda`ba na dràvnite akcii vo Telekomot e raspi{an na 12 april, a pravo na u~estvo imaat investiciskite banki koi vo poslednite tri godini izvr{ile najmalku edna transakcija na telekomu-nikaciskite kompanii od Evropa i Bliskiot Istok vo iznos pogolem od 500 mil-

ioni evra. Zada~ata na fi-nansiskiot sovetnik }e bide da go odredi optimalniot paket na akcii za proda`ba i da predloì vremenski raspored za raspi{uvawe na tenderot. Srbija poseduva 80% od akciite vo Teleko-mot, a ostanatite 20% od akciite se vo sopstvenost na gr~kata kompanija OTE, vo koja Doj~e Telekom ima 30% od kapitalot.

KARNEKS INVESTIRA 10 MILIONI EVRA VO 2010 GODINA

SITIGRUP DO SREDINATA NA JUNI DA JA ISPRAVI GRE[KATA

Ovaa op{tina vo rok od {est meseci formirala kancelarija za lokalen ekonomski razvoj, gi poednostavila admin-istrativnite proceduri i po~na izrabotka na generalen plan. Toa, preku formirawe i opremuvawe na industriska zona, be{e dovolna pri~ina za do-

bivawe na sertifikat. Pretsedatelot na op{tinata, [aip Kam-berij, veruva deka nego-vata op{tina }e uspee da privle~e investitori.Vo trkata za dobivawe na sertifikat, koj go dode-luvaat Ministerstvoto za ekonomija, Ministerstvoto za dràvna administracija i lokalna samouprava, Nacionalnata alijansa za lokalen ekonomski razvoj i amerikanskata orga-nizacija USAID, op{tinite mora da pokaàt odreden kvalitet na uslugi, in-formacii, infrastruktura i da imaat organiza-ciski kapacitet, strate{ki

planovi i skrateni pro-ceduri za izdavawe na dozvoli.Ovie sertifikati, kako {to istakna Milan Markovi}, ministerot za dràvna administracija i lokalna samouprava, pret-stavuvaat objektiven dokaz deka }e ovozmoàt efikas-nost, nepristrasnost i }e go olesnat vleguvaweto na stranski investicii.

EVROPSKATA UNIJA PODARILA 200 MILIO-NI EVRA NA LOKALNATA SAMOUPRAVA

Alberto Kamarata, {ef na Sektorot za evropski integracii vo delegacijata

na Evropskata unija vo Srbija, potseti deka evrointegraciite ne se odvivaat na dràvno, tuku na lokalno nivo vo zemjite-~lenki i dràvite koi sakaat da vlezat vo Evropskata unija.“Evropskata unija vo poslednive nekolku godini na lokalnata samouprava vo Srbija & podari 200 milioni evra. Toa pomogna za da se izgradi strategija za razvoj na op{tinite i realizacija na infrastruk-turni proekti vo loka-lnata samouprava, mod-ernizacija na lokalnite propisi, obuki na vrabo-tenite i sli~ni proekti

koi se klu~ni za unapredu-vawe na biznis-sredinata i ekonomskiot razvoj na Srbija”, izjavi Kamarata.Transferot na pari od dràvniot buxet na lokalnite samoupravi od 1 juli }e bide zgole-men za milijarda dinari, a najgolem del od ovie pari }e bidat nameneti za najsiroma{nite op{tini vo Srbija, izjavi Dinki}.Toj o~ekuva deka Minister-stvoto za finansii }e ima razbirawe i vo idnina }e ovozmoì zgolemuvawe na sredstvata od buxetot za lokalnata samouprava, koj e namalen poradi ekonom-skata kriza.

14.06.2010 23BALKAN BIZNIS POLITIKA

Slovene~kata vlada go prifati predlogot za rebalans na bux-

etot za ovaa godina so koj se predviduva za{te-da od 600 milioni evra.“Kako i pove}eto drugi evropski dràvi, prifa-tivme merki za {tedewe za sovladuvawe na defi-citot koj mora da bide odr`liv”, izjavi minis-terot za finansii, France Kriàni~.

Toj navede deka za{tedi }e ima pred s$ kaj in-vesticiite i materijal-nite tro{oci, a nekoi od investiciite }e bidat odloèni za narednata godina, pred s$ onie od oblasta na soobra}ajot i zdravstvoto.Vo rebalansot na buxe-tot e vklu~en i iznosot so koj Slovenija se obvr-za da & dade kredit na Grcija, vo ramkite na

pomo{ta na dràvite od evrozonata.Dopolnitelni prihodi vladata planira da so-bere preku privremenoto zgolemuvawe na akciz-ite na tunskite proiz-vodi, prirodniot gas i elektri~nata energija koi }e vaàt do 2011 godina. Vladata zasega ne plani-ra da gi zgolemuva danoc-ite.

Romanskata vlada vo ramkite na merkite za {tedewe planira da go ukine mestoto dràven sekretar i

da go namali brojot na vraboteni vo javnite slu`bi.Premierot na Romanija, Emil Bok, pot-vrdi deka se razgleduva mo`nosta da se ukine rabotnoto mesto dràven sekretar koe postoi vo site ministerstva.Vo Romanija ima 69 dràvni sekre-tari i podsekretari. Ukinuvawe na ova rabotno mesto, za koe rabotnicite i slu`benicite smetaat deka e izmis-leno i nepotrebno, dolgo vreme baraat sindikatite i drugite asocijacii na

vraboteni.Bok potvrdi deka odlukata za ukinuvawe na rabotnoto mesto dràven sekretar }e bide donesena naskoro.Spored prvi~nite presmetki, vo Romanija ovaa godina bi trebalo da bidat ukinati 70 iljadi rabotni mesta koi se finansiraat od buxetot, a akcijata bi trebalo da prodolì i vo 2011 godina, koga 125 iljadi slu`benici }e ostanat bez rabota.

SLOVENIJA SO REBALANS NA BUXETOT PROTIV KRIZATA

ROMANIJA GI UKINUVA DR@AVNITE SEKRETARI

K O M E R C I J A L E N O G L A S[TARBAG NE GI ISPOLNUVA USLOVITE ZA GRADBA VO BIH

TENDER VO CRNA GORA ZA HIDRO-CENTRALI I VE-TROELEKTRANI

Po~etokot na izgradbata na avtopatot Bawaluka-Doboj koj be{e najavuvan

za 1 juli nema da po~ne kako {to be{e planirano, bidej}i avstriskata kompanija [tarbag ne gi ispolnila uslovite za rabota.“O~ekuvame vo narednite nekolku dena da dobieme kone~en odgovor od [tarbag. Ako kompanijata ne gi obezbedi finansiskite sredstva i ot-stapi od ovoj dogovor, interes za ovaa rabota ima, a vladata e podgotvena i odlu~na vo tekot na ovaa godina da po~ne izgradbata na toj del od av-topatot”, izjavi ministerot za soobra}aj i vrski na Republika Srpska, Nedeqko ûbrilovi}.Koncesiskiot dogovor so [tarbag koj e potpi{an kon krajot na 2008 godina s$ u{te e vaè~ki.

Crnogorskata vlada vo septemvri }e objavi tender za izgradba na deset novi

mali hidrocentrali na rekite i drugite vodoteci na severot na Crna Gora. Ministerot za ekonomija, Branko Vujovi}, izjavi deka vo zavr{na faza e i sosta-vuvaweto na rang-listata na ponudi za gradewe na nekolku hidroenergetski proekti. Toj do-dade deka vo zavr{na faza se i pregovorite za izgradba na dve elektrani na pogon na vetar.Vetroelektranite }e se gradat na lokacijata Moùr kaj Ulcin i na Krnovo, me|u Nik{i} i [avnik. Ponuda za elektranata na pogon na vetar vo Moùr neodamna dostavi {panskata kompanija Fersa. Vo elektranata so mo}nost od 46 megavati bi vloìla 65 milioni evra.

BRITANSKIOT MODEN SINXIR PEACOCKS DOA\A VO HRVATSKA

Diskontniot moden sinxir koj vo Velika Britanija ima 600 prodavnici, najavi

otvorawe na novi prodavnici vo Hrvatska i Srbija.Modniot sinxir Pikoks (Pea-cocks), koj ima 585 prodavnici vo Velika Britanija, saka da go zgolemi brojot na prodavnici na 1.000. Kompanijata koja ima 76 prodavnici vo Isto~na Evropa i na Sredniot Istok, saka da ja zajakne svojata pozicija na pazarot preku otvorawe na novi prodavnici vo Srbija, Hrvatska, Egipet, Malezija i Avstralija.Pazarnata vrednost na kom-panijata iznesuva 874 milioni dolari, a vo ramkite na na-javite za novi strate{ki vizii za raboteweto, menaxmentot najavuva i mo`nost za proda`ba na del od biznisot.

SVET BIZNIS POLITIKA14.06.201024

Da, ja o{tetiv Sosi-ete @eneral za pet mili jardi evra. Toa be{e ludo, no site taka rabotea,

a globalnite bankari toa go odobruvaa so mol~ewe - vaka glasi temelot na odbranata na @erom Karviel, najslavniot francuski broker, za koj mi-natata nedela vo Pariz po~na sudeweto, a toj se tovari za “izmamata na vekot”.Ako go proglasat za vinoven, Karviel moè da dobie do pet godini zatvor i kazna od 375.000 evra. Sosiete @e-neral bara i vra}awe na zagubata vo iznos od 4,9 milijardi evra, koja Karviel ne moè da ja zaraboti ni za nekolku ìvoti.Sudeweto za @erom Karviel se podgotvuvalo dve godi-ni. Toj za svojata odbrana se podgotvuval na sloboda, rabotej}i vo edna kompjuter-ska kompanija kraj Pariz. Od neprijatel stanal milenik vo javnosta, ima svoj fan-klub, junak e vo eden strip, a po negovata biografija se snima i film. Pove}e od 70% od Francuzite smetaat deka toj e `rtva, a ne kriminalec. “Toj be{e samo del od besnite {pekulacii koi dovedoa do finansiska kriza”, glasi op{toto mislewe.Porane{niot broker na Sosi-ete @eneral mu soop{til na sudot vo Pariz deka po~nal da gi falsifikuva tran-sakciite vo 2005 godina. Na sudeweto na koe Karviel se tovari za zloupotreba na doverbata, falsifikuvawe dokumenti i kompjutersko hakirawe, so {to bankata ja dovel do zaguba na 4,9 mili-jardi evra, toj se izjasnil deka gi sozdaval razmenite za da gi “pokrie svoite pozicii”. Na sudeweto, koe zapo~na na 8 juni, Karviel se izjasna deka ne kriel ni{to od bankata koga zazemal pozicii na evropskiot pazar

POTRO[IV PET MILIJARDI EVRA.TOA BE[E LUDO!

PO^NA SUDEWETO NA “NAJLO[IOT BROKER NA SVETOT” �

VASE [email protected] 4.9

milijardi evra iznesuva {tetata

za Sosiete @eneral

�� Sudeweto na najslavniot francuski broker, @e-rom Karviel, e top-tema vo Evropa. Od neprijatel toj stanal milenik vo javnosta, ima svoj fan-klub, junak e vo eden strip, a po negovata biografija se snima i film. Pove}e od 70% od Francuzite smetaat deka toj e `rtva, a ne kriminalec

[vedska e broj eden me|u evropskite zemji koi izdvo-

juvaat najmnogu sredstva za finansiska pomo{ na zemjite vo razvoj.Organizacijata Konkord vo pove}e evropski metropoli po petti pat }e go objavi izve{tajot Eidvo~ vo ~ii ramki se analiziraat re-zultatite od donatorskata pomo{ na zemjite-~lenki na EU, pi{uva {vedskiot dneven vesnik "Svenska

dagbladet".Vo izve{tajot na Konkord se konstatira deka me|unarodnata pomo{ e na-malena za edna milijarda evra i deka EU-~lenkite ne gi ispolnuvaat svoite vetu-vawa, kako na kratkoro~en, taka i na dolgoro~en plan."Toa, se razbira, e problemati~no za zemjite primateli na donaciite, koi vo svoite planovi gi imaat kalkulirano vetenite sredstva", veli Ilva Jon-

son Stromberg, generalen sekretar na {vedskata organizacija Ek{neid.Spored izve{tajot, nekolku zemji-~lenki na EU uspevaat da gi ostvarat proekti-ranite celi vo odnos na obemot na me|unarodnata finansiska pomo{. [vedska e na vrvot na listata na evropskite zemji-donatori, a na vtoro mesto e Luksemburg. Na dnoto na listata e Bu-garija.

[VEDSKA-NAJGOLEM DONATOR VO EU

Finansiskata kriza silno gi pritiska rashodite za od-

brana na sojuznicite na NATO, no op{to ubedu-vawe e deka voenite bux-eti treba da se namalu-vaat “od saloto, a ne od muskulite”, izjavi general-niot sekretar na Sever-noatlantskata alijansa, Anders Fog Rasmusen.Toj istakna deka nekoi od zemjite-~lenki na NATO

bile prinudeni seriozno da gi namalat rashodite za odbrana na paktot. Rasmusen navede deka pretstojat u{te namalu-vawa.“Zaklu~okot e eden: za odredeno vreme }e ima pomalku pari za odbra-nata. Takva e situacijata. No, moème da ja isko-ristime krizata za da gi napravime neophodnite promeni, da se naso~ime

kon toa i zaedno da napravime kolku {to e mo`no pove}e”, istakna generalniot sekretar na NATO.Toj poso~i deka Alijansa-ta uspeala da za{tedi 1,5 milijardi evra od voeniot buxet za slednite ~etiri godini i oti planira da ja zgolemi efikasnosta so toa {to }e go namali bro-jot na komisiite od okolu 400 na pomalku od 100.

DA NE SE @RTVUVA BEZBEDNOSTA SO POMALITE VOENI BUXETI

na kapital za indeksiranite fju~ersi.33-godi{niot Karviel mu objasnil na sudot kako napravil uspe{ni investicii vo 2005 godina, vo odnos na dvièwata na akciite na germanskiot Alianz, pri {to naglasil deka upotrebu-val trgovska strategija koja “rabotela”, rezultatite bile raste~ki.@erom Karviel rabotel za Sosiete @eneral, vtorata po golemina banka vo Francija vo odnos na pazarnata vred-nost, pove}e od sedum godini, pri {to vo 2005 godina bil unapreden vo broker. Bankata, koja e bazirana vo Pariz, na 24 januari 2008 godina gi obelodeni negovite neovlasteni investicii, a toga{niot glaven izvr{en direktor, Daniel Buton, go nare~e Karviel “terorist”.Ispra{uvan od sudijata Do-minik Pot, Karviel izjavil deka vo 2005 godina po~nal

Pretsedatelot na Evropskiot sovet, Her-man van Rompuj, vo Berlin izjavi deka se protivi na odlukata za osnovawe

na novi institucii koi treba da upravuvaat so ekonomskata strategija na EU, so {to go otfrli francuskiot predlog. Vo odnos na krizata so evropskata valuta, Francija neo-damna predloì reformirawe na na~inot na koj se upravuva so evrozonata, odnosno vospostavuvawe na “ekonomski sekretari-jat” koj bi odrùval redovni sostanoci na zemjite-~lenki, so cel podobra koordinacija na ekonomskata politika. “Vo ovoj moment, osnovawe na novi institucii ne e potrebno,

nitu tehni~ka poddr{ka na postoe~kite insti-tucii”, izjavil Van Rompuj, po sostanokot so germanskata kancelarka, Angela Merkel, vo Berlin. Dvajcata se sloìle deka vo ekonomskata politika treba da u~estvuvaat site zemji-~lenki na EU, a ne samo zemjite pripadni~ki na evrozonata.

VAN ROMPUJ: NEMA POTREBA OD NOVI INSTITUCII VO EU

Dvojno pove}e nafta se izleala vo vodite na Meksikanskiot Zaliv

po eksplozijata na naftena-ta platforma na krajot na april i pred BP da po~ne vo po~etokot na juni nova, pouspe{na operacija za zapirawe na istekuvaweto, izjavi Marsija Maknat, direktor na Amerikanskiot geofizi~ki institut. Spored nego, vo najdobar slu~aj vo Meksikanskiot

Zaliv istekuvale 20.000 bareli na den, a vo najlo{ slu~aj do 40.000 bareli dnevno.Prethodno be{e soop{teno izlevawe na 12.000 do 19.000 bareli dnevno. So noviot metod se sobi-raat 15.000 bareli nafta dnevno, a celta e do 28.000 bareli na den.Stejt departmentot soop{ti deka krizata vo Meksikan-skiot Zaliv nema da vlijae

negativno na odnosite me|u SAD i Velika Britanija.

NOVI PROCENKI ZA KOLIÎNATA NAFTA [TO SE IZLEVA VO MEKSIKANSKIOT ZALIV

da investira pogolemi sumi pari i deka po~nal da fal-sifikuva transakcii koi in-dicirale deka toj gi pokrival svoite investicii.

GI NADMINAL GRANICITENa sudeweto Karviel se izjasnil deka prodolìl da go nadminuva limitot od 125 milioni evra, koj bil odreden za Delta eden, kade {to rabotel pred da dojde na novata pozicija vo 2005 godina.“70% od vremeto limitite

bea nadminuvani, a toa ne go pravev samo jas”, se sprotivstavil Karviel koga obvinitelot istaknal deka toj bil edinstveniot koj go nadminuval limitot.Toj rekol deka kontrolite na negoviot kompjuter bile “deaktivirani”, a toa mu dozvoluvalo da pravi la`ni transakcii.@an-Pjer Mustie, porane{niot ~elnik na oddelot za investi-cisko bankarstvo vo Sosiete, svedo~el deka ne znael za ne-odobrenite investicii i deka

nikoga{ vo ivotot, pred da se otkrie izmamata, ne go videl @erom Karviel.“Toj ne moè da kaè deka menaxmentot znael”, Mustie mu soop{til na sudot. “@e-rom Karviel e brokerot koj {to zagubil najmnogu pari na svetot”. Mustie se potsetil na vikendot vo januari 2008 godina koga go ispra{uval Karviel za trguvaweto. Toj im kaàl na sudiite deka brojkite bile “nevozmo`ni” i “nehumani”.Porane{niot {ef na fran-

cuskoto Biro za regulirawe na pazarnoto trguvawe, @an-Fransoa Lepeti, svedo~el deka bankata morala da gi razgleduva neavtoriziranite trguvawa vedna{ po nivnoto otkrivawe.Advokatite na Karviel tvrdat deka zagubata se poka~ila na 4,9 milijardi evra zaradi toa {to bankata odlu~ila da go likvidira portfolioto vo tekot na tri dena.“Sosiete @eneral ne samo {to ja donese pravilnata odluka, tuku ja donese edin-stvenata odluka {to moè{e da se donese vo momentot”, svedo~el Lepeti. “Mislam deka najverojatno be{e od vitalno zna~ewe, kako za Sosiete @eneral, taka i za ostanatiot pazar, {to operaciite zapo~nale vedna{” .Karviel rabotel vo Biroto za trguvawe, Delta eden, koe bilo specijalizirano za indeksirani fju~ersi na evropskiot pazar na kapital. Negova rabota bila da arbi-trira mali cenovni razliki me|u dogovorite za fju~ersi, a ne da trguva na pazarite za hartii od vrednost, objavi bankata otkako ja soop{ti zagubata.Negovite pozicii, najmnogu na germanskiot DAKS indeks i panevropskiot Evro Stoks 50, zagubile 1,4 milijardi evra koga bankata ja otkrila izmamata. Bankata zagubila dodatni 3,5 milijardi evra likvidiraj}i gi akciite.“Koga institucija kako Sosi-ete @eneral e eksponirana, koga ima problem, site finan-siski instrumenti sozdadeni od strana na bankata vedna{ }e im bidat prodadeni na investitori”, mu objasnil Lepeti na sudot.

� @erom Karviel: 70% od vremeto limitite bea nadminuvani, a toa ne go pravev samo jas

17.03.2010 25

14.06.2010 25SVET BIZNIS POLITIKA

Evropskata centralna banka (ECB) e zadovolna od raz-vojot na situacijata vo Gr-

cija, kade {to “mnogu vetuva” odvivaweto na programata za konsolidirawe na buxetot, iz-javi pretsedatelot na bankata, @an-Klod Tri{e.Vo Grcija ima znaci deka buxetskata konsolidacija napreduva dobro vo prvite pet meseci od 2010 godina, istakna Tri{e.Spored nego, sega{nite prome-ni se vo korelacija so struk-

turnite reformi i dozvoluvaat obnova na doverbata. Toj dodade deka i drugi dràvi razrabotuvaat merki za kon-solidirawe na buxetot, no ne poso~i koi se tie dràvi. [efot na bankata napravi paralela me|u finansiskata kriza i ekolo{kata katastro-fa vo Meksikanskiot Zaliv i, spored nego, moàt da se izvle~at mnogu zaedni~ki pou-ki za upravuvawe vo krizni situacii, za sozdavawe stimul za razvoj na privaten biznis

i regulirawe na globalnata ekonomija i neophodnost od koordinirawe na zaemnite napori na politi~ko nivo. Evropskata komisija &

odobri na Italija so 16 milioni evra da go

pomogne planot na kompani-jata Fiat za modernizacija na fabrikata Fiat pauer-trejn tehnoloxis (FPT) vo Verona, koja se zanimava so proizvodstvo na pogonski tehnologii. So vloùvaweto vo FPT }e se obezbedat novi ma{ini i monta`ni linii za iz-rabotka na sistemi za prenos

na najnovite tehnologii za vozila so sredna golemina. Vo pogonot }e bidat vrabo-teni okolu 600 rabotnici. Evrokomesarot za konkurent-nost, Hoakin Almunia, izjavi deka so ovaa investicija se postignuva glavnata cel za otvorawe novi rabotni mesta bez davawe neopravdana prednost na Fiat vo odnos na negovite konkurenti.Proizvodstvo so poln ka-pacitet vo moderniziran-

iot pogon bi trebalo da se postigne vo 2013 godina.

ECB ZADOVOLNA OD RAZVOJOT NA SITUACIJATA VO GRCIJA EK ODOBRI ITALIJA DA MU POMOGNE NA FIAT SO 16 MILIONI EVRA

Negativniot odgovor na german-skata vlada na baraweto na germanskiot oddel na Xeneral

Motors, Opel, da mu bidat odobreni sredstva na zaem ne e “posledniot zbor”, izjavi kancelarkata Angela Merkel. Merkel soop{tila deka }e se sostane so premierite na ~etiri od vkupno 16 germanski so-juzni dràvi za da gi razgledaat alternativnite na~ini za pomo{ na rabotnata sila na Opel. So toa se otkriva dlabokata podelenost vo vladeja~kata koalicija, bidej}i prethodno ministerot za ekonomija, Rajner Bruederle, od koaliciskiot partner na Merkel, FDP, go odbi baraweto na Berlin da ja garantira poddr{kata za bankarskiot zaem na Opel vo visina od 1,1 milijarda evra, za da moè da se namali i da dizajnira novi modeli na vozila i da ja zameni opremata.Merkel so svojata izjava pokaàla deka ne se soglasuva so Bruderle, so {to istaknala deka nejzina glavna grià se 26.000 rabotnici vo Opel. “Mislam deka na site im e jasno deka vnatre vo koalicijata postojat razli~ni mislewa za ova pra{awe”, a naglasila deka “ova ne se slu~uva prv pat”.

Japonskata ekonomija vo prviot kvartal porasnala pove}e od {to prvi~no bilo proceneto,

pri {to izvozot go pottiknal oporavuvaweto, a se pojavile i prvite znaci za zajaknuvawe na doma{nata pobaruva~ka, pokaùvaat objavenite podatoci.Vo periodot od januari do mart, ~etvrto trimese~je po red poras-nal bruto-doma{niot proizvod i toa za 5% vo odnos na istiot period od minatata godina, i toa nadminuvaj}i ja minatomese~nata prognoza za rast za 4,9% i o~ekuvawata deka taa }e iznesuva 4%.Izvozot, osobeno na aziskite pazari vo podem kako {to e kineskiot, go pottiknuva japon-skoto oporavuvawe od recesijata, a zavisnosta od ovie pazari se ilustrira od pridonesot od 0,9% na rastot na vkupniot japonski izvoz, koj vo prviot kvartal iznesuva 1,2%.

MERKEL BARA NOVI NAÎNI DA MU POMOGNE NA OPEL

TRIMESEÊN RAST NA JAPONSKIOT BDP ZA 5%

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE

� REVIZORSKI IZVE[TAI

� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

� TENDERI

� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII

� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.

LICE ZA KONTAKT:DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105

e-mail: [email protected]

TOKIO

ATINA

PATOT DO USPEHOT14.06.201026-

Edno od ne{tata {to & gi ten~at nervite na En Mur, glavniot direktor na Tajm Ink. (Time Inc), najgolemiot amerikanski

izdava~ na pe~ateni magazini, e {okot na mladite Amerikanci koga }e slu{nat deka nejzinata kompanija }e po~ne da im napla}a za sodrìnite. “Vistinskoto reporterstvo ~ini pari, vreme i trud. Nekoj mora da plati za toa”, veli taa. No, recesijata e nezgodno vreme za ubeduvawe na ~itatelite deka

Vo vreme koga luksuznite magazi-ni gi gubat ~itatelite, En Mur od Time Inc saka tehnologijata da bide re{enie, a ne problem.

��

IGOR [email protected]

EN MUR � sebesi se opi{uva kako “magazinski optimist” koj misli deka magazinite moàt navistina da bidat podobro plasirani od vesnic-ite so cel da se borat protiv recesijata i prefrlaweto na ~ita~kata publika kon Internetot

treba da po~nat da pla}aat za informacii, osobeno zatoa {to Tajm Ink., del od mediumskiot gi-gant Tajm vorner (Time Warner), ve}e dolgo vreme gi stava{e svoite sodrìni besplatno na Internet. Sega e potreben nov model, a g-|a Mur se obiduva na sekakov moèn na~in da go pronajde.

REORGANIZACIJAKako {ef na kompanija {to up-ravuva so 120 naslovi, me|u koi Tajm (Time), Pipl (People), Sports Ilustrejted (Sports Illustrated) i For~n (Fortune), En Mur se soo~uva so te{ka zada~a da ja zadrì relevantnosta na spisanijata za svoite ~itateli vo vreme koga semejnite buxeti se ten~at, raste koli~inata na besplatni sodrìni

na Internet, a oglasuva~ite tro{at pomalku za re-

klami. Kaj, Tajm (Time), na primer, prihodite

PEÂTENITE MAGAZINI NEMA DA ZGASNAT!

EN MURGLAVEN DIREKTOR NA TIME INC

od reklami se namalile za 30% vo sporedba so ova vreme lani. Mur, sogleduvaj}i go alarmot, go frli petgodi{niot plan za raboteweto na kompanijata v ko{ i sostavi nov, dvegodi{en, fokusiraj}i se na dve raboti: vnatre{nata re-organizacija i inovaciite. Otkako otpu{ti okolu 600 vrabo-teni, Mur ja restrukturira{e firmata vo tri edinici: vesti, zabava i lajfstajl, grupiraj}i gi zaedno magazinite so sli~na sodrìna, oglasuva~i i publika. Celta e da se so~uva kvalite-tot na ureduva~kata politika so istovremeno zgolemuvawe na efikasnosta , zatoa {to spisani-jata moàt da koristat zaedni~i novinari i ostanati resursi vo raboteweto, kako {to se odd-elite za pretplata, na primer. G-|a Mur, isto taka, obrna mnogu vnimanie na obukata, lansira-j}i go Tajm Ink. Juniverziti (Time Inc University), serija na seminari kade {to predava~i bea direk-tori od Tajm na temi kako {to se brendirawe i timska rabota. Na nekoj od ovie seminari predava~ }e bide i taa.

SEKOGA[ OPTIMISTEn Mur sebesi se opi{uva kako “magazinski optimist” koj misli deka magazinite moàt navistina da bidat podobro plasirani od vesnicite so cel da se borat pro-tiv recesijata i prefrlaweto na ~ita~kata publika kon Internetot. No, sudej}i spored te{kotiite na amerikanskite vesnici vo momentov, od koi golem broj ve-}e bankrotiraa, a ostanatite se preorientiraa kon malku prof-itabilnite veb-operacii, ovaa

izjava ne kaùva mnogu. I pokraj nejzinata qubov kon pe~ateniot medium, Mur ne se pla{i od tehnologijata. Vo fevruari Tajm objavi glavna tema “Kako da go sp-asite va{iot vesnik”, koja {to go potencira{e misleweto ra{ireno vo izdava~kata industrija deka razgaluvaweto na ~itatelite so besplatni sodrìni na Internet ne e odr`livo na dolg rok i deka e potrebno svrtuvawe kon platen pristap. Mesecov Tajm Ink. re~e deka ja razgleduva mo`nosta za promovirawe na nekakva hibridna {ema, {to zna~i nekoi napisi od magazinite da bidat dostapni besplatno, no da se napla}a za premium-sodrìnite. Me|utoa, ovoj pristap prethodno be{e koristen od Wujork Tajms (New York Times) koj podocna go napu{ti. Druga mo`nost e ~itatelite da se pret-platat na sodrìni {to moàt da gi dobijat na svoite mobilni telefoni. Mur veli deka ova ima smisla za nejzinata kompanija, dokolku ~itatelite se soglasat da se pretplatat na dovolno materi-jal, a Tajm Ink. ima mnogu naslovi {to moè da gi ponudi. Taa ve}e pregovara so kreatorite na ovie informativni paketi za mobilni telefoni za zaedni~ka sorabotka. Muzi~kata industrija, veli taa, ja ispu{ti {ansata, zatoa {to se pla{e{e da sorabotuva so tehnologijata. Taa e re{ena da ne ja povtori istata gre{ka vo izdava{tvoto.

“E-ÎTATELITE” ]E DONESAT PRESVRT

Rezultatite od ovie napori }e se vidat naskoro preku lansirawe na nekolku novi aplikacii za

razli~ni izdanija na Tajm. Eden od niv }e bide Rial Simpl (Real Simple), koj za 4,99 dolari }e nudi temi povrzani so gotvewe i drugi doma}inski raboti i }e bide dostapna kon krajot na godinava na mobilnite telefoni iPad, iP-hone i Android. Spored nekoi analiti~ari e diskutabilno kolku korist na biznisot na Tajm }e mu donesat ovie “e-~itateli”, i pokraj nade`ta deka tie }e & pomognat na ovaa industrija da gi kompenzira opa|awata na prihodite od reklami i padot na tiraìte. Sepak, Mur ostanuva entuzijast okolu ulogata {to }e ja imaat e-~itatelite za magazinite vo bliska idnina. Vo nejzinata prezentacija pred investitorite i analiti~arite, neodamna taa istakna deka kompanijata e lid-er vo nejzinata industrija, so 3,7 milijardi dolari prihodi od magazinite vo 2009 godina i so 105 milioni ~itateli na magazini vo SAD istata godina, kako i so 48 milioni onlajn-posetiteli. Isto taka, Mur a i investitorite, gi raduva faktot {to od 2003 godina na-vamu za 18% e zgolemen brojot na ~itateli na izdanijata so lajfstajl tematiki. Recesijata, sepak, ima{e negativen efekt na nekolku naslovi vo ramkite na grupacijata, no pozitiven fakt e {to reklamiraweto vo magazinite, iako zabeleùva{e pad poslednive godini u{te pred da zapo~ne krizata, sega e stabilizirano ili beleì po-rast kaj poedine~ni naslovi.

14.06.2010 27 MARKETING

Krizata vo dot-kom sektorot vo 2002 godina gi pogreba iluziite na mnogu on-lajn pretpriema~i, pokaùvaj}i go o~iglednoto – razvoj

imaat samo kompaniite so stabilen deloven model i struktura {to moè da se adaptira. Podatocite za iskoristenosta na Internetot vo isto~noevropskite zemji pokaùva deka licata {to gi koristat pri-dobivkite na Internet se so in-teresni karakteristiki – niska

ELEKTRONSKA REKLAMA

�� Internet-mreàta e privle~na za biznisot poradi relativno niskata cena, mo`nosta za fleksibilno planirawe na reklamnite kampawi i sogleduvawata na nivnata efektivnost vo realno vreme

vozrasna granica, socijalen status i visoki prihodi. Re~isi 60% od auditoriumot e na vozrast me|u 18 i 30 godini. Re~isi redovna pojava e visokiot socijalen status. Zatoa vo isto~noevropskoto inter-net-prostranstvo se reklamiraat prete`no proizvodi i uslugi od povisoki kategorii – aviokompanii, luksuzni marki alkohol i drugi tesno targetirani produkti. In-ternet-reklamiraweto e privle~no za biznisot i poradi relativno

niskata cena na reklamniot kon-takt, mo`nosta za fleksibilno planirawe na reklamnite kampawi i sogleduvawata na nivnata efek-tivnost vo realno vreme. Osven toa, Internetot osiguruva direktna vrska so auditoriumot, ne{to {to ne go nudi nitu eden drug medium. S$ popopularno stanuva iskoristu-vaweto na promotivni sajtovi vo ramkite na edna reklamna kampawa na Internet. Celta e tie da bidat poseteni od maksimalen broj lica so potreba od konkretniot proizvod

ili usluga. Tie moèbi i nema da ja razgleduvaat sodrìnata na reklamata, tuku direktno }e gi iskoristat predloènite formi za kontakt.

BANEROT GO PRIVLEKUVAVNIMANIETO

Posetitelite na odredena internet-stranica se prenaso~uvaat kon promotivniot sajt preku baner, koj pretstavuva vizuelen element so reklamna sodrìna i se pojavuva na druga stranica na Internet. Efektivnosta na banerot se ocenu-va preku brojot na interesenti prenaso~eni kon promotivniot sajt. Parametrite po koi se opredeluva intenzitetot i efikasnosta na edna kompanija so reklama vo baner se impresiite (broj na pokaùvawa na banerot) i kliknuvawata (broj na prenaso~uvawa kon promotivnata internet-stranica). Verojatnosta nekoj da klikne na banerot se dviì vo {iroki granici i zavisi od auditoriumot, sajtot {to e nos-itel na reklamata, atraktivnosta na banerot, prepoznatlivosta na kompanijata i etapata vo koja se nao|a. Praktikata pokaùva deka, vo prosek posetitelite kliknuvaat na eden baner otkako }e go zabeleàt po tret ili ~etvrt pat. Kampawite so niska intenzivnost (mal broj impresii dnevno) ne ja postignuvaat neophodnata penetracija, a premnogu intenzivnata kampawa, pak, brzo go postignuva svojot efekt, po {to efikasnosta opa|a i se prepora~uva odnosnata kampawa da zapre, a ostanatiot buxet da se prenaso~i kon drug tip reklama.

IGRITE OSIGURUVAAT DVONASO^NA VRSKA

N a j g o l e m a t a p r e d n o s t n a marketin{kata komunikacija e mo`nosta za evtina povratna in-

formacija za efikasnosta na internet-reklamata vo realno vreme. Kanalot za komunikacija e dvonaso~en. Dovolno e liceto da bide zaintrigirano za da ostvari kontakt so kompanijata {to se reklamira. Sredstvata za toa se mnogu – interaktivni igri, pretplati po elektronska po{ta, forumi i t.n. ~etovi. Najrasprostraneta forma za ostvaruvawe na komunikacija se reklamnite nagradni igri. U~esnicite vo ovie igri ostavaat podatoci za sebe i kanal za direkten kontakt - e-mail, tele-fon, adresa. Atraktivniot fond na nagradi e dovolen uslov za u~esnikot da ostavi korektni podatoci – od toa zavisi do-bivaweto na nagradata. Re~isi i ne postoi poevtin na~n za sobi-rawe {iroka baza na podatoci za kontakti so potencijalni kli-enti. Internetot e edinstveniot medium {to ovozmoùva uspehot na kompanijata da bide sleden vo realno vreme, bez dopol-nitelni tro{oci za sociolo{ki istraùvawa. Site reklamni formi imaat opredelena teh-nologija za sogleduvawe na efikasnosta. Kaj promotivnite sajtovi se zabeleùva bro-jot na posetiteli i nivnite prenaso~uvawa vo zavisnost od toa koj medium – nositel na reklamata - gi prefrluva kon promotivniot sajt. Site baneri, tekstovi, linkovi i plateni soop{tenija imaat statistika za realiziranite impresii i brojot na kliknuvawa. Na ovoj na~in, navremenata informacija za efikasnosta na reklamata doz-voluva promeni vo planiraweto na kampawata i ukinuvawe na neefikasnite reklamni formi

IVAN ROGLI] Triple S Learning www.TSL.mk

IVAN ROGLI] Triple S Learning wwwww wwwwwww.ww.ww.ww.TSLTSLTSLTSLTSLTSL mkmk.mkmk.mk.mkk.mk

Dali ste znaele deka 92% od proda`nite profesion-alci nemaat soodvetna

proda`na edukacija?! Dali znaete deka nedostigot od edu-kacija vo proda`bata e direk-tna pri~ina za niskata stapka na zatvorawe na proda`bite i problemi vo prospektiraweto?! Dali znaete deka najgolemiot del od univerzitetite vo svetot s$ u{te ja nemaat vovedeno proda`bata kako standarden, redoven predmet za izu~uvawe?! I pokraj seto ova, malku se onie organizacii {to vistin-ski investiraat vo razvojot na svoite proda`ni profe-sionalci. Mnogumina veruvaat deka nedostigot na vreme i pari se pre~kite za razvoj na kvalitetna trening-programa za proda`ba, {to vo pove}eto slu~ai ne e vistina. Dopol-nitelno, golem broj organizacii od samiot trening pravat golem nastan, so fokus na samoto slu~uvawe, a ne na efektite od istiot, odnosno vra}aweto na investicijata preku proda`nite rezultati.Denes, proda`bata e su{tinska aktivnost za edna organizaci-ja, bez ogled na dejnosta vo koja taa raboti. Duri i onie najtradicionalnite, kade {to pobaruva~kata e relativno rig-idna, s$ pove}e gi fokusiraat na proda`nite napori za da izvle~at maksimalni efekti od potencijalot na pazarot. Tren-dot e vaè~ki i vo modernite industrii, uslu`nite dejnosti, pa duri i vo neprofitnite organizacii, kade {to, sepak, ne{to treba da se plasira

pred korisnicite. Ednostavno kaàno, ni{to ne se slu~uva ako ne{to ne se prodade! Toga{, zo{to ne bi investirale vo profesionalna edukacija za proda`niot tim?!Postepenoto namaluvawe na efektite od recesijata otvora mo`nosti za povtorno zajaknu-vawe na raboteweto i re-fokusirawe na energijata kon produktivnosta i performansot, elementi {to kaj proda`nite timovi se jasno vidlivi i direktno merlivi. Prodava~ite povtorno }e bidat s$ pove}e pritiskani kon ostvaruvawe na novite kvoti i kon svoevidno nadomestuvawe na negativnite efekti od prethodniot period. Edinstveniot na~in da se bide podgotven za ova e dobrata, strategiski osmislena, edukaci-ja na proda`niot tim. No, kompaniite se daleku od buxetite {to gi imaa vo do-brite vremiwa, a menaxerite se so nedostig na vreme {to inaku bi go posvetile na edu-kacija na svoite timovi. Sepak, bez ogled na ovie faktori, rezultati sekako }e se baraat! Re{enieto leì vo individu-alniot pristap i odgovornosta na proda`nite profesionalci, pred s$ kon samite sebe, za unapreduvawe na sopstvenite ve{tini i performansi. Ima nekolku osnovni metodi za individualno steknuvawe na potrebnite znaewa i ve{tini. Da odime so red.Obuki i konferencii – Ova se nastani kade {to potrebnoto znaewe se nudi vo spakuvana forma, naj~esto vo eden do

tri dena, od strana na pro-fesionalni treneri, naj~esto prakti~ari so golemo iskustvo od koe imaat mnogu da ponudat. Brojot na trening-centri {to gi nudat ovie uslugi e s$ pogolem, no kvalitetot na programite varira, pa bidete vnimatelni pri izborot! Me|u osnovnite pridobivki se netvorkingot, grupnata interakcija i fasili-tiranoto u~ewe. Knigi, audio i videoprogrami – Stanuva zbor za ve}e isproba-ni programi i metodologii, spakuvani vo nekoj od naveden-ite mediumi. Audio i video-programite stanuvaat osobeno popularni so brziot razvoj na Internetot kako alatka na mod-erniot biznis. Vo ovoj slu~aj ~itatelot, odnosno slu{atelot, e ostaven sam na sebe koga stanuva zbor za primena na ponudenite tehniki. Imaj}i go predvid ova, sosema e raz-birlivo {to istraùvawata pokaùvaat deka samo 20% od lu|eto pokaùvaat nekakvi znaci na progres koga edukaci-jata ja baziraat isklu~ivo na literatura.Onlajn-u~ewe (vebinari) – Onlajn-seminarite stanuvaat s$ popopularni vo razvien-ite zemji. Sepak, kaj nas se retki onie {to bi izdvoile vreme i sredstva za vakov tip edukacija. Ubavinata na ovoj vid edukacija e {to nema ograni~uvawa. Ne mora da odite vo London za da pose-tite onlajn-seminar. S$ {to vi treba e kompjuter, kvalitetna internet-konekcija, vreme i, sekako, pari na va{ata kred-

EDUKACIJA VO PRODA@BATAitna karti~ka.Univerzitetsko obrazovanie – Iako se navistina malku, sepak, ima univerziteti {to po~nuvaat da ja integriraat proda`nata edukacija vo svoite programi. Kolku sme nie vo Makedonija daleku od standardizirawe na vakvite programi dovolno govori faktot {to vo SAD, zemja-lider vo oblasta na edukacija, ima samo 14 univerziteti (od pove}e od 4.000!) so programa za pro-fesionalna proda`na edukacija. Pridobivkite od vrabotuvawe na individui koi imale vakva forma na proda`na edukacija se o~igledni. Ona {to gi zagriùva site onie {to re{ile da se nadgraduvaat e izborot na programa {to }e vleze vo nivniot buxet, a, sepak, }e bide soodvetna na nivniot interes. Najva`no e ne{to da se izbere, bidej}i samo taka moè da se ostane kompetitiven i podgotven za predizvicite na proda`bata vo moderniot biznis.

CSA Speakers @ Triple S e pretstavni{tvo na CSA Celebrity Speakers Associ-ates, koe operira na teritorijata na Make-donija, Hrvatska, Srbija i Slovenija. Vi pomagame da pri-stapite kon najzna~ajnite svetski biznismeni, akademci i politi~ari i da gi napravite del od uspe{nata prikazna na Va{ata kompanija


14.06.2010 29KULTURA

PETAR TEMELKOVSKIumetni~ki direktor na festivalotTEATRITE SE KRVOTOÊN MEDIUMPetar Temelkovski dobi plaketa za negovite zaslugi vo teatarot. Za toa dali e zadovolen od posetenosta na teatarot izjavi deka e prezadovolen. “Proda`bata na biletite ~etiri dena pred zapo~nuvaweto na tea-tarskite pretstavi govori za ogromnata posetenost, posebno ovaa godina”. Na pra{aweto za generaciskite smeni, odnosno za kvalitetot na akterite nekoga{ i denes }e kaè: “Nie koga dojdovme kako mladi akteri smenivme edna izvonredna generacija, generacija koja ni gi podade i dvete race i n$ ka~i triumfalno na makedon-skata scena. Nie treba da go napravime toa i so dene{nata mlada generacija koja nadoa|a, energi~no, radosno i koja e èdna za tvorewe”.Za kraj im prepora~a na vqubenicite na teatar-skata umetnost pove}e da gi posetuvaat teatarskite pretstavi, zatoa {to tie se eden vid krvoto~en medium, a akterite se umetnici na migot koj oslo-boduva blagorodna energija, a za vozvrat ne bara mnogu, samo eden evtin bilet koj e doveden do stepen na simbolika.

�� Pretstavata “Kavkaskiot krug so kreda” e apsoluten pobednik na godine{noto 45-to izdanie na festivalot “Vojdan êrnodrinski” koja osvoi pet nagradi. Na scenata bea odigrani vkupno 18 pretstavi od koi 11 bea vo konkurencija, a 7 bea von konkurencija

�� 3D-formatot nema pove}e da bide rezerviran samo za ani-miranite filmovi i golemite spektakli. Toj e idninata i na dokumentarniot film

FESTIVAL “VOJDAN ÊRNODRINSKI”

ZNAÂJNO ZRNO OD MOZAIKOT NA MAKEDONSKOTO VELIÎE

MERI [email protected]

ADRIJANA [email protected]

Pretstavata “Kavkaskiot krug so kreda” na Make-donskiot teatarski festival “Vojdan

êrnodrinski” vo Prilep, koj trae{e od 4-ti do 10-ti juni, osvoi pet nagradi: za reìja, za umetni~ko ostvaruvawe na pretstava vo celina, muzika (“Foltin”), scenografija (Julijana Vojkova-Najman i Filip Jovanovski) i kore-ografija i scenski dvièwa, koja ja dobi celiot ansambl. Pretstavata e vo reìja na Martin Ko~ovski, vo produkcija na Prilepskiot teatar i za nego e ova vtora pobeda, no i na prilep~ani, po minatogodi{niot uspeh so “Tapani vo no}ta”.@irito be{e sostaveno od Mustafa Ja{ar (pretsedatel), Slobodan Despotovski i Bra-tislav Dimitrov. Spored niv, najdobar tekst e “Bahanalii” na Goran Stefanovski, najdo-bar akter Ognen Drangovski za ulogata na Aqo{a vo bitolskata pretstava “Bra}a Karamazovi”, a najdobra ak-terka e Biqana Dragi~evi}-Projkovska za Kejt vo“@enata kako voeno pole” na Dramski teatar. Najdo-bra ènska epizodna uloga dobi Nesrin Tair za ulogata na Kristina vo “Gospo|ica Julija” od Turskiot teatar, a Adrijan Aziri za Grobarot vo albanskata “General na mrtvata vojska” za ma{ka epizodna uloga. Najdobar mlad akter e Osman Ali, vo ulogata na @an vo “Gospo|ica Julija” od Turskiot teatar, najdobar ko-stimograf e Blagoj Micevski za “General na mrtvata vojska”, nagradata za rekla-men materijal mu se dodeli na Vlado \orevski – Rafik za “Karamazovi”, a Andrej Hing ja dobi nagradata za sovremena scenska drama-tizacija od istata pretstava. Bea dodeleni tri nagradi za ìvotno delo i toa na Ratka ôrevska od Bitolskiot naro-den teatar, na êdo Hristov od MNT i Strumi~kiot teatar "Anton Panov", i na Mite Grozdanov od Dramskiot teatar od Skopje.Na 45-to iz-danie na festivalot bea odi-grani 11 pretstavi koi bea vo konkurencija i 7 pret-stavi von konkurencija. Se pokaà energija, entuzijazam, isprepletenost na mladost i ubavina so iskustvo i sta-bilnost. Prilep i ovaa go-dina zableska so celiot svoj sjaj i sjajot na ogromniot broj posetiteli koi ne {tedej}i se dojdoa da gi prosledat renomiranite umetnici i nivnite vrvni izvedbi. Ovoj jubileen nastap zasluùva u{te eden pogled kon mi-natoto, no i nov pogled kon sega{nosta i idninata. Festivalot, koj go nosi imeto na osnovopolo`nikot na makedonskata drama, pozna-tiot dramski avtor, akter i reìser Vojdan êrnodrin-

ski, nesomneno pretstavuva brend vo makedonskoto teatarsko ìveewe. Po toj povod, 15-ina prilepski umetnici vo ~est na Festi-valot sozdadoa svoi dela vo brzo slikawe. Nivnata izlo`ba e dar za teatarot. Skulptorot @arko Ba{eski go privle~e vnimanieto so svoite neobi~ni dela. Be{e otvorena izlo`bata ”LINK” na koja bea pret-staveni tri skulpturi so poliester i silikon koi pobudija poseben interes. Muzika, igra, boi, skulp-turi, teatar - site umet-nosti na edno mesto.

FILM

"KRV VO PATIKATA" VO TRETA DIMENZIJA

Poznatiot german-ski reìser Vim Venders ja odvede Pina Bau{, poz-natata tan~arka i

koreograf vo moderniot ba-let, vo 3D-tehnologijata. Ovoj svetski avtor koj e poznat po svoite filmovi “Neboto nad Berlin”, “Pariz, Teksas” i po muzi~kiot dokumentaren film “Buena Vista”, kone~no }e go ostvari svojot son koj 20 godini mu pretstavuval predizvik. Porano, dodeka s$ u{te se usovr{uvala teh-nologijata, nemal mo`nosti za da se zafati so vakov golem proekt. Me|utoa, denes, koga nema potreba od grià od tehnologiska gledna to~ka, moè da go stavi na filmska lenta ìvotot i rabotata na legendarnata tan~arka i koreograf. Vim Venders neo-damna go zavr{i snimaweto na 3D-dokumentarecot za Filipina Pina Bau{, in-spirativen koreograf po moderen balet koja po~ina minatata godina. Koja e Pina Bau{? Stanuva zbor za legendata na moderniot balet, so germansko poteklo. Ako nekoj ima izvr{eno vlijanie na ova pole, mod-erniot balet, toa sigurno e Pina Bau{. Interakcijata ma{ko-ènsko e tematika vo nejzinoto tancuvawe, koe e mnogu vlijatelno. Ovaa legenda na tancot dobi golemo vnimanie po pojavuvaweto vo filmot na Pedro Almodovar ”Zboruvaj so nea”(Talk to her). Nejzinite nastapi, to~ki se praveni vo kratki sekvenci na di-jalog i akcija, naj~esto od neobjasniva priroda. Pina be{e princezata Lerimia vo filmot na Felini “I brodot otplovuva”(And the ship sails on). Nagradite ne & bile nepoznati. Za svojata inspirativna i vlijatelna rabota e dobitnik na an-gliskata nagrada "Lorens

Olivie", na japonskata "Kjo-to" kako i na presti`nata germanska nagrada "Gete". Teoreti~arite na tancot i teatarot skovaa sintagma koja ja odrazuva nejzinata estetika na igrata: “Krv vo patikata”. Vim Venders celi dvaeset godini pravel napori da go snimi dokumentarniot film za eden od najgolemite inovatori na sovremeniot moderen balet.“êkavme da se dorazvie tehnologijata, za da se preraskaè i dostojno da se pretstavi umetnosta na Pina Bau{. Prvi~nata zamisla be{e samata Pina da n$ vodi niz svojot svet, koj, se razbira, be{e tancot. Sakav ednostavno da snimam patuva~ki film koj }e n$ vodi niz Brazil, Turcija i mnogu drugi zemji. Me|utoa, se slu~i ne{to mnogu neprijatno {to gi pomesti granicite i {to ja zastana na{ata zamisla. Pina nenadejno po~ina, tokmu pred po~etokot na snimaweto. Duri nekolku meseci pokasno sfativ deka bez razlika {to taa ne e pove}e me|u nas, moàm da go snimam filmot so nejziniot ansambl, kon-centriraj}i se na nejzinite instrumenti – tan~arite”, iz-javil reìserot Vim Venders. 3D-tehnologijata e vistinskiot format i odli~no oru`je za reìserite na dokumentarni filmovi.“Momentalno sme na sredina od montiraweto na filmot, me|utoa malku se pla{am deka }e potrae i }e se oddolì celiot proces zatoa {to zalutavme na edna nova, nepoznata teritorija”, izjavi Venders.Celoto sni-mawe germanskiot reìser go opi{uva kako isklu~itelno naporno zatoa {to mora da se zaboravi s$ {to sme znaele dosega. Kako i da e, Venders smeta deka idninata na dokumentarnite filmovi }e bide vo 3D-tehnologijata. Ovoj format pove}e nema da bide rezerviran edinstveno za animiranite filmovi, kako i za golemite spek-takli.

Vim Venders ja odvede Pina � Bau{ vo 3D

5 nagradi za pretstavata

“Kavkaskiot krug so kreda”

Petar Temelkovski - � zadovolstvo od toa kako pomina festivalot

Osman Ali ja dobi nagradata za � najdobar mlad akter vo “Gospo|ica Julija”

FUDBAL14.06.20103030

REPRIZA NA FINALETO OD 2002-TA

SR\AN IVANOVI][email protected]

Nau~nikot Jozef [mit od uni-verzitetot Tib-ingen tvrdi deka presmetal nova formula spored ko ja

moè da se pogodi redosle-dot na reprezentaciite na svetskite prvenstva. Soglasno matemati~kata operacija, na prvenstvoto }e triumfira Brazil, otkako vo finaleto }e ja sovlada selekcijata na Germanija.Vo presmetkite [mit koristel informacii za ekonomskata, geografskata i demografskata polo`ba na zemjata, a biten faktor za sogleduvaweto na {ansite e i verskata opredelba. Najmnogu {ansi im se davaat na katoli~kite zemji vo blizina na t.n. “kolevki na fudbalot”, a toa spored legendite se ulicite na London ili eden hram na anti~kite Mai vo Meksiko.“Narodite {to ìveat vo

�� Najdobri fudbalski {koli ima vo razvienite zemji, kade {to ekonomijata e podgotvena da go sledi razvojot na fudbalot

NAUKATA VO SLU@BA NA FUDBALOT

blizina na ovie mesta pora-no se zapoznale so fudbalot i zatoa se vkupno podobri od zemjite {to se poodale~eni. Najuspe{ni se, sepak, raz-vienite katoli~ki zemji od Evropa i Ju`na Amerika, kade {to fudbalot se gleda kako kult”, smeta germanskiot nau~nik.Mnogu biten faktor e stan-dardot na gra|anite i e sose-ma sprotiven od “mitot za Pele”, spored koj mnogumina mislat deka vo siroma{nite naselbi decata po cel den igraat fudbal, a potoa stanu-vaat golemi fudbaleri, {to e sosema neto~no. Fudbalot e sport na srednata klasa, a i samiot Pele poteknuval od dobro situirano semejstvo i nikoga{ ne ìveel vo siroma{tija.“Najdobri fudbalski {koli ima vo razvienite zemji, kade {to ekonomijata e podgotvena da go sledi razvojot na fud-balot”, istakna [mit.Ako mu se veruva na nau~nikot koj vo svojata teorija mnogu pove}e se interesira za

ekonomijata otkolku za fud-balot, toga{ vo finaleto na prvenstvoto vo Ju`na Afrika }e go vidime vtoriot duel me|u Brazil i Germanija, otkako dvete selekcii bea del od posledniot natprevar na {ampionatot vo Japonija i Ju`na Koreja vo 2002 godina. Toga{ #Karaokite# ubedlivo stanaa svetski prvaci, a [mit ne im dava golemi {ansi na svoite sonarodnici vo duelot so petkratniot {ampion.Ima i u{te eden faktor koj dopolnitelno treba da vli-jae na {ansite na Brazil i Germanija. I dvete zemji se najgolemi spored nasele-nie me|u reprezentaciite {to doa|aat od kontinentite na Evropa i Ju`na Amer-ika. Iako SAD, Nigerija i Japonija se ili so pove}e ìteli ili tuka nekade so Brazil i Germanija, sepak, mnogu podocna go prisvoile fudbalot.Pred nekoj mesec sli~no istraùvawe be{e objaveno i od dvajca angliski nau~nici,

kade {to e interesno {to tie vo svojata formula, pokraj drugite informacii, go vmet-nuvale i bruto-doma{niot prihod na zemjite-u~esni~ki na Mundijalot. Brazil e finalist i spored ovaa em-piriska operacija, no ovojpat tie }e triumfiraat otkako }e ja sovladaat selekcijata na Srbija. Ovaa senzacionalna prognoza naide na golem broj komentari vo na{iov region, a, se razbira, na-jmnogu kaj na{iot severen sosed. Iako srpskata selekci-ja e vo odli~na forma, a iskusniot selektor Radomir Anti} raspolaga so navistina kvalitetni poedinci, sepak, malkumina veruvaat deka “orlite” moàt da stignat do samata zavr{nica na Svetskoto prvenstvo. Za sr-bite ~etvrtfinaleto e posaku-van dostrel, dodeka finaleto najlud son. Se razbira, vo sosema poinakva situacija se fudbalerite na Brazil, za koi s$ osven osvojuvawe na peharot za nivnite son-arodnici }e prestavuva na-

EVROPEJCITE GI PLA]AAT GREVOVITE NA BLATER


Na posledniot k o n g r e s n a Internaciona-lnata feder-acija na fud-balski feder-acii (FIFA),

pretsedatelot Sep Blater vo finansiskiot izve{taj istak-na deka profitot za izmina-tata fiskalna godina e 196 milioni evra. Buxetot e 1,1 milijardi evra, a od 2007-ta godina do deneska ovaa orga-nizacija na razni natprevari i razvoj na fudbalot ima potro{eni 3,3 milijardi, {to e 12 pati pove}e od vremeto koga [vajcarecot ja nasledi ~elnata pozicija vo ku}ata na svetskiot fudbal.So buxetot za narednata godina sekoja od ~lenkite na FIFA, a niv gi ima 208 na broj, }e dobie po eden milion evra, no i po 2,5 milioni evra koi }e moàt da gi potro{at za izgradba na fudbalski kapaciteti. Zna~itelni sredstva }e do-bijat i kontinentalnite fud-balski organizacii.FIFA e edna od najbogatite me|unarodni organizacii vo svetot, fudbalot nikoga{ ne bil porazvien i poza-stapen na zemjinata topka, a funkcijata na Sep Blater e tolku mo}na {to moè da se sporedi so pretsedatelite od osumte najrazvieni zemji vo svetot.No, ovoj napredok na Blat-er e sosema sprotiven od planovite i elbite na fud-

�� Blater ne popu{ti pred sekojdnevniot mediumski pritisok i ostana na stavot Ju`noafri-kanskata Republika da bide organizator na prviot Mundijal na afrikanskiot kontinent

FIFA

balskite sojuzi od Zapadna Evropa, ~ii organizacii ja zagubija va`nosta i vlijani-eto, bidej}i Blater svojata programa ja temeli pove}e na razvoj na fudbalski nerazvienite regioni, kako Azija i Afrika.Mnogumina se ~udea na odlu-kata svetskoto prvenstvo da se igra vo zemja kade {to samo minatata godina se slu~ija pove}e od 18 iljadi ubistva. Fudbalskite repr-ezentacii se pod postojana kontrola na bezbednosnite sili, no zatoa lesen plen za kriminalcite se naviva~ite i novinarite. No, Blater ne popu{ti pred sekojdnevniot medium-ski pritisok i ostana na stavot Ju`noafrikanskata Republika da bide organi-zator na prviot Mundijal na afrikanskiot kontinent. Pred {est godini godini, vo konkurencija za organizator na svetskoto prvenstvo moèa da bidat edinstveno zemjite od “crniot kontinent”, a Ju`noafrikanskata Republika dobi pogolem broj glasovi od Egipet i Tunis. Deneska sonot na 500 mil-ioni Afrikanci e otvaren. Tamu {to kade pred samo 15 godini vladee{e Aparte-hjdot i postoeja mesta kade {to ne im be{e dozvolen vlezot na lu|eto so crna boja na koàta, vo momen-tov se odrùva Svetskoto fudbalsko prvenstvo. Toa e ogromen napredok ne samo za Ju`noafrikanskata Republi-ka, tuku za celiot kontinent, koj so edna du{a i obedineto

�� Evropejcite poseduvaat 90% od fudbalskite pari na svetot, no demokratskiot princip na odlu~uvawe gi onevozmoùva da ja vratat kontrolata vrz inter-nacionalniot fudbal. Vo 2006-ta Germancite go organiziraa {am-pionatot, no na evropska po~va Mundijalot }e se vrati duri vo 2018 godina

od ostanatite konkurenti. Ne pomaga mnogu prikaznata od tipot deka “vreme e fud-balot da se vrati doma”, bidej}i sentimentalnosta odamna nema nikakva vrska so sportot. No, pri izborot za svetskoto prvenstvo vo 2018-ta, Angli~anite najvero-jatno }e naidat na golemata Rusija, najgolemata zemja vo svetot, vo koja dosega ne se odràla nitu edna plan-etarna smotra. Rusite se motivirani i imaat namera da potro{at ogromni pari vo kampawata, nekolku pati pove}e od Angli~anite.Da, fudbalskiot svet vo raz-voj go poddrùva Blater, ~ija programa go realizira sonot na siroma{nite geta, malite dràvi~ki i nesre}nite nar-odi. Kako {to, vo princip, i odat rabotite, toa ne im se dopa|a na onie {to za smetka na solidarnosta ja gubat dominantnata pozicija. Interesno, no so izborot na Blater, evropskite fud-balski sojuzi go prekinaa deceniskoto vladeewe na Brazilecot @oao Avelan`, koj od istite be{e obvinu-van deka go proteìra ju`noamerikanskiot kontinent i fudbal.

naviva za sekoja afrikanska reprezentacija.Blater, sekako, dobro ja naplati ovaa povrzanost

so afrikanskite i aziskite zemji, koi do edna glasaa za nego pri posledniot reizbor za funkcijata pretsedatel na

FIFA. Evropejcite posedu-vaat 90% od fudbalskite pari na svetot, no demokratskiot princip na odlu~uvawe gi onevozmoùva da ja vratat kontrolata vrz internacio-nalniot fudbal. Vo 2006-ta Germancite go organiziraa {ampionatot, no na evrop-ska po~va Mundijalot }e se vrati duri vo 2018 godina, za koga i samiot Blater veti deka e vreme na Evropejcite da im se dade malku od kola~ot. No, i ovaa odluka na [vajcarecot te{ko deka }e gi smiri duhovite. Ve~no nezadovolnite Angli~ani konkuriraat za sekoe svetsko prvenstvo vo poslednite 30 godini i postojano vo svoite prezentacii nudat pomalku

cionalna katastrofa.Brazil e najgolemiot favorit i spored stru~wacite, novi-narite i obloùvalnicite. Tuka nekade e i selekcijata na [panija, a potoa sledu-

vaat Anglija, Holandija i Germanija. Srbija e edna od reprezentaciite {to so eventualnata pobeda e kadarna da ostvari sen-zacija.

Spored prognozata, Kaka go predvodi Brazil do finaletoGermanija e vtoriot favorit na matemati~arite

Sep Blater e mo}en kolku pretse-datelite na G8Afrika pa Brazil, Mundijalot }e dojde vo Evropa duri po osum godini

14.06.2010 31SPORT

SPORTSPORT

Ju`na Afrika ja dobi organizacijata samo poradi toa {to predizbornata kampawa na ovaa zemja be{e pret-stavena od na-

jpoznatiot borec za ~ovek-ovi prava na dene{nicata, Nelson Mandela.Prviot crn pretsedatel vo istorijata na najju`nata zemja vo Afrika uìva svetska popularnost i e idol na milioni slo-bodoumni lu|e niz celiot svet. No, toj ne se pojavi na sve~enoto otvorawe poradi semejnata trage-dija. Imeno, po samiot muzi~ki koncert posveten na svetskoto prvenstvo, a

odràn den pred prviot me~, pravnukata na Man-dela, 13-godi{nata Zenani, zagina vo avtomobilska nesre}a.“Se nadevame deka Ju`noafrikancite, no i lu|eto od celiot svet, }e ja razberat negovata odluka za vreme na Mundijalot toj da ne se pojavuva vo javnost. Mandela e skr{en od taga i potrebna mu e izolirana sredina”, iz-javija od fondacijata {to go nosi negovoto ime.Vo Ju`na Afrika obe-dineti se i belcite i crncite, koi zaedno taàt so nivniot “Madiba” koj zagubi edno od svoite devet pravnu~iwa.Inaku, lokalnata policija na Johanesburg ne ja isklu~uva mo`nosta smrtta

na Zenani da ne e nesre}en slu~aj. Ottamu objavu-vaat deka postojat indicii toa da e ubistvo.Istraga e najavena i za ispraznetiot del od tribi-nata za vreme na prviot natprevar me|u Ju`na Afrika i Meksiko. Orga-nizatorot objavi deka site vleznici za premierata se ve}e odamna prodadeni, no kamerite zabeleàa deka na edna “kocka” od centralnata tribina stol~iwata se isprazneti.“Mora da se ispita {to e pri~inata za prazniot del od tribinata, bidej}i slikata e premnogu grda”, izjavija od redovite na organizaciskiot odbor na Svetskoto prvenstvo.Se pretpostavuva deka ispraznetite mesta bile

SVETSKO PRVENSTVO

Selekcijata na Ju`na Koreja dodje do prvata, voop{to, pobeda ostvarena nadvor od aziskiot

kontinent. Ju`nokorejcite proslavija ubedliv tri-umf od 2:0 vo duelot so porane{niot evropski {ampion Grcija, ostvaren po dominantna i sigurna igra.Izbranicite na selektorot Jung Mu Huh bea za dve klasi podobri od svoite protivni-ci, na koi ne im pomognaa nitu sovetite na legend-arniot germanski trener Oto Rehagel. So ova Ju`na Koreja go potvrdi svojot status na silna reprezentacija koja moè mnogu da prikaè na

ova Svetsko prvenstvo, a od niv ve}e se o~ekuva siguren plasman vo eliminaciskata faza od {ampionatot i borba za plasman me|u os-umte najdobri ekipi.Od druga strana, fudbal-erite na Grcija ne se ni senka od timot {to ja osvoi Evropa na prvenstvoto vo 2004-ta, a za konsolidacija na selekcijata e potrebno seriozno podmladuvawe na sostavot koj so tromavosta na momenti izgleda{e i mnogu komi~no vo obidot da im parira na brzite korejski fudbaleri.Daleku od toa deka Ar-gentina go potvrdi svojot, za mnogumina nezasluèn, favoritski status vo due-

lot so Nigerija, no barem “gau~osite” dojdoa do trite boda.Iako Mesi i Iguain imaa nekolku seriozni {ansi pred nigeriskiot gol, sepak, edin-stveniot gol na ovaa sredba dojde po udarot so glava na defanzivecot Hajnce. Ova e dobra mo`nost za malku da zdivne i nivniot selektor Diego Armando Maradona, koj poradi somnitelniot roster na timot i slabite igri vo kvalifikaciite e deùrna tema vo svetskiot pe~at.Golemo razo~aruvawe po prviot natprevaruva~ki den na Mundijalot se fudbaler-ite na Francija. Trikolorite odigraa bez golovi vo duelot

so Urugvaj, prodolùvaj}i ja tendencijata da igraat dobro na sredinata od terenot, no pritoa da ne postignuvaat golovi. Na “galskite petli” ne im pomogna nitu toa {to vo vtoroto poluvreme Urugvajcite ostanaa so deset igra~i na terenot.Nere{eno, no so po eden gol vo mreìte na dvaj-cata golmani, zavr{i pre-mierniot natprevar me|u Ju`na Afrika i Meksiko. #Vuvuzelosite# na prekras-niot Soker Siti napravija nezaboravna atmosfera za vreme na ovoj me~, koja moèbi }e be{e i daleku poèstoka dokolku nivnite milenici ja sovladaa mek-sikanskata selekcija.

POTOP NA GRCIJA, ARGENTINA ZASEGA SIGURNA

MANDELA NE SE IZRADUVA NA SVOJOT MUNDIJAL

Hajnce gi spasi neefikasnite kolegi od napadot na argentinskata reprezentacija. Vo redovite na Francija nema{e takov fudbaler

Poznatiot sportski novinar od hrvatskata tele-

vizija, Boò Su{ec, nema da gi komentira prenosite od Svetskoto prvenstvo vo fud-bal bidej}i negovata mati~na ku}a ja odbi negovata honorarna sorabotka otkako toj od neodamna e penzion-iran. Iako planot za pokrivawe na natpre-varite od Mundijalot vo Ju`na Afrika e ne-govo delo, toj nema da moè da patuva zaedno so kolegite na koi vo poslednite 25 godini im be{e redakciski urednik.“Ne e toa ni{to stra{no. Ako govorime za emotivniot aspekt na celata situacija, pote{ko mi be{e koga morav na televizor da gi sledam igrite na rakometarite so koi sum postojano zaedno vo poslednite 25-30 godini. Ve}e go preìveav {okot i sega mi e polesno. To~no deka po 20 go-dini za prv pat nema da bidam na komenta-torskata pozicija i da gi prenesuvam natpre-varite od svetskoto prvenstvo, no odlukata e ve}e donesena i jas ne moàm ni{to da storam”, veli Su{ec.


Boò Su{ec odli~no go go-vori makedon-skiot jazik

Lokalnata policija na Johanesburg ne ja isklu~uva mo`nosta smrtta na Zenani da ne e nesre}en slu~aj. Ottamu objavu-vaat deka postojat indicii toa da e ubistvo

HRVATITE TAGUVAAT PO LEGENDARNIOT KOMENTATOR

Nelson Man-dela e skr{en od taga po sm-rtta na svojata pravnuka

otkupeni od brojni bliski sorabotnici i prijateli na Nelson Mandela koi vo znak na so~uvstvo ne prisustvuvale na sve~enata ceremonija na otvoraweto, odràna na prekrasniot Soker Siti vo Johanesburg.

Gr~kite fudbaleri bea nemo}ni protiv naletot na Ju`na Koreja

Ako govorime za emotivniot aspekt na celata situacija, pote{ko mi be{e koga morav na televizor da gi sledam igrite na rakometarite so koi sum postojano zaedno vo poslednite 25-30 godini

SPORTSKI NOVINARI

Pokraj legendarniot komentator, sportskata redakcija ja napu{taat i vedetite @eqko Vele i Marko [apita, koi najverojatno }e preminat vo srpskiot sportski kanal Arena sport koj od septemvri }e zapo~ne so emitu-vawe na programa vo hrvatskiot eter.Boò Su{ec odli~no go govori makedonskiot jazik bidej}i golem del od detstvoto go ima pominato vo Skopje, pridruùvaj}i go tatka si koj bil na slu`ba vo na{iot glaven grad.

Documents

BR.60_kapital_ponedelnik 14 juni 2010