ท ำไม

ตอ้ง

นมแม.่..พญ.ปวณีำ พงัสุวรรณ โรงพยำบำลทองแสนขนั อ.ทองแสนขนั จ.อุตรดิตถ์

ต่อมน ้ำนมเพ่ิมจ ำนวนและขยำยขนำดใหญ่ขึ้ น

มนุษยเ์ป็นสตัว ์เล้ียงลกูดว้ยน ้ำนม

สมัผสั

สบสำยตำ

ไออุน่จำกแม่

ปลอดภยั

The 2009 Reproductive Health Survey

โดยส ำนกังำนสถติิแห่งชำติ

เพรำะเหตใุด จึงไม่เล้ียงลกูดว้ยนมแม่?

ที่มำ : The 2009 Reproductive Health Survey โดยส ำนกังำนสถติิแห่งชำติ

ท ำควำมเขำ้ใจกบั “นมแม”่ ใหดี้กวำ่ท่ีเคย

แลว้จะเสียใจ ถำ้ไม่ไดใ้หล้กูกินนมแม่

องคก์ำรอนำมยัโลก (WHO) แนะน ำ

ถำ้ไมม่ีขอ้หำ้ม มำรดำสำมำรถใหน้มบุตรไดท้นัทีหลงัคลอด

ใหน้มแมอ่ยำ่งเดียวโดยไม่เสริมน ้ำหรืออำหำรอื่นๆ จนอำยุ 6 เดือน

จำกน้ันใหน้มแม่ร่วมกบัอำหำรเสริมตำมวยั ไดจ้นถึงอำยุ 2 ปี

ทำรก

มำรดำ

ลดตกเลือดหลงัคลอด

ลดควำมเสี่ยงมะเร็งเตำ้นม

มะเร็งรงัไข่ และโรคกระดกูพรุน

น ้ำหนกัลดเร็ว

ปลอดภยั

สำรอำหำรครบถว้น

ยอ่ยงำ่ย ถ่ำยคลอ่ง กระตุน้ล ำไส้

ช่วยดำ้นพฒันำกำรทำงสมองและสำยตำ

ช่วยลดโอกำสตดิเช้ือ

ช่วยลดโอกำสเกิดโรคภมิูแพแ้ละโรคอว้น

พฤตกิรรมและอำรมณ์

นมแม.่..ส่วนผสมท่ีลงตวั (Dynamic mixture)

สดัส่วนขององคป์ระกอบในน ้ำนมแม่

แตกต่ำงกนัตำมอำยุครรภ ์(คลอดก่อนก ำหนด, คลอดครบก ำหนด)

แตกต่ำงกนัในแต่ละชว่งเวลำกำรดดู (Foremilk, hindmilk)

แตกต่ำงกนัตำมช่วงอำยุของลกู (Colostrum, Transitional milk, mature

milk)

ส่วนประกอบใน น ้ำนมแม่

สำรอำหำร (Nutrients)

สำรตำ้นกำรติดเช้ือ (Anti-infective agents)

สำรตำ้นอนุมลูอิสระ (Antioxidants)

เอนไซม ์สำรช่วยยอ่ยและท ำลำยเชื้ อโรค (Enzymes)

สำรส่งเสริมภมูิคุม้กนัของร่ำงกำย (Nucleotides)

ฮอรโ์มนและสำรกระตุน้กำรเจริญเติบโต (Hormones and

growth factors)

สารอาหาร ใน น ้ำนมแม่

โปรตีน

ไขมนั

คำรโ์บไฮเดรต

วติำมินและแร่ธำตุ

โปรตนี ใน นมแม่

70/30

โปรตีนเวย์ (alphalactalbumin) --> ยอ่ยงำ่ย

อลั ฟำ แล็ค ตำ บู มิน ♫..♪..

โปรตนี ใน นมแม่

แมค่ลอดก่อนก ำหนด โปรตีนสงูกวำ่

หวัน ้ำนม มีโปรตีนสงู และมีอตัรำส่วนเวยโ์ปรตีนสงูกวำ่

สำรกระตุน้ภมูคุิม้กนัในล ำไส ้(IgA, Secretary IgA)

ทำรกจะสรำ้งภมูิคุม้กนัน้ีไดเ้องตั้งแต่อำยุ 4 เดือน สรำ้งสมบรูณ์ 1-2 ปี

โปรตนี ใน นมววั

อตัรำส่วนโปรตีนเคซีนสงู ยอ่ยยำก

โปรตีนเวย์ คือ beta-lactalbumin เป็นสำรท่ีท ำใหเ้กิดภำวะแพน้มววั

(Cow’s milk allergy)

ไม่มีสำรกระตุน้ภูมิคุม้กนัในล ำไส้

โปรตีน ใน นมแม่ทวัรีน

ประสำทตำ จอตำ

กำรดดูซึมไขมนั

สงัเครำะหไ์ขมนั

ส ำหรบัสมอง

คำรนิ์ทีน

นิวคลีโอไทด์

ชว่ยระบบภุมิคุม้กนั

เพิ่มกำรดดูซึมธำตุเหล็ก

ซ่อมแซมเยือ่บุล ำไส้

จุลินทรียสุ์ขภำพ

ไขมนั ใน นมแม่

ใชเ้ป็นพลงังำน

องคป์ระกอบหลกัคือ ไตรกรีเซอไรด์ ยอ่ยและดดูซึมงำ่ยกวำ่ไขมนัจำกนมววั

อุดมดว้ยกรดไขมนัชนิดสำยกลำงและยำว โดยเฉพำะสำยยำวและไมอ่ิ่มตวั

จ ำเป็นต่อกำรพฒันำสมอง ไดแ้ก่

กรดไขมนัไลโนเลอิก แอลฟ่ำไลโนเลนิก อำรำชิโดนิก และ DHA

หวัน ้ำนม (colostrum) ไขมนันอ้ยกวำ่น ้ำนมปกติ (mature milk)

น ้ำนมส่วนหลงั(hindmilk) ไขมนัมำกกวำ่น ้ำนมส่วนหนำ้(foremilk) 5

เท่ำ

คำรโ์บไฮเดรต ใน นมแม่

น ้ำตำลแล็กโทส

แล็กโทส ยอ่ยเป็น กำแลคโตส และกลโูคส

กำแลคโตส เป็นส่วนส ำคญัของกำแลคโตไลปิด และสำรซีรีโบรไซด ์ซ่ึงเป็น

สำระส ำคญัท่ีใชใ้น กำรพฒันำสมอง

น ้ำตำลโอลิโกแซคคำไรด์ (Oligosaccharide)

ควำมส ำคญัในปกป้องทำรกโดยจบักบัแบคทีเรีย ซ่ึงชว่ยป้องกนัแบคทีเรียเกำะติด

กบัเยือ่บุล ำไส้

มีมำกกวำ่ 100 ชนิด สงูกวำ่นมววั 100 เท่ำ

คำรโ์บไฮเดรต ใน นมแม่

วติำมินและแร่ธำตุ ใน นมแม่

วติำมิน A D E K C B6 : สำรตำ้นอนุมลูอิสระ

แร่ธำตุ : เหล็ก 0.3-0.5 มก./100cc ดดูซึมได ้50%

แคลเซียม 25-30 มก./100cc ดดูซึมได ้40-70%

สำรตำ้นกำรติดเชื้ อ

Antimicrobial factors

เชน่lysozymes (สมบรูณเ์มื่อ1-2 ปี)

IgA (สมบรูณเ์มื่อ1-2 ปี)

lactoferrin

ฮอรโ์มนและสำรกระตุน้กำรเจริญเติบโต ใน นมแม่

ส่วนท่ีเกี่ยวกบักำรเติบโต (maturation) เชน่

Epidermal growth factor, nerve growth factor,

insulin-like growth factor, transforming growth

factor, cytokines, immunomodulator

สำรชว่ยระบบกำรยอ่ยและฮอรโ์มนต่ำงๆ เชน่

Bile salt Stimulated Lipase (BSSL),

เอนไซม ์

ฮอรโ์มนต่ำงๆ ไดแ้ก่ Insulin growth factor, Thyroxine,

hyrotropin-releasing hormone, Cortisol

นมแม่ป้องกนัโรคภูมิแพ้

ทำรกท่ีกินนมผสมมโีอกำสเป็นโรคภมูแิพม้ำกกวำ่ทำรกกินนมแม ่2-7 เท่ำ

ทำรกอำยุ 6 เดือนแรก

มีขอ้จ ำกดัในกำรยอ่ยสลำยโปรตีนแปลกปลอม

เยือ่บุทำงเดินอำหำรยงัไมแ่ข็งแรง และยงัมีชอ่งวำ่งระหวำ่งเซลลก์วำ้งกวำ่ปกติ

น ้ำยอ่ยอำหำรยงัไม่เพียงพอ

สำรภมูิคุม้กนั ท่ีจะคอยดกัจบัของแปลกปลอม ยงัมีไมพ่อ

น ้ำนมไม่พอ?

น ้ำนมไหลน้อย?ลกูไม่อ่ิม?

ยิง่ลกูดูดนม

ยิง่สรำ้งน ้ำนม

น ้ำนมยิง่ไหล

คำถำเรียกน ้ำนม

ดดูเร็ว

ดดูครั้งละ 30 นำที

ดดูบ่อย

อยำ่งนอ้ยทุก 2 ชัว่โมง

ดดูถกูวธีิ

คำบลึกถึงลำนนม

วธีิบอกแม่วำ่ “หนูกินนมอ่ิมแลว้”

ปล่อยหวันมแมอ่อกจำกปำกเอง

นอนหลบัไดดี้ ไมง่อแง ต่ืนขึ้ นมำกินนมทุก 2-3 ชัว่โมง

น ้ำหนักลกูเพ่ิมขึ้ น

ปัสสำวะ 6-8 ครั้ง/วนั และอุจจำระ 3-4 ครั้ง/วนั

มุมนมแม่

สถำนพยำบำลใกลบ้ำ้น

หำกมีปัญหำเกี่ยวกบักำรใหน้มบุตร

ติดต่อ....

หำกคุณแม่

ตอ้งไปท ำงำนนอกบำ้น ....