Upload
prof-dr-jacques-van-dinteren
View
27
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Brochure van Royal HaskoningDHV waarin wordt ingegaan op een aantal ontwikkelingen in de regionale economie en voorbeelden worden gegeven van uitgevoerde projecten
Citation preview
Lokale en regionale economie in transitie Ruimtelijk-economisch advisering door Royal HaskoningDHV
Lokale en regionale economie in transitie Ruimtelijk-economisch advisering door Royal HaskoningDHV
n Hetgrotetransitievraagstuk 5
n Ontwikkelingsstrategienenactieprogrammas 7
n Conceptontwikkeling 9
n Regionaleafstemmingensamenwerking 11
n Innovatie,campussenenscienceparks 13
n Werklocaties&functiemenging 15
n Marktanalyses/draagvlakanalyses/haalbaarheidsanalyses 17
n Binnensteden 19
3Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
Het grote transitievraagstuk
Deeconomieverandert.Vancentraalnaardecentraal,vantopdownnaarbottom-up,vangrotenaarkleinebedrijven,vanmassanaarmaatwerkenvanlokaalnaarinternationaal.Hierdoorzaldeeconomievanplatteland,stedenenregiosdekomendejarensnellerdanooitveranderen.Dynamiekinderegionaleenlokaleeconomieisvanalletijden,maarhettempovanveranderingenligtnuhogerdanooittevoren.Samenwerkingisonontkoombaarineenmaatschappijwaarindeschaalvergrotingverderdoorzetenhetdailyurbansystemderegioensomszelfsdelandsgrensoverstijgt.
Indestadverandertdeeconomiedoordeopkomstvannieuwewerkvormendieruimtelijkeeffectenhebben.Allerleinieuwebedrijvenmetuiteenlopendeideenkunneneenkrachtigeimpulsgevenaaninnovaties.Eenscienceparkofinnovatiecampus,diealsbinnenstadvandeinnovatievestadfunctioneert,kandaarbijmogelijkhelpen.Aandeanderekantwordteenlokaleoverheidechtergeconfronteerdmetdeteruglopendevraagnaarbedrijventerreinenenkantoren,endeproblemenindebinnenstedendievankleurverschieten.Destadlijktngroottransformatievraagstukteworden.
Maarookhetplattelandisinbeweging:eenverdergaandeschaalvergrotingindeagrarischesectorenwijzigendEuropeesbeleidzalleidentoteenenormoppervlakaanvrijkomendebebouwing.Tegelijkertijdkomenermeerenandereruimteclaimsvannatuurorganisaties,windmolenparken,etc.
Deoverheidisgeenregisseurmeer,maarneemtsteedsmeerderolvanfacilitatoropzich.Belangrijkerdanhetmakenvaneenbeleidsstukismomenteelhetproceswaarinbetrokkenpartijengezamenlijkkeuzesvooreconomischeontwikkelingmaken.Wattotbondigerapportenleidt,diebreedwordengedragen,enwaarvaniedereenweetdatdehoudbaarheidsdatumbeperktisdoordesterkeeconomischedynamiek.Ofnogliever:watleidttoteenconcreteagendaofeenconcreetactieplan.Diekunnenbeschouwdwordenalstijdelijkemijlpalen,terwijldeprocessendoorgaan.
BinnenRoyalHaskoningDHVhoudentalvanadviseursmeteeneconomischeachtergrondzichbezigmetgenoemdetransitieprocessen.Zijwerkendaarbijnauwsamenmetanderedisciplinesomdatveelvraagstukkenonmogelijkndimensioneelkunnenwordenbeschouwd.Datheefteenmeerwaardevoordeuitkomstenvanonderzoekenleidttotbreedonderbouwdeadviezen.Indezebrochuregevenweueenschetsvandeveldenwaaroponzeregionaal-economischspecialistenzichbewegen.
5Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
4Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
Ontwikkelingsstrategien en actieprogrammasDoorhunexpertiseenenthousiasmeslagenonzeruimtelijk-economischeadviseursersteedsindraagvlaktecrerenvoordebeleidskeuzesenactieplannendiedoorhenwordenvoorgesteld.Interactiemetdeopdrachtgever,maarvooralmetbetrokkenpartijenzoalsondernemersenvastgoedpartijen,staancentraalinonzeprojectendiegerichtzijnopdeontwikkelingvangemeenten,regiosofbedrijfssectoren.
Vooroverhedenenbedrijfsorganisatieswordenuiteenlopenderegionaal-economischeenruimtelijkeconomischestudiesuitgevoerd,veelaldirectvertaaldineenbondigebeleidsnotaofactieplan.Vanuiteenanalysevandehuidigesituatieenrelevantetrends,wordtviahetafwegenvanscenarios,gekomentoteenlangetermijnstrategie.Dievertalenwevervolgensineenactieplan.
Wezijn,evenalsonzeopdrachtgevers,ambitieus.Maar(uiteindelijk)welmettweebenenopdegrond:realistisch-ambitieus.Deplannenmoetenimmershaalbaarzijneneenwezenlijkebijdrageleverenaandebeoogdeduurzaameconomischeontwikkelingvanstadofregio.Destrategie
7Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
6Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
moetbinneneengebiedveranderingenopgangbrengeninbedrijfsprocessenenindeinrichtingvanterreinenengebieden.Metalsdoelbeterebedrijfsresultaten,mindermilieubelastingeneenintensievergebruikvandebeschikbareruimteopbestaandeennieuwewerklocaties.
Voorbeeldenvanprojecten:n EconomischepotentievandeNoordelijkeOntwikkelings-
AsvoorNoord-Nederland(SERNoord-Nederland)n Ondersteuningopruimtelijk-economischvlakbijhet
opstellenvanhetBeleidsplanRuimteVlaanderen(RuimteVlaanderen,GewestVlaanderen)
n Regionaal-economischactieplanvoordeStadsregioArnhemNijmegen(StadsregioArnhemNijmegen)
n OntwikkelingsmogelijkhedenvandehavenvanDuisburg,Duisport(HavenbedrijfRotterdam)
n VisieRecreatie&Toerisme:uitgangspunten,concept,marktanalyse(provincieUtrecht)
n SociaalEconomischeVisie(gemeenteNoordwijkaanZee)
8Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
9Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
Conceptontwikkeling
Indehuidigedynamischenonzekeremarktzijnsterke,duurzameconceptencruciaal.Eendergelijkconceptneemtalsuitgangspuntdemarktmogelijkhedenendekansrijkedoelgroepen.Basisvoorwaardenvooreensterkconcept,endaarmeeeengoedeprofilering,zijninfunctionelezinhetgoedinspelenopdeplaatselijkesituatieeneenfunctiemixvanelkaaronderlingversterkendefuncties.Inruimtelijkezinishetondermeerzaakdestedenbouwkundigecontextmeetenemenentekomentotdeelgebiedenmeteeneigenidentiteitenprogrammavaneisen.Conceptontwikkelingisgeeneenvoudigeopgave,wantdemeesteprojectenhebbeneenlangedoorlooptijd,zekernaarmatedeschaalgroottetoeneemt.Succesvolleconceptenbijdeontwikkelingenherpositioneringvanstedelijkelocatiesbiedendanookruimteaantoekomstigeontwikkelingen.Flexibiliteitmoetzijningebakkenomopveranderendeomstandighedengoedtekunnenreageren.Ditgeeftonzeopdrachtgeverseenbepaaldematevanzekerheid,ondanksmarktschommelingenenonverwachtemaatschappelijkeontwikkelingen.
RoyalHaskoningDHVdraagtzorgvoorsterke,overtuigendefunctioneel-ruimtelijkeconcepten.Afhankelijkvanhettypegebied,trendsenmarktkansengaanweopzoeknaarnieuwedoelgroepenenproducten.VoorbeeldenzijnaanR&Dfunctiesgerelateerdeontwikkelingen(industrilecampussenenscienceparks),levensloopbestendigewoonwijken,duurzameprojecten(CradletoCradle)ennieuwewerkvormen.Ditwordtvertaaldineenconcreetprogrammavaneisenwaarophetstedenbouwkundigplankanwordengebaseerd.Eenstevigfundamententochflexibel.
Voorbeeldenvanprojecten:n Ruimtelijkeconomischontwikkelingsconceptvoorde
KanaalzoneinHelmond(gemeenteHelmond)n MarktanalyseenconceptueleuitwerkingvoordeNovio
TechCampus(gemeenteNijmegen,OostNV,NXP)n Idee-ontwikkelingvooreennieuwe,marktgerichte
segmentatievanwerklocaties(RuimteVlaanderen,GewestVlaanderen)
n ProfileringenontwikkelingsstrategieMedelII(gemeenteNederBetuwe)
n UitwerkingduurzaamheidsconceptvoorAgropolis(GemeenteKinrooi,Belgi)
11Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
10Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
Regionale afstemming en samenwerking Dearbeidsmarktendemarktvoorbedrijfshuisvestingzijnregionaalvankarakter.Provincieshebbendanookvaakregionaleoverleggengenitieerd,ofgemeentenzijnzelfdesamenwerkingaangegaan.Vaakwordtechtervastgestelddatdezesamenwerkingsverbandennognietefficintopereren.Zekeralshetgaatomdeeconomiegaathetregionaaldenkennognietelkebestuurderevengoedaf.Uitoogpuntvaneconomischeontwikkelingenduurzaamruimtegebruikisregionalesamenwerkingechtereenmust.Voorwerklocatieszijndeaanwijsbarevoordelenbijvoorbeeldeenbreed,gevarieerdaanbod,eengoedeafstemmingtussenvraagenaanbod,mogelijkhedenvoorruimtelijkeconcentratievanterreinen,hethanterenvaneenzelfdemethodiekvoordebepalingvangrondprijzen,enzovoorts.Daarkomtbijdatsteedsmeeroverheidstakenwordengedecentraliseerdnaargemeenten,dievervolgenszoekennaardebestemanieromdezetakenuittevoeren.Samenwerkingkandanleidentotbelangrijkeschaalvoordelen.
DeadviseursvanRoyalHaskoningDHVwetenopditwerkveldgoederesultatentebereikendooreensterkecombinatievanluisteren,procesbegeleidingenhetuiteindelijkneerleggenvanderesultatenineengedragenplan.
Voorbeeldenvanprojecten:n Procesbegeleidingregionalesamenwerkingbij
bedrijventerreinenbeleid(provincieFrysln)n AfstemmingprogrammeringkantoreninZuid-Limburg
(provincieLimburg)n GrensoverschrijdendactieprogrammaTwenteMnster
Osnabrck(provincieOverijssel);uitgevoerdinsamenwerkingmetPeterLouterenbureauStadtUmBau
n Regionalemethodiekvoorgrondprijsbepaling(provincieFrysln)
13Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
12Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
Innovatie, campussen en science parks
Innovatieishetsleutelwoordinplannenvanoverhedenomheteconomischklimaatteversterken.Vooreensuccesvolinnovatiebeleidzullentalvanvoorwaardenmoetenwordengecreerd.Daarbijkannietvoorbijwordengegaanaandefysiekeomgevingdiebedrijvennodighebbenomsuccesvoltekunnenwerkenaannieuweideen,productenendiensten.Doorgaansbetrefthetzeerspecifiekegebouwendievaakgroteinvesteringenvragen.Hetkangaanomzowelkantorenalsomlaboratoria,cleanrooms,kleinschalige(proef)productie-eenheden,enzovoort.GebouwendieveelaltevindenzijnopScienceenTechnologyParks(STPs).Dezegespecialiseerdebusinessparkszijnessentileonderdelengewordenvanlokaleenregionaleinnovatieveecosystemen.
DeontwikkelingvanSTPsisvelemalencomplexerdanhetontwikkelenvaneenregulierbedrijventerrein.Waarinhetbeginniettemindenadruklagopdefysiekeontwikkeling,ismenzichgaandewegmeerenmeergaanrealiserendatSTPseengeheelandereaanpakvragen.Hoewelhetadagiumbrains,nobricksnogsteedsopgaat,kannietwordenontkenddatdegebouwdeomgevingvangrootbelangisenzelfsaanbetekeniswintomhetprocesvancreativiteit,interactieeninnovatietestimuleren.Hetdraagtbijaaneenaantrekkelijke(fysieke)werkomgevingenhetaantrekkenenvasthoudenvancreatieve,goedopgeleidewerknemers,indeWarforTalent.
DeontwikkelingvaneenSTPvraagtnumeerdanooitomeengoedonderbouwdintegraalplanopgebiedsniveau.Eveneensvraagthetomduidelijkeideenoverhetmanagementvanhetpark,definanciering,richtlijnenvoorgebouwenenvastgoedfinanciering.RoyalHaskoningDHVkandoorzijnbreedteenomvangeendergelijkeintegrale,interdisciplinaireaanpakverzorgen.
Projecten:n Marktanalyse,conceptenstedenbouwkundigplan
voordeHighTechAutomotiveCampusinHelmond(gemeenteHelmond)
n PerspectiefZernikeCampusGroningen(StuurgroepZernike)
n Marktanalyse,conceptenstedenbouwkundigplanvoordeNovioTechCampus(gemeenteNijmegen;OostNV,NXP)
n Ontwikkelingsmogelijkhedenvooreencampusvoordecementindustrie(ENCI)
n OntwikkelingsmogelijkhedenWhiteBiotechCampusDelft(DSM)
14Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
15Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
Werklocaties & functiemenging
Bedrijventerreinenenkantorenwijkenzijnbelangrijkemotorenindestedelijkeeconomie.Erisechterveelkritiekopderuimtelijkekwaliteitvanbedrijventerreinenenopdemanierwaaropondernemersmetderuimteomgaan.Bijdekantorenwijkenstaanvooraldeleegstand(endaarmeeverval)enhetmonotoneuiterlijkterdiscussie.Bedrijvenenorganisatieszijnopzoeknaarkantoorruimtemeteengroterevariatieaanfunctiesenmultimodalebereikbaarheid.Veelvandebestaandegebouwenenkantorenlocatieskunnendaarnietaanvoldoen.Deuitdagingisomhierbaanbrekendeoplossingentevindenendezewerklocatiesnieuwleveninteblazen.Insommigegevallenzaldeconclusiemoetenzijndatalleeneenveranderingvanfunctieeenoptieis.
Bijbedrijventerreinenblijftdeherstructureringsopgaveactueel.Plannenvoordeaanpakmakenwealtijdinnauwesamenwerkingmetdegemeente,maarvooralookmetdeophetterreingevestigdeondernemers.Doordaarbijnadrukkelijkdestedenbouwkundigeenfinancileexpertisetebetrekken,komenwetothaalbareplannen.
RoyalHaskoningDHVzietdatnieuweontwikkelingenkansenbiedenvoorbestaandeennieuwewerklocaties:- DegroeivanResearch&Development(R&D)vraagtom
specifiekecampussenenscienceparkswaaropinnovatieencreativiteitgerichtecommunitieskunnenwordengerealiseerd.
- Leegstaandekantorenbiedenmogelijkhedenvoorincubatorsofverticalecampussen(inclusieflaboratoria;wattechnischmogelijkis).
- Wezieneengroeivaninformelewerklocatiesverspreidoverdestad.AangejaagddoordesterketoenamevanZZP-ersgeeftditeenimpulsaanleefbaarheidenlevendigheidvandewoonomgeving.
- Destagnerendeuitgiftevanbedrijventerreinenkantenietwordengedaandooreenverbreedtoelatingsbeleidonderduidelijkevoorwaarden.Datvraagtechtereenzorgvuldigeafweging,wanthetkanbijvoorbeeldnegatieveeffectenhebbenvoordeveelalbeoogdefunctiemenging.
Voorbeeldenvanprojecten:n Nieuwewerkvormen,functiemengingendegevolgen
voorruimtelijkbeleid(provincieFlevoland)n RevitaliseringbedrijventerreinHoogZestienhoven
(gemeenteRotterdam)n ProgrammaWerklocaties(provincieLimburg)n GrensoverschrijdendbedrijventerreinEMMMO
(gemeentenMontferlandenEmmerich;RegioRijn-Waalenandere);samenmetbureauStadtUmBau
n Actualiseringkantorenprogramma(gemeentePijnacker-Nootdorp)
n Alternatievevormenvangrondbeleidbijdeuitgiftevanbedrijventerreinen(gemeenteEnschede)
17Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
16Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
Marktanalyses / draagvlakanalyses / haalbaarheidsanalyses Vanbeleidsinitiatieftotprojectrealisatie,steedsklinktdevraagomeengoedeeconomischeverantwoording.Metonzeonderzoekenenadviezengevenonzeadviseursantwoordopdevraagofeenruimtelijkeinvesteringmarkttechnischhaalbaaris,ofdezemaatschappelijkverantwoordiseneconomischzalrenderen.RoyalHaskoningDHVadviseertdaarbijvanuitvierinvalshoeken:1. Demarkt-technischeinvalshoekrichtzichop
deafstemmingvanvraagenaanbod:welkeontwikkelingsmogelijkhedenzijnerinmarkten,enwelkekansenbiedtdatvoorinvesteringen?
2. Deruimtelijk-economischeinvalshoekrichtzichopdesitueringenfaseringvaneconomischeontwikkelingen,enophetprogrammavaneisenvandebeoogdedoelgroepen.
3. Definancieel-economischeinvalshoekrichtzichopvragenoverdeeconomischeeffectenvaninvesteringen(geld,werkgelegenheid,maatschappelijkekostenenbaten),enopdevraagofinvesteringenfinancieelhaalbaarzijn.
4. Definancieel-organisatorischeinvalshoekrichtzichondermeeropdesamenwerkingvanpubliekeenprivatepartnersinprojecten,opdemogelijkhedenvansubsidiringenfinancieringdoorderden,enopde(financile)organisatievaneenproject.
Inonzeaanpakverbindenwijonzekennisvanmarkten,economieenexploitatiesmetruimtelijkeplanning,stedenbouwenstrategischinzichtinbestuurlijkeenjuridischeafwegingen.Doordeinbeddingvanonzeadviseursineenmultidisciplinaireorganisatiekunnenwegerichtinspelenopbredevraagstellingenvanonzeopdrachtgeversindepubliekeenprivatesector.
Voorbeeldenvanprojecten:n Concurrentie-analyseenbepalingeconomischeeffecten
vandeEXPOBemmel(gemeenteLingewaard)n Draagvlakanalysevoordeontwikkelingvande
KanaalzoneElburgdoormarktpartijen(gemeenteElburg)
n Procesbegeleidingenmarktanalyseherontwikkelingbedrijfsterreintotwoonwijk(IJsselwerfBV)
n BereidheidvandevastgoedsectoromteinvestereninhetZernikeSciencepark(gemeenteGroningen)
n EendiagnosevandemedischesectorinderegioMiddenGelderland&Noordoost-Brabant(NederlandscheMaatschappijvoorNijverheidenHandel,DepartementNijmegen)
n Risico-analyseRegionaalRuimtelijk-economischadviseringgebondenBedrijventerrein(RHB)AnnaPaulowna(provincieNoord-Holland)
19Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
18Royal HaskoningDHV Ruimtelijk-economische advisering
Binnensteden
VeelvandeNederlandsestedenzijnorganischgegroeid.Dieoudekern,diebinnenstadofhetstadscentrum,herbergtvaakeenschataangeschiedenisenishetforumvandestad.Eenstadontleenthaarimagovooreenbelangrijkdeelaandatoudehart.Datoudehartkomtechtersterkonderdruktestaandoordekrimpvanhetwinkelbestandendekantorenleegstand.Methetoogophetbehoudvandestadmoethettoekomstbestendigmakenvandebinnenstedenprioriteittekrijgen.
Binnenstedenenstadscentrazijncomplexeomgevingenwaarmensenwonen,werken,recrerenenbewegen.Wijstreveninonzeprojectennaareensterkeverbeteringvandeleefkwaliteit,opkorteenlangetermijn,rekeninghoudendmetaldiediversestedelijkebelangenenruimteclaims.Goedeplannenkunnenalleentotstandkomendooreensterkeinteractiemetbetrokkenenenvanuitonzekantdeinzetvaneeninterdisciplinairteamwaarinallebenodigdeexpertiseisvertegenwoordigd.
Wewetendataantrekkelijkeontwerpendevaakkritischebuitenwereld(bewoners,ondernemers,maarvooralookbestuurders)snelkunnenenthousiasmeren.Aansprekendebeeldencommunicerennamelijkbeterdan
inwoordengevatteuitgangspuntenenprogrammas.Keerzijdevandezewerkwijzeisdathettoekomstbeeldendaarmeehetprogrammaalvroeginhetplanprocesgrotendeelsvastgelegdworden.Onzewerkwijzekenmerktzichondermeerdooreersttezoekennaarmarkttendensenenmaatschappelijkeontwikkelingenomvervolgensineencreatiefprocesvananalisten,planners,stedenbouwkundigenenalleandererelevantedisciplinestekomentotflexibeleconceptenenmasterplannen.Ditsteltookbijzondereeisenaanhetprojectmanagementdatvoortdurenddeontwikkelingenindeomgevingvanhetplanvolgt,hetfundamenttoetstopstabiliteitenhetplanzonodigbijstelt.
Voorbeeldenvanprojecten:n Ontwikkelingsmogelijkhedenstationsomgeving
(gemeenteHelmond)n HerontwikkelingbinnenstedelijkeKanaalzoneHelmond;
marktscenarios,programmavariantenenhuneffecten(gemeenteHelmond)
n Multifunctioneelplanvoordehavenenomgeving(gemeenteElburg)
n Herontwikkelingsplanvoorhetzuidelijkedeelvanhetstadscentrum(gemeenteAlblasserdam)
ContactProf. dr. Jacques van [email protected]+31651645921
Jonkerbosplein526534ABNijmegenP.O.Box1516500ADNijmegenNederland
royalhaskoningdhv.com