1

Broker informacji

w społeczeństwie wiedzy

Dr Sabina Cisek

Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa

Uniwersytet Jagielloński

Aktualizacja 2013-01-11

2

Plan prezentacji

• Sektor usług informacyjnych i pośrednicy informacyjni

• Broker informacji – nazwa i istota zawodu

• Broker informacji jest pośrednikiem (Information intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują

• Broker informacji sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) – ale usługę informacyjną

• Broker informacji posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji

• Branża infobrokerska na świecie i w Polsce

• Literatura przedmiotu

3

Sektor usług informacyjnych

i pośrednicy informacyjni

4

Sektor usług informacyjnych w społeczeństwie

wiedzy (the Information Industry)

• agendy i organy administracji publicznej, rządu, samorządu lokalnego,

• biblioteki, ośrodki informacji,

• brokerzy informacji,

• dziennikarze, media,

• niekomercyjne i komercyjne serwisy informacyjne,

• organizacje zawodowe, stowarzyszenia,

• ośrodki informacji w firmach (corporate intelligence centers),

• producenci i wydawcy źródeł informacji,

• wywiadownie gospodarcze

• ......

5

Sektor usług informacyjnych w społeczeństwie

wiedzy (the Information Industry)

• Instytucje, organizacje, systemy, usługi

– komercyjne (odpłatne dla użytkownika

końcowego)

– niekomercyjne (nieodpłatne dla użytkownika

końcowego)

6

Pośrednicy informacyjni (Information

intermediaries)

• Profesjonaliści informacji:

– bibliotekarze,

– brokerzy informacji (infobrokerzy),

– wywiadownie gospodarcze (competitive

intelligence professionals)

– …

– Womack, Ryan (2002). Information intermediaries and optimal information

distribution. Library & Information Science Research 24 (2002) 129-155

7

Broker informacji –

nazwa i istota zawodu

8

Nazwa zawodu

• W języku polskim: broker informacji =

infobroker

• W języku angielskim:

– częściej information broker niż infobroker

– lepiej – independent information professional,

info-entrepreneur

• http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.html

• W języku niemieckim: infobroker

9

Nazwa działalności i dziedziny

• W języku polskim:

– działalność – infobrokering, infobroking, infobrokerstwo

– Uwaga! Występuje też termin „infobrokerstwo systemowe” – propagowany przez dr. Tadeusza Wojewódzkiego i serwis http://www.infobrokerstwo.pl/; „infobroker systemowy” = CIO?

• W języku angielskim:

– Information brokering, Information brokerage, Information broking

– INFO-ENTREPRENEURSHIP

• Dziedziny pokrewne

– Informacja biznesowa i gospodarcza

– Wywiad gospodarczy

– Zarządzanie informacją

– Zarządzanie wiedzą

10

Istota zawodu brokera informacji = cechy

definicyjne = warunki konieczne bycia

infobrokerem

• Jest pośrednikiem (information intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują

• Jest niezależny (independent information professional) – prowadzi własną działalność gospodarczą, ewentualnie jest zatrudniony w firmie infobrokerskiej

• Swoje usługi oferuje odpłatnie

• Sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) – ale usługę informacyjną

• Posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji

11

Broker informacji jest pośrednikiem

(Information intermediary) pomiędzy

zasobami informacyjnymi a ludźmi i

organizacjami, którzy informacji

potrzebują

12

Na czym polega bycie pośrednikiem – czyli pośredniczenie, mediacja? Etapy działania brokera

informacji

• Kompetentne identyfikowanie, ustalanie rzeczywistych potrzeb informacyjnych klientów, odbiorców, użytkowników

• Pozyskiwanie informacji ze źródeł różnego typu (Internet – różne narzędzia/usługi, komercyjne serwisy informacyjne, biblioteki, archiwa, wywiadownie gospodarcze etc.)

• Wybór – wartościowanie – powtórny wybór zasobów, źródeł, treści = filtracja informacji

• Przetwarzanie informacji: analiza, synteza, tworzenie źródeł pochodnych zgodnie z zapotrzebowaniem klienta

• Akredytacja informacji: gwarancja jakości

• Udostępnianie informacji: odpowiedź na pytanie/zamówienie klienta, zaspokojenie jego potrzeb informacyjnych

13

Broker informacji a inni pośrednicy informacyjni, profesjonaliści

informacji. Czym różni się broker informacji od bibliotekarza?

• rejestrem funkcji/zadań:

• infobroker: przede wszystkim ma zadania informacyjne

• bibliotekarz: oprócz funkcji informacyjnej pełni jeszcze inne – edukacyjną, intelektualną,

estetyczną, rozrywkową, integracyjną, substytutywną oraz obywatelską

• komercjalizacją usług: broker informacji oferuje swoje usługi odpłatnie w

ramach własnej działalności gospodarczej, usługi biblioteczne są darmowe dla

użytkowników

• zakresem przetwarzania informacji: infobroker najczęściej przetwarza

informację w większym stopniu/zakresie niż bibliotekarz

• indywidualizacją i personalizacją usług: broker informacji z reguły oferuje

usługi i treści bardziej spersonalizowane i zindywidualizowane niż czyni to

bibliotekarz

• Na ten temat bardziej szczegółowo:

http://www.slideshare.net/sabinacisek/bibliotekarz-brokerem-informacji lub

http://149.156.173.122/~cisek/broker_informacji/Cisek_bibliot_broker_inf.ppt

14

Broker informacji sprzedaje NIE

informację (w sensie – wiadomość,

treść) – ale usługę informacyjną

15

Co sprzedaje broker informacji?

• Informacja jako towar w gospodarce opartej na wiedzy = wyrób lub usługa lub dostęp

– Materska, Katarzyna (2007). Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo SBP, s. 207-212

• Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną polegającą na pośredniczeniu pomiędzy utrwalonym zasobem informacji/wiedzy a jego użytkownikami

• Albo: Infobroker sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na zaspokojeniu konkretnych, zindywidualizowanych potrzeb informacyjnych jednostek bądź organizacji (głównie firm)

• Albo: Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na przekształceniu informacji w zindywidualizowaną wiedzę

• Albo: Infobroker sprzedaje swoją umiejętność zaspokojenia konkretnych potrzeb informacyjnych

16

Dlaczego „niebezpiecznie” jest twierdzić, że

infobroker sprzedaje informację?

• To zależy – rzecz jasna – od definicji informacji

• Informacja (w sensie: wiadomość, wiedza, treść) jest z reguły czyjąś własnością (zatem infobroker nie może jej sprzedawać – bo nie należy do niego!) albo stanowi dobro publiczne (czy wolno sprzedawać dobro publiczne?)

17

Za co klienci płacą brokerowi informacji?

• „Our clients pay us for our expertise, NOT for

information per se.”

– Mary Ellen Bates (2010). FAQs About the

Independent Info Pro Business.

http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.ht

ml

18

Broker informacji posiada odpowiednie

umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką

zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł

informacji

Kwalifikacje osobowe i profesjonalne

infobrokera

- Wymagane wiedza, umiejętności i wartości

- Etyka zawodowa

- Kształcenie brokerów informacji w Polsce

19

Kwalifikacje zawodowe brokera informacji:

wiedza i umiejętności

• Kwalifikacje biznesowe – w zakresie pragmatyki zawodowej – prowadzenie działalności gospodarczej

• Kwalifikacje informacyjne

– Zna istniejące zasoby informacyjne, nie tylko elektroniczne

– Potrafi identyfikować rzeczywiste potrzeby informacyjne klientów

– Potrafi opracować i zastosować odpowiednią strategię wyszukiwawczą

– Umie trafnie dobrać źródła informacji, dokonać wyboru oraz oceny

– Umie odpowiednio opracować, przetworzyć, przedstawić i udostępnić informację

• Kwalifikacje komunikacyjne – komunikacja interpersonalna z klientami, marketing i PR

• Kwalifikacje pedagogiczne – prowadzenie kursów, szkoleń, udzielanie porad

• Kwalifikacje techniczne – znajomość technologii informacyjnej

20

Co trzeba umieć i wiedzieć aby być kompetentnym pośrednikiem w świecie

informacji?

• Z jednej strony – znać zasoby informacyjne i umieć pozyskiwać z nich informację; nadto: wyszukaną informację wartościować, filtrować, następnie – przetwarzać, udostępniać i rekomendować. Efektem wymienionych działań jest akredytacja informacji

• Z drugiej strony – rozumieć, znać aktualnych i potencjalnych klientów, użytkowników, w tym – ich potrzeby i zachowania informacyjne

21

Etyka zawodowa brokera informacji

• Kodeks etyki zawodowej Association of Independent Information

Professionals = AIIP Code of Ethical Business Practice

http://www.aiip.org/CodeOfEthics (raczej dla brokera informacji)

• Kodeks etyki zawodowej Society of Competitive Intelligence

Professionals = SCIP Code of Ethics for CI Professionals

http://www.scip.org/About/content.cfm?ItemNumber=578&&navItemNum

ber=504 (raczej dla wywiadowcy gospodarczego)

• Zob. też Etyczne zasady infobrokeringu

• Zadanie – znajdź przykłady polskich firm infobrokerskich, deklarujących

stosowanie kodeksu etyki zawodowej AIIP

22

23

24

Kształcenie brokerów informacji w Polsce

• Kształcenie brokerów informacji – wbrew powszechnym przemilczeniom w literaturze przedmiotu – odbywa się w niektórych Instytutach IINiB w Polsce co najmniej od połowy lat 90. XX wieku, tzn. od wprowadzenia przedmiotów dotyczących: informacji biznesowej, europejskiej, prawnej; Internetu jako środowiska informacyjnego; oceny jakości informacji; zarządzania informacją i wiedzą etc. – nawet jeżeli formalnie termin „broker informacji” nie był używany.

• Na takie stwierdzenie pozwala porównanie pożądanych kwalifikacji infobrokera z ofertą kursów, specjalizacji i ścieżek Instytutów INiB.

25

Kształcenie brokerów informacji w Polsce –

oferta uczelni wyższych

• Na poziomie studiów licencjackich

– Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu http://www.wsh.pl/strona/84/broker-informacji

• Na poziomie studiów magisterskich

– Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ – specjalizacja Broker informacji na studiach drugiego stopnia (magisterskich) – od roku akademickiego 2007/2008 do dzisiaj

26

Kształcenie brokerów informacji w Polsce –

oferta uczelni wyższych c.d.

• Na poziomie studiów podyplomowych

– Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego – Studia Podyplomowe Informacji Naukowej: Broker informacji http://www.inib.uj.edu.pl/ – od roku akademickiego 2007/2008 do dzisiaj

– Instytut Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach – Studia Podyplomowe dwusemestralne: Broker informacji http://www.ujk.edu.pl/infobroker/index.htm, http://www.ujk.edu.pl/ibib/index.php?option=com_content&view=article&id=87:broker-informacji&catid=140:broker-informacji&Itemid=59 – od roku 2008, ale mają notoryczne kłopoty z rekrutacją.

– Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu – Podyplomowe Studia Infobrokerstwa i Zarządzania Informacją http://www.inibi.umk.pl/infobrokerstwo/ – od roku 2008

– Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego – Studium Podyplomowe Broker Informacji http://www.broker.uni.lodz.pl/ od roku 2010/2011

– Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy – Studia Podyplomowe Broker Informacji http://www.podyplomowe.wsg.byd.pl/index.php?id=260

– inne

27

Kształcenie brokerów informacji w Polsce

– kursy, seminaria, warsztaty

• Kursolandia.pl http://kursolandia.pl/darmowe-i-komercyjne-kursy/broker-informacji.html

• Kursy organizowane przez http://www.infobrokerstwo.pl/

• Seminaria organizowane przez Centrum Promocji Informatyki w Warszawie http://www.cpi.com.pl/

28

Branża infobrokerska

na świecie i w Polsce

29

Podstawy prawne w Polsce

• Klasyfikacja Zawodów i Specjalności

– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Dz.U. Nr 82 z dnia 17 maja 2010 r., poz. 537

– Dostęp w serwisie www GUS www.stat.gov.pl, http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/kzs/kzs_pp.htm

– 262204 Broker informacji (researcher)

30

Stowarzyszenia

• Na świecie

– Association of Independent Information Professionals http://www.aiip.org/

– Strategic and Competitive Intelligence Professionals http://www.scip.org/

– Zob. też Wykaz stowarzyszeń brokerów informacji

• W Polsce

– Nie ma, były próby utworzenia, zob. np. http://www.sbi.org.pl/ (strona już nie działa)

31

Fora, listy dyskusyjne, serwisy WWW

• Forum Polskich Brokerów informacji http://www.infobroker.org.pl/ (strona już nie działa)

• Infobrokerstwo.pl http://www.infobrokerstwo.pl/

• Różne materiały dla studentów i innych zainteresowanych infobrokeringiem http://skryba.inib.uj.edu.pl/~cisek/, http://www.slideshare.net/sabinacisek

32

Blogi

• Kilka przykładów

– Blog o usługach infobrokerskich http://info-brokerzy.com.pl/

– Info-blog http://www.infopoint.pl/wordpress/

– Znalazło się http://www.blog.inspirmed.com/

33

Ilu jest brokerów informacji w Polsce?

• Zadanie – Spróbuj odpowiedzieć na to pytanie (w przybliżeniu) – posługując się bazami danych o firmach, internetowymi serwisami wyszukiwawczymi oraz literaturą przedmiotu.

• Zadanie – Kiedy w Polsce zaczęły powstawać firmy infobrokerskie?

34

Czym zajmują się brokerzy informacji –

w praktyce – w Polsce?

• Podstawowe zadanie (warunek sine qua non bycia infobrokerem) (zob. slajdy 10 i 12) =

– Mediacja czyli pośrednictwo w świecie informacji • Broker informacji jest pośrednikiem pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi

bądź organizacjami, którzy informacji potrzebują.

• Inne, opcjonalne funkcje i usługi

– Monitoring – Internetu, konkurencji, mediów, newsów – Szkolenie użytkowników, udzielanie porad – Weryfikacja danych, faktów – Zarządzanie informacją, zarządzanie wiedzą – Usługi tekstowe, copywriting – …

• Oferta polskich firm infobrokerskich, maj 2012 • Zadanie – znajdź przykłady usług oferowanych przez polskie firmy

infobrokerskie, zaproponuj kategorie, typologię tych usług

35

Literatura przedmiotu

36

Charakterystyka zawodu brokera informacji –

wybrana literatura przedmiotu

• Bates, Mary Ellen (2010). FAQs About the Independent Info Pro Business.

http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.html

• Bulletin of the American Society for Information Science (1995), Volume 21, number 3.

http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/ (numer poświęcony infobrokerstwu)

• Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. http://hdl.handle.net/10760/10880,

http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/10880/1/Cisek_broker_informacji_istota.pdf

• Szczepańska, Barbara (2002). Broker informacji – zawód z przyszłością czy zawód z

przyszłości. Biuletyn EBIB nr 11 (40). http://ebib.oss.wroc.pl/2002/40/szczepanska.php

• Więcej publikacji dotyczących infobrokeringu – zob. prezentacja

Infobrokerstwo w Polsce. Stan obecny i perspektywy (końcowe slajdy), a

także blog Informacja biznesowa, naukowa i infobrokering