Bu k˙tabı · 2021. 2. 1. · Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programındaki 9 ve 10. sınıf kimya kazanımları-na göre dağılımını gösteren tablolar oluşturuldu. Değerlendirme

| 5

Bu kitabı sizin için

hazırlarken dikkat

e iklerimiz.

01

0203

04

05

Analiz• Yüksek Öğretim Kurumları

sınavının uygulanmaya başlandığı 2018 yılından itibaren son 3 yılın TYT kimya soruları analiz edildi.

• Milli Eğitim Bakanlığının yayımladığı 9 ve 10. sını�ar düzeyindeki beceri temelli sorular incelendi.

• TYT’de son 3 yılda sorulan kimya sorularının 2018 yılında yayımlanan Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programındaki kazanımlar ile ilişkilendirildi.

• Beceri temelli soru hazırlama ile ilgili akademik kaynaklar incelendi.

Ölçme• Denemelerin nasıl

kullanacağına ilişkin yönerge hazırlandı.

• Hazırladığımız TYT denemelerindeki soruların Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programındaki 9 ve 10. sınıf kimya kazanımları-na göre dağılımını gösteren tablolar oluşturuldu.

Değerlendirme• Her öğrencinin kendisini

bireysel olarak değerlendi-rebileceği, eksik bilgilerini tespit edebileceği ve hatalı öğrendiği kazanımları belirleyebileceği bireysel değerlendirme tabloları oluşturuldu.

• Öğrencilerin eksik bilgilerini tamamlayabileceği, hatalı bilgilerini düzeltebileceği ve soruların video çözüm-lerini de içeren web sayfası oluşturuldu.

Sentez• 2018 yılında yayımlanan

Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programındaki 9 ve 10. sınıf tüm kazanımlarını içeren bir soru havuzu oluşturuldu.

• Yüksek Öğretim Kurumları sınavında TYT kimya sorularında sıklıkla sorulan kazanımlardan daha fazla soru hazırlandı.

• Hazırlanan soru havuzunda-ki sorular 5 öğretmen tarafından ayrı ayrı puanlandırıldı ve soru kalitesi değerlendirilerek her soru için kalite etiketi oluşturuldu.

• Her deneme; soru havuzun-dan 1 soru kolay, 5 soru orta ve 1 soru zor düzeyde seçilerek oluşturuldu.

• Her denemede en az 1 tane beceri temelli soruya yer verildi.

• Yüksek Öğretim Kurumları sınavına TAMAMEN uygun, 2018 yılında yayımlanan Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programındaki TÜM kazanımları kapsayan, Beceri Temelli Soruların yer aldığı, ÖLÇME ve DEĞER-LENDİRME süreçlerinin ele alındığı 30 tane TYT denemesinin hazırlan-masıdır.

Amaç

KA

ZA

NIM

BE

LİR

TK

E T

AB

LO

SU

VE

SO

RU

DA

ĞIL

IMI

Ün

ite

Ad

ıK

azan

ımla

r20

18T

YT

*20

19T

YT

2020

TY

TT

YT

1

TY

T

2T

YT

3

TY

T

4T

YT

5

TY

T

6T

YT

7

TY

T

8T

YT

9

TY

T

10T

YT

11

TY

T

12T

YT

13

TY

T

14T

YT

15

TY

T

16T

YT

17

TY

T

18T

YT

19

TY

T

20T

YT

21

TY

T

22T

YT

23

TY

T

24T

YT

25

TY

T

26T

YT

27

TY

T

28T

YT

29

TY

T

30KİMYA BİLİMİ

Kim

yanı

n b

ilim

olm

a sü

reci

ni a

çıkl

ar.

✔✔

✔

Kim

yanı

n ve

kim

yacı

ları

n ba

şlıc

a ça

lışm

a al

anla

rını

aç

ıkla

r.✔

✔

✔✔

✔✔

Gün

lük

haya

tta

sıkl

ıkla

etk

ileşi

md

e bu

lunu

lan

ele-

me

ntle

rin

adla

rını

se

mb

olle

riyl

e e

şle

ştir

ir.✔

✔✔

Bile

şikl

erin

form

ülle

rini

ad

ları

yla

eşl

eşt

irir.

✔✔

Kim

ya la

bor

atu

varl

arın

da

uyu

lma

sı g

erek

en

iş

sağ

lığı v

e g

üve

nliğ

i kur

alla

rını

açı

klar

.✔

✔✔

✔

Kim

yasa

l mad

del

erin

insa

n sa

ğlığ

ı ve

çevr

e üz

erin-

dek

i etk

ileri

ni a

çıkl

ar.

✔✔

✔

Kim

ya la

bor

atu

varı

nd

a ku

llanı

lan

bazı

tem

el m

al-

zem

eler

i tan

ır.

✔✔

✔

ATOM VE PERİYODİK

SİSTEM

Dal

ton,

Th

om

son,

Ru

ther

ford

ve

Bo

hr a

tom

mo

d-

elle

rini

açı

klar

.✔

✔ ✔

✔✔

Ele

ktro

n, p

roto

n ve

nöt

ronu

n yü

kler

ini,

kütle

leri

ni

ve a

tom

da

bulu

nd

ukla

rı y

erle

ri k

arşı

laşt

ırır

.✔

✔

✔✔

✔✔

Ele

me

ntle

rin

per

iyo

dik

sis

tem

dek

i yer

leşi

m

esa

slar

ını a

çıkl

ar.

✔✔

✔✔

✔✔

✔

Ele

me

ntle

ri p

eriy

od

ik s

iste

md

eki y

erle

rin

e g

öre

sını

flan

dırı

r.✔

✔✔

Per

iyod

ik ö

zelli

kler

in d

eğiş

me

eğili

mle

rini a

çıkl

ar.

✔✔

✔✔

✔✔

KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER

Kim

yasa

l tür

leri

açı

klar

.✔

✔

Kim

yasa

l tür

ler

ara

sın

dak

i etk

ileşi

mle

ri s

ınıf

lan

dırı

r.✔

✔✔

✔✔

✔✔

İyo

nik

bağı

n o

luşu

mun

u iy

onl

ar a

rası

etk

ileşi

mle

r ile

iliş

kile

nd

irir.

✔✔

✔

İyo

nik

bağ

lı b

ileşi

kler

in s

iste

mat

ik a

dla

ndı

rma

sını

ya

par.

✔✔

✔

Kov

ale

nt b

ağın

olu

şum

unu

ato

mla

r ar

ası

ele

ktro

n or

takl

aşm

ası

tem

elin

de

açık

lar.

✔✔

✔✔

Kov

ale

nt b

ağlı

bile

şikl

erin

sis

tem

atik

ad

lan

dırm

ası

nı y

apa

r.✔

✔

Met

alik

bağ

ın o

luşu

mun

u aç

ıkla

r.✔

✔

Zay

ıf ve

gü

çlü

etki

leşi

mle

ri b

ağ e

ner

jisi e

sası

na

gör

e ay

ırt e

der

. ✔

✔

Kim

yasa

l tür

ler

ara

sın

dak

i zay

ıf et

kile

şim

leri

sı

nıfla

ndı

rır.

✔

✔✔

✔

Hid

roje

n ba

ğla

rı il

e m

add

eler

in fi

ziks

el ö

zelli

kler

i ar

ası

nd

a ili

şki k

urar

.✔

Fiz

ikse

l ve

kim

yasa

l değ

işim

i, ko

pan

ve o

luşa

n ba

ğ en

erjil

erin

in b

üyük

lüğü

tem

elin

de a

yırt

ede

r.✔

✔

Mad

de

nin

fark

lı hâ

llerd

e o

lma

sını

n ca

nlıla

r ve

çe

vre

için

ön

em

ini a

çıkl

ar.

✔✔

✔

MADDENİN HALLERİ

Kat

ıları

n öz

ellik

leri

ile

bağ

ları

n g

ücü

ara

sın

da

ilişk

i kur

ar.

✔✔

✔

Sıv

ılard

a vi

skoz

ite k

avra

mın

ı açı

klar

.✔

Sıv

ılard

a vi

skoz

iteyi

etk

ileye

n fa

ktör

leri

açık

lar.

✔✔

✔✔

✔

Kap

alı k

apla

rda

gerç

ekle

şen

buha

rlaşm

a-yo

ğuşm

a sü

reçl

eri ü

zerin

den

deng

e bu

har b

asın

cını

açı

klar

.✔

✔ ✔

✔✔

Do

ğal

ola

ylar

ı açı

klam

ada

sıvı

lar

ve ö

zelli

kler

i ile

il-

gili

kav

ram

ları

kul

lanı

r.✔

Ga

zlar

ın g

en

el ö

zelli

kler

ini a

çıkl

ar.

✔

Gaz

ları

n ba

sınç

, sıc

aklık

, hac

im v

e m

ikta

r öze

llikl

erin

i bi

rimle

riyle

ifad

e ed

er.

✔✔

Saf

mad

dele

rin h

âl d

eğiş

im g

rafik

lerin

i yor

umla

r.✔

✔✔

✔

Pla

zma

hâlin

i açı

klar

.✔

* 20

18 T

YT

sın

avın

da

çıka

n 2

soru

yür

ürlü

kte

ola

n ki

mya

öğ

retim

pro

gram

ı ka

zanı

mla

rı a

rası

nd

a ye

r al

mad

ığı i

çin

tab

lod

a g

öst

erilm

em

iştir

.

6 |

KA

ZA

NIM

BE

LİR

TK

E T

AB

LO

SU

VE

SO

RU

DA

ĞIL

IMI

Ün

ite

Ad

ıK

azan

ımla

r20

18T

YT

*20

19T

YT

2020

TY

TT

YT

1

TY

T

2T

YT

3

TY

T

4T

YT

5

TY

T

6T

YT

7

TY

T

8T

YT

9

TY

T

10T

YT

11

TY

T

12T

YT

13

TY

T

14T

YT

15

TY

T

16T

YT

17

TY

T

18T

YT

19

TY

T

20T

YT

21

TY

T

22T

YT

23

TY

T

24T

YT

25

TY

T

26T

YT

27

TY

T

28T

YT

29

TY

T

30

DOĞA VE KİMYA

Su

yun

varl

ıkla

r iç

in ö

ne

min

i açı

klar

.✔

Su

tasa

rru

funa

ve

su k

ayna

klar

ının

kor

unm

ası

na

yön

elik

çöz

üm ö

ner

ileri

gel

iştir

ir.✔

Suy

un s

ertli

k ve

yum

uşak

lık ö

zelli

kler

ini a

çıkl

ar.

✔

Hav

a, s

u ve

topr

ak k

irlil

iğin

e se

be

p o

lan

kim

yas-

al k

irle

ticile

ri a

çıkl

ar.

✔✔

✔✔

Çev

reye

zar

ar v

eren

kim

yasa

l kirl

etic

ilerin

etk

ilerin

in

azal

tılm

ası k

onus

unda

çöz

üm ö

neril

erin

de b

ulun

ur.

✔✔

KİMYANIN TEMELKANUNLARI VE KİMYASAL

HEAPLAMALAR

Kim

yanı

n te

mel

kan

unla

rını

açı

klar

.✔

✔✔

✔✔

✔

Mo

l kav

ram

ını a

çıkl

ar.

✔✔

✔✔

Kim

yasa

l te

pki

mel

eri a

çıkl

ar.

✔✔

✔✔

✔✔

✔

Kü

tle, m

ol s

ayıs

ı, m

olek

ül s

ayıs

ı, at

om s

ayıs

ı ve

ga

zlar

için

nor

mal

şar

tlard

a ha

cim

kav

ram

ları

nı

birb

irler

iyle

ilişk

ilend

irere

khe

sapl

amal

arya

par.

✔✔

✔✔

✔✔

✔✔

✔✔

KARIŞIMLAR

Kar

ışım

ları

nite

likle

rin

e g

öre

sını

flan

dırı

r.✔

✔✔

✔✔

Çöz

ünm

e sü

reci

ni m

ole

küle

r d

üzey

de

açık

lar.

✔✔

Çöz

ünm

üş m

adde

ora

nını

bel

irte

n ifa

dele

ri yo

-ru

mla

r.✔

✔ ✔

✔✔

✔✔

✔✔

✔✔

✔

Çöz

eltil

erin

öze

llikl

erin

i gün

lük

haya

ttan

ör

nek

lerl

e aç

ıkla

r.✔

✔✔

✔✔

✔✔

En

dü

stri

ve

sağ

lık a

lanl

arın

da

kulla

nıla

n ka

rışı

m

ayır

ma

tekn

ikle

rini

açı

klar

.✔

✔

✔✔

✔✔

✔

ASİTLER, BAZLAR VE TUZLAR

Asi

tleri

ve b

azla

rı bi

linen

öze

llikl

eri y

ardı

mıy

la a

yırt

ed

er.

✔✔

✔✔

✔✔

✔

Mad

del

erin

asi

tlik

ve b

azl

ık ö

zelli

kler

ini m

ole

kül-

er d

üzey

de

açık

lar.

✔✔

✔✔

✔

Asi

tler

ve b

azla

r ar

asın

daki

tepk

imel

eri a

çıkl

ar.

✔✔

✔✔

✔✔

✔✔

Asi

tleri

n ve

ba

zlar

ın g

ünlü

k ha

yat a

çısı

nd

an

ön

em

li te

pki

mel

erin

i açı

klar

.✔

✔✔

Asi

tlerin

ve

bazl

arın

fayd

a ve

zar

arla

rını

açı

klar

.✔

Asi

t ve

bazl

arla

çal

ışır

ken

alın

ma

sı g

erek

en

sağ

lık v

e g

üve

nlik

önl

em

leri

ni a

çıkl

ar.

✔✔

✔✔

✔

Tuzl

arın

öze

llikl

erin

i ve

kulla

nım

ala

nlar

ını a

çıkl

ar.

✔✔

✔

KİMYA HER YERDE

Tem

izlik

mad

del

erin

in ö

zelli

kler

ini a

çıkl

ar.

✔✔

✔✔

✔

Yay

gın

polim

erle

rin k

ulla

nım

ala

nlar

ına

örne

kler

ve

rir.

✔✔

✔✔

✔

Pol

imer

, kâğ

ıt, c

am v

e m

etal

mal

zem

eler

in g

eri

dönü

şüm

ünün

ülk

e ek

onom

isin

e ka

tkıs

ını a

çıkl

ar.

✔✔

Koz

met

ik m

alze

mel

erin

içer

eb

ilece

ği z

arar

lı ki

mya

salla

rı a

çıkl

ar.

✔

İlaçl

arın

fark

lı fo

rmla

rda

kulla

nılm

ası

nın

ne

de

n-

leri

ni a

çıkl

ar.

✔✔

Ha

zır

gıd

alar

ı se

çerk

en

ve tü

ketir

ken

dik

kat e

d-

ilmes

i ger

eke

n hu

susl

arı a

çıkl

ar.

✔✔

✔

Ye

nile

bili

r ya

ğ tü

rler

ini s

ınıf

lan

dırı

r.✔

* 20

18 T

YT

sın

avın

da

çıka

n 2

soru

yür

ürlü

kte

ola

n ki

mya

öğ

retim

pro

gram

ı ka

zanı

mla

rı a

rası

nd

a ye

r al

mad

ığı i

çin

tab

lod

a g

öst

erilm

em

iştir

.

| 13

T Y T K İ M Y A DENEME 4

1. Elektronik tablolama yazılımında satır ve sütunların kesişmesiyle oluşan kutulara hücre adı verilir. Hücreleri oluşturan satırlar sayılarla, sütunlar ise harflerle isim-lendirilir. Bir hücreyi oluşturan sütunun harfi ile satırın numarası, o hücrenin adresini belirler.

Aşağıda bazı kimyasal maddelerin formüllerinin yazılı

olduğu bir elektronik tablolama yazılımına ilişkin ekran

görüntüsü verilmiştir.

A B C

1 HCI H2O Na2CO3

2 H2SO4 KOH NaHCO3

3 HNO3 NaCI CaO

Yukarıdaki elektronik tabloya göre seçeneklerde hücre adresi verilen kimyasal maddelerden hangisinin yaygın adı yanlış yazılmıştır?

Hücre adresi

Kimyasal maddenin yaygın adı

A) A1 Tuz ruhu

B) B3 Sofra tuzu

C) C2 Çamaşır sodası

D) A2 Zaç yağı

E) B2 Potaskostik

2. Mendeleyev, elementlerin periyodik sistemini oluşturur-ken bazı çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalar netice-sinde geliştirdiği periyodik sistem günümüzdeki peri-yodik sisteme benzemektedir. Ancak Mendeleyev’in geliştirdiği periyodik sistemde bazı hatalar ve eksiklikler bulunmaktadır.

Mendeleyev’in yapmış olduğu periyodik sistem ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?

A) Periyodik sistemde keşfedilmemiş elementlerin yerlerini tahmin ederek boş bırakmıştır.

B) Benzer kimyasal özelliklere sahip olan elementleri aynı periyotta göstermiştir.

C) Asal gazları keşfederek aynı grupta sınıflandırmıştır.

D) X-ışını spektrumundan yararlanarak elementlerin atom numaralarını belirlemiştir.

E) Elementleri artan atom numaralarına göre sıralamıştır.

3.

1 mol He(g) 1 mol Xe(g) 1 mol CH4(g)

Aynı ortamda He, Xe ve CH4 ideal gazlarını içeren

özdeş tüplerin ucuna özdeş balonlar bağlanarak tüp-

lerin musluğu açılmıştır. Yeterince beklendiğinde balon-

lara 1’er mol gazın geçtiği ve balonların eşit hacim

kapladığı görülmüştür.

Buna göre;

I. Tüplerin bulunduğu ortamın sıcaklığı 0oC’dir.

II. Balonların birim hacimlerinde eşit sayıda tanecik bulunur.

III. Gazların basıncı 760 Torr’dur.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

4.

Mol Sayısı Madde

n1 N2O4

n2 SO2

n3 Ne

Tabloda verilen N2O4, SO2 ve Ne maddelerinde bulunan toplam atom sayıları eşittir.

Buna göre, bu maddelerin mol sayıları arasındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde doğru gösterilmiştir?

A) 3n1 = 2n2 = n3 B) 6n1 = 3n2 = n3

C) n1 = n2 = n3 D) n1 = 6n2 = 3n3

E) n1 = n2 = 3n3

18 |


5. Polimer olduğu bilinen X, Y ve Z maddeleri ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir.

X: Monomeri etilendir.

Y: Yapışmaz tava yapımında kullanılır.

Z: Kurşun geçirmez yelek yapımında kullanılır.

Buna göre, bu polimer maddeler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

X Y Z

A) PS Kevlar Teflon

B) PE Teflon Kevlar

C) PVC Kauçuk PVC

D) PE PS Kauçuk

E) PE Teflon PVC

6.

ZX Y

Mavi Kırmızı Mavi

I II III

İçerisinde X, Y ve Z maddelerinin sulu çözeltisini içeren

I ve III. kaplara mavi, II. kaba kırmızı turnusol kâğıtları

daldırılıyor. I ve II. kapta renk değişimi gözlenmezken

III. kapta turnusol kâğıdının rengi kırmızıya dönüyor.

Buna göre X, Y ve Z maddeleri aşağıdaki seçenek-lerin hangisinde gösterildiği gibi olabilir?

X Y Z

A) NaCI HCI HNO3

B) H3PO4 NaCI CH3COOH

C) H2SO4 H3PO4 H2SO4

D) Na2CO3 NaOH NH4CI

E) NH3 HNO3 KOH

7. Aşağıda gıdalar ve gıda katkı maddeleri ile ilgili

verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Pastörizasyon işlemi ile sütte zararlı mikroorganiz-malar yok edilir.

B) Hazır gıdalarda kullanılan koruyucu maddeler gıda-ların raf ömrünü uzatır.

C) Emülsiyonlaştırıcılar, gıdalarda faz ayrımını sağla-mak için kullanılır.

D) Hazır gıdalar işlenmiş ve ambalajlanmış gıdalardır.

E) Renklendiriciler, gıdaları çekici hâle getirmek için kullanılan doğal ve sentetik kimyasallardır.

T Y T K İ M Y A DENEME

| 23

9

1.

T

İyonlaşmaenerjisi (kJ/mol)

Atom numarası

Z

Y

X

Atom numaraları ardışık ve 3. periyot elementleri olan

X, Y, Z ve T’nin 1. iyonlaşma enerjileri grafikteki gibidir.

Buna göre;

I. Y elementi 2. grupta ise Z elementi 3. gruptadır.

II. X elementi 1. grupta ise T’nin değerlik elektron sayısı 4’tür.

III. Y elementi 15. grupta ise T halojendir.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


2.

Z

Buhar basıncı (mmHg)

Sıcaklık (oC)

Y760

0 30 50 60

X

Aynı ortamda bulunan saf hâldeki X, Y ve Z sıvıları için

buhar basıncı-sıcaklık grafiği verilmiştir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Normal kaynama noktası en yüksek olan Z’dir.

B) Uçuculuğu en fazla olan Z’dir.

C) Aynı sıcaklıkta buhar basıncı en yüksek olan X’tir.

D) Y, deniz seviyesinde 50 oC’de kaynamaya başlar.

E) Tanecikler arasındaki etkileşim Z > Y > X’tir.

3. Eda, suyun tasarruflu kullanımına dikkat çekmek için bir

infografik bilgi afişi hazırlamıştır. Ancak hazırladığı

afişte su tasarrufu için yapılmasını önerdiği ifadelerde

hatalar yapmış olabileceğini düşünmektedir.

SU TASARRUFUDuş almak yer�ne banyo küvet�n�doldurarak banyo yapın.

IV

Duş almak yer�nebanyo küvet�n�doldurarakbanyo yapın.

IV

Su damlatan musluğu tam�rett�r�n.

I

Musluklarıaçık bırakmayın.

V

B�tk�ler� yeterl� m�ktarda su �le kontrollü b�rşek�lde sulayın.

II

D�şler�n�z�fırçalarken b�r bardak su kullanın.

VI

III

Sebzeler�, su dolukabın �ç�ndeyıkayın.

e

Buna göre, Eda’nın su tasarrufu yapılması için bilgi

afişinde önerdiği ifadelerden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) II ve III C) Yalnız IV

D) II ve V E) III ve VI

4. Bir tarım ve endüstri bölgesinde bulunan büyük bir

gölde toplu balık ölümleri başlamıştır. Bir çevre

mühendisi bu çevre sorununun nedenlerini araştırmıştır.

Buna göre çevre mühendisi,

I. Endüstriyel atıklar

II. Deterjanlar

III. Organik sıvılar

maddelerinden hangilerini balık ölümlerine neden olan etkenler arasında gösterebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


26 |

5. Aşağıdaki olaylardan hangisi çözeltilerin koligatif

(derişime bağlı) özelliklerindeki değişim ile

açıklanamaz?

A) Kaynayan makarna suyuna tuz atıldığında kayna-manın bir süre durması

B) Buzdolabından çıkarılan reçelin oda sıcaklığında bulunan aynı türdeki reçele göre ekmeğe zor sürül-mesi

C) Buzlanmaya karşı kışın yolların tuzlanması

D) Deniz seviyesinde bulunan tuzlu suyun 100°C’nin üzerinde kaynaması

E) Donmasını engellemek için kışın arabaların cam suyuna antifiriz katılması

6. Günlük hayatta kullanılan birçok ürünün ambalajı ince-lendiğinde ambalajların üzerinde içeriklerindeki mad-delerin pH değerlerinin yazdığı görülür. Tüketicinin, alacağı ürünün ambalajında yazan pH değerini doğru yorumlaması sağlık açısından önemlidir. Örneğin, bazı insanlarda özellikle yemek sonrasında oluşan ekşime ve yemek borusunda yanma yakınmaları mevcuttur. Bu rahatsız edici durum genellikle midenin salgıladığı asidin fazlalığından kaynaklanır. Mide ekşimesi rahatsızlığı tedavi edilmediğinde reflü adı ile bilinen daha önemli bir hastalığa neden olabilir.

Buna göre, reflü hastalığı olan bir kişinin,

Limon suyu (pH=3,9) Domates (pH=4,8) Gazoz (pH=4,2) I II III

gıdalarının hangilerinden uzak durması gerekir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

7. Kişisel bakım ve estetik amaçlı kullanılan ürünler ile

vücudun herhangi bir kısmının temizlenmesi, bakımı,

kokusunun veya görünümünün değiştirilmesi amaçlanır.

Ancak günümüzdeki bazı kozmetik ürünlerinin uzun

süreli kullanımı vücuda zararlı olabilir.

Buna göre;

Saç boyası Parfüm Saç jölesi

I II III

kozmetik ürünlerinden hangileri uzun süreli kullanımlarda vücuda zarar verir?




28 |


4. xHNO3 + 3P + yH2O → zH3PO4 + 5NO

Yukarıdaki denkleştirilmiş tepkime denkleminde x, y ve z ile belirtilen katsayılar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

x y z

A) 9 2 3

B) 5 3 2

C) 5 2 3

D) 9 3 2

E) 6 2 3

5. Arda, ayırma tekniklerinin kullanıldığı bazı işlemleri

defterine aşağıdaki şekilde listelemiştir.

Deniz suyundan tuz elde edilmesi

Gül yaprağından gül esansının ayrılması

Çayın demlenmesi

Şeker pancarından şeker eldesi

Zeytinin çeşme suyuyla karıştırılarak acılık veren maddelerin zeytinden uzaklaştırılması

Buna göre, Arda’nın oluşturduğu listede özütleme tekniğinin kullanıldığı işlemlerin başına (3), özüt-leme tekniği kullanılmayan işlemlerin başına (✗) işareti yazıldığında seçeneklerde verilenlerden hangisi elde edilir?

A) ✗

3

✗

3

✗

B) ✗

3

3

3

3

C) 3

✗

✗

✗

✗

D) ✗

✗

3

✗

3

E) 3

✗

✗

3

✗

6. Şekilde verilen kaplara toz hâlinde AI, Ag ve Zn metalleri ekleniyor.

HBr(suda)

AI(k) Ag(k)

HCI(suda)

Zn(k)

NaOH(suda)

I II III

Tepkimelerde açığa çıkan gazlar aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?

I II III

A) H2 H2 –

B) – H2 –

C) – CI2 H2

D) Br2 – H2

E) H2 – H2

7. • NO

• N2O

• CO2

• NH3

Aşağıdaki adlandırmalardan hangisi formülü verilen bileşiklerden birine ait değildir?

A) Karbon dioksit

B) Trihidrojen mononitrür

C) Azot dioksit

D) Azot monoksit

E) Diazot monoksit


| 29

12

1. Saf X gazının 1 atm basınçta kapalı bir kapta

soğutulmasına ilişkin sıcaklık zaman grafiği verilmiştir.

Zaman

90

78

0

a

b c

d

Sıcaklık (oC)

Buna göre, X ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) a noktasında ortalama kinetik enerjisi en yüksektir.

B) Normal kaynama noktası 78°C’dir.

C) b-c aralığında kinetik enerjisi sabittir.

D) b noktasında sıvı hâle dönüşmeye başlamıştır.

E) c-d aralığında kaptaki tüm X tanecikleri sıvı hâldedir.

2. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi hem polar

hem de apolar kovalent bağ içerir?

(1H, 6C, 7N, 8O, 17CI)

A) CCI4 B) CO2 C) NH3

D) C2H6 E) H2O

3. Aynı ortamda bulunan saf X, Y ve Z sıvılarının

ısıtılmalarına ilişkin buhar basıncı-sıcaklık grafiği

verilmiştir.

Z

Buhar basıncı (cmHg)

Sıcaklık (oC)

Y78

0 20 35 50

X

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Uçuculukları arasındaki ilişki X > Z > Y şeklindedir.

B) Tanecikleri arasındaki etkileşimi en zayıf olan X’tir.

C) Aynı sıcaklıkta Z’nin buhar basıncı en yüksektir.

D) Dış basınç arttırılırsa Z sıvısı 50°C’nin altında kay-nar.

E) Y’nin normal kaynama noktası 35°C’dir.

4. N ve O elementlerinden oluştuğu bilinen iki farklı

bileşikteki N ve O kütleleri aşağıda verilmiştir.

mN(g) mO(g)

1. bileşik 14 32

2. bileşik 21 60

1. bileşiğin formülü NO2 olduğuna göre 2. bileşiğin formülü nedir?

A) N2O5 B) N2O C) N2O3

D) N2O4 E) NO

32 |


5.

: X : Br– : H3O+ : H2O

+

, , ,

Yukarıda verilen olay bir X maddesinin suda çözün-

mesine ilişkindir.

Buna göre X maddesi ile ilgili,

I. Sulu çözeltisi asidik özelliktedir.

II. Sulu çözeltisine H+ iyonu vermiştir.

III. Sulu çözeltisi elektriği iletir.

IV. Kimyasal formülü NaBr olabilir.


A) I, II ve III B) I, II ve IV C) II, III ve IV

D) III ve IV E) I, II, III ve IV

6. Sanayide pek çok madde asit-baz tepkimeleri sonucunda

üretilmektedir. Bu maddelerden biri de tuzdur. Asitlerin ve

bazların tepkimesi sonucu tuz elde edilir. Tuzlar, bazdan

gelen katyon ile asitten gelen anyondan oluşan, kristal

yapıda iyonik bileşiklerdir. Bir X tuzunun oluşumuna ilişkin

tepkime denklemi aşağıda verilmiştir.

H2CO3(suda) + Ca(OH)2(suda) → X(suda) + 2H2O(s)

Buna göre;

I. Tebeşir yapımı

II. Asidik toprakların pH değerinin artırılması

III. Kabartma tozu olarak pasta ve börek imalatı

kullanım alanlarından hangileri X tuzuna ait değildir?


D) I ve II E) II ve III

7. Dış basınç Sıvının kütlesi

Sıvının cinsi Sıvının saflığı

Isıtıcının gücü Kabın şekli

Yukarıdaki kartonda kaynama noktasını etkileyen fakat buhar basıncını etkilemeyen kısımlar kesilerek çıkarıldığında kalan şekil aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dış basınç

Sıvının kütlesi

Sıvının saflığı

Isıtıcının gücü

B)

Sıvının kütlesi

Sıvının cinsi



Kabın şekli

C) Dış basınç Sıvının cinsi



D)

Sıvının kütlesi

Sıvının cinsi


Kabın şekli

E) Dış

basınç



Kabın şekli


| 33

14

1. Şehir Ca2+ (mg/L) Mg2+(mg/L)

X 4,2 2,5

Y 2,1 1,7

X ve Y şehirlerinden alınan birer litrelik içme suyu örneklerinde bulunan Ca2+ ve Mg2+ iyonlarının miligram olarak değerleri yukarıda verilmiştir.

Buna göre;

I. X şehrindeki içme suyunun sertlik derecesi daha fazladır.

II. Eşit miktardaki aynı tür çamaşırın aynı sıcaklıkta yıkanması için Y şehrinde daha fazla sabun tüketilir.

III. X şehrinde sıcak su kullanılan mutfak eşyaları, çamaşır ve bulaşık makinesi gibi aletler daha çabuk kireçlenir.

yargılarından hangileri yanlıştır?


D) I ve II E) I, II ve III

2. Bir lisenin kimya laboratuvarında bulunan bazı kimyasal madde şişeleri aşağıda verilmiştir. Bu şişelerde bulunan

bileşiklerin kimyasal formülü şişelerin üzerinde yazılıdır.

Ca(OH)2Fe2(SO4)3 Pb(NO3)2

I II III

Buna göre, bu şişelerin üzerinde formülleri verilen bileşiklerin sistematik adları aşağıdaki seçeneklerin

hangisinde doğru gösterilmiştir?

I II III

A) Kalsiyum oksit

Demir (III) sülfat

Kurşunnitrat

B) Kalsiyum oksit

Demir disülfat

Kurşun mononitrat

C) Kalsiyum hidroksit

Demir (III) sülfat

Kurşun (II) nitrat

D) Kalsiyum dihidroksit

Demir (II) sülfat

Kurşun nitrat

E) Kalsiyum hidroksit

Didemirtrisülfat

Kurşun dinitrat

3. Belirli bir sıcaklıkta aynı ortamda bulunan ağzı açık üç özdeş cam kap içerisinde eşit hacimde X, Y ve Z sıvıları bulunmaktadır.

X(s) Y(s) Z(s)

I II III

Belirli bir süre beklendiğinde kaplarda bulunan sıvı seviyeleri Y > Z > X şeklinde olduğuna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Z’nin viskozitesi Y’ninkinden küçük olabilir.

B) Z’nin akışkanlığı X’inkinden az olabilir.

C) Tanecikleri arasındaki çekim kuvveti en zayıf olan X’tir.

D) Viskozitesi en düşük olan X olabilir.

E) Buhar basıncı en yüksek olan Y’dir.

4. SO2 ve O2 gazlarından oluşan 128 gramlık karışım tam

verimle tepkimeye girdiğinde 1 mol SO3 oluşurken

normal koşullarda 33,6 litre gazın arttığı gözleniyor.

Buna göre, başlangıçtaki karışımda kaçar mol SO2 ve O2 gazları bulunmaktadır? (S: 32 g/mol, O: 16 g/mol)

SO2 O2

A) 1 1

B) 1 2

C) 0,5 1

D) 1 0,2

E) 2 1

38 |


5. C3H4 bileşiğinin kütlece %90’ı karbondur.

CxHy bileşiğinin ise kütlece %25’i hidrojen olduğuna göre x ve y kaçtır?

x y

A) 1 4

B) 4 3

C) 2 3

D) 3 4

E) 3 2

6. X ve Z karışımları su ile hazırlanmıştır. Homojen olduğu bilinen X karışımındaki su buharlaştırıldığında saf hâlde katı Y maddesi elde ediliyor. Z karışımı süzüldüğünde saf hâlde T katısı süzgeç kağıdında kalıyor.

Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) X karışımı çözeltidir.

B) Y maddesi kum olabilir.

C) Z karışımı süspansiyondur.

D) Z heterojen bir karışımdır.

E) T tebeşir tozu olabilir.

7. Utku, okuduğu lisenin kimya laboratuvarında öğretmeni ile birlikte asit-baz tepkimelerini gözlemlemek için iki ayrı beherglasta asit ve baz çözeltisi hazırlamıştır. Öğretmeni aşağıdaki güvenlik uyarı etiketlerini Utku’ya vererek bu etiketlerden uygun olanlarını, hazırladıkları çözeltileri içeren behergasların üzerine yapıştırmasını istemiştir.

Buna göre Utku,

I II III IV

etiketlerinden hangilerini beherglasların üzerine yapıştırmalıdır?


D) I ve III E) II ve IV


| 41

18

1. Aşağıda verilen elementlerden hangisinin sembolü doğru verilmiştir?

Element Sembol

A) Bakır Ba

B) Kobalt K

C) Nikel Ni

D) Brom B

E) Fosfor F

2.

Yukarıdaki periyodik sistemde yerleri belirtilen X, Y, Z ve T elementleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) X’in 1. iyonlaşma enerjisi Z’ninkinden büyüktür.

B) Z, Y ve T’nin elektron bulunduran katman sayıları eşittir.

C) X ve Z ısı ve elektriği iyi iletir.

D) T’nin çekirdek yükü en fazladır.

E) X ve Z aralarında bileşik oluşturabilir.

3. H2O, H2S ve HF bileşiklerinin molekül modelleri ve deniz seviyesindeki kaynama noktaları ve donma noktaları aşağıda verilmiştir.

KN: 100 oC KN: –60 oC KN: 19,5 oC

DN: 0 oC DN: –85,5 oC DN: –83,6 oC

Buna göre;

I. H2O bileşiğinin kaynama noktasının H2S bileşiğin-den büyük olmasının nedeni molekülleri arasında hidrojen bağı içermesidir.

II. H2O bileşiğinin sıvı olduğu her sıcaklıkta HF gaz hâldedir.

III. H2S bileşiğinin kaynama noktasının HF bileşiğinden küçük olmasının nedeni H2S moleküllerinin polar, HF moleküllerinin apolar yapıda olmasıdır.

yargılarından hangileri yanlıştır? (1H, 8O, 9F, 16S)



4. Su kirliliği; göl, nehir, okyanus, deniz ve yer altı suları gibi su barındıran havzalarda görülen kirliliğe verilen genel addır. Su kirliliğinin her çeşidi, kirliliğin olduğu yer ve çevresinde yaşayan tüm canlılara zarar verir, türlerin ve biyolojik toplulukların yaşamlarını tehdit eder.

Aşağıdakilerden hangisi su kirliliğine sebep olan etkenler hakkında farkındalık yaratmak ve kirliliği önlemek için yapılması gerekenler arasında yer almaz?

A) Petrol ve petrol ürünlerinin kullanımının azaltılması

B) Tarımda doğal olmayan gübre kullanımının yaygın-laşması

C) Atık yağların belediyeler tarafından etkin bir şekilde toplanması

D) Kullanımı biten pillerin pil toplama kutularına atılması

E) Fabrikaların kirli sularının arıtılmasına yönelik filtre kullanımının zorunlu hâle getirilmesi

50 |


4. CO2 gazı hava kirliliğine neden olan gazların en önemlileri arasındadır.

CO2 gazının salınımını azaltmak için aşağıdaki önlemlerden hangisinin alınması uygun değildir?

A) Toplu taşıma araçları yerine kişisel araçlar ile yolcu-luk yapılmalıdır.

B) Tarım alanları sanayi ve kentleşmeye açılmamalıdır.

C) Yeşil alanların artırılması sağlanmalıdır.

D) Fosil yakıt kullanımı azaltılmalıdır.

E) Arabaların egzoz borularına filtre takılmalıdır.

5. • 1 atom-gram Mg, 1 mol Mg atomunu,

• 1 molekül-gram H2O, 1 mol H2O molekülünü,

• 1 formül-gram NaCl, 1 mol NaCl bileşiğini ifade etmektedir.

Buna göre;

I. 2 atom – gram Mg 48 gramdır,

II. 1 molekül – gram H2O bileşiğinde 3·NA tane atom bulunur.

III. 0,5 formül – gram NaCl 29,25 gramdır.

yargılarından hangileri doğrudur? (Na: 23 g/mol, Mg: 24 g/mol, Cl: 35,5 g/mol, NA: Avogadro sayısı)



6. 30 g su içeren kütlece %40’lık şeker çözeltisine sabit sıcaklık ve basınçta önce birinci işlem, birinci işlemin ardından ikinci işlem ve ardından son olarak üçüncü işlem uygulanmıştır.

1. işlem: 30 g saf su ekleme

2. işlem: 10 g şeker 10 g saf su ekleme

3. işlem: Kütlece % 30’luk 200 g şeker çözeltisi ekleme

Kütlece %40’lik şeker çözeltisi

Kütlece %30'luk 200 gşeker çözeltisi

30 g su

1.işlem

10 g şeker

10 g su

2.işlem 3.işlem

Buna göre, her bir işlemin sonunda oluşan çözeltinin kütlece % derişimi hangi seçenekte doğru verilmiştir?

1. işlem 2. işlem 3. işlem

A) 25 30 22

B) 25 25 22

C) 40 30 35

D) 25 30 30

E) 18 36 30

7. Tuzlar; asit ve bazların tepkimeleri sonucunda elde edilebilmektedir.

Buna göre;

I. Yemek tuzu

II. Kireç taşı

III. Çamaşır sodası

IV. Yemek sodası

tuzlarından hangilerinin üretiminde aynı baz kullanılabilir?

A) I ve III B) II ve III C) I ve II

D) II ve IV E) I, III ve IV


| 53

24

1. Aşağıdaki grafikte X, Y ve Z elementlerinin elektron içeren katman sayıları ve değerlik elektron sayıları verilmiştir.

Xelement�

Yelement�

Zelement�

876543210

Katman sayısı

Değerl�k elektronsayısı

Buna göre;

I. Atom numarası en büyük olan X’tir.

II. X ve Z aynı grupta bulunur.

III. Atom yarıçapı en büyük olan Y’dir.

yargılarından hangileri doğrudur?



2. Aynı ortamda bulunan X ve Y sıvılarının buhar basıncı-sıcaklık grafiği aşağıda verilmiştir.

Basınç (mmHg)

Sıcaklık (oC)

Y760

0 100 101

X

Buna göre;

I. X’in normal kaynama noktası 100°C’dir.

II. Y, uçucu olmayan bir katının sulu çözeltisi olabilir.

III. X ve Y deniz seviyesinde bulunmaktadır.

yargılarından hangileri doğrudur?



3. NO2 gazı ve MgO katısı kullanılarak aşağıdaki sulu çözeltiler hazırlanıyor.

NO2(g)

H2O

1 2

H2O

MgO(k)

Hazırlanan sulu çözeltiler ile ilgili,

I. 25oC’de pH değerleri arasında 1 > 2 ilişkisi vardır.

II. İki çözelti de elektrik akımını iletir.

III. 2. kaptaki çözeltide OH– iyonu sayısı H+ iyonu sayısından azdır.

yargılarından hangileri doğrudur? (7N, 8O, 12Mg)



4. 10. sınıf öğrencisi olan Birsel üzerinde araştırma yaptığı saf bir maddenin özelliklerini şu şekilde belirtmiştir.

• Oda koşullarında katı hâlde bulunur.

• Erime ve kaynama noktası yüksektir.

• Sert ve kırılgandır.

Birsel’in özelliklerini araştırdığı bu saf madde aşa-ğıdakilerden hangisi olabilir? (1H, 6C, 8O, 12Mg, 16S, 17Cl)

A) NaCl B) Mg C) CO2 D) SO2 D) H2O

58 |

5. 9. sınıfta öğrenim gören Özge, karışımları ayırma teknikleri ile ilgili laboratuvarda deney yaparken bazı fotoğraflar çekmiştir. Özge, tanecik boyutu farkıyla ayırma tekniği için (a) harfini, yoğunluk farkıyla ayırma tekniği için (b) harfini, kaynama noktası farkıyla ayırma tekniği için (c) harfini, mıknatısla ayırma tekniği için (d) harfini kullanarak çektiği fotoğrafları sınıflandırmıştır.

I II

III IV

Buna göre, Özge’nin yapmış olduğu sınıflandırma aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

I II III IV

A) c a b d

B) b a c d

C) d c b a

D) c b a d

E) d b a c

6. Çaydanlıktaki kireç, NaOH veya KOH kullanılarak giderilebilir.

Lavabo açıcı olarak HCl ve HNO3 gibi asidik maddeler kullanılır.

Asit yağmurlarının başlıca nedenleri arasında fosil yakıt kullanımı gelmektedir.

Çamaşır suyu ile tuz ruhu karıştırılırsa çok daha iyi temizlik sağlanır.

Yukarıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D) yanlış olanların başına (Y) işareti koyan bir öğren-cinin hangi doğru sonuca ulaşması gerekir?

A) D

D

D

Y

B) Y

Y

D

Y

C) D

D

Y

D

D) Y

Y

D

D

E) Y

D

Y

Y

7. Yağ gibi organik maddeler sadece çeşme suyu ile temiz-lenemediği için kirliliğe neden olur. Kirlilik oluşturan mad-deler genellikle apolar yapıya sahiptir. Su molekülleri ise polar yapıdadır. Kirlerin temizlenmesi için deterjan ve sabun gibi maddeler kullanılır. Deterjan ve sabunun temizleme işlemine ilişkin aşağıda bir model verilmiştir.

Sabun veyadeterjan

Kir

Kirliçamaşır

Buna göre;

I. Kiri çözmek için deterjan ve sabun gibi hem polar hem de apolar yapıya sahip maddeler kullanılır.

II. Deterjan ve sabundaki polar kısım su ile etkileşir.

III. Deterjan ve sabundaki kuyruk kısım kir ile etkileşir.






| 59

27

1. Canlı organizmalar tarafından ihtiyaç duyulan başlıca element ve bileşiklerin insan sağlığına etkileri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Canlılar İçin Önemi Element/Bileşik

I. Kandaki alyuvarlarda olan hemoglobinin yapısında bulunur. Eksikliğinde kansızlık, yorgunluk ve halsizlik görülür. Fazlalığında ise kalp ve karaciğer rahatsızlıkları oluşur.

a. Kalsiyum

II. Vücutta büyük çoğunluğu kemik ve dişlerin yapısında bulunur. İskelet ve dişlerin korunmasında etkilidir. Eksikliği raşitizm hastalığına neden olur.

b. Su

III. İnsan vücudunun yaklaşık %75’ini oluşturur. Hücrelerin yaşamsal faaliyetlerinin sürdürülmesinde, vücut sıcaklığının düzenlenmesine ve toksinlerin vücuttan atılmasında önemli rol üstlenir. Vücuda fazla miktarda alındığında vücut sıvısının elektrolit dengesini bozar.

c. Demir

Buna göre, tablodaki element ve bileşiklerin insan sağlığına etkileri ile eşleştirilmesi aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A) I-a, II-b, III-c B) I-c, II-a, III-b

C) I-b, II-a, III-c D) I-a, II-c, III-b

E) I-c, II-b, III-a

2. Değerlik elektronlarının 2. katmanda olduğu bilinen bir X atomu ile atom numarası 1 olan Y atomundan oluşan bir molekülde 2 tane ortaklanmamış elektron bulunduğuna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Molekülün Lewis formülü XX X

Y şeklindedir.

B) X ve Y atomları arasında polar kovalent bağ oluşur.

C) Molekülde 3 çift ortaklanmış elektron vardır.

D) X’in 5 tane değerlik elektronu vardır.

E) Y periyodik sistemde 1A grubundadır.

3. Toprak kirliliği hakkında aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Toprak kirliliği; toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak dengesinin kirleticilerle bozulmasıdır.

B) Suda çözünmeyen maddeler toprakta birikerek toprağın geçirgenliğini ve bazı özelliklerini bozar.

C) Deterjanlar organik moleküller olduğu için toprakta hemen çözünür ve kirlilik oluşturmazlar.

D) Tarımsal mücadelede kullanılan ilaçların bilinçsiz kullanımı, toksik maddelerin toprakta birikmesine ve toprak kirliliğine neden olur.

E) Atık pillerden çıkan ağır metaller toprağa karışır ve bitkiler yoluyla besin zincirine taşınıp insan sağlığını tehdit eder.

4. Deniz seviyesinde bulunan su için hâl değişimi sırasındaki ısı değişimleri aşağıdaki şemada gösterilmiştir.

Sadece bu şemadan yararlanarak,

I. Su, donarken toplam enerjisi azalır.

II. Su, gaz fazında en düzensiz tanecik yapısına sahiptir.

III. Deniz seviyesinden yukarılara çıkıldığında suyun kaynama noktası azalır.

IV. Buzun normal erime noktası 0°C, suyun normal kaynama noktası 100°C’dir.

yorumlarından hangileri yapılabilir? (Mavi ok taneciklerin sahip olduğu enerjinin azalma, kırmızı ok ise enerjinin artma yönünü belirtir.)


D) I, II ve III E) I, II ve IV


| 61

28

1. Tarihin en eski çağlarından beri, dünyanın hemen her yerinde, insanlar bitkilerden gerek besin olarak gerekse hastalıklarına şifa bulmak amacıyla yararlanmışlardır. Bu bitkilerden biri de sarı kantarondur. Kantaron yağı genellikle yılan ısırığı, ateş, sarılık, hazımsızlık ve şişkinlik gibi şikayetleri tedavi etmek için kullanılmak-tadır. Bu bitkinin yararları daha önceleri deneme yanılma yolu ile belirlenmiştir. Karbon, hidrojen ve oksijen elementlerini içerdiği öğrenilen bu yağın özellikleri bilimsel çalışmalar ile ortaya çıkarılmıştır.

Buna göre kantaron yağının özelliklerinin ve etkilerinin ortaya çıkarılmasında,

I. Analitik kimya

II. Organik kimya

III. Fizikokimya

yukarıdaki kimya alt disiplinlerinin hangilerinden yararlanılmamıştır?



2.

H21

F199

F–199

H31

Na+

Mg2+

a.

f.

b.

c.

e. d.

2411

2412

Şekilde verilen taneciklerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) a ile d izotoptur.

B) b ile c izobardır.

C) b ile e farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir.

D) b, c ve e izoelektroniktir.

E) e ile f izotondur.

3. Kovalent bağlı bileşik oluşturmak isteyen Beren, aşağı-

daki resimde Cl elementini 1. yola, Na elementini 2. yola

yerleştirmiştir.

Yukarıdaki resme göre Beren 1H, 7N, 12Mg, 17Cl ve

19K elementlerini hangi yoldan gönderirse bu ele-mentleri kullanarak sadece kovalent bağ oluştura-bilir?

A) 1. yoldan H, Cl, N

B) 2. yoldan Cl, Mg

C) 1. yoldan K

D) 2. yoldan N, Mg, K

E) 1. yoldan H, N, K

4. Bir kristal katı türü ile ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor.

I. Katının tanecikleri arasındaki etkin olan çekim kuvvetleri dipol-dipol, London ya da hidrojen bağları olabilmektedir.

II. Bu tür katılardaki etkileşimler, diğer katı türlerindeki etkileşimlerden genellikle daha zayıftır.

III. Bu tür katılara örnek olarak iyot, kuru buz ve naftalin verilebilir.

Buna göre, yukarıda özellikleri verilen katı türü seçeneklerde verilenlerden hangisi olabilir?

A) İyonik B) Moleküler C) Amorf

D) Kovalent E) Metalik

64 |


4. Kütlece %50 oksijen içeren XnOm bileşiğinin 1 molünde 32 gram oksijen vardır.

Buna göre;

I. m’nin sayısal değeri

II. X’in atom kütlesi

III. Bileşiğin mol kütlesi

niceliklerinden hangileri hesaplanabilir? (O: 16 g/mol)



5. Saf su ile hazırlanan kütlece %10’luk ve %15’lik şeker çözeltileri ve saf su 3 ayrı kapta aynı ortamda bulun-maktadır.

Saf su%10’lukşekerçözeltisi

%15’likşekerçözeltisi

Saf su ve şekerli sulara ait kaynama noktası-zaman grafiği aşağıda verilmiştir.

Saf su

Zaman (dk)

Sıcaklık (oC)

%10’luk şeker çözeltisi%15’lik şeker çözeltisi

Sadece bu grafikten yararlanarak,

I. Çözeltilerin tümünün kaynamaya başlama sıcaklığı saf çözücünün kaynama sıcaklığından büyüktür.

II. Şeker çözeltisinin derişimi arttığında kaynamaya başladığı sıcaklık da artar.

III. Kış aylarında yollardaki buzlanmayı önlemek için yollara tuz yerine şeker atılabilir.

yargılardan hangilerine ulaşılamaz?



6. Bir kimyager hacimce %25’lik etil alkol çözeltisini aynı

sıcaklıkta hacimce %10’luk etil alkol çözeltisine

dönüştürmek istemektedir.

Buna göre kimyager,

I. Su ekleyerek çözelti hacmini 3 katına çıkarma

II. Çözeltiye içerdiği su hacminin 2 katı su ekleme

III. Çözeltiye eşit hacimde hacimce %5’lik alkol çözeltisi ekleme

işlemlerinden hangilerini gerçekleştirmelidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


7.

H2SO4(suda)

NaOH(suda)

Kütlece %10’luk 80 g NaOH çözeltisi ile kütlece %5’lik H2SO4 çözeltisi yavaş yavaş karıştırıldığında oda sıcaklığında pH’si 7 olan çözelti elde ediliyor.

Buna göre, kullanılan H2SO4 çözeltisi kaç gramdır?

(NaOH: 40 g/mol, H2SO4: 98 g/mol)

A) 196 B) 98 C) 49

D) 32 E) 24


| 65

30

1. Kimya alanı ile ilgili bir mesleğe sahip olan Ahmet mesleğini şöyle tanımlamaktadır: ”Kimya bilimi yanında matematik, fizik, biyoloji, ekonomi ve işletme dersleri aldım. Farklı sanayi dallarında kimyasal maddelerin en ekonomik biçimde üretilmesi, geliştirilmesi, tesislerinin tasarlanması, kurulması ve işletilmesi benim işimdir.”

Buna göre, Ahmet’in mesleği aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Kimyager

B) Eczacı

C) Kimya öğretmeni

D) Metalurji mühendisi

E) Kimya mühendisi

2. Aşağıda Mg elementinin atom ve iyonlarının yarıçapları, iyon yükleri ve bu taneciklerden elektron koparmak için gereken enerjiler yer almaktadır.

Mg Mg+ Mg2+ Mg3+

r = 130 pm r = 121 pm

738 kJ/mol 1450 kJ/mol 7730 kJ/mol

r = 86 pm r = 78 pm

Buna göre;

I. Elektron kopardıkça tanecik yarıçapı azalır.

II. Tanecik yarıçapı azaldıkça bu tanecikten elektron koparmak için gereken enerji artar.

III. İyonun yükü arttıkça iyonun yarıçapı artar.

yargılarından hangileri doğrudur? (pm: pikometre)



3. Yelda hanım, çiğ süt kullanarak ev yoğurdu yaparken

aşağıdaki işlem basamaklarını uygulamıştır.

I. işlem : Sütü tencereye koyup orta ateşte 10 dakika kaynattı.

II. işlem : Kaynama başladıktan sonra kısık ateşte 5-6 dakika daha kaynatıp ocağın altını kapattı.

III. işlem : 40 oC sıcaklığa soğuması için sütü bir süre bekletti.

IV. işlem : Maya olarak kullanmak üzere 1 yemek kaşığı yoğurdu ılınmış olan tenceredeki süt ile yavaşça karıştırdı.

Buna göre, Yelda hanımın ev yoğurdu yaparken uygulamış olduğu işlem basamaklarından hangileri kimyasal değişime neden olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IV

D) I ve II E) III ve IV

4.

Gliserin

2. tüp

Su

1. tüp

Aynı koşullarda bulunan özdeş cam tüplere eşit

hacimde su ve gliserin sıvıları konulmuştur. Özdeş

bilyeler eşit yükseklikten aynı anda serbest bırakıl-

dığında 2. tüpün tabanına daha geç ulaşmaktadır.

Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Gliserinin sıcaklığı artırılırsa bilyelerin tüpün tabanı-na ulaşma süreleri eşitlenebilir.

B) Akışkanlığı daha düşük olan gliserindir.

C) Moleküller arası çekim kuvveti daha büyük olan gliserindir.

D) Viskozitesi daha yüksek olan sudur.

E) Buhar basıncı daha yüksek olan sudur.

66 |


5. Sönmemiş kirecin ham maddesi olan ve doğada bol miktarda bulunan kireçtaşı, magnezyum ve kalsiyumun karbonatlı tortul kayaçlarıdır. Bunun yanı sıra kireçtaşının içinde değişik oranlarda demir, alüminyum, silisyum, kükürt gibi safsızlıklara da rastlanabilmektedir. Dünya’da çok çeşitli yapılarda ve türlerde kireçtaşı bulunmaktadır. Sönmemiş kireç, yaklaşık %80 ve üstü saflık değerine sahip olan kireçtaşının 900oC sıcaklığa kadar ısıtıl-masıyla üretilir ve bu esnada karbon dioksit gazı açığa çıkar.

Bir kireç fabrikasında % 80 saflıktaki 125 g kireçtaşın-

dan safsızlıkları uzaklaştırıldıktan sonra %90 verimle

sönmemiş kireç elde ediliyor.

Buna göre, bu tepkime sonucunda elde edilen sönmemiş kireç kaç gramdır?

(H:1 g/mol, C:12 g/mol, O:16 g/mol, Ca:40 g/mol)

A) 56,8 B) 50,4 C) 42 D) 36 E) 28

6. Dünya sağlık örgütü (DSÖ) tarafından Dünya genelinde

salgın bir hastalık olduğu kabul edilen COVID-19

(koronavirüs hastalığı 2019) nedeniyle el antiseptik-

lerinin hazırlanmasına yönelik bir döküman yayımlan-

mıştır. Ülkemizde alınan tedbirler çerçevesinde el

antiseptiklerinin temininde çeşitli zorluklar yaşanmasın-

dan dolayı Sağlık Bakanlığı eczanelerde DSÖ tarafın-

dan yayımlanan bu dökümana göre antiseptik hazılan-

masını istemektedir. DSÖ tarafından yayımlanan el

antiseptiği için ihtiyaç duyulan kimyasal malzemeler

aşağıda verilmiştir.

• İzopropil alkol

• Hidrojen peroksit

• Gliserol (Gliserin)

• Distile su

Yukarıda verilen listedeki maddeleri kullanarak 1 L el

antiseptiği hazırlanmıştır. Bunun için hidrojen peroksitten

50 mL kullanılmıştır.

Gliserin ile distile suyun el antiseptiğindeki hacimce yüzdelerininin toplamı %15 olduğuna göre, izopropil alkolden kaç mL kullanılmıştır?

A) 700 B) 750 C) 800 D) 820 E) 935

7. Yağlar, üretildikleri maddeye, üretim şekillerine ve oda sıcaklığındaki fiziksel hâllerine göre sınıflandırılabilir.

Yağın Özelliği Yağ türü

I. Yağın yapısını değiştirmeden saflığını ve tadını koruyarak mekanik yöntemlerle elde edilen sıvı yağdır.

a. Vinterize

II. Yağlarda bulunan donmuş yağ asitlerinin süzülerek yağdan uzaklaştırılması sonucu elde edilen sıvı yağdır.

b. Sızma

III. Yüksek erime noktasına sahip krema, A vitamini ve renklendiricilerle işlem görerek elde edilen katı yağdır.

c. Riviera

IV. Rafine zeytinyağına belirli oran-larda sızma zeytinyağının karıştırılması ile elde edilen sıvı yağdır.

d. Margarin

Buna göre, yukarıdaki tabloda gösterilen yağın özelliği ile yağ türünün eşleştirilmesi aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru yapılmıştır?

A) I-b, II-a, III-d, IV-c

B) I-d, II-b, III-a, IV-c

C) I-b, II-c, III-d, IV-a

D) I-c, II-a, III-d, IV-b

E) I-a, II-b, III-c, IV-d

Documents

Bu k˙tabı · 2021. 2. 1. · Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programındaki 9 ve 10. sınıf kimya kazanımları-na göre dağılımını gösteren tablolar oluşturuldu. Değerlendirme