Buzul çökelleri

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012

Buzul çökelleriBuzul çökelleri

Yrd.Doç.Dr. Yaşar ERENYrd.Doç.Dr. Yaşar EREN


Buzul çökelleriBuzul çökelleri Buzul çökelleri çeşitleriBuzul çökelleri çeşitleri::

– TilTil– – Doğrudan buzul Doğrudan buzul tarafından çökeltilen tarafından çökeltilen sedimentlere til denirsedimentlere til denir

– Tabakalı buzul çökelleriTabakalı buzul çökelleri – – Buzulun erimesi Buzulun erimesi sonucu çökeltilen sonucu çökeltilen sedimentlere denirsedimentlere denir


Tabakalı Drift

Kötü boylanmalıİri taneliBlok, çakıl, kum, kil, lös


"DRIFT” : tabakalı veya tabakasız tüm buzul çökelleri

A) Til Morenler Bitim, kenar, orta

Drumlinler

B) Tabakalı driftYıkanma düzlüğüKam ve eskerler

Buzul gölü çökelleriVarvalar-düşme taşlar

Buzul taşları


Buzul tili genellikle tabakalanmasız ve kötü Buzul tili genellikle tabakalanmasız ve kötü boylanmalıdırboylanmalıdır

Bloğun yakındangörünümüi



TilTil – – İnce taneli matriks içinde İnce taneli matriks içinde gelişigüzel dağılmış kayaç parçalarıgelişigüzel dağılmış kayaç parçaları..


Buzul tili


Til



Buzul çökelleriBuzul çökelleriTilin oluşturduğu Tilin oluşturduğu yüzey şekilleriyüzey şekilleri

MorMorenlerenler–Til seviyelerine veya Til seviyelerine veya sırtlarına denir.sırtlarına denir.


Buzul örtüsü yüzey şekilleri – kazan gölleri

Kazan gölü

Kazan gölü Geri çekilmeMoreni

Drumlin

Til

Delta

TabanMoreni

Eskerler

BitimMoreni

Yıkanma düzlüğü

Buzul kayası

Buzul gölüçökelleri

TabakalıYıkanma zonuçökelleri


Alpin buzullar tarafından Alpin buzullar tarafından oluşturulan morenleroluşturulan morenler–Yanal (kenar) morenleriYanal (kenar) morenleri–Orta (MOrta (Medialedial)) mor morenlerienleri


Kenar morenleri

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012Kenar moreni


Kenar moreni


Orta (Medial) morenleri


Kazan gölü EskerAblasyon

zonuBuzul öncesigöl

drumlinler

DenizGirintisi

ÖncekiKıyı çizgisi Bitim

Moreni YıkanmaAkıntısı Gerileme

Moreni

Yarıklar Yarıklar

BitimMoreni

Buzul ağırlığı nedeniyleÇökme

Aysberg

BirikmeZonu

Abrazyon

Anakaya

kopma

koparmaBuzul altıTili

Kayma zonu DüşmeTaşı

TabakasızTil

TabakalıTil Düşme taşı içeren

Laminalanmuş çamur

Buzul üstüKırıntılar

DüzensizDrenaj


Kenar morenleri

Orta (Medial) morenleri

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012Orta (Medial) morenleri


Diğer moren çeşitleriDiğer moren çeşitleri::–Bitim (Bitim (terminalterminal)) morenlerimorenleri

–Taban morenleriTaban morenleri


•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012Bitim (Terminal)moreni)

Geri çekilme morenleri

Taban moreni

Kam

GerileyenBuzul

Esker

Drumlin alanı BitimMoreni


GerilmeMoreni

Anakaya

Taban moreni

Taban moreni

Anakaya

Kazangölü


Buzul bitimiBuzul bitimi Bitim moreni ile kayaç yüzeyi arasındaki ara Bitim moreni ile kayaç yüzeyi arasındaki ara

yüzeyyüzey

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012Long Island bitim morenlerinden oluşmuştur


Till ve tillitler tarafından oluşturulan Till ve tillitler tarafından oluşturulan yüzey şekilleriyüzey şekilleri– DrumlinDrumlinlerler

Düz, uzun ve paralel tepeciklerdirDüz, uzun ve paralel tepeciklerdirDik kenar buzulun ilerlediği yöne Dik kenar buzulun ilerlediği yöne

bakarbakarDrumlin alanı denilen kümeler Drumlin alanı denilen kümeler

şeklinde görülürşeklinde görülürOluşumu tam olarak Oluşumu tam olarak

anlaşılamamıştıranlaşılamamıştır



Bir drumlin,New York


Drumlinler Drumlinler


Drumlin sahası


DrumlinDrumlin – – Buzulun çökelttiği, buzul akış Buzulun çökelttiği, buzul akış yönüne paralel, uzun tepecikleryönüne paralel, uzun tepecikler


Drumlin


Tabakalı buzul çökellerinin oluşturduğu Tabakalı buzul çökellerinin oluşturduğu yüzey şekilleriyüzey şekilleri

Yıkanma düzlükleri ve vadi dizileriYıkanma düzlükleri ve vadi dizileri ((Buzul vadi içindeykenBuzul vadi içindeyken))– Glasiyerden eriyen suların depoladığı Glasiyerden eriyen suların depoladığı

tabakalı çökellerin oluşturduğu geniş tabakalı çökellerin oluşturduğu geniş rampa şeklindeki yüzeylerrampa şeklindeki yüzeyler

– Bir çok bitim moreninin akım aşağısına Bir çok bitim moreninin akım aşağısına bitişik alanlardadırbitişik alanlardadır

– Genellikle Genellikle kazan (kettle)kazan (kettle) olarak adlandırılan olarak adlandırılan çukurluklarla lekelenmiştirçukurluklarla lekelenmiştir


Kam

GerileyenBuzul

Esker



GerilmeMoreni

Anakaya

Taban moreni

Taban moreni

Anakaya

Kazangölü

Yıkanma düzlüğüKazan gölü


Vadi dizisi


Kazan

Til

yıkanma


Kazanlar

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012Kazan gölleri


Tabakalı buzul çökellerinin oluşturduğu Tabakalı buzul çökellerinin oluşturduğu yüzey şekilleriyüzey şekilleri

BuzuBuzuIIa-kontak çökellera-kontak çökeller– Hareketsiz buzulun üzerinden, içinden Hareketsiz buzulun üzerinden, içinden

veya tabanından akan erimiş suların veya tabanından akan erimiş suların çökeltiği sedimentlerçökeltiği sedimentler

– BunlarBunlar KamKamlarlarKam terKam teraslarıaslarıEskerEskerlerler



KamlarEsker

Kam

GerileyenBuzul

Esker



GerilmeMoreni

Anakaya

Taban moreni

Taban moreni

Anakaya

Kazangölü


Esker

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012Bir eskerin kesiti

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012 Eskerler

EskerBitimMoreni

TabanMoreni

Enine kesit


Buzul blokları


Buzul taşları (blokları)

Düşmetaşlar

Diğer buzul çökelleriDiğer buzul çökelleri



Buzul taşları (blokları)


GGeçmişteki buzullareçmişteki buzullar

Louis Agassiz Louis Agassiz üüniformitarianiniformitarianizzm m ilkesiniilkesini

““Günümüz geçmişin anahtarıdır Günümüz geçmişin anahtarıdır ilkesini” ilkesini”

uygulayarakuygulayarak Bir buzul kaynağından çok uzakta Bir buzul kaynağından çok uzakta

buzul yapılarını belirlemiştirbuzul yapılarını belirlemiştir Buna bağlı olarak son buzul çağının Buna bağlı olarak son buzul çağının

genişliği belirlenebilir.genişliği belirlenebilir.


Buzul çağında Buzul çağında 20 20 soğuma ve ısınma soğuma ve ısınma devresi vardırdevresi vardır

Kuzey Amerika’da tanınan dört ana Kuzey Amerika’da tanınan dört ana devredevre– NebraskanNebraskan– KansanKansan– IllinoianIllinoian– WisconsinanWisconsinan

Buzullar yeryüzünün %30’unu Buzullar yeryüzünün %30’unu kaplamıştırkaplamıştır



Buzul çağı günümüzden iki ve Buzul çağı günümüzden iki ve üç milyon yıl önce arasında üç milyon yıl önce arasında başlamıştır.başlamıştır.

Bir çok ana buzul evresi Bir çok ana buzul evresi Pleyistosen’de ortaya çıkmıştırPleyistosen’de ortaya çıkmıştır



Wisconsian ve Illinoian evrelerinin bitim morenleri


Buzulların buzul çağı süresince maksimum yayılımı


Buzul çağı buzullarının dolaylı etkileriBuzul çağı buzullarının dolaylı etkileri:: Hayvan ve bitkilerin göçe zorlanmasıHayvan ve bitkilerin göçe zorlanması Akış tarihçelerinin değişmesiAkış tarihçelerinin değişmesi PluviPluviyyalal (yağmur) (yağmur) göllergöller Önceki Buzul birikim merkezinde Önceki Buzul birikim merkezinde

yerkabuğunun yukarıya doğru yükselmesiyerkabuğunun yukarıya doğru yükselmesi Deniz düzeyinin dünya çapında değişimiDeniz düzeyinin dünya çapında değişimi İklim değişiklikleriİklim değişiklikleri



ABD merkezindeki günümüzdeki drenaj sistemi

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012Merkezi ABD’deki buzul çağından önceki

drenaj sistemi


Pluviyal (yağmur) göller


Izostatik serbestleme

Buzul

Kabuk çökmesi

Kabuk yükselimi


Geçmiş 20.000 yıl içinde deniz seviyesini değişimi

Günümüzdekiseviye

Orta

lam

a de

niz s

eviy

esi

Binlerce yıl önce


Buzullaşma nedenleriBuzullaşma nedenleri

Başarılı bir teori aşağıdaki maddeleri Başarılı bir teori aşağıdaki maddeleri göz önüne almalıdırgöz önüne almalıdır– Buzul şartlarının başlamasını ne Buzul şartlarının başlamasını ne

oluşturur.oluşturur.– Pleyistosen’de belirlenmiş buzul Pleyistosen’de belirlenmiş buzul

evresi ve buzularası evrenin evresi ve buzularası evrenin dönüşümünü ne sağlamıştır.dönüşümünü ne sağlamıştır.


Levha tektoniğiLevha tektoniği Levhalar geçmişte günümüzden farklı Levhalar geçmişte günümüzden farklı

olarak düzenlenmiştirolarak düzenlenmiştir Okyanus sirkulasyonunda değişimOkyanus sirkulasyonunda değişim



Pangaea


Milankovitch hMilankovitch hipoteziipotezi buzul buzul çağında daha kısa sıcak-soğuk çağında daha kısa sıcak-soğuk dönüşümünü izah etmiştir.dönüşümünü izah etmiştir.– Dünya yörüngesinin şekli değişirDünya yörüngesinin şekli değişir– Dünya ekseninin açısı değişirDünya ekseninin açısı değişir– Dünya ekseninin iki yana titreşimiDünya ekseninin iki yana titreşimi– Birkaç yüzbinyıl süresince dünya ikliminin Birkaç yüzbinyıl süresince dünya ikliminin

değişimi Dünya yörüngesindeki değişim ile değişimi Dünya yörüngesindeki değişim ile yakından ilişkilidiryakından ilişkilidir


•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--BUZULLARBUZULLARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012Eksantrite

Obliklik

Presesyon

Yörünge şekli

Dünya ekseninin açısı

İki yana sallanma

Buzul gölü sedimentleri


Buzul gölü çökelleri-varvalarBuzul gölü çökelleri-varvalar


Buzulun Buzulun başka yararıbaşka yararı::Meteoritleri Meteoritleri

saklarsaklar!!

Buzul birikimi

Buzul kaybıBuzul üzerindekimeteorit

Transantarktikadağları

Documents

Buzul çökelleri