WEPROVIDE THE BEST

BUSINESSSOLUTION

C O M P A N Y L O G O

Phasel lus ultr �ces nul la qu�s n�bh. Q u�sque a lec tus. Donec consec tetuer l �gula vulputate sem tr �st �que cursus. Nam nul la quam, grav�danon, commodo a, sodales s � t amet, n�s � .

Lorem �psum dolor s�t amet, consectetuer ad�p�sc�ng el�t.

Al�quam t�nc�dunt maur�s eu r�sus.

Vest�bulum auctor dap�bus neque.

Nunc d�gn�ss�m r�sus �d metus.

WHAT’s OURSERVICE?

Lorem �psum dolor s�t amet, consectetuer ad�p�sc�ng el�t. Donec od�o. Qu�sque volutpat matt�s eros. Nullam malesuada erat ut turp�s.Suspend�sse urna n�bh, v�verra non, sempersusc�p�t, posuere a, pede.

T E M P L A T E

P L A C E S O M E T E X T H E R E

w w w . a v d h u k u k . c o m

DCOVID 19SALGINI VE DEĞİŞEN

HAYATIMIZ

C O V I D 1 9

KREDİ SÖZLEŞMELERİNEETKİSİ

AVD Hukuk

En iyi hizmeti aldığınızdan emin olun.

AVD Hukuk olarak gerçek ve tüzel kişilere Kamu - Özel Ortaklığı, Uluslararası Tahkim, Dava,

Gayrimenkul, Birleşme ve Devralma gibi alanlarda danışmanlık; Ticaret, Ceza, İcra, Enerji,

İdare, Vergi, Bankacılık ve Finans Hukuku gibi alanlarda kapsamlı hukuki çözüm ve hizmetler

sunmaktayız. AVD Hukuk olarak Türkiye’nin finansal ve idari açıdan en büyük projelerine

hukuki destek vermekteyiz.

Yılların Tecrübesi;

Büromuz uzman avukat Fatih Dönmez tarafından kurulmuş olup; genç, dinamik ve uzman

kadromuz ile hukuk alanında değişime ve gelişime öncülük ederek güven ilişkisi ile

müvekkillerimizin sorunlarına çözüm üretmekteyiz. Ulusal ve Uluslararası hukuk alanındaki

gelişmeleri yakından takiple; kaliteyi, uzmanlaşmayı, ekip çalışmasını, profesyonel yönetim

anlayışını benimsemekteyiz.

Mevcut müvekkil ağımızı uluslararası platforma taşıyarak, konusunda uzman

danışmanlarımız ve güçlü genç kadromuzla sürekli araştırarak büyümeyi hedeflemekteyiz.

Müvekkillerimize hukuki danışmanlıklar vererek; ticaret hukuku, şirketler hukuku, iş hukuku,

gümrük hukuku, vergi hukuku, sözleşmeler hukuku, ceza hukuku, fikri ve sınai haklar hukuku,

icra ve iflas hukuku alanlarındaki köklü bilgi ve tecrübelerimizi paylaşmaktayız. Vizyonunda

sürekli araştırma ve yenilenme olan büromuz, çözüm ortağınızdır.

EKİBİMİZ Av. Fatih DÖNMEZ Kurucu Avukat Savaş TÜREL Genel Müdür AVUKATLAR MÜRSEL ÇÖL FERHAT YILDIRIM LALE KABLAN NESLİHAN SEVİNÇ FATİH CİHAN ŞAYAN SERHAT ESER SIRMA NUR ÇAVUŞOĞLU ÖMER MERT GÜMÜŞ SELİNAY YÜKSEL YASEMİN ASLAN HİLAL ONAR ONUR ALP GÜLSEVEN AHMET EMRE KORKUSUZ İBRAHİM DAĞ EMRAH GOLGİYAZ STAJYER AVUKATLAR HAZAL YAĞMUR ÖRMECİ SEDA YELKENCİ İREM SERRA YÜZGEÇ BURAKHAN MENİZ EMRULLAH KAVAK AHMET BURAK BALCI İSMAİL ÖZDEMİR HASAN CAN UCA CÜNEYT KÖSE İCRA EKİBİ SAKİNE KANİYOLU HANİFE ÜNLÜ BETÜL SUDE YILMAZ

ASİSTANLAR BİNNAZ KUTLU BETÜL DERYA ÖZCAN ADLİYE EKİBİ SİNEM SANAL ERTUĞRUL ÖZDEMİR MUHASEBE YİĞİT AYBAY ÖĞRENCİ EDA TAŞPINAR YÖNETİCİ ASİSTANLARI TUĞÇE KATSA YAĞMUR ÇELİK YARDIMCI PERSONEL SEÇİL SALMAN ŞOFÖRLER AYKUT AY EBUBEKİR BEZEK

COVID 19 SALGINI VE DEĞİŞEN HAYATIMIZ

2019 yılının son aylarında Çin’in Wuhan kentinde başlayıp 2020 yılının ilk aylarından itibaren tüm dünyayı etkisi altına alan ve küresel bir salgın haline gelen Corona Virüs (Covid19) salgını, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de etkili olmaktadır. Salgın sebebiyle oteller, tiyatrolar, restoranlar, marketler, alışveriş merkezleri kapanmakta; okullar ve üniversiteler eğitime ara vermekte; ulusal ve uluslararası sportif organizasyonlara ilişkin olarak seyircisiz oynama, erteleme, durdurma, iptal kararları alınmakta; yerel veya genel çaplı çalışma, sokağa çıkma sınırlamaları getirilmektedir.

Ülkemizde alınmakta olan önlemler/getirilen kısıtlamalar dikkate alındığında, söz konusu ekonomik ve ticari sorunlar ile yakından bağlantılı olarak gündeme gelen önemli konulardan biri de koronavirüsün bir mücbir sebep hali olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği ve bu değerlendirmeye bağlı olarak hukuki ilişkilere ve sözleşmesel edimlerin ifası üzerindeki etkisinin nasıl olacağına ilişkindir.

Kanunda mücbir sebep kavramı tanımlanmamış olsa da Yerleşik İçtihatlar ve doktrin dikkate alındığında mücbir sebep kavramı, sözleşmenin yapıldığı sırada önceden dikkate alınması ve bunun sonucu olarak önüne geçilmesi olanaksız olan ve dış etkilerden kaynaklanan olaylar olarak tanımlanabilmektedir. Bu kapsamda mücbir sebebin birtakım ana unsurları olduğundan bahsedilebilir. Bunlar;

(i) Mücbir sebebin, mücbir sebebi öne süren taraftan kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş ve kontrolü dışında gerçekleşmiş olması,

(ii) Mücbir sebep halinin tahmin edilemez olması

(iii) Tüm önlemler alınmasına rağmen mücbir sebep haline karşı koymanın imkânsız olmasıdır. Bunların yanı sıra, Yargıtay’ın, mücbir sebep oluşturduğu iddia edilen olayın ülke genelinde etkili olup olmadığı, benzer hukuki ilişkilere etkisi ve tarafların tacir olup olmadığı gibi kriterleri de değerlendirdiği görülmektedir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 27.06.2018 tarihinde verdiği 2017/1190 Esas ve 2018/1259 Karar sayılı kararında mücbir sebep; “…sorumlu veya borçlunun faaliyet ve işletmesi dışında meydana gelen, genel bir davranış normunun veya borcun ihlâline mutlak ve kaçınılmaz bir şekilde yol açan, öngörülmesi ve karşı konulması mümkün olmayan olağanüstü bir olaydır.”

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, 12.10.1994 tarihinde verdiği E. 1994/ 15-265, K. 1994/600 sayılı kararında “… Mücbir sebep, genel olarak sezilemeyen ve karşı konulamayan bir olgudur”

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 07.12.1966 tarihinde verdiği E. 1965/844, K. 1966/313 sayılı kararında “…mücbir sebebin tanımlamasını yapmak gerekirse, mücbir sebep önceden gözönüne alınmasına ve bunun sonucu olarak ortadan kaldırılmasına imkan bulunmayan ve

harici bir etkenden ileri gelen olaydır. Bu olay tabii bir kuvvetten (fırtına, zelzele, su basması gibi) veya üçüncü kişinin eyleminden (haksız fiillerde olduğu gibi) yahut resmi bir yasaklanmadan (memnuiyetten) ileri gelebilir”

Yargıtay 15. Hukuk Dairesi, 05.06.1973 tarihinde verdiği E.1975/787, K.1975/2913 sayılı kararında “Zorunlu sebep deyimi altında oluşumun ve biçimine nazaran hayatın normal akışından çıkması beklenebilecek tesadüfi olaylar sınırını açık bir şekilde aşan ve elden gelen bütün çarelere başvurmak suretiyle bile borçlu tarafından önüne geçilemeyen bir olay anlaşılır”şeklinde tanımlanarak deprem, sel, yangın, salgın hastalık gibi olayların mücbir sayılacağı belirtilmiştir.

Tüm bu bilgiler ışığında COVID 19 salgın hastalığını mücbir sebep olarak kabul etmek hukuken mümkün görünmektedir. İlerleyen dönemlerde birçok uyuşmazlığa gebe olacağından hayatımız her alanına yansıyan salgının etkileri hukuki düzlemde incelenmiştir.

CORONA VİRÜS SALGINININ KREDİ SÖZLEŞMELERİNE ETKİSİ

A. GİRİŞ 2019 yılının son aylarında Çin’in Wuhan kentinde başlayıp 2020 yılının ilk aylarından itibaren tüm dünyayı etkisi altına alan ve küresel bir salgın haline gelen Corona Virüs (Covid-19) salgını, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de etkili olmaktadır. Salgın sebebiyle oteller, tiyatrolar, restoranlar, marketler, alışveriş merkezleri kapanmakta; okullar ve üniversiteler eğitime ara vermekte; ulusal ve uluslararası sportif organizasyonlara ilişkin olarak seyircisiz oynama, erteleme, durdurma, iptal kararları alınmakta; yerel veya genel çaplı çalışma, sokağa çıkma sınırlamaları getirilmektedir. İlerleyen dönemlerde birçok uyuşmazlığa gebe olacağından salgının ticari ve tüketici kredilerine etkisi üzerinde durulması gereklidir.

B. TANIM

Krediler, bankaların üstlendiği yükümlülüğe göre nakdi ve gayrinakdi olarak ikiye ayrılmaktadır. Temel kredi türü ve en yaygın olanı nakdi kredi olduğundan yazımızda salgının nakdi kredilere ilişkin sözleşmelere etkisinden bahsedeceğiz.

Nakdi kredi sözleşmeleri, bankanın bir miktar parayı müşteriye vermeyi, müşterinin de bunun karşılığında faiz ve komisyon gibi ücretleri kararlaştırılan vade ve tarihlerde ödemeyi üstlendiği sözleşmelerdir.

Nakdi kredi sözleşmesinin müşterisi tacir olabileceği gibi tüketiciler de olabilmektedir. Tüketici tanımından hareketle, bu kredinin mesleki veya ticari bir amaç olmaksızın tedarik edilmesi halinde tüketici; bu tanımlama dışında kalan kredi tedariklerinde ise ticari kredilerden söz edilmektedir.

Belirtmek gerekir ki sözleşmenin tarafının tüketici ve tacir olması halinde uyuşmazlıklara uygulanacak hükümler değişmekle birlikte tacir ile tüketicinin sorumluluk kapsamı da değişecektir. TTK m. 18/2 “Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekir.” hükmü gereği tacirlerin tüketicilere nazaran tüm eylemlerinde daha dikkatli olması gerekmekte ve sorumluluk kapsamları genişletilmektedir. Kanımızca yazımıza konu salgın hastalığın global düzeyde olmasından ötürü uygulanacak hükümlerde tüketici/tacir ayrımına gidilemeyecektir. Hemen belirtmek isteriz ki bu husus, somut olaylarda tarafların ekonomik durumlarının göz önünde bulundurulmayacağı anlamına da gelmeyecektir.

C. SALGIN SEBEBİYLE İFA İMKÂNSIZLIĞI VE AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ DURUMLARI

İfa imkânsızlığı ve aşırı ifa güçlüğü noktasındaki değerlendirmeye geçmeden önce mücbir sebebin tanımlamasını yapmak doğru olacaktır. Kanunlarımızda mücbir sebebin tanımlaması yapılmamış olup bu tanımlama doktrin ve Yüksek Mahkeme kararları ile oluşturulmuştur. Doktrin ve Yüksek Mahkeme kararlarındaki tanımlamalardan bahis ile mücbir sebep, tarafların kontrol alanı dışında gerçekleşen, gerçekleşmesi önlenemeyen haller olarak tanımlanabilir. Dikkat edilmesi gereken husus bir olayın salt mücbir sebep olması ifa ile yükümlü olan tarafın mücbir sebebe dayalı olarak ifa imkânsızlığından veya aşırı ifa güçlüğü halinden bahsedilemeyecek olmasıdır. Mücbir sebebin varlığının yanında ifa ile yükümlü olan tarafın edimini yerine getirememesi ile mücbir sebep teşkil eden olay arasında illiyet bağının bulunması gerekmektedir. Mevcut salgın hastalık üzerinden illiyet bağının varlığını

örneklendirmek gerekirse; sosyal ağ, internet gibi mecralar üzerinden danışmanlık hizmeti veren ifa yükümlüsünün salgın sebebi ile ifasını yerine getiremeyeceğinden bahsi mücbir sebebin edimini imkânsız hale getirmediği sebebi ile illiyet bağından yoksun olacağından ifa imkânsızlığı veya aşırı ifa güçlüğü halleri söz konusu olmayacaktır. Zira edimle yükümlü olan taraf bu hizmeti bilgisayar ve internetin varlığı ile yerine getirebilecektir. Nitekim avukatlar üzerinden örnek vermek gerekirse, danışmanlık hizmeti vermeyi üstlenilen müvekkillere salgından bahisle hizmetin durdurulması da illiyet bağından yoksun olmasından ötürü geçersiz olacaktır.

1. İfa İmkânsızlığı Hali

İfa imkânsızlığı hali Türk Borçlar Kanunu m.136’da düzenlenmiştir.

(1)Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkânsızlaşırsa, borç sona erer.

(2)Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde imkânsızlık sebebiyle borçtan kurtulan borçlu, karşı taraftan almış olduğu edimi sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca geri vermekle yükümlü olup, henüz kendisine ifa edilmemiş olan edimi isteme hakkını kaybeder. Kanun veya sözleşmeyle borcun ifasından önce doğan hasarın alacaklıya yükletilmiş olduğu durumlar, bu hükmün dışındadır.

(3)Borçlu ifanın imkânsızlaştığını alacaklıya gecikmeksizin bildirmez ve zararın artmaması için gerekli önlemleri almazsa, bundan doğan zararları gidermekle yükümlüdür.

Madde metninden anlaşılacağı üzere ifa imkânsızlığından söz edilebilmesi için borcun ifasının borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkânsızlaşması gerekmektedir. Yukarıda mücbir sebebe ilişkin yapmış olduğumuz açıklamalardan yola çıkılırsa mevcut salgın hastalığın, borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebepler kategorisine girdiği açıktır. Ancak yine belirttiğimiz gibi salgın hastalık ile borçlunun edimi arasında uygun nedensellik bağının varlığı şarttır. Bundan başka borçlunun edimini yerine getirmesinin imkânsız hale gelmesi gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse; satıcı ile alıcı arasında düzenlenen satım ilişkisine istinaden satıcı konumundaki imalatçının özel sipariş niteliğindeki ürünleri üreteceği fabrikasına yıldırım çarpması sonucu yangın çıkması ve üretim makinelerinin telef olması halinde satıcıdan özel sipariş niteliğindeki ürünleri teslim etmesi beklenemeyeceğinden ifa imkânsızlığı söz konusu olacak ve borcu sona erecektir.

Yazımıza konu kredi sözleşmelerine ilişkin açıklamak gerekirse; kredi borcunu ödemek ile mükellef olan tacir veya tüketicinin, hayatın salgın sebebi ile durma noktasına geldiğinden bahis ile edimlerini yerine getiremeyeceği yani ifa imkânsızlığı halinden söz edilemeyecektir. Zira tüketici ve tacirin kredi sözleşmelerinde üstlenmiş olduğu edim, tedarik edilen nakdi krediyi faiz ve komisyon gibi ücretler ile birlikte kararlaştırılan sürede geri ödemektir. Anlaşılacağı üzere burada imkânsızlık söz konusu olmayıp ancak erteleme/uyarlama halleri gündeme gelebilecektir.

2. Aşırı İfa Güçlüğü

Aşırı ifa güçlüğü hali TBK m.138’de düzenlenmiştir.

(1)Sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum, borçludan kaynaklanmayan bir sebeple ortaya çıkar ve sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları, kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiştirir ve borçlu da borcunu henüz ifa etmemiş veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olursa borçlu,

hâkimden sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteme, bu mümkün olmadığı takdirde sözleşmeden dönme hakkına sahiptir. Sürekli edimli sözleşmelerde borçlu, kural olarak dönme hakkının yerine fesih hakkını kullanır

(2) Bu madde hükmü yabancı para borçlarında da uygulanır.

Madde metninde belirtildiği üzere mevcut salgın hastalık, sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülemeyen ve öngörülmesi de beklenemeyen ve borçludan kaynaklanmayan bir sebeple ortaya çıkan nitelikte bir durumdur. Bunun yanında kanun koyucu bu somut durumun kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiştirmesini beklemektedir. Belirtmek gerekir ki dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değişmesi kavramı, her somut olay bakımından hakim tarafından ayrıca değerlendirilecektir. Zira bu kavram sübjektif nitelikte olup borçlunun ekonomik durumu gibi birçok etken ile bağlantılıdır. Bu sebeple salt salgın hastalığın varlığı ifanın güçleşeceğini göstermeyecek, yukarıda belirttiğimiz gibi illiyet bağının da kurulması gerekecektir.

Kanun koyucunun aradığı şartların gerçekleştiği ihtimalde tüketici veya tacir, ticari hayatın durma noktasına geldiği bugünlere ve önümüzdeki günlere denk gelen tarihler için kredi sözleşmesi kapsamında ödemekle yükümlü olduğu tutarın ileri tarihlere vadelendirme/erteleme yolu ile sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını talep edebilecektir.

D. 25/03/2020 TARİHLİ BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME

25/03/2020 Tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan kanunun 48. Maddesindeki düzenlemeye bakıldığında kanun koyucunun da yazımıza konu hususun gerçek ve tüzel kişilerdeki olumsuz etkilerini ortadan kaldırmaya yönelik çalışma yaptığını belirtmek gerekir. Düzenleme aynen şu şekildedir: “Anapara ve/veya taksit ödeme tarihi 24/3/2020 tarihinden önce olup da; kullandığı nakdî ve gayrî nakdî kredilerinin anapara, faiz ve/veya ferilerine ilişkin ödemelerini aksatan gerçek ve tüzel kişilerin, ticari faaliyette bulunan ve bulunmayan gerçek kişilerin ve kredi müşterilerinin karşılıksız çıkan çek, protesto edilmiş senet, kredi kartı ve diğer kredi borçlarına ilişkin 5411 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesi hükmü uyarınca kurulan Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdinde tutulan kayıtları, söz konusu borçların ödenmesi geciken kısmının 31/12/2020 tarihine kadar tamamının ödenmesi veya yeniden yapılandırılması halinde, bu kişilerle yapılan finansal işlemlerde kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar tarafından dikkate alınmaz.” .

Hükmü kısaca özetlemek gerekirse; 24/03/2020 tarihinden önce olup da kredi taksit ödemesini gerçekleştiremeyen gerçek veya tüzel kişilerin, 31/12/2020 tarihinden evvel geciken kısımların tamamının ödenmesi veya kredi kuruluşları ile yapılandırılması halinde Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdinde tutulan ve “kara liste” olarak adlandırılan birimlerdeki kayıtlarda yer almayacağı, kredi kuruluşları tarafından bu geciken ödemelerin ileride kurulabilecek ilişkilerde dikkate alınmayacağı düzenlenmiştir.

Belirtmek gerekir ki kanun koyucunun bu düzenlemesi adeta yukarıda açıklamış olduğumuz hususların bir uzantısı niteliğinde olup oldukça yerindedir.

E. SONUÇ

Yukarıda yapmış olduğumuz tüm açıklamalar neticesinde varılan başlıca sonuçlar ve önemli hususlar şöyledir;

Kredi sözleşmesinin tarafı olan tacir/tüketicinin coronavirüs salgın hastalığı, gerek Dünya Sağlık Örgütü’nün açıklamaları gerekse de devletler nezdinde alınmış tüm önlemler somut olay nezdinde değerlendirilmek kaydı ile kanımızca mücbir sebep olarak değerlendirilebilecektir.

Mücbir sebebin varlığı halinde kredi sözleşmesinin tarafları olan tacir veya tüketiciler, hem edimlerinin sürekli nitelikte yani vadelere bölünerek kısım kısım yerine getirileceğinden hem de para ödeme borcu olmasından dolayı ifa imkansızlığı halinden bahsedilemeyecektir.

Her ne kadar ifa imkansızlığından bahsedilemeyecekse de tüm dünyada ticaretin durma noktasına geldiği, dünya genelindeki tüm borsaların hızla düşüşe geçtiği bugünlerde, para ödeme borcunun yerine getirilmesinin oldukça güçleşeceği açıktır. Yalnız tekrar belirtmek isteriz ki güçleşme olgusu subjektif nitelikte olup somut olay bazında değerlendirilmesi gerektiğinden salgın hastalığın varlığı tek başına yeterli olmayacaktır. Uygun illiyet bağının da varlığı halinde taraflar hakimden kredi sözleşmesinin yeni koşullara uyarlanmasını talep edebilecektir.

WEPROVIDE THE BEST

BUSINESSSOLUTION

C O M P A N Y L O G O

Phasel lus ultr �ces nul la qu�s n�bh. Q u�sque a lec tus. Donec consec tetuer l �gula vulputate sem tr �st �que cursus. Nam nul la quam, grav�danon, commodo a, sodales s � t amet, n�s � .

Lorem �psum dolor s�t amet, consectetuer ad�p�sc�ng el�t.

Al�quam t�nc�dunt maur�s eu r�sus.

Vest�bulum auctor dap�bus neque.

Nunc d�gn�ss�m r�sus �d metus.

WHAT’s OURSERVICE?

Lorem �psum dolor s�t amet, consectetuer ad�p�sc�ng el�t. Donec od�o. Qu�sque volutpat matt�s eros. Nullam malesuada erat ut turp�s.Suspend�sse urna n�bh, v�verra non, sempersusc�p�t, posuere a, pede.

T E M P L A T E

P L A C E S O M E T E X T H E R E

D

BİZ NEREDEYİZ ?

AVD HUKUKNEF 12

MALTEPE MAHALLESİ ESKİ ÇIRPICI YOLU SOKAK NO :3/B NEF 12- 15.KAT.NO:159-169 ZEYTİNBURNU İSTANBUL

(0212) 553 74 27www.avdhukuk.com