Caibidil 15Cainníocht Teasa & Aistriú Teasa

TeasFuinneamh de shaghas ar leith is ea teas a

chuireann le hardú teochta nuair a chuirtear isteach é agus laghdú teochta

nuair a bhaintear amach é.Siombail: Q Aonad: Giúil (J)

Difríochtaí idir teocht agus teas:

Teocht TeasMíniú: Tomhas ar cé chomh te nó chomh Fuinneamh faoi ghné

fuar is atá corp. ar leith

Tomhas ar méanluach fhuinnimh Tomhas ar méid chinéitigh na móilíní. iomlán an fhuinnimh i

gcorp.

Aonad: Ceilvin (K) Giúil (J)

Toilleadh Teasa (Heat Capacity)

Is ionann toilleadh teasa choirp agus anméid teasfhuinneamh is gá chun teochtan choirp a ardú 1 K

Siombail: C Aonad: J K-1

Foirmle: Q = C x Athrú teochta Q = C x Δθ

SainToilleadh Teasa ( Specific Heat Capacity)

Is éard é saintoilleadh teasa ábhair ná anméid teasa a thógtar chun teocht de 1 kgden ábhair a ardú 1K.

Foirmle:c = E/ m nó E = m x c x ΔθSiombail: c Aonad: J Kg -1 K-1

Saintoilleadh teasa uisce a thomhas le modh leictreach

Soláthar cumhachta 12 V s.a.

Giúlmhéadar

Príomhlíne

Insliú Calraiméadar

Corna téite

Uisce

350 JClúdach Teirmiméadar

digiteach

10°C

Ríomhaireachtaí

Fuinneamh leictreach soláthraithe = fuinneamh faighte ag an uisce + fuinneamh faighte ag an gcalraiméadarQ = mwcw + mcalccal

Saintoilleadh teasa mhiotail a thomhas le modh leictreach

Bloc miotail

Corna téite

Insliú

Gliocról

Príomhlíne

Soláthar cumhachta 12 V s.a.

Giúlmhéadar

350 J

Teirmiméadar digiteach

10°C

SAINTOILLEADH TEASA MIOTAIL NÓ UISCE A THOMHAS LE MODH OIBRE MEICNIÚIL

Feadán fiuchta

Uisce

Insliú

Flocas cadáis

Seamanna copair

Uisce

Foinse teasa

Teirmiméadar digiteach

10°C

Ríomhaireachtaí

• Fuinneamh caillte ag na seamanna copair = Fuinneamh faighte ag an gcalraiméadar + an fuinneamh faighte ag an uisce

• mcoccΔθco = mcalcc Δθw + mwcw. Δθw

Athruithe Staide

SoladLeacht

Gás

Teas isteach isteach

Teas isteach isteach

Teas a bhaint isteach

Teas a bhaint isteach

Reo

Leá

Leá

Fiuchadh

Comhdhlúthú

Fiuchadh

ComhdhlúthúReo

Pairteagáil ag creathadh. Suíomh socraithe

Pairteagáil ag sleamhnú ar a chéile

Pairteagáil ag bogadh timpeall go tapaidh

http://www.absorblearning.com/media/item.action;jsessionid=540A7154BA7D60970489EBDD2DCFE053?quick=ap (GALU)

http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=t1 FIUCHADH)

Teas FolaighTeas Folaigh (Latent Heat)

An méid teasfhuinnimh scaoilte nó ionsúite ag corp le linn athrú staide.

Dhá shaghas a n-úsáidtear go minic:Teas folaigh galúcháin (Latent heat of

vapourisation)Méid teasfhuinnimh scaoilte nó ionsúite le linn

athrú ó leacht go gásTeas folaigh leáite (Latent heat of fusion)

Méid teasfhuinnimh scaoilte nó ionsúite le linn athrú ó solad go leacht

Siombail: L Aonad: Giúil (J)

Cuar Téimh

Teas Folaigh

Meadaítear teocht leachta le téamh

Teas Folaigh

Teocht

Am (Nóimead)Meadaítear teocht solaid le téamh

Meadaítear teocht gháis le téamh

http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=s7 CUAR Teimh)http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=zz Cuar Fuarú

Sainteas Folaigh

Sainteas Folaigh:An méid teasa is ga chun 1 kg den ábhaira athrú ó staid amhain go staid eile ganathrú teochta.

Siombail: l Aonad: J kg-1

Foirmle: Nuair a n-athraítear staid substainte darb mais m kg, an t-athrú fhuinnimh, Q, atá i gceist :

l = Q/m & Q = ml

Sainteas Folaigh

• Sainteas folaigh leáite• An fuinneamh is gá chun 1 kg d’ábhair a athrú ó

solad go leacht gan athrú teochta i.e. ag an leá phointe. (nó an fuinneamh a scaoiltear ag athrú 1 kg ó leacht go solad )

• Sainteas folaigh galúcháin• An fuinneamh is gá chun 1 kg ábhair a athrú ó leacht

go gás gan athrú teochta i.e. ag an fiuchphointe. (nó an fuinneamh a scaoiltear ag athrú 1kg ó gás go leacht)

Caidéal Teasa

Caidéal

Leacht

Comhdhlúthadán

Reoiteoir

Gal

1

2

3

4GalúGalaítear an leacht. Ionsúnn sí teas folaigh

ón taobh te.ComhbhrúiteoirCuirtear brú ar an ngás agus athrítear ar ais

go leacht éComhdhlúthadánAg comhdhlúthú ar ais go leacht scaoileann

an gás amach an teas folaigh agus leanann sé ar aghaidh mar leacht gan an teas folaigh seo ann.

Comhla forbarthaLaghdaítear ar an mbrú agus athraíonn an

leacht ar ais go gás agus tosnaíonn an próiseas sin arís

http://www.ior.org.uk/ior_/fantastic_fridges_site/science/fridge1/fridgediag.htmhttp://www.heizung-waermepumpe.de/en/this-is-how-a-heat-pump-functions/heat-pump-principle/functionality.html

Sainteas Folaigh Leáite a thomhas

Calraiméadar

Insliú

Oighear brúite

Uisce

Cas an t-oighear in éadach lena bhrú agus lena thriomú. Teirmiméadar

digiteach

10°C

Ríomhaireachtaí

Teas a ghnóthaíonn an oighear = teas a chailleann uisce agus calraiméadar

Gnothaíonn an oighear teas i dhá shlí:

(1) Ag athrú staide: Leánn sé agus tógann sé teas folaigh Q= mi l(2) Ag ardú teochta: Nuair ata sé leáite beidh an teocht ag 0° C. Tógann sé níos

mó teasa isteach chun an teocht seo a n-ardú.

Q = mi cw θi

Teas a chailleann an uisce = mw cw wTeas a chailleann an calraimeadar = mc cc w

mi l + micw θi = mw cw θ w + mc cc θ w

SAINTEAS FOLAIGH GALÚCHÁIN UISCE A THOMHAS

RíomhaireachtaíFuinneamh caillte ag an gal = fuinneamh faighte ag an gcalraiméadar

+ an fuinneamh faighte ag an uisce.

Cailleann an gal teas i dhá shlí:(1) Ag athrú staide: Nuair a n-athraíonn sé ar ais go leacht scaoileann

sé amach teas folaigh Q = mgal l

(2) Ag athrú teochta:Nuair ata sé athraithe go leacht beidh an teocht ag 100 ° C. Scaoileann sé nios mo teasa amach nuair a thiteann an teocht sios.

Q = mgal cw θ gal

Teas a ghnóthaíonn an t-uisce = mw cw w

Teas a ghnóthaíonn an calraimeadar = mc cc w

mgall + mgalcw θgal = mw cw θ w + mc cc θ w

Aistriú (= Traschur = Tarchur = Transfer) Teasa

Seoladh (Conduction) Trí solaid Comhiompar (Convection)Gáis agus leachtanna (sreabháin – fluids)Radaíocht (Radiation)Níl aon mhéan ag teastáil.

Seoladh

An bhealach ina bhogann teastrí ábhar ó mhóilín go móilín trí chreathadhmóilíní ach gan na móilíní bogadh as a n-áitféin. Níl aon ghluaiseacht iomlán nasubstainte

Seoladh

Seolaidh i miotail

Is drochsheoltóir uisce

Oighear

Uisce

Promhadán

Sreinge

U Luach

U- Luach:An méid teasfhuinnimh a shreabhann trasna an struchtúir ó

thaobh amháin go taobh eile trí 1 mhéadar cearnach i soicind amháin nuair atá laghdú teochta aon chéim amháin

trasna air.Aonad: J s-1m-2 K-1 = W m -2 K-1

Insliú• Usáidtear inslitheoiri chun laghdú a

dheanamh ar an méid teasa a chailltear i dteach- laghdú ar an U-luach

- ballaí cuasacha líonta le haer nó polaistirín- gloiniú dúbáilte.- Insliú san ailéir (snáithíní gloiní)

- http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=s5 Seoladh i miotail

Comhiompar

Aistriú teas-fhuinnimh nuair a bhogann napáirteagáil tríd an substaint agus an teas á iompar acu. Bíonn sruthanna ag dul timpeallan sreabháin de bharr gluaiseachta teasa.

Comhiompar

Sruthanna Comhiompar

Téitear an t-aer agus ardaítear é

Éiríonn aer fuar agus titeann sé arís

Téitheoir

Comhiompar i leachtanna a léiriú

Comhiompar in aer

• http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=12p Comhiompar sa domhain)

• http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=an Comhiompar in uisce

Radaíocht (Radiation)Astaíonn gach corp te teasfhuinneamh idtonnta leictreamaighnéadacha radaíocht. Is féidir le teas gluaiseacht ó

áit te go háitfuar trí radaíocht.Níl aon pairteagáil agteastáil.

Radaíocht ó channa dhubh a chur i gcomparáid

le radaíocht ó channa gheal

Canna dubh Canna geal100cm3 d’uisce 100cm3 d’uisce ag 70° Cag 70° C

Tairiseach na gréine

• Tairiseach na gréine:Is é tairiseach na gréine ná an méid fuinnimh sasoicind ón ngrian ag titim go normalach armhéadar chearnach d'atmaisféar an domhainagus an ghrian ag a meán fad ón domhain.

• Aonaid: Wm-2 . Gnáthluach 1.35kWm-2