วารสารสตวแพทยศาสตร มข. ปท 22 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2555 255

Identification of Jaagsiekte Sheep Retrovirus Infection in Sheep in Maedi-

visna Virus Seropositive Farms in Ratchaburi Province, Thailand

Trakarnsak Paethaisong1, Rattiya Naksuwan1, Philaiphon Chetiyawan1, Chongmas Antarasena1*

Abstract

Case history—Between December 2010 and February 2012, necropsies were performed on five dead sheep submitted from two farms in Ratchaburi province, western Thailand. The animals were approxi-mately one to three years old. They showed signs of weight loss, chronic respiratory disease e.g. dys-pnea and respiratory distress, and finally fatal. Histopathology examination and virological tests were performed. In addition, serum samples of sheep from the same farms were tested for antibodies against Maedi-visna virus (MVV) by indirect ELISA.

Clinical findings—Respiratory tracts of the affected sheep were filled with frothy fluid. Lungs were enlarged, heavy, edematous, and failed to collapse. Grayish-white multiple nodular lesions of 0.5-3 cm. in diameter were observed scatter through lung parenchyma. Microscopic picture revealed the formation of neoplastic foci composed of one layer of columnar epithelial cells arranged in acinar and papillary pat-tern. The neoplasms were surrounded by a large number of alveolar macrophages. Moreover, bronchiolar lumen was overflowing by proliferation of bronchiolar epithelium was also observed. Jaagsiekte sheep retrovirus (JSRV), the etiological agent of ovine pulmonary adenocarcinoma (OPA), was amplified from neoplastic lung tissues of five sheep by using real-time PCR. The seroprevalence of MVV infection in sheep aged over one year in the two farms were 75.38% (49/65) and 5.26% (1/19). These results provide evidence and confirm the presence of natural OPA coexisted with MVV in sheep in western Thailand.

Conclusion—This is the first report describing the occurrence of OPA coexisting with MVV in sheep in western Thailand. Farmers should be advised to remove affected-OPA and MVV- infected sheep, includ-ing their offspring’s, to prevent the spread of these diseases.

KKU Vet J. 2012;22(2):255-271. http://vmj.kku.ac.th/

Keywords: Ovine pulmonary adenocarcinoma; Maedi-visna virus; Jaagsiekte sheep retrovirus;

Sheep; Ratchaburi province1Veterinary Research and Development Center (Western Region), Po. Box 18, Chom bueng District, Ratchaburi Province, 70150*Corresponding author: Tel. 0-3222-8419, Fax. 0-3222-8379 ext. 114, E-mail: achongmas@gmail.com

CASE REPORT

KKU Vet J Vol. 22 No. 2 July - December 2012256

การตดเชอ Jaagsiekte sheep retrovirus ในฟารมเลยงแกะทตรวจพบแอนตบอดตอเชอ Maedi- visna virus ในจงหวดราชบร

ตระการศกด แพไธสง1, รตตยา นาคสวรรณ1, พไลพร เจตยวรรณ1, ชองมาศ อนตรเสน1*

บทคดยอ

การพรรณนาสตวปวย ระหวางเดอนธนวาคม พ.ศ. 2553 ถงเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2555 ศนยวจย

และพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนตก ไดด�าเนนการผาซากแกะอายระหวาง 1-3 ป จ�านวน 5 ตว จาก

ฟารมเลยงแกะจ�านวน 2 แหงในอ�าเภอสวนผง จงหวดราชบร สตวปวยมน� าหนกลดลง และแสดง

อาการระบบทางเดนหายใจแบบเรอรง ไดแก หอบ หายใจล�าบาก และตายในทสด หลงการตรวจซาก

ท�าการชนสตรเนอเยอทางจลพยาธวทยาและไวรสวทยา นอกจากนเจาหนาทศนยวจยและพฒนาการ

สตวแพทยภาคตะวนตกไดด�าเนนการเกบซรมแกะทเลยงรวมฝงเพอตรวจหาแอนตบอดตอเชอ

Maedi-visna virus (MVV) ดวยวธ indirect ELISA

ผลการตรวจทางคลนก ผลการตรวจซาก พบหลอดลมและทอทางเดนหายใจมของเหลวลกษณะ

เปนฟองบรรจอยภายใน ปอดมขนาดใหญ บวมน�า น� าหนกมาก และเนอปอดไมแฟบ พบกอนเนอ

งอกสเทา-ขาว มเสนผาศนยกลางขนาด 0.5-3 เซนตเมตรกระจายทวเนอปอด ผลการตรวจทางจลพยาธ

วทยาของปอด พบกลมเนองอกมะเรงประกอบดวยเซลลเนองอกมรปรางเปนแทงเรยงแถวเพยงชน

เดยว มการเจรญเตบโตประกอบดวยโครงสราง 2 รปแบบ คอมลกษณะเปนถงตอมหรอถงเลกๆ และ

มรปรางคลายนวมอ พบ alveolar macrophage จ�านวนมากลอมรอบกลมเนองอกมะเรง นอกจากนยง

ตรวจพบการเพมจ�านวนของเซลลเยอบผวของหลอดลมขนาดเลกภายในเนอเยอปอดจ�านวนมากยน

เขาไปในทอหลอดลม จากการตรวจหาสารพนธกรรมของเชอ Jaagsiekte sheep retrovirus (JSRV)

ซงเปนสาเหตของโรค Ovine pulmonary adenocarcinoma (OPA) ในกอนเนองอกทปอดแกะทง 5 ตว

ดวยวธ real time PCR พบการเพมจ�านวนชนสารพนธกรรมของเชอ JSRV ในเนองอกของปอด จาก

การตรวจหาแอนตบอดตอเชอ MVV ในฝงแกะทตดเชอ JSRV ทงสองฝง พบความชกทางซรมวทยา

ของเชอ MVV ในแกะทอายมากกวา 1 ป เทากบ 75.38% (49/65) และ 5.26% (1/19) ผลการตรวจทาง

หองปฏบตการเปนหลกฐานยนยนวาแกะปวยดวยโรค OPA รวมกบมการตดเชอ MVV ในฝงแกะทง

สอง

ขอสรปรายงานนเปนรายงานการเกดโรค OPA รวมกบการตดเชอ MVV ในฝงแกะทเลยงในภาค

ตะวนตกของประเทศไทยเปนครงแรก ดงนนในการควบคมและก�าจดโรคจงควรแนะน�าใหเจาของ

สตวคดทงแกะปวยและแกะทใหผลบวกตอการทดสอบโรค รวมทงลกทเกดจากแมแกะทตดเชอไวรส

ทงสองชนด

วารสารสตวแพทยศาสตร มข. ปท 22 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2555 257

วารสารสตวแพทยศาสตร มข. 2555;22(2): 255-271. http://vmj.kku.ac.th/

ค�าส�าคญ: โรค Ovine pulmonary adenocarcinoma, เชอ Maedi-visna virus, Jaagsiekte sheep retro-

virus, แกะ จงหวดราชบร1ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนตก ตปณ. 18 อ�าเภอจอมบง จงหวดราชบร 70150*ผเขยนทใหการตดตอ: โทร. 0-3222-8419 โทรสาร. 0-3222-8379 ตอ 114 E-mail: achongmas@gmail.com

บทน�า

โรคตดเชอไวรสของระบบทางเดนหายใจแบบเรอรงของแกะโตเตมวยทส�าคญและกอให

เกดความสญเสยทางเศรษฐกจในฟารมเลยงแกะสง ไดแกโรค Ovine pulmonary adenocarcinoma

และโรค Ovine progressive pneumonia หรอ Maedi-visna เนองจากสตวทตดเชอไวรส เจรญเตบโต

ชา ใหผลผลตต�า โรคทงสองชนดหากสตวตดเชอตามธรรมชาตจะมระยะฟกตวยาวนานตงแต 6 เดอน

จนถง 2-3 ป ดงนนมกพบการเกดโรคในแกะทมอายระหวาง 1- 4 ป [1-3] แตสวนใหญอาย 3-4 ป

[2-3] พบโรคทงสองในหลายประเทศทวโลกทมการเลยงแกะ ทงในทวปยโรป แอฟรกา อเมรกา และ

ในทวปเอเชย แตไมพบการเกดโรคในประเทศออสเตรเลย และนวซแลนด [4-5]

โรค Ovine pulmonary adenocarcinoma (OPA ; sheep pulmonary adenomatosis ; Jaag-

siekte) เปนโรคตดตอทมสาเหตเกดจากเชอ Jaagsiekte sheep retrovirus (JSRV) จดอยใน genus

Betaretrovirus ใน family Retroviridae ท�าใหเกดกอนเนองอกภายในปอด (lung cancer) เซลลมะเรง

มตนก�าเนดมาจากเซลลชนด type II alveolar pneumocyte และ Clara bronchiolar epithelial cell [6]

กอนเนองอกทปอดเปนแหลงส�าคญของการเพมจ�านวนของเชอ JSRV [7] แกะเปนสตวทตดเชอได

ตามธรรมชาต ในฝงแกะทมการตดเชอ JSRV แกะเกอบทกตวของฝงจะตดเชอไวรส แตมสวนนอย

เทานนทมการพฒนากอนเนองอก [2] หากเกดเนองอกภายในปอด แกะจะแสดงอาการปวยแบบเรอรง

ลกษณะของโรคจะด�าเนนไปอยางชาๆ สตวผอมแหง มน�าหนกลดลงตอเนอง หายใจล�าบาก มน�ามก

เหนยวขน หากใหสตวกมหวลงต�าจะพบของเหลวเปนฟองไหลออกจากชองจมก สตวปวยมกตาย

เนองจากตดเชอแบคทเรยแทรกซอนทปอด โดยเฉพาะเชอ Mannheimia haemolytica ทท�าใหปอดบวม

เมอผาซากจะตรวจพบปอดมขนาดใหญ น�าหนกมาก และไมแฟบ พบกอนเนองอกลกษณะแขงหลาย

ขนาด มสเทาหรอน� าตาลอมชมพกระจายทวปอดทงสองขางซงเปนลกษณะทส�าคญของโรคน พบ

ของเหลวเปนฟองในหลอดลมและทอทางเดนหายใจ [2,8] ซงของเหลวเหลานเปนแหลงแพรเชอ

ไวรสทส�าคญ เนองจากมเชอไวรสสะสมในปรมาณสง [9] ในฝงทตดเชอไวรสครงแรกจะพบสตวใน

ฝงมอตราการปวยและตายสงถง 80% หากระยะเวลายาวนานขน อตราการตดเชอจะเพมขน แตอตรา

การตายต�าลง พบแกะตายประมาณ 2-5% ตอป แกะสวนใหญในฝงทตดเชอมกไมพบเนองอกในชวง

อายของการเลยงเพอการคา [5] เนองจากระยะเวลาในการเลยงสน เนอแกะทนยมบรโภคผลตจากลก

KKU Vet J Vol. 22 No. 2 July - December 2012258

แกะอายไมเกน 1ป

โรค Ovine progressive pneumonia (OPP) หรอ Maedi-visna (MV) เปนโรคตดเชอไวรส

ชนดเรอรงของแกะ โรคจะด�าเนนไปอยางชาๆคอยเปนคอยไป ตอมาจะรนแรงขน แกะทตดเชอไวรส

สวนใหญมกไมแสดงอาการปวยใหเหน หากสตวแสดงอาการจะมสองลกษณะ ทพบบอยครงคอ

อาการระบบทางเดนหายใจ (maedi) ไดแก ปอดอกเสบเรอรง ไอแหงๆ หายใจล�าบาก มน�ามก รางกาย

ซบผอม อกลกษณะคออาการทางระบบประสาท (visna) พบไดนอยกวา ไดแก ขาหลงออนแรง สญ

เสยการทรงตว และเปนอมพาต อาจพบอาการอนๆรวมดวยไดแกเตานมอกเสบ และ/หรอขออกเสบ

[10] ความรนแรงของโรคขนกบสายพนธแกะ และการตดเชออนๆแทรกซอน สตวทแสดงอาการปวย

จะตายภายใน 3-12 เดอน เนองจากภาวะขาดออกซเจน (anoxia) หรอตดเชอจลชพอนแทรกซอน [11]

ในพนททเรมมอบตการณของโรค แกะทตดเชอจะมอตราการตายสงถง 20-30% [4] โรคนมสาเหต

เกดจากเชอ Maedi-visna virus (MVV) จดอยใน genus Lentivirus ใน family Retroviridae จากการ

วเคราะหลกษณะทางพนธกรรมพบวา เชอนมลกษณะทางพนธกรรมคลายคลงกบเชอ Caprine arthri-

tis-encephalitis virus (CAEV) ทกอใหเกดโรคขออกเสบและสมองอกเสบในแพะ [12] โดยม

เปอรเซนตความคลายคลงกนของล�าดบนวคลโอไทดของยนสวน envelope ระหวาง 73-74.4% [13]

เชอไวรสทงสองชนดจงจดอยในกลมเดยวกนคอกลม Lentivirus ของสตวเคยวเอองขนาดเลก (Small

ruminant lentivirus; SRLV) [14] เชอ MVV มระยะฟกตวนานตงแต 2 ปขนไปจงพบวาสตวทแสดง

อาการปวยจะมอายมากกวา 2-4 ป [15] แกะตดเชอไวรสไดหลายทาง ในลกแกะ ตดเชอในระยะแรก

คลอดโดยกนน�านมเหลองและ/หรอน�านมของแมแกะทมเชอไวรส สวนในแกะโตเตมวยตดเชอโดย

การหายใจซงเปนทางตดเชอทส�าคญ โดยเฉพาะในฝงทเลยงแกะรวมกนหนาแนน เนองจากแกะปวย

จะขบเชอไวรสปรมาณสงปนเปอนออกมาพรอมสงคดหลงจากปอดทขบออกมาทางชองจมก ท�าให

แกะภายในฝงตดเชออยางรวดเรว [12] เมอเชอไวรสเขาสรางกายจะไปจบตวกบ DNA ของเซลลเมด

เลอดขาว ไดแก lymphocyte, monocyte และ macrophage แตเชอไวรสจะเพมจ�านวนใน mature

macrophages ซงเปนเซลลเปาหมายหลกของเชอ MVV [12,16] แกะทตดเชอจะมเชอไวรสคงอย

ตลอดชวต และเปนพาหะแพรเชอใหแกะรวมฝง ไมวาแกะพาหะจะแสดงอาการปวยหรอไมกตาม [3]

ในฝงแกะทตดเชอ JSRV ตามธรรมชาต มกมการตดเชอ MVV รวมดวย เชอไวรสทงสอง

ชนดจะเสรมฤทธซงกนและกน (synergistic interaction) ท�าใหโรครนแรงขน [2] เนองจากเชอ JSRV

ท�าใหเชอ MVV ทอยในระบบทางเดนหายใจมระดบสงขน ผลทตามมาคอเกดการแพรกระจายของ

เชอ MVV ภายในฝงเพมมากขน [4] มผรายงานการเกดโรค OPA และ OPP รวมกนในแกะทงในระดบ

รายตวและรายฝง Rosadio et al. [17] ศกษารอยโรคและลกษณะทางจลพยาธวทยา รวมทงตรวจพบ

แอนตบอดตอเชอ Ovine lentivirus ในฝงแกะทตดเชอ JSRV รวมกบเชอ MVV ตามธรรมชาตท

ประเทศสหรฐอเมรกา แกะปวยแสดงอาการน�าหนกลด และหายใจล�าบาก Dawson et al. [18] ศกษา

วารสารสตวแพทยศาสตร มข. ปท 22 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2555 259

อตราการตรวจพบแอนตบอดตอเชอ MVV ในแกะทน�ามาเลยงรวมฝงแกะทมการตดเชอ MVV อยาง

เดยว เปรยบเทยบกบแกะทน�ามาเลยงรวมฝงทมการตดเชอ JSRV และ MVV พบวาแกะทเลยงรวมฝง

แกะทมการตดเชอไวรสทงสองชนดรวมกนจะตรวจพบแอนตบอดตอเชอ MVV สงถง 60% (3/5 ตว)

ภายในระยะเวลา 1 ป แตตรวจไมพบแอนตบอดตอเชอ MVV ในแกะทเลยงรวมฝงทมการตดเชอ

MVV เพยงอยางเดยว สวนทประเทศสเปน González et al. [19] รายงานการเกดโรค OPA และ OPP

รวมกนและกลาววาในฝงทเกดโรค OPA ตรวจพบแอนตบอดตอเชอ MVV สงถง 69.49% แตมแกะ

เพยง 10.2% เทานนทมรอยโรค OPP ทปอด

ในประเทศไทยกรมปศสตวไดน�าเขาแกะพอ-แมพนธจากตางประเทศมาเลยงเพอปรบปรง

พนธแกะภายในประเทศ มจดประสงคเพอเพมผลผลตและรายไดใหแกเกษตรกรโดยเรมน�าเขาแกะ

พนธคาทาดนจากประเทศสหรฐอเมรกาเมอป พ.ศ.2532 ตอมาในป พ.ศ.2540 น�าเขาแกะพนธซานตา

อเนสซงเปนแกะเนอจากประเทศบราซล และในระยะเวลาตอมากรมปศสตวไดน�าเขาแกะพนธเซาท

แอฟรกนมตตอนเมอรโน พนธคอรรเดล และแกะพนธบอนด ซงใหผลผลตทงเนอและขนทมลกษณะ

ดเขามาเลยงปรบปรงพนธแกะในประเทศ นอกจากนยงมการเลยงแกะเพอธรกจการทองเทยวใน

รสอรทในหลายภมภาค โดยเฉพาะพนททมภมประเทศใกลเคยงกบประเทศออสเตรเลย อ�าเภอสวนผง

จงหวดราชบรเปนพนทหนงทมการเลยงแกะเปนปศสตวของรสอรทเพอดงดดความสนใจของนก

ทองเทยวหลายแหง

รายงานนกลาวถงการตดเชอ JSRV ซงเปนสาเหตของโรค OPA ในฝงแกะทเลยงในอ�าเภอ

สวนผง จงหวดราชบร รวมทงลกษณะรอยโรคทตรวจพบดวยตาเปลาและทางจลพยาธวทยา การตรวจ

ยนยนชนดของเชอทางหองปฏบตการ และการตรวจหาแอนตบอดตอเชอ MVV เพอประเมนความ

ชกของโรค OPP ในฝงแกะ เพอใหเกษตรกรผเลยงแกะ รวมทงผเกยวของไดทราบขอมลการเกดโรค

ทงสองในประเทศไทย และใชเปนแนวทางในการเฝาระวง ควบคมและปองกนโรคตอไป

วสดอปกรณและวธการ

ประวตสตวปวย

แกะปวยฟารมท 1

ฟารมเลยงแกะแหงแรกตงอยท ต �าบลสวนผง อ �าเภอสวนผง จงหวดราชบร เลยงแกะพนธ

ผสมพนเมองและคาทาดน (Katahdin) จ�านวนทงหมด 65 ตว วตถประสงคหลกของการเลยงเพอ

ธรกจการทองเทยวประเภทรสอรท ในระยะเวลาประมาณ 5 ปทผานมา เจาของทยอยน�าแกะเขามา

เลยงจากฟารมหลายแหงในประเทศไทย ไดแกอ�าเภอสวนผง จงหวดราชบร อ �าเภอก�าแพงแสน จงหวด

นครปฐม และจงหวดแมฮองสอน จ�านวนรวม 3-4 ครง แกะทกตวผานการตรวจเฉพาะโรคบรเซลโล

ซสกอนน�าเขาฝง สภาพฟารมมรวรอบขอบชด มจ�านวน 2 โรงเรอน โรงเรอนท 1 มแกะ 62 ตว และ

KKU Vet J Vol. 22 No. 2 July - December 2012260

โรงเรอนท 2 มแกะจ�านวน 3 ตว โดยมอายตงแต 1 ป 2 เดอน – 5 ป (เฉลยอาย 4 ป) จ�าแนกตามกลม

อายเปน 1-2 ป จ�านวน 4 ตว และอาย 4-6 ป จ�านวน 61 ตว สภาพของฟารมอยตดเชงเขาและถนน

ลาดยาง ลกษณะโรงเรอนเปนพนไมยกสง หลงคามงหญาแฝก ปลอยทงหญาปด ใหหญาและอาหาร

ขน ใชน� าประปา ใหกอนแรธาตแขวนใหเลยกน

ตงแตวนท 23 ธนวาคม 2553 ถงวนท 16 มนาคม 2555 เจาหนาทของรสอรทพบแกะพนธคา

ทาดน ปวย/ตายจ�านวน 4 ตว อายระหวาง 1-3 ป กอนตายแกะแสดงอาการ ซม หายใจหอบ มน�ามก

ไมกนอาหาร ระยะเวลาปวยถงตายตงแต 2 วน-3 สปดาห จงสงซากชนสตรหาสาเหตการตายทศนยวจย

และพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนตก

จากการสอบสวนโรคโดยเจาหนาทศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนตกเมอวน

ท 29 ธนวาคม 2553 หลงเจาของสตวสงตรวจครงแรก พบวามแกะอกประมาณ 10 ตว แสดงอาการ

ปวยของระบบทางเดนหายใจไดแก มน�ามกไหล หายใจล�าบาก บางตวจามและไอ ไมพบแกะตายเพม

ทงนในระยะเวลา 5 ปทผานมามแกะตายปละประมาณ 1-2 ตว มอตราการปวยและการตาย 15% และ

3% ตามล�าดบ แกะทตายสวนใหญจะแสดงอาการผดปกตของระบบทางเดนหายใจและปวยอยาง

เรอรง นอกจากนยงไดท �าการเกบซรมแกะทกตวในฟารมเพอน�ามาตรวจหาแอนตบอดตอเชอ MVV

ใชประกอบการวนจฉยโรครวมกบวธอนๆ

แกะปวยฟารมท 2

ฟารมเลยงแกะแหงท 2 ตงอยทต �าบลสวนผง อ �าเภอสวนผง จงหวดราชบร หางจากฟารมแรก

ประมาณ 30 กโลเมตร เลยงแกะพนธพนเมองจ�านวน 25 ตว อายตงแต 2 เดอน – 6 1/2 ป เจาของน�า

แกะเขามาเลยงโดยซอมาจากฟารมแหงหนงในต�าบลสวนผง อ �าเภอสวนผง จงหวดราชบร ตงแตเดอน

มถนายน 2554 จ�านวน 1 ครง โดยไมไดซอเขามาเพมอก วตถประสงคหลกของการเลยงแกะเพอธรกจ

การทองเทยวประเภทรสอรท สภาพฟารมมรวรอบขอบชด มจ�านวน 1 โรงเรอน ลกษณะโรงเรอน

เปนพนไมยกสง หลงคามงสงกะส สภาพของฟารมอยตดเชงเขาและถนนลาดยาง ปลอยทงหญาปด

ใหหญาและอาหารขน ใชน� าบาดาล ใหกอนแรธาตแขวนใหเลยกน

เมอวนท 3 กมภาพนธ 2555 เจาหนาทของรสอรทพบแกะปวย/ตายจ�านวน 1 ตว เปนแกะเพศ

เมย อาย 2 ป กอนตายแสดงอาการ ซม ไอ หายใจหอบ มไข และไมกนอาหาร มระยะเวลาปวยถงตาย

ประมาณ 3 วน จงสงซากชนสตรหาสาเหตการตายทศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนตก

ตอมาในวนท 20 กมภาพนธ 2555 เจาหนาทศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนตกไดเขาไป

ด�าเนนการสอบสวนโรค ไมพบแกะรวมฝงแสดงอาการปวย/ตายเพม ท�าการเกบซรมแกะทกตวใน

ฟารมเพอน�ามาตรวจหาแอนตบอดตอเชอ MVV ใชประกอบการวนจฉยโรครวมกบวธอนๆ

การตรวจทางพยาธวทยาและจลพยาธวทยา

ท�าการเปดผาซากแกะทงหาตวเพอตรวจวนจฉยรอยโรคดวยตาเปลา เกบตวอยางอวยวะ

วารสารสตวแพทยศาสตร มข. ปท 22 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2555 261

ภายในไดแก ปอด ตอมน�าเหลองในชองอก ตบ มาม ไต หวใจ และล�าไส เนอเยอสวนหนงสงหอง

ปฏบตการไวรสวทยาและแบคทเรยวทยา อกสวนแชในน�ายาคงสภาพ 10% ฟอรมาลน เพอเตรยม

เนอเยอและฝงพาราฟนดวยวธทางฮสโตเทคนค ตดเนอเยอหนาขนาด 4 ไมครอน ยอมดวยส Hema-

toxylin and Eosin (H&E) น�ามาตรวจการเปลยนแปลงของเนอเยอทางจลพยาธวทยา และจ�าแนกชนด

ของมะเรง

การตรวจทางไวรสวทยา

การเตรยมตวอยางและการสกด RNA

น�าตวอยางกอนเนองอกทปอด บดในโกรงท�าเปน 20% w/v tissue suspension ใน phosphate

buffer saline (PBS, pH 7.2-7.4) ปนดวยเครองหมนเหวยงความเรว 3,000 รอบ/นาท นาน 10 นาท น�า

น�าใสสวนบนกรองผานกระดาษกรอง ขนาด 0.45 มลลไมครอน น�าตวอยางทไดมาสกด viral RNA

ดวยชดสกดส�าเรจรป Virus DNA/RNA Extraction Kit II (Geneaid, Taiwan) ตามวธการของบรษท

ผผลต เกบตวอยางทอณหภม -20OC กอนน�ามาตรวจหา viral RNA

การตรวจยนสวน Long terminal repeats (LTR) ของเชอ JSRV ดวยวธ Real time PCR

น�าตวอยาง viral RNA ทสกดไดมาท�าปฏกรยา real time RT- PCR โดยใชน� ายาส�าเรจรป real

Time ready RNA Virus Master (Roche Diagnostics GmbH, Germany) แตละปฏกรยามปรมาตรรวม

20 ไมโครลตร ประกอบดวย Water PCR-grade ปรมาตร 8.6 ไมโครลตร Reaction Buffer 5× conc.

(ประกอบดวย RT-PCR Reaction Buffer, dATP, dCTP, dGTP and dUTP และ MgCl2) ปรมาตร 4

ไมโครลตร Enzyme Blend 50× conc. (ประกอบดวย Transcriptor RT และ Taq DNA Polymerase)

ปรมาตร 0.4 ไมโครลตร primer P1 และ primer P2 เขมขน 10 ไมโครโมล ชนดละ 0.5 ไมโครลตร

Taqman probe เขมขน 10 ไมโครโมล ปรมาตร 1 ไมโครลตร และตวอยาง RNA ปรมาตร 5 ไมโครลตร

ใชน�ากลนบรสทธเปนตวอยางควบคมลบ สวนตวอยางควบคมบวกเปนตวอยางกอนเนองอกแกะปวย

ดวยโรค OPA ตามธรรมชาต [20] น�าสวนผสมทงหมดบรรจลงในหลอด capillaries tube แลวน�าเขา

เครอง Real time Thermocycler LightCycler 2.0 (Roche Applied Science, Germany) โดย primers

และ probe ทใชส�าหรบเพมจ�านวนชนสารพนธกรรมของเชอ JSRV ในบรเวณ unique region (U3)

ของยนสวน long terminal repeat (LTR) มล�าดบเบส (sequence) ดงน

P1: 5' TGG GAG CTC TTT GGC AAA AGC C 3' (นวคลโอไทดต�าแหนงท 7210 ถง 7224)

P2: 5' TGA TAT TTC TGT GAA GCA GTG CC 3' (นวคลโอไทดต�าแหนงท 7316 ถง 7338)

Probe: 5'-FAM-AGC AAA CAT CCG ARC CTT AAG AGC TTT CAA AA-BHQ [9, 21]

สภาวะทท�าปฏกรยามดงน ทอณหภม 50OC นาน 10 นาท เปนปฏกรยา reverse transcription

และ pre-denature ทอณหภม 95OC นาน 30 วนาท ตามดวยปฏกรยา 50 รอบของ amplification ท

อณหภม 95OC นาน 10 วนาท และทอณหภม 55OC นาน 45 วนาท สดทายเปน cooling ทอณหภม

KKU Vet J Vol. 22 No. 2 July - December 2012262

40OC นาน 10 นาท วเคราะหผลผลต PCR ดวย LightCycler® Software 4.1

การตรวจหาแอนตบอดตอเชอ Maedi-visna virus (MVV)

ท�าการตรวจหาแอนตบอดตอเชอ MVV ดวยวธ indirect enzyme-linked immunosorbent

assay (iELISA) โดยใชชดทดสอบส�าเรจรป The CHEKIT-CAEV/MVV Screening ELISA Test Kit

(IDEXX Laboratories, Switzerland AG) วธการตามขนตอนทแนะน�าโดยบรษทผผลต ชดทดสอบน

เคลอบดวย purified whole virus ของเชอ MVV strain OLV ซงแยกไดในประเทศสวตเซอรแลนด

เปนแอนตเจน สวนปฏกรยาการทดสอบอาศยหลกการทแอนตบอดในตวอยางซรมแกะทเจอจางสบ

เทาจบตวกบไวรสแอนตเจนเปน antigen-antibody complex และใช anti-ruminant IgG ซงตดฉลาก

ดวยเอนไซม peroxidase ท�าปฏกรยาจบกบ antigen-antibody complex วดคาการดดกลนแสง (optical

density, O.D.) ดวยเครองสเปคโตรโฟโตมเตอรทความยาวคลน 450 nm. และแปลผลโดยค�านวณคา

sample to positive ratio (S/P ratio) (%) ดวยสมการ

หากคา S/P ratio ≥ 33.1% ถอวาใหผลบวกตอการทดสอบ [22] ผผลตกลาววาชดทดสอบน

มความไวและความจ�าเพาะ 100% และ 99.8% ตามล�าดบ [23]

การตรวจทางแบคทเรยวทยา

ท�าการตรวจหาเชอแบคทเรยชนดกอโรคทวไปทงในสภาวะอากาศปกตและในสภาวะไร

อากาศ น�าตวอยางหวใจ ตบ ปอด มาม ไต และล�าไสของแกะปวย เพาะแยกเชอในอาหารเลยงเชอ

Blood Agar Base (Oxoid) ทมสวนผสมของ 5% เมดเลอดแดงโค และ MacConKey Agar (Oxoid)

บมทอณหภม 37OC และตรวจสอบหาโคโลนเชอกอโรคทวไปในเวลา 24 และ 48 ชวโมง ตวอยางอก

สวนเพาะในอาหารเลยงเชอ Cooked Meat Medium (Oxoid) บมทอณหภม 37OC นาน 24 ชวโมง เพาะ

แยกเชอตอดวยอาหารเลยงเชอ Blood Agar Base ทมสวนผสมของ 5% เมดเลอดแดงโค บมใน An-

aerobic Jar with AnaeroGen (Oxoid) ทอณหภม 37OC ตรวจสอบหาโคโลนเชอกอโรคกลม

Clostridium spp. หลงการบมเชอ 48 ชวโมง

ผลการศกษา

ผลการตรวจทางพยาธวทยาและจลพยาธวทยา

ผลการตรวจซาก: จากการชนสตรซากแกะทงสองฟารมรวมจ�านวน 5 ตว สภาพภายนอก

ซากแกะซบผอม พบสารคดหลงไหลออกมาทางชองจมกทงสองขาง เมอท�าการผาซากตรวจรอยโรค

ทพบดวยตาเปลา พบวาแกะทกตวปอดอกเสบ บวมน�า มน�าหนกมากกวาปกต มเลอดคงและเนอปอด

Value (%) = (OD sample – OD negative) x 100%

(OD positive – OD negative)

วารสารสตวแพทยศาสตร มข. ปท 22 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2555 263

ไมแฟบ พบกอนเนองอกจ�านวนมากในปอดทงสองขาง มสขาวครมถงสเทา มขนาดเสนผาศนยกลาง

ตงแต 0.5-3.0 เซนตเมตรกระจายทวปอด (5/5 ตว) (Figure 1A) เมอตดขวางพบพนทหนาตดขรขระ

พบกอนเนองอกหลายกอน มสขาวแกมเทาและสะทอนแสงแวววาวเนองจากการหลงน� าเมอกจาก

กอนมะเรง (Figure 1B) บางตวพบกอนหนองในปอด (2/5 ตว) บางตวมสารคดหลงลกษณะเปนฟอง

ในหลอดลม (2/5 ตว)

ผลการตรวจตวอยางเนอเยอทางจลพยาธวทยา: ผลการตรวจแกะปวยทง 5 ตว พบกลมเนอ

งอกมะเรง (neoplastic foci) ประกอบดวยโครงสรางของตอมหลายแหงกระจายทวเนอเยอปอด เซลล

เนองอกมรปรางเปนแทง (neoplastic columnar cells) เรยงแถวเพยงชนเดยว กลมเนองอกมการเจรญ

เตบโตเปนโครงสราง 2 รปแบบ คอเปนโครงสรางคลายนวมอ (papillary growth pattern) (Figure

2A&B) สวนอกรปแบบมลกษณะเปนถงตอมหรอถงเลกๆ (acinar growth pattern) (Figure2A&C)

ซงเปนพยาธสภาพจ�าเพาะของโรค Ovine pulmonary adenocarcinoma [6,8] พบ alveolar macrophages

จ�านวนมากลอมรอบ neoplastic lesion (arrow head) (Figure 2C) นอกจากนยงตรวจพบการเพม

จ�านวนของเซลลเยอบผวของหลอดลมขนาดเลกภายในเนอเยอปอดจ�านวนมาก มลกษณะคลายนว

มอ ยนเขาไปในทอหลอดลม (Figure2D)

ผลการตรวจทางไวรสวทยา

ผลการตรวจหาสารพนธกรรมของเชอ JSRV ในบรเวณ unique region (U3) ของยนสวน

long terminal repeat (LTR) ในกอนเนองอกทปอดของแกะทง 5 ตวดวยวธ real time RT-PCR ตรวจ

พบการเพมจ�านวนชนสารพนธกรรมของเชอ JSRV ในบรเวณ U3 ของยนสวน LTR ในเนองอกของ

ปอดแกะปวยทง 5 ตว

ผลการตรวจหาแอนตบอดตอเชอ Maedi-visna virus (MVV)

ผลการตรวจหาแอนตบอดตอเชอ MVV ดวยวธ iELISA ในแกะทกตวทงสองฟารม พบวา

ฟารมแรกตรวจพบแกะทใหผลบวกตอการทดสอบโรค OPP เทากบ 75.38% (49/65) เมอพจารณา

จ�าแนกตามอายทตรวจพบแอนตบอดตอเชอ MVV พบวากลมแกะอายระหวาง 1-2 ปมอตราการตรวจ

พบแอนตบอดเทากบ 25% (1/4) สวนในกลมอายระหวาง 4-5 ปนน มอตราการตรวจพบแอนตบอด

เทากบ 78.69% (48/61) สวนแกะฟารมท 2 จ�านวน 19 ตว พบอตราการปรากฏของแอนตบอดตอเชอ

MVV เทากบ 5.26% (1/19) โดยแกะมอาย 6 ปครง

ผลการตรวจทางแบคทเรยวทยา

ผลการตรวจหาเชอทกอโรคทวไป ตรวจพบเชอ Mannheimia haemolytica ทปอดแกะตวท

5 ตรวจไมพบเชอแบคทเรยกอโรคทวไปในแกะตวท 1 ถง 4

KKU Vet J Vol. 22 No. 2 July - December 2012264

วจารณ

ในการวนจฉยโรค OPA ในแกะ OIE [2] และ CFSPH [5] แนะน�าใหใชวธการรวมกนหลาย

วธ ตงแตซกประวตและตรวจดอาการทสตวปวยแสดงรวมกบการตรวจทางหองปฏบตการไดแกการ

ตรวจรอยโรคทพบจากการผาซาก และการตรวจชนเนอทางจลพยาธวทยา รวมทงการตรวจหาไวรส

แอนตเจนในกอนเนองอกปอดทฝงในพาราฟนดวยวธอมมโนพยาธวทยา (Immunohistochemistry,

IHC) โดยยอมเนอเยอดวยแอนตบอดจ�าเพาะตอเชอ JSRV ทงนในปจจบนยงมการน�าวธการตรวจทาง

ชววทยาโมเลกลตรวจยนยนสารพนธกรรมทง proviral DNA และ RNA ของเชอ JSRV ในกอนเนอ

งอกทปอดและตอมน�าเหลอง รวมทงเซลลเมดเลอดขาวในเลอดดวยวธ PCR [1,7,9,21]

การศกษาครงนจากประวตสตวปวยทงสองฟารม พบแกะปวยทกตวเปนแกะโตเตมวยมอาย

ตงแต 1 ปขนไป [1-3 ป] รางกายซบผอม แสดงอาการของระบบทางเดนหายใจแบบเรอรงอยางเดน

ชดไดแกหายใจล�าบาก มระยะเวลาปวยนานมากกวา 2 สปดาห นอกจากนยงพบสารคดหลงไหลออก

มาทางชองจมกทงสองขางในแกะตวทตาย ซงอาการดงกลาวชน�าวาแกะปวยเนองจากการตดเชอ

JSRV และ/หรอ MVV เนองจากเชอไวรสทงสองชนดกอใหเกดโรคของระบบทางเดนหายใจอยาง

เรอรงในแกะโตเตมวย และมกพบการตดเชอไวรสทงสองชนดเกดรวมกนอกดวย [17-19] ดงนนเจา

หนาทของศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนตก จงไดท�าการเกบตวอยางซรมแกะทกตว

ทงสองฟารมเพอตรวจหาแอนตบอดตอเชอ MVV ประกอบการวนจฉยโรคทางซรมวทยารวมกบวธ

Figure 1. Macroscopic Findings of Lungs

A typical gross lesion of a naturally JSRV-infected sheep was lung enlargement and failed to collapse, heavy and edematous. Grayish-white numerous tumors were found with various sizes from small nodules to solid mass, 0.5-3.0 cm in diameter (arrow) (panel A). Panel B revealed cut surface of affected lung showing dense and glistening appearance (arrow head).

วารสารสตวแพทยศาสตร มข. ปท 22 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2555 265

การอนๆ จากการตรวจอวยวะภายในซากแกะทกตวพบปอดอกเสบ เนอปอดแนน มเลอดคง น� าหนก

มากกวาปกต เนอปอดไมแฟบและพบกอนเนองอกขนาดตางๆกนกระจายทวปอดทงสองขาง (Figure

1A&B) และจากผลการตรวจลกษณะทางจลพยาธวทยาของกอนเนองอกทปอดพบการเปลยนแปลง

และเพมจ�านวนของเซลลมะเรงรวมกน 2 รปแบบทงลกษณะ acinar และ papillary growth pattern ท

เจรญสมบรณในเนอเยอปอดจ�านวนมาก (Figure 2 A,B&C) เซลลเหลานมรปรางเปนแทง (columnar

cells) เรยงตวเปนแถวชนเดยว และยงพบการเพมจ�านวนของเซลลเยอบผวของหลอดลมขนาดเลกภายใน

เนอเยอปอด มลกษณะคลายนวมอหรอตงเนองอกจ�านวนมากยนเขาไปในทอหลอดลม ซงเปนลกษณะ

Figure 2. Microscopic Findings of Lung Obtained from a JSRV Naturally JSRV-infected Sheep

Figure 2A, Neoplastic epithelial cells arranged in acinar (arrow head) and papillary pattern (arrow) (original magnification × 200). Figure 2B, The neoplastic cells which is columnar in shaped, forms papillary structures along the surface of thin fibro vascular cores (original magnification × 400). Figure 2C, Adenocarcinoma, acinar subtype. The large numbers of alveolar macrophages infiltrated around the neoplasms (arrow head) (original magnification × 400). Figure 2D, Proliferation of neoplastic bronchiolar secretary epithelial cells protrudes into the bronchiolar lumen (original magnification × 200). (H&E staining)

KKU Vet J Vol. 22 No. 2 July - December 2012266

ของ bronchiolar carcinoma (Figure 2D) ลกษณะรอยโรคทงทตรวจพบดวยตาเปลาและทางจลพยาธ

ดงกลาวมาแลวนเปนลกษณะทจ�าเพาะและเปนหลกฐานส�าคญบงชวาแกะตดเชอ JSRV ซงเปนสาเหต

ของโรค OPA [6,8,24] นอกจากนลกษณะทางพยาธวทยาการเกดโรค OPA ในครงนคลายคลงกบ

รายงานการเกดโรค OPA ตามธรรมชาตในแกะทประเทศอหราน [25] และ ประเทศอยปต [26]

ในการศกษาครงนตรวจไมพบการแพรกระจาย (metastasis) ของเซลลมะเรงไปอวยวะภาย

ในอนๆทงภายในและภายนอกชองอก เชนท mediastinal lymph node ซงสอดคลองกบการเกดโรค

นทประเทศอหราน [25] และประเทศอยปต [26] อยางไรกตาม metastasis ของเซลลมะเรงสามารถ

ตรวจพบได เชนทประเทศอสราเอลพบวาแกะทปวยดวยโรคนจะตรวจพบการแพรกระจายของเซลล

มะเรงสงถง 50% [24] กอนเนองอกทเกดขนจะสงผลกระทบตอการแลกเปลยนกาซของปอด และปด

กนทางเดนหายใจ ท�าใหสตวปวยหายใจล�าบาก เหนอยงาย และเนองจากมะเรงทเกดขนเปนชนด

adenocarcinoma ซงเจรญมาจาก Type II alveolar cell และ Clara cell ซงเปนเซลลตอม (glandular

หรอ secretory cell) โดย Type II alveolar cell มคณสมบตสามารถสงเคราะห pulmonary surfactant

เคลอบผวเยอบถงลมเพอลดแรงตงผวของถงลมปองกนไมใหถงลมแฟบลงในขณะหายใจออก สวน

Clara cell จะสรางสารโปรตนเพอปองกนเยอบผวของ bronchioles เซลลมะเรงทเพมขนสงผลใหม

การสรางของเหลวในถงลมและทอหลอดลมขนาดเลกเพมขนและเกดการสะสมภายในปอด เมอตด

กอนเนองอกจงพบวาหนาตดสะทอนแสงแวววาวจากสารคดหลงเหลานของเซลลมะเรง

การยนยนชนดของเชอ JSRV สามารถท�าไดหลายวธ ไดแกการตรวจหาไวรสแอนตเจนใน

กอนเนองอกปอดทฝงในพาราฟนดวยวธอมมโนพยาธวทยา [8] และการตรวจสารพนธกรรมของเชอ

JSRV ในกอนเนองอกทปอดดวยวธ PCR ในการศกษานใชวธ real time RT-PCR เนองจากมความ

ไว ความแมนย �า และความจ�าเพาะสง ใชเวลาตรวจสนภายใน 1-2 ชวโมง รวมทงลดโอกาสของการ

ปนเปอนตวอยางขามกนเมอเทยบกบวธ conventional PCR [27] ท�าการตรวจโดยใช primers คทม

ความจ�าเพาะกบยนสวน LTR ของเชอ JSRV ซง LTR gene จะอยทปลายทงสองขางของ proviral

DNA ท�าหนาทในการควบคมยนอนและเปนตวตงตนในการเพมจ�านวนของเชอ JSRV ยนสวน LTR

จะถกกระตน (activate) เฉพาะใน secretory cells ของปอดเทานน และเนองจากการเรยงล�าดบเบส

ของยนสวนนแตกตางจากเชอ retrovirus ชนดอนของแกะ เชน endogenous sheep retrovirus และ

enzootic nasal tumour virus (ENTV) ดงนนการตรวจพบสารพนธกรรมของยนสวน LTR จงยนยน

การตดเชอ JSRV ในแกะปวยทง 5 ตว [7,9,21] สวนการตรวจหาแอนตบอดจ�าเพาะตอเชอ JSRV ใน

ซรมไมนยมใช เนองจากสตวทตดเชอไวรสไมตอบสนองทางระบบภมคมกนตอเชอ JSRV ในกระแส

เลอด (humoral immune response) [28]

จากการตรวจซรมแกะรวมฝงทกตวทงสองฟารมเพอตรวจหาแอนตบอดตอเชอ MVV ดวย

วธ iELISA ตรวจพบแกะทใหผลบวกตอโรคในฟารมแรกสงถง 75.38% (49/65) สวนฟารมทสอง

วารสารสตวแพทยศาสตร มข. ปท 22 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2555 267

ตรวจพบเพยง 1 ตวจากแกะทงฟารมจ�านวน 19 ตวหรอคดเปน 5.26% เมอพจารณาอายแกะทตรวจ

พบแอนตบอดตอเชอ MVV พบวา แกะเกอบทกตวมอายมากกวา 4-5 ป ทงนเนองจากเชอ MVV ม

ระยะเวลาฟกตวของเชอเปนเวลานาน ตงแตหลายเดอนจนถงมากกวา 2 ป [4,29] มแกะเพยงตวเดยว

ของฝงแรกทมอาย 1-2 ป ทงนอาจเนองจากตดเชอในระยะแรกเกด จากการสอบถามเจาของสตวพบ

วาคดทงเฉพาะแกะตวทปวยออกจากฝงแตลกแกะเกดใหมยงคงเลยงตอ การศกษานเลอกใชวธ

iELISA โดยใชชดทดสอบส�าเรจรปท coat plate ดวย purified whole virus ของเชอ MVV strain OLV

ซงแยกไดในประเทศสวตเซอรแลนด Herrmann-Hoesing et al. [22] ใชชดทดสอบชนดนตรวจ

แอนตบอดตอเชอ MVV ในซรมแกะทประเทศสหรฐอเมรกา พบวามความไวและความจ�าเพาะเทากบ

86.0% และ 95.9% ตามล�าดบเมอเปรยบเทยบกบวธ radio-IP ขณะท Zanoni et al. [30] รายงานผลการ

ทดสอบโรคในซรมแกะทประเทศสวตเซอรแลนดพบวาวธนมความไว 95.5% และความจ�าเพาะ

97.5% ทงนอาจเนองจากความแตกตางของสายพนธระหวางเชอ MVV ทใชเตรยมแอนตเจนตาง

ภมภาคกน เมอทดสอบแอนตบอดตอเชอ MVV ในซรมแกะอาจท�าใหความไวและความจ�าเพาะของ

การทดสอบโรคแตกตางกนได [22]

แกะทตดเชอ MVV เชอจะแฝงตวอยในเซลลเมดเลอดขาวตลอดชวต ดงนนการตรวจพบ

แอนตบอดจงบงชวาสตวเกดการตดเชอไวรสน แตอยางไรกตามแกะทตดเชอสวนใหญมกไมแสดง

อาการปวยใหเหน การตรวจทางซรมวทยาจงเปนวธทนยมใชในหองปฏบตการเพอตรวจหาสตวตว

ทเปนพาหะของเชอไวรส [3,14] วธ ELISA ไดรบการยอมรบวาเปนวธทมความไวและความจ�าเพาะ

สงกวาการตรวจดวยวธ AGID และปจจบนมผผลตชดทดสอบ ELISA ส�าเรจรปเพอจ�าหนายทางการ

คาหลายบรษท แตเนองจากความไวและความจ�าเพาะของวธ ELISA ขนกบความคลายคลงกนระหวาง

สายพนธของเชอไวรสทน�ามาเตรยมเปนแอนตเจนในการทดสอบกบสายพนธของเชอทองท MVV

ทกอใหเกดโรคในฝง ดงนนความใชไดของวธการทดสอบดวยชดทดสอบทผลตในภมภาคอน อาจ

ไมใหผลการตรวจทถกตองแมนย �า เนองจากความแปรปรวนทางพนธกรรมของเชอทองทไวรส [3,22]

จากผลการตรวจทางพยาธวทยาทงตรวจดรอยโรคดวยตาเปลาและลกษณะเซลลของกอน

เนองอกทปอดทางจลพยาธวทยา รวมทงการตรวจยนยนชนดของสารพนธกรรมของเชอไวรสในกอน

เนองอกดวยวธ PCR ในตวอยางแกะปวยทง 5 ตวแสดงวาแกะตดเชอ JSRV ซงเปนสาเหตของโรค

OPA นอกจากนจากการตรวจพบแอนตบอดตอเชอ MVV ในซรมแกะทงสองฝงบงชวามการตดเชอ

JSRV รวมกบเชอ MVV ในฝงแกะทงสองฝง ถงแมไมไดตรวจหาแอนตบอดตอเชอ MVV ในแกะ

ตวทตายกตาม สวนการตรวจหาแอนตบอดจ�าเพาะตอเชอ JSRV ในกระแสเลอดไมสามารถท�าได

เนองจากสตวทตดเชอไวรสไมเกดแอนตบอดตอเชอ JSRV [28] ลกษณะเชนนสอดคลองกบรายงาน

ของ Rosadio et al. [17] ทตรวจพบการตดเชอไวรสทงสองชนดรวมกนในแกะปวยตามธรรมชาตท

ประเทศสหรฐอเมรกา แกะปวยแสดงอาการน�าหนกลด และหายใจล�าบาก ตรวจพบกอนเนองอกหลาย

KKU Vet J Vol. 22 No. 2 July - December 2012268

แหงในปอด มลกษณะทางจลพยาธวทยาของกอนเนองอกรปแบบเปน acinar และ papillary adeno-

carcinoma รวมทงตรวจพบแอนตบอดตอเชอ MVV ในแกะรวมฝง เชอ JSRV จะท�าใหโรครนแรง

เพมขน เนองจากเชอนท�าใหเชอ MVV ทอยในระบบทางเดนหายใจมระดบสงขน ผลทตามมาคอเกด

การแพรกระจายของเชอ MVV ภายในฝงเพมมากขน [4] ซงอาจเปนสาเหตทท�าใหอตราการตรวจพบ

แอนตบอดตอเชอ MVV ในฝงแกะอยในระดบสงโดยเฉพาะในแกะฝงแรกทมแกะปวยตายถง 4 ตว

ภายในระยะเวลา 1 ป 3 เดอน นอกจากนยงพบการตดเชอ Mannheimia haemolytica แทรกซอนใน

ปอดแกะตวท 5 ซงเปนสาเหตรวมท�าใหโรครนแรงขนและท�าใหสตวตายได [2]

ปจจบนธรกจการทองเทยวประเภทรสอรทและท�าฟารมเลยงแกะรวมดวยเพอเพมจดขายและ

ดงดดความสนใจจากนกทองเทยวในพนทอ�าเภอสวนผง จงหวดราชบร ก�าลงไดรบความนยมสง ม

ฟารมเลยงแกะประเภทดงกลาวหลายแหง นอกจากนกรมปศสตวยงสงเสรมการเลยงแกะเพอเปน

อาชพเสรมใหเกษตรกร พนททมจ�านวนแกะสงสดคอปศสตวเขต 9 รองลงมาคอปศสตวเขต 7 ม

ประชากรแกะจ�านวน 56.31% และ 16.71 % ตามล�าดบ [31] กรมปศสตวน�าเขาแกะพนธคาทาดนจาก

ประเทศสหรฐอเมรกาเมอปพ.ศ.2532 ตอมามการน�าเขาพนธแกะจากประเทศบราซล แอฟรกาใต

ออสเตรเลย และนวซแลนด หลายประเทศทน�าเขามความชกของโรค OPA และ OPP ยกเวนประเทศ

ออสเตรเลย และนวซแลนดทไมมโรคทงสอง และเนองจากแกะทตดเชอ JSRV และ/หรอ MVV สวน

ใหญมกไมแสดงอาการปวยใหเหน แตเชอจะแฝงตวอยในรางกายสตว Sharp and DeMartini [32]

กลาววาฝงแกะทมความชกของการตดเชอ JSRV สงถง 40-80% มแกะเพยง 30% เทานนทจะเกดมะเรง

ปอด ดงนนจงมแนวโนมสงทเชอไวรสทงสองชนดจะแอบแฝงมากบแกะทน�าเขาจากตางประเทศ

ฟารมทตรวจพบโรค OPA การคดกรองสตวทเปนพาหะของเชอไวรสท�าไดยาก เนองจากแกะไมเกด

ภมคมกนในกระแสเลอด จงไมท�าการตรวจโรคทางซรมวทยา สวนโรค OPP นน OIE [3] แนะน�า

ใหใชวธการตรวจคดกรองโรคดวยวธ ELISA โดยคดทงตวทใหผลบวกตอการทดสอบ เพอควบคม

และก�าจดโรค รวมกบการใชยาฆาเชอในฟารมเปนระยะจะชวยลดปรมาณเชอไวรสในสงแวดลอม

ได การใหความรและขอมลการเกดโรคแกเจาหนาททเกยวของและเกษตรกรผเลยงสตว กเปนวธการ

หนง เพอผทเกยวของโดยตรงจะไดตระหนกรและใหความส�าคญพรอมใหความรวมมอกบกรม

ปศสตวในการควบคมโรคมใหลกลามออกไปสพนทอน

กตตกรรมประกาศ

ผเขยนขอขอบคณ คณเพชรนอย พทธรตนง ทชวยเหลอดานการตรวจทางหองปฏบตการ

ไวรสวทยา คณโกมล ถนวงษยอด ทชวยเหลอดานการผาซากและเกบตวอยาง สพ.ญ.ดร.รงทวา ศรม

จลนทรทใหค �าแนะน�าผลการตรวจทางจลพยาธวทยา และสพ.ญ. ดร.วนด คงแกว ทชวยตรวจทาน

และแกไขบทความจนส�าเรจลลวงดวยด

วารสารสตวแพทยศาสตร มข. ปท 22 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2555 269

เอกสารอางอง

1. De las Heras M, Ortín A, Salvatori D, de Villareal MP, Cousens C, Ferrer LM, Cebrían LM, García de Jalón JA, González L, Sharp JM. A PCR technique for the detection of Jaagsiekte sheep retrovirus in the blood suitable for the screening of ovine pulmonary adenocarcinoma in field conditions. Res Vet Sci. 2005;79: 259-264.

2. OIE (Office International des Epizooties). chapter 2.7.10. Ovine pulmonary adenocarcinoma (adenomatosis). Manual of Standards for diagnostic Tests and Vaccines for terrestrial animals (mammal, birds and bees). 6th edition, OIE, Paris, France; 2008. p. 1031-1035.

3. OIE (Office International des Epizooties). chapter 2.7.3/4. Caprine arthritis-encephalitis and maedi-visna. Manual of Standards for diagnostic Tests and Vaccines for terrestrial animals (mammal, birds and bees). 6th edition, OIE, Paris, France; 2008. p. 983-991.

4. CFSPH (Center for Food Security and Public Health). Maedi-Visna. 2007 [cited 2007 5 July 2007]; Available from: http://www.ivis.org/advances/Disease_Factsheets/maedi_visna. pdf.

5. CFSPH (Center for Food Security and Public Health). Ovine Pulmonary Adenomatosis. 2009 [cited 2009 18 August 2009]; Available from: http://www.cfsph.iastate.edu/ Factsheets/pdfs/ovine_pulmonary_adenomatosis.pdf.

6. Leroux C, Girard N, Cottin V, Greenland T, Mornex JF, Archer F. Jaagsiekte sheep retrovirus (JSRV): from virus to lung cancer in sheep. Vet Res. 2007; 38: 211-228.

7. Palmarini M, Cousens C, Dalziel RG, Bai J, Stedman K, DeMartini JC, Sharp, JM. The exogenous form of Jaagsiekte retrovirus is specifically associated with a contagious lung cancer of sheep. J of Virol. 1996; 70 (3): 1618-1623.

8. Griffiths DJ, Martineau HM, Cousens C. Pathology and pathogenesis of ovine pulmonary adenocarcinoma. J Comp Pathol. 2010; 142 (4): 260-283.

9. Cousens C, Thonur L, Imlach S, Crawford J, Sales J, Griffiths DJ. Jaagsiekte sheep retrovirus is present at high concentration in lung fluid produced by ovine pulmonary adenocarcinoma-affected sheep and can survive for several weeks at ambient temperatures. Res Vet Sci. 2009; 87: 154-156.

10. Straub OC. Maedi-visna virus infection in sheep. History and present knowledge. Comp Immunol Microbiol Infect Dis. 2004; 27: 1–5.

11. Campbell JR, Menzies PI, Waltner-Toews D, Walton JS, Buckrell BC, Thorsen J. The seroprevalence of Maedi-visna in Ontario sheep flocks and its relationship to flock demographics and management practices. Can Vet J. 1994; 35:39–44.

12. Thormar H. Maedi-visna virus and its relationship to human immunodeficiency virus. AIDS Rev. 2005; 7(4): 233-245.

13. Herrmann LM, Hotzel I, Cheevers WP, On Top KP, Lewis GS, Knowles, DP. Seven new ovine progressive pneumonia virus (OPPV) field isolates from Dubois Idaho sheep comprise part of OPPV clade II based on surface envelope glycoprotein (SU) sequences. Virus Res. 2004; 102: 215–220.

14. De Andres D, Klein D, Watt NJ, Berriatua E, Torsteinsdottir S, Blacklaws BA, Harkiss GD. Diagnostic tests for small ruminant lentiviruses. Vet Microbiol. 2005 ; 107: 49-62.

15. Brinkhof J, Van Maanenn K. Detection and control of lentiviral infections in sheep and goats. Veterinary

KKU Vet J Vol. 22 No. 2 July - December 2012270

Sciences Tomorrow. 2010 [cited 26 January 2010]. Available from : http://www.vetscite.org/publish/articles/ 000090/print.html

16. Pépin M, Vitu C, Russo P, Mornex JF, Peterhans, E. Maedi-visna virus infection in sheep: A review. Vet Res. 1998; 29: 341–367.

17. Rosadio RH, Sharp M, Lairmore D, Dahlberg JE, DeMartini JC. Lesions and retroviruses associated with naturally occurring ovine pulmonary carcinoma (sheep pulmonary adenomatosis). Vet Pathol. 1988; 25: 58-66.

18. Dawson M, Done SH, Venables C, Jenkins CE. Maedi-visna and sheep pulmonary adenomatosis : a study of concurrent infection. Br Vet J. 1990; 146(6): 531-538.

19. González L, Juste RA, Cuervo LA, Idigoras I, Saez de Ocariz C. Pathological and epidemiological aspects of the coexistence of maedi-visna and sheep pulmonary adenomatosis. Res Vet Sci. 1993; 54(2): 140-146.

20. Paethaisong T, Naksuwan, R, Chetiyawan P, Sakdinun P, Antarasena C. A preliminary report on the occurrence of Maedi-visna virus in sheep in Ratchaburi province. J of Animal Health Conference. 2011; 1: 37-48.

21. Palmarini M, Holland MJ, Cousens C, Dalziel RG, Sharp JM. Jaagsiekte retrovirus establishes a disseminated infection of the lymphoid tissues of sheep affected by pulmonary adenomatosis. J of Gen Virol. 1996; 77: 2991-2998.

22. Herrmann-Hoesing LM, Broughton-Neiswanger LE, Gouine KC, White SN, Mousel MR, Lewis GS, Marshall KL, Knowles DP. Evaluation of a caprine arthritis-encephalitis virus/Maedi-Visna virus indirect enzyme-linked immunosorbent assay in the serological diagnosis of ovine progressive pneumonia virus in U.S. sheep. Clin Vac Immunol. 2010; 17(2): 307-310.

23. IDEXX. IDEXX CAEV/MVV Total Ab Screening Test. Product information sheet. 2010 [cited 27 August 2012]; Available from : http://www.idexx.com/pubwebresources/pdf/en_us/livestock-poultry/caev-mvv-screening-test-sheet.pdf

24. Palmarini M, Fan H. Retrovirus-induced ovine pulmonary adenocarcinoma, an animal model for lung cancer. J Natl Cancer Inst. 2001; 93(21): 1603-1614.

25. Khodakaram-Tafti A, Razavi Z. Morphopathological study of naturally occurring ovine pulmonary adenocarcinoma in sheep in Fars province, Iran. Iran J Vet Res. 2010; 11(2): 134-138.

26. Oda SS, Youssef SA. Immunohistochemical and histopathological findings of ovine pulmonary adenocarcinoma (Jaagsiekte) in Egyptian sheep. Trop Anim Health Prod. 2011; 43: 1611-1615.

27. Kycko A, Reichert M. PCR-based methods for detection of JSRV in experimentally and naturally infected sheep. Bull Vet Inst Pulawy. 2010; 54: 445-450.

28. Ortín A, Minguijón E, Dewar P, García M, Palmarini M, González L, Sharp JM, De las Heras M. Lack of specific immunoresponse against recombinant capsid antigen of the sheep pulmonary adenomatosis retrovirus in sheep and goats naturally affected by enzootic intranasal tumour or jaagsiekte. Vet Immunol Immunopathol. 1998; 61: 229-237.

29. Fournier D, Campbell JR, Middleton DM. Prevalence of maedi-visna infection in culled ewes in Alberta. Can Vet J. 2006; 47: 460-466.

30. Zanoni RG, Nauta I M, Kuhnert P, Pauli U, Pohl B, Peterhans E. Genomic heterogeneity of small ruminant

วารสารสตวแพทยศาสตร มข. ปท 22 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2555 271

lentiviruses detected by PCR. Vet Microbiol. 1992; 33: 341–351.

31. Information Technology Center, Department of Livestock Development.Statistics and number of sheep and sheep farmer in 2011.[cited 27 August 2012]; Available from: http://www.dld.go.th/ict/th/images/stories/stat_web/yearly/2554/sheep54/report_ sheep_54.pdf.

32. Sharp JM, DeMartini JC. Natural history of JSRV in sheep. Curr Top Microbiol Immunol. 2003; 275:55-79.