SADRAJ1.Uvod2.Istorija Centralne Banke3.Funkcije Centralne Banke4.Struktura bilansa Centralne Banke5.Centralna banka Bosne i Hercegovine5.1. Ciljevi i zadaci CBBIH5.2.Organizaciona struktura CBBIH6.Zakljuak7. Literatura

1.UvodU finansijskom sistemu, najvanija institucija je centralna banka. Ona je odgovorna za voenje monetarne politike, a to podrazumjeva upravljanjem kamatnim stopama i koliinom novca u opticaju. Centralna banka je neprofitna institucija i kao takva ona ima i nezavisan poloaj jer je nosilac monetarne vlasti. Ona sprovodi kontrolu nad kljunim aspektima finansijskog sistema i obavlja aktivnosti poput: emitovanja valute, upravljanja deviznim rezervama, obavljanja transakcija sa MMF-om i obezbjeivanje kredita ostalim depozitnim korporacijama. Centralna banka se takoe moe i nazvati emisiona banka ili banka banaka. Ona ima pravo da odreuje ukupnost odnosa u kreditno-monetarnoj sferi jedne drave.Osnovne karakteristike centralne banke su: 1.to da je ona vrhovna monetarna institucija 2 da ima monopol nad izdavanjem novca 3.njen osnovni cilj je odravanje finansijske stabilnostiCentralna banka preko svojih organa emituje gotov novac, ali i primarni novac, tako to odobrava kredite poslovnim bankama ili mogu od njih da kupuju nedospjela potraivanja i na taj nain ona utie na koliinu novca u opticaju i na visinu kamatnih stopa na finansijskom tritu. Centralna banka emituje novac preko tri osnovna kanala: 1. davanje kredita poslovnim bankama 2. davanje kredita dravi 3.i preko devizne transakcijeAktivnosti koje sprovodi centralna banka su razliita od zemlje od zemlje u zavisnosti kakav je politiki sistem zemlje kao i od ekonomskog i bankarskog sektora. Njena uloga, funkcija i odgovornost u oblasti kreditno-monetarne, emisione i devizne politike i regulisanja novane mase u opticaju, proizilaze iz prava i ovlaenja koje drava zakonom prenosi na nju kao monetarnu instituciju te drave.Centralna banka pored toga to mora uticati na stabilnost privredne aktivnosti jedne zemlje, ona takoe mora i da odrava odnose sa finansijskim organizacijama, kao sto su Meunarodni monetarni fond (MMF) i Grupom Svjetske banke(World Bank Group). Efekti monetarne politike, koju sprovodi centralna banka ima znaajne uticaj na cjelokupnu ekonomiju jedne zemlje. Iz ovoga proizilazi odgovornost centralne banke i njena odgovornost je vea ukoliko je i njena nezavisnost velika. Nezavisnost centralne banke podrazumjeva visok stepen slobode odluivanja pri voenju monetarne politike. Ona se sastoji iz dvije dimenzije: nezavisnost cilja i nezavisnost instrumenta. Nezavisnost cilja je sloboda definisanja ciljeva monetarne politike(stabilnost cijena,stopa nezaposlenosti i sl.), a nezavisnost instrumenata znai da centralna banka ima slobodu da odabere instrumente kojima e postici eljene efekte.2.Istorija Centralne BankePrve centralne banke javljaju se u periodu XVIII vijeka i druge polovine XIX vijeka. U periodu nastanka, javljale su se kao centralne banke u privatnom vlasnitvu, da bi se tokom razvoja, pretvarale u dravne institucije. Nastajale su iz razliitih motiva i na razliite naine. Jedan od naina jeste evolucioni proces,tj. kad se iz tada, komercijalnih banaka, izdvajala jedna banka koja je dobila monopol na emisiju novca.1668. godine osnovana je prva centralna banka u vedskoj, pod nazivom Riksbank. Iako je bila ukljuena u komercijalne poslove, nalazila se pod kontrolom drave. Hronoloki posmatrano, centralne banke osnovane su u: Francuskoj 1800.god., Holandiji 1814.god., Norvekoj 1816.god, Austriji 1817.god., Danskoj 1818.god., Belgiji 1850.god. i u Americi je tek osnovana 1913 godine. Nastanak Engleske centralne banke imao je najvei uticaj na razvoj i nastanak svih ostalih centralnih banaka. Poetkom XX vijeka postojalo je oko 18 centralnih banaka, koje su imale razliite ciljeve osnivanja.Tako,npr. centralna banka Engleske,koja je osnovana 1694,njeno osnivanje je bilo povezano sa potrebama finansiranja drave u ratnim uslovima, dok je cilj ostvarivanje centralne banke Njemake(1876) bila konsolidacija emisione funkcije. 1999.godine osnovana je Evropska centralna banka, koja se sa sistemom centralnih banaka Evrope, smatra jednom od najnezavisnijih centralnih banaka u svijetu.3.Funkcije centralne bankePrilikom definisanja pojma centralne banke, treba rei da je ona banka banaka i da je banka drave. Iz ovoga se mogu vidjeti osnovne karakteristike koje centralna banka ima u odnosu na obine(poslovne banke). Prije svega centralna banka je neprofitabilna institucija i ona ne moe uspostavljati direktne odnose sa neobankarskim sektorom osim sa dravom, te samim tim ona ne predstavlja konkurenta ostalim bankama. Osnovne funkcije centralne banke su :- ona je kreator monetrane politike zemlje- brine za zdravlje finansijskog sistema- u nekim zemljama ima ovlaenja agencije za bankarstvo- ona je banka banaka tj. daje kredite komercijalnim bankama- brine o glatkom funkcionisanju sistema platnog prometa- ona je banka drave- dravi prebacuje dio emisione dobiti[1]- fiskalni agent drave- investicioni agent drave- kreditor dravePored ovih funkcija, centralna banka obavlja i niz drugi funkcija meu kojima je i voenje tzv. zlatne politike. Centralna banka je posebno aktivna na segmentu trita novca, gdje direktno odreuje koliinu novca u opticaju i visinu kratkoronih kamatnih stopa. Takoe je znaajna njena uloga na deviznom tritu i na tritu kapitala. Na razvoj finansijskog sistema, centralna banka moe uticati na dva naina:-emisijom hartija od vrijednosti koje su atraktivne za ostale uesnike i,-operacijama na otvorenom tritu[2], gdje se moe pojaviti u ulozi kupca ili prodavca emitovanih finansijskih instrumenta, ime poveava obim i promet transakcija.Politiku koju vodi centralna banka na tritu novca, treba shvatiti kao skup aktivnosti koje ona preduzima, sa ciljem svjesnog izazivanja posljedica koje se oitavaju kao trine oscilacije[3]. U okviru ostavarivanja mjera kreditno-monetarne politike, centralna banka ima nekoliko instrumenta koje moe koristiti: 1. eskontna politika (sastoji se u odreivanju ekontnih stopa i uslova za odobravanja kredita) 2. operacija na otvorenom tritu 3. politika obaveznih rezervi[4] 4. politika aktiviranja i dezaktiviranja depozita (regulie se nivo novane mase) .4.Struktura bilansa centralne bankeStrukturu centralne banke ine aktiva i pasiva. Struktura pasive je skoro ista kod svih centralnih banaka a ine je:- Rezerve komercijalnih banaka- Gotov novac kod neobankarskog sektora- depoziti drave- vlastiti kapital (neto vrijednost)Centalne banke se uglavnom razlikuju po strukturi aktive. Aktivu ine:- devize- krediti komercijalnih banaka- potraivanja od drave- dravne hartije od vrijednosti...5.Centralna banka Bosne i HercegovineCentralna banka Bosne i Hercegovine je nastala nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma. Ona je u tom momentu predstavljala najvaniju instituciju koja je, nakon rata, trebalo da obezbjedi Bosni i Hercegovini atribute jedinstvene drave. Zakon o centralnoj banci Bosne i Hercegovine je usvojen na Parlamentarnoj skuptini Bosne i Hercegovine, 20.06.1997.godine.[5]Sjedite centralne banke Bosne i Hercegovine je u Sarajevu i ona je uspostavljena kao pravno lice. Njen zadatak je da se uspostavi i da funkcionie ekonomski sistem na itavoj teritoriji Bosne i Hercegovine.5.1. Ciljevi i zadaci CBBIHOsnovni ciljevi i zadaci centralne banke da odrava monetarnu stabilnost u skladu sa currency board[6]aranmanom, su utvreni Zakonom. To znai da izdaje domau valutu uz puno pokrie u slobodnim konvertibilnim deviznim sredstvima po fiksnom kursu tj. 1KM : 0,51129 EURO. Ona upravlja slubenim deviznim rezervama ostvarenim izdavanjem domae valute. CBBIH takoe nadgleda djelatnost agencija za bankarstvo koji su nadleni za rad banaka.Osnovni zadaci kji su propisani Zakonom o centralnoj banci Bosne i Hercegovine su:-obezbjeenje i odravanje stabilnosti nacionalne valute;-definisanje, usvajanje, provoenje i kontrolisanje monetarne politike;-dranje i upravljanje deviznim rezervama;-potpomaganje i odravanje odgovarajuih platnih i obraunskih sistema;-koordinacija rada bankarskih agencija;-primanje depozita BIH i komercijalnih banaka;-stavljanje i povlaenje iz opticaja domaeg novca.[7]5.2.Organizaciona struktura CBBIHCentralnom bankom Bosne i Hercegovine upravlja Upravni odbor koji se danas sastoji od 5. lanova. dok izvrnu funkciju obalja Guverner sa vice-guvernerima. Guverner se bira od strane MMF-a uz predhodno obavljene konsultacije sa Predsjednitvom Bosne i Hercegovine.Upravni odbor ima sledea ovlatenja:1.da u skladu sa Zakonom utvruje monetarnu politiku2.da usvaja sve propise, smjernice i upustva koja izdaje CBBIH3.da odluuje o prisustvu centralne banke u meunarodnim organizacijama4. da odredi nominalnu vrijednost i veliinu novanice i kovanog novca u skladu sa Zakonom[8].Centralna banka Bosne i Hercegovine obuhvata tri monetarna agregata[9]:1. Mo - primarni novac ili monetarna baza. Ona obuhvata gotovinu izvan monetarnih vlasti i depozite koje komercijalne banke dre kod centralne banke. (Gotovina obuhvata gotov novac izvan centralne banke i u 2010.god u centralnoj banci BiH on je kvartalno povean za 90,1 milion KM, odnosno 3,7%, a na godinjem nivou za 229,8 miliona KM, odnosno 10,1%. Depoziti banaka kod monetarnih vlasti (CBBiH) iznose 3,4 milijarde KM i kvartalno su poveani za 120,3 miliona KM (ili 3,7%), a godinje poveanje iznosi 18,4 miliona KM (ili 0,5%). Depoziti nebankarskog sektora (osim centralne vlade) nisu se znaajnije promijenili tokom etvrtog kvartala. Pokrivenost monetarne baze deviznim rezervama i dalje je visoka i iznosi 109,5%, to ukazuje na dosljedno provoenje valutnog odbora[10]2. M1 - obuhvata gotovinu izvan monetarnih vlasti i depozite po vienju[11]koje neobankarski sektor dri kod komercijalnih banaka (U strukturi M1, gotovina izvan banaka se poveala za 101,0 miliona KM (4,8%), a depoziti po vienju u domaoj valuti za 127,6 miliona)3. M2 - obuhvata gotovinu izvan monetarnih vlasti i depozite po vienju koje neobankarski sektor dri kod komercijalnih banaka (M1) + depoziti po vienju u stranoj valuti + strani i oroeni depoziti. (Novana masa M2 na kraju etvrtog kvartala 2010. iznosi 13,87 milijardi KM, uz kvartalno poveanje od 380,4 miliona KM, odnosno za 2,8%. Pri tome se monetarni agregat M1 koji ini visoko likvidna sredstva poveao za 228,6 miliona KM (3,7%), a kvazi-novac za 151,9) Centralna banka Bosne i Hercegovine jedino koristi obavezne rezerve, kao instrumenta monetarne politike. Devizne rezerve u CBBIH su u toku etvrtog kvartala poveane za 3,2%,odnosno za 199,9 miliona KM i na kraju 2010. dostigle su nivo od 6,46 milijardi KM.Saldo kupovine i prodaje KM u etvrtom kvartalu je bio pozitivan i iznosio je 190,9 miliona KM, to je imalo dominantan uticaj na kretanje deviznih rezervi. U toku sva tri mjeseca zabiljeen je pozitivan saldo, s tim da je najvii bio u oktobru (159,9miliona KM), kao posljedica povlaenja etvrte trane stand-by aranmana MMF-a u iznosu od 76,7 miliona KM.6.ZakljuakGledano na centralnu banku kao nezavisnu instituciju, pored mnogobrojnih funkcija koje obavlja moemo izdvojiti njene dvije najvanije funkcije: -vodjenje monetarne politike i -funkcija poslijednjeg utoita banakaPrilikom voenja svoje monetarne politike, centralna banka ima osnovne ciljeve, kao to su: ekonomski rast, stabilnost cijena, uravnoteeni platni bilans i puna nezaposlenost. to se tie njene druge osnovne funkcije poslijednjeg utoita banaka veoma je vana, iz razloga to se njome obezbjeuje likvidnost u snadbjevanju poslovnih banaka potrebnom koliinom novca i kredita te se time sprijeava bankrostvo banaka.to ce tie centralne banke Bosne i Hercegovine, ona je stabilna dravna institucija koja je takoe i nezavisna. Ona provodi aranman Currency Board, ije su osnovne karakteristike: -fiksni kurs odreen zakonom ; -puna pokrivenost stranom valutom za svu KM pasivu CBBIH ;-puna konvertibilnost KM pasive CBBIH u sidro valutu.Uvoenjem ovog aranmana imalo je pizitivne efekte zato to je : 1.ostvarena stabilnost domae valute i niska inflacija 2.postignuto poveanje deviznih rezervi 3.vraeno povjerenje u cijeli bankarski sektror 4. uspostavljen moderan bankarski sistem Na kraju 2010. moe se konstatovati da je tokom godine dolo da zaustavljanja negativnih ekonomskih trendova i zapaa se umjereni oporavak bh. ekonomije. Znakovi oporavka se zamjeuju u poveanom obimu industrijske proizvodnje, porastu izvoza, neto veem obimu prometa u maloprodaji, stabilizaciji nivoa deviznih rezervi i sl. Ipak, ovaj oporavak je jo uvijek vrlo niskog intenziteta i nije doveo do poboljanjana tritu rada. Vanjski debalans je, usljed povoljnijeg vanjskotrgovinskog bilansa, mnogo nii nego prethodnih godina, ali su istovremeno i mnogo nii finansijski prilivi (osim doznaka stanovnitva)[12]7. LiteraturaProf. Dr Novo Plakalovi Monetarna ekonomija (teorije, institucije i politika), Srpsko Sarajevo, 2004. godProf. Dr Slobodan Komazec, Prof. Dr arko Risti Meunarodno bankarstvo i institucionalni investitori, Beograd, 2010. god.Dr Borko .Krsti-Bankarstvo, Ekonomski fakultet, Ni ,2003.god.uki ore; Vojin Bjelica; ivota Risti Bankarstvo, Ekonomski fakultet, Beograd, 2003.god.Internetwww.cbbh.bahttp://www.cbbh.ba/files/bilteni/2010/bilten_4_2010.pdfhttp://sr.wikipedia.org/wiki/

[1]Emisiona dobit je realni prihod koji vlada stie kroz mogunost kreiranja novca. Kreiranje novca je jedan od naina na koji drava moe da finansira svoju potronju[2]Prof. Dr Novo Plakalovi Monetarna ekonomija (teorije, institucije i politika), Srpsko Sarajevo, 2004. god. str.187-191[3]Pod trinim oscilacijama se podrazumjevaju sva kretanja i promjene na tritu bez obzira da li su te posljedice u pozittivnom ili negativnom kontekstru.[4]Obavezne rezerve su koliine gotovine i depozita kod centralne banke koju depozitne institucije moraju drati u odnosu na depozite koje su prikupile.[5]Prof. Dr Novo Plakalovi Monetarna ekonomija (teorije, institucije i politika), Srpsko Sarajevo, 2004. god.[6]Currency board-monetarni odbor je princip funkcionisanja centralne banke u kojem ono moe da emituje tano onoliko novca koliko ima deviznih rezervi pomnoeno sa fiksnim nepromjenljivim deviznim kursom[7]Prof. Dr Novo Plakalovi Monetarna ekonomija (teorije, institucije i politika), Srpsko Sarajevo, 2004. god[8]Izvorwww.cbbh.ba[9]Monetarni agregati su, ustavri monetarni indikatori koji slue za odreivanje kvaliteta i funkcija novca u privredi,ali i za voenje monetarne politike i politike likvidnosti privrede i dugih sektora.[10] Izvorwww.cbbh.ba[11]Depozit po vienju (engl. demand deposit DD, njem. Bedarfablagerung, Bedarfdeposit) su novana sredstva kod banaka i drugih depozitnih ustanova koja mogu bez zapreka biti povuena u gotovini ili prenijeta na drugi raun bez prethodne obavijesti banci.[12]www.cbbh.ba