CHĂM SÓC HẬU MÔN NHÂN TẠO

BS.CKI. TRỊNH TRUNG TIẾN

ĐỊNH NGHĨA

Hậu môn nhân tạo (HMNT) là một phương pháp đưa đại tràng ra da qua thành bụng

để chuyển lưu phân ra ngoài, thay thế hậu môn thật nhằm mục đích

Bảo vệ phẩu thuật thông nối ruột đã thực hiện

Làm giảm áp lực trong lồng đại tràng do tắc nghẻn gây ra

Tạo môi trường thuận lợi giúp cho sự lành bệnh của các bệnh lý đại tràng

PHÂN LOẠI

HMNT TẠM THỜI

thời gian ngắn

sẽ tái lập lại lưu thông phân bình

thường qua hậu môn thật

HMNT VĨNH ViỄN

Suốt đời

• Tất cả các vết thương đại tràng, hậu môn

• Tắc ruột

– U đại trực tràng

– Dị dạng TT-HM

– Phình to đại tràng tiên thiên (bệnh Hirschprung)

– Chít hẹp đại tràng

• Sau phẫu thuật đại trực tràng

– Dò âm đạo – trực tràng

– Cắt u đại trực tràng

KHÁC BIỆT GiỮA ĐƯA ĐẠI TRÀNG VÀ HỖNG TRÀNG RA DA

YẾU TỐ ĐƯA ĐẠI TRÀNG ĐƯA HỖNG TRÀNG

DINH DƯỠNG Ít Nhiều

VI TRÙNG Nhiều Ít

MẠCH MÁU NUÔI Ít Nhiều

TÍNH CHẤT NT Nhiều Ít

CÁC DẠNG HM NHÂN TẠO

Kiểu quai - ĐT

Kiểu quai - HT

CÁC DẠNG HM NHÂN TẠO

Kiểu đầu tận - ĐT

Kiểu 2 đầu xa nhau

BIẾN CHỨNG

SỚM

• Chảy máu

• Tụt HMNT vào trong ổ bụng

• Tắc ruột non sớm – cấp

• Tắc đại tràng

• Áp xe dưới da quanh chỗ đưa đại

tràng ra da.

MUỘN

• Teo miệng đại tràng

• Sa niêm mạc đại tràng

• Thoát vị thành bụng

• Hoại tử đại tràng đưa ra da

CHĂM SÓC TRƯỚC MỔ

GIẢI THÍCH BỆNH NHÂN

• Giải thích về tình trạng bệnh, lý do phải tiến hành cuộc mổ

• Lượng giá những phản ứng xúc cảm của BN và gia đình. Lắng nghe tâm trạng và nguyện vọng

của BN.

• Hổ trợ tâm lý trước mổ.

• Có chương trình giáo dục bằng các tư liệu, bài giảng, hình ảnh, nên cung cấp về thông tin

cuộc mổ.

• Tiên lượng các khó khăn của cuộc mổ

• Giáo dục về mặt sức khỏe, cách chăm sóc HMNT, cách sinh hoạt hàng ngày sau mổ: chế độ

ăn, tắm rửa, thay băng, hoạt động xã hội, công việc, sinh hoạt tình dục

CHĂM SÓC TRƯỚC MỔ

CHUẨN BỊ BỆNH NHÂN

• Nâng thể trạng (bằng nước và điện giải trước mổ , chế độ nhiều calo, ít

chất xơ ; truyền dịch trường hợp BN nhịn ăn)

• Chống nhiễm trùng (tắm rữa sạch trước ngày mổ, kháng sinh dự phòng)

• Làm sạch đại tràng (chuẩn bị đại tràng bằng thuốc sổ hoặc thụt tháo đại

tràng)

• Đặt Sonde Dạ Dày

• Đặt Sonde tiểu

CHĂM SÓC SAU MỔ

• Miệng lỗ mở HMNT:

– Đánh giá có thông với lòng ruột?

– Tuần hoàn máu (niêm mạc ruột ẩm và hồng, tiết dịch)

– Sự phù nề (màng nhày phù nhẹ, mất nếp gấp niêm mạc, mất trong suốt)

• Vùng da xung quanh lỗ mở HMNT:

– Rơm lở, đỏ, xì dò phân

– Lưu ý tránh dùng các chất sát khuẩn vì có thể gây dị ứng, dùng túi thích hợp, thay túi đều, lỗ

cắt phải vừa tránh quá rộng hoặc quá hẹp, cạo sạch lông nơi vùng có dán túi.

CHĂM SÓC SAU MỔ

• Đau sau mổ

– thuốc giảm đau. Tạo môi trường thư giãn. Tư thế thoải mái

• Tắc lỗ HMNT do phân

– Mang găng thoa chất trơn nong nhẹ miệng HMNT, lấy phân ra hoặc

– Dùng ống thông hậu môn bơm 100-200 ml nước muối sinh lý kích

thích nhu động ruột và làm mềm phân

CHĂM SÓC SAU MỔ

• HMNT khô, thay đổi màu sắc

– Làm ẩm niêm mạc HMNT bằng Vaseline

– Báo BS tình trạng HMNT

• Rơm lở chân HMNT

– Do dịch mang tính kiềm nhiều, bôi pomade oxyt kẽm lên da quanh

HMNT

CHĂM SÓC SAU MỔ

• Tuột que cố định quai ruột

– Báo BS gắn lại và cố định chắc

– Sau 5 -7 ngày có thể rút bỏ

Đoạn dưới

phải thông

Chung quanh

miệng HMNT

không bị nhiễm trùng

Sau

2-3 tháng

Chuẩn bị đóng HMNT: (trước 3 ngày)

– Chế độ ăn đặc sang lỏng (cơm ngày đầu, cháo ngày thứ 2, sữa hoặc trà

đường ngày thứ 3). Chiều tối hôm trước nhịn ăn uống hoàn toàn để

sang hôm sau mổ.

– Thụt tháo HMNT và hậu môn thật ngày 1 lần (2 ngày trước mổ), ngày 2

lần (ngay trước ngày mổ).

– Hoặc rửa sạch đại tràng: uống dung dịch Fortrans một ngày trước với 3

gói, mỗi gói pha 1 lít nước

– Kháng sinh đường ruột, kháng sinh dự phòng trước mổ

Nguy cơ có các biến chứng sau mổ đóng HMNT

• Bục xì miệng nối HMNT (gây viêm phúc mạc, rò tiêu hóa khu

trú). Theo dõi dấu hiệu xì dò phân qua vết mổ hay lỗ đóng

HMNT, nhiệt độ, đau bụng

• Chảy máu miệng nối hay ở thành bụng

• Hẹp miệng nối HMNT: theo dõi bón, rặn khi đi tiêu, số lần đi tiêu

• Nhiễm trùng vết mổ thành bụng chỗ đóng HMNT: thay băng khi

thấm dịch