20

Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego - ebookAutor: Marcin PodleśData wydania: 28.05.2008Wydawca: Wolters Kluwer PolskaCharakter prawny spółki cywilnej stanowi jedno z bardziej spornych zagadnień w dziedzinie prawa spółek, co przekłada się na liczne problemy praktyczne, jakie spółka cywilna wywołuje. Znaczący udział spółki cywilnej w obrocie gospodarczym w Polsce kosztem handlowych spółek osobowych postrzegany jest już jako istotny problem - spółek cywilnych jest bowiem więcej niż wszystkich innych spółek łącznie. Monografia, opisując charakter prawny spółki cywilnej, diagnozuje przyczyny wątpliwości wywoływanych przez tę spółkę. Z uwagi na fakt, że kształt spółki cywilnej przejęty został przez polskiego ustawodawcę z prawa niemieckiego, tłem dla prowadzonych rozważań jest prawo niemieckie.Pełna wersja:http://epartnerzy.com/e-ksiazki/charakter_prawny_spolki_cywilnej_na_tle_prawa_polskiego_i_niemieckiego_-_ebook_p3972.xml

Citation preview

Page 1: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego
Page 2: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.

Page 3: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

Page 4: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego
Page 5: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

Warszawa 2008

Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

Marcin Podleś

Page 6: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

Wydawca: Marcin Skrabka

Sk³ad, ³amanie: Andrzej Gudowski

© Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2008

ISBN 978-83-7601-148-6ISSN 1897-4392

Wydane przez:Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.

Redakcja Książek

01-231 Warszawa, ul. Płocka 5atel. (022) 535 80 00

31-156 Kraków, ul. Zacisze 7tel. (012) 630 46 00

e-mail: [email protected]

www.wolterskluwer.plKsięgarnia internetowa www.profinfo.pl

Page 7: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

5

Książkę dedykuję Rodzinie, a szczególnie mojej Babci

Page 8: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

6

Page 9: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

7

Spis treści

Wykaz skrótów ..................................................................................................11

Słowo wstępne ..................................................................................................13

Rozdział I. Charakter spółki cywilnej w prawie niemieckim ...............151. Regulacja spółki cywilnej w przepisach niemieckiego

kodeksu cywilnego ..................................................................................151.1. Uwagi ogólne ....................................................................................151.2. Stosunki wewnętrzne spółki ...........................................................171.3. Stosunek do osób trzecich ...............................................................201.4. Majątek spółki ....................................................................................22

1.4.1. Zagadnienie majątku wspólnego wspólników w trakcie prac legislacyjnych nad kodeksem cywilnym ...........................22

1.4.2. Majątek wspólny w przepisach niemieckiego kodeksu cywilnego .........................................................................25

1.5. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania ......................271.6. Rozwiązanie i likwidacja spółki ......................................................271.7. Podsumowanie ..................................................................................30

2. Charakter prawny spółki cywilnej na tle jej wykorzystania do prowadzenia działalności gospodarczej ...............................................312.1. Uwagi ogólne .....................................................................................312.2. Pojęcie kupca i zmiana jego ujęcia na gruncie niemieckiego

kodeksu handlowego ..........................................................................322.3. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności

gospodarczej w relacji do handlowych spółek osobowych .........352.4. Podsumowanie ..................................................................................39

3. Ewolucja charakteru prawnego spółki cywilnej w prawie niemieckim ...............................................................................................393.1. Uwagi ogólne .....................................................................................39

Page 10: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

8

3.2. Teorie spółki cywilnej w niemieckiej doktrynie ...........................413.2.1. Teoria tradycyjna (ujęcie indywidualistyczne) .....................413.2.2. Nowoczesna teoria wspólności (ujęcie kolektywne) ...........43

3.3. Spółka cywilna w wybranych ustawach szczególnych ..............483.3.1. Instytucja spółki cywilnej w ustawie o przekształceniach

podmiotów .....................................................................................483.3.2. Spółka cywilna w ustawie o niewypłacalności ....................50

3.4. Wpływ orzecznictwa na uznanie zdolności prawnej spółki cywilnej ................................................................................................523.4.1. Stanowisko judykatury do momentu uznania zdolności

prawnej i sądowej spółki ...............................................................523.4.2. Orzeczenie uznające zdolność prawną i sądową spółki .....543.4.3. Zakres zdolności prawnej spółki ...........................................623.4.4. Wybrane skutki uznania zdolności prawnej spółki .............65

3.5. Podsumowanie ..................................................................................68

Rozdział II. Charakter prawny spółki cywilnej w prawie polskim .......711. Spółka cywilna według przepisów kodeksu zobowiązań .................71

1.1. Uwagi ogólne .....................................................................................711.2. Stosunki wewnętrzne spółki ...........................................................751.3. Stosunek do osób trzecich ...............................................................791.4. Majątek spółki ....................................................................................811.5. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki ..........861.6. Rozwiązanie i likwidacja spółki ......................................................891.7. Podsumowanie ..................................................................................93

2. Spółka cywilna według przepisów kodeksu cywilnego.....................962.1. Uwagi ogólne .....................................................................................962.2. Stosunki wewnętrzne spółki ...........................................................992.3. Stosunek z osobami trzecimi .........................................................1032.4. Majątek spółki ..................................................................................1042.5. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki ...............................1062.6. Rozwiązanie i likwidacja spółki ...................................................1062.7. Podsumowanie ................................................................................109

3. Charakter prawny spółki cywilnej na tle jej wykorzystania do prowadzenia działalności gospodarczej .......................................1123.1. Uwagi ogólne ...................................................................................1123.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności

gospodarczej w okresie dwudziestolecia międzywojennego ...112

Spis treści

Page 11: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

9

3.2.1. Pojęcie kupca ............................................................................1123.2.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia

działalności gospodarczej w relacji do handlowych spółek osobowych ........................................................................116

3.3. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności gospodarczej w okresie PRL ...........................................................1183.3.1. Pojęcie jednostki gospodarki uspołecznionej .....................1183.3.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności

gospodarczej ..................................................................................1213.4. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności

gospodarczej po roku 1989 ..............................................................1233.4.1. Pojęcie podmiotu gospodarczego (przedsiębiorcy)

i ewolucja jego ujęcia ...................................................................1233.4.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności

gospodarczej .................................................................................1253.4.3. Spółka cywilna a spółki osobowe w kodeksie spółek

handlowych ...................................................................................1293.4.4. Spółka cywilna wobec zmian ujęcia podmiotu

prowadzącego działalność gospodarczą ..................................1323.5. Podsumowanie ................................................................................135

4. Ewolucja charakteru spółki cywilnej w prawie polskim ..................1374.1. Doktrynalne ujęcie charakteru prawnego spółki

na podstawie przepisów kodeksu zobowiązań ............................1374.2. Ewolucja spółki cywilnej pod rządami przepisów

kodeksu cywilnego ............................................................................1404.2.1. Spółka cywilna jako stosunek zobowiązaniowy ................1404.2.2. Propozycja ujęcia spółki cywilnej jako osoby prawnej ....1404.2.3. Spółka cywilna jako jedność w stosunkach z osobami

trzecimi na gruncie ustawy o działalności gospodarczej .......1424.2.4. Współczesne ujęcie spółki cywilnej – spółka cywilna

stosunkiem zobowiązaniowym ..................................................1484.3. Podsumowanie ................................................................................153

Rozdział III. Zagadnienie podmiotowości spółki cywilnej w Niemczech i w Polsce ..........................................................................1551. Elementy konstrukcyjne spółki cywilnej ............................................155

1.1. Uwagi ogólne ...................................................................................155

Spis treści

Page 12: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

10

1.2. Analiza spółki cywilnej według jej elementów konstrukcyjnych ................................................................................1581.2.1. Struktura organizacyjna spółki .............................................1581.2.2. Odpowiedzialność za zobowiązania w ramach spółki

cywilnej ..........................................................................................1701.2.3. Identyfikacja spółki .................................................................184

1.3. Problem wielości typów spółki cywilnej .....................................1891.3.1. Zewnętrzne i wewnętrzne spółki cywilne ..........................1891.3.2. Typy spółki cywilnej a zagadnienie

jej zdolności prawnej ...................................................................1942. Podmiotowość spółki cywilnej na tle regulacji osobowości

prawnej w prawie niemieckim i polskim ...........................................2002.1. Uwagi ogólne ...................................................................................2002.2. Ujęcie osoby prawnej w przepisach prawa ................................2002.3. Ujęcie osoby prawnej a spółki osobowe ......................................2072.4. Regulacja niepełnych osób prawnych .........................................2142.5. Miejsce spółki cywilnej w systemie podmiotów prawa ...........218

2.5.1. Status spółki cywilnej na tle prawa niemieckiego .............2182.5.2. Status spółki cywilnej na tle prawa polskiego ....................227

3. Porównanie charakteru prawnego spółki cywilnej w prawie niemieckim i polskim ..........................................................2383.1. Model ustawowy spółki cywilnej w Polsce

a prawo niemieckie ...........................................................................2383.2. Ewolucja spółki cywilnej w Polsce i w Niemczech ....................2423.3. Charakter prawny spółki cywilnej w Polsce i w Niemczech ...2443.4. Adekwatność argumentów leżących u podstaw uznania

zdolności prawnej spółki cywilnej w Niemczech na tle polskiego prawodawstwa ................................................................249

3.5. Znaczenie i miejsce spółki cywilnej jako formy prowadzenia działalności gospodarczej w Niemczech i w Polsce .....................257

Zakończenie .....................................................................................................263

Bibliografia ......................................................................................................269

Spis ważniejszych źródeł prawa .................................................................287

Spis treści

Page 13: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

11

Wykaz skrótów

ABGB – Das Allgemeines Bürgerliche GesetzbuchAcP – Archiv für civilistische PraxisAktG – Gesetz über Aktiengesellschaften und Kom-

manditgesellschaften auf Aktien (Aktienge-setz)

BB – Betriebs-BeraterBGB – Bürgerliches GesetzbuchBGBl. I, II – Bundesgesetzblatt, część I i IIBGH – BundesgerichtshofBGHR – BGH-ReportBGHZ – Entscheidungen des Bundesgerichtshofes in

ZivilsachenBT-Drs. – Bundestags-DrucksacheDB – Der BetriebDGVZ – Deutsche GerichsvollzieherzeitungDStR – Deutsches SteuerrechtGbR – Gesellschaft bürgerlichen RechtsGmbHR – GmbH-RundschauGRUR – Gewerblicher Rechtsschutz und Urheber-

rechtHGB – HandelgesetzbuchJA – Juristische ArbeitsblätterJuS – Juristische SchulungJW – Juristische WochenschriftJZ – JuristenzeitungKG – KommanditgesellschaftKN – Kodeks NapoleonaKPP – Kwartalnik Prawa Prywatnego

Page 14: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

12

MDR – Monatschrift für deutsches Recht Mon.Praw. – Monitor PrawniczyNJW – Neue Juristische WochenschriftNP – Nowe PrawoNZG – Neue Zeitschrift für das GesellschaftsrechtNZM – Neue Zeitschrift für Miet- und Woh-

nungsrechtOHG – Offene HandelsgesellschaftOLGZ – Entscheidungen der Oberlandesgerichte in

Zivilsachen einschließlich der freiwilligen Gerichtsbarkeit

ONSA – Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administra-cyjnego

OSN – Orzecznictwo Sądu NajwyższegoOSP – Orzecznictwo Sądów PolskichPartGG – PartnerschaftsgesellschaftsgesetzPiP – Państwo i PrawoPPH – Przegląd Prawa HandlowegoPPiA – Przegląd Prawa i AdministracjiRGBl. – ReichsgesetzblattRGZ – Entscheidungen des Reichsgerichts in Zivil-

sachenRIW – Recht der Internationalen WirtschaftRPEiS – Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologicz-

nySP – Studia PrawniczeVersR – VersicherungsrechtWM – WertpapiermitteilungenZIP – Zeitschrift für Wirtschaftsrecht und Insol-

venzpraxisZGR – Zeitschrift für Unternehmens- und Gesells-

chaftsrechtZHR – Zeitschrift für das gesamte Handels- und

WirtschaftsrechtZPO – Zivilprozessordnung

Wykaz skrótów

Page 15: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

13

Słowo wstępne

Charakter prawny spółki cywilnej stanowi jedno z bardziej spor-nych zagadnień w doktrynie z zakresu prawa spółek. Spółka cywilna jest z punktu widzenia systemu prawa klasyfikowana pośród umów nazwa-nych, lecz jednocześnie stanowi pierwowzór konstrukcyjny dla handlo-wych spółek osobowych, będąc wciąż powszechnie obecną w obrocie go-spodarczym. Jej znaczący udział w obrocie gospodarczym w Polsce kosz-tem handlowych spółek osobowych ukazywany jest już w kategoriach istotnego problemu dla całej gospodarki. Rozpowszechnienie wykorzysty-wania tej instytucji uważa się bowiem za niepożądane, przede wszystkim ze względu na stwarzane przez nią zagrożenie dla innych uczestników ob-rotu, które ma w dużym stopniu swoje źródło właśnie w niejasnym okre-śleniu charakteru prawnego tej spółki, wynikającym z jej ukształtowania. Trudności rodzi udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy podmiotem praw i obowiązków powstałych w związku ze stosunkiem spółki są wyłącznie poszczególni wspólnicy bądź też wspólnicy w ich zbiorowości, występują-cy na zewnątrz jako jedność, czy też wreszcie sama spółka jako zrzeszenie osób mające zdolność prawną. Zagadnienie to można próbować rozwikłać poprzez analizę istoty wspólności do niepodzielnej ręki jako elementu cią-żącego w kierunku wyodrębnienia spółki cywilnej od osób jej wspólników. Ponieważ jednak spółka cywilna nie może zostać sprowadzona wyłącz-nie do stosunku łączącego określone składniki majątkowe, konieczne jest rozpatrywanie jej charakteru prawnego w szerszym kontekście elementów konstrukcyjnych: struktury organizacyjnej, nazwy i wyodrębnionego ma-jątku.

Z uwagi na fakt, iż kształt spółki cywilnej przejęty został przez pol-skiego ustawodawcę z prawa niemieckiego, normatywnym tłem dla pro-wadzonych rozważań uczyniono – obok prawa polskiego – właśnie prawo niemieckie. Co więcej, punkt wyjścia dla ewolucji instytucji spółki cywilnej

Page 16: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

14

powinien być w obu porządkach prawnych bardzo zbliżony, skoro okre-ślana w Niemczech mianem „germanizmu” konstrukcja wspólności do nie-podzielnej ręki zastosowana została także w Polsce jako element chroniący trwałość spółki cywilnej. Tymczasem po ponad stu latach, które upłynęły już od momentu skodyfikowania w niemieckim kodeksie cywilnym spółki według stworzonego wzorca – wspólności osób opartej na niepodzielno-ści wyodrębnionego majątku zorientowanej na realizację wspólnego celu – jej rozwój w obu porównywanych prawodawstwach wydaje się od pew-nego czasu przebiegać w przeciwstawnych kierunkach. W Polsce zdaje się on zmierzać w kierunku czystego stosunku zobowiązaniowego, natomiast w Niemczech w kierunku podmiotowości z apogeum w postaci uznania przez Trybunał Federalny zdolności prawnej i zdolności sądowej spółki cywilnej. Podkreślenia wymaga jednakże fakt, że do tej pory w żadnym z porównywanych porządków prawnych instytucja spółki cywilnej nie jest wolna od kontrowersji doktrynalnych i praktycznych, które przede wszyst-kim oscylują wokół problemu charakteru prawnego tej spółki. Niniejsza praca, opisując charakter prawny spółki cywilnej, diagnozuje przyczyny wątpliwości i trudności wywoływanych przez spółkę cywilną i podaje spo-soby ich rozwiązania.

***

Podstawą książki Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego jest rozprawa doktorska obroniona w czerwcu 2006 r. w In-stytucie Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Autor chce w tym miejscu wyrazić wdzięczność Wszystkim, którzy przyczynili się do jej powstania. Szczególne podziękowania autor prag-nie przekazać promotorowi - prof. dr. hab. Józefowi Frąckowiakowi, oraz recenzentom rozprawy doktorskiej: prof. dr. hab. Krzysztofowi Pietrzy-kowskiemu z Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Rolandowi Wittmanno-wi z Uniwersytetu we Frankfurcie nad Odrą oraz prof. dr. hab. Jerzemu Jacyszynowi z Uniwersytetu Wrocławskiego, a ponadto: dr. Bogusławowi Sołtysowi, dr. Maciejowi Skoremu, dr. Krzysztofowi Górniczowi, mgr Lidii Siwik z Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Ingo Kollerowi z Uniwersytetu w Ratyzbonie, prof. Wolfgangowi Kilianowi z Uniwersytetu w Hanowerze oraz dr. Romanowi Radwańskiemu z fundacji KAAD.

Słowo wstępne

Page 17: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

15

Rozdział ICharakter spółki cywilnej w prawie niemieckim

1. Regulacja spółki cywilnej w przepisach niemieckiego kodeksu cywilnego

1.1. Uwagi ogólne

Instytucja spółki cywilnej uregulowana została w Niemczech – tak jak w polskim prawodawstwie – w części szczególnej księgi zobowiązań w przepisach § 705–740 niemieckiego kodeksu cywilnego1 (Bürgerliches Gesetzbuch). Licząca sobie już ponad sto lat regulacja instytucji spółki w kodeksie cywilnym niemieckim przetrwała zaś bez istotniejszych zmian do dzisiaj2.

Według § 705 BGB stosunek spółki cywilnej powstaje w drodze umo-wy. Zgodnie z tym przepisem przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu w określony w umowie sposób, zwłasz-cza poprzez wniesienie wkładów. Pojęcie wspólnego celu wspólników jest w prawie niemieckim bardzo szerokie i w zasadzie podlega jedynie ogra-niczeniom z punktu widzenia zgodności z prawem i dobrymi obyczajami3.

1 Ustawa z 18 sierpnia 1896 r., RGBl. 1896, 195.2 Niemiecki kodeks cywilny wszedł w życie 1 stycznia 1900 r., jednakże przepisy o spółce nie zo-

stały od tamtego czasu poddane poważniejszym zmianom. Jako istotną zmianę można określić jedynie wprowadzenie do § 736 BGB odesłania w zakresie odpowiedzialności wspólnika po wy-stąpieniu ze spółki do przepisów o spółce jawnej.

3 R. Weber, Die Gesellschaft bürgerlichen Rechts- Begriff, Voraussetzungen, JuS 2000, s. 314. Należy przy tym jednakże wskazać na przesłankę negatywną powstawania spółki cywilnej w postaci omó-wionego niżej prowadzenia „handlowej działalności gospodarczej” (Handelsgewerbe) w rozumie-niu niemieckiego kodeksu handlowego. Ziszczenie się bowiem tej przesłanki skutkuje w świetle

Page 18: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

16

Charakterystyczny dla umowy spółki jest brak typowej dla prawa obli-gacyjnego przeciwstawności interesów stron4. Wspólnicy zobowiązują się bowiem wzajemnie do realizacji wspólnego celu, który w zakresie przed-miotowym wyznaczonym wspólnym celem czyni ich interesy tożsamy-mi5. Wyróżnienie „wzajemnego zobowiązania się wspólników do realiza-cji wspólnego celu” zostało uczynione elementem przedmiotowo istotnym umowy spółki cywilnej. Posłużenie się przez ustawodawcę przymiotni-kiem „wzajemne” może świadczyć zaś o tym, że w stosunku wewnętrz-nym spółki ustawodawca nie przewidział istnienia odrębnego od wspól-ników podmiotu, względem którego wspólnicy mogliby się zobowiązać. W uzasadnieniu do kodeksu cywilnego wskazano, iż każdy ze wspólni-ków zobowiązuje się względem każdego z pozostałych wspólników, a obo-wiązek wniesienia wkładów miał istnieć nie względem „wyodrębnionej w jakiś sposób od poszczególnych wspólników spółki, ale względem po-szczególnych wspólników”6. W kodeksie cywilnym brak nawet wzmianki o innym od osób wspólników podmiocie, mogącym być adresatem oświad-czeń wspólników zawartych w umowie spółki i któremu mogłoby przykła-dowo przysługiwać roszczenie o wniesienie przez wspólnika określonego w umowie spółki wkładu. Godzi się przy tym dodać, iż z przywołanego zwrotu „wzajemne zobowiązanie” orzecznictwo oraz doktryna niemiecka wywodzą również wnioski odnośnie do charakteru umowy spółki z kodek-su cywilnego, powszechnie uznając ją za umowę wzajemną7. Równocześ-

§ 105 ust. 1 kodeksu handlowego (Handelsgesetzbuch, ustawa z 10 maja 1897 r., RGBl. 1897, 219) zmianą formy spółki cywilnej ex lege w spółkę jawną, przy czym wpis do rejestru handlowego ma w takiej sytuacji wyłącznie charakter deklaratoryjny; por. rozdział I pkt 2.3.

4 Przeciwstawność interesów na przykładzie umowy sprzedaży jest rozumiana jako wola jednej strony do zbycia danego prawa majątkowego, podczas gdy druga strona wykazuje chęć do-konania jego kupna. Podany przykład służyć ma rozwinięciu pojęcia „przeciwstawność intere-sów”, które jest o tyle sprawą konwencji, że równie dobrze można w umowie sprzedaży, cho-ciażby w pozycjach stron, doszukać się zbieżności interesów. W końcu istotą umowy jest konsens. W każdym razie nie może być sytuacji, w której obie strony umowy sprzedaży chcą zbyć dane prawo majątkowe lub je nabyć, podczas gdy właśnie z tak dosłownym rozumieniem pojęcia bra-ku przeciwstawności interesów mamy do czynienia w przypadku umowy spółki.

5 Wspólny cel nie oznacza jednak, że w każdym przypadku wspólnicy muszą być zgodni w zakre-sie sposobu jego osiągnięcia.

6 Por. B. Mugdan, Die gesamten Materialien zum Bürgerlichen Gesetzbuch, t. 2, Recht der Schuldverhält-nisse, Berlin 1899, s. 332.

7 Por. A. Bergmann (w:) M. Herberger, M. Martinek, H. Rüßmann, S. Weth (red.), Juris Praxiskommen-tar BGB, Saarbrücken 2004, komentarz do § 705 BGB, nb 10; H. Thomas (w:) P. Bassenge, W. Eden-hofer, A. Heldrich, H. Sprau, U. Diederichsen, H. Heinrichs, H. Putzo, T. Heinz, Palandt, Bürgerli-ches Gesetzbuch, München 1998, s. 813; orzeczenie Trybunału Federalnego z 28 listopada 1955 r., II ZR 16/54.

Rozdział I. Charakter spółki cywilnej w prawie niemieckim

Page 19: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

17

nie jednak stosowanie w odniesieniu do spółki cywilnej przepisów § 320 i następnych BGB o zobowiązaniach wzajemnych jest znacznie ogranicza-ne, a w stosunku do spółek składających się z większej liczby niż dwóch wspólników wręcz wyłączane8.

Odwołanie się do elementów przedmiotowo istotnych umowy spół-ki cywilnej daje zatem pewne wskazówki dotyczące charakteru prawne-go tej spółki w kierunku braku podmiotowości. Równocześnie ujawniają się jednak odmienności między umową spółki jako umową nazwaną a in-nymi umowami uregulowanymi w księdze zobowiązań. Dlatego pełniej-szy obraz charakteru prawnego spółki cywilnej może wyłonić się dopiero w rezultacie przybliżenia stosunków wewnętrznych spółki, stosunków ze-wnętrznych, szczególnie potraktowanego na potrzeby prowadzonych wy-wodów majątku spółki oraz zagadnienia ustania spółki.

1.2. Stosunki wewnętrzne spółki

Podstawowym uprawnieniem wspólnika z umowy spółki jest prawo do współdecydowania o działalności spółki, które należy uznać za ściśle związane ze statusem wspólnika jako strony umowy spółki. To prawo do prowadzenia spraw spółki przysługuje – zgodnie z wyrażonym w § 709 BGB modelem ustawowym – tylko wszystkim wspólnikom łącznie. Rów-nocześnie § 709 ust. 1 BGB stanowi jednoznacznie, iż „do dokonania każ-dej czynności konieczna jest zgoda wszystkich wspólników”. Ta tzw. zasa-da jednomyślności (Prinzip der Einstimmigkeit) odnosi się zatem nawet do prowadzenia spraw mieszczących się w zakresie zwykłego zarządu. Przy-wołane uregulowanie prowadzenia spraw spółki z niemieckiego kodek-su cywilnego ma jednak charakter dyspozytywny i już sam ustawodawca, wydając poszczególne przepisy, uwzględniał prawdopodobieństwo przy-jęcia w konkretnej umowie spółki zasady podejmowania decyzji większoś-cią. Ustawodawca niemiecki zawarł bowiem w § 709 ust. 2 BGB regułę in-terpretacyjną, zgodnie z którą w razie wątpliwości powinno się obliczać większość w sprawach spółki na podstawie liczby wspólników.

8 Por. A. Bergmann (w:) M. Herberger, M. Martinek, H. Rüßmann, S. Weth (red.), Juris..., op. cit., ko-mentarz do § 705 BGB; K.S. Scholz, Verselbstständigung bürgerlicher Gesellschaften in Deutschland und Frankreich, Frankfurt a.M.–Berlin–Brno–Bruxelles–New York–Oxford–Wien 2001, s. 86; orzeczenie Sądu Krajowego w Monachium z 28 lipca 2000 r., 23U 4359/99; T. Raiser, Gesamthand und juristische Person im Licht des neuen Umwandlungsrechts, AcP 194 (1994), s. 496.

Regulacja spółki cywilnej w przepisach niemieckiego kodeksu cywilnego

Page 20: Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.