Charles Baudelaire - Paris Sıkıntısı

7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts

1/153


2/153

D N Y A K L A S K L E R D Z S : 1 32

P A R S S I K I N T I S I


3/153


4/153

C H A R L E S B A U D E L A I R E


(Spleen de Paris)

Fransrzcadan eviren:

Erdoan Alkan


5/153

Hmanizma ruhunu anlama ve duymada ilk aama, insan varlnn en somut anlatm olan sanat yaptlarnn benimsenmesidir. Sanat dallan iinde edebiyat, bu anlatmn dnce eleri en zengin olandr. Bunun iindir ki bir ulusun,dier uluslarn edebiyatlarn kendi dilinde, daha dorusukendi dncesinde yinelemesi; zek ve anlama gcn o

yaptlar orannda artrmas, canlandrmas ve yeniden yaratmas demektir, ite eviri etkinliini, biz, bu bakmdan nemli ve uygarlk davamz iin etkili saymaktayz. Zeksnn her

yzn bu trl yaptlarn her trlsne dndrebilmi uluslarda dncenin en silinmez arac olan yaz ve onun mimarisi demek olan edebiyatn, btn kitlenin ruhuna kadar ile

yen ve sinen bir etkisi vardr. Bu etkinin birey ve toplum zerinde ayn olmas, zamanda ve meknda btn snrlar delip

aacak bir salamlk ve yaygnl gsterir. Hangi ulusun kitapl bu ynde zenginse o ulus, uygarlk dnyasnda daha

yksek bir dnce dzeyinde demektir. Bu bakmdan eviri etkinliini sistemli ve dikkatli bir biimde ynetmek, onungenilemesine, ilerlemesine hizmet etmektir. Bu yolda bilgi

ve emeklerini esirgemeyen Trk aydnlarna kran duyuyorum. Onfann abalaryla be yl iinde, hi deilse, devlet

eliyle yz ciltlik, zel giriimlerin abas ve yine devletin yardmyla, onun drt be kat byk olmak zere zengin bir e

viri kitaplmz olacaktr. zellikle Trk dilinin bu emeklerdenelde edecei byk yaran dnp de imdiden eviri etkinliine yakn ilgi vesevgi duymamak, hibir Trk okurunun elinde deildir. 23 Haziran 1941.

Milli Eitim BakanHasan li Ycel

5


6/153

S U N U

Cumhuriyet ' le ba layan Trk Aydnlanma

Devrimi'nde, dnya klasiklerinin Hasan li Y

cel nclnde dilimize evrilmesinin, kuku

suz nemli pay vardr.

Cumhuriyet gazetes i olarak, Cumhuriyet i

mizin 75. ylnda, bu etkinlii yineleyerek, Trk

okuruna bir "Aydnlanma Kitapl" kazandr

mak istedik.

Bu erevede, 1940' l y l lardan balayarak

Milli Eitim Ba ka nl ' nc a ya y nl an an d n y a

klasiklerini okurlarmza sunmaya baladk.

Byk ilgi gren bu etkinlii Milli Eitim

Bakanl 'nca yaynlanmam -ancak Aydn

lanma Devrimi yarda kalmasayd yaynlanaca

na kesinlikle inandmz- dnya klasiklerini

de katarak srdryoruz .

C u mhu r i y e t

7


7/153

GR

Ktlk iekleri modern iire giden yolu aar. Bir

dier ad da Dzyazlm Kk iirlerolan Paris Sknt

s ise modernliin iirini balatr. Ktlk iekleriile Pa

ris Sknts arasndaki fark Delacroix'y Manet'den, Mer-

yon'den ve Constantin Guysden ayran fark gibidir.

Baudelaire'in bize Victor Hugo'nun szn ettii o

"yeni rpertf'yi tayan dizeleri te yandan iirin yz

yllk yanksn da birlikte getirirler. Bu dizeler bir iir ge

leneinden kp gelirler.

Paris Sknts'naa durum deiiktir. George Blin'inde alfam izdii gibi "kesin bir balang"a damgalarn vu

rurlar.

Her ne kadar, kitabn bana koyduu, Arene Hous-

saye'e yazd yazda Aloysius Bertrand'n nclnden

sz etse de dzyazlm iir alanm ilk aan Baudelaire dir.

Modern iir her zaman gemile balant kurarak ta

nmlanr; gelecee gemiten kalkarak ynelir.Baudelaire Ktlk iekleri ile Paris Sknts'ma

bakk olmasn ister ve bunu sk sk yineler. Farkllkla

r vurgularken benzerliklerin de alfan izer. 9 Mart 1865

tarihli mektubunda annesine unlar yazyordu: "Ktlk

9


8/153

iekleri'nden daha zgn, en azndan daha kararl bir ya

pt retmeyi baaracam ve bu yaptta rknle maskara

l, sevgiyle kini birletireceim." Jules Troubat'ya erte

si yln 16 Martnda yazd mektuptaysa u szlere rasla-nr. "Sknt'mm olduka honutum. Aslmda bu da bir

Ktlk iekleri, ama ok daha zgr, ok daha ayrnt

l ve alayc." Her iki kitabn, Ktlk iekleriile Paris S

knts'mu esini ve temalar her ne kadar rtse de yapt

lar farkl ynlerde, dahas zt ynlerde geliirler. Belki de

Baudelaire kulana bir eyler fsldad iin Gustave Bo-

urdin bu gerein ayrmna iyi varmtr. Dizelerden olu

an Ktlk ieklerive dzyazlardan oluan Paris Skn

tsn hayli ekitirdikten sonra 7 Mart 1864 tarihli Le Fi-

garo'da u notu der:

Paris Sknts Bay Charles Baudelaire 'in hazrlamak

ta olduu kitabn addr. Ktlk iekleri ile bakk, de

erli bir yapt ortaya koymak istiyor. Ritimli ve uyakl yapttan doal olarak dlanm bulunanya da ritimli ve uyak

l yaptta anlatlmas g olan ne varsa, btn maddi ay

rntlar ve tek szckle, incelikten uzak yaamn btn

nemsiz ayrntlar lkselliin ve bayaln ayrlmaz bir

alamda kaynat dzyazlm yaptta yerini bulur. Za

ten Paris Sknts 'ndaki ruh Ktlk iekleri 'ndeki o bu

lank ve hasta ruhtur. Gerek dzyazl yaptta, gerek dizelerde rasladmz sokan, mevcut durumun ve Paris g

nn getirdii hep ayn eyler, bilincin hep ayn srama

lar, i kntleri, felsefe, d ve hatta nemsiz ayrntlar

dr, nktelerdir. Sz konusu olan yalnzca skntl aylan

ruh hallerine uygulanabilen bir dzyaz bulmaktr. Baude

laire 'in bunu yapp yapamadna okuyucu karar verecek.

10


9/153

Bazlar sknt denen soylu ayrcala sadece Lond

ra'nn sahip olduunu, neeli Paris'in ise bu kara ayrl

hi tanmadn sanyor. Yazarn ileri srd gibi bekibir

tr Paris Sknts da vardr; airimiz bu sknty tadan vetadacak olan ok sayda insann bulunduunu onaylyor.

Yaynland tarihlere bakldnda bu iki tip alma

nn birbirini izledii sanlr. Oysa her ikisinin birbirlerine

kout gelitiklerini ya da rmtklerini sylemek kuku

suz daha dorudur.

- Her ne kadar Baudelaire'indzyazlm iirlerden olu

an bir kitap hazrlamay Ktlk ieklerfmt 1857'dekiilk basks srasnda dnd gerekse ve yeni kitaptaki

paralarn byk ounluu Ktlk iekleri''ma. 1861 de

ki ikinci basks srasmda yazlmlar ve Paris Tablolarfma

dorudan uzantsnda yer alyorlarsa da, Baudelaire 'in dz-

yazlm iir alanndaki lk giriimlerinin Le Fanfarlo'ya.

dek uzandn sylemek hi yanl olmaz.

1847'de yaynlanan ama belki 1843-44'lerde yazlm bu ykde, aslmda Baudelaire'den bakas olmayan

Samuel Cramer, Akkuyruklu Kartallar adl iir kitabnn

yazan, Bayan Cosmelly ile yapt bir gezide ocuksu ak

larnn yeil cennetini anmsar:

Samuel Cramer ieklere hayran olmak yerine baz

kt drtlkleri dzyaz haline sokarak yksek sesle sy

lemeye balad.Bu drtlkler Baudelaire'in "Severim o plak d

nemlerin ansn...", "Sevdii kz beyaz eteklikleriylegr

mekten holanrd", Prarond imzasyla yaynlanm olan a-

ma Baudelaire'in olduu ileri srlen, yazarn birok b

lmlerini aktard "Bir Yamur Gn" iirlerindeki drt

lklerdir bunlar.

11


10/153

Benzer deitirimler 1851 denemesi olanarap ve Af

yon'da, da bulunur. Baudelaire iki genlik iiri olan arabn

Ruhu ve Eskiciler'in arab'm dzyaz haline getirir.

Gerekte Akamla Gnbatm ve Yalnzlkadlarm ta

yan dzyazlm iirler 1855'te ayn aclardaki iirlerden

soma yaymlanmlardrr. 1857'de Le Present'da yaynla

nan alt Gece iirleri'nden drd Ktlk iekleri'vim,

Yolculua ar ve Alp Gtren Koku gibi drt nl i

irinde yinelenir.

Demek ki Baudelaire yeni bir dil ararken dizeli iirden yola kt. Bile bile ayn konulan, ama deiik bir bi

imde iledi. Dzyazlm iir, baz eletirmenlerin dn

dklerinin aksine, dizeli iire gtren bir aama deildir.

1851 Noelinde Arene Houssaye'e yazd mektupta da de

indii zere, Baudelaire'in balca endiesi byle bir yan

l anlalmayd. "

Bu yinelenmi almalarda yaratc gln pay

nedir? Kukusuz pek diktr. Aym konularn yeniden ele

alnmasnn amac her eyden nce iki tip yaznn olanak-

lanm ve smrlann saptamak ve dikkati, biim kriterleri

nin tesinde, iirin zne ekmektir.

Gautier ile ilgili yazsnda Baudelaire, "bir dili usta

ca kullanmak bir tr anmc by uygulamaktr" der.Bu by "insandaki lmsz tekdzelik, izdm ve a

rtma gereksinimlerini yantlayan (Ktlk iekleri'iia.

yazlm nsz taslaklarndan)" ritim ve uyak araclyla

gerekleebilir. iir, ritim ve uyak' kullanarak mzikle

balant kurar. Fenelon, Rousseau ya da Chateaubriand bu

mzikten yararlanarak iirsel bir dzyaz yazmak istedi

ler. Boileau ya da rahip Du Bos'nun kalemindeki "dzya-

12


11/153

zlm iir" roman ya da dzyazlm destandan baka bir

ey deildir.

Demek ki, dzyazlm iirlerini Houssaye'e adayanBaudelaire "ritimsiz ve uyaksz ama ezgili, ruhun lirik de

vinimlerine, dn kvrm kvrm dalgalarna, bilincin s

raylarna uyum salayabilecek kadar yumuak ve ayn za

manda kartlklar ieren bir iirsel dzyaz tans" yarat

mak ister. Bu, mziin yardmna kar koyup iirini yal

nzca imgeler yoluyla gerekletirmek anlamna m geli

yor? zellikle, ilk yazlan tasarmlar ya da SalanndakiYarmkre gibi dzyazlm iirler gz nne alndnda,

airin mziin yardmna kar koyduu gibi bir varsaym

iirsel dzyaznn varlm bouna yadsmak olurdu.

Kukusuz Baudelaire imgenin n plana kmas iin

mzii susturmak, en azndan sarlatrmak istedi. Zaten

esini ounlukla imgeler ve imge deiimlerinden g al

d. Arene Houssaye'e 1861 Noelinde gnderdii ve daha

nce szn ettiimiz mektupta unlar ekler: "Fikrimce

hazrladm kitapta Hetzel romantik imgelere degin hay

li malzeme bulacaktr." Gerekten de Yabanc Boudin'in,

Herkes Kendi Canavaryla Goya'nn, Liman Jonsking'in

frasndan km olabilirdi. Yazlmlardan tutun da ya

zlacaklarn listelerine dek, pek ok yerde Baudelaire; D-rer'in, Boilly, Rethel ve Daumier'nin gravrlerine gnde

rimlerde bulunur.

Baudelaire'in 1857'den 186l'e dek,yeni almasna

verdii ilk isim olan Gece iirleri ismi, yazarn Houssa

ye'e hitaben yazd nszde ad geen Gecenin Gas-

pard'na. vgnn ilk iaretidir. Bertrand'm kitabnn alt

balnda da belirtilen bu "Rembrandt ve Callotvari fan-

13


12/153

teziler"in amac, ok ak olarak, "resim yapmak"tr. Da

has: Bu iirler ou zaman resmedilmi ya da gravrler

gibi oyulmu yazl almalardr. Bu eski yaam tablolarnn karsna Baudelaire ada yaamn tablolarn koy

mak istiyordu. Resimsel olann yerini ok byk bir so

yutlama alr.

Bir yayncnn Meryon'un Paris Grnmleri alb

mne konmak zere yazlar istemesi Baudelaire'e tutku

sunu doyuracak gzel bir olanak sunar. Nitekim 16 ubat

1860 tarihli mektubunda Poulet Mlassis'ye unlar yazar:"te gzel gravrler stne dleri, Parisli bir aylak'm. fel

sefi dlerini on, yirmi ya da otuz satrla ortaya koymas

iin bir frsat."

Baudelaire 1859 Salonu balyla yaynlad resim

eletirilerinde gravrlerini vd Meryon'u ok beeni

yordu:Byk bir kentin doal saltanatnn bylesine iirsel

betimine ender rasladm. Ylm talarn saltanatlar,

g parmakla gsteren anlar, sanayinin dumanla ibir

liini gkkubbeye kusan dikilitalar, mimarinin kat gv

desi stne eliik bir gzellikle kendi gzenekli mimari

lerini uygulayan onarm halindeki olaanst antlar top

luluu, fkeyle ve le dolu, fokurdayan ve kaynaan birgk, perspektiflerin dramla oaltlm derinlii... Uygar

ln hazin ve utkulu dekorunun oluturduu karmak e

lerden hibiri unutulmam.

Ne var ki Meryon'la Baudelaire anlaamazlar. Mer-

yon felsefi dler yerine gravrlerinin titizce incelenme

sinden yanadr. Baudelaire de bunu kabul etmez. Tasan da

bylece gerekleemez.

14


13/153

iirlerden hibiri Meryon'un gravrleriyle dorudan

balantl deildir. Ancak, belki bir anlamaya varlabile

cei umudu dz yazlm iirleri Paris'e yneltmitir.

Baudelaire ilk yirmi alt iiri Houssaye'e emanet ettii srada kitaba zellikle Yalnz Gezgin ya da Parisli Gez

gin adm vermeyi dnyordu. Zaten, airin dorudan

doruya bakent destanndan esinlendii iirlerin byk

ounluu 1861 ve 1862 yllarnda yazlmtr.

1863'ten soma Baudelaire gerek mektuplarnda ge

rekse baslm yazlarnda Paris Sknts adm kullanr.

Baz yaynclar ise Dzyazlm Kk iirleradm ye tutarlar ve Gzel Dorothe, Ne abuk!'ya aaLiman gibi, dz

yazlm iirlerin ounun Paris'le hibir ilgisi bulunma

dm syleyerekParis Sknts adnn uygun dmedii

ni ileri srerler. Her eye karm kesin bir yargya varmak

tan kanmak gerekir, zira kitap tamamlanamad. Baude

laire 1861 sonunda Houssaye'e "en az 40, en ok 50 iir

den" sz ediyordu, daha soma bu sayy yze kadar artr

d. 8 Ekim 1863'te Hetzel'e "Paris Sknts'na 100 par

a bulunacak, henz 30 para eksik" diyordu. 4 Mays

1865'teyse Sainte-Beuve'e unlar yazyordu: "Ustalkla

ilenmi yz zmbrt retmek (...) Ancak altm tane var

ve daha teye gidemiyorum." Artrlm yz says Kt

lk ieklerVmo. birinci basksndaki iir saysdr.Tasan listelerine baktmz zaman Baudelaire' in dz

yazlm iirlerini eitli balklar altnda snflandrdm

gryoruz: "Paris nesneleri", "dler", "simgeler" ve "ks

sadan hisseler" gibi.

Her eye karn Paris Sknts'ndeM bu paralarK

tlkiekleri''ndeki paralarla asla karlatnlamazlar.

15


14/153


15/153

Yapay Cennetler'de raslarz. Bilindii gibi, Poe'dan sonra,

Baudelaire de Yapay Cennetler'de afyon esrikliinin yarat

t o "dzensiz ve rapsodik dncelere bulanm olaa

nst sreci" dile getirdiini syler. Ve ekler: "D dnya

nn, durum ve koullarn esinledii ve buyurduu dn

celer dizisini en iyi tanmlayan rapsodi szc, iin iine

afyon girince, daha kesin ve daha korkun bir gereklik ha

lini alr. Yarg byle bir durumda artk btn akntlarn in

safna teslim edilmi bir dkntdr yalnzca ve dnce

ler katan sonsuzca daha bir hzlandnlm ve daha bir rap-sodiktir."

Demek ki iir d dnyayla umulmadk raslantlardan

fknyor. Ve bu raslantlan da yalnzca Paris gerekleti

rebilir. eitli iirler konu ynnden Paris'le balantl de

iller geri, ama en azndan air esinini bakentten alyor.

4 Mays 1865'te Brksel'den Sainte-Beuve'e yazd mek

tupta bu gerei Baudelaire de vurguluyor: "yi ilenmiyz para yazabilmek iin keyfinin yerinde olmas gere

kiyor (ackl konular bile yalnzca keyifliyken yazlyor),

grntler, insan iine girmek, mzik dinlemek, hatta so

kak lambalanna gereksinim duyan acayip bir drt gere

kiyor. Ancak altm paray tamamlayabildim ve daha te

ye de gidemiyorum. O nl kalabalk banyosu'na gerek

sinimim var." Poe gibi, zellikle Constantin Guys gibi Ba

udelaire de "kalabalklann adam" oldu.

Ktlk iekleri'nde Baudelaire snrlnn iindeki

sonsuzu yakalamay denedi; Dzyazlm Kk iir-

ler'deyse (Paris Sknts) belirsizin iindeki sonsuzun pe

inden koar: "Ruhun doast diyebileceimiz baz du-

rumlannda yaamn derinlii, ne kadar sradan olursa ol-

17


16/153

sun, bir grnmde ortaya kar. Ve o grnm yaamm

simgesi halini alr." (Fzeler).

Bu akac, bu Vahi Kadm, bu Yal Soytar Parisli ay

lak iin gerekten de sradan bir grnmdr. Yolculuaar'mn ya da Gnah Eilimleri'nin dlerini besleyen

Pierre Dupont ya da Paul de Kock arklarnn da katld

gnlk bir mitolojiye degin yzlerdir. Roqueplan'rn

Kpekceizler'e giren kitabna ne demeli? (*)

Eluard'm gerekstclk' duyururken szn et

tii o Istensiz iirbu deil midir? Rimbaud'nun duyarl

olduu iir: "Sama sapan resimleri, kap aynalklarm,

dekorlar, adr tiyatrolanndaki resimli perdeleri, tabela

lar, halk bezeklerini seviyordum." Apollinaire iiri: "Ta

ntma yazlarn, kataloglar, yukarlarda ark syleyen

afileri okuyorsun. te bu sabahki iir." Bu iir aym za

manda Nadja'nn ve Paris Kyls'nn iiridir. Modern

liin iiridir.Baudelaire Constantin Guys stne yazd deneme

de modernlikle ilgili unlar syler: "Modernlik geicidir,

geici bir katkdr, sanatn yansdr, dier yansysa ebedi

ve sreklidir." Gzel hep ift yapl bir bileiktir. Bileiin

elemanlanndan biri "ezeli, deimez eleman" dieriyse

"grece ve duruma, koula bal eleman"dr.

"Byk klasik gelenee Ktlk iekleri'yle yeniden vannz" diyordu Banes. Ayn dnemde Royre unla-

n sylyordu: "Baudelaire ve Mallarm'yle canl bir Ra

cine'e kavuuruz."

(*) Baudelaire Kpekceizler adl dz yazlm iirini kaleme alrken

Nestor Roqueplan'm kpeklerle ilgili bir kitabndan yararlanr. (.N.)

18


17/153

Paris Sknts ise, tersine, zellikle bir ada yaam

ressamnn yaptdr. Ve o ada yaam perdeye airi de

yanstr:

Bylece gidiyor, kouyor, aryor. Neyi aryor? Kuku- ,suz, bu anlattm adamn, kpr kpr bir dgcyle do

nanm, byk insan l 'ndeyolculuk edip duran buyal-

nzn bildiimiz aylaklarn amacndan daha yksek bir

amac, durumun ve koullarn geici zevkinden bamba

ka, daha genel bir amac var. zninizle, o adna modernlik

diyeceimiz bireyleri aryor; sz konusu dnceyi ak

lamaya en elverili szckle, kendini tantmyor. Ona gerekli olan allmn iindeki iirseli bulmak, geiciden

ebediyi ekip karmaktr.

Robert Kopp

19


18/153


(Dzyazlm Kk iirler)

1869 metni

21


19/153

ARSNE HOUSSAYE'E

Kk bir almam gnderiyorum size sevgili dos

tum. Birileri, bunun ne ba, ne k belli demeye kalkar

sa dorusu hakszlk etmi olur, nk, tam tersine, her par

a almann btnlinde, art arda ve karlkl, hem ba

hem sonu oluturur. Byle bir bileim size, bana ve okura ne byk bir kolaylk salar, dnn ltfen. Ben d

m, bir yaync olarak siz yazdm eyi, okur okuduu e

yi, dilediimiz yerden kesebiliriz; zira yapay hilelere ba

vurarak okurun iradesine set ekmeye kalkmyorum. Bir

boumu aradan karn, dier iki para kolayca birleecek

tir. Btn eitli paralara bln, her parann dierlerin

den bamsz olarak varln koruduunu greceksiniz.

Paralardan bazlarnn sizleri elendirmek, sizlere hoa

vakit geirtmek iin, canlln yeterince koruyabilecei

ni umarak ylanm btnyle size adamak cesaretinde bu-

lunuyorum.

Bir de kk giz vereyim. Aloysius Bertrand'm nl

yapt (siz, ben ve dostlarmzdan bazlar adn bildiimize gre nl saylmak hakkdr) Gecenin Gaspardimbel-

ki en az yirminci kez kartrrken kendi kendime "niin

ren de buna benzer bir ey yapmayaym, Aloysius'nun es-

23


20/153

ki yaamn o ok gzel resmine uygulad eyi ada ya

amn, daha dorusu ada ve daha soyut biryaamn res

mine uygulamyaym?" dedim.

Ritimsiz, uyaksz ama ezgili, ruhun lirik devinimle

rine, dn kvrm kvrm dalgalarna, bilincin srayla

rna uyum salayabilecek kadar yumuak ve ayn zaman

da kartlklar ieren bir iirsel dzyaz tansn tutkulu

gnlerinde hayal etmeyenimiz varm?

zellikle byk kent yasanmdan, byk kent iliki

lerinden douyor usumuzdan kmayan bu lksel arzu.Siz bile sevgili dost, Camc 'nn keskin ln birark 'ya

dntrmek ve o ln sokan sisleri iinde tavan ara

sndaki odalara dek ulatrd hznl duygular lirik bir

dzyazya dkmek istememi miydiniz?

Ancak, doruyu sylemek gerekirse, kskanlm hi

de mutluluk getirmedi bana. Daha almaya balar bala

maz gizemli ve parlak modelimden uzaklamakla kalmayp tmyle zgn ve deiik (adna bireylerdenebilir

se) bireyler yazdmn ayrmna vardm. Byle bir kaza

dan bir bakas gurur duyard kukusuz. Ama bu durum,

airin gerek onurunu yalnzca tasarlad eyi gerekle

tirebilmesinde gren benim gibileri derinden incitir.

Dostunuz

C.B.

24


21/153


22/153

IIYALI KADININ UMUTSUZLUU

Herkesin nazlad, ho grnmek istedii, kendi gi

bi ufak tefek, kendi gibi disiz, sasz tatl ocua bakn

ca yrei sevgiyle doldu buruuk, yal kadnn.

Glckler, mimiklerle elendirmek iin yaklat.Tiridi km zavall kadncaz okamaya balayn

ca ocuk dehete kaplp lklanyla doldurdu evi.

Kadncaz o zaman ebedi yalnzlna yeniden ekil

di, bir kede alyor ve syleniyordu: - "Oy! bizler, za

vall yal kadnlar, kimseye zevk vermez olmuuz artk,

masum yavrular bile severken rktyoruz!"

26


23/153

III

SANATININ GNAH IKARMA DUASI

ine iler insann gz sonlan! Ac verir oy! Baz tat

l duygular vardr, nasl doduklan bilinmez, ama ylesi

ne youn etkilerler insan. Sonsuzluk bunlann banda ge

lir, bak gibi keser.Gkyznn ve denizin sonsuzluunda bakn boul

mas ne byk zevktir! Yalnzlk, sessizlik ve esiz kutsal

l ufkun! Gkte, titreyen ve kklyle, yalnz haliy

le aresiz varlma yknen kk bir rt, alkantnn

tekdze ezgisi. Btn bunlar benimle dnrler ya da ben

onlarla dnrm (zira dgcnn byklnde b e n

abucak yitip gider); tm bu nesneler dnyorlar, ama

onlar mzikli, zgn biimde, gereksiz aynntlara dalma

dan, tanmlama yapmadan, bir sonu karmadan dn

yorlar, diyorum kendi kendime.

Bu dnceler, ister benden ksnlar, ister nesneler

den frlasnlar, daha imdiden gereinden ok younla

yorlar. ehvetteki enerji rahatszlk ve olumlu bir ac yaratr. An gergin sinirlerimden hrn ve hznl titreim

lerden baka bir ey domuyor artk.

Ve u an, gkyznn derinlii yreimi yakyor; say-

27


24/153

daml ileden karyor beni. Deniz, duyarszlyla; g

rnm, deimezliiyle tepemi attryor... Sonsuza dek ac

m ekmeli, oy! Sonsuza dek gzelden kamal m yoksa?Doa, acmasz byc, hep kazanan yarmac, yakam

brak! Arzularm ve gururumu ayartmaktan vazge! G

zeli incelemek bir dellodur ve bu delloda sanat daha

yenilmeden nce korku lktan atar.

28


25/153


26/153

V

IKODA

D gibi ve gerekten tinsel bir oda, hafif pembe ve

mavi bir havas var.

Pimanlk ve arzu kokan tembel bir banyoda ykan

yor burda ruh. Tanyeri gibi bir ey bu, mavimsi, gl kuru

su; gne tutulurken grlen ehvet d.

Eyalarn biimleri uzam, bitkin ve hantallam. D

gryor gibi bir hah var eyalarn; bitki ve maden gibi uyur

gezer bir yaamlar var sanki. Kumalar sessiz bir dil konu

uyor, iekler gibi, gkler gibi, batan gneler gibi.

Duvarlarda sanatsal irenlikler yok. Saf dle, zmlenmemi izlenimle karlatnldmda, kurallar kon

mu sanat, olumlu sanat svgden baka ey deildir. Bu

odada her ey uyumun yeterli aydnlna ve tatl karanl

na sahip.

Uykulu bir zihnin, scak bir limonluktaym gibi sal

land bu ortamda, iine ok hafif bir nem kokusunun da

kart, ince bir zevkle seilmi usul bir koku yzyor.Pencerelerin ve yatan nne bol bol yayor ms-

limler; dklyor karl alayanlar halinde. Bu yatan s

tne yatm put, dlerin ecesi. Peki ama nasl gelmi bu-

30


27/153

raya? Kim getirmi? Bu d ve ehvet tahtna hangi by

l g oturtmu onu? Ne gam? Burda ite! bildiim ece.

Gzler o tamdk gzler, alevi tan'm iinden geen; rktc alayn bildiim o ince ve korkun g z l e r ! e

kiyorlar, buyuruyorlar, paralyorlar seyreden baklar,

kaamak olmayan baklar. Az m inceledim o gzleri, me

rak ve hayranlk uyandran o kara yldzlar.

Gizemle, sessizlikle, esenlik ve gzel kokularla kua

tlm ben, hangi iyi yrekli iblise borluyum btn bun

lar? Oy mutluluk! Yaam dediimiz eyin, en gzel annda bile, u an iinde olduum, dakikas dakikasna, sani

yesi saniyesine tattm u yce yaamla hibir ortak yan

bulunamaz!

Hayr! dakikalar yok artk, saniyeler yok artk! yitti za

man; imdi ebediyettir saltanat sren, nazlarn ebediyeti.

Bu da ne, korkun darbelerle aldlar kapm, o cehen

nemlik ryalardaki gibi sanki kazma vuruyorlard mideme.

Sonra bir hayalet girdi odama. Yasalar adna anam a

latmaya gelen bir grevli bu; ya da bir rezil kapatma kar,

sayp dkmeye, para istemeye ya da yaamnn pislikleri

ni aclanma katmaya gelmi; belki de yazmn devamm

istemeye gelen bir gazete yneticisinin balklama dal.

Cennetsi oda, put, dlerin ecesi, byk Rene'nin deyimiyle S y 1 p h i d e, btn o by kayboldu birden ha

yaletin kapya vurduu sert darbeyle.

Ne korkun! anmsyorum! gzlerimin nnde! Evet!

bu tavuk kmesi, bu berbat yer, bu ebedi skntyla dolu

gn benimdir. te budalaca, tozlu, klnk dkk eyalar,

alevsiz, korsuz ocak, tkrk iinde; hazin pencereler, toz

lu camlanna yamur izgiler ekmi; karalanm ya da

31


28/153


29/153

VI

HERKES KEND CANAVARIYLA

Kuruni byk bir gk ve altnda tozlu byk bir o-

va, ne yol var ne yeillik, tek bir deve dikeni ve tek bir sr

gan bile yok. ki bklm yryen insanlara rasladm.

Her biri, un uval, kmr uval, bir Roma piyadesi

nin sava gereleri kadar ar, koskoca bir canavar tayor

du srtnda.

Bu anlk l bir hayvann, bir eyann anl da de

ildi; onu tayan insan canavar, esnek ve gl kaslary

la saryor, eziyor, iki iri penesini gsnde kenetliyordu;

: ".aanst ba, eski savalarn dmana dehet salmak. in giydii miferler gibi, alnmm stndeydi taycsnn.

Nereye gittiklerini sordum onlardan birine. Ne ken-

iinin, ne de yamndakilerin bir ey bilmediini syledi;

- f'yle yryp durduklarna gre elbet bir yerlere gidiyor

lard.

in daha da garibi: boynuna abanm, srtna yap-

~:> vahi hayvandan hibiri yaknmyordu, kendinden birrara gibi dnyordu onu. Yorgun, ciddi yzlerinde

atsuzluktan iz yoktu; skntl gkkubbenin altnda,

aklar gkyz kadar hznl bir topran tozuna dal-

33


30/153

m, hep bir eyler umup duran insanlarn teslim olmu y

zyle yryp duruyorlard.

nsan katan, yanmdan geip ufka, dnyamzn yuvar

lak yznn merakl insan baklarndan kat noktayagmld.

Bu gizemi anlamaya altm bir an; kanlmaz bir

kaytszlk kt stme sonra ve o kaytszlnm altn

da, canavarlann tayanlardan daha ok ben bitkin dtm.

34


31/153

VII

DEL VE VENS

ahane bir gn! Gnein ateli baklar altnda koca

park, akn buyruu altndaki genlik gibi, baygn d

m.

Nesnelerin evrensel cokusunu dile getirecek tek ses

yok; sular bile uykuya dalm gibi. nsanlarn ayinine ben

zemeyen sessiz bir ayin var burda.

Sanki gittike artan bir k, nesneleri gittike aydn

latyor; uyanlm ieklerin renk renk enerj ileri gn ma-

visiyle yarmak iin yanp tutuuyor sanki ve kokulan

gzle grlr bir hale getirip, scaklk, onlan duman duman gnee ykseltmek istiyor sanki.

Evrenin bu kvanl cmbn seyrederken, dertli bi

rini grdm.

Deli olmad halde kendini delilie vuranlar vardr,

srtnda cyak cyak gln bir giysi, banda, boynuzlar,

ziller, krallan, vicdan azaplan ya da i skntlan bastrd

nda elendiren soytanlar vardr hani, ite onlar gibi biri, Vens heykelinin altlnda bzlm, lmsz tann-

; 3ya bakp gzyalan dkyor.

Ve unlan sylyor gzleri: "nsanlann en son, en

35


32/153


33/153

VIII

KPEK VE E

"- Gzel kpeim, iyi kpeim, sevimli kpeim, gel

yanma, yakla, kentin en iyi esanscsndan aldm u g

zel kokuyu kokla."

Kpek kuyruunu sallayarak, ki sanrm bu zavall

yaratklarda bir gl ve glck iaretidir, yaklayor ve

slak burnunu merakla az ak ieye koyuyor; ama son

ra, birden dehetle geriye srayp, sitem edercesine hav

lyor bana.

"- Oy! zavall kpeim, nne bir kn dk koysay-

dm zevkle koklar, belki de yalayp yutardn. Yazk ki sende, bu hazin yaantmn iren yolda olan sen de, tpk

halka benziyorsun, nlerine gzel kokular korsan fkele

nip kzarlar, zenle seilmi plk isterler."

37


34/153


35/153

Bir bakas, sadece, g r m e k i i n , b i l m e k

i i n, y a z g y z o r l a m a k i i n, kendi gcn ka

ntlamak iin, bir tr kumar oynamak iin, ruhsal basknn

zevkini tatmak iin ya da hibir neden olmadan, tutku y

znden, aylaklk yznden barut fsnn yannda sigara

yakabilir.

skntsndan ve dnceden fkran bir enerji t

rdr bu. Ve bu enerjiye sahip kimseler, sylediim gibi,

en uyuuk ve en hayalci varlklardr.

Adam ylesine sklgandaki, biri ona baksa ban hemen nne eer, bir kahveye girebilmek iin btn gc

n toplamas gerekir, bir tiyatro brosunun nnden bin-

bir zahmetle geer, denetilerin evresinde grkemli Me-

inos, Eaque ve Rhadamante varm gibi gelir ona. Ama,

bir de bakarsn ki ayn adam yanndan geen yalnn an

szn boynuna sarlp, halkn akn baklar nnde p

meye balar onu.

Niin mi? nk.. yal adamn yz dayanlmaz de

recede sevimli gelmitir ona belki. Daha dorusu: Bunu

niin yaptm kendi de bilmez.

Bu tr ani lgnlk ve cokular birka kez benim de

bama geldi. Sanki kt iblisler iimize girer ve haberi

miz bile olmadan, kendi sama isteklerini bize yaptrrlar.Bir sabah, tatsz, skntl, gnn aylaklyla yorgun

ve sanrm, byk bir eyler, ses getirecek bir eyler yap

mak hevesiyle kalkmtm yataktan; pencereyi atm, a

maz olaydm!

(unu bilmenizi isterim ltfen, birileriyle dalga ge

me denen olay baz kimselerde bu dorultudaki bir aba

nn ya da abalarn sonucu olarak deil, beklenmedik bir

39


36/153


37/153

Ve ben yaptm lgnlkla kendimden gemi hay-

krp duruyordum: "Yaam gzel gsterecek camlarn

yok!"Bu huysuz akalar tehlikesiz deildir, ou zaman be

delini pahal deriz. Ama, kii kvancn sonsuzluunu bir

saniye olsun bulmusa, lanetlenmi ne kar?

41


38/153

X

GECENN SAAT BRNDE

ok kr! Kendimleyim! Gecikmi ve bitkin birka

faytonun tekerlek sesinden baka ses yok. Birka saatlik

de olsa, dinlenemesekbile, sessizlie kavuacaz. ok

kr! nsan yznn zorbalndan kurtuldum, imdi artk

yalnzca kendime katlanacam.

ok kr! Youn karanlklar banyosunda dinlenme

me izin verildi! nce dkap anahtarn iki kez evirme

li. Bana yle geliyor ki kilit yalnzlm artrp beni dn

yadan ayran barikatlar glendiriyor.

ren yaam! ren yaam! Gn zetleyelim: Birok edebiyatya rasladm, biri de bana Rusya'ya kara yo

luyla gidilip gidilemeyeceini sordu (kukusuz Rusya'y

ada sanyor); bir derginin ynetmeniyle uzun uzun tart

tm, yaptm her itiraza kar u yant veriyordu: "Bura

s drst insanlarn yeri", sanki br gazeteleri namussuz

lar karyor; yirmi kadar insanla selamlatm, on beini

hi tanmyorum; saa sola, hepsi de ayn tutarda olmakzere yirmi toka dattm, hem de eldiven satn almamak

gibi bir gaflette bulunarak; yamur yayordu, zaman l

drmek iin bir fingirdein evine gidip ona bir V e n s

42


39/153

giysisi izdim; bir tiyatro yneticisinin gzne girmeye a

ltm, adam beni kap dar ederken unlar syledi: "Z'ye

bavursanz belki iyi olur; yazarlarmn en eli ar, en ap

tal ve en nls odur, ikiniz bir araya gelirseniz belki bir

eyin sonunu getirirsiniz. Ona gidin nce, soma duruma

bakarz"; hi yapmadm birok iren eyi yapm gibi

grnp (bilmem neden?) vndm ve -kendimi vme,

karmdakini vp sayg gsterme gibi- seve seve yapt

m baz berbat eyleri de, alaka, yapmadm syledim;

bir dost benden basit bir ey istedi, yan izdim, budalann

tekine de tavsiye mektubu verdim; f be! Bitti mi?Her eyden honutsuz, kendimden honutsuz, kendi

mi yeniden satn almak ve gecenin sessizlii, yalnzl

iinde bbrlenmek istedim. Sevdiklerimin ruhlar, ark

sn sylediklerimin ruhlar, g verin bana, dayanak olun

bana, yalan dolan ve dnyann ayartc buularn uzak

latrn benden ve sen ulu Tanrm, birka gzel dize ret

me ban esirgeme benden, esirgeme ki insanlarn sonuncusu olmadm, kmsediini insanlardan aa ol

madm kendime kantlayaym!

43


40/153

XI

VAH KADIN VE KK KAPATMA

"Gerekten de sevgilini, ar, acmaszca yoruyorsu

nuz beni; i ekiinizi gren debaak deviren altmlk bir

kadndan, meyhane kaplarnda ekmek artklar toplayanyal bir dilenci kadndan daha ok ac ektiiniz sanr.

"Ah vahlarnz hi deil vicdan azabndan olsayd, bir

lde onur verirdi size; ama sizinki rahattan douyor. S

rekli, bo yere sylenip: "ok sevin beni! Buna gereksini

mim var! yle avutun beni, byle okayn beni!" deyip

duruyorsunuz. Bakn, sizi iyiletirmeyi istiyorum; belki bir

aresini buluruz, fazla uzaa gerek yok, rnein kendimizi bir panayr yerinde varsayalm.

v" "imdi, ltfen, salam, demir bir kafes dnelim,

iinde az ok sizi andran kll bir canavar olsun; bir lanet

li gibi uluyarak, ormandan kopanld iin ileden km

bir orangutan gibi parmaklklar sarsarak, kah bir kaplan

gibi dne dne srayp, kah beyaz bir ay gibi,'budlaca,

paytak paytak yryerek abalayp duruyor.

"te bu canavar, "meleim!" deyip durduumuz hay

vanlardan biridir, yani kandr. Bir canavar daha var, elin

de sopa, avaz avaz banyor, bu canavar da kocadr. Nikah-

44


41/153

l karsn hayvan gibi zincire vurmu, panayr gnlerinde

ve elbette ki yargcn verdii izinle, kenar mahallelere g

tryor.

"Dikkat edin, nasl bir agzllkle (belki de yapmacksz, iinden gelerek) bakcsnn nne att canl tav

satlan, cyak cyak baran tavuklan yalayp yutuyor. "Ye

ter bu kadar, hepsi bir gnde yenmez" diyor bakc ve bu

pek yerinde szden sonra serte ekip yemi alyor azn

dan, barsak ve et paralan bir an dilerinde asl kalyor

vahi hayvann, yani kadnn.

"yi bir sopa ekmeli ki yatsn! Zira azndan al

nan yeme korkun ve obur gzlerle bakyor. Sopa da so

pa, Tannm, oyuncak deneklerden deil, duydunuz mu

nasl da ses getiriyor indii yerden, kllara ramen tenin

den? Gzleri yerinden firlarcasna, d a h a b i r d o a l

uluyor. fkeden kudurmu, dvlen bir demir gibi kvl

cm sayor.

"Havva ile Adem'in torunlan, ey Tannm, ellerinle

yarattn o yaptlar byle bir evlilik dzeni iindeler! Ut

kunun baz keskin kvanlanm tatsa da, kukusuz mutsuz

bu kadn. Daha aresiz ve hibir karlk grmemi ykm

lar da var. Ama iine atld bu dnyadan kadn bir baka

yazg da ummad zaten.

"Gelelim ikimize deerli sevgilimi Dnyay dolduranu cehennemler yannda sizin o gzel cehenneminiz iin

ne dnmemi istersiniz? Siz ki deriniz kadar tatl kuma

lar stnde dinleniyor, usta bir hizmetinin zenle dilim

ledii pimi etler yiyorsunuz.

"Kokulu gsnz iiren i ekileriniz benim iin

ne anlam tayabilir civan yosmam? Kitaplarda retilen

45


42/153

bu yapmack gsteriler, nedeni acdan bambaka olan bu

bitmez tkenmez hzn benim iin ne anlam tayabilir?

Gerek mutsuzluun ne olduunu size retmek geliyor

bazan iimden.

"Ayaklarnz irkefte, buulu gzleriniz bir kral bek-

lercesine gkyzne dnm, sizi bu halinizle grenler, l

kye seslenen gen bir kurbaa sanr. u deersiz kiiyi

(kendimden sz ediyorum, anlyorsunuz) hor gryorsa

nz eer, turna kuundan saknn, t r t r y a l a -

y p y u t a r s i z i , t a d n k a r a k a r a ld r r !

Ne kadar air olsam da sandnz kadar enayi dei

lim, o d e e r l i gzyalarnzla byle hep yorarsanz

beni, ya vahi bir kadna nasl davranlrsa yle davramr

ya da bir ie gibi pencereden kaldrp atarm sizi.

46


43/153

XIIKALABALIKLAR

Herkesin harc deildir kalabalkla ykanmak: Bir sa

nattr kalabalktan holanmak; baz insanlar vardr, bir pe

ri, daha beikte iken, klktan kla girmenin, kalabala

karp yzn maskeyle gizletmenin zevkini, eve duyu

lan kini ve yolculuk tutkusunu fler kulaklarna, ite yalnz o kii gerekletirir kaynamay insanlk hesabna.

okluk, teklik: Etkin ve dourgan bir airin kaleminde

birbirine eit eyler. Yalnzln doldurmay bilmeyen, an

kovam gibi ileyen bir kalabalkta yalnz olmay da bilmez.

Bu esiz aynealn tadm yalnz air karr, ister ken

di, ister bir bakas olur. Bir gvde arayan o esiz ruhlar

gibi, dilediinde diledii insann kiiliine girer. air iinher ey, her yer aktr; baz yerler ona kapal grnm-

se, girmek zahmetine katlanmyor demektir.

Yalnz ve dnen gezgin adam bu evrensel kayna

madan zgn bir esriklik pay karr kendine. Kitleyle ko

layca evlenen kimse, kutu gibi kapal bir bencilin, smk

l bcek gibi kabuuna ekilm bir tembelin asla tadama-

yaca ateli hazlan tadar. Tm uralan, tm kvanlan,zamann ve koullarn tm ykmlanm, yoksulluktan be

nimser.

47


44/153

insanlarn ak dedii ey, bu tarifsiz lenin, kendini

btnyle iir ve insanla yardm olarak adayan bir ruhun

kutsal kahpelii yannda, aniden beliren umulmayann, ge

lip geen bilinmeyenin yannda ok snrl, ok kk, okzayf kain.

Hi deil, o aptalca gururlarn bir an olsun krmak

iin, u dnyann mutlularna bazan, onlarn mutlulukla

rndan daha yksek, daha byk ve daha ince mutluluklar

olduunu retmek gerek. Yabanc lkelere gidip topluluk

lar kuranlar, halk nderleri, dnyann br ucuna srgn

gibi giden gnll rahipler kukusuz o gizemli esrikliklerin bazlarn tattlar. Dehalarndan yorulmu o geni ai

lenin barnda, kt kanaat somca yaadklar iin onlara ac

yanlara glyorlardn bazan da.

48


45/153

XIIIDUL KADINLAR

Parklarda baz yollar vardr, oralarda daha ok d k

rklna uram sevi, mutsuz mucitler, kazanlmam ut

kular, krk yrekler, gslerinde hl bir kasrgama son

iniltileri hrldayan, kvanl ve babo gezginlerden uzaklara ekilen o uultulu ve kapal ruhlar gelir, diyor Vauve-

nargue. Bu lo smaklar yaam topallarnn buluma yer

leridir.

zellikle air ve filozof da doyumsuz araylarn ora

lara yneltmekten holanr. Kukusuz bir otlak bulurlar

orada. Zira, gitmekten nefret ettikleri bir yer varsa, o da,

yukarda deindiim gibi, zenginlerin sevdikleri yerlerdir.

Boluktaki bu yaygarada air ve filozofu eken hibir ey

yoktur. Onlar, tersine, kar konmaz bir duyguyla zayf,

km, hazin ve ksz ne varsa ona doru srklenirler.

Usta bir gz asla yamlmaz orda, o sert ya da km

yz izgilerinde, o oyuk, o donuk ya da savamn son im

eklerinin parlad gzlerde, o bir yn derin tansklarda, ylesine ar ve ksa, kesik yrylerde, krgn akn,

kadri bilinmemi zverinin, karl alnmam abalarn,

uysalca ve sessizce katlanlm aln ve souun saysz

efsanelerini okuyabilir hemen.

49


46/153

Parkn o yalnz kanepelerinde oturan dul kadnlara,

yoksul dul kadnlara Tasladnz oldu mu zaman zaman?

Siyah yas elbiseleri giyseler de giymeseler de tanmak kolaydr onlar. Yoksulun yasnda bile zaten eksik bir eyler

vardr her zaman, onlar daha bir hazin klan bir uyum ek

sikliidir bu. Hznnden bir eyler yrtmek zorundadr

bu yas. Zengin kendi hznn kelli felli, eksiksiz tar.

En hznl ve en ok hzn uyandran dul kadn han

gisidir, dlerini paylaamayan bir ocuu, elinden tutup g

tren mi, yoksa, tmyle yalnz kalm, ocuksuz dul kadn mi? Bilemem... Bir kezinde yle yapayalnz yal bir ka

dn saatlerce izlemitim; ypranm kk bir alm altoda,

sert, dimdik, stoac bir gururu tayordu tm varlnda.

Kesin yalnzl iinde, evlenmemi yal erkeklerin

alkanln edindii belliydi ve tavrlanndaki bu erkeksi

yan arbal haline, gizemli, ilgin bir hava katyordu.

Hangi hazin kahvede neler yemiti, bilemem. Okuma sa

lonunda izledim onu, bir zamanlar gzyalaryla yanm,

imdi etken, devingen gzlerle ve byk bir ilgiyle gaze

telerdeki haberleri aratrrken uzun zaman izledim onu.

Derken, leden soma, baklar ve anlarn yn y

n indii o gklerden birinin, sevimli bir gz gnn al

toda, parkta, kalabalktan uzak, askeri bandonun Parislilere bedavadan verdii konseri dinlemek iin bir kenara

oturdu.

Bu masum yal kadnn (ya da bu arnm yal kad

nn) tek kk elencesi, dosttan, syleiden, kvantan,

dert ortandan yoksun, Tann'nm belki uzun yllardan be

ri ve ylda yz altm be kez stne ykt o ar gn

lerden edinilmi tek sefihlii kukusuz buydu.

50


47/153


48/153

Yanndan merakla geince nedenini de anladm. Boy

lu boslu dul kadn, kendi gibi siyah giyinmi bir ocuun

elinden tutuyordu; ne kadar nemsiz olursa olsun, dedii giri cretiyle, ocua, gerekten ihtiyac olan bir ey,

daha da iyisi, ihtiya deilmi gibi grnen bir oyuncak sa

tn alabilirdi.

Yayan dnecek evine, tek bana dnerek, tek ba

na dler kurarak; zira ocuk denen varlk kabna smaz,

bencildir, sabrszdr, halden anlamaz; sade bir hayvan ka

dar, bir kedi, bir kpek kadar bile, yapayalnz aclarn dertorta olamaz.

52


49/153


50/153


51/153


52/153

XV

PASTA

Yolculuktaydm. Dayanlmaz grkem ve soylulukta

bir grnmn ortasndaydm. Kukusuz o an o soylu g

rnmden ruhuma da bir eyler akmt. Hava gibi usul usulkanatlanyordu dncelerim. Kin ve tensel sevi gibi sra

dan tutkular imdi bana, ayaklarm altndaki uurumlarn

dibinden geen bulutlar kadar uzak grnyordu. Sarlp

sarmalandm gn tavam kadar geni ve arnmt san

ki ruhum. Bir baka dan yamacnda, uzaktan, ok uzak

tan geen grlmez srlerin ngnak sesi gibi zayflam

ve azalm olarak geliyordu ruhuma dnyamzn anlan.Kk, durgun ve kara, sonsuz derinlikteki gln stn

de, gkte uan bir hava devinin mantosu yanslanrcasma

bir bulutun glgesi geiyordu zaman zaman. Sessiz mi ses

siz bir byk devinimin yaratt bu grkemli ve ender du

yumun beni korkulu bir kvanla doldurduunu anmsyo

rum. Hasl, beni kuatan o coturucu gzellik sayesinde,

kendimle ve evrenle tam bir, ban iindeydim. ylesine

mutluydum, unutmutum dnyann dertlerini, insann do

utan iyi olduunu ileri sren gnceleri bile fazla gln

bulmuyordum artk - doymak bilmez madde yeni istekle-

56


53/153


54/153

devirdi. ocuklarn ocuk glerinden umulmayacak ka

dar uzun zaman srdrdkleri bu utan verici kavgay da

ha fazla anlatmak neye yarar. Pasta elden ele yolculuk yapyor, her an cep deitiriyordu ve yazk ki hacmi de s

rekli deiiyordu! Sonunda, bitkin, soluk solua, kan iin

de, halsiz dp kavgay braktlar, aslnda kavga etmele

ri iin bir neden de kalmam, ekmek para para ufalanp

toz topraa karmt.

Karlatm bu olay, manzaray karartm, kk

ocuklar grmeden nce duyduum sakin kvantan eserkalmamt artk; uzun sre, zgn, usumda hep ayn d

nce, sylenip kalakaldm: "Ekmee p a s t a denen, en

der bir ekermi gibi kardein kardele uruna savat y

ce bir lke varm demek ki!"

58


55/153


56/153

ki beni rahatsz ederse, edepsiz ve anlaysz bir cin, ters

bir iblis: "Ne bakp duruyorsun byle dikkatle oraya? Ne

arayp duruyorsun u varln gzlerinde? Saatin ka olduunu mu gryorsun ey savurgan, miskin lml?" der

se, dnmeden uyantveririm: "Saati gryorum, evet;

imdi vakit sonsuzluktur!"

annza yarar, sizin kadar oturakl bir ak iiri de

il mi bu yazdklarm, ham'fendi? Dorusu byk bir

zevkle dendim sizi ven bu iri, apkn szleri ve kar

lnda da sizden hibir ey ummuyorum.

60.


57/153

XVII

SALARINDAK YARIMKRE

Ko, soluyaym uzun uzun salarnn kokusunu, daldraym btn yzm salarna, kaynaa kapanan susam

bir insan gibi, ko sallayaym salarm kokulu bir mendil

gibi, anlan silkelemek iin havada.

Bilebilseydin sen de grdm her eyi! duyumsa-

dm her eyi! salannda iittiim her eyi! Bakalarnn

ruhu mzik stnde gezerken benim ruhum koku stn

de gezer.

Salannda yelkenlerle, serenlerle dolu btn bir d

var ve byk denizler var, kpkleri alp gtrr beni tat

l iklimlere doru ve daha bir mavidir, daha bir derindir o

iklimlerde mekan, meyve kokar, yaprak kokar, ten kokar

hava.

Salanmn okyanusunda bir liman gryorum, acklarklarla dolu, her soydan insanla dolu, her trden gemi

lerle dolu, usta ellerden kma, ince bir iilikle yaplm,

lmsz scakln sereserpe yayld o gemilerle dolu.

Okarken salarn bir gemide oluyorum, gzel bir

gemi, bir oda, divan, sakslar, serinletici ikiler ve gemiyi

ve beni bir beik gibi sallayan o grmediim dalgalar, uyu-

61


58/153


59/153

XVIII

YOLCULUA ARI

Bir lke var olaanst gzel. Dler lkesi denen bir

lke, eski bir kadn dostla gitmeyi dlediimiz. Kuzeyin

sislerinde yitip gitmi esiz bir lke, Bat'nn Dou diyar, Avrupa'nn in'i diyebileceimiz bir yer, scak ve tut

kulu bir dler evreni ylesine sereserpe sunmu kendini

orda, ylesine inatla donanm bilge ve narin yeilliklerle.

Gerek bir dler lkesi, her ey gzel, her ey zen

gin, her ey dingin ve drst orda; lks, bir dzen iinde

yansmaktan zevk duyar orda; yumuaktr, tatldr soludu

unda yaam; dzensizlik, taknlk, olaand srgnedilmi ordan; mutluluk sessizlikle evlenmi, yemekler bi

le iirsel, yumuak, kaygan ve uyarc; her ey size benzi

yor orda sevgili meleim.

Souk yoksulluklarmzda bizi saran o ateli sayrl

bilirsin, grmediimiz lkeye kar duyduumuz o z

lemi, merakn yaratt o i skntsn? Bir yer varsa sana

benzeyen ve her ey gzeldir orda, zengindir, sakindir vedrsttr, Bat'nn in'ini kurmu orda dgc, kurup do

natm, yaam solumak tatl, mutluluk sessizlikle evlen

mi orda.

Gidip orda yaamal, gidip orda lmeli!

63


60/153

Gidip orda solumak havay, dlere dalmal, uzatma

l saatleri, d grmek iin, duyularn sonsuzluuyla. Bir

mzisyen Val s ' e ar ' y yazm; sevilen kadna, se

kin kz kardee sunulabilecek birYolculua ar ' y kim besteleyecek?

Ancak byle bir ortamda gzelleirdi yaam, evet, -

zamann daha yava ileyip daha ok dnce ierdii, du

var saatlerinin daha derin ve daha anlaml bir sesle ald

yerde gzelleirdi yaam.

Parlak panolarn ya da yaldzl ve lo bir zenginlikte

ki derilerin stnde saf resimler yaar gizlice, onlar yaratan sanatlarn ruhlar gibi arnm, dingin, derin resim

ler. Yemek odasn ya da salonu zengin bir renk cmb

ne boan batan gneler gzel kumalardan szlr, kur

unun kafes kafes bld, ustaca ilenmi o yksek pen

cerelerden szlr. Mobilyalar genitir, gariptir, merak do

ludur, kilitlerle ve insan ruhlar gibi ince gizlerle donan

mtr. Aynalar, madenler, kumalar, taklar, ss eyalar vefayanslar orda, dinleyeni gzler olan dilsiz ve gizemli bir

senfoniyi alarlar. Her nesneden, her keden, ekmece

lerin atlaklarndan, kumalarn kvrmlarndan esiz bir

koku yaylr, Sumatra'nm o nl, b ur ay a y i ne ge l i n

sz yaylr, oturduun evin ruhu gibidir bunlar.

Gerek bir dler lkesi demitim sana, her ey zen

gin, temiz ve parlaktr orda, aydnlk bir bilin gibi, aha

ne bir mutfak bataryas gibi, ahane gm takmlar gibi,

renk renk mcevherler gibi! alkan ve dnyaya bedel bir

insann evine akar gibi oraya akar dnyann hazineleri.

Nasl d gcnn yeni bir biim verdii, dzelttii, g-

zelletirdii ve yeniden elden geirdii sanat doadan s-

tnse, yle esiz, zgn, teki lkelerden stn bir lke.

64


61/153

u bahe simyaclar arasnlar, arasnlar bakalm, mut

luluklarnn snrm srekli daraltp dursunlar! Tutkulu so

runlarm zmleyeceklere altm bin, yz bin florin ver

sinler! Si ya h la le 'mi, mavi y l d z i e i ' mi b e n

oktan buldum!

Sen, benzeri olmayan iek, yeniden bulunmu lale,

simgesel yldz iei, yaamak ve amak iin, o ylesine

gzel, o ylesine dingin, o ylesine hlyal lkeye gitmek

gerekmez mi? Gizemciler gibi, kendinle i l e t i i m kur

mak iin kendi benzerine ekilmez miydin, kendi benzerinde yansmaz miydin?

D! hep d! ruh ne kadar tutkuyla dolup incelirse,

dler o denli onu olaandan uzaklatrr. Kendi doal af

yonunun gerekli tutarn her insan kendi iinde tar, er

betini durmadan salglar bu afyon ve durmadan yineler ve

doumdan lme dek, olumlu bir kvanla, baarl ve ey

lemleri olumlu ka saatimiz var? Zilmirnin yapt bu resimde, sana benzeyen bu resimde yaayacak myz dersin,

bu resme biz de geecek miyiz dersin?

O hazineler, o demeler, o grkem, o dzen, o koku

lar, o olaanst iekler hep sensin. O byk rmaklar, o

dingin su yollan da sensin. Zenginliklerle ykl, arkn tek

dzen arksnn ykseldii, srklenen o koca gemiler ise

gsnde uyuyan ya da yuvarlanp duran dncelerimdirbenim. Gzel ruhunun saydamlnda gn derinlikleri

ni yanstp sen, gtryorsun usulca sonsuzluk olan deni

ze doru bu dncelerimi; - ve alkantlarla youn, Do

u'nun rnleriyle tka basa dolu, kalkt limana dndk

leri zaman, benim zenginlemi dncelerimdir yine son

suzluktan sana doru yeniden gelen.

65


62/153

XIX

YOKSULUN OYUNCAI

ok az masum elence varckr. ite bunlardan biri. Sa

bah caddede gezinmek iin evden karken ceplerinize u-

cuz, kk oyuncaklar koyun, -tek bir ipte oynayan haci-

vat, demir den demirci, at ddk kuyruklu binici gibi-

ve meyhanelerde, aalarn eteinde yrrken Tasladnz

yoksul ocuklar sevindirin bunlarla. Gzlerinin falta gi

bi aldn grrsnz. nce almaya cesaret edemez, ku

kulanrlar, ama soma, insanlara gvenilemeyeceini bil

dikleri iin, verdiiniz eyi ancak siz uzaklanca yiyen ke

dilerin yapt gibi, armaannz hemen kapar elleri.Gneli, beyaz bir ato, atonun nnde byk bir

bahe ve bahe darabalanmn arkasndaki yolda, stnde

rengarenk kn giysileri, kk, tertaze, gzel bir ocuk du

ruyordu.

Lks, kaygszlk ve zenginliin o allm grn

m zengin ocuklarm ylesine gzelletirir ki, onlarn, or

ta halli ya da yoksul ocuklardan daha deiik bir hamurdan yorulduunu samrsnz.

ocuun hemen yannda, otun stnde, sahibi gibi

grkemli, prl prl cilal, yaldzl, krmz entarili, apka-

66


63/153

s tyl, incik boncuklarla bezenmi bir sal bebek vard.

Ama ocuun bu sekin oyuncana aldnd yoktu hi ve

ite bakt ey:

Darabann te yanndaki yolda, deve dikenleriyle sr

ganlarn arasmda, kirli, karakuru bir baka ocuk daha var

d, hani u yumurcaklardan. Usta bir gz, araba boyasyla

yaplm olsa bile, iyi bir resmi nasl anlarsa, yoksulluun

iren pasn silen tarafsz bir gz de, yle, bakar bakmaz

grrd gzelliim.

iki dnyay, yolla atoyu birbirlerinden ayran o simgesel barikatlar arasndan yoksul ocuk zengin ocua

kendi oyuncan gsteriyor ve zengin ocuk ender bulu

nan ve bilinmeyen bir eymi gibi hayran ve a gzlerle

inceliyordu o oyunca. Kk pasaklnn kafese benzer

tel bir kutu iinde gsterdii, sallad oyuncak ise canl

bir fareydi! Kukusuz, paraszlk yznden ailesi oyunca

yasanm iinden karmt.ki ocuk, e i t beyazlktaki dilerle karde karde

glyorlard birbirlerine.

67


64/153

XX

PERLERN ARMAANLARI

Byk Periler Kurulu yirmi drt saat iinde doan tm

ocuklara armaan vermek iin toplanmt.

Yazgnm eski, tutkulu btn o kz kardeleri, kvan

cn ve acmn btn o acayip anneleri ne kadar farklyd birbirlerinden: Kiminin yz askt, ii kararm bir hali var

d, kimi en akrakt, gzleri fldr fldrd; kimi genti, es

kiden beri genti; kimi yalyd, eskiden beri yalyd.

Perilere inanan btn babalar, kucaklarnda ocukla

ryla gelmiti.

Krsdeki dller gibi, tm ihsanlar, yetenekler, mut

lu raslantlar, deimez durum ve koullar Periler Kurulunun yannda duruyorlard. Bu trenin deiik yan uydu.

Armaanlar bir aba karl olarak deil, yaamn henz

ilk basamandaki ocua bir ltuf olarak veriliyordu, yaz

gsn belirleyebilecek, mutluluk kadar, ykm kayna da

olabilecek bir ltuf.

Zavall perilerin ii bandan aknd; ok fazla insan

gelmiti ve insanla Tanr arama yerlemi arac dnya da

bizler gibi zamann ve onun sonsuz ocuklar olan gnle

rin, saatlerin, dakikalarn, saniyelerin o korkun yasasnn

buyruu altndayd.

68


65/153


66/153


67/153

XXI

GNAH ELMLERYA DA EROS, PLUTUS VE UTKU

ki grkemli eytan ve onlar kadar olaanst bir Di

i blis, Cehennemin, uyuyan insan gsz annda bast

rp onunla gizlice haberlemek iin kulland, gizemlimerdiveninden ktlar dn gece. Ve, bir sedir stndey-

mi gibi, ayakta, karmda utkuyla belirdiler. Gecenin do

nuk derinliinden kopup gelmi bu varlktan kkrtl

bir parlt yaylyordu. ylesine gururlu, ylesine egemen

bir halleri vard ki, nce n de gerek tanrlar sandm.

Birinci eytan erkek miydi, dii miydi, yznden an

lalmyordu, hatlar eski bacchus'lerin hatlar gibi yumu

akt. Karanlk, kararsz ve hznl gzel gzleri hl fr

tnann an gzyalanyla ykl menekelere, aralk dudak-

lan gzel kokular yayan scak buhjjrdanlara benziyordu;

her gs geiriinden kaygarrbocekler l l uuuyor

du soluunun ateinde.

Ll rengi gmleinin evresine kuak gibi hare hare

panldayan bir ylan sanlmt ve ylan ban kaldnp bit

kince eviriyordu ona ate gzlerini. Bu canl kemere, ar-

darda, uursuz iksirlerle dolu kk ieler, parlak bak

lar ve ameliyat aygtlan aslmt, sa elinde bir baka i-

71


68/153

e vard ve iindeki ey krmz bir kla parlyordu. s

tndeki etikette ise: "in, bu benim kanm, kalbi glen

diren esiz bir ila" yazyordu. Sol elinde belli ki zevkle

rini ve aclarm arklarla sylemesine ve kara ayinlerin ya

pld gecelerde lgnlm salgn bir hastalk gibi yay

masna yarayan bir keman tutuyordu.

Narin ayak bilekleri krk altm bir zincirin halkalar

n srklyor ve zincirin acsyla gzlerini yere indirmek

zorunda kald zaman, ustaca ilenmi deerli talar gibi

parlak ve cilal ayak trnaklarn almla seyrediyordu.aresizce zgn, ve kurnaz bir esrikliin dalga dalga

akt gzlerle bakp; "ste, yeter ki iste, tm canllara kral

yapaym seni, kile can veren bir yontucudan daha ok, can

l maddenin efendisi sen ol; srekli yinelenen zevki tadar,

kendinden kp bir baka ruhta kendini unutursun, tm

teki ruhlar senin ruhunda eriyinceye dek kendine eker

sin" dedi.u yant verdim ona: "Eksik olsun, istemem! Kuku

suz u zavall ruhumdan daha deerli olmadklarna gre

ne iime yarar o tapon varlklar. Anmsamaktan utan duy

sam da, hibir eyi unutmak istemem. Senin de, eksik ol

sun yal canavar, gizemli baklarn, ielerin, ayaklarm-

daki zincirler nasl bir dost olduunu aka ortaya koyuyor. Armaanlarn kendine sakla."

kinci eytanda birinci eytann o ackl olduu kadar

da gle hali, yaknl, narin ve kokulu gzellii yoktu. Ge

ni gvdeli, gzsz, ablak yzl bir adamd, koca gbei

kalasna sarkyordu, derisi yaldzlyd ve dvmeler gibi,

evrensel ykmn saysz biimlerini simgeleyen bir yn

oynak kk yaratklarla doluydu; bir iviye isteyerek asl-.

72


69/153


70/153

ekici ve aykr sesiyle yalanc tanra "Gcm bil

mek ister misin?" diye sordu bana, ve "Dinle" dedi.

Kurdelelerle bezenmi, kam bir flte benzeyen, ko

caman bir borazamn ucunu azma soktu, borazann iinden adm haykrd ve adm bylece mekanda yz binler

ce gkgrtsnn uultusuyla yuvarlanp en uzak uydu-

' dan yanklanarak tekrar bana dnd.

Hayli etkilenmitim: "Vay canma! te bak bu deer

li bir ey!" diye haykrdm. Ama, beni batan karan, er

kek tavrl kadn biraz daha dikkatle inceleyince, bir yer

lerde, tandm acayip birileriyle kadeh tokutururkengrmm gibi geldi bana; ve bakrn bouk sesi, fahie

bir borazann bilmem hangi ansm tad kulaklarma.

Yzm buruturup yantladm: "Defol! Adm an

mak istemediim bilmem kimlerin kapatmasyla evlene

cek adam deilim ben."

Kukusuz yiite bir zveride bulunmutum ve bundan gurur duymak da hakkmd. Ama yazk ki uyandm ve

btn gcm de tkendi. Kendi kendime sylendim: "By

le kl krk yaracak ne vard, amma da kllenmi ruhum.

Ah, uyankken yeniden gelseler keke, bu kadar titiz ol

mazdm."

Ve yksek sesle ardm onlar, balamalar iin

yalvarp yakardm, "gelin, dilediiniz kadar alaltp aalayn beni, yeter ki ltfunuzu esirgemeyin" dedim; ama,

belli ki ok mcitmitim onlar, bir daha gelmediler.

74


71/153

XXII

AKAMIN ALACAKARANLII

Akam oluyor. Gnn abas ve hayhuyuyla yorgun

zavall zihinler yumuayp geviyor ve dnceleri imdi

alacakaranln efkatli ve kararsz renklerine brnyor.

Yine de dan tepelerinden, akamn saydam bulutla

r arasndan eit eit lklar, mekann kabaran bir de

niz ya da patlayan bir frtna gibi i karartc bir uyuma d

ntrd uultular geliyor balkonuma.

Akamn sakinletiremedii, gecenin geliini, bay

kular gibi, byclerin kara ayini sanan bu bahtszlar

kim? Bu uursuz uultu dan stne tnemi o kara gszler yurdundan, yallar yurdundan geliyor; ve akam,

her penceresi "esenlik imdi burada, yuvann kvanc bu

rada!" diyen evlerle kapl sonsuz vadiye sigaram tttre

rek bakarken, rzgr tepelerden eser ve ben cehennemin

uyumlarna bu denli benzeyen eyler karsnda akn d

ncemi bir beikte kaygszca sallayabilirim.

Delileri daha bir delirtir alacakaranlk. - ki dostumuanmsyorum, gne doarken kafay trlerdi. Birinci

si, gndoumunda dostlukmu, saygym her eyi unutup

tpk bir vahi gibi, ilk raslad insana karglar yadnr-

75


72/153


73/153


74/153

XXIII

YALNIZLIK

nsansever bir gazeteci bana yalnzln insana zarar

l olduunu sylyor; ve btn dinsizler gibi savma daya

nak olarak Kilise Babalarnn szlerinden rnekler veriyor.blisin ssz yerlerde dolatm, cani ve ehvetli ruhun

yalnzlklar iinde alevlendiini biliyorum. Ama bu yalnz

ln sadece tutku ve kendi canavarlanyla ykl babo ve

takn ruhlar iin tehlike tamas da pek mmkn.

Kukusuz ki, btn zevki bir krsden konumak olan

geveze, Robinon'un adasnda akln oynatrd. Gazete

cimden Crusoe'nin byk cesaretini beklemiyorum elbette, ama, en azndan, yalnzl ve gizemin sevdallarn

sulamaktan vazgesin.

u gevezelerden oluan soyumuzda yle insanlar var

ki idam sehpasndan konumalarna izin verilse ve Santer-

re'in trampetleri de zamansz alp szlerini kesmese, o y

ce azab daha rahat kabullenirlerdi.

Knamyorum onlar, nasl bakalar sessizlikten ve

kendi iine kapanmaktan zevk alyorlarsa, onlar da konu

arak ilerini dkmekten haz duyuyorlar; ama bu geveze

leri kmsyorum.

78


75/153

Btn istediim kahrolas gazetecinin de beni kendi

halime brakmas, neden holanp holanmadma kar

mamas. Burnu bir havari gibi havada, bana: "Kvanlarnz bakalaryla blme gereksinimi duymuyor musunuz

hi?" diyor. u incelie bir bakn! Onun kvanlarn hie

saydm bildii halde benimkilere burnunu sokuyor ak

gz!

"Yalnz olamamak gibi o byk mutsuzluu!.." diyor

bir yazsnda La Bruyre, kukusuz, kendine katlanmak

tan korkup kendilerini unutmak iin kalabala karanlarutansn diye.

Bir baka bilge, Pascal da "Btn ykmlarn nedeni

odamzda kalmay bilmemizden kaynaklanyor" diyor ve

sanrm bylece, bir hcreye kendini kapatp mutluluu de

vinimde ve amn gzel Franszcasyla, k a r d e e di

yebileceim bir fuhuta arayan btn o akl ksalan anm

satmak istiyor bize.

79


76/153

XXIV

TASARILAR

Byk, ssz bir parkta dolaarak syleniyordu: "Sev

diim kadm, akllan durduran atafatl bir saray giysisi

iinde gzel bir akam havasnda, nnde uzun imenler

ve havuzlar bulunan bir saray merdiveninden inseydi nasl da gzelleirdi."

Soma sokaktan geerken bir gravrcnn nnde dur

du, tropikal lkeleri resmeden bir gravre bakt, sylendi

kendi kendine: Hayr, o gzel varla hi de byle bir sa

rayda sahip olmak istemezdim. Kendimizi e v i mi z d e

duyumsamayz byle bir yerde. Hem duvarlar altn nesne

lerle dolu, sevgilimin resmini asacak yer bile bulamazdk;grkemli geitlerde insann babaa kalaca tek ke

yok. Yaamn dn retmek iin aslnda urada oturmak

gerek.

Gravrdeki ayrntlara, bakp, inceleyerek dnme

yi srdryordu: "Deniz kysnda o garip ve parlak aa

larla evrili.., havada insan kendinden geiren tarifsiz bir

koku.., kulbede gl bir tr, gl ve misk.., daha tede,

kk evimizin arkasnda denizin dalgalanyla sallanan ge

mi direklerinin ulan.., n tl perdelerden szld

80


77/153


78/153

XXV

GZEL DOROTHE

Dimdik ve korkun yla kenti yldryor gne; kum

gz kamatryor, deniz balkyor. Jakn dnya usulca y

lp kalyor ve uyuyann, yan uyank, yok oluun zevkine

kand bir tr tatl lm olan len uykusuna yatyor.

Bu srada, gl ve gne gibi marur Dorothe son

suz gn altnda tek canl olarak kta parlak, siyah bir

leke brakp ssz yolda geni kalalar stndeki incecik

gvdesini tembel tembel rgalayarak yryor. Bedenine

yapan ak pembe entarisi teninin youn karanlklarn

yanstarak sanp sarmalyor selvi boyunu, ukur srtm vesivri boazm.

I szen krmz emsiyesi glge glge yzne d

ryor yanstt klann kanl dzgnn.

Gr mavimsi salanmn arl narin ban arkaya

doru ekiyor ve ona utkulu ve tembel bir hava veriyor.

Ar salkm kpeleri kk kulaklarnda gizlice cvldyor.

mbat yeli zaman zaman kaldnp dalgalanan eteinin

ucunu, o parlak ve gzel bacan sergiliyor. Avrupa'nn

mzelere kapatt mermer tannalann ayaklanna benze-

82


79/153


80/153

yandaki, ama imdiden serpilmi gzel kz kardeini sa

tn almak, klelikten kurtarmak iin kuruu kurua katmak

zorunda kalmasa elbette ok mutlu olabilirdi! iyi yrekliDorothe kukusuz baaracak bu ii; ocuun sahibi ok

pinti, paradan baka bir gzelliin de var olduunu anla

mayacak kadar pinti!

84


81/153

XXVI

YOKSULLARIN GZLER

Ya! Bugn sizden niin nefret ettiimi bilmek istiyor

sunuz demek. Nedenini anlamanz anlatmamdan daha golacak kukusuz; nk sanyorum ki siz kadn duyarsz

lnn en gzel rneisiniz.

Birlikte, bana ksa grnen uzun bir gn geirmitik.

Bundan byle tm dncelerimizin ortak olacana, ru

humuzun tek bir ruh olacana degin sz vermitik bir

birimize; herkesin syledii, kimsenin gerekletiremedi

i dlerden biri ite.

Akam yorgundunuz biraz, yeni bir bulvarn kesin

deki, yeni alm bir kahvenin nnde oturmak istediniz.

Henz tamamlanmam bir grkemi utkuyla gsterircesi-

ne sada solda molozlar, har dkntleri vard. Ik altn

da, prl pnld kahve. Gaz lambalar bile ateli bir balan

g tutkusunu sergileyip tm gleriyle aydnlatyorlardbeyaz klarla kamam duvarlar, aynalarn prl prl

yzlerini, silme ubuklarn ve kornilerin altn yaldzlan-

n, tasmal kpek gezdiren tombul yanakl saray uaklar*

m, bileklerine tnemi atmacalara glen kadnlar, bala-

85


82/153

nnda meyveler, brekler, kzarm av hayvanlar tayan su

perilerini ve tanralar, uzanm kollarnda kk Bavye-

ra vazosu ya da alacal dondurmalarn ift renkli dikilita

larn sunan Hebe'leri, Ganymede'leri; oburluun hizme

tine sunulmu btn tarihi, btn efsaneyi.

nmzde, yolda, krk yalarnda, yorgun yzl, sa

kalna ak dm bir adam, eliyle kk bir olan ocu

unu tutmu, kucanda yryemeyecek kadar yorgun mi

nik bir varlk, yolun stnde dikilip, hizmeti gibi, ocuk

larna hava aldryordu. Hepsinin giysileri yrtk prtkt. de, ciddi bir yz ve bakan alt gzle, ayn hayranlk

la, ama yalarna gre deien biimde yeni kahveyi sey

rediyorlard.

Babann gzleri: "Ne gzel! Ne gzel! Sanki zavall

dnyamzm btn altn bu duvarn stne tanm" diyor

du. Kk olan ocuunun gzleri: "Ne gzel! Ne gzel!

Ama yalnzca bizim gibi olmayanlarn girebilecei bir ev"

diyordu. En kn gzlerine gelince, akn ve derin bir

kvantan baka bir ey anlatamayacak kadar bylenmi

ti.

Halk aklar, arzu ruhu iyiletirip yrei yumuatr

derler. Benim o akamki ruh halimi yanstma asndan ar

kda sylenen doruydu. O kiinin, o ailenin gzleri yreimi yumuatmakla kalmam, kendimden, nmzde

ki, susuzluumuzdan ok agzllmz sergileyen bar

daklar ve srahilerden utan duymutum. B e n i m bu d

ncemi, ayn dnceyi okumak iin gzlerimi gzleri

nize eviriyordum gzelim; o ylesine gzel, o ylesine

tarifsiz, tatl gzlerinize, tutkunun ve aymm konakla-

86


83/153

d yeil gzlerinizin ta iine bakyordum gzelim, ve siz

o anda bana: "unlann haline bak, ne sinir eyler, gzle

rini araba kaps gibi koca koca amlar, kahveciye sy

leyin de ltfen bunlar uzaklatrsnlar" dediniz.

Anlamak ne zormu meer meleim, dnceler ne

kadar deiikmi birbirini sevenler arasnda bile!

87


84/153

x x y i i

YTE LM

Fancioulle ok usta bir soytanyd. Prensin de dostla

rndan biri gibiydi. Ne var ki, kendini gldrye adam

kimselerde en ciddi eyler bile uursuz bir elenceye dnr ve garip grnse de, yurt ve zgrlk ak bir soytarnn usuna bile zorbaca el atar. Fancioulle de, bir gn,honutsuz soylularn dzenledii bir komploya katld.

Prensleri tahtndan devirip, topluma dammadan top

lum deitirmek isteyen fkeli insanlar kadar, onlar prenslere gammazlayan toplum sever insanlar da var olmutur

her yerde, her zaman. Komplocu soylu efendilerle birlikte Fancioulle de tutuklanp lm cezasma arptrld.

Prensi kzdran eyin, en ok da, gzde oyuncusunuasiler arasnda grmek olduuna inanmak isterdim. Prensti btn prensler gibi, ne daha iyi, ne daha kt; ancak ba

z durumlarda, ar duygusall yznden teki prensler

den ok daha acmasz kesiliyordu. Gzel sanatlara tutkuyla ak, gzel sanatlardan ok iyi anlayan biri olarak, gerekten de an ehvet dknyd. nsanlara, aktre'ye isefazla aldrd yoktu, kendisi de tam bir sanat olan Pren

sin en amansz dman i skmtsyd, lkesinde, zevkten

88


85/153

ya da zevkin en ince biimlerinden biri olan artclktan

baka eylerin de yazlmalarna izin verilseydi, i sknt

s denen bu dnya zorbasndan kamak ya da onu altetmekiin gsterdii acayip abalarndan dolay Prens ciddi bir

tarihinin "canavar" yaftasn pek gzel hak ederdi. En b-'

yk znts dehasna yetecek genilikte bir tiyatroya sa

hip olamamasyd. Dar alanlarda bunalan, adlarn ve iyi

niyetlerini gelecek alarn bilemeyecei byle gen Ne

ren'lar vardr her zaman. Basiretten yoksun Felek lkesin

den de byk yeteneklerle donatmt onu.Aniden bir sylenti yayld. Prens sulular bala-

yacakm. Sylenti de uradan kt, Prens Fancioulle'un

ok iyi oynad bir oyunun yeniden sahneye konmasn is

temi, komplocu soylularn bile oyunu izlemelerine izin

vermiti. Olay yzeysel deerlendirenlere gre her ey

gn gibi akt, iyi yrekli Prens kendisine ktlk yapan

lar bile yiite balyordu.yle ya, her ey beklenirdi bu garip adamdan, erdem

de beklenirdi, sulular balamas da, hele de iin ucun

da umulmadk, yeni zevkler varsa, ancak, bu merakl ve

hasta ruhun derinliklerine benim gibi nceden szabilen-

ler byle dnmyordu. Byk olaslkla, Prens, lm ce

zasna arptrlm bir insann bu durumda sahnede ne de

recede baarl olacam renmek istiyordu. Hayati nem

deki fizyolojik bir deney iin, olanaktan yararlanmak, bir

sanatnn, iinde bulunduu olaanst durumda, yete

neklerinin nereye dek bozulabileceini ya da deiebile

ceini saptamak istiyordu: Bundan baka, ruhunda, sulu

lar balamak gibi bir niyet de var myd? Bu nokta hi

aydnla kavumad.

89


86/153

Byk gn geldi sonunda, o kk saray tm grke

mini sergiledi, kk bir Devletin, ayrcalkl bir snfn k

stl olanaklarla ve salt debdebe uruna serdii atafat gr

meyenler hayal bile edemez. Grkem grkem stneydi,insan nce o tantanann, lksn bys, sonra da bu a

tafattan doan tinsel ve gizemli ilgi etkiliyordu.

Amac yaamn gizemini simgesel bir biimde gs

termek, kiilikleri ise periler olan bu tr oyunlarda adet ol

duu zere, Fancioulle, zellikle, sessiz ya da az szl rol

leri oynuyordu. Sahneye hafife ve tam bir rahatlkla gir

di, onun bu halini gren soylu seyirciler, rehavetle, tamam,

balanm dediler ilerinden.

Bir oyuncudan, "te iyi bir oyuncu" diye sz ederken

anlatlmak istenen udur; Kendi kiiliinin altnda onun

oyuncu yann, yani sanat, abay istem gcn grebili

yoruz. Eski ada yaplan yontular vardr, baknca, insan

gibi, adeta yayor, yryor, gryor deriz. Eer bir oyuncu roln oynarken, oynad kiilikle bylesine zdele-

irse, kukusuz bu ok zel ve hi beklenmeyen bir durum

dur. Fancioulle da o akam tmyle lkseldi, varl, can

ll, gereklii yadsnamaz bir lksellikti. O soytar ba

nn evresinde, grlmeyen, yalnz benim grdm, sa

nat nlaryla Kurban'n utkusunun garip bir bileimle ii

ne kart bir kl hale, gidiyor, geliyor, glyor, alyor, rpnp kaslyordu. En an soytarlklarn iine bile

Fancioulle, kendine zg, bilemediim o hangi incelikle,

kutsal ve doastn aktaryordu. O unutulmaz akam

sizlere anlatmaya altm u anda kalemim titriyor, o ak

am duyduum ayn cokuyla gzlerim yaanyor. Fanci

oulle, Sanat esrikliinin btn esrikliklerden ok daha faz-

90


87/153


88/153

kili yerlerinin birinde Fancioulle'un oyununu bozup kulak

lar, yrekleri dele dele nlad. Salonun bu beklenmedik

tepkinin fkrd yerinden bir ocuk, glmemek iin kendini zor tutarak, bir koridora svt.

Fancioulle, sarslp, dnden uyanarak, nce gzle

rini kapad, sonra hemen hemen birden, lszce by

m gzlerini yeniden at; ardndan, rpnp soluk almak

istercesine azn at, bir ne, bir arkaya salland, derken,

kaskat, cansz yld.

Kurban celladn elinden alan, kl kadar keskin bir

ddk sesi miydi gerekten? Bu ldrc etkiyi bile bile

mi Prens kurnazca bir yol semiti? Belki evet, belki ha

yr. Sevgili ve esiz Fancioulle'unun lmnden vicdan

azab duydu mu? Buna inanmak hem ho, hem yerinde

olurdu.

Komplocu soylular ise bir oyun seyretmenin zevkinison kez tattlar. Ve ayn gece yaamdan silindiler. Sonra

lar, serili lkelerde ustalklarn kantlam birok pndo-

mimoyuncular gelip Prensin saraynda gsteri yaptlar,

ama; hibiri Fancioulle'un ne sanat gcn sergileyebildi.

ne de erdii ltfa erebildi.

92


89/153

XXVIII

KALP PARA

Ttncden uzaklarken dostum da paralarm dee

rine gre zenle ayrp, yeleinin sol cebine altn paralan;

sa cebine gm paralar; pantalonun sol cebine dier

paralan, sa cebine ise dikkatle inceledii, iki franklk gm paray koydu.

"Ne ilgin, bu ne zen!" dedim iimden.

Bir yoksul titreyerek apkasn uzatt. - Yalvaran gz

lerin sessiz anlam kadar insan rperten ey yoktur, o gz

lerde, onlan okuyabilen duyarl insan iin hem alakgnl

llk, hem sitem, kamlanan kpein yal gzlerindeki o

karmak duygusal derinlie benzer bir eyler vardr.Dostumun verdii sadaka benimkinden ok daha faz

layd. Ona: "Haklsnz, armaktan sonraki en byk zevk

de artmaktr" dedim. Dostum, bu savurganln hakl bir

nedene dayandn aklamak istermi gibi, sakince yant

lad: "-Para kalpt."

kzn altnda bile buza aramaya alm zavall

beynimde (doa'nn bana armaan ettii ne yorucu bir be

yindir) birden yle bir dnce dodu: Dostum kalp pa

ray verdi, nk o zavall adamn yaamnda da ilgin bir

93


90/153

olayn yer almasn istedi, hatta belki, kalp bir parann bir

dilenci elinde, iyi ya da kt, dourabilecei sonulan

renmek istedi. yle ya, bozdurulduunda bakarsn gerek

paraya dnemez miydi? Ya da bozduran hapse gndermezmiydi? Bir meyhaneci, rnein bir fnnc kalpazanlk su

uyla tutuklattnrd belki de onu. Ya da kalp para bakarsn

yoksul sahibini be gn bey gibi yaatrd. D g-

cm,bylece olas tm varsaymlardan olas tm sonula-

n kararak, sanki dostum byle eyler dnyormu gi

bi, dolu dizgin gidiyordu.

Ama o birden, beni benim szlerimle yantlayp, dlerimi yanda kesti: "Evet, haklsnz; bir insana umad-

n verip onu artmaktan byk zevk yoktur."

Gzlerinin iine baktm, bu szleri ok safa, inana

rak sylediini dehetle grdm. Aka belliydi, hem iyi

lik yapmak, hem kazanl kmak istiyordu: kalp iki fran

k verip kaybettii iki frank ve Tanrnn yreini kazana

cak; cenneti ucuza mal edecek; ksaca bedavadan iyilikse

ver bir insan kimliini salayacak. Az nce aklmdan ge

irdiim eyleri dnerek, zevk iin bu suu ileseydi ba

layabilirdim onu; merakl, kendine zg, yoksullan teh

likeye atarak gnl eleyen biri derdim; ama byle buda

laca hesaplar yapt iin asla balamam onu. Kt ol

mak asla balanamaz, ama kt olan yapt ktl bilirse bu da bir meziyettir; ve en iren olan aptalca kt

lk yapmaktr.

94


91/153

XXIX

CMERT KUMARBAZ

Dn, bulvarn kalabalnda, tanmay hep ok istedi

im, hi grmemi olmama ramen hemen tandm gi

zemli bir varl yalanmda duyumsadm. Kukusuz be

nimkine benzer bir arzu onda da vard, zira geerken anlaml bir ekilde gz krpt bana, ben de gz krptm he

men. Dikkatle izledim onu ve onun girdii, Paris'in yer s

tndeki hibir evinin bir benzerine sahip olamad kadar

byk bir lksn parldad ve yerin altndaki l l bir

konuta girdim. lgintir, buradan sk sk gemitim, ama

bu grkemli yere buradan girildii aklmn ucundan ge

mezdi. Burarm, insann bam dndrse de, yaamn bk

trc tm dertlerini neredeyse armda unutturan ince bir ha

vas vard; hani ebedi bir len sonrasnn klaryla ay

dnlanm, byl bir adaya lanca, lotus ieklerini yi

yenler, ezgili alayanlara uultusunda yurtlarm, yuva

larm, karlarn, ocuklarm unutup denizin kabaran yk

sek dalgalama asla geri dnmek istemezler, buna benzerlo bir mutluluk soluyordu orada insan.

ldrc bir gzelliin damgasn tayan garip erkek

ve kadn yzleri vard, imdi kesinlikle anmsayamadm

95


92/153

alarda ve lkelerde grm gibiydim, tanmadmz bi

rileriyle olunca haliyle duyduumuz o korkuyu deil de,

kardee bir sevgi uyandrdlar bende. Baklarndaki o il

gin anlam herhangi bir ekilde tanmlamaya kalksaydm;i skntsndan doan acnn ve yaadn duyumsama

dan doan lmsz arzunun bu kadar canllkla parlad

gzler grmedim, derdim.

Ev sahibim ve ben, oturmu, iki eski ve candan dost

olmutuk. Yemek yedik, eit eit olaanst araplar i

tik, hem de an derecede, iin daha bir ilgin yan, birkasaat sonra, bana yle geliyor ki ondan daha ok esrik de

ildim. Yine de kumar yznden, o insanst zevk yzn

den arap lenimize zaman zaman ara veriyorduk, unu

da sylemeliyim ki ruhumu kumara srm, yiite bir

gamszlk ve hafiflikle stste kaybetmitim. Ruh, yle in

ce, ou zaman yle yararsz ve bazan da insan yle ra

hatsz eden bir ey ki, gezerken kartvizitimi yitirsem ruhumu yitirdiimden daha ok zlrdm.

Esiz tad ve kokusuyla ruhta yeni lkelere ve bilin

meyen mutluluklara zlem douran yaprak sigaralar itik

uzun zaman ve btn bu hazlarla kendimden geip, az

na dek dolu bir kadehi kavradm ve ona pek an gelme

yen bir zdenlikle haykrdm: "lmsz salnza, ya

l Teke!"

Evrenden, evrenin yaratlndan ve maherden sz et

tik: an byk konusundan, yani geliimden, yetkinlik

ten ve genellikle insan cokularnn btn biimlerinden

sz ettik. Bu konuda Hazretleri hafif ve kesinlikle inand-

nc akalar yapyor ve dncelerini, gelmi gemi hi

bir nl sohbet adamnda Taslamadm bir gldr usta-

96


93/153

lyla, ince bir konuma biimiyle, sakin sakin sylyor

du. imdiye dek insan zihnine yn veren eitli filozofla

rn samalklarn anlatt, hatta bana, yararlarn ve iyilii

ni, her kim olursa olsun, kimseyle blmem uygun olma

yan baz temel ilkelerin gizini verdi. Dnyann hemen her

yerinde yaygn kt nnden hi mi hi yaknmad, hatta,

boinanlann yklmasyla en ok ilgilenen kiinin kendi

si olduunu syledi, bir de itirafta bulundu, kendi gcy

le ilgili ancak bir kez korkuya kaplm, meslekdalarm-

dan daha uz bir vazc krsde yle hayknyormu: "Sevgili kardelerim, unu unutmayn ki geliim vlrken ib

lisin en gzel kurnazl da byle bir geliimin bulunma

dna sizi inandrmak olacak!"

O nl konumacnn ans bizi kendiliinden akade

miler konusuna getirdi ve garip arkadam birok durum

larda pedagoglarn kalemini, szlerini ve bilincini esinle

meyi gereksiz saymadm, gzle grlmese bile aslndabtn akademik toplantlarda hazr bulunduunu syledi.

yiliin bylesi cesaretimi artrd, Tanr'dan haber sor

dum, yaknlarda onu grdnz m dedim. Biraz da hzn

l bir kaytszlkla yantlad: "Karlanca selamlanz, a-

ma, doutan nezaketlerinin eski kinlerini sndremedii

yal beyzadeler gibi."

Sanmam ki Hazretleri bir baka sradan lmlyle

byle uzun uzun konumu olsun, arya kamaktan e

kindim. Zaten doan gnein titreyen klan da camlan

aartyordu, nice airlerin akd ve bilmeden utkusuna

alan nice filozoflann hizmetine girdii o nl kii ba

na: "Hakknda nice kt eyler sylenen ben, siz lml

lerin deyimiyle bazan da iyi bir iblisim ve sizde de iyi bir

97


94/153


95/153

sama bitince, yani varl ya da olay bizim dmzdaki ha

liyle, asl haliyle grnce, yan, hayal grntnn kaybol

masndan doan eserden, yar yenilik nndeki, gerek o-

lay nndeki ho aknlktan doan, garip ve karmak bir

duyguya kaplnz. Ak seik, olaan, her zaman ayn, as

la yanlgya dmeyeceimiz bir ey varsa o da analk duy

gusu, annenin sevgisidir. Anneyi anne sevgisinden ayn d

nmek ssz dnmek kadar gtr; annenin ocu

uyla ilgili tm davran ve szlerinin analk sevgisinden

kaynaklandn ileri srmek ok doal deil mi? Ama siz,bir yanlsamayla, grlmedik biimde hataya dtm u

kk yky dinleyin.

"Ressam olduum iin sokakta grdm insanlann

yzlerine, grnlerine daha bir dikkatle bakanm, yaa

m, dier insanlara gre, daha canl, daha anlaml klan bu

zel yeteneimizden biz ressamlar nasl sevin duyanz, bi-

99

"Yanlsamalarn says insann insanla, ya da, insannnesneyle ilikileri kadar oktur, diyordu dostum. Ve yanl-

Edouard Manet'ye

XXXP


96/153

lemezsiniz. Oturduum mahalle kent merkezinden uzak ve

sszdr, evlerin arasnda geni ayrlar vardr ve ben, sk

sk, ateli ve afacan grnyle dier ocuklardan daha

ok dikkatimi eken bir ocuu inceler dururdum. Birka

kez modellik etti bana, bazan kk bir ingene, bazan me

lek, bazan efsanedeki Ak Tanrs olarak resmini yaptm.

Serserinin Kemam'n, Dikenli Ta', Tutkunun ivileri'ni,

Eros'un Mealesi'ni tatmtm ona. Sonunda, bu yarama

zn maskaralklarn yle sevmeye baladm ki, evine, o

yoksul insanlara gidip, babasmdan ve annesinden onunbenim yanmda kalmasn istedim, iyi giyindireceimi,

harlk vereceimi, fralarm temizlemekten ve alveri

ten baka bir i yaptrmayacam syledim. Yz gz y

kanp alnca daha bir sevimli oldu, kendi yoksul evine

kyasla benim evim cennet gibi geldi ona. Ancak unu da

syleyeyim ki baz yersiz davranlaryla zaman zaman

zyordu beni, rnein ekere ve tatl ikilere an dknd. Saysz uyanlarma ramen, yine bu trden bir ya

ramazlkta bulununca, ona, byle devam ederse kendisini

evine geri gndereceimi syledim. Soma ktm, ilerim

yznden eve bir hayli sonra dndm. "Girince aknlk

tan dona kaldm, tylerim diken diken oldu, kk deli

kanlm, yaammn afacan yolda dolabn kapana ken

dini amt! Ayaklan nerdeyse yere dokunuyordu; kuku

suz ayayla itmi olduu iskemle yannda yuvarlanm,

ba, rpnp, omzuna dmt; i yzne, hep ayn nok

taya dehetle dikilmi ye falta gibi alm gzlerine ba

knca bir an hayal grdm sandm. ocuu ipten in

dirmek hi de kolay olmad..Bedeni imdiden kaskat ke

silmiti, yere indirmek iin korkun bir aba gstermek zo-

100


97/153

randa kaldm. ocuu kavrayp kaldrmam, teki elimle

de ipi kesmem gerekti. bununla da bitmiyordu; kk

vahi ok ince bir ip kullanm ve ip derin bir ekilde eti

ne gmlmt; imdi de et boumlarna girmi ipi ince

bir makasla kesip boynunu kurtarmak gerekiyordu.

"Sylemeyi unuttum, hemen komular arp yar

dm istemitim, ama uygar insann alkanlklarm terket-

meyen komularm, bir aslma olayna adlarnn karma

mas iin yardma yanamadlar. Doktor geldi, ocuun sa

atler nce lm olduunu syledi, kefenlemek iin soymamz gerekti, ceset yle katlamt ki elbiseleri ancak

keserek karabildik.

Komiser, ya bile bile, zevk iin, ya da, sulular oldu

u kadar susuzlar da korkutma alkanlyla i olsun di

ye, yzme yle bir kukuyla bakp mrldand: "phe

li, karanlk bir olay!"

Geride en g i, durumu ocuun babasna, annesine sylemek kalmt, bunu dnmek bile perian ediyor

du beni; anlatmak gerekiyordu ama nasl gidecektim, ayak

larm birbirine dolayordu. Sonunda o cesareti gsterdim.

Ancak hi ummadm bir ey oldu, ocuun annesi gayet

soukkanlyd, gznden bir damla ya akmad. Bir sz

vardr: "En korkun aclar sessiz ekilen aclardr". im

den "duyduu acnn deheti yznden kadncaz donup

kald" dedim. Babaya gelince, yar alk, yan dalgn sy

lenmekle yetindi: "Belki de hayrls buymu; sonu iyi ol

mayacakt zaten!"

"ocuun cesedi divanmda, bir hizmeti kzn yar

dmyla son haznlklan yaparken annesi girdi atlyeye.

Cesedi grmek istediini syledi. Daha bir perian olacak-

101


98/153


99/153


100/153

hayretle bir noktaya dikmi, ge bakp duruyordu. Bir

den bard: "Bakn, bakn uraya..! Gryor muunu;

onu? Surdaki bulutun, yava yava giden u ate gibi bulutun stne oturmu. Sanki Oda bize bakyor."

inanm bir dille yantlad ocuk: "Tanr!" Ve devan

etti: "Yazk, ok uzaklat; artk gremezsiniz. teki lke

leri ziyaret edecek, bu yzden gidiyor, kukusuz. te yi

ne grnd, ufuktaki u dizi aalarn arkasndan gee

cek... imdi de ankulesinin ardna iniyor... Yazk! yine g

rnmez oldu!" Ve ocuk, tarifsiz bir coku ve zlemin p

rl prl yand gzlerini ufuk hattna dikip uzun sre k

prdamad.

nc ocuun kendine zg, cvl cvl, canl bi

kiilii vard, bu kez sz o ald: "Yalnz kendisinin gre

bildii mbarek Tannsyla akimi bozmu bu! imdi ben:

dinleyin, anlatacam ey tiyatronuzdan da, bulutlarnzdan da ilgin, byle ey banza hi gelmemitir... Birka

gn nce ailem yolculua karken beni de gtrd, mok

verdiimiz anda herkese yetecek kadar yatak olmad ik

dadmla ayn yatakta yatmam uygun buldular." deyip ar

kadalarn yaknma ekti ve alak sesle szlerini srdr

d: "Yalnz deil de, zifiri karanlklara gmlp dadmk

yatmak yle gzel ki! O uyuyordu, ben uyanktm, tatl tatl elendim, kolumu kollarna, boynuna, omuzlarna at

tm. Kollaryla boynu dier kadnlannkinden daka kaln

d, ama teni tatl m tatl, tpk mektup kd, ipek kl

gibiydi. Uzun uzun ayn eyleri yapmak isterdim, korktum,

uyanr diye korktum, korktum ite. Bam salarna sok

tum, yle grd ki, at yelesi gibi, srtna dek iniyordu ve

inann, u ieklerin kokusu var ya, ite onlar kadar gzel

104


101/153

kokuyordu. Siz de deneyin, benim yaptm yapmaya a

ln, greceksiniz!"

Bu byk gizini aklayan gen yazarmz, yks

n anlatrken grmeliydiniz, yaad olay karsndaki

aknl hl sryormucasma gzleri falta gibi ak

t ve batan gnein klan kvnm kvnm kzl salanna ka

yp, kkrt renkli bir tutku haresi gibi yanyordu. mr

n bulutlarda Tann'y aramakla tketeceklerden biri olma

yaca, Tanr'y darda bulaca her halinden belliydi.

Sz sras drdncsne geldi: "Evde ne kadar sklyorum bir bilseniz; tiyatroya bile gtrmezler beni, ve

lim ok pinti; Tann'nm, bana da, canmn skldna da

aldrd yok, beni nazlayacak gzel bir dadm da yok. B

tn arzumun, nereye olduunu bilmeden, kimse bana ku

lak asmadan dosdoru ekip gitmek, yeni lkeler grmek

olduunu sanmtm ou zaman. Hibir yerde huzurum

yok, galiba baka yerde imdikinden daha rahat ederim.te byle! Komu kyn son panayrnda tam benim is

tediim gibi yaayan adam vard, sizler pek dikkat et

mediniz onlara. rice, esmer adam, eski psk giysile

rine ramen ok gururluydular, kimseye gereksinim duy-

Documents

Charles Baudelaire - Paris Sıkıntısı