رۆژنامه‌یه‌کی‌گشتی‌هه‌فتانه‌یه‌،‌کۆمپانیای‌چه‌تر‌ده‌ریده‌کات

به‌‌جیاوازییه‌کانه‌وه‌‌له‌ژێر‌چه‌تردا‌کۆده‌بینه‌وه‌

نرخ:‌‌750دینار18 رێبه ندان 2710 دووشه ممه 2011/2/7 ژماره 43 ساڵی یه که م WWW.Chatrpress.com

] تایبه ت به چه تر [

هێما له هه ولێر، یه کێتى سێى مه ڵبه ندى لێپرسراوى بۆ ئه وه ده کات که »ده بێت یه کێتى و پارتیش موڵکه کانى یه کێتى خاته روو، ئه وه ده ش بکه نه وه« ته سلیم حکومه ت هه رێم سه رۆکى جێگرى پۆستى کۆسره ت کاک نازانێت وه رده گرێت یان نا، ئاماژه به وه شده کات خه ڵکانێک له ناو حکومه ت سه رۆکى بۆ سه رئێشه ده یانه وێت هه یه پارتى

دروست بکه ن.له هه ولێر، له یه کێتی سێى مه ڵبه ندى لێپرسراوى ئه ڵمانى، ئاسۆ دیمانه یه کى تایبه ت به )چه تر(دا، له سه ر باڵوکردنه وه ی به یاننامه که ى

ره وشه که ئه وه دابووین هه وڵى له ئێمه به داخه وه رایده گه یه نێت: گۆڕان له گه ڵ بزووتنه وه ى گۆڕان هێمن بکه یه نه وه ، به اڵم ئه م به یاننامه له ناکاوه و حکومه ت بڵێن به خۆیانداوه مافیان که ب��وو سه رسوڕمان جێگه ى په رله مان هه ڵبوه شێته وه . وتیشی: به یاننامه که ى گۆڕان بۆ سیناریۆ نه بووه به ڵکو بۆ ئاژاوه گێڕی بووه »ئێمه ئاگاداربووین ئه وان به رنامه یان هه بووه بۆ شڵه قاندنى گۆمه که و خه ڵک هانبده ن بچنه شه قام و خۆپیشاندان

بکه ن«.له باره ی ئه وه ی گۆڕان ئاماده بووه بۆ ته سلیم کردنه وه ی گرده که ئه ی یه کێتی و پارتی چی؟ ئه ڵمانی وتی: »ته نها گۆڕان و گرده که بابه ت باسى موڵکه کانى نێوان مه کته بى سیاسیش له کۆبوونه وه ى ئێمه نین حکومه تمان کردووه ، بۆ ئه وه ى بیگه ڕێنینه وه ، ده بوایه گۆڕان پێش ئه وه ى

سه رۆکى حکومه ت داوای بکاته وه گرده که ته سلیم بکاته وه بێگومان ده بێت یه کێتى و پارتیش موڵکه کانى حکومه ت ته سلیم بکه نه وه «. سه باره ت به ئه دای کابینه ی شه شه میش لێپرسراوى مه ڵبه ندى سێى یه کێتى رایگه یاند: »له خواره وه ى پارتى هه ندێک شتى البه المان بیستووه که قسه له سه ر سه رۆکى حکومه ت ده کرێت« وتیشی: »خه ڵکانێک له ناو پارتى هه یه ده یانه وێت سه رئێشه بۆ سه رۆکى حکومه ت دروست بکه ن، به اڵم ده کرێت

سه رۆکى حکومه ت بۆ سه رۆکى هه رێمى به رز بکاته وه «.»یه کێتى وتی: هه رێمیشه وه سه رۆکی جێگری دانه نانی له باره ی نازانێت کاک کۆسره ت پۆستى جێگرى سه رۆکى هه رێم ده کات یان نا،

چونکه پێناچێت ئه و پۆسته بکات«.ده‌قی‌چاوپێکه‌وتنه‌که‌‌له‌‌الپه‌ڕه‌‌)5(دایه‌

»ده بێت یه کێتى و پارتیش موڵکه کانى حکومه ت ته سلیم بکه نه وه «

واسته کردن له نه خۆشخانه ى شۆڕش روو له زیادبوونه »ماوه ى چوار ساڵ دانراوه بۆ ئه نجامدانى نه شته رگه ریه که م«

ئۆجه الن: ئامه د میسری کوردانه

)٢٠١١/٥/١( به رۆژی راپرسی بۆ دیارکردنی چاره نووسی کورد داده نرێت

] تایبه ت به چه تر [

گشتی موڵکی داگیرکردنی پێیوایه رزگ��ار حاکم »ده ستدرێژی راسته وخۆیه « یاساناسێکیش ئاماژه بۆ ئه وه ده کات: که ده توانن داوای کرێی ئه و ماوه یه بکه ن گشتیش داواک��ارى کراوه ، داگیر تێدا موڵکه که ی که رایده گه یه نێت: له رێگاى وه زاره تى داده وه به دواداچوون بۆ داگیرکردنی موڵکی گشتی ده که ن له الیه ن پارتی و

یه کێتی و گۆڕانه وه .کۆنگره و گ���ۆڕان ب��زوت��ن��ه وه ی به یاننامه که ی دوای ل��ه رۆژنامه وانیه که ی سه رۆکی حکومه ت، سه باره ت به داگیرکردنی موڵکی گشتی و یه کتر تۆمه تبارکردن به وه ی که هه ر الیه ک له پارتی و یه کێتی و گۆڕان موڵکی گشتیان داگیرکردووه ، له لێدوانێکی گشتى، داواک��ارى ده سته ى ئه ندامى فاریق، هیوا داواک��ارى ده سته ى وه ک ئێمه راگه یاند: )چه تر( بۆ تایبه تدا گشتى هه رێمى کوردستان، له رێگاى وه زاره تى داد به دواداچونمان بۆ ئه و بابه ته کردووه ، بۆ ئه و مه سه له یه ش نوسراوێکمان ئاراسته ى وه زاره تى رۆشنبیرى و الوانى هه رێم کردووه ، تا ئامارى ته واوى ئه و

شوێنانه مان بۆ ره وانه بکه ن، تا ئێمه ش کارى له سه ر بکه ین.سه رۆکى حه سه ن، عه بدواڵ رزگ��ار دادوه ر بابه ته ئه م له سه ر

سلێمانى، له موڵکدارى داواک��ان��ى له ده سته ى دادوه رى لیژنه ى یاساییه وه »ل��ه رووى له وه کرد باسی )چه تر( بۆ لێدوانێکیدا له ده ستدرێژى کردنه سه ر موڵکى گشتى، ئه و موڵکه نه قدى بێت یان ماڵێکى گواستراوه بێت یان خانوبه ره کارێکى نایاساییه به پێی ده ست ک��رده ى )457( پێکراو کار سزادانى یاساى مادده کانى به سه را گرتنى هه ر موڵکێکى گشتى به که تن داده نرێت« ناوبراو راشیگه یاند بۆ ئه وانه ی موڵکی گشتی داگیر ده که ن »سزاى یاساى بۆ دانراوه که به ندکردن و غه رامه یه ، هه روه ها ده ست بردن بۆ ماڵى گشتى و سندوقى غه زێنه سزایه کى زۆر توندى هه یه له رووى یاساییه وه به ند ده کرێت بۆ زیاتر له )15( ساڵ هه ندێک جاریش تێ ده په ڕێت«. ئه و دادوه ره ، باسی له وه شکرد: ئه و حزبه سیاسییانه ی یان هه ر وه زاره تێک ماڵى ده وڵه تیان داگیر کردبێت ئه وا: »ده چێته بابى ته عدایه کى راسته وخۆوه و ده ستدرێژى کردنه سه ر موڵک و ماڵى گشتییه و ده بێت به زوترین کات به بێ هیچ

قه ید و شه رتێک چۆڵ بکرێت«.به )چ��ه ت��ر(ی وت پ��ارێ��زه ر دالوه ر ح��ه ی��ده ر، له مباره یه وه ه��ه ر »پێویسته هه موو وه زاره ته کان که موڵکه کانیان به ناوه وه یه له الیه نى یاساییه وه کار بکه ن بۆ گه ڕانه وه ى موڵکه کان و داواش بکه ن

کرێی ئه و چه ند ساڵه ى که داگیرکراوه لێیان وه ربگیرێت«.له‌‌الپه‌ڕه‌‌)3(‌زانیارى‌زیاتر‌هه‌یه‌

] چه تر - کارزان تارق [

ن��ۆره ی بۆ درێ��ژه ی ل��ه وم��اوه نیگه رانن هاواڵتیان نه شته رگه ری بۆیان داده نرێت ئاماژه بۆ ئه وه ش ده که ن ده خرێت، پێش بۆ نۆره که ی به واسته هه یه وا که سی ماوه یه دا له و نه خۆشیه که یان هه یه ئه وه ش مه ترسی کوشنده تر بێت، به ڕێوه به رى نه خۆشخانه که ش ده ڵێت:

»په ستانێکى زۆرمان له سه ره «.پێشکه وتوه کانى نه خۆشخانه له یه کێکه شۆڕش نه خۆشخانه ى شارى سلێمانى و سه ر به ده زگاى ته ندروستى پێشمه رگه یه ، هاواڵتی بۆ ئاماژه ى نه خۆشخانه ى شۆڕش، نه خۆشه کانى له یه کێکه )ع( ده که ن نه خۆشخانه یه له و ڕوو نه خۆشانه ى ئه و پێویسته ئه وه کرد: شۆڕش نه خۆشخانه ى له به اڵم بکرێت، بۆ نه شته رگه ریان به زویى نه خۆشێک ئه گه ر وتى: ده کرێت. نه خۆشه کاندا له نێوان جیاوازى ئه و به اڵم ده کرێت، بۆ نه شته رگه رى ئه وا ڕاسته وخۆ پاره ى هه بێت نه خۆشانه ى که له ڕوى مادییه وه الوازن بۆ ماوه یه کى زۆر دواده خرێن. هه روه ها وتى: من یه کێکم له و نه خۆشانه ی ماوه ى چوار ساڵ دانراوه

بۆ ئه نجامدانى نه شته رگه رى گوێم، که له ڕاستیدا ماوه یه کى زۆره و تا ئه وکاته ئه گه رى ئه وه هه یه به هۆى ئه و نه خۆشیه وه ژیانم له ده ست بده م. وتیشى: تا ئێستا له یاساى حکومه تى هه رێمدا شتێک نیه هاوکارى و پشتگیرى نه خۆشه هه ژاره کان بکات، ئیتر ئێمه هانا بۆ

کوێ ببه ین بۆ چاره سه ر.حه سه ن ڕه مه زان، به ڕێوه به رى نه خۆشخانه ى گشتى شۆڕش، ئاماژه ى بۆ ئه وه کرد، ئه و نه خۆشانه ى سه ردانى نه خۆشخانه که مان ده که ن پاش ئه وه ى پشکنینى ته واویان بۆ ده کرێت له الیه ن دکتۆرى پسپۆڕه وه سه ره ى نه شته ر گه ریان بۆ داده نرێت. وتى: نه خۆشخانه که مان په ستانێکى زۆرى له سه ره ، چونکه هه موو چین و توێژه کانى کۆمه ڵگا ڕوى تێده که ن و سودى لێوه ر ده گرن به تایبه تى که سوکارى شه هید و ئه نفال کراوه کان. وتیشی: ئه گه ر نه خۆشێک بێت و پێویستى به نه شته رگه رى خێرا بێت ئه وا بۆى ئه نجام ده درێت. ئه وه شی خسته ڕوو که »کێشه ى که مى پزیشکمان هه یه ئه گه ر پزیشکى زیاترمان بۆ بێت ئه وا ئه و زه خته ش نامێنێت و ئه و نۆره یه ی داشده نرێت که م ده بێته وه . له باره ی دیارده ی ئه نفال کراوه کان و وتی: »ره چ��اوى که سوکارى شه هید واسته شه وه

ده که ین و پێشیان ده خه ین، چونکه نه خۆشخانه که هى ئه وانه «.

] چه تر[

که مپینی راپرسی بۆ دیارکردنی چاره نووسی خه ڵکی بۆ راپرسی رۆژی به )١\٥\٢٠١١( رۆژی کوردستان، ده کات دیاری کورد گه لی چاره نووسی دیارکردنی پشگیری ده کات کوردستان هاواڵتیانی له داواش و

که مپینه که یان بکه ن.نێردراوه )چه تر( بۆ وێنه یه کی که بانگه وازییه کیاندا له که مپینی راپرسی بۆ دیارکردنی چاره نووسی خه ڵکی کوردستان،

له الیه ن چه ند چاالکوانێکی ئێستا له به ر که چه ند ڕۆژێک مه ده نی و رۆژنامه وانه وه راگه یه ندرا داوا له سه رجه م هاواڵتیانی ده ڵێن و بکه ن که مپینه که یان پشگیری ده ک��ات کوردستان رێز ئه وپه ڕی و راسته وخۆیه دیموکراسی ئامرازی »راپرسی کۆمه ڵگه . تاکی یه کی به یه ک بیروبۆچوونی بۆ نواندنه نه ته وه یه کگرتووه کان له پێناو سه قامگیرکردنی پێگه ی ئاشتی و ته بایی له نێو گه الن له )ماده ی 55، به شی ٩و بڕگه ی2ی ماده ی1( و له جاڕنامه ی جیهانی مافی مرۆڤ )ماده ی 15، بڕگه ی2( دووپاتی مافی چاره نووسی گه الن ده کاته وه ، هاوکات

تێکڕای ئازادیخوازان و هێز و بیره پێشکه وتووخوازه کانی جیهان ئه م مافه به ره وا ده زانن و پشتیوانی لێده که ن«.

جه خت ن��اوب��راو که مپینی بانگه وازیه که یاندا درێ���ژه ی ل��ه نێونه ته وه یی، مافه ل��ه و کوردستان »خه ڵکی که ده ک��ه ن��ه وه شێوه یه کی بێبه شکردنه ئه و بێبه شکراوه ، مرۆییه و یاسایی ره گه زپه رستی ده سه اڵتی و بۆ هۆش و هزر ئاشکرایه و روون ده گه ڕێته وه . ئێمه له به رامبه ریاندا خۆمان به پابه ندی جاڕنامه ی نێوه رۆکه که ی به گوێره ی و ده زانین م��رۆڤ مافی جیهانی وتاری خۆمان راده گه یه نین« هه روه ها ده ڵێن: ئێمه ده مانه وێ به

شێوه یه کی ئاشتیانه و مه ده نیانه مافه کانی گه له که مان به ده ست رایده گه یه نێت: که مپینه که بانگه وازیه که دا له کۆتایی بهێنین. »پاش راوێژکردن، رۆژی )1\5\2011(مان به رۆژی راپرسی بۆ دیارکردنی چاره نووسمان دیارکرد و له ئێستاوه ده ستبه کارین داواش نێونه ته وه ییه کان« داموده زگا له گه ل په یویه ندیکردن بۆ له هاواڵتیان ده که ن که به واژۆکانیان پشگیری خۆیان بۆ ئه و

که مپینه ده رببڕن.

] چه تر - ئاژانسی فورات [

پارێزه رانیدا له گه ڵ له دیداری ئۆجه الن، عه بدواڵ رایده گه یه نێت: »ئامه د میسری کوردانه « و جه ختیش ده کاته وه گه لی کورد له باکوور له ڕێگه ی خۆپیشاندانی به ده ست مافه کانیان ده توانن میسره وه هاوشێوه ی کوردیش به شداریکردنی شێوازی هه روه ها بهێنن،

له هه ڵبژاردنی داهاتوودا ده خاته روو.له دیداری چوارشه مه ی رابردوودا عه بدواڵ ئۆجه الن، رێبه ری کۆماجڤاکێن کوردستان )KCK( له گه ڵ پارێزه رانیدا، به بۆنه ی )1٩٩٩/2/15( ده ستگیرکردنیه وه س��اڵ��ڕۆژی سیانزه یه مین سه عید شێخ ده ستگیرکردنی ب��ه گ��رێ��ده دات��ه وه م��ێ��ژووه ئ��ه و له ش��ێ��وه ب��ه ه��ه م��ان راشیده گه یه نێت و )1٩25/2/15(دا ل��ه تورکیا. هێنایه پیالنگێڕییه ک به منیان »)1٩٩٩/2/15(دا شێخ سه عید له )2٩(ی حوزیران له سێداره درا، وه ک ده زاندرێ بڕیاری له سێداره دانی منیش له )2٩(ی حوزیراندا درا. )15(ی شوباتی ساڵی )1٩25( له کۆماری تورکیادا سه ره تای مێژووی به اڵم تێپه ڕییه وه ، به سه ریدا ساڵ )85( و کوردانه له ناوبردنی تائێستاش سیاسه تی له ناوبردن به شێوازی جۆراوجۆر به رده وامه «. له دیداره که یدا ئۆجه الن ئاماژه شی بۆ ئه وه کرد ئه و رووداوانه ی

یه کالی ک��ه ره وه ن. رووداوی رووده ده ن ئ��اداردا له مانگی که وا ئه وه شی خسته ڕوو که ئه و بانگه وازی بۆ شه ڕ ناکات و داوای له تورکیاش کرد که به رپرسیارێتی خۆی به جێبێنیت وتی »ئه گه ر وه کو میسر له ئامه دیش گه ل چه ندین رۆژ کۆاڵن و گۆڕه پانه کان به جێنه هێڵن و داخوازییه کانی خۆیان بخه نه ڕوو، ئه وکاته ئاشتی دێته دی، ئه ردۆغانیش ناچار ده بێت داوای چاره سه رکردنی پرسی به ئ��ه وه ش هه یه که وا ده رفه تی ئامه د له بکات، خۆی کورد ملیۆنان که س کۆببنه وه . ئه م شێوازه خۆپاراستنی ره وایه . لێره دا گه ل ناوروژێنم، من له رێگای ئاشتیانه ی چاره سه ری ده گه ڕێم«رێبه ری )که جه که ( ئاماژه بۆ ئه وه ش ده کات: ئه و ره وشه ی له میسر و تونس له ئارادایه ، شرۆڤه و ده ستنیشانکردنه کانی ئه وی کردوونی، به رگرینامه کانیدا له که ناوین رۆژهه اڵتی له سه ر

پشتراست کردۆته وه .تورکیاش له حوزه یران مانگی هه ڵبژاردنه کانی به سه باره ت ئۆجه الن ده ڵێت »کورد به ڕێگای پاڵێوراوی سه ربه خۆ به شداری پارتییه کدا هه ڵبژاردنه که ده بن، چونکه ئه گه ر له چوارچێوه ی به شداری بکه ن و رێژه ی له )10%(ی هه ڵبژاردنه کانیش تێپه رێنن ڕێگایان پێ ده گرن. گرنگه ئه و که سانه ی خۆیان ده پاڵێون، خاوه ن که سایه تییه کی زانا و شیاوبن، ده توانن له چوارچێوه ی به ره یه کی

دیموکراتی نه ته وه یی به شداری هه ڵبژاردنه که ببن«.

»داگیرکردنی‌موڵکى‌گشتی‌ده‌ستدرێژی‌راسته‌‌وخۆیه«‌سزاکه‌ی‌به‌ندکردن‌‌و‌غه‌رامه‌کردنه‌

راپۆرت 3

پیالنی سێ ساڵه ی ئه مریکا بۆ له ناوبردنی موباره ک 7

به ڕاستی هه ینییه کی به غه زه ب بوو 14پیشه ی سه رۆکایه تی کردن 13

ئاسۆ ئه ڵمانی: به یاننامه که ى گۆڕان بۆ ئاژاوه گێریه وای لێده که ن جارێکی تر به ڵێنى له و شێوه یه نه دات

که ناڵێکی سلێمانی له پارتیدا، گۆڕانکاریه کانی چوارچێوه ی له ئاسمانی ده کاته وه و به رپرسێکی ئه و حزبه ش ده ڵێت ته نها فکره یه که .

هه وڵی له پارتی، که وتووه )چه تر( ده ست زانیاری هه ندێک به گوێره ی کردنه وه ی که ناڵێکی ئاسمانیدایه له سلێمانی ئه و که ناڵه ش ئاری هه رسین، به رپرسی راگه یاندنی سه رکردایه تی پارتی دیموکراتی کوردستان له سلێمانی هه رسین، ئاری په یوه ندیه کدا له ده کات. کاره کانی سه رپه رشتی ئێستادا له که پڕۆژانه ی ئه و چوارچێوه ی له فکره یه که ته نها ئه وه وت: )چه تر(ی به هه مانه بۆ سلێمانی ئێستا نه بووه ته بڕیار. له باره ی ئه وه ی ئه و که ناڵه سیاسیه یان کۆمه اڵیه تی هه رسین وتی: ئێستا ناتوانین بڵێین چونکه ته نها فکره یه که . له شاره کان له پارتی راگه یاندنی ئێستا )چه تر( زانیاریانه ی ئه و به گوێره ی

هه وڵی کۆکردنه وه ی خه ڵکدایه بۆ ئه و که ناڵه .

پارتی له سلێمانی که ناڵێکی ئاسمانی ده کاته وه هه واڵی پێش چاپ

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

2

هەواڵ

دوای شه ش رۆژ له ده ستگیرکردنیان

پارتی، چاالکه مه ده نییه کان ئازاد ده کات

] کفری - ئیحسان مه ال فوئاد [

حکومه تی سه ر، بخاته فشارێکی هیچ به غداد ئه وه ى بێ ده خاته قه ره ته په له ناوچه ی پۆلیس سریه یه کی هه رێم دوور، ناوچه یه کی بۆ ده یگوێزێته وه و نه وت پۆلیسی سه ر له کاتێکدا ئه و ناوچه یه مه ترسی تیرۆری له سه ره ، به رپرسی و ده که ین کار فه رمان به »ئێمه رایده گه یه نێت: سریه که ش

له سه ره وه فه رمانمان پێکراو چۆڵمان کرد«.)چه تر( بۆ باڵونه کرێته وه ناوی کرد داواى سریه یه ئه و پۆلیسێکی روونی کرده وه که ئه و سریه یه پێش نزیکه ى سێ مانگ له نزیک ئیمام برایم سه مین بووه که له گونده کانی )قه ره یاتاخ و ته په عه لی و ته په قه وی قه ره ته په و ناحیه ی له سنورى پێکدێت تر گوندێکی چه ند و خ��دران( و هه موویان کوردن، بۆیه ئه و سریه یه زۆر پێویست بوو له و شوێنه بمێنێته وه ، چونکه ناوچه یه کی کوردییه و ده که وێته سه نته رى ناوچه جێناکۆکه کان، دروست له سه ر فشارێکیان هیچ به غداد حکومه تی ئ��ه وه ى به بێ به اڵم بکات حکومه تی هه رێم سریه که ی گواسته وه بۆ سه ر پۆلیسی نه وت و له و

ناوچه یه دووریانخسته وه ، که چی ده یان هێز و فه وج و لیواو سریه له کفری کۆکراونه ته وه که هیچ پێویست نین.

وتى )چه تر( بۆ له لێدوانێکدا ئێرانی محه مه د سریه که به رپرسی »سریه که مان پێشووتر سه ر به پۆلیسی به رگری و فریاکه تن بووه و نزیکه ى سێ مانگ ده بێت گواستراوینه ته وه بۆ سه ر پۆلیسی نه وت و به فه رمانی به رپرسه که مان کاک سه الم له و ناوچه یه سریه که مان گواسته وه بۆ سه ر

بیره نه وته کان له ناوچه ى غه ڕره «.به اڵم بمێنینه وه ، ناوچه یه له و پێویسته راسته وتیشی به رپرسه ئه و سریه که ى ئێمه له سه ر به رگری و فریاکه وتن نه ماو خستیانینه سه ر پۆلیسی نه وت و ئیتر ئه و شوێنه په یوه ندی به ئێمه وه نه ما، به اڵم ئێمه به فه رمان کار ده که ین و له سه ره وه فه رمانمان پێکراو چۆڵمان کرد، ئێستا ئه و شوێنه

په یوه ندی به به رگری و فریاکه وتنه وه هه یه نه ک ئێمه .الى خۆیه وه سه الم ره سول به ڕێوه به ری پۆلیسی به رگری و فریاکه وتنی گه رمیان له لێدوانێکدا بۆ )چه تر( روونیکرده وه که ئه وکات ئه و سرییه مان خرایه سه ر پۆلیسی گاز و نه وت، چونکه ئه و هێزه له و شوێنه که شوێنێکی

چه په هیچ رۆڵێکی نه بوو.ئه و به رپرسه ى پۆلیسی به رگری و فریاکه وتن وتیشی »کاتی خۆی ئه و هێزه مان بۆ پاراستنی ئیمامه که دانا که تیرۆریستان نه یته قێننه وه که دوو جار ته قێندراوه ته وه ، ئه و قسه یه راست نییه که ئه و گوندانه کورد بن، به ڵکو

ئه و شوێنه نزیکی قه ره ته په یه و هه مووی عه ره به «.

خه ڵکی تری بۆ ده هێنن

کۆمپانیاى نه وتى باکوورخه ڵکى که رکوک دانامه زرێنێت

زۆربه ی خانووه کانى هه ڵه بجه تاپۆیان نیه شاره وانى هه ڵه بجه : له م هه فته یه دا بڕیارێک

ده رده چێت بۆ تاپۆکردنیان

له شه و و ڕۆژێکدا )2-3( کاتژمێر کاره با ده درێتله خورماتوو کاره بای گه ڕه که کوردییه کان که م ده کرێته وه

هێشتا له بازاڕه کاندا خۆراکی به سه رچوو ده گیرێت

له گه ڵ ئه وه ی ناوچه که مه ترسی تیرۆری له سه ره به بێ فشاری به غداد سریه یه کی پۆلیس له قه ره ته په ده گوێزرێته وه

] که رکوک � زانیارداقوقى [

کردوه ده ستى عێراق نه وتى وه زاره ت��ى فه رمانبه رله کارمه ندو به دامه زراندنى که رکوککه له باکوور نه وتى کۆمپانیاى خه ڵکى شاره که نین، ئه ندامێکى ئه نجومه نى و پشتڕاستده کاته وه هه واڵه که شاره که ش که به ڵگه ىفه رمىهه یه ،له رایده گه یه نێت باره ى ئه و که سانه که خه ڵکى شاره که نین.ه��ه زار پ��اره وه له ساڵى عێراقى نه وتى وه زاره ت���ى ب��اک��وردام��ه زران��دوه ن��ه وت��ى بۆکۆمپانیاى که سى که رکوک، پارێزگاى ئه نجومه نى ئاگادارى به بێ مه ڵپه ڕى ئاکانیوز له )11(ی ئابى ساڵى رابردوودا ئه نجومه نى ئه ندامى عه سکه رى، ئه حمه د زارى له پ��ارێ��زگ��اى ک��ه رک��وک رای��گ��ه ی��ان��د ک��ه وه زاره ت���ى شاره که ئ��ی��داره ى ئ��اگ��ادارى به بێ ع��ێ��راق ن��ه وت��ى باکوور ن��ه وت��ى کۆمپانیاى ب��ۆ ه��ه زارک��ارم��ه ن��دى نین. که رکوک ش��ارى خه ڵکى که دام��ه زران��دوه له زارى )2011\1\18( له نه وا رادی��ۆى هه روه ها که رکوک پارێزگارى مسته فا، ره حمان عه بدول ب��اڵوى ک��ردۆت��ه وه ک��ه ل��ه ک��ه رک��وک دام��ه زران��دن باکوور، نه وتى له کۆمپانیاى به تایبه ت به ردوامه ، بێت، شاره که بۆخه ڵکى دام��ه زران��دن ده بێت به اڵم رون���ى ک���ردۆت���ه وه ک��ه نابێت ره ح���م���ان، ع���ه ب���دول ده بێت به ڵکو بێت، وه زاره ت��ه وه له الیه ن دامه زراندن

له سه ربێت. ئێمه ى ره زامه ندى له سه ر ئه م پرسه ش فواد کوێخا حوسێن، ئه ندامى

ئ��ه ن��ج��وم��ه ن��ى پ��ارێ��زگ��اى ک��ه رک��وک، ب��ه )چ��ه ت��ر(خه ڵکى باکور نه وتى کۆمپانیاى راگ��ه ی��ان��د: ى ئێمه ، راى و پ��رس ب��ه ب��ێ دام���ه زران���دووه دی��ک��ه ى به گواستنه وه ى کردوه ده ستى نه وت وه زاره تى وتى: بۆسه رکۆمپانیاى ت��ر وه زاره ت��ه ک��ان��ى ک��ارم��ه ن��دى هه نگاوانه ئه م و نین ناوبراو، که خه ڵکى شاره که ئ��ام��اژه ى ن���اوب���راو ب����ووه . ئێمه ئ���اگ���ادارى ب��ه ب��ێ تورکمان، وه ک کورد، عه ره ب، ئه وان به وه شکرد: هه نگاوه ئه و پارێزگا له ئه نجومه نى ئاشور کلدۆ پارێزگا، ئه نجومه نى ئه ندامه که ى ره تده که نه وه . پ��ش��ت��ڕاس��ت��ک��رده وه وت��ى » ب��ه ڵ��گ��ه ى فه رمى ئ���ه وه ى هه یه ، له باره ى ئه وکه سانه که خه ڵکى شاره که نین نه وتى وه زاره تى دامه زراون، ناوبراو له کۆمپانیاى و نه وتى کۆمپانیاى ئاراسته ى نوسراوێکى عێراق ب��اش��وورک��ردوه و ئ��ام��اژه ى ب��ه وه ش��ک��ردوه ک��ه رازى به ئه نجومه نى ڕا و پرس جۆرێک به هیچ نابێت به وه زاره ت راوێ��ژ و پرس ته نها بکرێت، پارێزگا بکرێت«. ئه وه شى وت: کۆمپانیاى نه وتى باکوور ئه مه ش فیدراڵیه ، عێراقى نه وتى به وه زاره تى سه ر

ده ستور. پێشێلکردنى ده بێته عه بدول ره حمان مسته فا، پارێزگارى که رکوک، باکور ن��ه وت��ى که کۆمپانیاى ره ت��ده ک��ات��ه وه ئ��ه وه دامه زراندن. بۆ بێت شاره کانیتره وه هێنا خه ڵکى به ڵگه و ئه و من وتیشى: پارێزگارىکه رکوک، ناوانه م ده وێت، که باسى ده که ن کۆمپانیاى نه وتى باکوور خه ڵکى ترى دامه زراندبێت. هیچ وه اڵمێک

نه بینم. تاناوه کان ناده م له وباره یه وه

] سلێمانی ـ دانیار سه نگه ر [

مانگی م��اوه ی له له سلێمانی ته نیا خۆراکی ته ن له یه ک زیاتر راب��ردوودا به ڕێوه به رێتی ده سوتێنرێت، به سه رچوو سلێمانیش ب���ازرگ���ان���ی چ���اودێ���ری چاودێری لیژنه کانی رایده گه یه نێت، و فرۆشیاران سزادانی و زی��ادک��ردووه

بازرگانانی سه رپێچیکاریش ده دات.ره ئ���وف ع��ه ل��ی، ل��ێ��پ��رس��راوی ب��ه ش��ی ئ��ام��اری به ڕێوه به رێتی چاودێری بازرگانی سلێمانی ئاماژه به سه ر ده ستیشیان رابردوودا له ماوه ی به وه ده دات، به سه دان و گرتووه ساخته دا که لوپه لی چه ندین ل��ه ن��اوب��ردووه . به سه رچووشیان خ��ۆراک��ی کیلۆ هه روه ها لیژنه کانیان سه ردانی ده یان )نانه واخانه ، بریکاری ف���رۆش، ت��رش��ی��ات ف��ڕن��ی س��ه م��وون، فرۆش، میوه ، گۆشت س��ه وزه و دوکانی ئ��ارد، چێشتخانه ، مارکێت، مینی و سۆپه رمارکێت

دوکانی فرۆشتنی په له وه ر، سارده مه نی و شه ربه ت مه ی دوک��ان��ی گ���ه راج، سه رتاشخانه ، ف��رۆش، فرۆش، گۆڕینه وه ی دراو و کۆمپانیا و میوانخانه

و...( چه ندین جێگای دیکه یان کردووه . ڕوون��ی��ش��ی��ک��رده وه ، ل��ه ک��ۆی ئ��ه و س��ه ردان��ان��ه ی )2011-1-31 ت��ا -1( ل��ه لیژنه کانیان ک��ه تۆمارکردووه سه رپێچیان )46( ئه نجامیانداوه بازرگانان س��زای دینار )1315000( ب��ڕی و به وته ی سه رپێچیکارانیانداوه . فرۆشیارانی و به ڕێوه به رێتی ئ��ام��اری به شی لێپرسراوه ی ئ��ه و چاودێری بازرگانی سلێمانی، بڕی )897( کیلۆ به رمیلی )78( ل��ه گ��ه ڵ ب��ه س��ه رچ��وو خ��ۆراک��ی به سه رداگیراوه ، ده ستیان ئۆتۆمبێل ڕۆنی به تاڵ له به ته نیا ڕاب��ردوودا له مانگی ئاشکراشیکرد، س��ن��وری ئ��ه وان��دا زی��ات��ر ل��ه ی��ه ک ت��ۆن خۆراکی

به سه رچوویان سووتاندووه .

] چه تر ـ ئاسۆ محه ممه د [

س���ه رۆک���ى ش����اره وان����ى ه��ه ڵ��ه ب��ج��ه له زۆر ب��ه ش��ێ��ک��ى ڕای��ده گ��ه ی��ه ن��ێ��ت نیه تاپۆیان هه ڵه بجه خانووه کانى شاره که دانیشتوانى بۆ کێشه ى ئه مه ش حکومه تیش سه رۆکى دروس��ت��ک��ردووه ،

ب��ڕی��اری��داوه ب��ڕی��ارێ��ک��ى ت��ای��ب��ه ت به تاپۆکردنى بۆ ده رب��ک��ات ش��اره ک��ه م��ان هه ڵه بجه . که الوه کانى و خانو سه رجه م خ���در ک��ری��م، س���ه رۆک���ى ش���اره وان���ى ه��ه ڵ��ه ب��ج��ه ى ڕایگه یاند: )چه تر( بۆ لێدوانێکیدا له شه هید له ماوه ى ڕابردوودا وه ک سه رۆکایه تى شاره وانى هه ڵه بجه یاداشتێکمان ئاراسته ى جه نابى سه رۆکى حکومه ت سه رۆکایه تى په رله مان کردووه سه باره ت به خانوو که الوه کانى هه ڵه بجه که به شێکى زۆرى تاپۆیان نیه ئه مه ش کێشه ى زۆرى بۆ هاواڵتیانى له نابن دروستکردووه ، که سودمه ند شاره که مان

پێشینه ى خانووبه ره . ن����اوب����راو وت���ی���ش���ى: س����ه رۆک����ى ح��ک��وم��ه ت

له سه ردانه که یدا بۆ هه ڵه بجه له )12/16( بڕیاریدا تاپۆکردنى بۆ ده ربکات تایبه ت بڕیارێکى که لیژنه ى ه��ه روه ه��ا هه ڵه بجه ، که الوه کانى خانوو دکتۆر به سه رپه رشتى پێکهێناوه ب��ۆ تایبه تى وه زی��ران ئه نجومه نى یاسایى لێپرسراوى پشتیوان شاره وانیه کانى گشتى به ڕێوه به رایه تى له گه ڵ داواى لیژنه یه ئه و سلێمانى، تاپۆى و سلێمانى ئاماده کردنى ل��ه وان��ه لێکردین شتیان ه��ه ن��دێ ن��ه خ��ش��ه ى ش���ار ه���ه روه ه���ا س��ه رژم��ێ��رى ک��ردن��ى کارانه مان ئه و ئێستا ئێمه هه ڵه بجه خێزانه کانى ئه نجامداوه . بۆیه چاوه ڕێ ده که ین له م هه فته یه دا ئه و بڕیاره تایبه ته ده ربچێت بۆ تاپۆکردنى سه رجه م

خانوه کانى هه ڵه بجه .

] دوزخورماتوو ـ عومه ر ئاواره [

خورماتوو، شارى له مانگه دوو ماوه ى کێشه ی کوردییه کان گه ڕه که له تایبه ت به -2( ڕۆژێکدا و له شه و و هه یه کاره بایان گه ڕه کانه به و ده درێت کاره با کاتژمێر )3و هاواڵتیانى ئه و شاره ش نیگه رانى خۆیان

ده رده بڕن له و حاڵه ته .له که مبوونه وه ی خورماتوو ش��اری هاواڵتیانى داوا و ده رده ب����ڕن خ��ۆی��ان نیگه رانى ک��اره ب��اک��ه ی��ان قایمقامى تایبه ت به ده ک��ه ن، په یوه ندیدار له الیه نى شار ئه م کێشه یه یان بۆ چاره سه ر بکات و ئه و به شه کاره بایه ى که ته رخان کراوه بۆ گه ڕه که کوردییه کان له مباره یه وه نه کرێته وه . که م و بدرێت خۆى وه کو بابانى قایمقامى شارى خورماتوو له شه الل عه بدول لێدوانێکدا بۆ )چه تر( وتى: بۆ ماوه ى دوو مانگ زیاتره له شارى خورماتوو کاره با باش نییه و خراپه ، ل��ه م الی��ه ن��ه ش��ه وه ه���ه ردوو پ��ارێ��زگ��اى ک��ه رک��وک و تکریت غه درمان لێده که ن و هاوکاریمان ناکه ن، به تایبه ت له ڕووى پێدانى کاره باوه ، که به شى کاره باى خورماتوو له سه ر ویستگه ى تازه خورماتووه و رۆژانه له جیاتى )20( مێگا بڕى )12( مێگامان پێده ده ن ڕۆژى مه به سته ش ئ��ه و ب��ۆ ده ب���ڕن، مێگا )8( و

ئه نجومه نى ئه ندامێکى ی��اوه رى به )2011/1/9(شاره وانى خورماتوو و به ڕێوه به رى کاره باى خورماتوو سه ردانى وه کیلى وه زیرى کاره باى حکومه تى عێراقى تاوتوێی له گه ڵیدا و کرد ئه لحارسى(مان )ره ع��د مه سه له ى کاره باى خورماتوومان کرد، له به رامبه ردا کێشه یه یدا ئ��ه و چ��اره س��ه رک��ردن��ى به ڵێنى ن��اوب��راو )12( له خورماتوو کاره باى به شى بڕیاریشیدا و مێگاوه بکرێت به )20( مێگا و چیتر ئه و به شه ش

تا به اڵم نه کرێت، )شداون( ناوبراوه وه وێستگه ى له ئێستا ئه و به ڵێنه نه چووه ته قۆناغى جێبه جێکردنه وه .

س��ه رچ��اوه ی��ه ک��ی��ش ل��ه ک���اره ب���اى خ���ورم���ات���ووه وه سپلیت ئامێرى کارهێنانى به هۆى به ڕاگه یاند: ده هێنن کارى به مااڵن )80%(ی که هیته ره وه و دابه شکردنى فیده ره کانى و ده بێت خ��راپ کاره با و ناکات ئامێره هه موو ئ��ه و ته حه مولى ش��اره ک��ه

ده بڕدرێت.

] هه ولێر - ره هێل مامه ش [

جه ماوه رى، رێپێوانى گوشارى له ژێر ه���ه ر س���ێ چ���االک���وان���ه ک���ه ى ل��ه س��ه ر خۆپیشاندان دژ به ئێران ده ستگیرکرابوون له الیه ن ده زگاکانى ئاسایشی پارتییه وه

دوێنێ ئازاد کران.بۆ زیندانیه کان ل��ه یه کێک ه���ه ژار، م��ام له )2011/1/30( ئ��ه وه ى دواى وت��ى: )چه تر( به دژ توندوتیژى ک��ارى ئه نجامدانى به تۆمه تى کونسوڵخانه ى کۆمارى ئیسالمى ئێران له هه ولێر

ده ستگیرکرایان، شه وی )6/5-2( کاتژمێر یه کی شه و ئازادکراین. وتیشی: ئه و بڕیاره به شێوه یه کى یاسایی نه بوو وه ک چۆن گرتنه که شمان یاسایی بوو، هه ڤااڵنمان گوشارى له ژێر به ڵکو نه بوو، چونکه ئه و هه ڤااڵنه ئاگادارییه کیان باڵوکردبۆوه ، به ڵکو رێپێوان ن��ه وه ک نه کرێین، ئ��ازاد ئه گه ر س��ه ره��ه ڵ��دان ل��ه س��ه رت��اس��ه رى ک��وردس��ت��ان ئه نجام ده ده ن، واته ئێمه ئازاد نه ده کراین ئه گه ر گوشارى

جه ماوه رى نه بووایه . مام هه ژار وتیشى: ده ستگیرکردنى ئێمه له سه ر ده ستگیرکردنه که مان به ڵکو نه بوو، خۆپشاندان

درێژه پێده رى ئه و لێداوانه بوو که هۆشیار زێبارى ناوبراو داب��ووی. رۆژه��ه اڵت��ه وه کوردانى له باره ى کراوه ته هێرشی زینداندا له به وه کرد ئاماژه ی سه ر و دواتر به رپرسانی زیندانه که پێیان وتووه ئه و

هێرشه شه خسی بووه . سێداره دانى له دژى )1/29( له باسه جێی ک���وردان���ى رۆژه�����ه اڵت رێ��پ��ێ��وان��ێ��ک ب��ۆ ب���ه رده م کونسوڵگه رى ئێران له هه ولێر به رێوه چوو، به هۆیه وه شه وى )31/30-1( مام هه ژار ده سگیر ده کرێت و دواتریش )دکتۆر ناجی هاجی و عه لی مه حمود(

ده ستگیرکران.

به غداد گوشاری نه کردوه به اڵم ده گوێزرێنه وه فۆتۆ: ئیحسان

» ده مانه وێت جیاوازی نه مێنێت« فۆتۆ : چه تر

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

3

راپۆرت

] ئا/ په یمان ئه مین [

کردنی چاره سه ر بۆ به ڵێنه کانی له سه ر یه کێتی سیاسی مه کته بی ئه ندامی کاره با )مه البه ختیار( ک��وردس��ت��ان نیشتیمانی ده نگۆی سزادانی له الیه ن ئه و حزبه وه باڵو قسانه ئه و یه کێتیش وته بێژی و ده بێته وه پێیانوایه رۆژنامه نوسانیش ره تده کاته وه ، له سه ر سیاسیه وه ئه خالقی رووی ل��ه

ناوبراو ده که وێت. له دوای ئه وه ی کاره بای هه رێمی کوردستان خراپ بوو ناڕه زایی له شه قامدا په ره ی سه ند و وته یه کی

نیشتیمانی یه کێتی سیاسی مه کته بی ئه ندامی باڵوکرایه وه ڤیدیۆ به به ختیار( )مه ال کوردستان که تیایدا به ڵێن ده دات له ساڵی )2008(دا کێشه ی کاره با نه مێنێت و ئه گه ر ئه و کێشه یه به رده وامی کرد ده ستله کار و جێگره که ی ئه وا سه رۆکی حکومه ت که ب��اڵوب��ووی��ه وه ئ��ه وه ده ن��گ��ۆی بۆیه ده کێشنه وه . هاوکات ده درێ��ت. س��زا یه کێتیه وه له الیه ن ن��اوب��راو گرته ئه م گۆڕانیش بزوتنه وه ی راگه یاندنه کانی ڤیدۆییه یان له که ناڵی )KNN(ی کۆمپانیای وشه حزبه که ش سیاسی مه کته بی ئه ندامێکى لێدایه وه ، له باره ی سزادانی )مه ال به ختیار(ه وه ده ڵێت »شتى

وامان نه بیستووه ».جوندیانى ئ���ازاد ن��اوب��راو، ب��ه س��زادان��ى س��ه ب��اره ت یه کێتى س��ی��اس��ی م��ه ک��ت��ه ب��ی ئ��ه ن��دام��ى نیشتمانى کوردستان و وته بێژی ئه و بۆ تایبه تدا له لێدوانێکى حزبه شتى »تائێستا وت��ى )چ��ه ت��ر( وام����ان ن��ه ب��ی��س��ت��وه ک��ه م��ه ال مه کته بی له الیه ن به ختیار

سیاسیه وه سزا بدرێت«. ه��ه روه ه��ا وت��ى »م��ه ال ب��ه خ��ت��ی��ار ئ���ه و ق��س��ه ی��ه ى ل���ه ک���ات���ێ���ک���دا ک������ردوه ک����ه ره وش��������ى ک����اره ب����ا کوردستاندا له هه رێمى و ب������ووه خ������راپ زۆر س��ه ع��ات��ه ک��ان��ى پ��ێ��دان��ى ک���اره ب���ا ب��ه ه��اواڵت��ی��ان زۆرک���ه م���ب���ووه ، ب���ه اڵم ل���ه ئ���ێ���س���ت���ادا ره وش�����ی ک�������اره ب�������ا ب�����اش�����ه و پێدانى س��ه ع��ات��ه ک��ان��ى ک����اره ب����اش ل��ه وک��ات��ه به رهه مهێنانى و زیاتره ئه و له چاو کاره با وزه ى سه رده مه دا دووقات زیادی

کردوه «.ج��ون��دی��ان��ى، دروس��ت��ک��ردن��ى ئ��ه وه��ه اڵی��ه ى ل��ه س��ه ر ره وش���ى رۆژى ل���ه چ���ه ن���د ک����اره ب����ا راب�������ردوودا ب��ه س��روش��ت��ى

هه بوو زۆر که موکورتى »له وماوه یه دا وتى زانى و ل��ه ب��وارى ک��اره ب��ادا ک��ه ب��زووت��ن��ه وه ى گ��ۆڕان ک��ردى ده بێت و هه روایه ئۆپۆزسیۆنیش سروشتى به هه ڵاڵ

وابکات«.

یه کێتى س��ی��اس��ی م��ه ک��ت��ه ب��ی ئ��ه ن��دام��ه ى ئ���ه و ڤیدیۆییه ى مه ال ئه و گرته ئه وه شى وت »لێدانه وه ى گۆڕانه وه بزووتنه وه ى که ناڵه که ى له الیه ن به ختیار ناشیرینکردنى و ن��اوب��راو که سێتى شکاندنى ب��ۆ حکومه ته ». جه ختیشیکرده وه »ئامانجى بزووتنه وه ى گۆڕان له لێدانى ئه وگرته ڤیدیۆییه بۆ ده ربازبونیه تى

به یاننامه که یانه وه ده رکردنى به هۆى ئه زمه یه ى له و تێى که وتوون«.

به رپرسی سزادانى ده نگۆى باڵوبونه وه ى له باره ى ده سته ى کارگێڕى مه کته بی سیاسی یه کێتی، له تیف فاتیح فه ره ج، چاودێرى سیاسی و رۆژنامه نوس، به

سزاى یه کێتى »له وبڕوایه دانیم راگه یاند )چه تر(ى مه ال به ختیار بدات چونکه سزا هه ڵناگرێت، هه موو و به رنامه حوکم س��ه ر بێته ب��ی��ه وێ ک��ه هێزێک ناکات جێبه جێى دوایش راده گه یه نێت و خۆى پالنى

و که سیش پێى ناڵێ بڕۆ ماڵه وه ».له تیف، )KNN( له که ناڵی لێدانه وه ی له باره ی وتی »بۆ هه موو هێزێک ره وایه له کاتى پرۆسه ى ئیستیغاللی قه یرانێکدا توشبونى ی��ان هه ڵبژاردن مه به ستى ب��ۆ بکات و ب��ه رام��ب��ه ره ک��ه ى قسه کانى تایبه تى خۆى نیشانى هاواڵتیانى بدات، میدیاکانى به مه ال سوکایه تى ن��ه ه��ات��وون گ���ۆڕان ب��زووت��ن��ه وه ى له ک��ه ده گ��ێ��ڕن��ه وه شتێک به ڵکو بکه ن به ختیار

سه رده مێکدا وتویه تى«.مه ال سزانه دانى هۆکارى له باره ى فه ره ج، له تیف به ختیاره وه وتى »ئێمه له ساڵى )1991( ه وه که سمان سزانه داوه له به ر ئه وه ى مێژووى ئێمه مێژووى پیاهه ڵدانه نه ک لێپرسینه وه ، خه تاى زۆر گه وره له بیر ده که ین، له گه ڵدا لێپرسینه وه ى سیاسیه ک هیچ ساڵه )20(نه کراوه ». ناوبراو به مشێوه یه درێژه ى دایه قسه کانی و باڵوبکردایه ته وه به یانێکى به ختیار مه ال »ده بوو بیوتایه ئاوام وتووه و داواکارم ئه م حکومه ته ده ست له کاربکێشێته وه چونکه له حزبێکدایه که حکومه ت

هی ئه وه ».رۆژنامه ى سه رنوسه رى محه مه د، شوان هاوکات ئاوێنه به )چه تر(ى راگه یاند »پێموایه ئه و قسانه ى ک��اره ب��ا چ��اک��ک��ردن��ى ن��ی��ن، واق��ع��ى به ختیار م��ه ال پێویستى به پالنى ستراتیژى هه یه بۆ چاره سه رکردنى دواوه ب��ۆ دراون ب��ه ه��اواڵت��ی��ان به ڵێنانه شی ئ��ه و و نه ناکه م »پێشبینى وت��ى: ه��ه روه ه��ا چونه ته وه ». مه ال به ختیار و نه هیچ به رپرسێکى حکومیش له سه ر کێشه ى کاره با لێپرسینه وه ى له گه ڵ بکرێت، چونکه

ئه م واڵته چاودێر و لێپرسینه وه ى تیانیه «.ل����ه ڕووى ی��اس��ای��ی��ش��ه وه م��اف��ن��اس پ��ێ��ش��ه وا زان���ا، ئه وکات نه به ختیار مه ال »له به رئه وه ى رایگه یاند له سه ر هیچی بۆیه حکومه تدانیه له نه ئێستاش و ناکه وێت ته نها وه کو ئه خالقیاتێکى سیاسی له سه رى به زان��ا ن��اوب��راو، به سزادانى سه باره ت ده ک��ه وێ��ت«. یه کێتى ئ��ه گ��ه ر »پێموایه راگ��ه ی��ان��د: )چ��ه ت��ر(ى لێپرسینه وه شى له گه ڵ نه که ن واى لێده که ن جارێکیتر

به ڵێنى له وشێوه یه به خه ڵک نه دات«.

] ئا/ کوردۆ فه ره ج و ته ها [

رایده گه یه نێت گشتی داواک��اری ده سته ی بۆ به دواداچوون به ک��ردووه ده ستیان که یاساناسانیش و گشتی موڵکی گێڕانه وه ی ده توانن وه زاره ت��ه ک��ان که رایده گه یه نن داوای کرێی ئه و ماوه یه بکه ن که تێیدابوون گشتی داواک����اری ده س��ت��ه ی پێشیانوایه

سه ربه خۆنین. که گ��ۆڕان بزوتنه وه ی به یاننامه که ی ل��ه دوای یه کێک له و خااڵنه ی دیاریی کردبوو، گێڕانه وه ی له ب��وو خه ڵک داگ��ی��رک��راوی ماڵی و موڵک و الیه ن حزبه کانه وه ، دوای ئه وه ش سه رۆکی حکومه ت له شاری سلێمانی له کۆنگره یه کی رۆژنامه وانیدا رای��گ��ه ی��ان��د ک��ه ب��زوت��ن��ه وه ی گ��ۆڕان��ی��ش زی��ات��ر له سلێمانیدا شوێنی راقیترین له زه وی��ان دۆن��م س��ه د و پێبکه ن ده ست له خۆیانه وه ئه وان با داگیرکردووه گۆڕان، وته بێژی لێدوانه ئه و دوای له بیگێڕنه وه . وتی راگه یاندنه کانه وه له ره حیم، تۆفیق محه مه د

»ئێمه ئاماده ین گرده که بده ینه وه «.سه ره ڕای ئه و به ڵگانه ی که راگه یه ندراوه له سه ر داگ��ی��رک��ردن��ی م��وڵ��ک و م��اڵ��ی خ��ه ڵ��ک ل��ه الی��ه ن گشتی داواک���اری ده سته ی ئێستا تا حزبه کانه وه تۆمار ب��اره ی��ه وه ل��ه و داوای��ه ک��ی هیچ و بێده نگه ع��ه ب��دواڵ رزگ���ار دادوه ر ل��ه م��ب��اره ی��ه وه ن���ه ک���ردووه . ل��ه ده س��ت��ه ى دادوه رى ل��ی��ژن��ه ى س��ه رۆک��ى ح��ه س��ه ن، داواکانى موڵکدارى له سلێمانى، له لێدوانێکیدا بۆ له هیچ رقم ئه وه ی له گه ڵ له وه کرد باسی )چه تر( یاساییه وه »ل��ه رووى به اڵم نییه الیه نێک حیزب و ده ستدرێژى کردنه سه ر موڵکى گشتى، ئه و موڵکه نه قدى بێت یان ماڵێکى گواستراوه بێت یان خانوبه ره کارێکى نایاساییه به پێی مادده کانى یاساى سزادانى گرتنى به سه را ده ست ک��رده ى )457( پێکراو کار ناوبراو داده نرێت« به که تن موڵکێکى گشتى هه ر داگیر گشتی موڵکی ئ��ه وان��ه ی ب��ۆ رای��گ��ه ی��ان��د به ند کردن و دان��راوه که ده که ن »سزاى یاساى بۆ ماڵى گشتى و بۆ بردن ده ست هه روه ها غه رامه یه ، سندوقى غه زێنه سزایه کى زۆر توندى هه یه له رووى

یاساییه وه به ند ده کرێت بۆ زیاتر له )15( ساڵ هه ندێک جاریش

تێ ده په رێت«. ه����ه ر ل���ه م���ب���اره ی���ه وه ئ��اس��ۆ مه کته بی ئه ندامی ئه ڵمانی، نیشتیمانی یه کێتی س��ی��اس��ی ک��وردس��ت��ان، ل��ه دی��دارێ��ک��ی ئه م ژم����اره ی����ه ی )چ����ه ت����ر(دا ب��اس ل���ه وه ده ک����ات ل��ه ک��ۆب��ون��ه وه ی ن����ێ����وان م���ه ک���ت���ه ب���ی س��ی��اس��ی ئ��ه م ب��اس��ی پ��ارت��ی و یه کێتی له ئێمه « وت��ی ک���راوه بابه ته مه کته بى ن��ێ��وان ک��ۆب��وون��ه وه ى س��ی��اس��ی ب��اس��ى م��وڵ��ک��ه ک��ان��ى ئه وه ى بۆ ک��ردووه ، حکومه تمان دیداره دا له و بیگه ڕێنینه وه »هه ر ن��اوب��راو ده ڵ��ێ��ت«ده ب��وای��ه گ��ۆڕان حکومه ت سه رۆکى ئه وه ى پێش راده ست بکاته وه گرده که داوای ب���ک���ات���ه وه ب���ه ت��ه ئ��ک��ی��د ده ب��ێ��ت موڵکه کانى پارتیش و یه کێتى

حکومه ت ته سلیم بکه نه وه «.بۆ له قسه کانیدا رزگار حاکم

پارته موڵکانه ى »ئ��ه و له وه شکرد باسی )چه تر( ئابوونه ى به گ��ه ر هێناوه به کاریان سیاسییه کان به کرێ یان کڕابێت سیاسییه پارته ئه و ئه ندامانى گیرابێت کارێکى ئاساییه ، یان به هه ر یارمه تییه کى یان به کارهاتبێت یان کڕابێت پارته ئه و بۆ نه قدى وه ک پ��ارت��ه ک��ه وه ب��ه ن��اوى کردنى تۆمار به شێوه ى که سایه تییه کى مه عنه وى حه قى خۆیه تى که موڵکى موڵکانه ى ئه و گه ر به اڵم هه بێت، به ناوه وه تایبه تى بنکه و مقه ر و سیاییه کانه وه یه و پارته ب��ه ده س��ت باره گاى ئه و حزبه سیاسییانه ماڵى ده وڵه ت بوبێت« یان هه ر وه زاره تێک ئه وا »ده چێته بابى ته عدایه کى موڵک و س��ه ر کردنه ده ستدرێژى راسته وخۆوه و هیچ به بێ کات به زوترین ده بێت گشتییه و ماڵى قه ید و شه رتێک چۆڵ بکرێت«. ئه و دادوه ره پێیوایه هاواڵتیانه ، موڵکی و نیه حکومه ت موڵکی ئه وه

باس رزگ��ار عه بدواڵ، سه رجه م ده کات له وه ش ده زگ��اک��ان ک��ه وت��ووه ت��ه خ���زم���ه ت���ی ح����زب����ه وه و »داواک����ارى پێشیوایه گ��ش��ت��ى ده زگ���ای���ه ک���ه گشتى چاودێرى ده بێت بردنى کاتێک بکات زه ب�����ه الح زۆر پ������اره ى له گه ڵدا لێکوڵینه وه ى ئه و پێموایه ن��اک��رێ��ت، گشتییه ى داواک������ارى هه یه ل��ه ه��ه رێ��م��دا ک��ه ل���ه و ئ��اس��ت��ه دا ن��ی��ی��ه و نابێت ئ��اس��ت��ه ش��دا ل���ه و ل��ه م��اوه ی��ه ک��ى ن��زی��ک

له کوردستاندا«. قسه ی زیاتر ناوبراو کرد و وتی »داواکارى به یه کێک سه ر گشتى ل��ه ح��ی��زب��ه ک��ان��ه ، هیچ ک���������ات ک���ه س���ێ���ک���ى وه زیر ناکه نه سه ربه خۆ تا ئێستاش که سێک نییه به رگرى له گه ل بکات و ئه وه شى قسه بکات تۆمه تى گه وره ى ده خه نه پاڵ« ناوبراو له قسه کانیدا هێما بۆ ئه وه ش ده کات »گه ر بکات تۆمار ئ��ه وه دژى سکااڵ بچێت گه نجێک وه ک میلله ت بۆ بگه ڕێته وه گشتى موڵکى که ئه و گه نجه وایه له گۆڕه پانى ته حریردا خۆى ده کاته به رائى دادگ��اى رایده گه یه نێت ناوبراو قوربانى«. ئ��ه وه ى چونکه ب��ک��ات ب��ه ش��دارى ناتوانێت ع��ێ��راق جێبه جێ ده رده چ��ێ��ت هه رێم دژى عێراق ل��ه دادگ��اى ده رده چێت عێراق جێبه جێی له هه رێم ئه وه ى ناکرێت،

ناکات.حکومه ت هه وڵه کانی و زانیاری وه رگرتنی بۆ حکومه ت وت���ه ی ویستی )چ��ه ت��ر( ل��ه م��ب��اره ی��ه وه وته بێژی له گه ڵ په یوه ندیه کان ب��ه اڵم وه ربگرێت، حکومه ت دروست نه بوو. سه باره ت به یه کالکردنه وه ى

الیه نه و هێز له الیه ن ئێستا گشتیانه ى موڵکه ئه و داواک���ارى رۆڵ��ى و به کارده هێندرێت سیاسیه کان داواک��ارى ده سته ى ئه ندامى فاریق، هیوا گشتى، گشتى، له لێدوانێکیدا به )چه تر(ی راگه یاند: ئێمه وه ک ده سته ى داواکارى گشتى هه رێمى کوردستان، له رێگاى وه زاره تى داد به دواداچونمان بۆ ئه و بابه ته کردووه ، بۆ ئه و مه سه له یه ش نوسراوێکمان ئاراسته ى تا ک���ردووه ، هه رێم الوان��ى و رۆشنبیرى وه زاره ت���ى ئامارى ته واوى ئه و شوێنانه مان بۆ ره وانه بکه ن، تا

ئێمه ش کارى له سه ر بکه ین.وتى ح��ه ی��ده ر، دالوه ر پ��ارێ��زه ر له مباره یه وه ه��ه ر موڵکه کانیان که وه زاره ت��ه ک��ان هه موو »پێویسته ب���ه ن���اوه وه ی���ه ل��ه الی��ه ن��ى ی��اس��ای��ی��ه وه ک���ار ب��ک��ه ن بۆ ئه و کرێی بکه ن داواش موڵکه کان و گ��ه ڕان��ه وه ى وه ربگیرێت« لێیان داگیرکراوه که ساڵه ى چه ند وتى گشتیه وه داواک���اری رۆڵ��ی ب��اره ی له ناوبراو ده ژی، واڵت���ه دا ل��ه م گشتی داواک���ارى »چونکه بکات، تۆمار حزبێک هیچ له سه ر داوا ناتوانێت له به ر ئه وه هه ر وا ده مێنێته وه ، تا ئه م دوو حزبه بااڵ دادگا گشتى و داواک���ارى ده سه اڵتى بێت، ده س��ت ئه وبه ر ده توانێت به ئاسانى حزب نییه و سه ربه خۆ ل��ه وه ى جگه به رده میان، دێته که ببرێت به ستانه ناتوانن هه یه ، حزبییان ئنتیماى ده سته اڵتدارانه ئه و بێده نگ نه بن، له گه ڵ ئه وه شدا هه ردوو حزب یه کێتى و پارتیش به رێکه وتن ده سته اڵتى داواکارى گشتى و له باره ی چاره سه ری داده نێن«. ئه نجومه نى دادوه رى ره گ��ه زى دوو الیه نه »ئ��ه و وتی دالوه ر، بۆخه ڵک تێدایه ، یه که م ده بێت له رێگاى یاساوه سکااڵ تۆمار بکرێت دژى ئه و که سانه ى موڵکى حکومه تیان داگیر ده درێ��ن حکوم که سانه ئه و له داهاتوودا ک��ردووه و سزادانى به پێی ئه مه ش ده کات، به ندییان یاسا یان عێراقى مامه ڵه یان له گه ڵدا ده کرێت، دووه م له رێگاى مه ده نییه وه ده توانیت سکااڵیه ک تۆمار بکرێت دژى ئه و که سانه ى موڵکییان داگیرکردووه ، جا موڵکه که باره گاى حزبى تیدا بێت یان داگیرکرابێت و بڕیارى دادگاى له رێگاى شوێنه دا، له و بدرێت ده رکردنیان به رائییه وه داوا بکرێت کرێی ئه و چه ند ساڵه یان لێ

وه ربگیرێت که داگیریان کردووه «.

ب����اه����ۆزى گ����ۆران ل�������ه ئ�������اک�������ام�������ى س����ت����ه م����ک����اری����دا و گرتووه ناوینى رۆژهه اڵتى ناوچه کانى تانه گاته ئامانجه کانى خۆى مه حاڵه هیچ هێزێک بتوانیت رایبگریت، چونکه ئه وه ى ئه و نغرۆبونى رویدا سه رئه نجامى له تونس واڵته بوو له فه سادى به هه موو ماناکانه یه وه ، ئ��ه وه ى ئێستا له میسر ب��ه رده وام��ى هه یه ، و ئابوریى داگیرکردنه ئه و ئه نجامگیرى رۆشنبیرى و کولتوری و رامیارانه یه که له بنه ماڵه که ى و م��وب��اره ک پارته که ى میسردا سه رپه رشتى ده که ن، ئه وه ى له دژى ئ��ه و رژێمه ده نگى ئ��ه و زۆڵ��م و سته مه ى هه ڵبری و بریاریداوه تاکۆتاى هاتنى به رده وام بێت ئه و گه نج و هاواڵتیانه ن هه موشتیکیان له ده ستداوه له ژێر سایه ى ئه و ده سااڵته دا که زۆریک به پیالنى رۆژئاواى ناوزه ند ده که ن.

ب�����ه ده ر ل���ه ه���ه م���وو ئ����ه و گ��ۆران��ک��اری��ه و روده ده ن ن��اوچ��ه ک��ه دا ل��ه خ��ێ��رای��ان��ه ى ل��ه ه��ه رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان��ی��ش زۆرک����ه س ده که ن جۆریک دووباره کردنه وه ى ئ��اره زوى کۆکردوه ته وه ؟ له خۆیدا له تایبه تمه ندێتى چ��ون��ک��ه ئ��ه گ��ه ر ل��ه )ت��ون��س و میسر( ناڕه زایه تى و شۆرش سه رئه نجامى گه نده ڵى و پاوانکردنى بازاڕ و هه موو کایه جیاجیاکانى پ��ارت ی��ه ک ل��ه الی��ه ن بووبێت کۆمه ڵگا هه مان له کوردستانیش ئ��ه وا بنه ماڵه وه و سیناریۆ بونێکى گه وره یان هه یه و زۆریک له هاواڵتیان و الیه نه نه یاره کانى حکومه ت به مانا ته ندروسته که ى تامه زۆرى ئه و باهۆزه ده ک��ه ن که ئێستا ب��ووه ت��ه دۆزه خ��ێ��ک بۆ سته مکاران و ئاسۆیه ک بۆئازادیخوازان.

دژ کوردستان له باشورى ک��ورد گه لى به سته مى به عسیه کان و حوکمى ئاگر و ئاسنى عه ربه شۆڤینیه کان به رله هه رگه لێکى ترى رۆژهه اڵتی ناوین کۆ ده نگانه شۆرشى به رپاکرد و سته مکارى له گۆڕنا، هه ربۆیه ناوین رۆژهه اڵتى له هه رجواڵندنه وه یه ک ئه نجام جیهانه ئ��ه م ت��رى هه رشوێنێکى و بدرێت دژ به سته مکارى پێشوازى لێده کات و پشتگیرى ده ک��ات، به اڵم ل��ه دواى )19( ساڵ له ڕزگاربون له حوکمى یه ک پارت و داگیرکه رانى به عس، جارێکیتر به هۆى حوکمى نادروستى یه کێتى و پارتى توشى سته مکاریه کیتر کرایه وه و هه موو ساتیک به تایبه تى میلله ته ئ��ه و زۆرى به شێکى ئه و هاواڵتیانه ى هه رێم که سودمه ند نین ناعه داله تیه پرله ڕه وش��ه ئ��ه م له مانه وه ى خۆزگه یه کى په نخوارد و له گه رویاندا هاوار بۆ گۆڕانکاریه ک ده کات که بۆ هه میشه و بکاته وه یه خه ى له سته مکارى ده ستى مافى هاواڵتیبون بۆ هه موو تاکه کان به بێ

جیاوازى یه کسان بکات. )19( ساڵى ت��ه واوه ، میلله ت ه��اوار بۆ ه��اوار ساڵه )19( ده ک���ات، سه ربه ستى ده کات به سه گه نده ڵى و ناعه داله تى، به سه که چى دیکتاتۆریه تى، و یه کترسڕینه وه هیشتا گوێکانى ده سه اڵت هیچ نابیستێت و بونه ته مارش نه بێت ده نگانه له و جگه ب��ۆدان��راوه . ئ��اوازی��ان حزبدا له زانکۆکانى به رێوه بردن خ��راپ سایه ى له کوردستان کائینى له پربووه ب���ازاڕدا، پاوانکردنى و بچوک و گه نده ڵ، پربوه له سه رمایه دارى و ئه قڵ فه سادى له پڕبوه برسى، و دڕو له به رده م دێ��ت تا ک��ورد ئه قڵه فاسده کان، گیانى و ده بیته وه بچوک نه یاره کانیدا شۆڕشگێڕى و به رخودان الى گه نجان به ره و هه ڵده گرێت. پێ ب��ه رده وام خاوبونه وه یه کى گۆرانگارى له هه رێمى کوردستان حه تمیه و ئه مڕۆ بێت یان سبه ى ده بێت ده سه اڵتدارانى میلله ت سه برى تیبگه ن ل��ه وه کوردستان ماناى رازی بونى میلله ت نیه به ده سه اڵتى سته مکارى، به ڵکو ماناى به خشینى کاتیکى زیاتره بۆ خۆچاککردن و پاککردنه وه ى ئه و له نێو کایه جیاجیاکانى خۆى ئه قاڵنه ى خه ونى پیس و شه یتانى، میلله ت هه میشه کاتى زیاترى له سه ر حسابى ناخۆشیه کانى چاوه ڕوانى و ده س��ه اڵت به خشیوه ته خۆى چاویلکه یه کى ب��ه ک��ه لێده کات ئ���ه وه ى لێڵه وه له گۆرانکاریه کانى چوارده ورى خۆى نه ڕوانێت و ببینێت سه رده مه ى سته مکارى چه ند بخایه نێت ئاکامه که ى له به رژه وه ندى

ئه واندا نابێت.

باهۆزى گۆڕان و کۆتایى سته مکارى

پێشڕه‌و‌حه‌مید

ده نگۆی سزادانی مه ال به ختیار له سه ر به ڵێنه کانی باڵو ده بێته وه

مافناسێک: وای لێده که ن جارێکیتر به ڵێنى له وشێوه یه نه دات

موڵکه گشتیه کان ماڵی هاواڵتیانه نه ک حکومه ت

ده سته ی داواکاری گشتی شوێن داواکه ی گۆڕان ده که وێت

‹‹ ئه ندامێکی مه کته بی سیاسی یه کێتی:

لێدانه وه ى ئه و گرته ڤیدیۆییه شکاندنى

که سێتى مه ال به ختیار و ناشیرینکردنى حکومه ته

‹‹ چاودێرێکی سیاسی: مێژوى ئێمه له ساڵى

)1991(ه وه مێژوى پیاهه ڵدانه نه ک لێپرسینه وه

»داواکارى گشتی له م واڵته دا ده ژی، ‹‹

ناتوانێت داوا له سه ر هیچ حزبێک تۆمار بکات«

‹‹ »گه ر گه نجێک بچێت سکااڵ دژى ئه وه تۆمار بکات که موڵکى

گشتى بگه ڕێته وه بۆ میلله ت وه ک ئه و گه نجه

وایه له گۆڕه پانى ته حریردا خۆى ده کاته قوربانى«

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

4

کوردستانی وهەرێمی

] ئا/ کارزان تاریق [

زۆرێک خۆپیشاندانانه ى شه پۆلى ئه و ل��ه واڵت��ان��ى ع��ه ره ب��ى گ��رت��ووه ت��ه وه بۆ سیاسیه کانیان رژێمه هه ڵوه شاندنه وه ى تا سه رۆکه دیکتاتۆره کانیان واڵت جێبهێڵن ده ورب��ه ر واڵتانى سه ر له خۆى کاریگه ى پێیانوایه سیاسیش چاودێرانى و کردووه ئه و شه پۆله ده گاته واڵتانى سوریا، تورکیا

و ئێرانیش. نه ته وه یى کۆنگره ى ئه ندامى ب���ه روارى، کامه ران کوردستان، ئاماژه ى بۆ ئه وه کرد، کاریگه رى شه پۆلى له گه ڵ ج��ی��اوازه هه ندێک تورکیا له خۆپیشاندان واڵته عه ره بیه کان. جه ختیکرده وه : ئه گه ر ئه و شه پۆله خۆپشاندانانه بگاوازرێته وه بۆ سوریا، ئه وه به دڵنیایه وه

کوردستان باکورى له سه ر گ��ه وره ى کارتێکه ریه کى به رنامه یه کى و به شێوه کوردستان باکورى و هه یه ئاقاڵنه شۆڕشى تێدا به ڕێوه ده برێت. به روارى، ئاماژه ى بۆ ئه وه شکرد ئه گه ر گه لى تورکى هانده ربن و راپه ڕن ئه وه کاریگه رى زیاترى ده بێت الى کورده کان و ده کرێت

له ئاینده یه کى نزیکدا هه ستن به خۆپیشاندان. هه روه ها ئه ندامه که ى کۆنگره ى نه ته وه یى کوردستان له درێژه ى لێدوانه که یدا ئه وه شى وت: »پێویسته کورد له هه رچوار پارچه ى کوردستان ئاماده کارى بۆ ئه م پێشهاته بکات و ئه و ده ستکه وتانه ى هه یانه له ده ستى نه ده ن. پێشیوایه که له تورکیا دره نگتر ئه م بارودۆخه رووده دات، جه ختیکرده وه : له به ر ئه وه ى بارودۆخى تورکیا ئێستا زۆر ئاڵۆزه ، به اڵم ئه گه ر ئۆپۆزیسیۆنى تورکیا هێز بداته جه ماوه ر خۆپیشاندان ده ست پێده کات و ئه و ڕژێمه ده گۆڕێت و شێوازێکى دیموکراسى ده گرێته

ئه ستۆى خۆى. کۆمه ڵه ى راگه یاندنى ئه ندامى ق��وب��ادى، بێژه ن زه حمه تکێشانى کوردستانى ئێران، باسى ئه وه ده کات ئه و شه پۆله ناڕه زایانه ى واڵته عه ره بیه کانى گرتۆ ته وه

بێگومان ئێرانیش له و شه پۆله ناڕه زاییانه بێبه ش نابێت، بزانین الیه نه بین، ئێمه چ���اوه ڕوان وت��ى: »پێویسته سیکۆالریزم و دیموکراتخوازه کان له و واڵتانه دا ده توانن پێشڕه وى ئه و بزوتنه وانه بگرنه ئه ستۆى خۆیان؟ ئه و دووبه ره یه ى ئێران، الیه نى بزوتنه وه ى سه وز و محافیزه کار، له ئێراندا هه رکام ده یانه وێ ئه و ناڕه زایه تى و بزوتنه وه جه ماوه ریه ى له واڵتانى عه ره بدا هه یه به ره و الى خۆیان رایبکێشن«. ئاماژه ى به وه شکرد که ئه وه تا له نوێژى هه ینى دا، کابراى پێش نوێش ده ڵێ ئه و کاریگه ریانه له سودى ئێراندایه ، الیه نى به رامبه ریش ده ڵێن فیرعه ونه کان ناتوانن تاسه ر بیبه ن. ناوبراو هێماى بۆ ئه وه شکرد: ئه و کێشه یه به ره و الیه نه ئاینیه کان بشکێته وه به قازانجى کۆمارى ئیسالمیه ، به اڵم ئه گه ر الیه نه سیکۆالریزم و دیموکراته کان، بتوانن رێبه رایه تى ئه و بزوتنه وانه بگرنه ئه ستۆ، به دڵنیایه وه به زه ره رى کۆمارى ئیسالمیه و

کۆمارى ئیسالمى به رته سکتر ده بێته وه . سیاسى که سایه تى ح��ه م��ۆ، محه مه د ه��ه روه ه��ا رۆژئ���اواى کوردستان، قسه ل��ه وه ده ک��ات که ئێستا شتێک دیار نیه بارودۆخه که به ره وکوێ ده چێت، وتى:

»کوردان زۆر توڕه ن له و رژێمه ى له سوریادا هه یه ، که سایه تى گرنگ و ک��اری��گ��ه ری��ش نیه ب��ڕی��ار ب��ده ن. ئه و که سایه تیه سیاسیانه ى هه موو ئه وانه شى له ده ره وه ى واڵتن، سوریا تونس و با وه ک ده ڵێن ده ره وه ن له رژێمه ئه و خۆپیشاندان به میسر، که سایه تیه ه���ه روه ه���ا ب��ڕوخ��ێ��ن��ن. کوردستان رۆژئ���اواى سیاسیه که ى رژێمه ئه م که به وه شکرد ئاماژه ى زۆر حسابى بۆ خۆى کردوه و وتى: چه کدارى )5000( ئێستا ئه وه تا بۆ سوریاوه ناو هێنراونه ته حزبواڵ خۆپیشانده ران. رووب���ه ڕوب���ون���ه وه ى جه ختیشى له وه ک��رده وه : ئه م رژێمه ژیانى بۆ نه ماوه ته وه ، به اڵم ئیسرائیل ح��ه زن��اک��ات ئ��ه م رژێ��م��ه بڕۆخێت. ئه گه ر ئیسرائیل ده ستبه ردارى بێت، ئه و کاته ژیانى یه ک هه فته ده بێت.

] دیدارى/ ئاسۆ و فه یسه ڵ [

به شى دووه م و کۆتایى

یه کێتى پارتى سه رۆکى موسلم، ساڵح دیموکراتى، له م به شه ى چاوپێکه وتنه که یدا ئاماژه بۆ په یوه ندیه کانى پارته کوردیانه ده کات که له گه ڵ واڵتانى ده ره وه دا هه یان به ددان سوریا ده کات ئاماژه ش و بووه و نانێت ره واکانیدا مافه و کورد بوونی و به عه ره بکردن و تواندنه وه سیاسه تی هه ژاریکردن و نه زانیی له دژی کورد په یڕه و ده کات، ئاشکراشى ده کات که ئه وان به پشت ئۆجه الن عه بدواڵ ئایدۆلۆژیاى به به ستن

سیاسه ت ده که ن.

حزبه کوردستان رۆژئ��اوای له چه تر/ حزبانه ئ��ه و ب��ه اڵم زۆرن، کوردییه کان ناتوانن بیروڕای شه قامی کوردی ده رببڕن، ئه وه به و واتایه نایه ت که ده ستی ده ره کی له پشتی ئه م حزب و ڕێکخراوانه وه هه یه ؟

- ئه گه ر به وردی سه یری مێژووی بزووتنه وه ی سیاسی کورد، له کاتی دامه زراندنی یه که م پارتی سیاسی له رۆژئاوای کوردستان له ساڵی )1957(، ده بینین بوونی ده ستی ده ره کی له و دامه زراندنه دا هه یه ، له گه ڵ ئه وپه ڕی رێزمان بۆ ئه و که سانه ی دڵسۆز و نیشتمانپه روه ر که به شداریان تێدا کرد. له وکاته رۆژهه اڵتی ناوین له بارودۆخی ملمالنێدا بوو له نێوان هاوپه یمانی ئه تڵه سی )ناتۆ( که تورکیا نوێنه رایه تی

نه ته وه په رستی ره وت���ی و ده ک���رد به سه رکردایه تی جه مال عه ره بی ده ستڕۆیی بوونی و عه بدولناسر له سوریا له )1956(ه وه ، هه روه ها ک���ردن���ه وه ی ئ��ێ��زگ��ه ی ک���وردی ل���ه ق��اه��ی��ره و چ��اوپ��ێ��ک��ه وت��ن��ی کورد سه رکرده ی به عه بدولناسر مه ال مسته فا بارزانی له که ناڵی )1958(دا. س��اڵ��ی ل��ه س��وی��س دامه زراندنی حزبیکی کوردی له و ده ره کی ده ستێکی که شوهه وایه دا تێدا بووه ، به مه به ستی وروژاندنی له کوردستان باکوری له ک��ورد ب��ه رام��ب��ه ر ه��ه س��ت��ی��اری ده وڵ��ه ت��ی تورک له م مه سه له یه دا. سه ره ڕای هۆکارێکی بوونی چه ند و ئ��ه وه لێزانیی و ش��اره زای��ی و ناوخۆیی تایبه تی به عسی سووری له بواری

دروستکردنی و پارچه کردن پارچه و جیاکاری هۆی بوونه ته هه موو حزبه کان، له ناو دووبه ره کی دروستبوونی په رش و باڵبوون له ناو حزبه کوردیه کان. به چه شتوومانه ، سته مه ی و ئێش و ژان ئ��ه و هۆی دووبه ره کی و قبوڵنه کردنی به رامبه ر له ناو هه ر له ببووینایه فێر وان��ه ی��ه ک ئه گه ر خۆمان. ده بووینه ئێستا ئه وا بووین، تووشی که پیالنێک و پیالن رووبه ڕوبوونه وه ی و ناسینه وه له مامۆستا بۆ بده ین ه��ه وڵ هه موومان ده ب��ێ کۆنسێپته کان، نیشتمانی کۆنفرانسێکی ی��ان کۆنگره به ستنی گشتگیر، هه موو پارت و ریکخراو و که سایه تیه کانی

نیشتمانپه روه ری کوردستان بۆ رێکه وتن له سه ر )حه اڵل گه وره ترین ئه ویش ک���وردی، دۆزی ح���ه رام(ی و

خزمه ته پێشکه شی گه له که مان ده که ین. ره گه زنامه ی سوریا ده وڵه تی چه تر/ راگواستنیش ن��ادات��ه ک��وردان، س���ووری سیاسى به خه باتى رێگه هه یه ، درێ��ژه ى ئێوه ش نادات و خه باتى چه کداریش ناکرێت دژى ئه و ده وڵه ته ، رێگه یه کى ترتان هه یه

بۆ شێوازێکى ترى خه بات؟ - خه بات و تیکۆشانی چه کداریمان نییه ، ده وڵه ت رێگه به کاری سیاسیش نادات، هه موو ده سه اڵته ئیستبدادیه کان رێگه به کاری سیاسی بۆ گه له کانیان

نه ده دا و هه موو جۆره کانی سته م سه رکوتکردنیان و زۆرداری و بینیوه ، چه ندین گه لیش رێگه ی ئ����ازادی خۆیان و رزگ���ارب���وون خۆڕیکخستنی ب���ه دۆزی������وه ن��ه��ێ��ن��ی و ب����ه رگ����ری. گ��ه ل��ی ک��ورد له رۆژئ���اوای کوردستان رێگای خۆڕێکخستن و بزوتنه وه له و ج��ه م��اوه ری تێکۆشانی و پ��ه ی��ڕه وک��ردن��ی پێویست ک��ات��ی به کار ره وا پ��اراس��ت��ن��ی م��اف��ی ده هێنێت. له به ر ئه وه ی به عس له سوریا ده سه اڵتداره ، ره گه زنامه ی سووری نادرێته وه به و کوردانه ی ک���ه ل���ه س���ه رژم���ێ���ری س��اڵ��ی )1962(ی��ان لێ سێنراوه . راسته ئه نجامدانی کاتی ل��ه به عس ئه و سه رژمێریه له ده سه اڵتدا نه بوو، به اڵم زهنیه تی به عس له مێشکی ئه وانه ی نه خشه یان بۆ داڕشت و جێبه جێیان کردبوو، بۆ نمونه موالزمی ناوداری ئه و خ��اوه ن هیالل« ته له ب »محه مه د هه واڵگری پرۆتۆکۆالنه ی دژه کورد به عسی بوو. به هاتنی به عسیش بۆ ده س��ه اڵت ئه و ک��رده وه زاڵمانه ی که دژی کورد به رده وامبوون، چاکردنه وه ی کشتوکاڵی )االصالح الزراعی( بۆ ئه وه ی ده وڵه ت ده ستی به سه ر زه ویه کانی ک��وردا بگرێت و بیانکه ن به کێڵگه ی ده وڵه ت یان دابه شیان بکه نه سه ر ئه و عه ره به هاوردانه ی که بۆ ناوچه کانی کوردیان هێناوه . به مه به ستی دانانی پشتێنی عه ره بی له ساڵی )1974(. هه روه ها

کورده به عه ره ب کراوه کان وه ک کوردانی پارێزگای ئه دلب )که ئیبراهیم هه نانو یه کێک له وانه ( و حه ما و حه مس و که ناری سوریا و شام )دیمه شق(. هه ر بۆیه ده وڵه تی سوریا ددان به بوونی کورد و مافه ره واکانیدا له سوریا و رۆژئاوای کوردستاندا نانێت، هه ژاریکردن و به عه ربکردن و تواندنه وه سیاسه تی و نه زانیی له دژی ک��ورد په یڕه و ده ک��ات، هه موو جۆره کانی سه رکوتکردن و گرتن و ده ستگیرکردن و ئه شکه نجه کردن بۆ ئه و که سانه ی که تاوانبارن ژێر کوشتنی ته نانه ت گشتیه کان، کێشه ی به

ئه شکه نجه . له ده رده ک���ه وێ���ت وه ک ئێوه چ��ه ت��ر/ سیاسه تتاندا پشت به ئایدیۆلۆژیاى عه بداڵ

ئۆجه الن ده به ستن و بۆچى؟ رێبه ر فه لسه فه ی و هزر و ئایدۆلۆژیا ئیمه -ئاپۆ په یڕه و ده که ین، بێگومان به گوێره شی سیاسه ت ده که ین، باوه ڕمان وایه که وا سیسته می کۆنفیدراڵی دیموکراتى ئه ڵته رناتیڤی سیسته می ده وڵه ته ، باوه ڕ به هێز و تواناکانی گه له که مان ده که ین و هه وڵ ده ده ین رێکیبخه ین و به کاری بهێنین بۆ خزمه تکردنی گه لی کورد، پێمانوایه هه ر شۆڕشێک ده بێ به شۆڕشی له به شێک هه ر هه روه ها پێبکات. ده س��ت زهنی کوردستان تایبه تمه ندێتی خۆی هه یه که ئه ویش به خۆی ده وڵه مه ندییه که ، له به ر ئه وه ش چاره سه رکردنی دۆزی کورد له هه ر به شێکی کوردستان تا راده یه ک جیاوازه له به شه کانی تری، به اڵم له چوارچێوه ی گشتی دۆزی کورد له به شه کانی کوردستان پێکه وه گرێدراوه ، ده بێ به پێی ستراتیژیه تێکی دیاریکراو

بێت و مه رجه عێکی کوردی ده ستنیشانی بکات.

)5000( چه کدارى حزبواڵ هێنراونه ته سوریاوه بۆ روبه ڕوبوونه وه ى خۆپیشانده ران

سه رۆکى پارتى یه کێتى دیموکراتى: چوارچێوه ی گشتی دۆزی کورد له به شه کانی کوردستان پێکه وه گرێدراوه

ک��وش��ت��ن��ی ک���ۆڵ���ب���ه ران���ی ک�����ورد، ل���ه س��ه ر سنووره کان به رده وامه و بۆته دیارده یه کی رۆژانه تورکیاوه . و ئێران ده وڵه تی له الیه ن چه کدارانی ماڵپه ری »موکریان نیوز« باڵویکرده وه هه فته ى شه ریفی، جه عفه ر ناوی به که سێک راب��ردوو، خه ڵکی گوندی » قه مته ره »ی سه ر به شاری که لوپه لی که ئ��ه وه ی به هانه ی به پیرانشار، پێبووه ، له نزیک گوندی ده رماناوێی قاچاغی چه کدارانی له الیه ن س��ه رده ش��ت، به شاری سه ر کۆمارى ئیسالمى ئێرانه وه دراوه ته به ر ده ستڕێژی گولله و له ئه نجامدا ژیانی له ده ستداوه . ته نها له ماوه ی دوو هه فته ی راب��ردوودا سێ گه نجى کورد له سه ر سنوور له الیه ن چه کدارانی ئێرانه وه

کوژراون. کورد کۆڵبه رانى تورکیا و ئێران له سااڵنه کۆڵبه رى ژیانیان بژێوى بۆ سنوره کان سه ر له

ده که ن که ده یان که سیان لێده کوژرێت.

ل��ه س��ێ��داره دان��ی س���زای جێبه جێکردنی دوای ئ��ازادی ژیانی پارتی ئه ندامی خ��زرى، حسێن ئێرانه وه ، ده وڵه تی الیه ن له )پ��ژاک( کوردستان گه ریالکانی رۆژهه اڵتی کوردستان دوو پاسداریان بڕیارگه ی ک��رد. بریندرا سیانیشان و کوشت له لێدوانێک کوردستان، رۆژهه اڵتی هێزه کانی گه ریالکانی که باڵوکردوه ته وه راگه یاندنه کاندا له خ���زری، حسێن ل��ه س��ێ��داره دان��ی دوای ئ���ه وان ن��اوه ن��دی ش��اری ورم��ێ رۆژه��ه اڵت��ى کوردستان به پێی داوه . ئه نجام واڵمدانه وه یان چاالکییه کی کراوه ته سه ر چاالکیه دا هێرش له م لێدوانه که ، پ��اس��داران��ى س��وپ��ای ه��ێ��زه ک��ان��ی ئۆتۆمبێلێکی کۆمارى ئیسالمى ئێران و له ئه نجامدا دوو پاسدار بوون. هه روه ها بریندار ک��وژراون و سێى دیکه ش کوردستان رۆژه��ه اڵت��ی هێزه کانی ب��ڕی��ارگ��ه ی ئه و ان بێ راده گه یه نێت که گه ریالکانی ئه وه شى هیچ زه ره ر و زیانێک، گه ڕاونه ته وه شوێنی خۆیان.

باکوورى کوردستان له ژنان ف��ورات: ئاژانسى خۆیان بۆ سێیه مین کۆنفرانسى ژنان ئاماده ده که ن و کاندیدى خۆیان هه ڵبژارد. دوێنێ له شارى ئامه د کۆنفرانسى هه رێمى کرا بۆ خۆ کاندیدکردنى ژنان به هارى بریاره که ژنان کۆنفرانسى سێیه مین بۆ ببه سترێت.کۆنفرانسه که هه ولێر شارى له داهاتو له ژێر دروشمى »ژن ژیانێکى نوێ ده ئافرێنێ « به ڕێوه چوو. گوڵتان کشناک، هاوسه رۆکى پارتى ئاشتى و دیموکراتى، به شدار بوو وتى: »له هه ر ته نگکراوه ته وه«. ژن ژیانى ژیاندا گۆڕه پانێکى ه���ه وه ه���ا ک��ش��ن��اک ج��ه خ��ت��ى ل���ه وه ش���ک���رده وه که پ����ڕۆژه ى خ��ۆب��ه رێ��وه ب��ه رن��ى دی��م��وک��رات��ى ب��ۆ ژن��ان که وت: ئه وه شى گرینگه . کشه ناک، گه لێک له و ئه وه هاتووه هه موو ژنان جێگه ى خۆیان کاتى هه رێمییه که دا کۆنفرانسه له بگرن. کۆنفرانسه دا نێو و که سایه تى ژن شاره وانى چه ندین سه رۆک

ده وڵتى تێدا به شداربوون.

ئاژانسی دیجلە: رۆژی شەممەی راب��ردوو)2/5( سەکۆی ئازادی بۆ زیندانیە نەخۆشەکان لە ئەدەنەی باکوری کوردستان ئاماژەیان کرد بە هەلومەرجی گیراوانی نەخۆش و رای گەیاند کە لە لە )10( ساڵی راب��ردوودا )748( گیراوی گرتووخانەکان کوژراون. بۆ نەخۆشەکان« زیندانیە بۆ سەکۆی »ئ��ازادی ئاماژەکردن بە رەوشی گیراوانی حوکمدراوی نەخۆش، لە پارکی ئینونۆی ئەدەنە لە لێدوانەکەدا نووسراوی »با گیراوانی نەخۆش ئ��ازاد بکرێن، ئەشکەنجە و زەخ��ت نەمێنێت« ب��ەرز کرانەوە و هەروەها وێنە و بلدرچن، محەمەد کرایەوە. بەرز گیراوەکان ناوی ئەندامی سەکۆی«ئازادی بۆ زیندانیە نەخۆشەکان« و دەکوژێت نەخۆش گیراوانی دەوڵ��ەت رایگەیاند: لە )10( ساڵی راب���ردوودا لەبەر زەخ��ت و گوشار و ئەشکەنجە )748( گیراوی بەندیخانەکان کوژراون .لە چوار مانگی رابردوو دا )89( کەسی دیکەش

کوژراون.

»ک��ۆم��ی��ت��ه ی خ��وێ��ن��دک��اری پ��ش��ت��ی��وان��ی له گیراوانی سیاسی« رایده گه یه نن نۆ رۆژه لوقمان مورادی، گیراوی سیاسی کورد له الیه ن هێزه کانی تایبه ت به جێبه جێکردنی سزاکان سه ر به ده زگای داد ل��ه گ��رت��ووخ��ان��ه ی )ره ج��ای��ی ش���ه ه���ره (ه وه بۆ شوێنێکی نادیار گوازراوه ته وه . لوقمان مورادی و زانیاری مورادی به تۆمه تی دژایه تیکردنى خودا و ئه ندامێتی پارتیه کی کوردی رووبه ڕووی سزای له سێداره دان بوونه ته وه ؛ مه ترسی له سێداره دانیشیان له ئارادایه . ئه و گیراوه کوردانه پێشتر رایانگه یاندووه که سه رجه م ئه و دانپێدانانه ، له ژێر ئه شکه نجه و گوشاری هێزه کانی کۆمارى ئیسالمى ئێراندا بووه و ته نانه ت هه ڕه شه ی ده ستدرێژی جنسیان لێکراوه . زانیار م��ورادی و لوقمان م��ورادی له الیه ن لقی )15(ی دادگای شۆڕشی تاران له دادگاییه کی به سه ردا له سێداره دانیان س��زای خوله کیدا )20(

سه پێندراوه .

کوشتنى‌کۆڵبه‌ر ژن‌ژیانێکى‌نوێ‌‌ده‌ئافرێنێ‌‌‌سزاى‌سێداره‌ )748(‌گیراو‌لە‌زینداندا‌مردوونبۆ‌تۆڵه‌کردنه‌وه‌‌پاسداریان‌کوشت‌

هـــــه واڵی کوردستانی

)PYD( ساڵح موسلم محەمەد، سەرۆكی

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

5

دیدار ئاسۆ ئه ڵمانی: پێم وانیه جاریکى تر گۆڕان بیر له کارى له مشێوه یه بکه نه وه

پرۆفایل:

ئاسۆ مامه ند ناسراو به ئاسۆ ئه ڵمانى لێپرسراوى

مه ڵبه ندى سێى یه کێتى نیشتیمانی کوردستانه

له هه ولێر، ئێستا ئه ندامى مه کته بى

سیاسى یه کێتیه

ئارام شێخ محه مه د: ده سه اڵت به و زمانه زبره و شپرزه ییه ى

نواندى به رپرسه له و گێژاوه

] دیداری/ حامید شارباژێڕی [

ئ���ارام شێخ م��ح��ه م��ه د، ه��ه ڵ��س��وڕاوى تایبه ته ی دیداره له م گۆڕان، بزوتنه وه ى چه تردا باس له ره وشی هه رێمی کوردستان پیالنی و به یاننامه که یان پاڵنه ره کانی و

داهاتویان ده کات.

چه تر: له دوای به یانه که ی ئێوه گێژاوێک له هه رێمی کوردستاندا دروست بوو، ئێوه

هۆکار بوون بۆ ئه وه ؟ـ ده کرێت ئه م پرسیاره به دووبه ش وه اڵم بده ینه وه ، به شى یه که م په یوه ندى به وه هه یه که ئێمه باسمان کــردووه ، کوردستان له ئه زمه یه کى قوڵى سیاسى و کارگێڕى و ئابورى دایه و ئاستى خزمه تگوزاریه کان زۆر نزمه و تا ئێستا حکومه تێکى یه کگرتووى خاوه ن ئیراده ى سه ربه خۆ له کوردستاندا بوونى نییه و سه روه ت و سامانى ئه م واڵته به شێوه یه کى باش و دادپه روه رانه دابه ش ناکرێت و جیاوازییه کى زۆر له نێوان ئاسته کانى سه ره وه و خواره وه ى کۆمه ڵ هه یه و ده سه اڵتى دادوه رى له کوردستان له ئاستى پێویستدا نه بووه و په رله مان به واڵتــدا له ده زگایه کى گرنگى چاودێرى وه ک کرده وه یى له بوارى چاودێرى کاره کانى گه یشتووه به بن به ست و تا ئێستا به ئاشکرا له الیه ن حکومه ته وه حسابى بۆ ناکرێت و ره وایه تی خراوه ته ژێر پرسیاره وه په یوه ندى ئه مانه ش هه موو و به وه وه هه یه تا ئێستا ده سه اڵتى ـــداره کـــان به ـــه اڵت حــزبــه ده سپارتى و یه کێتى تایبه تى له م به ڕێوه بردنه سه نته رى هه رێمه دا و حکومه ت به حزبه حکومه تى ئاشکرا و به بێ پــێــچ و پــه نــا ــــد چــــه ن

بــه کــردار ـــه وه ى ئ ســــه ره ڕاى حکومیه کان به رپرسه سه ر هه رچى که نه یانشاردۆته وه و سه لماندویانه به ئه وان نه بێت ده ریده که ن، نایه ڵن بێجگه له خۆیان و ئه وه ى که به ڕاى ئه وان هاوپه یمانیانه که سى ترى تێدا بێت، په رله مان هه رچى پڕۆژه یه ک له گه ڵ به رژه وه ندى گشتى بگونجێت و له گه ڵ به رژه وه ندى و ستراتیژیه تى ئه و دوو حزبه نه بێت نایخه نه گفتوگۆوه و پڕۆژه ى نه ک لێکراوه واى ئۆپۆزسیۆنیش ترى حزبه کانى هه ر پڕۆژه کانى بزوتنه وه ى گۆڕان و له مه ش زیاتر پڕۆژه ى مه ترسیداریان به ڕێکردوه و هى تریش هه بووه له ڕێدا وه ک یاساى خۆپیشاندان و ده زگاى ئاسایش و ئه نجومه نى ئاسایش و کۆمیسیۆن و ... هه موو هه مووى تریش که و کۆمه ڵێک کێشه ى ئه مانه وتراوه ئه گه ر ده سه اڵت گوێیه کى هه بێت بۆ بیستن

ده الله تى ئه وه یه له م هه رێمه دا قه یرانێکى قوڵ هه یه . به شى دووه مى پرسیاره که ت ئه وه یه گرژى و ئاڵۆزى مه به ستان ئه وه بێ که ده سه اڵت به خه ڵکى ده ڵێت و ئه م شێوازه ش تازه نیه له قسه کردنى ده ســه اڵت چونکه ئه م ده سه اڵته هه رچى که س و الیه نێک هه میشه به دڵى ئه و قسه ى نه کردبێت و ته نانه ت پێش گۆڕانیش هه رواى پێناسه کردووه و که س بڕیشى لێ نه کردووه یان با بڵێین ده ستى له که س نه پاراستوه ئێمه پێمان وایه ده سه اڵت به و زمانه زبره و شپرزه ییه ى نواندى به رپرسه له و گێژاوه و حکومه ت و چه ک و پاره الى ئه وانه

نه ک ئێمه .ئه وه نده پارتی و یه کێتی بۆچی چه تر:

حه ساسیه تیان هه بوو؟ـ وه ک باسم کرد ئه وه په یوه ندى به قه یرانى هه رێمه وه ــه رده وام به شێکى زۆر له قسه کانى هه یه و خۆیان ب

الیه نه سه رکرده ى له هه ندێک و ده سه لمێنن ئێمه سیاسیه کانى تریش هه رهه مان شتیان سه لماندوه که ئێمه ده یڵێین و هاوڕان که له کوردستان گه نده ڵى و قه یران هه یه و حزب و حکومه ت جیا نه کراونه ته وه و ئه مه ش ئاساییه له دیموکراسیدا بوترێت ئه گه ر که سێک له دیموکراسى شاره زابێت و هه رچى په یوه ندى به یه کێتى و پارتیه وه هه یه ، ئه م جۆره وه اڵمانه بۆ ئه وان نوێ نییه که ئاوا مامه ڵه له گه ڵ ڕاى جیاوازدا بکه ن و ئه وه ش سه لماندى که ئاستى ڕۆشنبیرى سیاسى ئه وان دیموکراتیانه نییه و حه وسه ڵه ى ئه وان هه موو جارێک له کاتى جیاوازى قوڵدا ده رده که وێت و خۆشیان له گه ڵ یه کترى بۆ سااڵنێکى دورودرێژ هه روابون و له گه ڵ الیه نه کانى تریشدا هه روابون و هه رگیز جیاوازى به و فۆرمه ى که خۆى هه بێت نه ک ئه وه ى ئه وان پێناسه ى بۆ ده کــه ن قبوڵیان نه کردووه ، چونکه جیاوازى که به ئاره زوى ئــه وان بێت پێى ناوترێت جیاوازى و هیچ حیکمه تێکى تیدانییه و بۆیه ئه وه الى من حه ساسیه ت نییه و ده الله ته بۆ تێگه یشتنى نادیموکراتیانه ى ئه وان بۆ جیاوازى و ده ڵێن )کورد بدوێنه شه رحى حاڵى خۆى

ده کات( ئه وانیش کردیان.چه تر: هه ڵوێستی ئێوه له دوای به یانه که

چیه ؟ له سه ر قسه کانتان سورن؟ـ به ڵێ تا ڕودانى چاکسازی بنه ڕه تى سورین له سه ر داواکارییه کانى خۆمان و هیوادارین و هیواداریش بوین ئه م داواکاریانه ى گۆڕان ببێته بنه ماى هیوایه کى نوێ بۆ ئه م هه رێمه و ده سه اڵت هه ست به به رپرسیارێتى بکات وه ک باسمان کردوه و بانگه وازه که ى ئێمه بۆ هه موو الیه که ئه گه ر به وردى سه یرى به یاننامه که تان

کردبێت.

چه تر: یه کێتی و پارتی باس له وه ده که ن که ئێوه په شیمانن ئه وه تا چه نده راسته ؟

ـ ئه گه ر مه به ستت له په شیمانى ئه وه بێت ئێمه زمانى زبر و موهاته رات و شه ڕمان نییه ، نه خێر په شیمان نین و هیچ ده الله تێکیش بۆ ئه مه له ئارادا نییه و شێوازى گفتوگۆى ئێمه و ئه وان باشترین ده لیله بۆ ئه م حاڵه ته ، به اڵم ئــه وان پێیان وایه که جنێویاندا و تۆ وه اڵمت نه دانه وه ئیتر په شیمانیت پێوه دیاره و ئه مه ش وا نییه .

حه وت ئه و جێبه جێ کردنی بۆ چه تر: به دیاری هه یه زه مه نێک وتوتانه خاڵه ی

کراوی بۆ جێبه جێ کردنی؟ـ نه خێر هیچ زه مه نێک نییه .

چه تر: ئه گه ر جێبه جێ نه کرا هه ڵوێستان چی ده بێت؟

ـ ئه وکاته قسه ى خۆمان ده بێت و وه ک ده ڵێن بۆ هه ر ڕوداوێک قسه یه ک ده بێت.

چه تر: جۆرێک له په شیمانی به ئێوه وه دیاره ، ئه مریکیه کان چ رۆڵێکیان هه بوو له

مه دا؟ئه م و دایته وه په شیمانیه که م وه اڵمــى بزانم وا ـ مه سه له یه ش هیچ په یوه ندییه کى به ئه مریکیه کانه وه

نییه .سه رۆکانی دانیشتنی له باس چه تر: بۆ ده ک��رێ��ت گ��ۆڕان و پارتی و یه کێتی ئایا بارگرژیانه ئ��ه و کردنی چ��اره س��ه ر

دانیشتوون یان نا؟ ـ ئه وه نده ى من ئاگادارم دانیشتن ئه نجام نه دراوه تا

ئێستا.چه تر: بڕیارتانداوه په رله مانتاره کانتان

بکێشنه وه له په ڕله مانی کوردستان؟ـ ئێمه باسمان له هه ڵوه شاندنه وه ى هه موو په رله مان و خۆمان په رله مانتارانى ته نها نــه ک و کـــردووه ئه مه شمان بۆ مه به ستى دامه زراندنه وه ى په رله مانێکى به هێز و توند و تۆڵه له ده ره وه ى ده سه اڵتى حزب و ئه ندامه کانى په رله مان به شێکى زۆریان عاده ته ن سه ر به حزبه کانن و ئه مه ئاساییه ، به اڵم ئه وه ى ئاسایی نییه ئه وه یه سه رجه م ده زگاکه له الیه ن حزبێک یان دوو حزبه وه ئاراسته بکرێت و ئه مه ش مه ترسیه که یه و بۆیه ئێمه داواى هه ڵوه شاندنه وه ى هه موو په رله مانمان کردووه

نه ک کوتله یه ک.

] دیدارى/ هانا ئازاد [

مه ڵبه ندى لێپرسراوى ئه ڵمانى، ئاسۆ سێى یه کێتی له هه ولێر، له دیمانه یه کى ئ��ه وه ده خ��ات��ه روو، )چ��ه ت��ر( به تایبه ت پۆستى کۆسره ت کاک نازانێت یه کێتى یان وه رده گرێت هه رێم سه رۆکى جێگرى نا، ئاماژه به وه ش ده کات پارتی له سه ر

پۆستی سه رۆکی حکومه ت کێشه ی هه یه .

چه تر: بۆچوونت له سه ر به یاننامه که ى بۆ ک���رده وه ب��اوی��ان ک��ه گ���ۆران چییه ،

هه ڵوه شاندنه وه ى په رله مان و حکومه ت؟ـ به داخه وه ئێمه له هه وڵى ئه وه دابووین که ره وشه که بۆیه بکه یه نه وه ، هێمن گۆڕان بزووتنه وه ى له گه ڵ چه ند جارێکیش دانیشتمان له گه ڵ کردوون، به اڵم بوو سه رسوڕمان جێگه ى ناکاوه له به یاننامه ئه م که مافیان به خۆیانداوه بڵێن حکومه ت و په رله مان رێگه ى له ده زانــیــن هه موومان که هه ڵبوه شێته وه بۆیه ــردراون، ــژێ ــب هــه ڵ ــه وه ــگــدان ده ن سندوقه کانى ئێمه کوردستانه ، هه رێمى که شى شێواندنى ئه مه ده زانین که موکوڕى هه یه به اڵم ده کرێت له رێگه ى

گفتوگۆوه چاره سه ر بکرێت.گ��ۆڕان ب��زووت��ن��ه وه ى سه رۆکى چه تر: ئه مه ى به سیناریۆ ناوبرد بۆچوونى تۆ له

مباره یه وه ؟ـ به یاننامه که ى گۆڕان بۆ سیناریۆ نیه به ڵکو بۆ ئاژاوه گێریه ، که ئێمه ئاگاداربووین ئه وان به رنامه یان هه بووه بۆ شڵه قاندنى گۆمه که و خه ڵک هانبده ن

بچنه شه قام و خۆپیشاندان بکه ن.چه تر: پێتان باش نه بوو جیا له پارتى

ئێوه به یاننامه یه کى تر ده ربکه ن؟ـ به یاننامه که ى گۆڕان ته نها بۆ یه کێتى نیه و بۆ هه موو الیه نه کانه ، بۆیه له ده رکردنى به یاننامه که دا

هاوبه ش بووین.مه سعود ل��ه گ��ه ڵ دانیشتنتان چ��ه ت��ر: ژێر له یه کێتى ئه وه نیه ماناى بارزانى چه ترى پارتیدایه بۆچى مام جه الل تائێستا

قسه ى له مباره یه وه نه کردووه ؟ـ جیا له کۆبوونه وه مان له گه ڵ پارتى ئێمه بڕیارى خۆمان له مه کته بى سیاسى دابوو، بۆیه دانیشتنمان هه رێمه سه رۆکى وه کــو بارزانى مه سعود له گه ڵ نه ک سه رۆکى پارتى، له گه ڵ ئه مه ش جیاوازى له نێوان مام جه الل و مه کته بى سیاسى نیه ، چونکه

مام جه الل سه رۆک کۆمارى عێراقه .چه تر: پێتانوایه ئاراسته ى ئه م بارودۆخه

تاکه ى به رده وام ده بێت؟

ـ په رۆشى خه ڵکى کوردستان بۆ ئه م ده ستکه وتانه ــــات ئــه م ئــاراســتــه یــه درێــژه نــه کــێــشــێــت، ئه و واده کتێکنادرێت، کــایــه وه هاتۆته ئــه مــڕۆ ئــه زمــونــه ى خۆیان قازانجى له گــۆڕان به یاننامه که ى بۆیه هیچ وه ش لــه جگه نیه کــوردســتــان خه ڵکى و به یاننامه یه ئه م له گه ڵ کوردستان ترى الیه نێکى به دڵى ره نگه هاتووه به دى ده سکه وته ى ئه م نه بوو، تۆ نه بێت به اڵم به دڵى منه و به ماندوبوون هاتووه ، چاره سه ر هێمنى به ده کرێت هه یه که موکوڕیش بۆ به رنامه ئۆپۆزسیۆن نیه دونــیــادا له بکرێت، ئه ى نیه ئــازادى ده ڵێت دابنێت، گۆڕان حکومه ت

چۆن )25( کورسیان به ده ست هێناوه .کارێکى گۆڕان ده که ن چاوه ڕوان چه تر:

ترى له م شێوه یه دوباره بکاته وه ؟ـ جارێکى تر ده یڵێمه وه ئه مه کارێکى باش نه بوو ئه م گۆڕانیش هــه وادارانــى له هه ندێک ته نانه ت کاره یان پێباش نه بووه ، بۆیه پێموانیه جارێکیتر بیر

له کارى له مشێوه یه بکه نه وه .داوای��ک��رد حکومه ت س��ه رۆک��ى چ��ه ت��ر: گرده که وه ربگێرێته وه و گۆڕانیش ئاماده یى ئاماده ن پارتى و یه کێتى ئه ى نیشاندا

موڵکه کانیان بده نه وه به حکومه ت؟له ئێمه نین بابه ت گرده که و گــۆڕان ته نها ـ باسى سیاسیش مــه کــتــه بــى ــوان ــێ ن کــۆبــوونــه وه ى ــۆ ئـــه وه ى مــوڵــکــه کــانــى حــکــومــه تــمــان کـــــردووه ، ببیگه ڕێنینه وه ، ده بوایه گۆڕان پێش ئه وه ى سه رۆکى حکومه ت داوای بکاته وه گرده که ته سلیم بکاته وه موڵکه کانى پارتیش و یه کێتى ده بێت بێگومان

حکومه ت ته سلیم بکه نه وه .کابینه ى بۆ هه ڵسه نگاندنت چه تر: سه رۆکایه تى د.به رهه م که چۆنه شه شه م ده کات، گۆڕان پێیانوایه سه رکه وتوونییه ؟.بڵێت شتێک بــه هــه مــوو ــداوه ــاری ــڕی ب گـــۆڕان ـ کۆمه ڵێک حکومه ت ـــه وه ى ئ لــه گــه ڵ ــه ( )خــراپکابینه یه ک هیچ لــه کــه ــاوه ن باشى هه نگاوى ــه اڵم گــۆڕان پشگیرى له ــه کــراوه ، ب ئــه م کــارانــه نپرۆژه کانى حکومه ت نه کردووه به زه ڕه بین ده گه ڕێت کۆبوونه وه کانى له ئێمه بدۆزێته وه که موکورتى مه کته بى سیاسى هه ڵسه نگاندنمان بۆ کردووه و به بکرێت و بکرێت باشتر ده کرێت و ده رچــووه باش

به حکومه تى خه ڵک.سه رۆکى سه ر له زۆر فشارى چه تر: له و یه کێتى ناوخۆى له هه یه حکومه ت ده ره وه ى یه کێتیش هه ستتان به مه کردووه ؟

البه المان شتى هه ندێک پارتى خــواره وه ى له ـ حکومه ت ســه رۆکــى ســه ر لــه قسه کــه بیستووه ده کرێت، به اڵم ئێمه پشتیوانى له د.به رهه م ده که ین

له قسانه ى ئه و گوێناده ینه سه رکه وتووه ، پێمان و سه ر سه رۆکى حکومه ت ده کرێت.

ده ڵێت یه کێتى به رپرسێکى چ��ه ت��ر: دژایه تى ناوپارتى له هه یه ئاراسته یه ک

د.به رهه م ده کات؟پارتى نــاو له خه ڵکانێک کــردووه هه ستمان ـ حکومه ت سه رۆکى بۆ سه رئێشه ده یانه وێت هه یه سه رۆکى حکومه ت ده کرێت به اڵم بکه ن، دروست

بۆ سه رۆکى هه رێمى به رز بکاته وه .و بنه ماڵه حوکمى رووى له چه تر:

گه نده ڵى هه رێم له تونس ده چێت؟ـ من وتم که موکوڕى هه یه و ره نگه هه موو ئه و خه ڵک پێویستیه کانى ئاست له کــراوه کارانه ی میسر و تونس له گه ڵ جیاوازیمان بــه اڵم نه بێت، زۆره و ناکرێت کۆپى بکرێت، ئه مجاره هه ڵبژاردن به هه ڵبژاردن ئێمه بیباته وه ، بائۆپۆزسیۆن کــرا

کارده که ین.و به غدا له گۆڕان بێبه شکردنى چه تر: ئیمزاکردنى یاساى خۆپیشاندان دوو کارى ئه مه بوو هه رێم سه رۆکى دوای��ه ى ئه م

دژایه تى کردنى گۆڕان نیه ؟.له به غداد له گــۆڕان بێبه شکردنى پێویسته ـ سه رۆکایه تى هه رێم بپرسن، به اڵم یاساى رێکخستنى به زۆرینه ى کوردستان په رله مانى له خۆپیشاندان ئیمزاى هه رێم سه رۆکى بۆیه په سه ندکراوه ده نگ

کرد.چه تر: شاره زایت له سیسته مى کارکردنى ئیداره ى ئێستا که رکوک، له هه یه کورد

کورد له که رکوک چۆن ده بینى؟ــه ئــــیــــداره ى کــــورد لـــه کــه رکــوک ــمــوای ــێ ـ پپێویست وه ک نه یانتوانیوه و زۆره که موکوڕى کاربکه ن و هه ندێک کێشه له نێو خۆیاندا هه یه ،

ئه داى ئیداره که یان گونجاونیه .

به تاڵه کانى پۆسته یه کێتى چ��ه ت��ر: )سامى کورسیه که ى ئ��ه ى پ��ڕده ک��ات��ه وه

شۆڕش( بۆ سه عدى پیره یه ؟ـ پۆستى وه زیرى شه هیدانى هه رێم سێ کاندیدی هه یه که سه رۆکى حکومه ت که سێک هه ڵده بژێرێت په رله مانى کورسى بــه اڵم یه کێتیه ، ئه وه مافى و عێراق دواى کۆچى دواى )سامى شۆڕش( راستى ئاگادارى نیم بۆ کاک سه عدیه یان که سێکى تر.

هه رێم سه رۆکى جێگرى پۆستى چه تر: پۆسته ئ��ه و که سیش و یه کێتیه مافى

به ڕێوه نابات بۆچى؟ــی کــاریــتــریــن و ــاڵ ـ مــاوه یــه کــه ئــێــمــه ســه رق

به یاننامه یه ى ئه و پێش به ستووه ، کۆنگره مان ــــرد به ـــه وه یـــه کـــمـــان ک ـــون گــــــۆڕان کـــۆب

بــاس له ئــامــاده بــوونــى کــاک مه سعود بۆ پێکبهێنرێت لیژنه کــه وه کــــراوه و که موکورتیه کان چاره سه رکردنى بێت یه کێک پۆسته ش ئه و ره نگه

له کارى ئه و لیژنه یه ی پێکدێت.یه کێتى ده وترێت چه تر: ک���ۆس���ره ت ره س�����وڵ بۆ

ئه وپۆسته سه رده خات؟ــت کــاک ــێ ــازان ـ یــه کــێــتــى نکــــۆســــره ت پـــۆســـتـــى جــێــگــرى ــم ده کــــات یــان ســه رۆکــى هــه رێنا، چونکه پێناچێت ئه و پۆسته تائێستا ئـــه وه ى ــه گــه ڵ ل بــکــات

قسه ى له سه ر نه کراوه .پرسیارى ب��ه رده وام چه تر:

یه کێتى ل��ێ��ده ک��رێ��ت ئ���ه وه ت یان میوانه هه ولێر له

خاوه ن ماڵ؟

ـ

یه کێتى له هه ولێر خاوه ن ماڵه و میوان نیه ، چونکه ره نگه ســه ره تــاوه له بــووه یه کێتى هێالنه ى هه ولێر به جێمان هێشتبێت رۆژێک له رۆژان، به اڵم یه کێتى خۆى به میوان نازانێت هه ندێک بارودۆخى سیاسى

وایکردووه یه کێتى واده ربکه وێت.

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

6

به‌دواداچوون

]‌‌ئا/‌ئارام‌شه‌مێرانی‌‌[

پ���اش ئ����ه وه ی ه��ه ف��ت��ه ی راب����ردوو ل��ه س��ه ی��دس��ادق ژم���اره ی���ه ک دووک���ان ده ڕوخێت، ده یبات ئاو که لوپه له کانیان ده که نه وه ، قه ربوو داواى دوکانداره کان ده کرێنه وه ، قه ره بوو ده ڵێت قایمقامیش سه رۆکى شاره وانیش ڕایده گه یه نێت »ئه و دوکانانه به زیاده ڕۆیى دروست کراون و

قه ره بوو ناکرێنه وه «.عومه ر عه لى سۆفى یه کێکه له دوکانداره کان نۆ که کرد ڕووداوه ى ئه و باسى به نیگه رانیه وه دووکانى له شه وێکدا به هۆى بارانه وه ئاوبردوویه تى و پ��ێ��ڕوخ��ان��دووه دوک��ان��ی��ان )24( پێشتریش و به تووره ییه وه نه کردۆته وه ، قه ره بوویان دینارێکیش وتى »قه ره بوو کردنه وه بۆ واڵتێکه که یاساى تێدا که لێبکه وێت زۆریشت زه ره رێکى ئه گه ر بێت، یاسا و حکومه ت له شارێکدا نه بوو، که ڵکى چیه له دژى سکااڵ به نیازم وه رده گریته وه ، کێى له و چونکه بکه م، تۆمار پڕۆژه یه ئه و ئه ندازیارانى بۆ دوکانه کان له بنى شۆفڵیانداوه به ئه نقه ست نه یکرد یاسایش ئه گه ر بیڕوخێنێت، الفاو ئه وه ى ئه وکاته خۆم و خۆیان چیمان پێکرا ده یکه ین«.

ئ���ام���اژه ى ب�����ه وه دا زۆرب�����ه ى ئ���ه و ک��ه س��ان��ه ى دوکانه کانیان لێوه رگرتووه که سانى که مده رامه تن و زۆربه ى که لوپه له کانیان به قه رز هێناوه و زۆربه ى

سه رچاوه یه کى هیچ و کرێچین دوک��ان��داره ک��ان ب��ژێ��وی ت��ری��ان ن��ی��ه ، ده ڵ��ێ��ت »ب��ه ه��ۆى الف���اوه وه دوکانه کانیان ئاوبردى و زیانى گه وره یان لێکه وت، و دادگ��ا و پۆلیس الى که چوونه ته ئ��اگ��ادارم سه رۆکى ب��ه اڵم بکرێنه وه ، قه ره بوو بڕیاریانداوه

شاره وانى بڕیاریداوه که هیچیان بۆ نه کات«.ده رباره ى ئه وه ى که ئه و دوکانانه زیاده ڕۆیى نین و له سه ر زه وى شاره وانى دروست نه کراون، ناوبراو باسى له وه کرد له دواى ڕاپه ڕینه وه ئه و دوکانانه یان هه یه و ته ملیکمان »وه ره ق���ه ى وتى ک��ردۆت��ه وه ، ماوه ى )17( ساڵیشه باج به حکومه ت ده ده ین، ئه و پرۆژه ى چه مى چه قانیش که دروستکرا چه ندین ئێستاش ب��ه اڵم نه که وتووه ، ب��ه ر ماڵى و دوک��ان

ده ڵێن ئه و دوکانانه ته جاوزن«.که کرێچیانه ى ل��ه و یه کێکه ق���ادر ج��ه ب��ار باسى به خه مباریه وه بردوویه تى ئاو دوکانه که ى دوک��ان��ى دوو س��اڵ��ه )10( م���اوه ى ل���ه وه ده ک���رد دۆالر »ب���اى )3500( وت��ى گ��رت��ووه ، ب��ه ک��رێ زه ره رم لێکه وتووه و هه رچى تۆپه قوماشه کانمه ئاو بردى، بۆیه داوا له الیه نه په یوه ندیداره کان ده که م به ڕێوه به رایه تى بکه نه وه ، سه ردانى بۆ قه ره بوومان به ده ممانه وه ئه وانیش کرد قایمقاممان و پۆلیس بۆ قه ره بومان ش��اره وان��ى سه رۆکى ب��ه اڵم هاتن،

ناکاته وه «.دوکانه کانیان ڕووخ��ان��دن��ى ه��ۆک��ارى ن��اوب��راو ئه وه ى کۆمپانیایه ک خۆڵێکى بۆ ده گه ڕێنیته وه

زۆرى کردۆته ناو چه مه که وه و الینه بردووه ، ده ڵێت »ئه و به ربه سته وایکرد ئاراسته ى ئاوه که بگۆڕێت و ئه مه ى لێکه وته وه و زۆربه ى دووکانه کان که پڕ

بوون له که لوپه ل ئاوبردى«.ئه رکان حسن قایمقامى قه زاى سه یدسادق باسى له وه کرد مێژووى ئه و دوکان و خانوانه ى نزیکى ده گه ڕێته وه ، حه فتاکان سااڵنى بۆ چه مه ن ئه و وتى »ئه وکه سانه نه هاتوون په یوه ندى به شاره وانیه وه ناتوانم بۆیه بکه ون، ڕێک له گه ڵیاندا بکه ن و یاسایین، ی��ان دروس��ت��ک��راون ب���ه زی���اده ڕه وى بڵێم دوکان چه ند چه مه که ش پ��رۆژه ى دروستکردنى پێویست بوو ڕووخاندمان و قه ره بووه کانیش نێردران له سه ر ڕه زامه ندیشیان و ش��اره وان��ى وه زاره ت���ى بۆ وه رگیراو، بۆیه هه موویان قه ره بوو ده کرێنه وه «.

سه یدسادق زه وى نیوه ى به وه دا ئاماژه ى ناوبراو باج دوک��ان��داران��ه ش له و هه ندێک نیه و تاپۆى که وتوون، چه مه ئه و که به ر به حکومه ت ده ده ن ده کرێته وه بۆ که لوپه له کانیان قه ره بووى وتیشى: بزانین ت��ا ن����اردووه پشکنینمان لیژنه یه ک و

ڕێنماییه کانى وه زاره ت چیمان پێده ڵێن«.سه یدسادق شاره وانى سه رۆکى ئه حمه د جه مال باسى له وه کرد ئه و دوکانانه له سه ر زه وى زیاده ڕه وى شاره وانى دروستکراون و قه ره بوو ناکرێنه وه ، ده ڵێت »بۆ پرۆژه ى چه مه که ئه وه ى که به رکه وت ڕوخێنرا سه یرى خه ڵک مایه وه که دوکانانه شى ئه و و ده کردن لێى ده ترسان که ده ڕوخێت، ئه م الفاوه ش

که ڕوخاندوویه تى هیچ تاپۆیه ک و به ڵگه یه کیان نیه و زه وى شاره وانین«.

ناو زیانلێکه وتوان، قه ره بووکردنه وه ى ده رب��اره ى له لیژنه یه کى قه ره بوو ئه وه کرد بۆ ئاماژه ى براو پێکهێنراوه قایمقام و پۆلیس دادگاو شاره وانى و و گفتوگۆیان له باره وه ده که ین، وتیشى »له باره ی

قه ره بووه وه ده بوو ڕۆژى پێشتر خاوه نى دوکانه کان ک��اره س��ات ه��ات��ووه و زۆر ئ��اوێ��ک��ى بیانزانیایه پێشتر بکه وتنایه ، خۆیان فریاى دروستده کات و شه ش دوکانیان چۆڵیان کردووه ، ته نها یه کێکیان

نه بێت بۆ لیژنه یه کمان پێکهێناوه «.

]‌‌ئا/‌سه‌ردار‌ئه‌حمه‌د‌‌[

له حکومى دام���وده زگ���اى ن��ه ب��وون��ى بازیانى هاواڵتیانى ن��اوچ��ه ک��ه ی��ان��دا نیگه ران کردووه و پێیانوایه ناحیه که یان فه رامۆشکراوه ، ده س��ه اڵت��ه وه الی��ه ن له »ئێمه ده ڵێت ناحیه که ش به ڕێوبه رى که ده زگایانه ى ئ��ه و که داوام��ان��ک��ردوه گرنگن هاواڵتیان کارى بۆجێبه جێکردنى بهێنرێنه ناحیه که مانه وه ، به اڵم به هۆى ئه وه ى ناحیه که مان نه بۆته قه زا، ئه وا ئه و

ده زگایانه ش ناهێنرێنه ناوچه که مان«. ده رب��اره ى ساڵ )23( ته مه ن مه حمود، سامان ن��ه ب��وون��ى دام���وده زگ���اک���ان ل���ه ن��اح��ی��ه ک��ه ی��ان��دا پێویستیان ئ��ه وان ل��ه وه ک��رد باسى به نیگه رانیه وه ناوچه که یاندا، له حکومه ته داموده زگاکانى به بچنه ده ب��ێ��ت ک��ارێ��ک ڕای��ک��ردن��ى ب��ۆ چونکه

بۆ ک��ێ��ش��ه ى ئ����ه وه ش و سلێمانی ده زگ��اک��ان��ى ژیانى که مه ماوه کى که سامان دروستکردون، پێکهێناى بۆ له وه کرد باسى پێکهێناوه هاوسه رى پڕۆسه ى هاوسه ر گیریه که ى و رایکردنى کاره کانى ک��ردووه ، سلێمانى س��ه ردان��ى چه ندینجار دادگ��ا، ده چ��ووم رۆژان��ه بازیانه وه له »به ناچارى وت��ى: له کاره کانم گه یاندنى به ئه نجام بۆ سلێمانى بۆ دادگادا تاوه کو ئیشه کانم ته واو کرد مه سره فێکى زۆرم کرد به هۆى کرێى هاتووچۆ و خواردنه وه «. ئه و هاواڵتیه به پێویستى ده زانێت داموده زگاکانى هه بێت ب��ازی��ان��دا ناحیه ى س��ن��ورى ل��ه حکومه ت ده ڵێت ه��اواڵت��ی��ان، ئیشوکارى ئاسانى ک��ار ب��ۆ »هه رچه نده ژماره ى دانیشتوانى ئه م ناوچه یه زۆره ، به اڵم ده زگاکانى داد و په روه رده و چه ندان ده زگاى بووه ته ئ��ه وه ش نین، ناوچه یه دا له م گرنک ترى کێشه بۆمان، ئه گه ر ئه و ده زگایانه لێره بکرێنه وه ئه وا کارئاسانی زیاتریش بۆ ده زگاکانى ناوشارى

سلێمانى ده که ن، چونکه ئه و گوشاره زۆره له سه ر ئه و ده زگایانه ش که مده بێته وه «.

دانیشتووى که ڕۆژنامه نوس فاتیح، ئ��ه رده اڵن له وه کرد باسى توڕه ییه وه به و بازیانه ناحیه ى »خه ڵکى وتى فه رامۆشکراوه ، ناحیه که یان که بازیان له زۆر ڕووه فه رامۆشکراوه ، له گه ڵ ئه وه ى و ده ژى ناحیه یه دا له م خه ڵک زۆر ژماره یه کى چه ندان شارۆچکه ى وه ک گۆپاڵه و به رده قاره مان )57( نزیکه ى و ته یناڵ و ئه ڵاڵى و بازیان و ئه و نه توانراوه تائێستا ب��ه اڵم له سه ره ، گوندیشى

داموده زگا گرنگانه بهێنرێته ناحیه که مان«. هۆکارى بازیان ناحیه ى رۆژنامه نوسه ى ئ��ه و نه بوونى ده زگاکان ده گه ڕێنێته وه بۆ که مته رخه مى ده س����ه اڵت ل��ه ن��اوچ��ه ک��ه ی��ان��دا، ده ڵ��ێ��ت »ئ���ه وه ش ده گه ڕێته وه بۆ که مته رخه مى ده سه اڵت و گرنگى نه دان به م ناوچه یه ، هه روه ها ناحیه که مان تائێستا خه ڵکى ڕه واى مافێکى ئ��ه وه که به قه زا نه بووه

ک��راون دیکه ناحیه کى چه ند چونکه بازیانه ، له دانیشتوانى دانیشتوانه که یان ژم��اره ى قه زا به

ناحیه ى بازیان که متر بووه «. خوێندنگاى م��ام��ۆس��ت��اى ع��ه ب��دواڵ جه میله ئه ڵاڵقولى پێیوایه دانانى داموده زگاى حکومى له که مکردنه وه ى بۆ هۆیه ک ده بێته ناوچه که یاندا ب��ێ��ک��ارى، ده ڵ���ێ���ت » ئ���ه گ���ه ر ئ���ه و ده زگ��ای��ان��ه دام��ه زران��دن هه لى ئ��ه وا ناوچه که مانه وه بهێننه ناوچه که مان بێکارانى زۆرى ژم��اره ی��ه ک��ى ب��ۆ ئه م گه نجه کانى زۆرب���ه ى چونکه ده ڕه خ��س��ێ��ت، ناحیه یه خوێندنیان ته واو کردووه و ئێستا بێکارن و

داواى دامه زراندن ده که ن«. ده زگایانه ئه و بوونى پێیوایه مامۆستایه ئه و پێویسته له ناحیه که یاندا و باس له وه ده کات که یان ره گه زنامه یان دادگا هه ر ئیشێکى په روه رده که هه بێت ده بێت بڕۆن بۆ شارى سلێمانى، ده ڵێت بۆ چونکه دروستکردوین، بۆ کێشه ى »ئ��ه وه ش

و سلێمانى ش��ارى بچینه ده ب��ێ��ت ئیشێک ه��ه ر ئه وه ش کاتێکى زۆر و مه سره فێکى زۆرى ده وێت، له حکومیه کان دام���وده زگ���ا داواک���اری���ن ب��ۆی��ه

ناحیه که ماندا بکرێنه وه «. زان���ا ب��ه ه��ادی��ن، ب��ه ڕێ��وه ب��ه رى ن��اح��ی��ه ى ب��ازی��ان ناحیه که یاندا له ده زگایانه ئه و نه بوونى هۆکارى ده گه ڕێنێته وه بۆ ئه وه ى که تائێستا بازیان ناحیه ک��ردوه داوام���ان »ئێمه وتیشى ق��ه زا، نه بوه ته و جێبه جێکردنى کارى بۆ ده زگایانه ى که ئه و که به اڵم ناحیه که مانه وه ، بهێرێنه گرنگن هاواڵتیان ق��ه زا، ن��ه ک��راوه ت��ه ناحیه که مان ئ���ه وه ى ه��ۆى ب��ه ناوچه که مان، ناهێنرێنه ده زگایانه ش ئ��ه و ئ��ه وا پێویسته ک��ه ب��ه رزک��ردۆت��ه وه داواک��اری��م��ان ئێمه پشتگیرى خه ڵکیش و ق��ه زا ب��ه بکرێت ب��ازی��ان داوا تائێستا ب��ه اڵم ک��ردوه ، داواکاریه که مانیان

کارییه کانمان جێبه جێ نه کراون«.

دوکانداران داواى قه ربوو ده که نه وه

شاره وانى سه ید سادق: لیژنه مان پێکهێناوه و گفتوگۆى ده که ین

هاواڵتیانى بازیان داوا ده که ن ده زگا حکومیه کان له ناحیه که یاندا بکرێته وه

شارۆچکه‌ی‌سه‌ید‌سادق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئارام‌شه‌مێرانی

] ئا/ ئیحسان مه ال فوئاد [

له چه ند هه فته ى پێشوودا به فه رمانێکی تیروپشک ش��ێ��وه ی ب��ه )2006( س��اڵ��ی ق��ه زاى له زه وی پارچه )800( نزیکه ى کفری دابه شکراوه و بۆ )14( ئه ندازیاریش گله یی هاواڵتیانیش تیروپشک، بێ به له زۆر نایه کسانیه کى که ده ک��ه ن ئه وه و خاڵ ره چ��اوی و ک��راوه دابه شکردنیدا مامۆستایه کیش نه کراوه ، موسته حه قیی ده ڵێت خوێندکاره کانم زه ویان وه رگرتووه

و منیش بێبه شکراوم. له سه رچاوه یه ک له زانیارییانه ى ئه و پێی به شاره وانی کفری ده ست )چه تر( که وتووه سه رۆکی شاره وانی و ئه ندازیاره کان سه ره ڕای ئه وه ى رۆشتوون زه وییه کانی بۆ تایبه تیان نوسراوی جیاوازی به ن��اداپ��ه روه ری��ی��ان له وه رگرتنیشیدا هێناوه ، خ��ۆی��ان تیروپشک ب��ه زه وی )800( چونکه ک����ردووه ، دراوه به هاواڵتیانی ئاسایی و بۆ خۆشیان به بێ

تیروپشک ده ستنیشانیان کردووه .هاواڵتییه کی وه ک قه ره داغی قادر مامۆستا کفری ئه و کار به ناڕه وا ده زانێت، ده ڵێت »ئه گه ر ئه ندازیاره کان جیاواز له خه ڵک زه وییان وه رگرتبێت کارێکی ناڕه وایه ، که سێک پۆسته که ى بۆ مه رامی خۆی به کار هێنابێت پێموایه هیچ ده قێکی یاسایی

نیه ره وایی به و کاره بدات«. سه رۆکی شاره وانی کفری ئه ندازیار نه وزاد ره شید که یه کێکه له و ئه ندازیارانه ى زه وییان وه رگرتووه و ده ستنیشانیان خۆیان ره تکرده وه که تۆمه ته ى ئه و ک��ردب��ێ��ت و رای��گ��ه ی��ان��د »ئ��ێ��م��ه ل��ی��ژن��ه ی��ه ک��م��ان

ده ستنیشان کردووه له ئه ندازیار و پارێزه ر هه ڵده ستن که سانه ى ئه و به سه ر زه وییه کان دابه شکردنی به بۆ به اڵم تیروپشک، شێوه ى به هاتووه ته وه ناویان ئه ندازیاره کان به ڕێوه به رایه تی گشتی شاره وانییه کان به نوسراوی فه رمی هه ر له و شوێنه ى خه ڵک زه وی پێکه وه هه موومان ه��ه ر بۆ پارچه یه کی پ��ێ��دراوه ده ستنیشانکردووه و له نێو ئه و )14( زه وییه دا بۆ

ئه ندازیاره کان تیروپشک کراوه «.سه باره ت به چۆنێتی دابه شکردنی ئه و زه وییانه

ئه و مامۆستایه وتی »له دابه شکردنی زه وییه کانی چونکه ده ب��ی��ن��م، زۆر نایه کسانیه کى ئه مساڵ زه وی��م تائێستا و هه یه خزه مه تم س��اڵ )13( من وه رنه گرتووه ، هه ر له به ر ئه وه ى بڕیاره که ده ڵێت ئه وه ى و وه ریده گرێت هه بێت )2006/6/8(ی فه رمانی بڕیاره که ى من هی مانگی )2006/8(، که چی ئه مه ش وه رگرتووه ، زه وى خۆم خوێندکارى ده ی��ان ناعه داله تی و بێبه رنامه یی ئه م سیستم و حکومه ته

ده رده خات«.

چه ندین که به وه کرد ئاماژه ى ق��ادر مامۆستا یاداشتی به رزکردووه ته وه و داویه تی ده ستی دکتۆر نه گیرا لێ هه ر گوێی ئه حمه د عیماد و به رهه م و بڕیار نازانێت شێوازی نه بوو، که س و سوودی دابه شکردنه که چۆنه و به شێکی زۆری مامۆستا

و سه دان که سی موسته حه ق وه رینه گرتووه . هاواڵتی كەریم سەعید كە ماوەی )16( ساڵ خزمەتی پاسەوانی هەیە لەیەكێك لە خوێندنگاكانی كفریدا، زۆر بەتووڕەیەوە باسی لەوەدەكرد نایەكسانی

هەبووە لەدابەشكردنی زەویدا، وتی »نمونەی كەسی نزیكی ئەندام پەرلەمانم لەالیە كە ماوەی حەوت پێدراوە، منیش )16( زەوی ساڵ خزمەتی هەیە ساڵ خزمەتم هەیە و تائێستاش زەویم وەرنەگرتووە، هیچ ناتوانن نەشارەوانیش و نەقایمقام كەچی

ڕونكردنەوەیەك لەو بارەیەوە بدەن«.سه رۆکی شاره وانی کفری، وتیشی »له سه ره وه ته نها و ک��ردووه جێبه جێم و هاتووه بۆ فه رمانم له سه رمه جێبه جێی بکه م«، به اڵم مامۆستا قادر ته نها من ده ڵێت ش��اره وان��ی »س��ه رۆک��ی وتیشى باوکم خۆ ده ک��ه م، جێبه جێی و پێکراوه فه رمانم فه رمانبه ری نه خۆشخانه بووه و فه رمانی )2002(

دابه شی ف��ۆرم به وت��ووه پێیان که چی هه یه ی ده که ین و تۆ له قۆناغی دووه م وه ریده گریت، که چی خراوه ته ناموسته حه ق و واسیته خ��اوه ن خه ڵکی نه بووه ، رۆڵێکی هیچ کفریش شاره وانی پێشه وه ، چونکه چه ندین که س وه ریگرتووه نه خێزانی هه یه

و نه مافیشی هه یه زه وى وه ربگرێت«. قایمقامی کفری شێرکۆ حسێن، له لێدوانێکدا بۆ )چه تر( ڕایگه یاند »له ساڵى )2006( زه وی دابه شکردن به پێی خاڵ و سیستمی کۆتا و له چوارچێوه ی فه رمانگه که ی خۆیدا بوو، بۆیه هه ر فه رمانگه یه ک به شی خۆی هه بووه و ناوى چه ند کتێبخانه نموونه بۆ ب��ه رزک��ردووه ت��ه وه ، که سێکی دوو فه رمانبه رى هه بووه هه ردووکیان وه ریانگرتووه ، ره نگه پ��ه روه رده )3000( مامۆستای هه یه به اڵم بێبه ش کۆمه ڵێکی و بگرێت وه ری به شێکیشی

ببن«. دواى له ئ��ه وه ى راشیگه یاند که شێرکۆ حسێن ئه و به رواره وه ناوی هه یه به پێی خاڵ وه ریده گرێت و پێشیوایه هیچ که سێک بێبه ش نابێت، »به اڵم

له مکاته دا ره نگه وه رینه گرن«.

دابه شکردنی زه وی له کفری حکومه ت ناشرین ده کات

شارۆچکه‌ی‌کفری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئیحسان

مامۆستایه ک: ده یان خوێندکارم زه وى وه رگرتووه و خۆم و باوکیشم وه رماننه گرتووه

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

7

کراوه‌

] دیداری/ کارزان تاریق [

تۆفیق، ناسک )چه تر(دا له دیدارێکى له سه ر کوردستان په رله مانى ئه ندام لیستى یه کگرتوو، باس له به یاننامه که ى گۆڕان ده کات رایده گه یه نێت پێویست بوو

گۆران ئه وان ئاگادار بکاته وه .تاچه ند یه کگرتوو وه ک ئێوه چه تر: به یاننامه یه ى ئ��ه و ده رک��ردن��ى له گه ڵ

گۆڕاندان؟ گ��ۆڕان بزوتنه وه ى ده ب��وو به یاننامه یه دا -ل��ه م ڕه چ����اوى ئ���ه وه ى ب��ک��ردای��ه ، ک��ه م���ادام ق���ه راره ئۆپۆزسیۆن بێت، باوه ڕى به وه یه که ڕاى که مینه گیرمان ئۆپۆزسیۆن وه ک که ئێمه وه رگرێت، ده بووایه خ��واردووه ، زۆرینه وه ده سه اڵتى به ده ست خ���ۆى ئ���ه و ئ��ه زم��ون��ه ى دووب�����اره ن��ه ک��ردای��ه ت��ه وه هیچ ئ��ه وه ى به بێ ئۆپۆزسیۆندا کوتله ى له ناو ترى ک��وت��ل��ه ک��ه ى دوو ل��ه گ��ه ڵ گفتوگۆیه ک ئۆپۆزسیۆندا بکات، نه ده بوو بچێت هه ڵوێستێکى هه ڵوێستیى ه��ه س��ت��ی��ارى ده ب���وو بنوێنێت، ئ���اوا ئێستاى ئۆپۆزسیۆن بونایه ئێمه پێویستمان به وه یه پ��ه رل��ه م��ان��دا، ل��ه ن��او بکه ین به هێز ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن چ��ون��ک��ه ئ��ه م��ه ی���ه ک���ه م خ��ول��ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ه مانگمان ش��ه ش و ساڵێک و په رله ماندا له ناو هه ڵوێسته کان ه��ه م��وو ه��ه روه ه��ا ت���ه واوک���ردووه ، به ره و به هێزکردنى ئۆپۆزسیۆن بووایه نه ک به ره و الوازکردنى، چونکه ئێمه )35( کورسیمان هه یه و هێشتا ناتوانین له زۆربه ى پڕۆژه کاندا ده نگێک مسۆگه ر بکه ین بۆ خۆمان که بتوانین هه ندێک ئۆپۆزسیۆنیش ئێستا ج��اى چ تێپه ڕێنین یاسا الواز بکه ین بۆیه ده کرا ئارامیان بکردایه تا ئه م

چوار ساڵه مان ته واو ده کرد.ئۆپۆزسیۆن له گه ڵ خودى ئێوه چه تر:

نه بوون یان له گه ڵ به یاننامه که ؟-ئێمه له گه ڵ ئه و به یاننامه دا نین، چونکه هیچ

شتێکى تازه ى تێدانیه ، به اڵم ئێمه ئۆپۆزسیۆنین، ته نها به یاننامه که له سه ر خ��ۆم بۆچونى بیرو کتوپڕبوو زۆر شته که چونکه کۆتاخاڵیه تى، په رله مان و هه ڵوه شانه وه ى حکومه ت داواى هه تا به پێویستمان په رله ماندا له ئێمه ڕاسته ده ک��را، زانیوه هه ندێک له وه زیره کان بانگهێشتى په رله مان بکرێت، به اڵم وه ک پێویست به ده ممانه وه نه هاتون یاخود نه هێناوه زۆرینه مان ده نگى ئ��ه وه ى له به ر هه مووى ئه مانه فه رمى نوسراوێکى نه کراوه ته پ��اس��اون، ب��ه اڵم ه��ه ڵ��وه ش��ان��ه وه ى پ��ه رل��ه م��ان ئه مه

نایاساییه . شتێکى ک��رای��ه وه ب��او ئ��ه وه پێشتر چ��ه ت��ر: ئۆپۆزسیۆندا کوتله ى له ناو یه کگرتوو

نه ماوه ؟ ده ک��ات ئینفراد ئ���ه وه خ��ۆی��ه ت��ى ڕه ئ���ى -ئ���ه وه ئۆپۆزسۆێندا، له ناو نه ماوین چۆن له گۆره پانه دا ناو ئۆپۆزۆسێۆن به ماناى ئه و حیزبه ى که ناچێته په رله مان خوله ى ئه م که ده دا بڕیار حکومه ت ل��ه ن��او ح��ک��وم��ه ت��دا ن��ه ب��ێ��ت ه��ی��چ وه زاره ت���ێ���ک ل��ه ده ره وه ى ئۆپۆزسیۆن وه ک به ڵکو وه رنه گرێت ح��ک��وم��ه ت ده م��ێ��ن��ێ��ت و چ���اودێ���رى ح��ک��وم��ه ت کاتێک هه ر ده کات، په رله مان وئه کتیڤکردنى یه کگرتوو ڕایگه یاند ئێمه له ئۆپۆزۆسیۆن نین و ده چین و ده وه ستین خۆمان ئۆپۆزسیۆنبوونى له ده که ین قسه ده سه اڵتدا حیزبى ه��ه ردوو له گه ڵ کاته ئ��ه و ئ���ه وه وه رب��گ��ری��ن، وه زاره ت ب��ۆئ��ه وه ى

ئۆپۆزسیۆن ل��ه یه کگرتوو بوترێت ده ت��وان��رێ��ت ئۆپۆزسیۆنه ئێستا یه کگرتوو ب��ه اڵم ن��ه م��اوه ، و میکانیزم و شێوه ب��ه اڵم وای��ه ، به کرداریش و

ئامڕازی خۆى باوه ڕى پێیه تى.تاچه ند یه کگرتوو وه ک ئێوه چه تر: گۆڕانداندان؟ئه گه ر هه ڵوێستى له گه ڵ

دژین بۆ؟- دژى گۆڕان نین، به اڵم ئه و خاڵه ى ده ڵێت چونکه نیه ، ته واو هه ڵبوه شێنرێته وه په رله مان با سندوقى په رله مان و په رله مانداین له ناو خۆمان ده نگدان یه کالیی کردۆته وه که هه ڵبوه شێنرێته وه ، ڕاس��ت��ه ه��ه م��وو ب��ن��ه م��اک��ان��ى دی��م��وک��راس��ی��ه ت ل��ه ک��وردس��ت��ان��دا پ��ه ی��ڕه و ن��ه ک��راوه و ک��وردس��ت��ان ڕاستى، دیموکراسه تێکى بۆ ماوه زۆرى هێشتا ده نگدان به سندوقى ئێمه ناکرێت ئینکارى به اڵم متمانه په رله مان ده بێت و په رله مان چوینه ته هه ڵبوه شێنرێته وه ، نه ک بسه نێته وه له حکومه ت ئێمه له گه ڵ ئه و خاڵه دا نین، به اڵم خاڵه کانیتر له تائێستا له په رله مانه وه ده سبه کاربونمان سه ره تاى جه ختیان له سه ر ده که ینه وه و خه باتى بۆ ده که ین، په رله مان ده ڵێت تازه یه دێ��ڕه ى ئه و ته نها ب��ه اڵم جێگه ى ئه مه ش هه ڵبوه شێنرێته وه حکومه ت و که سى ڕه ئى چونکه هه موومانه ، سه رسوڕمانى وه رنه گرتوه »خۆى ئۆپۆزسیۆنه ڕه ئیان وه رناگرێت یه کگرتو ده ڵێت دوای��ش و پێناکات پرسیان و ده رده کات بڕیار خۆى ده سه اڵته وه « پاڵ چوه ته

ده یه وێ یه کگرتوو دواى بکه وێت.له به ر وادی��اره له قسه کانتدا چه تر: ڕات��ان وه رن��ه گ��ی��راوه دژى ئ��ه وه ی��ه که

به یاننامه که ن، یان چى؟- ئێمه له گه ڵ به یاننامه که دا نین له به ر ئه وه نیه ڕائى ئێمه ى تیدانیه ئه گه ر به یاننامه که یان شتى تازه ى تێدابوایه ئێمه ده مانوت له گه ڵیداین، به اڵم شته کان تازه نین ته نها یه ک دێڕى نه بێت ئه ویش

یاسایى نیه .

چه تر: خه ڵک باس له وه ده که ن یه کگرتو یان ئۆپۆزسیۆنن له گه ڵ نازانێت خۆى چۆنه هه ڵوێستان ئ��ێ��وه حکومه ت،

له وباره یه وه ؟ئ����ازادن ه��ه رش��ت��ێ��ک ده ڵ��ێ��ن ئێمه ش -ئ����ه وان ناچنه حزبانه ى ئه و و هه یه خۆمان هه ڵوێستى ناو حکومه ت له ده ره وه ى حکومه ت ده مێننه وه . ئه م حکومه ت ناو نه چووه ته خوله دا له م یه کگرتووه به به ڵگه ى ئه وه ى له هه رێمى کوردستان پۆستى وه زیرى وه رنه گرتوه ، له ده ره وه ى حکومه ت ماوه ته وه نیه بڕیار به اڵم ده ک��ات، حکومه ت چاودێرى و نیه بڕیاریش بکه ین، ئیش گ��ۆڕان وه ک��و ئێمه و ده ربکات به یاننامه یه ک خۆى ته نها گ��ۆڕان ئه وا وابێت ئه گه ر بکه ین، ئیمزا ب��ۆى ئێمه ش

ڕۆڵى ئێمه چى ده بێت له ئۆپۆزسیۆندا.

] ئا/ رێبوار عه زیز [

و لۆکاڵی فشاره دێ��ت تا میسر له موباره ک حوسنى سه ر نێوده وڵه تیه کانى و خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده ران ل��ه زی��ادب��وون��دای��ه له گه ڵ ته حریر گۆڕه پانى بڕیاریانداوه ده س���ت ل��ه ک��ارک��ێ��ش��ان��ه وه ى س���ه رۆک و سه رۆک بکه ن، چۆڵ واڵت��دا جێهێشتنى ده کات لێبوردن داواى واڵتیش وه زیرانى و وه زیرى به رگریش ده چێته نێو ئاپۆڕای

خۆپیشانده رانه وه .خۆپیشاندانه به رده وامه کانى گۆڕه پانى ته حریری میسر پایته ختى ق��اه��ی��ره ی ش���ارى ن��اوه ڕاس��ت��ى ئه گه رچى له دوو هه فته ى ته مه نى نزیک ده بێته وه و سه ربارى پێکدادان، گیان له ده ستدان و قوربانیدانى ئاماده کردنى ساتى تا میسرى، هاواڵتی چه ندین ئه م راپۆرته ، رووداوه کان گه شه ی ئه وتۆی له باره ى جێبه جێکردنى داواکاری خۆپیشانده رانه وه ، به خۆیه وه نه بینیووه ، سه رۆکیش به نیاز نییه واڵت جێبهێڵێت.

حوسنى لێکده نه وه ، واى ره وش��ه ک��ه چاودێرانى )1981( له ساڵى که میسر سه رۆکى موباره کى ه وه له سه ر ته ختى ده سه اڵته پێی ئاسایی نییه له و ماوه که مه دا واڵته که ى جێ بهێڵێت، بۆیه »ترس و فشاره ناوخۆیی و نێو ده وڵه تیه کان، ئه و یان ناچار کردووه بێته قسه و نیاز پاکى خۆی نیشان بدات«.له گه ڵ چاوپێکه وتنیدا ل��ه ی��ه ک��ه م م��وب��اره ک خۆی ب��ه وت��ه ى ئه مریکى، )ABC(ی که ناڵى ئاماده یه بڕوات، به اڵم له ترسی دروستبوونى پشێوى و نا ئارامى و پاشاگه ردانى پاشگه ز بووه ته وه ، ئه و نیاز پاکى خۆی پیشان ده دات، ده ڵێت »)62( ساڵ له سه ر ئه م خاکه خزمه تم هه یه ، ده مه وێت ماندووبونم لێره بحه سێته وه ، له به ر پاشاگه ردانیش نه بێت، ئاماده م

بڕۆم«.رۆژن����ام����ه ى ن��ی��وی��ۆرک ت��ای��م��زى ئ��ه م��ری��ک��ى )2011/2/4( هه ینى رۆژى ژماره ى له سه روتارى گله یی خه ڵک ده زانێت ده نوسێت »موباره ک دا له سه ر ده یه وێت به اڵم نه ماوه ، شه رعیه تى هه یه و

زۆرینه ی گه له که ى له پۆسته که یدا بمێنێته وه «.ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ئ��ه م��ه دا رۆژن��ام��ه ک��ه ده ن��وس��ێ��ت ئ��اژاوه و خۆی بۆ موباره ک حوسنى »مانه وه ى ئیخوانه کان ئه وه ى نه بادا پشێوی دروست ده کات، دروس��ت پشێوى ده س���ه اڵت و ش��ان��ۆی س��ه ر بێنه

بکه ن«.

پ��ێ��ک��دادان��ى ن��ێ��وان الی��ه ن��گ��ران��ى س����ه رۆک و هه فته ى شه ممه ى چ��وار ل��ه رۆژى خۆپیشانده ران راب������ردوودا، وه ک ئ���ه وه ى ئ��اژان��س��ی رۆی��ت��ه رزی ) به هۆیه وه )10 ده کات که ئاشکراى ئه مریکى کوژراو )1500( برینداری لێکه وتوه ته وه ، سه ربارى موباره ک به کارتێکی سیاسی چاودێرانى ئه وه ى چوڵکردنى بۆ هاواڵتیاندا له به رامبه ر ده نێن دای ک��اردن��ه وه ى گه رمترین رووداوه ک���ه گۆڕه پانه که ، کرد ناچار میسرى وه زیرانى س��ه رۆک و هه بووه داواى لێبوردن بکات، هه روه ک وه زیرى به رگریشی

په لکێشى گۆڕه پانه که کرد.میسر وه زی��ران��ى س���ه رۆک شه فیقی، ئه حمه د رووداوه کانى له به رانبه ر ده رب��ڕی خۆی نیگه رانى هه فته ى رابردووى گۆڕه پانى ته حریر و له کۆنگره یه کى له میسریه کان کرد لێبوردنی داواى رۆژنامه وانیدا بۆ پێویست ب��ه دواداچ��وون��ى به ڵێنیدا ه��ه روه ک و

رووداوه که بکات و تاوانباران به سزا بگه یه نێت. ته نتاوى، حسێن محه مه د ئ���ه وه ش، دواب����ه داوى وه زیرى به رگرى میسر سه ردانى گۆڕه پانه که ى کرد و به خۆپیشانده رانى ڕاگه یاند که حوسنى موباره ک بۆیه بکات جێبه جێ داواکاریه کانیان ئاماده یه

گۆره پانه که و ماڵه وه »بگه ڕینه لێکردن داواى به جێ بهێڵن«.

ئاژانسی هه واڵی رۆیته رز ئه وه ى زانیوه که به شی ب��اک��ورى گ��ۆڕه پ��ان��ه ک��ه ل��ه الی��ه ن س��وپ��اى میسره وه پێکدادانه کان ئه گه رى بوونه وه ى دووب��اره له ترسی داب�����ڕاوه و ه����ه روه ک ب��ه س��ه دان ه��اواڵت��ى له ژێر

چادره کاندا رۆژ ده که نه وه .ئه وانه ى له نێو خۆپیشاندانه که دان بریتین له پارته ئۆپۆزسیۆنه کانى نموونه ى بزوتنه وه ى شه شى نیسانى الوان، هاوپه یمانى کۆمه ڵه ى نیشتیمانى )گۆڕان(، حیزبی و وه ف��د حیزبی موسلمین، ئیخوان ب��ه ره ى ئه لغه د، سه ربارى سه دان هه زار هاواڵتى سه ربه خۆ و

چینى گه نج و رۆشنبیر.ت��وڕه ی��ی، ه��ه ی��ن��ى رۆژى ت��ێ��پ��ه ڕب��وون��ى دواى ب��ه رۆژى ده رک��ردن رۆژى هه ینى هه فته ى راب��ردوو خۆپیشانده رانى تێیدا ناسرابوو میسریه کان الى گۆڕه پانه که ئه و گۆرانیه کۆنه ى میسریان ده وته وه

که ده ڵێت: »میسر ئه مڕۆ له جه ژندایه ».ته له گرافى ده یلى رۆژنامه ى هه واڵدا له نوێترین به ریتانى ئه وه ى باڵوکرده وته وه ئه مریکا سێ ساڵه حوسنى رژێمه که ى رووخاندنى بۆ پالنى به نهێنى

ئێستا دارش���ت���ووه و میسر س��ه رۆک��ى م��وب��اره ک��ی پشتگیرى له داواکاریه که ى خه ڵک ده کات.

به پێ ئه و زانیاریانه ى ده ست رۆژنامه که که تووه ، ماوه یه دا ل��ه و ئه مریکا یه کگرتووه کانى والیه ته ئۆپۆزسیۆنه کانی پارته بۆ پالنه که ى به شێکى به نهێنى ت��اوه ک��و »ئ���ه وان میسر روون��ک��ردووه ت��ه وه هاوکارى ئه مریکا بکه ن له روخاندنى رژێمه که دا«.

به رپرسانى واڵت و ب��ه ده ی��ان ت���ره وه ل��ه الی��ه ک��ى ده وڵه تانى رۆژهه اڵتى ناوه ڕاست و واڵتانى رۆژئاوایی داواکاریه کانى ده ک��ه ن موباره ک له حوسنى داوا ملکه چى و بکات جێبه جێ میسرى هاواڵتیانى داخوازیه کانى خه ڵک بێت و وه ها گۆڕانێک قبوڵ

بکات.له ناو ئه وانه دا هه ریه که له ره جه ب ته یب ئاردۆغانى ب���اراک ئۆباماى س���ه رۆک وه زی��ران��ى ت��ورک��ی��ا، ئه مریکا، یه کگرتووه کانى والی��ه ت��ه س��ه رۆک��ى ئه نجێال ف��ه رن��س��ا، س��ه رۆک��ى س��ارک��ۆزى نیکۆال مێرکلى راوێژکارى حکومه تى ئه ڵمانیا، به رپرسانى س��ه رۆک کامیرۆنى دیڤید ت���اران، حکومه تى و ده ک��ه ن هاواڵتیان پشتوانى به ریتانیا وه زی��ران��ى

داواده که ن موباره ک واز له پۆسته که ى بهێنێت.

به پێ زانیاری نێو ئاژانسه کانى هه واڵ، موباره ک کاندید میسر س��ه رۆک��ای��ه ت��ى پۆستى ب��ۆ خ��ۆی ئه مساڵدا ئه یلولى له مانگى که بڕیاره ناکاته وه ئه نجام بدرێت، هه روه ک به ڵێنیداوه گۆڕانکارى له و ماددانه ى ده ستوردا بکات که تایبه تن به هه ڵبژاردنى سه رۆکایه تى و ئه و ماوه یه ى دیارى کراوه بۆ خودى ئه وه شیداوه به ڵێنى ه��ه روه ک کۆمار، س��ه رۆک چاکسازى له زۆر بواردا بکات و به ره نگارى گه نده ڵی

ببێته وه .دواب����ه داوى ئ��ه م وت��ان��ه ى م��وب��اره ک، محه مه د به رادعى سه رۆکى کۆمه ڵه ى نیشتیمانى )گۆڕان( که به رده وام به که سی ئۆپۆزسیۆن ناسراوه و مانگى شوباتى ساڵى رابردوو گه ڕایه وه میسر، ئه م قسانه ی سه رۆک به به شێک له هه ڵخه ڵه تاندنى هاواڵتیانى ئه و »ت��ا ده گ��ه ی��ه ن��ێ��ت رای و ده زان��ێ��ت میسرى له ده سه اڵتدا بێت گه لى میسر له نائارمیدا ده ژی«، له کارکێشانه وه ى، ده ست »سه ربارى ده ڵێت: بۆیه

پێویسته واڵتیش به جێ بهێڵێت«.ده س��ت ک��ه وت��ووه ک��ان، ئ��ام��اره ب��ه پشت به ستنی ک��ه هاوکاتى )2011/1/25(ه وه ب����ه روارى ل��ه ناڕه زایه تیه ب��ه راف��راوان��ه شه پۆڵه ده ستپێکردنى کاته ی ئ��ه و تا میسره هاواڵتیانى گشتیه که ى ئه نجامى له ک��راوه ، ئاماده تێدا که راپۆرته که ى پێکدادانه کان و ناره زایه تیه کان ژماره یه کی زۆری

قوربانى و برینداری لێکه وتۆته وه .ج��ارێ��ك��ی ت��ر دوێ��ن��ێ ل��ە گ��ۆڕەپ��ان��ی تەحریر خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ێ��ك��ی دوو م��ل��ی��ۆن��ی ب��ە ب��ەش��داری مەسیحییەكانی ئەو واڵتە كرا. ئەخوان المسلمونیش سەرۆكدا جێگری لەگەڵ ك��ۆب��وون��ەوەی��ان داوای كرد و كۆمەڵێك مەرجیان هەیە. هەروەها حوسنی دیموكراتی نیشتمانی حزبی سەرۆكی م��وب��ارەك كۆمەڵێك لە كەسایەتییە گەورەكانی حزبەكەی بە هۆی گەندەڵییەوە دوور خستەوە كە یەكێكیان جەمال

موبارەكی كوڕی بوو.هێزى به شێکیان ئ��ه گ��ه ر پشێویه کان دواج���ار، خودى ت��ری به شه که ى بێت، له پشتیه وه ده ره ک���ى ساڵه سی که ماوه ى موباره که حوسنى مانه وه ى ده کات به میسریه کان یارى ده سه اڵتتدا له شانۆى باجى ئه وه شی و سه رۆکایه تى مسۆگه ر ک��ردووه ، هه ردوو فاکتۆره که ده داته وه خودی ئه و هاواڵتیانه که به نوێنه رایه تى گه لى میسرى له ژێر چادره کاندان و

له ژێر ره حمه تى سوپادا رۆژ ده که نه وه .

ده بێت په رله مان متمانه له حکومه ت بسێنێته وه

ئه مریکا سێ ساڵه پالنى له ناوبردنى موباره کى داڕشتووه

پرۆفایل:

ناسک‌تۆفیق‌عه‌بدولکه‌ریمبۆ‌ماوه‌ى‌)17(‌ساڵ‌کارى‌کردووه‌‌له‌‌ڕێکخراوه‌کانى‌کۆمه‌ڵگاى‌مه‌ده‌نى‌و‌ئێستاش‌ئه‌ندامى‌مه‌کته‌بى‌خوشکانى‌یه‌کگرتووه‌.‌له‌‌په‌رله‌مانى‌کوردستانبڕیارده‌رى‌لیژنه‌ى‌پیشه‌سازى‌و‌وزه‌‌و‌سامانه‌‌سروشتیه‌کان‌و‌ئه‌ندامى‌لیژنه‌ى‌داکۆکی‌له‌‌مافى‌ژنانه‌‌

AP‌:شه‌قی‌پۆلیس‌کۆڵ‌به‌‌خه‌ڵکی‌میسر‌نادات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ

ناسک‌تۆفیق،‌په‌رله‌مانتاری‌یه‌کگرتوو

»بڕیار نیه گۆڕان خۆى به یاننامه یه ک ده ربکات وئێمه ش بۆى ئیمزا بکه ین«

قوربانی چه ند بده ن گۆڕه پانی ته حریر به رۆشتنی موباره ک چۆڵ ده که ن

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2711/11/18

8

ژنان

دووشه ممه 2011/2/7 - 2711/11/18 ساڵی یه که م ژماره 43

9

ئه‌ده‌ب‌و‌هونه‌ر ‌]‌ئا/‌مه‌ستوره‌‌مه‌حمود‌[

له دواى به کارهێنانى وشه ى )جێنده ر( وه رزش وه زاره تى یاسایه کى پرۆژه له و الوانى حکومه تى هه رێمى کوردستان، چه مکى م��ه ڕ له زۆر باسێکى و قسه باش و الیه نه به کرا )جێنده ر( وشه ی

خراپیه کانیه وه ، هه م له الیه ن حزبه ئیسالمیه چاالکوانان و الی��ه ن له ه��ه م سیاسیه کان، ئه وانه ى تر تایبه ت ژن��ان رێکخراوه کانى الیه ن له هه میش فێمنیستین، فکرى هه ڵگرى مزگه وته کان. مینبه رى ئاینى و مامۆستایانى له م نێوه نده دا لێک تێنه گه یشتن و هێرشکردنه ئێستاش ت��ا ک��ه ب��وو دروس���ت یه کتر س��ه ر مه سه له یه دا ل��ه و ڕوون ده رئه نجامێکى پرۆژه که ى هه رێمیش سه رۆکى ده رنه که وت،

گه ڕانده وه بۆ په رله مان بۆ گفتوگۆکردن. )گۆڕانکارى دروشمى ژێ��ر له مه به سته و ئ��ه و بۆ و پیاو رۆڵى کلتوریه کانى کۆمه اڵیه تى و شێوازه له ژن هۆکاره بۆ بنه بڕکردنى جیاکارى نه ریته باوه کان(. خ��ان��ه ى زان��س��ت��ى م��ه ده ن��ى ب��ه ه���اوک���ارى رێ��ک��خ��راوى له سه ر ک����راوه ى گفتۆیه کى ن��ه روی��ج��ى )NPA(ى مه فهومى )جێنده ر ( ڕۆژى )2011/2/3 ( له هۆڵى )ئوتێل مه م و زین( له سلێمانى بۆ هه ریه ک له )ئاشتى عه زیز( ئه ندامى لیژنه ى ژنان له په رله مانى کوردستان، )م.عه تا ئیسالمى، کۆمه ڵى له به رزنجى( )د.قومریه پێنجوێنى( نوێنه رى زانایانى ئاینى، )م.عومه ر فارس( نوێنه رى وه زاره تى ئه وقاف، )کنێر عه بدواڵ( چاالکوانى

ژنان و نوێنه رى یه کێتى ژنانى کوردستان سازدا. بۆچونه کانیان و بیر پێى ب��ه ل��ه م��ان��ه ه��ه ری��ه ک

چه مکى وشه ى جێنده ریان لێکدایه وه ، د.قومرى پێیوابوو رێگه خۆشکه ر یاسایه دا له و وشه یه ئه و به کارهێنانى بۆ به هانه یه ک و ببێته تردا یاساکانى له که ده بێت

مه به ستى تر به کاربهێنرێت. به فره دیده وه له وه کرد، ئه گه ر باسى کنێر عه بدواڵش باس له چه مکى وشه ى )جێنده ر( بکه ین ناتوانین کورتى پیاو ڕه ه��اى یه کسانى واتایه کدا، ته نها له بکه ینه وه ژن به و واتایه نایه ت ته نازول له مه سه له بایه لۆجیه کان به بکرێت تێکه ڵکێش ئاین نابێت له وکاته دا بکات، م��ه س��ه ل��ه ى ک��ۆی��ل��ه ک��ردن��ى ژن���ان���ه وه ، ب��ۆی��ه زۆر کات

مه سه له ى باسکردنى ژنان بۆته هێڵى سور الى ئه وان.ب��ۆ م��ه ف��ه��وم��ى وش���ه ى جێنده ر ئ��اش��ت��ى ع��ه زی��زی��ش کایه وه دێته کۆمه اڵیه تى جۆرى به واتاى وتى:جێنده ر له گه ڵ زۆربه شمان نه بێت، بایه لۆجى مه سه له ى ته نها بابه ته ل��ه و به رگریشمان هه بێت، شێواندن نین ئ��ه وه دا نه هاتووه دواکه وتوو مه فهومێکى به چونکه ک��ردووه ، له و یاسایه دا، تا ئێستاش یاسایه کى سه ربه خۆ له سه ر جێنده ر نه بووه ، ئه وه ى وه زاره تى وه رزش و الوانیش ته نها له رسته یه کدا باس کراوه ئه ویش ده ڵێت: )باڵوکردنه وه ى هۆشیارى جێنده ر له نێوان هه ردوو ڕه گه زدا( که ئه مه ش نێگه تیڤ. نه ک پۆزه تیڤه الیه نێکى ئێمه ب��ڕواى به مه فهومى بۆ لێکدانه وه ى پێنجوێنیش عه تا مامۆستا جێنده ر ئه وه بوو که به )12( واتا دێت هه ندێک له و

ئه و پێشیوابوو خراپن، هه ندێکیشیان باشن و واتایانه تورکییه وه له نه فارسى له نه عه ره بى له نه وشه یه ئه گه ر وه رگیراوه ، ئینگلیزیه وه له به ڵکو وه رنه گیراوه ، وه رگێڕدرێته سه ر زمانى عه ره بى به واتاى سێکس دێت، وش��ه ى یاسایه ک ه��ه ر ئاینى زان��ای��ه ک��ى وه ک بۆیه تێدا بێت له گه ڵیدا نین، زه مان چیه دواتر بۆ جێنده رى

ئاراسته یه کى سێکسى به کار نه هێنرێت. مامۆستا عومه ر فارسیش له وه زاره تى ئه وقاف وتى: هیچ کات له گه ڵ ئه وه نه بووین مینبه رى مزگه وته کان ئه و به کاربهێنرێت، ده شبوو کاتێ ئاراسته ى خراپ بۆ وشه یه ئه و به کارهێنانى واتاى په رله مان چووه یاسایه له و بڕگه یه دا رونبکرایه ته وه تا ئه و هه رایه ى نه نایه ته وه ، ل��ه ه���ه ر شوێنێک ن��اش��ب��ێ��ت رێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى ژن���ان و بیر له گه ڵ و قسه یه کى کرد ئاینى مامۆستایه کى بۆچوونى ئه وان نه هاته وه ده ست بکه ن به هێرش کردن.

دواى لێکدانه وه کانى ئه وان گفتوگۆیه کى زۆر له سه ر ئه و چه مکه له الیه ن ئاماده بووانه وه کرا زۆربه ى پێیوابوو به و نیه که ترسناک ئه وه نده ئه و وشه یه به کارهێنانى

شێوازه هه راى نایه وه . دواى ئه وه هه ریه ک له )د.عالیه فه ره ج( که دکتۆراى له بوارى جێنده ر هه یه له رووى زانستى کۆمه اڵیه تیه وه لێکدانه وه یه کى زانستیانه و تێروته سه لى له سه ر چه مکى زۆره و جێنده ر مه فهومى وت��ى: ک��رد، جێنده ر وش��ه ى

له دواى یه ک قۆناغێکى و واتا چه ند یه کى هه یه ، بۆیه پێیوابوو ئه وه ئه قڵ و الیه نه ئه توانێت تاکه کانه بیرکردنه وه ى به کاربهێنێت، چه مکه ئه و باشه کانى پ��ێ��ش��ی��واب��وو ئ���ه و چ��ه م��ک��ه ل���ه رووى زانستیه وه ئه وه نده ترسناک نیه ، چونکه نه ئێمه که هه یه قۆناغى کۆمه ڵێک کلتورمان نه ئاینمان نه الیه نى سیاسیمان رێگه خۆش ئه وسه ره که ى خ��راپ و کۆتایى چه مکى بۆ ناکات ج��ێ��ن��ده ر، ب��ۆی��ه ش��ه ڕک��ردن ل��ه س��ه ر چ��ه م��ک هه ڵه یه ، چونکه ئێمه زۆربه مان له ژیانى رۆژانه ماندا به کردار لێنه ناوه ، ناومان ته نها ک��ردووه جێنده ر له سه ر کارمان ناو دێنه چه مکانه ى ئه و هه موو کرد پێشنیارى بۆیه پێویسته نیه . شه ڕه به و پێویستى کۆمه ڵگاکه مانه وه ئه وانه ى هه م خۆیان ده که نه خاوه ن ئه و چه مکه و پێیان باشه هه م ئه وانه شى ره تیده که نه وه و پییان خراپه سه ره تا دراسه ى وردى له سه ر بکه ن دواتر ئه و گفتوگۆیه ى که

پێویستیش ناکات بیکه ن. سۆسۆلۆژیه وه رووى له سه رنج، مامۆستا دواتریش چه ند سه رنجێکى داو باسى له وه کرد که )4( قوتابخانه هه یه ، باس له جێنده ر ده کات هه ر که سێک بیروبۆچونى پێشى دێته وه ، قوتابخانه دا کام له گه ڵ ده زانێت خۆى له خ��ۆى ک��راوه که مێینه به لێره وشه یه ئ��ه و واب��وو

بنه ڕه تدا بۆ هه ردوو ره گه زه . بیروبۆچونه کۆکردنه وه ى سیمیناره ش ئه م ئامانجى )جێنده ر( وش��ه ى مه فهومى س��ه ر له ب��وو جیاوازه کان شیکرنه وه ى له ڕووى ئاینى و زانستى و بیر و بۆچوونى

ژنانه وه .

‌]‌ئا/‌زانیار‌داقوقى‌[

رووى ل��ه ئێمه ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى ک���ات زۆر بوونى دروست هۆکارى بۆته کۆمه اڵیه تیه وه دیارده ى کێشانه له و یه کێکیش زۆرکێشه ، ئایا بێت هۆکارێک هه ر به جا قه یره کچیه ، دایک و باوک تاوانباره یان کچه که خۆى یان ناوچه که ، سیاسى بارودۆخى یان کۆمه ڵگا قه یره کچ ده بنه ئه وانه ى زۆرب��ه ى چونکه سه رچاوه یه کى دارایى ئازادیان نیه که دواتر

بتوانن بژین و منه تیان به که س نه بێت ناسک، ته مه نى له )35( ساڵیک تێده په رێت، به ژن و پیر که سێکى ده درێته زۆره ملێ به ناچارى و ئاڵۆزى له پر ژیانێکى هاوسه ریشى ژیانى م��ردوو، پێ کۆتایى به ر په ناده باته بۆیه گرفته ، و کێشه و هێنانى ژیانى، خه ڵکانى کۆمه ڵگاش له جیاتى ئه وه ى خه مى گرانى ژیانه که ى بخۆن، بگره مردنه که شى به

ناوده به ن. سوکایه تى

سه یوان که ریم ده روێش کوڕێکى ته مه ن )30( ساڵ دانشتوى داقوق وتى: ئێمه ناوچه یه کى عه شایه رین تا ناوچه که ى له رزیو کۆنى ته قالیدى و عادات ئێستا بدرێته کچه کانمان نه بین رازى ک��ه م���اوه ، ئێمه هه رچه نده نه بێت، عه شره ته له و گه ر دیکه که سێکى هاوعه شره ت به اڵم یه کترن، هاوعه شقى کچ و کوڕ کۆمه ڵگاى وتیشى: سه یوان پێنادرێت. رێگه یان نین ئ���اره زوى خۆى ب��ه ب��ۆ ک���وڕان رێ��گ��ادراوه ک��ه ئیمه که سێک عاشقى ی��ان بکات کچێک ه��ه ر داواى داوا خۆى ئ��اره زوى به کچ نیه گونجاو به اڵم بێت، بکات به شێوه یه کى ئاشکرا کوڕێکى به دڵ بێت ئه مه زۆر که کرد ل��ه وه ش باسى سه یوان س��وره . هێڵێکى بۆ مام کچى ئ��ه وه ى رێگرى به هۆى قه یره کچان له شوو دواتر نه دراوه به و کچه رێگا نه بووه کوڕه مام

بکات. باس ساڵه ، )28( ته مه ن کچیکى )ش.ئ.ک( ده ک��ات و کوڕێک خ��ۆى و نێوان خۆشه ویستی له خۆشه ویسته که م یان هه ڵده بژێرم مه رگ )یان ده ڵێت هه ڵده بژێرم(. )ش( وتیشى: زۆرجار ئه و کوڕه هاتۆته ماڵى بیانوێک هیچ ب��ێ ب��ه ب��اوک��م ب��ه اڵم داواى، که سایه تى جاریش چه ندین و نییه به دڵ کوڕه که ى ب��ه ن��اوب��ان��گ��ى ن��اوچ��ه ک��ه ى ره ت���ک���ردۆت���ه وه ه��ی��چ ئ��اس��ان��ک��اری��ی��ه ک ن��ی��ه دڵ��ى پێخۆشبکه م. )ش( باسى ئه وه ى س��اڵ��ى )5( دواى ده ک�����رد تێده په ڕێت ته مه نى دیکه ه���ی���چ گ���ه ن���ج���ێ���ک ب��ۆ ه��اوس��ه رى پێکهینانى روون��اک��ات��ه م��اڵ��ه ک��ه ى. ل�����ه وه ش زی���ات���ر ت��وان��اى ژێر ل��ه نیه چ��اوه ڕوان��ى ده س��ه اڵت��ى ب��اوک��ى ئ��ازاد بێت و کوشتن به چاره سه ر ئ���ه وه ى کۆتایى ب��ۆ داده ن��ێ��ت

بێنێت. باوکى به زیندانه که ى )د.ئ( له داقوق وتى: خۆشکێکم ده بێت. س��اڵ )50( ته مه نى هه یه

داواک����ارى خۆشکه که ى ج��ار ده ی���ان خ��ۆى ب��ه وت��ه ى ن��ه ب��ووه رازى بێت به ئ��ام��اده ب��اوک��ى ب��ه اڵم ه��ات��ووه ،

هاوسه رگیرییه که ى. دانیشتوى به هجه ت ئه مجه د پ��ارێ��زه ر ل��ه وب��اره ی��ه وه داقوق ده ڵێت: هۆى مانه وه ى قه یره کچ له کۆمه ڵگاى ئێستاش تا که کۆنه وه یه کلتوره به و په یوه ندى ئێمه کوڕێک زۆرجار یان ماوه ، عه شایه ره کان ناوچه له

که ده کات ئه وه هه ڕه شه ى ده کات کچێک له حه ز زۆر یان بکات، شوو کچه ئه و نابێت هه تایى هه تا خزمه تکردنیان هۆى به کچان وارس��ى ب��اوک و له پارێزه ره ناده ن و ده مێنێته وه . ئه و کچه کانیان به شوو مادده ى له که که سێتى بارى یاساى به پێى وتیشى: له رێ��گ��رى نیه که سێک بۆهیچ ه��ات��ووه ، )9(دا برگه ى له بکات. دروست به شوونه دانى کچ به رده م خود یا که سێک هه ر ده ڵێت: مادده یه ئه و دوات��رى به شوونه دانى له بێت رێگر کچه ئه و وارسێکى هه ر له سکااڵ دادگا له کچه که ئه وه دواى کچه که ى، پێى به دادگ��ا ئ��ه وا بکات، تۆمار پێنه دانى دژی ماوه ى )3( ساڵ بارى که سێتى یاساى )9( مادده ى کردن، دادگایى بێ به ده کرێت زیندانى که سه ئه و کچ بۆى هه یه له )15( ساڵ به شوو بدرێت و دواى

رێگره که ى دژی ل��ه سکااڵ ده ت��وان��ێ��ت س��اڵ )18(ناوى به کچه که که سوکارى یاخود بکات، تۆمار

ئه و کچه وه سکااڵ دژ به رێگرتنى تۆمار بکات. د.ئ��ه م��ی��رخ��وداک��ه ره م م��ام��وس��ت��اى ک��ۆم��ه ڵ��ن��اس له گ��ه ڕان��ده وه قه یره کچى دی���ارده ى سلێمانى، زان��ک��ۆى کۆمه ڵگاى بیروبۆچونى له وانه هۆکارێک، بۆچه ند بۆ گ��ه ڕان��ده وه دیکه ى هۆکاریکى ی��ان دواک��ه وت��وو له م��ان��ه وه ی��ان ل��ه ب��وون به شیک ک��ه خ��ۆی��ان کچان له وتیشى: خ��وداک��ه ره م ن��ه دراون، به شوو که ماڵه وه تا رێگر بوونه ته دایک و باوک ئیمه کۆمه ڵگاى خێڵ بمێنێته وه ، نه کات و ش��وو کچه که یان ئ��ه وه ى شیربایى، ماره یى و کردنى دی��ارى ی��ان عه شره ت و زۆرج��ار یان کچان، قه یره بوونى هۆى بۆته ئه مه ش که س دوو نه گونجانى له سه ر کاریگه رى خۆبایى له دروستکردوه ، د.ئه میر رونیکردوه که دیارده ى مانه وه ى کچان جیاوازه له سه رده مێکه وه بۆ سه رده مێکى دیکه ، ئه مه ش زیاتر له گونده کاندا بووه ، خوداکه ره م وتیشى: که سانێک هه ن مامۆستا و رۆشنبیر و فه رمانبه رن تا ئێستا شوویان نه کردوه به نیازى ته واوکردنى خوێندنن،

یان زۆرجار پاره و ماڵ هۆکارى قه یره کچى بوون. ده که ن ل��ه وه باس سۆسۆلۆجیاش ب��وارى پسپۆرانى که ته مه نى گه نج به تایبه تى کوڕ له )23 بۆ 27( بۆ هاوسه ریگری، پرۆسه ى بۆ کاته باشترین ساڵ

کچانیش ته مه نى )20 بۆ 24( ساڵ. ساڵ )40( ته مه ن )پ.ک( دیکه وه الیه کى له ده ڵێت: تا ئێستا که س رێگرم نه بووه شوو بکه م، به اڵم قسمه ت نه هاتۆته پێشم شوو بکه م، ماوه ى )20( ساڵه ئه و به اڵم خۆم، دڵى به ده که م که سێک چاوه ڕوانى به اڵم هه یه ، داواک��ارم زۆر هه رچه نده نه بووه ، که سه

هیچیان به دڵى خۆم نین. نه یویست که ساڵ )45( ته مه ن کچێکى هه روه ها ناوى ئاشکرا بکات وتى: له سه رده مى منداڵیم دایکم و باوکم دامیان به که سێک به رامبه ر به ژنى براکه م واتا ژن به ژن، به اڵم دوایى که گه وره بوین که سمان و ئێستا ماومه ته وه تا نه بوو، منیش به دڵ یه کترمان

شووم نه کردووه .

ڤیان و ئه له فته ریا دوو نه ته وه و یه ک هێڵى ئازادی ژنان

له گه ڵ سه لمێنه رى ئه و سه رچاوه ى که راستییه ى ه���ه م���وو چ���ه وس���ان���ه وه و ده س��ت��ه اڵت��داری��ه ت��ی��ه ک��ان��ه ل��ه ک��ۆی��ل��ه ک��ردن و سه رکوتکردنى ژنانه وه ده ستى پێکردووه . ئه گه ر هه ر شۆڕش و بزوتنه وه یه ک له ئاستێکى قوڵدا به هه ستیارى ئه م خاڵه وه هه نگاویان نابێت ئه و بزوتنه وه یه توانیویه تى خۆى له شکست رزگار کورد گه لى ئازادیخوازى بزوتنه وه ى بکات. به پێشه نگایه تى ڕێبه رى گه لى کورد به ڕێز شۆڕشێکى تاکه وه ک ئۆجه الن عه بدوڵاڵ مۆدێرن توانیویه تى نرخاندنى زانستى و بابه تیانه بۆ کێشه کانى کۆمه ڵگا بکات. به ڕێزی زۆر رادیکااڵنه سیسته مى پیاوساالرى ره خنه کردووه نێگه تیڤه کانى له سه ر تاکى و کاریگه رییه ژن و پیا و له ب��وارى زهنی و جه سته یی و سایکۆلۆژی و رۆحیدا به شێوه یه کى زانستیانه شرۆڤه کردووه ، له پێناوى ئاواکردنى که سایه تى ژن و پیاوى ئ��ازاددا هه موو تواناکارییه کانى خ��ۆى ت��ه ڤ��گ��ه ر ک�����ردووه . ل��ه ئه نجامدا به گه وره ترین ئ��ازادی��خ��واز ژن��ى پێشه نگایه تى به رپاکردووه ، مۆدێرنى دیموکراتى شۆڕشى جیاواز له ژنى کورد به ده یان ژنى له نه ته وه کانى وه ک عه ره ب، تورک، فارس، ئه ڵمان، یۆنان، شێوه یه کى به و...ه��ت��د هۆڵه ندى رووس و چاالک جێى خۆیان له ناو تێکۆشاندا گرتووه . سیسته مى ئ���ه م���ان���ه دا ب���ه رام���ب���ه ر ل���ه ده سه اڵتدارێتى و عه قڵییه تى پیاوساالرى و رق و قینى ده وڵه تانى داگیرکه ر له کوردستاندا و بێ ئیراده یی هێزى نۆکه ر هاتنه الى یه کتری و به گه له کۆمه یه کى نێوده وڵه تى به ئامانجى ک��ورد و گه لى ب��زوت��ن��ه وه ى سه رکوتکردنى بزوتنه وه ى ئازادیخوازى ژنان رێبه ر ئۆجه النیان به دیل گرت. کچان و ژنانى شۆڕشگێڕیش به هه ستکردنیان به مه ترسیه کانى پیالنگێڕى بۆ س��ه ر تێکۆشانى ئ��ازادی��خ��وازان��ه ى ژن��ان، وه ک په رژینێکى ئاگرین گه وره ترین چاالکى گیانبازیان ئه نجامدا. ڤیان جافیش یه کێکه له و کچه شۆڕشگێڕانه ى باشورى کوردستان که له دوای ده ساڵ تێکۆشانى بێ وچانى زۆر فیداکارانه له ژیاندا له خزمه تى ئازادى ژن و ته واوى گه لى کورددا پێشه نگایه تیه کى بڵندی کرد. له دواى ده ربازبوونى هه شت ساڵ به سه ر تێپه ڕبوونى گه له کۆمه ى نێوده وڵه تیدا که کار بۆ سڕکردن و بێ ئیراده کردنى گه لى کورد و چه واشه کردنى هێڵى ئ��ازادى ژن��ان ده ک��را، )ڤیان جاف( له پێناوى به ئاگاهێنانه وه ى هه موو هه ست و ویژدانه نوستوه کان بۆ به رپه رچدانه وه ى گه له کۆمه ی نێوده وڵه تی و بۆ به ده نگهاتنه وه ى گه وره ترین ژن��ان ئازاره کانى ئێش و هه موو کرد و چاالکییه کى بڵند ناڕه زایی ده نگى گیانبازى ئه نجامدا و به هێزترین مانیفه ستۆى ک��رد، ژن���ان پێشکه شى ئ����ازادى ژیانێکى په یامى فه لسه فه ى ژیانێکى ئازاد و مردنێکى شه ره فمه ندانه ڕاده گه یه نێت و له مردن ژیانێکى

بێ مردن ده خوڵقێنێت. ئه م ده نگه بێ ئه وه ی سنوربناسێ گه یشته یۆنان و ژنانی ئه وێشی هه ژاند. یه کێکیش ئینته رناسیۆناڵ شۆڕشگێڕ و ژن��ه ل��ه وان��ه )ئه له فته ریا( بوو که به ره گ��ه ز یۆنانییه و لێگه ڕینى له گه ڵ ب��وو، زانکۆ خوێندکارى ئ��ازادی��دا و له ناخه وه هه ستکردنى به ب��ه دوای نرخه کانی ده ڵێت »من قوتابى شه هید ڤیانم« و بێ ئه وه ى سنورى نه ته وه ، چین، ده وڵه ت، ئاین و ته مه ن بناسێت له گه وره ترین باخچه ى ئه سینا به چاالکییه کى گیانبازى ئاگر له ده مامکى دوو رووییانه ى دیموکراتی لیبراڵی ئه و واڵته

به رده دات. به ڵێ ڤیان و ئه له فته ریا دوو نه ته وه ی جیاواز پاراستنى هێڵى له خ��اوه ن یه ک هه ڵوێستن ئه م هه یه ژناندا. کێ ئ��ازادى راسته قینه ى راستیانه نه بینێت؟ بۆچى ئه م هێڵه ئه مڕۆ له که سایه تى ڕێبه ر ئۆجه الندا له الیه ن پالنگێڕانه وه ده که وێته ژێر لێپرسینه وه ؟ چونکه سیسته مى سه رمایه دارى مۆدێرنیته و هه موو ده سه اڵتداران له سه رکه وتنى ئه م هێڵه دا مردنى خۆیان ده بینن و ئیتر ناتوانن وه ک پێنج هه زار ساڵى ڕابردوو ژن به ئاره زوى خۆیان بکه نه کۆیله ، موڵک، کااڵ و له بازاری پیاوساالریدا به کاری بهێنێت. تێکۆشانى ئازادیخوازانه ى ژنان به پێشه نگایه تى به هانه کانى کۆیالیه تى ت��ه واوى ژنى ک��ورد پوچه ڵکرده وه ، پێویسته ئێمه ش خاوه نداری له م

نرخانه بکه ین.

گه الوێژ شارباژێری

جیهاد دڵپاک:سیناریستێکی باشمان نیه خه می گه نجان و ژنان بخاته به رباس

پێویسته غه رامه بکرێننیان عه بدواڵ: تۆمارگه کان له سه ر خوێنى ئێمه ى هونه رمه ند ده ژین

‹‹ به پێى یاساى بارى که سێتى که له مادده ى )9( هاتووه ، بۆ هیچ که سێک نیه رێگرى له به رده م به شونه دانى کچ

دروست بکات

خوێندنه وه ی جیاواز بۆ )جێنده ر( ژنان و پیاوانی ئاینی کۆده کاته وه

دیارده ى قه یره کچى له که رکوک روو له زیادبوونه

ره خنه گری نیویۆرک: فیلمی پشیله ئێرانییه کان به رهه مێکی

هونه ریی زیندووه

‌]‌دیدارى/‌گۆڤار‌عوسمان‌[

نزیکه ى که دڵپاک جیهاد هونه رمه ند شانۆدا و درام���ا ب���وارى ل��ه ساڵه چ��ل رۆژنامه ى دیدارێکى له ده ک��ات خزمه ت گرفتانه و ئاسته نگ له و باس )چه تر(دا دراما و شانۆ توشى ئێستادا له ده کات هونه رمه ندى پێیوایه دڵپاک هاتووه ، خه ڵکى، بۆ بوو په یام خاوه نى ج��اران هونه رمه نده ى »ئ��ه و وای��ه بۆچونیشى گرنگه بێت، باش سوارچاکێکى ده یه وێت فکر، فه لسه فه ، له بکات چه ک پڕ خۆى

ئه ده ب و کلتور«.

هونه ریه کانت ک��اره سه ره تاى چه تر: هونه ریه ى کاره ئه و پێکرد، ده ستى چۆن چى له الت مابێته وه به زیندویى تائێستا

بووه ؟ الڵه که ( کچه )ژی��ان به ناوى ک��ارم یه که م �که رکوک و هه ولێر له بوو )1971(دا ساڵى له ن��م��ای��ش��ک��را و ی��ه ک��ه م ک���ارى درام���ای���ى ب��ه ن��اوى له کات و به رهه مه هه ر دیاره دزراو(ه . )به هارى و شوێنى خۆیدا تام و چێژى جیاواز و تایبه تى و به هاى فکرى و هونه رى هه یه ، ره نگه هونه رمه ند خۆم بۆ ب��ه اڵم بێت، الپه سه ند کاره کانى هه موو )بارام کاره کته رى بووه ، په سه ند کاره کته رم دوو )جه لیل ده رهێنانى که م��ه رگ��ه وه ( ک��ه ژاوه ى له ڕیشه ( )مامه که سێتى له گه ڵ ب��وو، زه نگه نه ( بوو بینی که سێتییه ى ئ��ه م زۆر خه ڵکێکى ک��ه یاخود بیست بووى بۆ منیش قورس بوو، ئه م دوو

له ک��ارى شانۆشدا ب��ووه ، ج��وان ک��اره ک��ت��ه ره م پێ و ئارتا( )پردى ناچێته وه بیرم قه د که کارێک ئاوابوو( )مانگى له شاره وانى سه رۆکى که سێتى

دا بوو. چه تر: بۆچى کارى هونه رى سه رده مانى له گه ڵ ده ب��رێ��ن، ن��او گرنگ به پێشوو زیاتر پێداویستیه کان ئێستادا له ئه وه ى له م بۆشاییه ک چ ت��ره ، پێشکه وتوو و

قۆناغه دا بۆته هۆکارى که م و کورتیه ؟ � ئه و ناونانه به ڕاست نازانم له به ر ئه وه ى هه موو س��ه رده م��ێ��ک ب��ه ره��ه م��ى ج��وان��ى ت��ێ��داب��ووه ، ب��ه اڵم راپه ڕینه وه پێش له بۆچى وه ریبگرین به گشتى به رهه مه کان بینه رێکى باشیان هه بوو، له به ر ئه وه ى چى ده یزانى هه بوو بابه تێکى جاران هونه رمه ندى هه روه ها خه ڵکى، بۆ بوو په یام خاوه نى ده ک��ات، گرنگ ب��ه الی��ه وه و تێده گه یشت ن����اوه ڕۆک ل��ه خه ریکى ئ��ه وه ن��ده ى ئێستا ب��ه اڵم کاربکات، ب��وو خ��ۆده رخ��س��ت��ن��ه ، خ��ه ری��ک��ى ک���ارى گ��رن��گ ن��ی��ه و هاوبه شى زمانێکى بینه ردا ل��ه گ��ه ڵ نه یتوانیوه هه بێت. ئێستا هونه رمه نده گه نجه کان هێنده بیریان هونه ریه که په یامه الى بیریان ده رکه وتنیانه ، الى نیه ، هه ر له به ر ئه وه یه زۆرکات ته ماشاى هه ندێک باسکرد؟ چى ده ڵێم دوات��ر ده ک��ه م هونه رى ک��ارى خه ڵکه ئیتر تێنه گه م، هونه رمه ندێکم من باشه

تێده گات. ئاساییه که چۆن کارانه ى ئه و چاره سه رکردنى چه تر: ده ستیان ئه مڕۆ گه نجه کانى هونه رمه نده په یامێکى نه توانن به جۆرێک داوه ت���ێ

ڕونیان هه بێت بۆ بینه ر چۆن ده بێت؟ ئ��ه و پێویسته و ن��اخ��وێ��ن��م��ه وه پ��ی��ر و گ��ه ن��ج �

بێت، باش سوارچاکێکى ده یه وێت هونه رمه نده ى گرنگه خۆى پڕ چه ک بکات له فه لسه فه ، فکر، ئه ده ب و کلتور، ئه گه ر له مانه تێنه گه یت ناتوانى

بکه یت. نمایش باش هونه رێکى ئه مڕۆش تا ژن رۆڵى پێتوانیه چه تر: و الوازه ه��ون��ه ری��ه ک��ان��دا ک���اره ل��ه ن��او له چ��االک شێوه یه کى ب��ه ن��ه ت��وان��راوه

بواره که دا ده رکه وێت؟ جیهاندا له بکه ین ته ماشا وردى به ئه گه ر �تائێستا وای��ه بۆچونم ب��ه اڵم هه یه ، کێشه ى ژن ئێمه واقیعى بۆ ن��ه ک��راوه ب��اش خوێندنه وه یه کى ل���ه ب���اره ى گ��رف��ت��ى ژن���ان���ه وه ده پ��رس��م ئ��اخ��ۆ ئێمه لێکۆڵینه وه یه ک هه یه باشمان سیناریستێکى کێشه ى پێموایه ئه وه له به ر بکات، الیه نه ئه م بۆ به وه ى له وانه ى کێشه ى گه نجان، زۆرترمان هه یه

و دراوسێ له گه ڵ خۆى نه ماوه جاران وه ک ده وروبه ر به راورد بکات، به ڵکو خۆى له گه ڵ ده ڵێم بۆیه ده کات، به راورد رۆژئاواییه ک نیه خه مى گه نجان باشمان سیناریستێکى بخاته ه���ون���ه ره وه رێ��گ��ه ى ل��ه ژن���ان و

به رباس. دراماى به سه باره ت چه تر: به شى ل��ه ئ��ای��ا گ���ه رده ل���ول یان تۆ گ��ه رده ل��ول سێهه مى ه���اوس���ه ره ک���ه ت )رون����اک( ب��ه ش��داری��ت��ان ه��ه ی��ه ی��ان

به شداریت کردوه ؟ و خ�������ۆش�������م ب�������ه ڵ�������ێ �ه��اوس��ه ره ک��ه ش��م ب��ه ش��داری��ن و

پێشوو. به هه مان رۆڵى

پرۆفایل

)جیهاد به ناسراو ئه حمه د، زۆراب جیهاد ک��ه رک��وک ش���ارى ل��ه س��اڵ��ى )1948( دڵ��پ��اک( خوێندنى قۆناغه کانى سه رجه م له دایکبووه ، ل��ه ک��ه رک��وک ت���ه واوک���ردوه ، درچ���ووى خانه ى بوارى له کارکردنى سه ره تاى مامۆستایانه ، یه که م )1971( ساڵى بۆ ده گه ڕێته وه هونه ر وه ک الڵه که ( کچه )ژی��ان به ناوى ک��ارى ساڵى درامایى ک��ارى و شانۆ ک��ارى ب��ه ه��ارى ب��ه ن��اوى ب��وو )1972(

دزراو.

‌]‌ئا/‌ئاشنا‌عه‌بدواڵ‌[

ژن���ه ه��ون��ه رم��ه ن��د ن��ی��ان ع��ه ب��دواڵ و ده دوێت نوێیه که ى ده رباره ى سیدیه کردنى کۆپى که ده خاته ڕوو ئ��ه وه ش هۆى بۆته هونه رمه ندان به رهه مى ئه وه ش هه ر و سیدیه که ى دواکه وتنى

نیانى نیگه ران کردوه . باسى خۆى وه ک نیان نوێیه که ى دیه سى ته واو ئێستا و ده که م(ه )بیرت به ناوى ده کات بووه ، به اڵم به هۆى ئه وه ى کۆمپانیاکان ئاماده بازاڕه وه ، نه که وتۆته بکڕن، سیدیه که ى نین سیدیه که م »ده ب����وو وت��ى ع��ه ب��دواڵ ن��ی��ان بکه وتایه ته بازاڕه وه ، به اڵم چه ند جارێک ل���ه گ���ه ڵ ک��ۆم��پ��ان��ی��اک��ان��دا گ��ف��ت��وگ��ۆم ته نها ب��ی��ک��ڕن، ئ��ام��اده ن��ی��ن ک�����ردووه ، نیشانداوه ئاماده ى )ڤین( کۆمپانیاى باڵوبکاته وه ، بۆ ئه لبومه که م که به اڵم لێم ناکڕن. بۆیه منیش حه ز

ده که م سیدییه که م لێ بکڕن و ناکه م. قازانجیش چاوه ڕێی

ده مه وێت به و پاره یه کارى باشتر بکه م«.

ن����������اوب����������راو ب���ه ن����ی����گ����ه ران����ی����ه وه ب���اس���ى ل���ه وه ک���رد ت����اوه ک����و ئ��ێ��س��ت��ا ل����ه گ����ه ڵ ه��ی��چ ا یه کد نیا کۆمپاع�����������ه ق�����������دى

له وه ب��اس »کۆمپانیاکان ده ڵێت ن��ه ک��ردووه ، ده که ن که سیدى زۆریان کڕیوه و ژماره یه کى چونکه فرۆشتووه ، سیدیانه یان له و که م زۆر سیدیه ئێستا هه یه ، کردنیان کۆپى کێشه ى تۆمارگاکان و ن��اف��رۆش��رێ��ن ئۆرجیناڵه کان و ده ی��ف��رۆش��ن��ه وه و ده ک���ه ن کۆپى سیدیه کان هاواڵتیانیش ئه و سیدیانه به نرخێکى که متر له

نوسخه ئه سڵه که ى ده کڕن«. باسى نیگه رانیه وه به هونه رمه نده ژنه ئه و ب��ه ه��ۆى کۆپى ل���ه وه ک���رد ک��ه کردنه وه هه قى هونه رمه ند ده خ�����ورێ�����ت، زۆر زۆرب�����������������������ه ى

کۆمپانیاکانیش باسیان له وه کردووه که ئاماده ده که نه وه ، باڵوى ته نها و بکڕن دى سى نین ئه وا بڕوات وا »ئه گه ر ده که ن زه ره ر چونکه

له سه ر ئه رکى خۆم باڵوى ده که مه وه «. تۆمارگاکان له زۆر گله یى عه بدواڵ نیان سیدى له جیاتى کراو کۆپى سیدى که هه یه ئ��ۆرج��ی��ن��اڵ ب��ه ه��اواڵت��ی��ان ده ف��رۆش��ن، ده ڵێت »تۆمارگه کان له سه ر خوێنى ئێمه ى هونه مه ند ده ژین، مه سره فێکى زۆر ده کرێت تا سیدییه ک ب��ه ره��ه م دێ��ت، ب��ه اڵم ئ���ه وان کۆپی ده ک���ه ن و وه زاره ت��ى و حکومه ت پێویسته ده یفرۆشنه وه ، ن��اده ن، مادیمان یارمه تی وه ک رۆشنبیریش که ماوه یه ک تا بکه ن هاوکاریمان ئه وه نده سیدییه ک باڵوده کرێته وه نه هێڵن تۆمارگاکان

کۆپى بکه ن و غه رامه شیان بکه ن«. ده ڵێت رازییه ، نوێیه ى سیدیه له م زۆر نیان )9( له ئه که م« »بیرت به ناوی سیدییه که تراک پێکهاتوه و حه وت گۆرانیان به شێوه زارى سۆرانی و دوو گۆرانیشى به شێوه زارى بادینى ک��ردووه ، گ��ۆران��ی دوو ب��ۆ کلیپیشى وت���ووه ، سیدییه که م گ��ۆران��ی »چ��وار ده ڵێت ن��اوب��راو ل��ه س��ت��ۆدی��ۆی ده ن��گ و ره ن��گ ل��ه ده��ۆک هه ولێر ل��ه گۆرانیشى پێنج و ک��راوه ت��ۆم��ار زۆربه ى کرد کلیپ گۆرانییه کانم که بووه ، پێیانوتم و لێکردم ده ستخۆشیان هونه رمه ندان خه ریکی زۆره ماوه یه کی گ��ۆڕاوه ، ئاستت خوێندنم له موسیقا به شێوه ی ئاکادیمی، له باشتره ئ��ه م��ج��اره م ک��اره ک��ان��ی بۆیه

کاره کانی پێشووتر«.

‌]‌و:‌له‌‌فارسیه‌وه‌‌/‌مه‌نسور‌جیهانى‌[

مه دێلبێرگر(، )س��ان��دی سینه مایی ره خنه گری که نییه ئێرانییه کان له پشیله ئاگاى که س فیلمی و روانینێک به قوبادی(یه )به همه ن ده رهێنانى له ناڕازییه کانی الوه و گه نج له تایبه ت وێنه یه کی ئێران له راپۆرته هه واڵییه کان نیشان ده دات، پێیوایه

به رهه مێکی هونه ریی زیندووه . Sandy ره خ��ن��ه گ��ری س��ی��ن��ه م��ا س��ان��دی م��ه دێ��ل��ب��ێ��رگ��رMadelberger له ماڵپه ڕی سینه مایی )نیویۆرک فیلم( سه باره ت به فیلمی سینه مایی )که س له پشیله ئێرانییه کان خه به ری نیییه ( که له ده رهێنانی سینه ماکاری ناسراو و به ئه زموونی له خه اڵته دا، وه رزه له م نووسیوێتى قوبادی(یه )به همه ن کورد به رایده گه یه نێت خه اڵته کانی بواری فیلمسازی جێیه ک که خاوه ن پاره ترین و ناودارترین نازپه روه رده کان پێشکه ش ده کات ئایا ناتوانرێت خه اڵتێکی که مبایی بۆ ده رهێنه رێک به ئازایه تییه کی

له وه سف نه هاتوو له به ر چاو بگیرێت. ئاماژه ی من بۆ به همه ن قوبادی ده رهێنه ری کوردی ئێرانی که له به ر سه ختگیرییه کانی حکومه ت له سه ر ده رهێنه ره به ناو بهێڵێت. به جێ خۆی زێده که ی بوو ناچار مۆڵه ته کان( )بێ نمونه یه کی دیکه ی به رنامه کانی سه رکوتى ده وڵه تی ئێرانه به ده رکردنی راگه یه ندراوێک بۆ چه ند ده رهێنه ر که به کاره کانیان له فێستیڤاڵه نێونه ته وه ییه کانی فیلم ناسراون، رایگه یاند ئه گه ر بێت و به ر له ره زامه ندی پێشووی الیه نی حکومه ت کارێکی دیکه

پێشکه ش بکه ن، سزا ده درێن. ئه م سزایه به همه ن قوبادیش ده گرێته وه که به فیلمی )که س � درام��ا روانینێکی به نییه ( خه به ری ئێرانییه کان پشیله له دیکۆمێنتی باسی گروپه کانی موزیکی راکی ژێر زه مینی له تاران و کاشان ده کات، خه اڵتی لێژنه ی ناوبژیوانی فێستیڤاڵی

)کانی( به ده ستهێنا. »ئێمه له دژی هونه رمه ندانێک که له به رهه مهێنانی فیلم گه لی بێ مۆڵه ت هاوکاری ده که ن، هه نگاو ده نێین« ئه و بابه ته وه زاره ت��ی فیلمی ئیداره ی پوور سه رۆکی ره زا سه جاد عه لی فه رهه نگ له وتووێژێک له گه ڵ رۆژنامه ی ئینگلیزی زمانی »تهران تایمز« رایگه یاند. به رپرسانی په یوه ندیدار ده توانن هه موو ئه و فیلمانه ی که له ئێران دروست ده کرێن به ر له ده رکردنی وای��ه ج��اری ببیننه وه . دووب����اره کردنیان په خش ب��ۆ م��ۆڵ��ه ت ده رهێنه ره کان بۆ وه رگرتنی مۆڵه تی په خشکردن ناچارن چه ندین

دیمه ن له فیلمه که ال ببه ن. هه رچه ند ژماره یه ک له ده رهێنه ره کان سه رنجیان به م پرۆسه یه نه ده دا، به اڵم سه ختگیرییه کانی ده وڵه تی نوێ نمایش کردنی فیلم به بێ ده ستێوه ردانی ده وڵه ت، تا راده یه ک نه گونجاو کردووه . حوکمی ئه م دواییه سه باره ت به به همه ن قوبادی که به فیلمی )ساتێک بۆ مه ستی ئه سپه کان( له ساڵی )2000( به بردنه وه ی نێونه ته وه ییدا ئاستی له )ک��ان( زێڕینی کامێرای خه اڵتی

ده رکه وت، په خشکردنی فیلمه کانی له زێده که ی خۆی به کرده وه نه گونجاو کراوه و ئه وی ناچار کردووه له ئه وروپا بمێنێته وه . دوور نییه ئه گه ر بێت و هه وڵی گه ڕانه وه ی دووب��اره بۆ ئێران بدات،

ده ستبه سه ر بکرێت.فیلمی )که س له پشیله ئێرانییه کان خه به ری نییه ( که به شێوه یه ی پارتیزانى به به شداریی گروپێکی به رباڵو له هونه رمه ندان و موزیسیانه نا پسپۆره کان و هێمایه کی دژه ده وڵه تی هاته به رهه م،

ده توانێت ببێته هۆکاری ده ستبه سه رکردنی ئه و هونه رمه نده .ب��ه وردب���وون���ه وه ل��ه س��ه ر ئ��ه و الوان���ه ی تینووی گه یشتن به روانینی رۆژئ��اوای��ی��ن، هونه ری و تاکه که سی ئازادییه کانی تایبه تی قوبادی به نه وه ی نائارامی گه نجانی ئێرانی، له به رامبه ر سه رکوته توندوتیژییه کانی رژێم له هه ڵبژاردنه کانی ساڵى رابردوو

به دواوه ، هه ڵفرین ده که وێت.رێزگرتنی به شی ناوبژیوانی لیژنه ی خه اڵتی فیلمه ئ��ه و رێکخراوی نه ته وه یه کگرتووه کانی له فیستیڤاڵی فیلمی کان به ده ستهێنا و ب��ه رده وام له سه ر هێڵی فیستیڤاڵه نێونه ته وه ییه کان ده چه رخێت و به م دواییانه ش چه ندین خه اڵتی له فیستیڤاڵه کانی فیلمی )سائوپولۆ و تالین( به ده ستهێنا. ئه م فیلمه کۆتایی ئه مساڵ له الیه ن کۆمپانیای )ئای ئێف سی( له واڵتی ئه مه ریکا په خش

کرایه وه . ئه و روانینه تایبه ته ى، که دیمه نێکی تایبه ت له گه نج و الوه ناڕازییه کانی ئێرانی له راپۆرته هه واڵییه کان نیشان ده دات، ئه م لێناکرێت. چاوپۆشی و زیندووه هونه ریی به رهه مێکی فیلمه له یه کێک خه اڵته کان، به خشینی نه هاتووه ی له بن وه رزه له م رێگایه ک ناتوانێت خه اڵته کان، به خشێنه ری رێکخراوه کانی ناحه زه سه رکوته ئ��ه م له سه ر شیکردنه وه یه ک که ببینێته وه هونه ریی و سیاسییه بدات له به همه ن قوبادی به هۆی کاره ته واو و بێ عه یبه هونه رییه که ی و ئازایه تی تاکه که سی له نیشاندان و

به دیکۆمێنت کردنی ده نگی نه وه ی خۆی رێز بگرێت.

دیهونه‌رمه‌ند‌نیان‌عه‌بدواڵوبان‌قهمه‌‌به‌ه‌یمه‌کفیلله‌‌ک‌ه‌یه‌گرت

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2711/11/18

8

ژنان

دووشه ممه 2011/2/7 - 2711/11/18 ساڵی یه که م ژماره 43

9

ئه‌ده‌ب‌و‌هونه‌ر ‌]‌ئا/‌مه‌ستوره‌‌مه‌حمود‌[

له دواى به کارهێنانى وشه ى )جێنده ر( وه رزش وه زاره تى یاسایه کى پرۆژه له و الوانى حکومه تى هه رێمى کوردستان، چه مکى م��ه ڕ له زۆر باسێکى و قسه باش و الیه نه به کرا )جێنده ر( وشه ی

خراپیه کانیه وه ، هه م له الیه ن حزبه ئیسالمیه چاالکوانان و الی��ه ن له ه��ه م سیاسیه کان، ئه وانه ى تر تایبه ت ژن��ان رێکخراوه کانى الیه ن له هه میش فێمنیستین، فکرى هه ڵگرى مزگه وته کان. مینبه رى ئاینى و مامۆستایانى له م نێوه نده دا لێک تێنه گه یشتن و هێرشکردنه ئێستاش ت��ا ک��ه ب��وو دروس���ت یه کتر س��ه ر مه سه له یه دا ل��ه و ڕوون ده رئه نجامێکى پرۆژه که ى هه رێمیش سه رۆکى ده رنه که وت،

گه ڕانده وه بۆ په رله مان بۆ گفتوگۆکردن. )گۆڕانکارى دروشمى ژێ��ر له مه به سته و ئ��ه و بۆ و پیاو رۆڵى کلتوریه کانى کۆمه اڵیه تى و شێوازه له ژن هۆکاره بۆ بنه بڕکردنى جیاکارى نه ریته باوه کان(. خ��ان��ه ى زان��س��ت��ى م��ه ده ن��ى ب��ه ه���اوک���ارى رێ��ک��خ��راوى له سه ر ک����راوه ى گفتۆیه کى ن��ه روی��ج��ى )NPA(ى مه فهومى )جێنده ر ( ڕۆژى )2011/2/3 ( له هۆڵى )ئوتێل مه م و زین( له سلێمانى بۆ هه ریه ک له )ئاشتى عه زیز( ئه ندامى لیژنه ى ژنان له په رله مانى کوردستان، )م.عه تا ئیسالمى، کۆمه ڵى له به رزنجى( )د.قومریه پێنجوێنى( نوێنه رى زانایانى ئاینى، )م.عومه ر فارس( نوێنه رى وه زاره تى ئه وقاف، )کنێر عه بدواڵ( چاالکوانى

ژنان و نوێنه رى یه کێتى ژنانى کوردستان سازدا. بۆچونه کانیان و بیر پێى ب��ه ل��ه م��ان��ه ه��ه ری��ه ک

چه مکى وشه ى جێنده ریان لێکدایه وه ، د.قومرى پێیوابوو رێگه خۆشکه ر یاسایه دا له و وشه یه ئه و به کارهێنانى بۆ به هانه یه ک و ببێته تردا یاساکانى له که ده بێت

مه به ستى تر به کاربهێنرێت. به فره دیده وه له وه کرد، ئه گه ر باسى کنێر عه بدواڵش باس له چه مکى وشه ى )جێنده ر( بکه ین ناتوانین کورتى پیاو ڕه ه��اى یه کسانى واتایه کدا، ته نها له بکه ینه وه ژن به و واتایه نایه ت ته نازول له مه سه له بایه لۆجیه کان به بکرێت تێکه ڵکێش ئاین نابێت له وکاته دا بکات، م��ه س��ه ل��ه ى ک��ۆی��ل��ه ک��ردن��ى ژن���ان���ه وه ، ب��ۆی��ه زۆر کات

مه سه له ى باسکردنى ژنان بۆته هێڵى سور الى ئه وان.ب��ۆ م��ه ف��ه��وم��ى وش���ه ى جێنده ر ئ��اش��ت��ى ع��ه زی��زی��ش کایه وه دێته کۆمه اڵیه تى جۆرى به واتاى وتى:جێنده ر له گه ڵ زۆربه شمان نه بێت، بایه لۆجى مه سه له ى ته نها بابه ته ل��ه و به رگریشمان هه بێت، شێواندن نین ئ��ه وه دا نه هاتووه دواکه وتوو مه فهومێکى به چونکه ک��ردووه ، له و یاسایه دا، تا ئێستاش یاسایه کى سه ربه خۆ له سه ر جێنده ر نه بووه ، ئه وه ى وه زاره تى وه رزش و الوانیش ته نها له رسته یه کدا باس کراوه ئه ویش ده ڵێت: )باڵوکردنه وه ى هۆشیارى جێنده ر له نێوان هه ردوو ڕه گه زدا( که ئه مه ش نێگه تیڤ. نه ک پۆزه تیڤه الیه نێکى ئێمه ب��ڕواى به مه فهومى بۆ لێکدانه وه ى پێنجوێنیش عه تا مامۆستا جێنده ر ئه وه بوو که به )12( واتا دێت هه ندێک له و

ئه و پێشیوابوو خراپن، هه ندێکیشیان باشن و واتایانه تورکییه وه له نه فارسى له نه عه ره بى له نه وشه یه ئه گه ر وه رگیراوه ، ئینگلیزیه وه له به ڵکو وه رنه گیراوه ، وه رگێڕدرێته سه ر زمانى عه ره بى به واتاى سێکس دێت، وش��ه ى یاسایه ک ه��ه ر ئاینى زان��ای��ه ک��ى وه ک بۆیه تێدا بێت له گه ڵیدا نین، زه مان چیه دواتر بۆ جێنده رى

ئاراسته یه کى سێکسى به کار نه هێنرێت. مامۆستا عومه ر فارسیش له وه زاره تى ئه وقاف وتى: هیچ کات له گه ڵ ئه وه نه بووین مینبه رى مزگه وته کان ئه و به کاربهێنرێت، ده شبوو کاتێ ئاراسته ى خراپ بۆ وشه یه ئه و به کارهێنانى واتاى په رله مان چووه یاسایه له و بڕگه یه دا رونبکرایه ته وه تا ئه و هه رایه ى نه نایه ته وه ، ل��ه ه���ه ر شوێنێک ن��اش��ب��ێ��ت رێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى ژن���ان و بیر له گه ڵ و قسه یه کى کرد ئاینى مامۆستایه کى بۆچوونى ئه وان نه هاته وه ده ست بکه ن به هێرش کردن.

دواى لێکدانه وه کانى ئه وان گفتوگۆیه کى زۆر له سه ر ئه و چه مکه له الیه ن ئاماده بووانه وه کرا زۆربه ى پێیوابوو به و نیه که ترسناک ئه وه نده ئه و وشه یه به کارهێنانى

شێوازه هه راى نایه وه . دواى ئه وه هه ریه ک له )د.عالیه فه ره ج( که دکتۆراى له بوارى جێنده ر هه یه له رووى زانستى کۆمه اڵیه تیه وه لێکدانه وه یه کى زانستیانه و تێروته سه لى له سه ر چه مکى زۆره و جێنده ر مه فهومى وت��ى: ک��رد، جێنده ر وش��ه ى

له دواى یه ک قۆناغێکى و واتا چه ند یه کى هه یه ، بۆیه پێیوابوو ئه وه ئه قڵ و الیه نه ئه توانێت تاکه کانه بیرکردنه وه ى به کاربهێنێت، چه مکه ئه و باشه کانى پ��ێ��ش��ی��واب��وو ئ���ه و چ��ه م��ک��ه ل���ه رووى زانستیه وه ئه وه نده ترسناک نیه ، چونکه نه ئێمه که هه یه قۆناغى کۆمه ڵێک کلتورمان نه ئاینمان نه الیه نى سیاسیمان رێگه خۆش ئه وسه ره که ى خ��راپ و کۆتایى چه مکى بۆ ناکات ج��ێ��ن��ده ر، ب��ۆی��ه ش��ه ڕک��ردن ل��ه س��ه ر چ��ه م��ک هه ڵه یه ، چونکه ئێمه زۆربه مان له ژیانى رۆژانه ماندا به کردار لێنه ناوه ، ناومان ته نها ک��ردووه جێنده ر له سه ر کارمان ناو دێنه چه مکانه ى ئه و هه موو کرد پێشنیارى بۆیه پێویسته نیه . شه ڕه به و پێویستى کۆمه ڵگاکه مانه وه ئه وانه ى هه م خۆیان ده که نه خاوه ن ئه و چه مکه و پێیان باشه هه م ئه وانه شى ره تیده که نه وه و پییان خراپه سه ره تا دراسه ى وردى له سه ر بکه ن دواتر ئه و گفتوگۆیه ى که

پێویستیش ناکات بیکه ن. سۆسۆلۆژیه وه رووى له سه رنج، مامۆستا دواتریش چه ند سه رنجێکى داو باسى له وه کرد که )4( قوتابخانه هه یه ، باس له جێنده ر ده کات هه ر که سێک بیروبۆچونى پێشى دێته وه ، قوتابخانه دا کام له گه ڵ ده زانێت خۆى له خ��ۆى ک��راوه که مێینه به لێره وشه یه ئ��ه و واب��وو

بنه ڕه تدا بۆ هه ردوو ره گه زه . بیروبۆچونه کۆکردنه وه ى سیمیناره ش ئه م ئامانجى )جێنده ر( وش��ه ى مه فهومى س��ه ر له ب��وو جیاوازه کان شیکرنه وه ى له ڕووى ئاینى و زانستى و بیر و بۆچوونى

ژنانه وه .

‌]‌ئا/‌زانیار‌داقوقى‌[

رووى ل��ه ئێمه ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى ک���ات زۆر بوونى دروست هۆکارى بۆته کۆمه اڵیه تیه وه دیارده ى کێشانه له و یه کێکیش زۆرکێشه ، ئایا بێت هۆکارێک هه ر به جا قه یره کچیه ، دایک و باوک تاوانباره یان کچه که خۆى یان ناوچه که ، سیاسى بارودۆخى یان کۆمه ڵگا قه یره کچ ده بنه ئه وانه ى زۆرب��ه ى چونکه سه رچاوه یه کى دارایى ئازادیان نیه که دواتر

بتوانن بژین و منه تیان به که س نه بێت ناسک، ته مه نى له )35( ساڵیک تێده په رێت، به ژن و پیر که سێکى ده درێته زۆره ملێ به ناچارى و ئاڵۆزى له پر ژیانێکى هاوسه ریشى ژیانى م��ردوو، پێ کۆتایى به ر په ناده باته بۆیه گرفته ، و کێشه و هێنانى ژیانى، خه ڵکانى کۆمه ڵگاش له جیاتى ئه وه ى خه مى گرانى ژیانه که ى بخۆن، بگره مردنه که شى به

ناوده به ن. سوکایه تى

سه یوان که ریم ده روێش کوڕێکى ته مه ن )30( ساڵ دانشتوى داقوق وتى: ئێمه ناوچه یه کى عه شایه رین تا ناوچه که ى له رزیو کۆنى ته قالیدى و عادات ئێستا بدرێته کچه کانمان نه بین رازى ک��ه م���اوه ، ئێمه هه رچه نده نه بێت، عه شره ته له و گه ر دیکه که سێکى هاوعه شره ت به اڵم یه کترن، هاوعه شقى کچ و کوڕ کۆمه ڵگاى وتیشى: سه یوان پێنادرێت. رێگه یان نین ئ���اره زوى خۆى ب��ه ب��ۆ ک���وڕان رێ��گ��ادراوه ک��ه ئیمه که سێک عاشقى ی��ان بکات کچێک ه��ه ر داواى داوا خۆى ئ��اره زوى به کچ نیه گونجاو به اڵم بێت، بکات به شێوه یه کى ئاشکرا کوڕێکى به دڵ بێت ئه مه زۆر که کرد ل��ه وه ش باسى سه یوان س��وره . هێڵێکى بۆ مام کچى ئ��ه وه ى رێگرى به هۆى قه یره کچان له شوو دواتر نه دراوه به و کچه رێگا نه بووه کوڕه مام

بکات. باس ساڵه ، )28( ته مه ن کچیکى )ش.ئ.ک( ده ک��ات و کوڕێک خ��ۆى و نێوان خۆشه ویستی له خۆشه ویسته که م یان هه ڵده بژێرم مه رگ )یان ده ڵێت هه ڵده بژێرم(. )ش( وتیشى: زۆرجار ئه و کوڕه هاتۆته ماڵى بیانوێک هیچ ب��ێ ب��ه ب��اوک��م ب��ه اڵم داواى، که سایه تى جاریش چه ندین و نییه به دڵ کوڕه که ى ب��ه ن��اوب��ان��گ��ى ن��اوچ��ه ک��ه ى ره ت���ک���ردۆت���ه وه ه��ی��چ ئ��اس��ان��ک��اری��ی��ه ک ن��ی��ه دڵ��ى پێخۆشبکه م. )ش( باسى ئه وه ى س��اڵ��ى )5( دواى ده ک�����رد تێده په ڕێت ته مه نى دیکه ه���ی���چ گ���ه ن���ج���ێ���ک ب��ۆ ه��اوس��ه رى پێکهینانى روون��اک��ات��ه م��اڵ��ه ک��ه ى. ل�����ه وه ش زی���ات���ر ت��وان��اى ژێر ل��ه نیه چ��اوه ڕوان��ى ده س��ه اڵت��ى ب��اوک��ى ئ��ازاد بێت و کوشتن به چاره سه ر ئ���ه وه ى کۆتایى ب��ۆ داده ن��ێ��ت

بێنێت. باوکى به زیندانه که ى )د.ئ( له داقوق وتى: خۆشکێکم ده بێت. س��اڵ )50( ته مه نى هه یه

داواک����ارى خۆشکه که ى ج��ار ده ی���ان خ��ۆى ب��ه وت��ه ى ن��ه ب��ووه رازى بێت به ئ��ام��اده ب��اوک��ى ب��ه اڵم ه��ات��ووه ،

هاوسه رگیرییه که ى. دانیشتوى به هجه ت ئه مجه د پ��ارێ��زه ر ل��ه وب��اره ی��ه وه داقوق ده ڵێت: هۆى مانه وه ى قه یره کچ له کۆمه ڵگاى ئێستاش تا که کۆنه وه یه کلتوره به و په یوه ندى ئێمه کوڕێک زۆرجار یان ماوه ، عه شایه ره کان ناوچه له

که ده کات ئه وه هه ڕه شه ى ده کات کچێک له حه ز زۆر یان بکات، شوو کچه ئه و نابێت هه تایى هه تا خزمه تکردنیان هۆى به کچان وارس��ى ب��اوک و له پارێزه ره ناده ن و ده مێنێته وه . ئه و کچه کانیان به شوو مادده ى له که که سێتى بارى یاساى به پێى وتیشى: له رێ��گ��رى نیه که سێک بۆهیچ ه��ات��ووه ، )9(دا برگه ى له بکات. دروست به شوونه دانى کچ به رده م خود یا که سێک هه ر ده ڵێت: مادده یه ئه و دوات��رى به شوونه دانى له بێت رێگر کچه ئه و وارسێکى هه ر له سکااڵ دادگا له کچه که ئه وه دواى کچه که ى، پێى به دادگ��ا ئ��ه وا بکات، تۆمار پێنه دانى دژی ماوه ى )3( ساڵ بارى که سێتى یاساى )9( مادده ى کردن، دادگایى بێ به ده کرێت زیندانى که سه ئه و کچ بۆى هه یه له )15( ساڵ به شوو بدرێت و دواى

رێگره که ى دژی ل��ه سکااڵ ده ت��وان��ێ��ت س��اڵ )18(ناوى به کچه که که سوکارى یاخود بکات، تۆمار

ئه و کچه وه سکااڵ دژ به رێگرتنى تۆمار بکات. د.ئ��ه م��ی��رخ��وداک��ه ره م م��ام��وس��ت��اى ک��ۆم��ه ڵ��ن��اس له گ��ه ڕان��ده وه قه یره کچى دی���ارده ى سلێمانى، زان��ک��ۆى کۆمه ڵگاى بیروبۆچونى له وانه هۆکارێک، بۆچه ند بۆ گ��ه ڕان��ده وه دیکه ى هۆکاریکى ی��ان دواک��ه وت��وو له م��ان��ه وه ی��ان ل��ه ب��وون به شیک ک��ه خ��ۆی��ان کچان له وتیشى: خ��وداک��ه ره م ن��ه دراون، به شوو که ماڵه وه تا رێگر بوونه ته دایک و باوک ئیمه کۆمه ڵگاى خێڵ بمێنێته وه ، نه کات و ش��وو کچه که یان ئ��ه وه ى شیربایى، ماره یى و کردنى دی��ارى ی��ان عه شره ت و زۆرج��ار یان کچان، قه یره بوونى هۆى بۆته ئه مه ش که س دوو نه گونجانى له سه ر کاریگه رى خۆبایى له دروستکردوه ، د.ئه میر رونیکردوه که دیارده ى مانه وه ى کچان جیاوازه له سه رده مێکه وه بۆ سه رده مێکى دیکه ، ئه مه ش زیاتر له گونده کاندا بووه ، خوداکه ره م وتیشى: که سانێک هه ن مامۆستا و رۆشنبیر و فه رمانبه رن تا ئێستا شوویان نه کردوه به نیازى ته واوکردنى خوێندنن،

یان زۆرجار پاره و ماڵ هۆکارى قه یره کچى بوون. ده که ن ل��ه وه باس سۆسۆلۆجیاش ب��وارى پسپۆرانى که ته مه نى گه نج به تایبه تى کوڕ له )23 بۆ 27( بۆ هاوسه ریگری، پرۆسه ى بۆ کاته باشترین ساڵ

کچانیش ته مه نى )20 بۆ 24( ساڵ. ساڵ )40( ته مه ن )پ.ک( دیکه وه الیه کى له ده ڵێت: تا ئێستا که س رێگرم نه بووه شوو بکه م، به اڵم قسمه ت نه هاتۆته پێشم شوو بکه م، ماوه ى )20( ساڵه ئه و به اڵم خۆم، دڵى به ده که م که سێک چاوه ڕوانى به اڵم هه یه ، داواک��ارم زۆر هه رچه نده نه بووه ، که سه

هیچیان به دڵى خۆم نین. نه یویست که ساڵ )45( ته مه ن کچێکى هه روه ها ناوى ئاشکرا بکات وتى: له سه رده مى منداڵیم دایکم و باوکم دامیان به که سێک به رامبه ر به ژنى براکه م واتا ژن به ژن، به اڵم دوایى که گه وره بوین که سمان و ئێستا ماومه ته وه تا نه بوو، منیش به دڵ یه کترمان

شووم نه کردووه .

ڤیان و ئه له فته ریا دوو نه ته وه و یه ک هێڵى ئازادی ژنان

له گه ڵ سه لمێنه رى ئه و سه رچاوه ى که راستییه ى ه���ه م���وو چ���ه وس���ان���ه وه و ده س��ت��ه اڵت��داری��ه ت��ی��ه ک��ان��ه ل��ه ک��ۆی��ل��ه ک��ردن و سه رکوتکردنى ژنانه وه ده ستى پێکردووه . ئه گه ر هه ر شۆڕش و بزوتنه وه یه ک له ئاستێکى قوڵدا به هه ستیارى ئه م خاڵه وه هه نگاویان نابێت ئه و بزوتنه وه یه توانیویه تى خۆى له شکست رزگار کورد گه لى ئازادیخوازى بزوتنه وه ى بکات. به پێشه نگایه تى ڕێبه رى گه لى کورد به ڕێز شۆڕشێکى تاکه وه ک ئۆجه الن عه بدوڵاڵ مۆدێرن توانیویه تى نرخاندنى زانستى و بابه تیانه بۆ کێشه کانى کۆمه ڵگا بکات. به ڕێزی زۆر رادیکااڵنه سیسته مى پیاوساالرى ره خنه کردووه نێگه تیڤه کانى له سه ر تاکى و کاریگه رییه ژن و پیا و له ب��وارى زهنی و جه سته یی و سایکۆلۆژی و رۆحیدا به شێوه یه کى زانستیانه شرۆڤه کردووه ، له پێناوى ئاواکردنى که سایه تى ژن و پیاوى ئ��ازاددا هه موو تواناکارییه کانى خ��ۆى ت��ه ڤ��گ��ه ر ک�����ردووه . ل��ه ئه نجامدا به گه وره ترین ئ��ازادی��خ��واز ژن��ى پێشه نگایه تى به رپاکردووه ، مۆدێرنى دیموکراتى شۆڕشى جیاواز له ژنى کورد به ده یان ژنى له نه ته وه کانى وه ک عه ره ب، تورک، فارس، ئه ڵمان، یۆنان، شێوه یه کى به و...ه��ت��د هۆڵه ندى رووس و چاالک جێى خۆیان له ناو تێکۆشاندا گرتووه . سیسته مى ئ���ه م���ان���ه دا ب���ه رام���ب���ه ر ل���ه ده سه اڵتدارێتى و عه قڵییه تى پیاوساالرى و رق و قینى ده وڵه تانى داگیرکه ر له کوردستاندا و بێ ئیراده یی هێزى نۆکه ر هاتنه الى یه کتری و به گه له کۆمه یه کى نێوده وڵه تى به ئامانجى ک��ورد و گه لى ب��زوت��ن��ه وه ى سه رکوتکردنى بزوتنه وه ى ئازادیخوازى ژنان رێبه ر ئۆجه النیان به دیل گرت. کچان و ژنانى شۆڕشگێڕیش به هه ستکردنیان به مه ترسیه کانى پیالنگێڕى بۆ س��ه ر تێکۆشانى ئ��ازادی��خ��وازان��ه ى ژن��ان، وه ک په رژینێکى ئاگرین گه وره ترین چاالکى گیانبازیان ئه نجامدا. ڤیان جافیش یه کێکه له و کچه شۆڕشگێڕانه ى باشورى کوردستان که له دوای ده ساڵ تێکۆشانى بێ وچانى زۆر فیداکارانه له ژیاندا له خزمه تى ئازادى ژن و ته واوى گه لى کورددا پێشه نگایه تیه کى بڵندی کرد. له دواى ده ربازبوونى هه شت ساڵ به سه ر تێپه ڕبوونى گه له کۆمه ى نێوده وڵه تیدا که کار بۆ سڕکردن و بێ ئیراده کردنى گه لى کورد و چه واشه کردنى هێڵى ئ��ازادى ژن��ان ده ک��را، )ڤیان جاف( له پێناوى به ئاگاهێنانه وه ى هه موو هه ست و ویژدانه نوستوه کان بۆ به رپه رچدانه وه ى گه له کۆمه ی نێوده وڵه تی و بۆ به ده نگهاتنه وه ى گه وره ترین ژن��ان ئازاره کانى ئێش و هه موو کرد و چاالکییه کى بڵند ناڕه زایی ده نگى گیانبازى ئه نجامدا و به هێزترین مانیفه ستۆى ک��رد، ژن���ان پێشکه شى ئ����ازادى ژیانێکى په یامى فه لسه فه ى ژیانێکى ئازاد و مردنێکى شه ره فمه ندانه ڕاده گه یه نێت و له مردن ژیانێکى

بێ مردن ده خوڵقێنێت. ئه م ده نگه بێ ئه وه ی سنوربناسێ گه یشته یۆنان و ژنانی ئه وێشی هه ژاند. یه کێکیش ئینته رناسیۆناڵ شۆڕشگێڕ و ژن��ه ل��ه وان��ه )ئه له فته ریا( بوو که به ره گ��ه ز یۆنانییه و لێگه ڕینى له گه ڵ ب��وو، زانکۆ خوێندکارى ئ��ازادی��دا و له ناخه وه هه ستکردنى به ب��ه دوای نرخه کانی ده ڵێت »من قوتابى شه هید ڤیانم« و بێ ئه وه ى سنورى نه ته وه ، چین، ده وڵه ت، ئاین و ته مه ن بناسێت له گه وره ترین باخچه ى ئه سینا به چاالکییه کى گیانبازى ئاگر له ده مامکى دوو رووییانه ى دیموکراتی لیبراڵی ئه و واڵته

به رده دات. به ڵێ ڤیان و ئه له فته ریا دوو نه ته وه ی جیاواز پاراستنى هێڵى له خ��اوه ن یه ک هه ڵوێستن ئه م هه یه ژناندا. کێ ئ��ازادى راسته قینه ى راستیانه نه بینێت؟ بۆچى ئه م هێڵه ئه مڕۆ له که سایه تى ڕێبه ر ئۆجه الندا له الیه ن پالنگێڕانه وه ده که وێته ژێر لێپرسینه وه ؟ چونکه سیسته مى سه رمایه دارى مۆدێرنیته و هه موو ده سه اڵتداران له سه رکه وتنى ئه م هێڵه دا مردنى خۆیان ده بینن و ئیتر ناتوانن وه ک پێنج هه زار ساڵى ڕابردوو ژن به ئاره زوى خۆیان بکه نه کۆیله ، موڵک، کااڵ و له بازاری پیاوساالریدا به کاری بهێنێت. تێکۆشانى ئازادیخوازانه ى ژنان به پێشه نگایه تى به هانه کانى کۆیالیه تى ت��ه واوى ژنى ک��ورد پوچه ڵکرده وه ، پێویسته ئێمه ش خاوه نداری له م

نرخانه بکه ین.

گه الوێژ شارباژێری

جیهاد دڵپاک:سیناریستێکی باشمان نیه خه می گه نجان و ژنان بخاته به رباس

پێویسته غه رامه بکرێننیان عه بدواڵ: تۆمارگه کان له سه ر خوێنى ئێمه ى هونه رمه ند ده ژین

‹‹ به پێى یاساى بارى که سێتى که له مادده ى )9( هاتووه ، بۆ هیچ که سێک نیه رێگرى له به رده م به شونه دانى کچ

دروست بکات

خوێندنه وه ی جیاواز بۆ )جێنده ر( ژنان و پیاوانی ئاینی کۆده کاته وه

دیارده ى قه یره کچى له که رکوک روو له زیادبوونه

ره خنه گری نیویۆرک: فیلمی پشیله ئێرانییه کان به رهه مێکی

هونه ریی زیندووه

‌]‌دیدارى/‌گۆڤار‌عوسمان‌[

نزیکه ى که دڵپاک جیهاد هونه رمه ند شانۆدا و درام���ا ب���وارى ل��ه ساڵه چ��ل رۆژنامه ى دیدارێکى له ده ک��ات خزمه ت گرفتانه و ئاسته نگ له و باس )چه تر(دا دراما و شانۆ توشى ئێستادا له ده کات هونه رمه ندى پێیوایه دڵپاک هاتووه ، خه ڵکى، بۆ بوو په یام خاوه نى ج��اران هونه رمه نده ى »ئ��ه و وای��ه بۆچونیشى گرنگه بێت، باش سوارچاکێکى ده یه وێت فکر، فه لسه فه ، له بکات چه ک پڕ خۆى

ئه ده ب و کلتور«.

هونه ریه کانت ک��اره سه ره تاى چه تر: هونه ریه ى کاره ئه و پێکرد، ده ستى چۆن چى له الت مابێته وه به زیندویى تائێستا

بووه ؟ الڵه که ( کچه )ژی��ان به ناوى ک��ارم یه که م �که رکوک و هه ولێر له بوو )1971(دا ساڵى له ن��م��ای��ش��ک��را و ی��ه ک��ه م ک���ارى درام���ای���ى ب��ه ن��اوى له کات و به رهه مه هه ر دیاره دزراو(ه . )به هارى و شوێنى خۆیدا تام و چێژى جیاواز و تایبه تى و به هاى فکرى و هونه رى هه یه ، ره نگه هونه رمه ند خۆم بۆ ب��ه اڵم بێت، الپه سه ند کاره کانى هه موو )بارام کاره کته رى بووه ، په سه ند کاره کته رم دوو )جه لیل ده رهێنانى که م��ه رگ��ه وه ( ک��ه ژاوه ى له ڕیشه ( )مامه که سێتى له گه ڵ ب��وو، زه نگه نه ( بوو بینی که سێتییه ى ئ��ه م زۆر خه ڵکێکى ک��ه یاخود بیست بووى بۆ منیش قورس بوو، ئه م دوو

له ک��ارى شانۆشدا ب��ووه ، ج��وان ک��اره ک��ت��ه ره م پێ و ئارتا( )پردى ناچێته وه بیرم قه د که کارێک ئاوابوو( )مانگى له شاره وانى سه رۆکى که سێتى

دا بوو. چه تر: بۆچى کارى هونه رى سه رده مانى له گه ڵ ده ب��رێ��ن، ن��او گرنگ به پێشوو زیاتر پێداویستیه کان ئێستادا له ئه وه ى له م بۆشاییه ک چ ت��ره ، پێشکه وتوو و

قۆناغه دا بۆته هۆکارى که م و کورتیه ؟ � ئه و ناونانه به ڕاست نازانم له به ر ئه وه ى هه موو س��ه رده م��ێ��ک ب��ه ره��ه م��ى ج��وان��ى ت��ێ��داب��ووه ، ب��ه اڵم راپه ڕینه وه پێش له بۆچى وه ریبگرین به گشتى به رهه مه کان بینه رێکى باشیان هه بوو، له به ر ئه وه ى چى ده یزانى هه بوو بابه تێکى جاران هونه رمه ندى هه روه ها خه ڵکى، بۆ بوو په یام خاوه نى ده ک��ات، گرنگ ب��ه الی��ه وه و تێده گه یشت ن����اوه ڕۆک ل��ه خه ریکى ئ��ه وه ن��ده ى ئێستا ب��ه اڵم کاربکات، ب��وو خ��ۆده رخ��س��ت��ن��ه ، خ��ه ری��ک��ى ک���ارى گ��رن��گ ن��ی��ه و هاوبه شى زمانێکى بینه ردا ل��ه گ��ه ڵ نه یتوانیوه هه بێت. ئێستا هونه رمه نده گه نجه کان هێنده بیریان هونه ریه که په یامه الى بیریان ده رکه وتنیانه ، الى نیه ، هه ر له به ر ئه وه یه زۆرکات ته ماشاى هه ندێک باسکرد؟ چى ده ڵێم دوات��ر ده ک��ه م هونه رى ک��ارى خه ڵکه ئیتر تێنه گه م، هونه رمه ندێکم من باشه

تێده گات. ئاساییه که چۆن کارانه ى ئه و چاره سه رکردنى چه تر: ده ستیان ئه مڕۆ گه نجه کانى هونه رمه نده په یامێکى نه توانن به جۆرێک داوه ت���ێ

ڕونیان هه بێت بۆ بینه ر چۆن ده بێت؟ ئ��ه و پێویسته و ن��اخ��وێ��ن��م��ه وه پ��ی��ر و گ��ه ن��ج �

بێت، باش سوارچاکێکى ده یه وێت هونه رمه نده ى گرنگه خۆى پڕ چه ک بکات له فه لسه فه ، فکر، ئه ده ب و کلتور، ئه گه ر له مانه تێنه گه یت ناتوانى

بکه یت. نمایش باش هونه رێکى ئه مڕۆش تا ژن رۆڵى پێتوانیه چه تر: و الوازه ه��ون��ه ری��ه ک��ان��دا ک���اره ل��ه ن��او له چ��االک شێوه یه کى ب��ه ن��ه ت��وان��راوه

بواره که دا ده رکه وێت؟ جیهاندا له بکه ین ته ماشا وردى به ئه گه ر �تائێستا وای��ه بۆچونم ب��ه اڵم هه یه ، کێشه ى ژن ئێمه واقیعى بۆ ن��ه ک��راوه ب��اش خوێندنه وه یه کى ل���ه ب���اره ى گ��رف��ت��ى ژن���ان���ه وه ده پ��رس��م ئ��اخ��ۆ ئێمه لێکۆڵینه وه یه ک هه یه باشمان سیناریستێکى کێشه ى پێموایه ئه وه له به ر بکات، الیه نه ئه م بۆ به وه ى له وانه ى کێشه ى گه نجان، زۆرترمان هه یه

و دراوسێ له گه ڵ خۆى نه ماوه جاران وه ک ده وروبه ر به راورد بکات، به ڵکو خۆى له گه ڵ ده ڵێم بۆیه ده کات، به راورد رۆژئاواییه ک نیه خه مى گه نجان باشمان سیناریستێکى بخاته ه���ون���ه ره وه رێ��گ��ه ى ل��ه ژن���ان و

به رباس. دراماى به سه باره ت چه تر: به شى ل��ه ئ��ای��ا گ���ه رده ل���ول یان تۆ گ��ه رده ل��ول سێهه مى ه���اوس���ه ره ک���ه ت )رون����اک( ب��ه ش��داری��ت��ان ه��ه ی��ه ی��ان

به شداریت کردوه ؟ و خ�������ۆش�������م ب�������ه ڵ�������ێ �ه��اوس��ه ره ک��ه ش��م ب��ه ش��داری��ن و

پێشوو. به هه مان رۆڵى

پرۆفایل

)جیهاد به ناسراو ئه حمه د، زۆراب جیهاد ک��ه رک��وک ش���ارى ل��ه س��اڵ��ى )1948( دڵ��پ��اک( خوێندنى قۆناغه کانى سه رجه م له دایکبووه ، ل��ه ک��ه رک��وک ت���ه واوک���ردوه ، درچ���ووى خانه ى بوارى له کارکردنى سه ره تاى مامۆستایانه ، یه که م )1971( ساڵى بۆ ده گه ڕێته وه هونه ر وه ک الڵه که ( کچه )ژی��ان به ناوى ک��ارى ساڵى درامایى ک��ارى و شانۆ ک��ارى ب��ه ه��ارى ب��ه ن��اوى ب��وو )1972(

دزراو.

‌]‌ئا/‌ئاشنا‌عه‌بدواڵ‌[

ژن���ه ه��ون��ه رم��ه ن��د ن��ی��ان ع��ه ب��دواڵ و ده دوێت نوێیه که ى ده رباره ى سیدیه کردنى کۆپى که ده خاته ڕوو ئ��ه وه ش هۆى بۆته هونه رمه ندان به رهه مى ئه وه ش هه ر و سیدیه که ى دواکه وتنى

نیانى نیگه ران کردوه . باسى خۆى وه ک نیان نوێیه که ى دیه سى ته واو ئێستا و ده که م(ه )بیرت به ناوى ده کات بووه ، به اڵم به هۆى ئه وه ى کۆمپانیاکان ئاماده بازاڕه وه ، نه که وتۆته بکڕن، سیدیه که ى نین سیدیه که م »ده ب����وو وت��ى ع��ه ب��دواڵ ن��ی��ان بکه وتایه ته بازاڕه وه ، به اڵم چه ند جارێک ل���ه گ���ه ڵ ک��ۆم��پ��ان��ی��اک��ان��دا گ��ف��ت��وگ��ۆم ته نها ب��ی��ک��ڕن، ئ��ام��اده ن��ی��ن ک�����ردووه ، نیشانداوه ئاماده ى )ڤین( کۆمپانیاى باڵوبکاته وه ، بۆ ئه لبومه که م که به اڵم لێم ناکڕن. بۆیه منیش حه ز

ده که م سیدییه که م لێ بکڕن و ناکه م. قازانجیش چاوه ڕێی

ده مه وێت به و پاره یه کارى باشتر بکه م«.

ن����������اوب����������راو ب���ه ن����ی����گ����ه ران����ی����ه وه ب���اس���ى ل���ه وه ک���رد ت����اوه ک����و ئ��ێ��س��ت��ا ل����ه گ����ه ڵ ه��ی��چ ا یه کد نیا کۆمپاع�����������ه ق�����������دى

له وه ب��اس »کۆمپانیاکان ده ڵێت ن��ه ک��ردووه ، ده که ن که سیدى زۆریان کڕیوه و ژماره یه کى چونکه فرۆشتووه ، سیدیانه یان له و که م زۆر سیدیه ئێستا هه یه ، کردنیان کۆپى کێشه ى تۆمارگاکان و ن��اف��رۆش��رێ��ن ئۆرجیناڵه کان و ده ی��ف��رۆش��ن��ه وه و ده ک���ه ن کۆپى سیدیه کان هاواڵتیانیش ئه و سیدیانه به نرخێکى که متر له

نوسخه ئه سڵه که ى ده کڕن«. باسى نیگه رانیه وه به هونه رمه نده ژنه ئه و ب��ه ه��ۆى کۆپى ل���ه وه ک���رد ک��ه کردنه وه هه قى هونه رمه ند ده خ�����ورێ�����ت، زۆر زۆرب�����������������������ه ى

کۆمپانیاکانیش باسیان له وه کردووه که ئاماده ده که نه وه ، باڵوى ته نها و بکڕن دى سى نین ئه وا بڕوات وا »ئه گه ر ده که ن زه ره ر چونکه

له سه ر ئه رکى خۆم باڵوى ده که مه وه «. تۆمارگاکان له زۆر گله یى عه بدواڵ نیان سیدى له جیاتى کراو کۆپى سیدى که هه یه ئ��ۆرج��ی��ن��اڵ ب��ه ه��اواڵت��ی��ان ده ف��رۆش��ن، ده ڵێت »تۆمارگه کان له سه ر خوێنى ئێمه ى هونه مه ند ده ژین، مه سره فێکى زۆر ده کرێت تا سیدییه ک ب��ه ره��ه م دێ��ت، ب��ه اڵم ئ���ه وان کۆپی ده ک���ه ن و وه زاره ت��ى و حکومه ت پێویسته ده یفرۆشنه وه ، ن��اده ن، مادیمان یارمه تی وه ک رۆشنبیریش که ماوه یه ک تا بکه ن هاوکاریمان ئه وه نده سیدییه ک باڵوده کرێته وه نه هێڵن تۆمارگاکان

کۆپى بکه ن و غه رامه شیان بکه ن«. ده ڵێت رازییه ، نوێیه ى سیدیه له م زۆر نیان )9( له ئه که م« »بیرت به ناوی سیدییه که تراک پێکهاتوه و حه وت گۆرانیان به شێوه زارى سۆرانی و دوو گۆرانیشى به شێوه زارى بادینى ک��ردووه ، گ��ۆران��ی دوو ب��ۆ کلیپیشى وت���ووه ، سیدییه که م گ��ۆران��ی »چ��وار ده ڵێت ن��اوب��راو ل��ه س��ت��ۆدی��ۆی ده ن��گ و ره ن��گ ل��ه ده��ۆک هه ولێر ل��ه گۆرانیشى پێنج و ک��راوه ت��ۆم��ار زۆربه ى کرد کلیپ گۆرانییه کانم که بووه ، پێیانوتم و لێکردم ده ستخۆشیان هونه رمه ندان خه ریکی زۆره ماوه یه کی گ��ۆڕاوه ، ئاستت خوێندنم له موسیقا به شێوه ی ئاکادیمی، له باشتره ئ��ه م��ج��اره م ک��اره ک��ان��ی بۆیه

کاره کانی پێشووتر«.

‌]‌و:‌له‌‌فارسیه‌وه‌‌/‌مه‌نسور‌جیهانى‌[

مه دێلبێرگر(، )س��ان��دی سینه مایی ره خنه گری که نییه ئێرانییه کان له پشیله ئاگاى که س فیلمی و روانینێک به قوبادی(یه )به همه ن ده رهێنانى له ناڕازییه کانی الوه و گه نج له تایبه ت وێنه یه کی ئێران له راپۆرته هه واڵییه کان نیشان ده دات، پێیوایه

به رهه مێکی هونه ریی زیندووه . Sandy ره خ��ن��ه گ��ری س��ی��ن��ه م��ا س��ان��دی م��ه دێ��ل��ب��ێ��رگ��رMadelberger له ماڵپه ڕی سینه مایی )نیویۆرک فیلم( سه باره ت به فیلمی سینه مایی )که س له پشیله ئێرانییه کان خه به ری نیییه ( که له ده رهێنانی سینه ماکاری ناسراو و به ئه زموونی له خه اڵته دا، وه رزه له م نووسیوێتى قوبادی(یه )به همه ن کورد به رایده گه یه نێت خه اڵته کانی بواری فیلمسازی جێیه ک که خاوه ن پاره ترین و ناودارترین نازپه روه رده کان پێشکه ش ده کات ئایا ناتوانرێت خه اڵتێکی که مبایی بۆ ده رهێنه رێک به ئازایه تییه کی

له وه سف نه هاتوو له به ر چاو بگیرێت. ئاماژه ی من بۆ به همه ن قوبادی ده رهێنه ری کوردی ئێرانی که له به ر سه ختگیرییه کانی حکومه ت له سه ر ده رهێنه ره به ناو بهێڵێت. به جێ خۆی زێده که ی بوو ناچار مۆڵه ته کان( )بێ نمونه یه کی دیکه ی به رنامه کانی سه رکوتى ده وڵه تی ئێرانه به ده رکردنی راگه یه ندراوێک بۆ چه ند ده رهێنه ر که به کاره کانیان له فێستیڤاڵه نێونه ته وه ییه کانی فیلم ناسراون، رایگه یاند ئه گه ر بێت و به ر له ره زامه ندی پێشووی الیه نی حکومه ت کارێکی دیکه

پێشکه ش بکه ن، سزا ده درێن. ئه م سزایه به همه ن قوبادیش ده گرێته وه که به فیلمی )که س � درام��ا روانینێکی به نییه ( خه به ری ئێرانییه کان پشیله له دیکۆمێنتی باسی گروپه کانی موزیکی راکی ژێر زه مینی له تاران و کاشان ده کات، خه اڵتی لێژنه ی ناوبژیوانی فێستیڤاڵی

)کانی( به ده ستهێنا. »ئێمه له دژی هونه رمه ندانێک که له به رهه مهێنانی فیلم گه لی بێ مۆڵه ت هاوکاری ده که ن، هه نگاو ده نێین« ئه و بابه ته وه زاره ت��ی فیلمی ئیداره ی پوور سه رۆکی ره زا سه جاد عه لی فه رهه نگ له وتووێژێک له گه ڵ رۆژنامه ی ئینگلیزی زمانی »تهران تایمز« رایگه یاند. به رپرسانی په یوه ندیدار ده توانن هه موو ئه و فیلمانه ی که له ئێران دروست ده کرێن به ر له ده رکردنی وای��ه ج��اری ببیننه وه . دووب����اره کردنیان په خش ب��ۆ م��ۆڵ��ه ت ده رهێنه ره کان بۆ وه رگرتنی مۆڵه تی په خشکردن ناچارن چه ندین

دیمه ن له فیلمه که ال ببه ن. هه رچه ند ژماره یه ک له ده رهێنه ره کان سه رنجیان به م پرۆسه یه نه ده دا، به اڵم سه ختگیرییه کانی ده وڵه تی نوێ نمایش کردنی فیلم به بێ ده ستێوه ردانی ده وڵه ت، تا راده یه ک نه گونجاو کردووه . حوکمی ئه م دواییه سه باره ت به به همه ن قوبادی که به فیلمی )ساتێک بۆ مه ستی ئه سپه کان( له ساڵی )2000( به بردنه وه ی نێونه ته وه ییدا ئاستی له )ک��ان( زێڕینی کامێرای خه اڵتی

ده رکه وت، په خشکردنی فیلمه کانی له زێده که ی خۆی به کرده وه نه گونجاو کراوه و ئه وی ناچار کردووه له ئه وروپا بمێنێته وه . دوور نییه ئه گه ر بێت و هه وڵی گه ڕانه وه ی دووب��اره بۆ ئێران بدات،

ده ستبه سه ر بکرێت.فیلمی )که س له پشیله ئێرانییه کان خه به ری نییه ( که به شێوه یه ی پارتیزانى به به شداریی گروپێکی به رباڵو له هونه رمه ندان و موزیسیانه نا پسپۆره کان و هێمایه کی دژه ده وڵه تی هاته به رهه م،

ده توانێت ببێته هۆکاری ده ستبه سه رکردنی ئه و هونه رمه نده .ب��ه وردب���وون���ه وه ل��ه س��ه ر ئ��ه و الوان���ه ی تینووی گه یشتن به روانینی رۆژئ��اوای��ی��ن، هونه ری و تاکه که سی ئازادییه کانی تایبه تی قوبادی به نه وه ی نائارامی گه نجانی ئێرانی، له به رامبه ر سه رکوته توندوتیژییه کانی رژێم له هه ڵبژاردنه کانی ساڵى رابردوو

به دواوه ، هه ڵفرین ده که وێت.رێزگرتنی به شی ناوبژیوانی لیژنه ی خه اڵتی فیلمه ئ��ه و رێکخراوی نه ته وه یه کگرتووه کانی له فیستیڤاڵی فیلمی کان به ده ستهێنا و ب��ه رده وام له سه ر هێڵی فیستیڤاڵه نێونه ته وه ییه کان ده چه رخێت و به م دواییانه ش چه ندین خه اڵتی له فیستیڤاڵه کانی فیلمی )سائوپولۆ و تالین( به ده ستهێنا. ئه م فیلمه کۆتایی ئه مساڵ له الیه ن کۆمپانیای )ئای ئێف سی( له واڵتی ئه مه ریکا په خش

کرایه وه . ئه و روانینه تایبه ته ى، که دیمه نێکی تایبه ت له گه نج و الوه ناڕازییه کانی ئێرانی له راپۆرته هه واڵییه کان نیشان ده دات، ئه م لێناکرێت. چاوپۆشی و زیندووه هونه ریی به رهه مێکی فیلمه له یه کێک خه اڵته کان، به خشینی نه هاتووه ی له بن وه رزه له م رێگایه ک ناتوانێت خه اڵته کان، به خشێنه ری رێکخراوه کانی ناحه زه سه رکوته ئ��ه م له سه ر شیکردنه وه یه ک که ببینێته وه هونه ریی و سیاسییه بدات له به همه ن قوبادی به هۆی کاره ته واو و بێ عه یبه هونه رییه که ی و ئازایه تی تاکه که سی له نیشاندان و

به دیکۆمێنت کردنی ده نگی نه وه ی خۆی رێز بگرێت.

دیهونه‌رمه‌ند‌نیان‌عه‌بدواڵوبان‌قهمه‌‌به‌ه‌یمه‌کفیلله‌‌ک‌ه‌یه‌گرت

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

10

وه‌رگێڕان

دیموکراسیدایه ، له تاقیکردنه وه ی میسر تاقیکردنه وه ێک تا ئه و ئاسته ی کاریگه ری گرنگی ئیسالم جیهانی هه موو چاره نووسی له سه ر

ده بێت.د.نوال سه عداوی، یه کێکه له رۆشنبیره ناسراو و گرنگه کانی دونیای میسری. به تایبه تیش ده رکه وتنی له دژی خه ته نه کردنی کچان له به ر ئه وه ش تووشی نووسینانه ی ئه و له به ر هه روه ها بۆته وه . سه رئێشه سه باره ت به بابه ته ئایینیه کان نووسیویه تی له الیه ن رووب��ه ڕووی ده وڵه ته وه کۆنه پارێزه کانی کاربه ده سته بیانوی دژایه تی به بۆته وه ، گیراوه و هێڕشه کانیان شه ریعه ت و به زۆر جیاکردنه وه ی ژنان له خێزانه کانیان

سه ره نجی راکێشایه سه رخۆی.»کۆنفرانسی بۆنه ی به ئێستا پێش ساڵ پێنج رۆژهه اڵت«ه وه ، وه ک گرووپێک سه ردانی میسرمان کرد و چاومان که وت به هه موو ئه و ره وته سیاسی و نوێنه رانی کۆمه ڵی مه ده نی که دیارن. له گه ڵ نه وال له گه ڵ »ئیپه ک« تایبه تمان ژووانێکی سه عداوی لێ وه رگرت. له ناو قه ره باڵغی ده واسه داو له ته الرێکی که م خزمه تدا که ده یڕوانیه سه ر روباری نیل له گه ڵ پێشوازیان حه تات شه ریف پرۆفیسۆر هاوسه ره که ی

لێکردین.ش���ه ری���ف ح��ه ت��ات��ی ه����اوس����ه ری، ج��ی��اب��وون��ه وه ی به زۆره ملێ له سه عداوی ره ت کرده وه . له میسر دوو س��زادان یاسای ده هێنرێن. به کار یه ک له ناو یاسا

شه ریعه تیه . شه خسی ئه حواڵی یاسای و عه لمانیه یاساکانی به رامبه ر له یان ژنێک پیاوێک ئه گه ر بدات ئه نجام تاوانێک ی��ان ده رک��ه وێ��ت شه ریعه ت بدات، سزا ئه و که سه ده توانێت شه ریعه ت دادگ��ای بێته وه . جیا هاوسه ره که ی له که لێکراوه فشاری له گه ڵ کافرێک قه ده غه یه سیسته م گوێره ی به ن��ه وال بمێنێته وه . ه��اوس��ه ر وه ک ب��اوه ڕم��ه ن��دێ��ک��دا سیاسی تابلۆی له ناو هاوسه ره که ی، و سه عداوی میسریدا رۆشنبیری گرنگن و رێگا نادرێت تا وه ک

که سایه تی به رچاو ده رکه ون. له‌دژی‌توندوتیژیه‌کان

به کاریگه رترین بینیمان له و گه شته مان بۆ میسر ئیخوان ژیانی الیه نی له کۆمه ڵگادا ن��او له هێز موسلمینن. به اڵم له الیه نی یاسایی له گۆڕه پاندا نین ، له به ر ئه وه ی پارتیه کانیان قه ده غه ن. رێکخستنه کانیان ئاسته نگ ده کرێت. سه ره ڕای ئه مه ش به ڕێوه به رانی پارێزه رانی ژووری وه ک��و گه وره کانی ه��ه ره ده زگ��ا میسری، سه ندیکای پزیشکانی میسری له ئیخوان رۆژن��ام��ه ن��ووس��ان��دا سه ندیکای ل��ه ن��او موسلمینن. له هه ر بیروڕایه کدا رۆژنامه نووس به شدار ده که ن، به رێکه وتنێکی هاوبه ش به ڕێوه ده بردرێت. له میسر به شێوه یه کی فراوان په رله مانێکی کارتۆنی هه یه . ئه و پارتیه ی حوسنی موباره ک دایمه زراندوه هیچ کات به ئه وانه ش ناچێت. له ده ست ده نگه کانی زۆرینه ی شێوازی رێگری قه ده غه کاری جۆراوجۆر پێکیدێنێت. میسر له ناو ژیانێکی سیاسی ره نگاوره نگدا ره وتی کریستیانه کان، ع��ه ره ب��ه داده م���ه زرێ���ن���ن؛ ج��ی��اواز رۆشنبیره لیبراڵه کان و ئه و ناسریه نه ته وه په رستانه ی پشت به مۆدێرنیزم ده به ستێت. هه موو ئه و ره وتانه ، له ژێر گوشاری به رده وامی به ڕێوه به رایه تی موباره کدان،

به اڵم ئه وان هه وڵی له سه رپێ وه ستان ده ده ن.چه ندین چاوپێکه وتنانه ماندا، ئه و هه موو ناو له

ئیخوان کاریگه ریه کانی به هێزترین هه ستمان جار ره وت��ان��ه ئ��ه و نوێنه رانی ل��ه گ��ه ڵ ک��رد. موسلیمین رێڕه وی چاودێری په رۆشه وه به کرد. گفتوگۆمان یه کێتی چوونه بۆ ده ک��رد تورکیایان و )AKP(ئه وروپا. له گه ڵ ئه وه ی له گه ڵ سیسته می فره حزبیدان، باس له کاردانه وه کانی شیعه کان ده کرێت. هه روه ها ده وترێت میسریش ئاره زووی دیموکراتیزه کردنی هه یه .

چیان‌ده‌وێت؟دیاره که دیکتاتۆریه تی میسری که به پشتیوانی رۆژئاوا له سه ر پێیه کۆتایی پێدێت. باشه له مه ودوا تۆتالیتار رژێمێکی هه یه نیگه رانی ده بێت؟ چی وه ک ئێران بێته ئاراوه . ئه مڕۆ له جیهانێکدا ده ژین کۆاڵنه کان رژاونه ته میسریه کان ده گۆڕدرێت. که ده بینین ده که ن، دیموکراتی سیسته مێکی داوای و پرسیاری ئه وه ده که ن »چیمان له واڵته ئه ورپیه کان بیستنی ک��ات��ێ��ک ه���ه ر ه��ه ڵ��ب��ه ت��ه ، ک���ه م���ت���ره «. به بگه یت ئ��ه وه ی نابێته دیموکراسی خۆشیه کانی

دیموکراسی.تورکیا نمونه ی نایانه وێت میسریه کان ته نها وه ربگرن، به ڵکو هه موو جیهانی ئیسالم که به ده ستی وه رده گ��رن. بنه ما به ئه وه ده ناڵێنن دیکتاتۆریه ته وه غه نوش ئیسالمیه کان رێ��ب��ه ری تونس ل��ه گرنگه پیشان )AKP( مۆدێلی واڵته که ی گۆڕانی بۆ

ده دات.تا تاقیکردنه وه دایه ، له میسری دیموکراسیه تی چاره نووسی سه ر له کاریگه ری که ئاسته ی ئه و هه موو جیهانی ئیسالمی ده کات و تاقیکردنه وه یه کی

گرنگه .ه��ه ڵ��ب��ه ت��ه ، ن���ه وال س��ه ع��داوی و ش��ه ری��ف حه تات پێویسته ده کرێن شرۆڤه چ��ۆن پێشکه وتنانه دا ل��ه و

چاودێری بکه ین.

لە ئ���ەگ���ەر “گ�����ەل بوێت، ژیانی ڕۆژێكدا ئ���ەوا دەت���وان���ێ ك��ۆت شەوەكەی و بشكێنێت وبەندی

بكاتە ڕۆژ”.و شاعیر ه��ۆن��راوەی ل��ە دێڕیكن چ��ەن��د ئەمانە هۆنیاری بەناوبانگی تونس ئەبو قاسم شابی )أبو القاسم الشابی(، هۆنینەوە و مەبەستە شیعرییەكەی ئەم دێڕانە بە زیندوویی نێوان لە پێكەوەژیان بۆ مەحاڵی ئاماژە پێداویستیەكانی و، بیۆلۆژیەكەی واتا میتافیزیكی و لە ئازادی و ئازادیخوازی مرۆڤایەتی و ڕزگاربوون لە الیەكەوە و، لە الیەكی دیكەوە كۆت و زنجیر كە گوزارە لە و چەوسانەوە و بەكۆیلەكردن و زۆرداری و ریسوا و بچووكبینین دەكات، كە هاودژە لەگەڵ پێداویستیەكانی ژیان و زیندوویی تاك و كۆمەڵ. دەتوانین ئەم دێڕانە تونسی، واقیعی لە بەرجەستەكردنی بۆ بێنین بەیاد ببێتە ئازادیی ویست بێ ئەوەی گەلی تونس ژیان و ملكەچ و سەرشۆڕی زۆرداری دەسەاڵت، كە دیاردەی تا كاتێكی تونس لە بەرجەستەی كردووە، “عابدینی” مافەكان، ئ���ازادی، زەوت��ك��راوە، شتێك ه��ەم��وو نزیك ئیرادەی جەماوەری، ئازادی هەڵبژاردن، بەشداریكردنی ڕادەربڕین، ئازادی سیاسی، ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی، دەسەاڵتی ژێر لە درێ��ژ ماوەیەكی تونسی هاواڵتی مرۆڤایەتی و بوون لە دەژی��ا، زۆردارێ��ك و دیكتاتۆر جەور جۆرەكانی هەموو تووشی و بوو بێبەش خۆی كاربەدەستانی و دەس��ەاڵت الی��ەن لە بۆتەوە، ستەم و هەڵگیرسانی ئ���ەوە ئەنجامی نزیكیانن، ئ��ەوان��ە و یەكڕیزی هۆی ب��ووە و، گەل یاخیبوونی و راپەڕین و بەرزبوونەوەی دەنگی جەماوەر لە پێناو وێنەكێشانی داستانێكی مێژووییە كە كەس ناتوانێت لە بیری بكات.ئ���ەو داس��ت��ان��ە ه���ەم���وو ه��اوس��ەن��گ��ی��ە ت���ی���ۆری و گۆڕانكاری، سروشتی بۆ وەریگێڕا لێكدراوەكانی بۆیە پرادیگمای گۆڕانكاری شۆڕشگێڕی لە جیاتی دام��ەزراوە، گەلیش خۆی گۆڕانكاری بچوك بچووك گۆڕانكاریە س��ەرچ��اوەی و، تواناكانە و هێز خ��اوەن كە تێكشكاند تیۆرییانەی ئەو هەموو بنەماكانی و

گەالنی عەرەبی بە سروشتی سەرشۆڕی و ملكەچی ت��ۆم��ەت��ب��ار دەك����ات، ئ��ەو گ��ەالن��ەش دەرف����ەت دەدات���ە تااڵنكردنی و دزی��ن و دەستدرێژی بۆ دەس��ەاڵت��داران كۆیلەیی ب��ۆ ه��ەر گ��ەالن��ە ئ��ەو بەهاكانیان، س��ام��ان

خولقێنران.رزگاری وانەی فێركردنی بە هەڵسا تونس گەلی بۆ ئەوانەی پێویستیان پێیە، بۆ گەالنی ئازادیخواز كە زۆرداری و دیكتاتۆری و ستەم و زوڵم لە دەیانەوێ بە هەموو جۆرەكانیەوە خۆیان رزگار بكەن، سەرلەنوی دیرۆكەكەی نووسیوویەتەوە و سەلماندی كە سیستەمە دیكتاتۆر و ستەمكارەكان درێژ ناژین، بەمەرجی بوونی شكاندنی و گۆڕانكاری لە جەماوەری ئیرادەیەكی هەموو كۆت و بەندەكان، پەندوەرگرتن لە وەدا نییە كە رەنگدانەوە لە چاكەكەی بەڵكو ئازادبوو، گەلەكەمان و ئەنجامەكانی سەر سیستەم و رژێمەكانی تری واڵتە بوونەتە سەنگی مەحەكی ترس و عەرەبیەكاندایە، كە گومانی تووشبوونی هەمان چارەنووس. ئەمە كۆتایی گرنگ شتی رەق���ە، كەللە دیكتاتۆرێكی ه��ەم��وو سەر لە شڵەقاندووە، و جواڵند وەستاوەكەی ئ��اوە كە جیهانی عەرەبی، لە سیاسیی و كۆمەاڵیەتی ئاستی ئاساییەكەی شتە نێوان لە ك��رد دروس��ت دابڕانێكی دیكتاتۆر فەرمانڕەوایەكی كە ع��ەرەب��ی، سیاسەتی ستەم و زوڵمی گەلەكەی دەكات، بەاڵم لە م سەردەمەدا كە جیهان بووەتە گوندێكی بچووك هەموو شتێك دەبێ، كەلتووەرەكان بە بێ سنوور موتوربە دەكرێن، هۆشیاری داخ��واز و ویستوخواست دەب��ێ��ت، دروس��ت سیاسیشی وهیوا و ئاواتەكانی گەالن یەكدەگرن، ئەزموونەكانیش هەستپێكردنی گەشەكردنی هۆی دەبنە دەگوێزێتەوە، حوكمی و فەرمانڕەوایی س��ەردەم��ی ك��ەوا میللەتان لە تەنها تەواوبوون، و چوون گەڕانەوە بێ بە پێشوو

زبڵدانی مێژوودا یادیان دەكرێتەوە.ڕاپ��ەڕی��ن��ی گ��ەل��ی ت��ون��س س��ەل��م��ان��دی ك���ەوا ئ��ەو سیستەمانەی كە لە وپەڕی هێز و ستەم و دیكتاتۆری ل��ە ب�����ەردەم گ��ەالن��ی��ان��دا زۆر ن��زی��ك��ن ل��ە رووخ�����ان و الوازی هۆی بە دارەت��وو، گەاڵی وەك بنكەوتندایە، سەیربكە دامودەزگاكانیان، رێبازی كزوخاوبوونی و رژێمی تونس چۆن بە شێوەیەكی دراماتیكیانە رووخا،

سروشتی هۆی بە دەك��ات بەزەیی داوای جارجار كە مرۆڤایەتی كە بە كەنەفتی و ریسوایی قەبووڵ ناكات، هەستانی بەهۆی دەك��ات نەفرەت داوای جاروباریش ئەمە گەلەكەی. چاوشۆڕكردنی و زەب��وون��ك��ردن بە كۆتایی بێنامووسانە كە دەچێت بۆ غوربەت و دووری بۆ هەڵدەگرێت كەلوپەلەكانی و دەژیت نیشتمانەكەی نەیارانی و بەرهەڵستیاران بە ئ��ەوەی وەكو نادیاری، كابووس ناخۆش خ��ەوی و دێوەزمە و خێو و، دەك��رد بێزاری دەبینێت بەهۆی لە دەستدانی دەسەاڵت و ئەو دەروونی و شپرزەبوونی درێژخایەنەی دروستی دەكات، فەوتانیدا، و مەرگ لە پەلەكردن هۆی ببێتە رەنگە

ئەمە باجی دەسەاڵتدارە دیكتاتۆریەكانە.تونس جەماوەریەكەی راپەڕینە وانەی كاریگەری بەڵكو نەبوو، توانس ناوخۆی ئاستی سەر لە تەنها گەیشتە دەوروبەری عەرەبیش، دیاریشی كرد كە وێڕای ستەم و دیكتاتۆریەت، بەاڵم گۆڕانكاری لە توانادایە، بە مەرجی بوونی ئیرادەیەكی جەماوەری، شتی جوان لە م داستانە خۆكردەییەدا كە وەاڵمدانەوەی بانگەوازی ویژدان بوو، چین و توێژە جیاجیاكانی كۆمەڵگا و ڕەوت بۆ كۆكردۆتەوە سیاسەتی جیاوازەكانی ئایدیۆلۆژیا و گۆڕانكاری تەنها نییە هیچ ئامانجێك، بەدیهێنانی و رووخانی رژێمی دەسەاڵتدار/ گەندەڵ، لە ئەنجامدا دەبێ خەڵكی تونس سەربەرز بن بە سەركەوتنەكەیان و رێگای دەبێ هەروەها بپارێزن. دەستكەوتەكانی دەبێ بەر بگرنە دروست و راست دیموكراتیەتی ئاواكردنی خێرا كە شەكر هەڵبژاردەی سەر لە گرەوكردن بەبێ دروستكەری گەل دەتوێتەوە، دەسەاڵت قاڵبەكانی لە بەرپرسیارێتی بە دەبێ و، هەڵبژاردەیە و فەرمانڕەوا گرەوە بردنەوەی بۆ ئەستۆ بگرێتە و هەڵسێ خۆی

كۆمەاڵیەتیەكان.لەسەر ئاستی عەرەبی دەبێ ڕژێم و سیستەمەكانی عەرەبی پەندوەرگربن، گۆڕانكاری راستی لە ناو رژیم و بكەن خۆیان دیكتاتۆری و ستەمكار رێ��ب��ازی و بەرژەوەندی و پێبكەون دیموكراتی كرانەوەیەكی بەرەو

هاواڵتی بخەنە پێش هەموو شتێك.

مەغربی *ئەكادیمسیەنێكی

کورد‌له‌میدیا‌جیهانییه‌کاندا

ن.‌ئۆڕاڵ‌‌چالشالرو.‌جوتکار‌سه‌عید

ئیخوان موسلمین و نه وال سه عداوی

ب��ااڵی نوێنه ری مافی مرۆڤ رێکخراوی یونسکۆ له زیادبوونی ژماره ی له سێداره دانه کانی هه فته کانی پێشوو له ئێراندا نیگه رانی خۆی ده ربڕی. رۆژی چوارشه ممه به رواری دووی شوبات، ده قی به یاننامه ی )ناوی پیالی(، نوێنه ری بااڵی مافی مرۆڤی رێکخراوی یونسکۆ که وته به رده ستی راگه یاندنه کان که له وێدا سه باره ت به زیادبوونی سه ره تای له ئێراندا له له سێداره دان ژم��اره ی به رچاوی

ئه مساڵی زایینییه وه ، نیگه رانی خۆی ده رده بڕێت.له م به یاننامه دا هاتووه به پێی راپۆرته باڵوکراوه کان له راگه یاندنی گشتی ئێران، ته نیا له مانگی کانوونی دووه م ئه مساڵدا به النی که م )66( که س له ئێراندا له سێداره دراون. هه ر چه ند ژماره یه ک له سه رچاوه کان، ژماره ی

له سێداره دانه کانی ئه م دواییه زیاتر له مه ده زانن.به پێی به یاننامه کۆمیساریای بااڵی مافی مرۆڤ، خانمی پیالی وتوویه تی: »ئێمه زۆر جار داوامان له ئێران کردووه تا له سێداره دان راوه ستێنێ و من له وه یکه به ره واڵه ت به رپرسانی ئێرانی، له جیاتی ره چاوکردنی ئه م داواکارییه ، روویان کردووه به له سێداره دانی زیاتر به راستیش به داخم.« »به رهه ڵستکاری ک��ه ک���ردووه جه ختی نوێنه ره ئ��ه م سیاسی، تاوان نیه« و وتوویه تی که ئێران له واژۆکه رانی په یماننامه ی نێوده وڵه تی مافی مه ده نی و سیاسییه که به مه به ستی گه ره نتیکردنی ئازادی راده ربڕین و ئازادی

کۆمه ڵه کان له واڵتانی ئه ندام ئه رێ کراوه .ده زگ��ای سه ره کی پیالی که سه رۆکایه تی خانمی رێکخراوی یونسکۆ له به رگری له مافی مرۆڤی له سه ر شانه ، وتوویه تی: »هه وڵدان بۆ زیندانیکردنی مرۆڤه کان به هۆکاری په یوه ندی له گه ڵ گروپه به رهه ڵستکاره کانی له سێداره دان بگاته چ ناکرێت قبوڵ قه ت حکومه ت، هۆگری یان تێڕوانینێکی خاوه نداربوونی هۆکاری به

سیاسی.«ئه م به رپرسه ی سازمانی یونسکو هه روه ها دوو جۆره جێبه جێکردنی حوکمی له سێداره دانی له شوێنی گشتیدا شه رمه زار کردووه و به بیری هێناوه ته وه که ده زگای دادی کۆماری ئیسالمی له به خشنامه ی ساڵی )2008(دا، ئه م

شێوه جێبه جێکردنه ی سزای له سێداره دانی رێ لێگرتووه .خانمی پیالی ئاماژه به تێڕوانینی سکرتێری گشتی وتوویه تی: که کرد ب��اره وه له م یونسکۆی رێکخراوی »له سێداره دان له شوێنی گشتی په ره به ناوه ڕۆکی زاڵمانه ، نامرۆیی و سوکایه تیئامێزی ئه م جۆره سزادانه ده دات و پره نسیبه پێچه وانه ی کاریگه رییه کی ده توانێت ته نیا ئینسانییه کان دابنێت له سه ر قوربانی ئه م چه شنه سزادانه

و کاریگه ری توندوتێژیزا له سه ر سه یرچییه کان.«داواکاری‌به‌تاڵ‌کردنی‌سزای‌له‌سێداره‌دان

ناوی پیالی هه روه ها وتوویه تی که ژماره یه ک زۆر ئێراندا ئیسالمی کۆماری له که که سانه ی ئ��ه و له چاوه ڕێی و سه پێنراوه س��ه ردا به له سێداره دانیان س��زای سیاسی، زیندانیانی به تایبه ت سزاکه ن، جێبه جێکردنی مه حکومانی دۆسیه کانی قاچاغی ماده هۆشبه ره کان و تاوانکارانی نه وجه وان، ترسناکه . ئه م به رپرسه ی رێکخراوی مافی مرۆڤ وتوویه تی که واڵتانی جۆراوجۆری جیهان، به گشتی به ره و به تاڵ کردنی سزای له سێداره دان له رێگای گۆڕینی یاسای که یفه ری و یا پرۆسه کانی دادپه روه ری سزای جێبه جێکردنی تا ک��راوه ئێران له داوا و ده ڕۆن له سێداره دان رابگرێت و هه وڵدانی پێویست بۆ به تاڵ کردنی

ئه م سزایه بکات.خانم پیالی روو به ده وڵه تی ئێران وتوویه تی: »النی که م، له حکومه تی ئێران داواکارم رێسا نێونه ته وه ییه کان له گه ره نتی پرۆسه دادپرسییه کانی چاودێری پارێزگاری مافی مه حکومان به سزای له سێداره دان بکات و به ره و سنوردارکردنی به کارهێنانی ئه م جۆره سزایه و دابه زاندنی ژماره ی ئه و تاوانانه ی که بۆ ئه وانه سزای له سێداره دان

دیاری کراوه هه نگاو بنێت«.به یاننامه ی نوێنه ری مافی مرۆڤی رێکخراوی یونسکۆ هه روه ها ده ڵێت که کۆمیته ی چاودێری له سه ر پابه ندی به په یماننامه ی ناونه ته وه یی مافی مه ده نی و سیاسی ب��ه رده وام بۆچوونی ئه مه بووه که سزای له سێداره دان به واتای بێبه شکردنی خۆسه رانه ی تاکه له حه قی ژیان و له ئاکامدا، به پێچه وانه ی خاڵه کانی ئه م په یماننامه یه ئینجا له م بواره وه ، رێساگه لێکی زۆر سه ختگیرانه جێبه جێ

کرابێت.ئه م رێسایانه بریتین له سزای له سێداره دان ته نیا سه باره ت به بکه رانی به هه ندترین تاوانه کان ده ربکرێت، ده رکردنی ئه م سزایه سه پێنراو نه بێت و ته نیا دوای تێپه ڕاندنی ته واو و ده قیقی قۆناغه دادوه رییه کانی له دادگاییکردنه وه بگره تا

پێداچوونه وه ، به کار بهێنرێت.له هه مان کاتدا، کۆمیته ی چاودێری له سه ر پابه ندی به په یماننامه ی نێونه ته وه یی مافی مه ده نی و سیاسی، پشتگیری ده کات له به تاڵ کردنی سزای له سێداره دان به

هه ر شێوه و جۆرێک که بێت.به یاننامه ی نوێنه ری بااڵی مافی مرۆڤی رێکخراوی یۆنسکو له دۆخێکدا باڵو ده بێته وه که له هه فته کانی دواییدا، به رپرسانی ده زگای دادی ئێران روویان کردۆته له م ل��ه س��ێ��داره دان. س��زای په یتای په یتا جێبه جێکردنی دواییانه که مپینی نێونه ته وه یی مافی مرۆڤ رایگه یاند )97( دوای��ی��دا، مانگی ی��ه ک قۆناغی له ته نیا که حوکمی له سێداره دان له شوێنی جۆراوجۆردا جێبه جێ بووه . هۆکاری هه وڵدانی ده زگای دادی ئێران بۆ زیادکردنی دیار دواییدا هه فته کانی له له سێداره دانه کان ژم��اره ی که وت��ووی��ان��ه حکومه ت به رهه ڵستکارانی ب��ه اڵم نیه داموده زگاکانی ئاسایشی کۆماری ئیسالمی به رێگه ی ئه م هه وڵدانه وه به دوای حاکم کردنی ترس و تۆقاندنه له

واڵتدا.به رپرسان دادپرسی کۆماری ئیسالمی سه باره ت به م تۆمه ته کاردانه وه یه کیان نیشان نه داوه به اڵم راگه یاندنه کانی الیه نگری حکومه ت، ره خنه ی نێونه ته وه یی له ده رکردن و

جێبه جێکردنی سزای له سێداره دانیان مه حکوم کردووه .

و:‌له‌‌فارسییه‌وه‌/‌هێمن‌عه‌لی

د.عوسمان‌زەیانی*و:‌له‌‌عه‌ره‌بییه‌وه‌‌/

فەیسەل‌غازی

کۆماری ئیسالمی ترس و تۆقاندنزاڵ ده کات

وانەی تونسی لە »ڕاپەڕینی جەماوەری«ئامۆژگاریەكە بۆ ئەو سیستەمانەی كە ئامۆژگاری وەرناگرن

بەغداد‌رێكەوتنی‌نەوت‌لەگەڵ‌كوردستاندا‌پەسەند‌كرد

وەزیرانی سەرۆك مالكی، نوری بۆ دەگرێت رێز كە رایگەیاند عێراق ئەو رێكەوتنەی وا حكومەتی ناوەندی كوردستان هەرێمی لەگەڵ عێراق كردوویەتی لە سەر دابەشكردنی نەوت.ئاژانسی بۆ كە مال�كی نوری »وەزیری وتی كرد قسەی AFPكردووە قبوڵ رێكەوتنەی ئەم نەوت نەوت دەرخستنی تكنیكی چۆن لە جیاوازە. بەسرەدا و كوردستان لە كوردستاندا هەوڵدانێكی زیاتر پێویستە، لە حاڵێكدا لە بەسرەدا بە سەد نزیكترە. سەختە كوردستاندا لە هەوڵدانە ئەم بەاڵم لە باشووری عێراقدا ئاساییە.«ئەو كوردستانیش هەرێمی رێكەوتنانەی واژۆ كردووە كە لە سەر كە نەوتێكە دابەشكردنی بنەمای كۆمپانیا بیانییەكان بە سەرچاوەكەیەوە حالێكدایە لە ئەمە دەبن. خەریك ئەمڕۆ تا بەغداد حكومەتی كە كردبوو. رەت رێكەوتنانەی ئەم

داواكارییەكانی‌هەرێمی‌كوردستان‌بۆ‌ریفورم‌بەرز‌دەبێتەوە

باكووری سەرهەڵدانەكانی شەپۆلی ئۆتۆریتەر رژیمە یەك یەك ئەفریقا، دوای هەژاند. دیكتاتۆرەكانی و و یەمەن میسر، تونس، ئەلجەزایر، ریفۆرمی داواكارییەكاری ئەردەن، فیدراڵی هەرێمی لە دیموكراتیك كاتێكدا لە بووەوە. بەرز كوردستانیش بۆ ئەمریكا دەكرێت ئەوە بانگەشەی هێوركردنەوەی ئاگری دوای دەركردنی گۆڕان بزووتنەوەی بەیاننامەكەی راگەینرا ناوبژیوانییە، خەریكی یەكێتی و پارتی و گۆڕان ئامادەكاری دەكەن. الیەنە سێ كۆبوونەوەیەكی كۆتایی كە تونس سەرهەڵدانەكانی زین ساڵەی )23( فەرمانڕەوایی بە شەپۆلی بەتایبەت و هێنا العابدین عەرەبییەكان، واڵتە سەرهەڵدانەكانی باشووری كوردستانیشی گرتەوە. واتە فیدراڵی هەرێمی سەر لە كاریگەری حزبە دوو هەر كە كرد كوردستانیش كوردستان باشووری گەورەكەی حاكمن. هێزی تێدا ساڵە دەیان بە

یان‌ دەنرێت‌ بۆ‌ هەنگاوی‌ »یا‌گێژاو‌دێتە‌ئاراوە«

بە سه باره ت كە كۆبوونەوەیەکدا لەو یاسای بنچینەیی له ئه ستانبول بەڕێوە سەرەكیترین بووە كورد كێشەی چوو، )چەنگیز کۆبوونه وه که دا له بابەتی. چاندار( وتی »دەبێ لە یاسای بنەڕەتی نوێدا كوردەكان خۆیان تێدا ببیننەوە«. )گولتەن كشاناك(یش وتی »ئەم كێشە شێوە بەم كە نیە ئاستەدا لەو ئیتر هەنگاوی دەبێ یان بكات. بەردەوام گێژاو بەرەو كە ئەوەی یان بنرێت بۆ كۆبوونەوەكە دەڕوات.« جیابوونەوە و لەگەڵ دروشمی »هەر كەس بۆ ئەوەی یاسای بنچینەیی بێتە هی هەموومان، بێنه الی یەكتر« كە ژمارەیەكی زۆری رێكخراوەكانی رۆشنبیر، سیاسەتمەدار، نوێنەرانی و مەدەنی كۆمەڵگای وتیانەوە بەرهەڵتسكارەكان بزووتنەوەی ئەم هێنا. خۆی كاری بە كۆتایی »گفتوگۆی ناوی ژێر لە كۆبوونەوە بنەڕەتی یاسای بە سەبارەت بەرۆژ )تورگوت بەڕێوەبەرایەتی بە نوێ« دكتۆری و پرۆفسۆر تارهانلی(، پێكرد. دەستی مافناسی، زانكۆی

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌و‌‌هه‌فتانه‌‌ئه‌حالم‌مه‌نسور‌ده‌ینوسێت

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

11

تیۆری

ن/‌هێدی‌ئه‌حمه‌د

به شی سێیه م و کۆتایی

هه روه ها که ده زانرێت ئه مڕۆ ئه مریکا له دژی ئێران، هه وڵی دامه زراندنی که ناڵه ته له فزیۆنی جۆراوجۆری کردووه . ئه و شێوه ژیان و کلتووره ی وا له م که نااڵنه نیشان ده درێت، بچوکترین په یوه ندی له گه ڵ کلتووری ده وڵه مه ند و ره سه نی ئێرانی نییه و هه موو هه وڵدانه کان له پێناو راکێشانی تاکه کانی کۆمه ڵگا به تایبه ت گه نجانه بۆ شێوه ی ژیانی بورژوایی و رۆژئاوایی. ئیتر به رنامه ی ئه م ته له فزیۆنانه ش بۆ پێ په سه ندکردن و ره وایه ت به خشی به ئامانج و به رنامه کانی ئه مریکا دێنه سه ر شاشه . ئه م بابه ته ، مه ترسیدارترین شێوه ی شه ڕی تایبه ته . چۆن سه رکه وتن له کایه ی کلتووری و ئایدیولۆژیکی به واتای سه رکه وتن له شه ڕدا دێت؛ ده توانرێت به رێگه ی توندوتیژییه وه ، یه کرۆژه له سه ر کورسی ده سه اڵت دانیشت به اڵم ئه گه ر له و بوارانه دا سه رکه وتن به ده ست نه یه ت، ئه م کورسییه زۆر له ده ست

ده چێت.ئ�������ه م�������ڕۆ ل�����ه گ�����ه ڵ رێبازه کانی به کارهێنانی شه ڕی تایبه ت، ریفورمی ره واڵ��ه ت��ی��ش ده ک��رێ��ت که دی��س��ان ب���ه رده وام���ی ئه م واته یه کی ب��ه ش��ه ڕه ی��ه . ت��ر، ب��ه رێ��گ��ه ی ری��ف��ورم رووپ����ۆش����ان����ه ، ش����ه ڕی تایبه ت به کرده وه ده بێت. ب��ۆی��ه ن��اب��ێ ئ���ه م ش���ه ڕه توندوتیژی له گه ڵ ته نیا ب����واره ی���ا و ک���وده ت���ا و س���ه رک���وت���ک���ه ره ک���ان���ی یه کێک هه ڵسه نگێنین؛ له ژێر ناوی “دیکتاتۆری هه ڵده ستێته وه پرۆلتاریا” ب��ه ب��ه رگ��ری ل��ه چینی کرێکار و ئه وی دیکه له رێگه ی ریفورمی ساخته . ئه گه ر به وردی، قواڵیی ئه مانه سه یر بکه ین هه ر

دووشی له ریزی رێبازه کانی شه ڕی تایبه تدان. وه ک نمونه : له الیه که وه )سوارتۆ(، سه رۆک کۆماری پێشووی ئه ندۆنزیا که سی ساڵ سه رۆکی ده وڵه تی ئه م واڵته بوو، له رێگه ی کوده تا دژی )سوکارنۆ( هاته سه ر ده سه اڵت. ئه م پایه به رزه ی ئه ندۆنزیا، گه وره ترین کۆمکوژی کمۆنیسته کانی له دونیادا ئه نجامدا. له یه ک شه ودا نزیکه ی یه ک ملیۆن ئه ندامی حزبی کمۆنیستی قه تل کرد. هه روه ها له ساڵی )1954(دا )پینوشه ( له واڵتی شیلی به رێگه ی ئه نجامدانی کوده تایه ک، )سالورا(ی که باوه ڕی به تیکۆشانی سوسیالیستی و ئاشتیخوازانه بوو له ناو برد و )16( ساڵ له سه ر ئه و واڵته فه رمانڕه وایی کرد. له تورکیا، پاکستان و واڵتانی تریش کوده تای نیزامی ئه نجام دراون که ئه مانه له ریزی رێبازه کانی شه ڕی تایبه تن

و ئامانجی سه قامگیریان هه بووه .له الیه کی تر، له زۆرێک له واڵتاندا، پارته کان ن��اوی چینی کرێکار و چه وساوه و و هێزه مان به له گه ڵ ئه نجامدانی ریفۆرمێکی ره واڵه تی دێنه ده ست له واڵتی له زۆرێ��ک نمونه ؛ ده ب��ن. وه ک به کار ئه مریکای التیندا، تیکۆشانی گه ریالیی هه یه به اڵم له ئه رژه نتیندا، ئه م تێکۆشانه زۆر الوازه ، له حاڵێکدا هه لی دروستکردنی هێزێکی گه وره ی گه ریالیی هه یه سیاسه تی به ڕێوه بردنی له گه ڵ ده س��ه اڵت��داران به اڵم تایبه ت له سه ر چینی زه حمه تکێش، رێگری له م کاره ده که ن. له راستیدا، ئه و شه ڕی تایبه ته بێ ئه وه ی کات له ئه رژه نتین بگرێت، نمونه که ی هۆشدارده ری دروست کرد تا واڵتانی تری ئه مریکای التین، له نه ته وه په ره ستانه ، بیروباوه ڕی هر جۆره گه شه کردنی سه ربه خۆخوازی یاخود حاکمییه تی شه رافه تمه ندانه ده ست هه ڵبگرن. ئه مه ش له ریزی رێبازه کانی شه ڕی ده ره وه ی بۆ ده دات ه��ان کۆمه ڵگا چ��ۆن تایبه ته . داگیرکاری. و ده سه اڵتخوازی دژی له تێکۆشان ب��ه م ج��ۆره ، ده س��ه اڵت��داران له الی��ه ک��ه وه ، کۆمه ڵگا ته نگانه تووشی زه خ��ت��ه وه و سه رکوت رێگه ی له ده که ن و بێ کاریگه ری ده که ن و له الیه کی تره وه ، به نه رمکردنی شه ڕی چینایه تی و نزیکبوونه وه ی

ریفۆرمیستانه ، له تێکۆشانی دووری ده که نه وه .بابه تێکی تر که ده بێ بخرێته به ر باس ئه مه یه که کاپیتالیزم و ئیمپریالیزم له تێکۆشانی خۆیاندا له دژی کۆمه ڵگا و سروشتدا هیچ کاتێک نه وه ستاون و به رێگه ی دامه زراندنی داموده زگای تایبه تی خاون له وه رگرتن که ڵک پێناو له تکنیک، و زانست ته واوی هێما و ماده کانی سروشت و ده سته مۆکردنی

ته واوی چین و توێژه کانی کۆمه ڵگا بۆ به رژه وه ندی خۆیان ده جوڵێنه وه . به واته یه کی تر، داموده زگاگه لێک وه ک )تینگ تانگ( له رێگه ی ناسینی زیاتری ه��ان��دان و به دوای ت��اک و کۆمه ڵگا، ده روون���ی به ڕێوه بردنی ئاسانتریه تی. هه ر له سه ر بنه مای ئه م کار و خه باتانه یه که سیاسه تی نوێش دیاری ده کرێت. واته تا دواڕاده به شێوه یه کی ئاگایانه شه ڕی تایبه ت

جێبه جێ ده کرێت.هه روه ها له ژێر ناوی “بۆ پرینگاندنه وه ی خه ڵکی له شه یتانییه ت، یا ده بێ به کارگه لێکی بێهوده و کۆنترۆل فکریان ی��ان ب��ن خ��ه ری��ک بێ که ڵکه وه پ��ه روه رده و راگه یاندن به کار ده هێنن. واته بکرێت” له لیبه راڵ پێشه نگی زانایانی وا ج��ۆره ئ��ه و ه��ه ر له ده توانرێت ده یانوت، راستگۆیانه تر سه رده مانێک وره گیرێت. که ڵک “ریکالم” یاخود “پرۆپاگه نده “ له م باره یه وه ، ئه مریکا پێشه نگی پیشه یه کی گه وره بووه ؛ پیشه ی په یوه ندییه گشتییه کان. ره نگه چه ندین “رای خه رجی کۆنترۆلی ساڵدا له دۆالر میلیارد گشتی” و ئه و جۆره وا رۆخساره کانی پێشه نگی ئه م کاره باسیان کردووه خه رجی “ئه ندازیاری ڕه زایه ت”

ده که ن. ئامانجی ئه م پێشه ئه وه یه که بیانییه نه زان کۆیله یه کی بکاته خه ڵک وات��ه تێهه ڵقۆرتێنه ر و مه سه ره فکه ر، گوێ رایه لی به رهه مهێنان، خزمه تکاری باوه ڕمه ند و وه فاداری ده سه اڵتی ده وڵه تی که سه باره ت به شێوه ی کار و رووک��ردی ئه و ده سه اڵته بێ ئاگا کۆمه ڵگایه کی له که ک��رده وه ی��ه ئ��ه و ده مێننه وه ؛ ئه گه ر ئه وان نیه ! به وانه وه په یوه ندی دیموکراتیکدا ده ب��ێ بکه ن ده س���ه اڵت باشی خزمه تی ب��ه ب��ڕی��اره ده وترێت وا ج��ۆره ئه و یا به رپرس” “پیاوانی وه ک “چینی سیاسی” واته ئه و که سانه ی وا له داموده زگا ئابووری، سیاسی و ئایدیولۆژیکیدا مافی بڕیاردانیان هه یه و تا راده یه ک له راستییه کانی جیهان ئاگادار بن به اڵم ئاراسته کردنی بیر و باوه ڕی گونجاو به وانه بخرێنه ده ب��ێ که خه ڵکه ی ب��ه و تا گرنگتره زۆر

په راوێزه وه .پێویستی پێداچوونه وه و هه ڵسه نگاندنی به رده وامی

شه ڕی تایبه ت1� کاتێک باسی شه ڕی غه یره نیزامی ده که ین، چۆن یاسایه . و دیسیپلین ب��ێ ش��ه ڕی مه به ست چوارچێوه ی شه ڕ به رێگه ی یاساوه ده ستنیشان کراوه ، ئه م شه ڕه ش زیاتر له الیه ن گه ریالوه ئه نجام ده درێت. به واته یه کی تر، شه ڕی پارتیزانی، شه رێکی دووره له چوارچێوه و یاساکانی خۆی دیاری ده کات. که واته پێناسه ی شه ڕی غه یره نیزامی بۆ شه ڕی گه ریالییش ده بێت. به اڵم خاڵی نیزامی ئه مه یه که له گه ڵ شه ڕی غه یره نیزامی ده وڵه ته کان جیاوازه . چۆنکه له دۆخی له به رێکخسته کراو سوپای ناکارامه بوونی دیتنی به رامبه ر گه ریالوه ، شه ڕی تایبه ت له رێگه ی شه ڕی گه ریالییه وه ئه نجام ده ده ن. واته هێزی خۆیان له گه ڵ

پ��ه روه رده ده ژی تێدا گه ریال وا هه لومه رجه ی ئه و ده که ن و له گه ڵ به کارهێنانی رێبازه کانی گه ریال، له دژی گه ریال شه ڕ ده که ن. به و که سانه ش که ده بنه

ئامێری ئه م شه ڕه پێیان ده وترێت کۆنته را گه ریال.ناتۆ که دوای شه ڕی جیهانی واڵتانی ئه ندامی دووه م��ه وه دام��ه زرا، له دژی واڵتانی سوسیالیستی، تیکۆشانی چینایه تی و هێزه سه ربه خۆییخوازه کان، رێکخستنی نهێنییان دروست کرد که پێیان ده وترێت )ناتۆوه شاراوه کان(. له راستیدا، ئه م رێکخستنانه که نه ته وه په ره ستانه و ده وڵه تگه را تێڕوانینێکی له گه ڵ هه ڕه شانه ی ئه و به ره نگاربوونه وه ی بۆ ده جوڵێنه وه که له سه ر کاپیتالیزمه و بۆ له ناوبردنی تێکۆشانه له م ده ک����ه ن. خ��ه ب��ات و ک���ار شۆڕشگێڕییه کان پێناوه شدا وته ی ئایدیولۆژیک به کار ده هێنن و ناوی واڵتپارێزیش له سه ر خۆ داده نێن؛ هه روه ها دزه ده که نه ناو برۆکراسی ده وڵه ت، داموده زگا مه ده نییه کان و پارته هه رێمییه کان. رێکخستنی نهێنی “ئه رگه نه کۆن” له ناو ده وڵه تی تورکیادا له ریزی ئه م رێکخستنانه ی

ناتۆیه .ئه م رێکخستنانه له رێگه ی رێکخستنی خۆیان له هه موو شوێنێکی واڵت به شێوه یه که ی تایبه تی ئ��اش��ک��را، و ن��ه��ێ��ن��ی ه��ه ر ک��ه س و هێزێک دوژم��ن��ی��ان وه ک ک��ه کات ه��ه ر رابگه ینن، هێرشکردنه ئ��ام��اده ی سه ر ئه وانن. له راستیدا رێ��ک��خ��س��ت��ن��ی وه ک ئ����ای����دی����ول����ۆژی����ک و نیزامی، له سه ر بنه مای بۆ ه��اوب��ه ش بیرێکی هه موو کۆمه ڵگا خۆیان ده ک���ه ن. به رێکخستن مامۆستای زۆرێ���ک زان�����ک�����ۆ، ن����ووس����ه ر، م���وخ���ت���ار گ������ه ڕه ک، قوتابخانه ، مامۆستای به و... پارێزه دکتۆر، له تایبه ت شێوه یه کی الی��ه ن ده وڵ��ه ت��ه وه رێک

ده خرێن و ئاشکرا خه ریکی کار و خه باتن.2� کاتێکیش باسی جواڵنه وه ی سه قامگیری ده که ین، ده بێ وه ک به شێک له شه ڕی تایبه ت هه ڵیسه نگێنین که به دوای دابینکردنی رووپۆشێکی ره وایه بۆ خۆی. چۆنکه ده س��ه اڵت��داران و داگ��ی��رک��ه ران له رێگه ی کوده تاوه ده یانه وێ له کۆمه ڵگادا سه قامگیری حاکم ده ڕوات. دیکتاتۆری و فاشیزم تا ئه مه ش بکه ن؛ بۆیه ، پێش لێدانی گورزه که ، هه وڵی ره وانیشاندانی ئه وه بۆ کۆمه ڵگا ده که ن. چۆنکه له ده ره وه ی ئه م دۆخه ، که شی کۆمه ڵگا تێک ده چێت و کائیوس ئ��ه م بنه ما، ره نگه له کاتی ئ���اراوه . له س��ه ر دێته به کارهێنانی تاکتیکی کۆنترا گه ریال و جواڵنه وه ی سه قامگیری، شه ڕی ده روونی به کار بهێنرێت. واته ئه گه ری ئه وه هه یه هه ر سێ پایه ی شه ڕی تایبه ت پێکه وه به کار بهێنرێن. له راستیدا، ده توانین بڵین هه ر

سێ پایه ، ره خسێنه ر و ته واوکه ری یه کترن.3� شه ڕی ده روونی له گه ڵ دوورخستنه وه ی زانست هاندانی هه وڵی خه ڵک، گرسه ی مه عریفه ی و فکری و تێکۆشانی کۆمه ڵگا ده دات. له م شه ڕه دا، ئامانج زۆر به رفراوانه و ته نیا به یه ک ئامانجه وه سنووردار نامێنێته وه . ته نانه ت له دژی تاک، توێژه ئایینی، کلتووری، کۆمه ڵه کۆمه اڵیه تییه کان، باوه ڕی و نه ته وه یی خه ریکی کار و خه بات ده بێت. شه ڕی ده روونی له گه ڵ دروستکردنی شک و گۆمان له مێشک و شکاندنی باوه ڕی له تاکه کاندا، هه روه ها دڵخوشکردن و مه عنه ویاتداینی بێ بنه ما به الیه نگرانی رژێم، هه میشه له دۆخی هێرشێکی چڕ و پڕه که به تێپه ڕبوونی کات، وه ک ئایدیولۆژییه ک خۆی سه قامگیر ده کات. له به ر ئه م هۆکاره یه که زۆرێک له بیر و باوه ڕی جیاواز له گه ڵ راستی ئایدیولۆژی }ده روون{ ره وان چۆنکه ی���ه ک. ده ب��ن��ه ف��ه رم��ی ره فتارسازه ، واته هۆکاری دروستبوونی ره فتاره . له کۆمه ڵگایه کدا که ناسه قامگیری هه بێت، شه ڕی شه ڕه ئه م خ��ۆی. ئامانجه کانی ده گاته ده روونیش ده بێ وه ک ئاکامی شه ڕی نیزامی، رێکخستنی و ئایدیولۆژیکی بژمێردرێت که دوژمن له م گۆڕه پانه دا ئه نجامی ده دات. هه روه ها شه ڕی ده روونی، رووی له توێژه بێ الیه نه کانی ناو کۆمه ڵگاشه . چۆنکه ئه م

توێژانه زۆر کات دیاریکه ری چاره نووسی شه ڕن.به گشتی، له شه ڕی ده روونیدا هه م ئاماده کاری هێزه شه ڕکه ره کان هه یه هه م ئاماده کردنی کۆمه ڵگا بۆ ئه م شه ڕه و به رفراوانکردنی هه له کانی شه ڕ؛ هه روه ها له پێناو ئاماده کردنی هێزی شه ڕ، هه ستی بااڵده ست و

حاکمبوون له و مرۆڤه دا دروست ده کات. په ره سه ندنی نه ته وه په ره ستی له کۆمه ڵگا، له سه ر ئه م بنه ما بووه و مێژووش له گه ڵ ئه مه ده خوێنێته وه ؛ هه موو پاڵه وانی و وه رچه رخانه گه وره کان به هی خۆی ده زانێت و له بنه ما، هه لومه رجی ژیان ده ره خسێنن. به م سه ر ئه م جۆره ، راستی کۆمه ڵگایه ک دێته ئاراوه که هر جۆر بیانه وێ، ده یخه نه جوڵه وه ؛ ده وڵه تداران له ژێر ناوی گرسه ی ئانارشیزم، و تیرۆریزم به ره نگاربوونه وه ی خه ڵک هان ده ده ن بۆ پشتیوانیکردن له جێبه جێکه رانی ش��ه ڕی تایبه ت. ل��ه راس��ت��ی��دا، ه��ه م ت��اک و هه م کۆمه ڵگاش له گه ڵ جێبه جێکردنی شه ڕی تایبه ت ده گونجێنن. چۆنکه ئه گه ر کۆمه ڵگایه ک بۆ ئه م

کاره ئاماده نه بێت، شه ڕی تایبه ت به ڕێوه ناچێت.خاڵێکی تری گرنگ، توێژینه وه ی ئامانجی شه ڕی ده روونی له دونیای کاپیتالیزمه له پێناو راکێشانی تاک بۆ هه ڵبژاردنی ژیانی بورژوایی. له راستیدا، هه ڵبژاردنێکی تر جگه له و ژیانه بۆ تاک ناهێڵنه وه ؛ راکێشانی تاک و کۆمه ڵگا به ره و ئه م ژیانه ش به واتای سه رکه وتنی شه ڕی تایبه ت دێت. واته مرۆڤ به ره و مه یمونبوون هان ده دات. بۆیه ، شه رافه تمه ندانه ترین شه ڕ، شه ڕی به رگری مرۆڤ له به رامبه ر حه یوانبوونه له ناو کاپیتالیزمدا. چۆنکه ئه م سیسته مه ، مرۆڤ له مرۆڤبوونی خۆی ده ردێنێت. له م رووه وه ، ناتوانرێت شه ڕی تایبه ت ته نیا وه ک ستراتیژی هه ڵسه نگێنرێت

و ت��اک، کۆمه ڵگا دژی شه ڕێک وه ک به ڵکو گشتیبوونی له به ر چاو بگیرێت. زۆرترین کارێگه ری له م کاره دا، شه ڕی ده روونی ده یکات. به و شێوه که تاک هه ر کارێک که ده یکات ده که وێته خزمه تی

به رژه وه ندی کاپیتالیزمه وه .و ئ����ازادی ن���اوی ب��ه ئه مانه ه��ه م��وو کاپیتالیزم گرنگ پرسیاری ده دات، ئه نجام دیموکراسییه وه ئه مه یه که ئایا ئ��ازادی، ئه نجامدانی هه ر شتێکه که مرۆڤ بیری لێ ده کاته وه واته لیبرالیزمه یاخود جواڵنه وه یه له سه ر بنه مای به رپرسیارێتی و ئاگایی؟ ئایا ئازادی سنووردارکردنی ئازادی ئه وی تره یاخود له گه ڵ ئازادکردنی خۆت رێگه له به رده م ئازادکردنی

ئه وی تر ده که یته وه ؟سه باره ت به شه ڕی ده روونی، ده بێ ئه مه ش ده ستنیشان ب��ک��رێ��ت ک��ه ش���ه ڕی جیهانی س��ێ��ی��ه م ک��ه وه ک شه ڕی سارد ناوی لێ ده کرێت له رێگه ی شه ڕی ده روونییه وه کرا. له و شه ڕه دا، ئه مریکا، شه وره وی له رێگه ی شه ڕی تایبه ته وه و به واته یه کی تر شه ڕی ده روونی شکست دا؛ له م رێگادا، له گه ڵ راکێشانی بۆ رکابه ری چه کسازی و ده سه اڵتخوازی، یه کێتی شه وره وی کرده وێنه ی خۆیه وه ؛ له راستیدا تێکۆشانی سوسیالیستی له شه وره ویدا وه ک مینیاتۆرێک له

ده وڵه ت ده رچوو.

سێ گۆشەی }میسر� سعودیە � ئێران{ لە رۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا گۆڕانكاری بەسەردا هات. ئەم واڵتانە هەر جارە و یەكێكیان سەركردایەتی ناوچەكە دەكات ستراتیژییەتێكدا و گۆڕانكارییەك هەموو لە و دەستێكی بااڵی دەبێت. لە دوای وتەكەی )عەلی خامەنەیی( بە زمانی عەرەبی، گەلی میسر یەخەیان دڕی و هەر هەموویان رێك وتیان: شۆڕشی میسر لە

شۆڕشی ئێران ناچێت. كەچی خامەنەیی هەر دووبارەی دەكردەوە و دەیوت: ب��ەردەوام��ی شۆڕشی میسر و تونس »شۆڕشی

ئیسالمی ئێرانە«. قسەیەكی سەیر بوو. دی��ارە بەریتانیا ژێر بە ژێر سەركردایەتی ئەم دوو شۆڕشەی كردووە وەك چۆن

حكومەتی )شا(ی سەرەوژێر كرد.شۆڕشی میسر تایبەتمەندی خۆی هەبوو، راستە گەنجان و شۆڕشگێران داوای كۆچكردن و البردنی حوسنی موبارەكیان دەكرد، بەاڵم لە شۆڕشەكەیان جیا بوون، هاواڵتی میسری بۆ تەلەفزیۆنی )العربیە( كە بزانێت دەكەین خامەنەیی لە »داوا دەی���وت:

شۆڕشی ئێمە قەت لە شۆڕشی ئێران ناچێت«. زۆر كەس دەزان��ن كە سوپای میسری سوپایەكی س��ەرك��ردەی��ەك��ی م���وب���ارەك حوسنی و نیزامییە بە ب��ە زم��ان��ی ع��ەرەب��ی عەسكەرییە. ه��ەروەه��ا )ئەفسەری محترف( ناو دەبرێت، واتە ساڵو لە ئااڵ و لە خاكی نیشتمان و سنوورەكەی دەكات و سەری بۆ دادەنوێنێت؛ لە واڵتەكەی خۆیدا دەمرێت و بە ئااڵی واڵتەكەی تەرمەكەی دەپێچنەوە و لە سەر ئاوازی مۆسیقای عەسكەری دەیبەن بۆ گۆڕستان و دەینێژن. ئەگەر هەڵهات وەك زین ئەلعابدین بن عەلی بە خائن حیساب دەكرێت. ئەمە بە پێی دەستوری

عەسكەرییە.)محترف( ناكاتە پسپۆر، لەبەر ئەوەی كورد سوپای و سەرباز كە كوردانە ئەو تەنها لەوانەیە نەبووە. ئەفسەر بوون لە سوپای عێراق بزانن، بەاڵم هەیە هێشتا هەر نەزانن مانای سەربازی )محترف( یان

ئەفسەری )محترف( چییە. حوسنی موبارەك رای نەكرد، هەڵنەهات، گوێم لێ بوو وتی: »لە میسر دەمرم، چونكە من میسریم و

میسرم خۆش دەوێت«. سەربازییەكانی قوتابخانە هەروەها بەریتانییەكان

جیهان لە واتای سەربازی )محترف( تێدەگەن. سەركردەی عەسكەری چی بفەرموێ، سەرباز و ئەفسەری )محترف( دەبێ ساڵوی عەسكەری بۆ بكەن و پێی بڵێن: »بەڵی گەورەم«، واتە بڕیارەكەی جێبەجێ دەكرێت و نابێ قسەكەی رەت بكاتەوە. ئااڵ سیمبولە، خاكی نیشتمان سیمبولە، سەركردە سیمبولە و...، بەاڵم سەدام حسێن سۆپای عێراقی نیزامی تێكدا، هەر لە خۆیەوە دەیان ئەستێرە و داڵی لە سەر شانەكانی ریز ك��رد. هەروەها بە ئ���ارەزووی خۆی هەزارن ئەستێرە و داڵی دابەش كردە سەر ئەم و ئەو. وەك عەلی كیمیاوی كە هیچی نەدەزانی و كردی بە وەزی��ری بەرگری. تەنانەت لە پێشوازییكردنی ریتمی لە سەر نەیدەزانی سەرۆكی حكومەتەكان عەسكەری بڕوات. لەم دواییەدا )نایب عەریف(ێك فێری كرد. شا )الحسێن( پەروەردەی بەریتانیا بوو. لە دڵیدا پێی پێدەكەنی. هەروەها )سانتێرز( زانكۆیەكی عەسكەری بەریتانییە، هەموو دەرچووانی كۆڵیژی

عەسكەری عێراق خواخوایان بوو لەو زانكۆیە كە فێری زانستی عەسكەریان دەكات خوێندكار بن.

)ئەفسەری محترف( ئەگەر سیاسەتمەدار بێت واتە پسپۆر بێت، لە ستراتیژییەت نابێت ئەفسەری واڵتێكی تر نەخشەكەی ببینێت، ئەگەر بینی بە خائن حیساب دەكرێت. بەڕای من نووسەری )محترف(یش هەیە كە دەبێ تا رۆژی مردنی سەروقەڵەم بۆ خاك و ئااڵی

نیشتمانەكەی و گەلەكەی دانوێنێت.كاتژمێر چواری بەرەبەیانە، كە ئەم ستوونە دەنووسم، دوو ئەرشیفی نوێ لەبەر دەستمدایە. لەم دوو شۆڕشە شەونخونیم كردووە، نەك وەك سیاسەتمەدارێك، بەڵكو رۆژنامەنووسێكی راستە رۆژنامەنووسێك، وەك جیهانی نیم، چونكە كوردم لەگەڵ ئەوەشدا خۆم لە رۆژنامەنووسانی جیهان بە كەمتر نازانم. هەروەها هەر وەك چۆن لە عەسكەریدا ئاكار هەیە؛ دەبێ زانا و هونەرمەند و ئەدیب یان رۆژنامەنووسیش ئاكاری پیشەكەی هەبێ، هەر وەك دەزانن هەر پیشە و پسپۆرییەك ئاكاری تایبەت بە خۆیەوە هەیە. هەر وەك سوپای میسری كە سوپایەكی بێ الیەن بوو بەرامبەر بە شۆڕشگێڕان توندوتیژی بەكار نەهێنا، بەڵكو گەلی میسریش سوپای خۆی خۆش دەوێت و دەیپەرستێ، نەك هەر ئەمە، بەڵكو تا گۆرانیبێژی میسری )شادیە( كە چەندین ساڵە دانیشتووە و رووی كردۆتە خوا، بە تەلەفۆن پەیوەندی بە تەلەفزیۆنی میسرییەوە كرد بۆ ئەوەی گەلەكەی دوور بكەنەوە لە

توندوتیژی و شۆڕشگێڕان هێمن بكاتەوە. ب��گ��رە ئ��ەك��ت��ەری ش��ان��ۆی��ی ب��ەن��اوب��ان��گ )سهیر المرشدی( لە خۆپیشاندانەكە لە گۆڕەپانی )التحریر( میسر گەنجانی دەك����رد: »ش��ۆڕش��ی ه����اواری شۆڕشێكی پیرۆزە، سەربە هیچ الیەك نیە، بێ الیەنە،

سەربەخۆیە، شۆڕشێكی میسرییە و...«. شارستانییەتی میسری شارستانییەتێكی رێزدارە لە گیرفانم نووسینەشم ئەم هەر وەك گەلەكەی، دەرنەكردووە. چونكە لە شاری خانەقیندا چوار سینەما هەبوو، دایكم هەموو هەینییەك دەیبردم بۆ سینەما، نەك لە شەستەكاندا، بەڵكو لە پەنجاكاندا. هەروەها تەلەفزیۆنیش لە شەستەكاندا هات بۆ خانەقین. ئاگام لە )جمال عبدالناصر( و سااڵنی حوكمكردنی میسر

هەیە، دەڵێم جەمال عەبدولناسر بۆ؟ جەمال عەبدولناسر یەكەم سەركردەیە كە خودموختاری

دا بە كورد. لە پێش بەیانی )11( ئ��اداری ساڵی )1970(دا جەمال عەبدولناسر ئامۆژگاری )ئەحمەد حەسەن ئەلبەكر( و سەدام حسێنی كرد و پێی وتن »مافی خۆیانە شۆڕش بكەن، بزانن چیان دەوێ، بیاندەنێ.

ئەوان میللەتن«. ئەحمەد حەسەن ئەلبەكر و سەدام حسێن رێكەوتن و گفتوگۆ كرا لەگەڵ سەركردەكانی كورد و بەیانی

)11( ئادار بە هەموو جیهان راگەیەنرا. وەك وتم تەنانەت لە سەر پاكەتی جگەرە هەواڵی ك��اغ��ەز... تەنها ن��ەك نووسیوە میسرم شۆڕشی )عومەر سلێمان( جێگری سەرۆكی میسر دەڵێ: بزووتنەوەی بوو شوعلەیەك گەنجان، »شۆڕشی

چاكسازی داگیرساند«. هیوادارم عومەر سلێمان تا سەر جێی متمانەی گەلی میسر بێ و گەلی میسریش ئازاد و سەربەرز

و خۆیان بن.

شه ڕی تایبه ت شه ڕێکی دژی کۆمه ڵگایه

شۆڕشی گەنجان بە ئەمریكای وت: نا

‹‹ »بۆ پرینگاندنه وه ی

خه ڵکی له شه یتانییه ت، یا ده بێ به کارگه لێکی بێهوده و بێ که ڵکه وه خه ریک

بن یان فکریان کۆنترۆل بکرێت«

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

12

گه‌جنان

] ئا/ هانا ئازاد [

ئه وه ى ئ��ه وه ده ک��ه ن بۆ ئاماژه گه نجان لێى و کردووه دروستى گه نج هه یه ئێستا به یه کخستى پێشیانوایه کراوه ، بێبه برى شۆڕشێک ده تواندرێ�ت گه نجان ریزه کانى ش نکۆ ا ز یه کى ستا مۆ ما ، سێنن هه ڵگیرشتێکى بابه ئه م وروژاندنى رایده گه یه نێت باشه تا گه نجان بیر له شۆڕش بکه نه وه .

کاروان عوسمان، ته مه ن )23( ساڵ خوێندکارى وتى: و ده ک��ات��ه وه ل��ه وه جه خت سلێمانیه زان��ک��ۆى به رهه مى که چى ک��رد، دروستى گه نج »ش��ۆڕش ده کرێت پێشیوایه ح��ه رام��ه «. گه نج ب��ۆ ش��ۆڕش گه نج بۆ به رهه مێک گه نجان ریزى به یه کخستنى دروستبێت له به ر ئه وه ى مۆدێلى شۆڕشى چه کداری نه ماوه با له بری سندوقى فیشه ک سندوقى ده نگدانمان ئیستا ل��ه وت: ئ��ه وه ش��ى ک���اروان بێت. ال گرنگ زووتر نیه پێویسته قۆڵى لێهه ڵ بکه ین و خه باتێکى سه رتاسه ری هۆشیاری له ناو گه نجدا باڵوبکه ینه وه پێنه ده ین، ده نگیان هه یه کۆن هێزى هه رچى تاکو

چونکه به رهه مى ئه وان بۆ گه نج هیچ نه بوو. گه نجێکى س��اڵ، )25( ته مه ن ج���ه واد، ره وه ن���د له به ر نه ماوه باوى شۆڕش پێیوایه و هه ولێره شارى ئه وه ى گه نج پێویستى به شۆڕش نیه ، پێویستى به وه یه خۆى تا بکرێت هاوکارى حکومه ته وه له الیه ن که رێکبخاته وه و خانوو و موچه یه کى باشى بداتێ، بۆیه پێویسته ئه مڕۆ گه نجان شۆڕش به مه به ست بکه ن، بۆ نمونه ئه گه ر هه ست به وه بکه ن که مافیان خوراوه پێویسته شۆڕش بکه ن، ئه گینا ناکرێت گه نجان دژ به ده سه اڵت و به بێ مه به ست شۆڕش دژى حکومه ت به وه شکرد ئ��ام��اژه ى هه ولێر، گه نجه ى ئ��ه م بکه ن. کاتێک هه ست به که موکورتى ده کرێت ئه و کات ده کرێت گه نج مافه کانى له رێگه ى شۆرش به ده ست

بهێنێت.سه باره ت به گه نجانى هه رێمى کوردستانیش ره وه ند ئه وه ى خسته ڕوو، ئه گه ر چى که م و کوڕى زۆره له هه رێم گه نجانى تائێستا به اڵم کوردستان، هه رێمى بکه ن. بۆ مافه کانیان نیه شۆڕش ئه وه یان ئیراده ى ده کرێت ئه وه ش بگه ڕێته وه بۆ ئه و چاو سورکردنه وه ى

که له رابردوو به رامبه ر به گه نجان کراوه «.

و هه ولێره ش��ارى ت��رى ف��ارس چه تۆ، گه نجێکى بڕه خسێت بۆ و مه رجى هه ل ده بێت پێیوایه شۆڕش

ئه گینا ناتوانرێت شۆڕش بکرێت.فارس، ته مه ن )24( ساڵ هێماى بۆ ئه وه شکرد، گه نجانى هه رێمى کوردستان تائێستا ناڕه زایه تیه کانیان نه گه یشتۆته ئاستێک بتوانن شۆڕش بکه ن ئه گینا به ب��ه اڵم ده کرێت، هه رێمیش به گه نجانى ش��ۆڕش جیهاندا واڵتانى هه موو له ش��ۆڕش ئه و بۆچوونى کاتێکه که ناڕه زایى و ناخۆشیه کان ده گه نه ئاستى

ته قینه وه . ناوبراو باسى له وه شکرد له هه موو کاتێکدا گه نجان ده بنه داینه مۆى شۆڕش و راپه ڕینه کان، له به ر ئه وه ى ئه و قسه یه کراوه ئه گه ر بته وێت حکومه تێک دروست بکه یت یان بیڕوخێنیت گه نجان سه رپشک ده کرێن.

شنۆ محه مه د، ته مه ن )20( ساڵ پێیوایه تائێستا

له هه رێم که شێک نه گونجاوه بۆ ئه نجامدانى شۆڕش و ئیراده یه ک دروست نه بووه بۆ ئه نجامدانى له الیه ن گه نجان. ئاماژه ى بۆ ئه وه شکرد جێگاى خۆیه تى له له الیه ن گه نجانه وه هه رێمى کوردستان شۆڕشێک ئه نجام بدرێت و جارێکى تر گه نجان ببنه وه سه رى رم. به زانکۆ مامۆستاى باڵه کى، ئه حمه د بورهان کوردستان هه رێمى گه نجانى راگه یاند: )چه تر(ى له و سودمه ندن به شێکیان به شێک چه ند به ب��وون بارودۆخه ى ئێستا هه یه و خۆیان خاوه نى مه یدانه که ن به رامبه ر ن��اک��ه ن��ه وه ش���ۆڕش ل��ه بیر هه رگیز ک��ه

ده سه اڵت یان به رامبه ر هه ر شتێکى تر. وتیشى: ئه و گه نجانه ى تریش که سه ر به ده سه اڵت شۆڕش له بیر که نه ڕه خساوه بۆیان تائیستا نین بکه نه وه سه ره ڕاى که موکوڕیه کانیش که هه یه ، بۆیه که کوردستان هه رێمى گه نجانى به هه یه ئومێدم

رۆژێک دێت بیر له ئه نجامدانى شۆڕش ده که نه وه بۆ هێماى ل��ێ��ک��راوه . زوڵمیان ئ��ه وان��ه ى ،به تایبه ت ئه وه شکرد، گه نجانى هه رێم هیچیان که متر نیه له و دواتر و ده سوتێنن خۆیان تر واڵتانى له گه نجانه ى

شۆڕشێک هه ڵده گیرسێنن. ب��وره��ان ب��اڵ��ه ک��ى رون��ی��ش��ی��ک��رده وه ، گ��ه وره ت��ری��ن کێشه مان هه یه که هه موو هێزه سیاسیه کانى هه رێمى کوردستان شه ڕ له سه ر »هیچ« ده که ن، له به ر ئه وه ى سه ربه خۆنین و نانى ده ممان به ده ستى خۆمان نیه ، بۆیه شۆڕش ئه گه ر له هه رێمى کوردستان رووشبدات

ناتوانێت ده سه اڵت بڕوخێنێت. ئه و مامۆستایه ى زانکۆ ئاماژه ى بۆ ئه وه ش کرد ئ��ه وه ى بۆ ده وروژێ��ن��درێ��ت باشه شتێکى ئه مه که

گه نجان بیر له شتێکى له م جۆره بکه نه وه .

شۆڕش گه نج دروستى کرد و به رهه مى شۆڕش بۆ گه نج حه رامه

] ئا/ گه الوێژ مێهفه ر [

ئاماژه کوردستان رۆژهه اڵتى گه نجانى ته واوکردنى دواى که ده ک��ه ن ئ��ه وه بۆ کوردستان ب��اش��وورى ل��ه خوێندنیان دابمه زرێن داموده زگاکاندا له ناتوانن کۆیه له )ئ���ازادى( که مپى گه نجانى و پارکێک ئێستا تا ده که نه وه له وه جه خت و یارگاى وه رزشى و شوێنێکى گه نجانیان دروست بۆ هه رێمه وه حکومه تى الیه ن له نه کراوه . قایمقامى کۆیه رایده گه یه نێت بۆ ئه نجومه نى له گه ڵ قسه ى مه به سته ئه و

وه زیران کردووه . شۆڕشه کانى ه��ۆى ب��ه ک����وردان ل��ه به شێک رۆژهه اڵتى کوردستان له ده ست کۆمارى ئیسالمى ئێران هه ڵهاتوون و له ساڵى )1993( له شارى کۆیه ژماره یان و نیشته جێن »ئ��ازادى«دا له که مپى و گه نجان له ژماره یه کیش که سه ، ه��ه زار له پتر

له گه ڵ خێزانه کانیاندا له که مپه که دا ده ژین. یه کێکه ساڵ )22( ته مه ن عوسمانى، نه رمین ئاماژه که مپه که نیشته جێى گه نجه ى سه دان له و به وه ده کات له و کۆمه ڵگایه دا به هاواڵتى ئاسایى گه نجه کان به ئ��ه وه ش مۆڵه تى و ناکه ن سه یریان ناده ن به هره و تواناکانى خۆیان نیشان بده ن. جه ختى پێ رێگات جۆرێک به تاراوگه نشینى ک��رده وه : خۆت تواناى و به هره هه موو له بتوانى که ن��ادا نیشان خ��ۆت تواناکانى ی��ان وه رب��گ��رى، که ڵک ئه وه ى کۆمه ڵێک کێشه هه یه وه ک له به ر بده ى، به هێز ئابوورى نه بوونى یا پاڵپشتیه ک نه بوونى کرده وه یه ک. دژ و ره فتار جۆره هه ر له ترس و کارێک هه ر کردنى »له وت: ئه وه شى نه رمین، به اڵم بێ، ئاسایى له واڵتى من له وانه یه شتێک کاریگه رى ئه وانه هه موو بێ، پێچه وانه وه به لێره راسته وخۆیان له سه ر خه ون و تواناکانى گه نج هه یه

له تاراوگه دا«. دیاکۆ مینایى، ته مه ن )17( ساڵ خوێندکارى که ده ک���ات ئ���ه وه ب��ۆ هێما زان��س��ت��ى، پێنجه مى و ده ژی��ت خێزانه که یدا له گه ڵ لێره و گه نجێکه پێیوایه خێزانه که ى درێغی نه کردووه بۆ دابینکردنى

له وه شکرد وتى: حه زده که م باسى پێداویسیته کانى، وه ک گ��ه ن��ج��ێ��ک ئ���ه و ج��ێ��گ��ای��ه ى ل��ێ��ی��ى ده ژی���م خزمه تگوزارى ته واوى تێدابێ، شوێنێکى دڵگیر بێ، پارکێک، گۆڕه پانێک بۆ وه رزش یا باخچه یه ک هه موو که دیکه شتێکى جۆره هه ر یا پشوو بۆ هاواڵتیانى بۆ پێویسته مافێکى سه ره تاین، ئه وانه ئه و واڵته دابین بکرێ. هه روه ها جه ختى کرده وه و وتى: »گۆڕه پانى تۆپى پێیه که مان خۆڵه ، چیمه ن

ن���ه ک���راوه ، ه��اوی��ن��ه له به ر گه رما و ته پوتۆز تێدا ی���ارى ن��ات��وان��رێ وه رزى ل���ه و ب��ک��رێ زس��ت��ان��ی��ش��دا ب��ه ه��ۆى دیسان قوڕه وه و باران یارى تێدا ناکرێ«.

ئه حمه دى، ش��ۆڕش س��اڵ )28( ت���ه م���ه ن ی���ه ک���ێ���ک���ى ت������ره ل��ه گ���ه ن���ج���ان���ى ک��ه م��پ��ى ئازادى وتى: یه کێک ل������ه ک���ێ���ش���ه ک���ان���ى ئ��ێ��م��ه ل���ێ���ره دا ئ��ه وه ی��ه ک����ه ره گ����ه زن����ام����ه ى ئه وه ى نیه ، عێراقیمان ته جه نوسه ، هه شیه تى ده ک����ات وا ئ������ه وه ش تووشى هه میشه ک��ه ک��ێ��ش��ه ب��ی��ن، ق��س��ه ى کاتێک ل��ه وه ش��ک��رد ک����ه ه���اوس���ه رگ���ی���رى ئ���ه ن���ج���ام���ده ده ی���ن ل��ه دادگا له به ر نه بوونى

تۆمارده که ن ناومان سه ختى به زۆر ره گه زنامه یاخود ده ده ن. منداڵه کانمان به ناسنامه دوات��ر و ئه و پێموایه ک��ه وه رب��گ��ری��ن. پاسپۆرت ناتوانین

کێشانه له م سه رده مه دا بۆ گه نجێک ناخۆشه . ساڵ، )21( ته مه ن مه کارى، ه��ه ژار هه روه ها خوێندکاره له په یمانگاى ته کنیکى کۆیه یه ، باسى و کوردستان باشورى هاتووه ته که ده ک��ات ئ��ه وه

ئاماژه ب��دات، خوێندن به درێ��ژه که داوه بڕیارى ب��ه ه��ۆى نه بوونى ره گ��ه زن��ام��ه وه ب��ه وه ده ک��ات ک��ه وتى: دابمه زرێن ناتوانن خوێندن ته واوکردنى دواى »زۆرجار نیگه رانى ئه وه م که ئایا دواى ته واوکردنى بۆ داده م��ه زرێ��م؟ هه بى؟ کارێکم ده توانم خوێندن نموونه ساڵى پار زانکۆى کۆیه زه ماله ى خوێندنیدا ده ره وه ى بچنه تاوه کو یه که مه کان خوێندکاره به که چى بخوێنن، ئه وێدا زانکۆکانى له و واڵت ه��ه ش��ت خ��وێ��ن��دک��ارى رۆژهه اڵتى کوردستان ل����ه ب������ه ر ن���ه ب���وون���ى ره گ�����ه زن�����ام�����ه ل���ه و ک��ران. بێبه ش م��اف��ه ه����ی����وادارم ه��ه رێ��م��ى کوردستان له مه وبه دوا به یه ک چاو سه یرى ک����ورده ک����ان����ى ه���ه ر

چوارپارچه بکات. ن����ات����ق، داراى س���ک���رت���ێ���رى گ��ش��ت��ى ی���ه ک���ێ���ت���ى الوان�������ى دی�������م�������وک�������رات�������ى به ئێران کوردستانى راگه یاند: )چ��ه ت��ر(ى له ماوه ى چه ند ساڵى به شێکى راب�����ردوودا، الوه کانى له ب��ه رچ��او هۆى به واڵته که مان س��ی��اس��ه ت��ى س��ه رک��پ داخ������راوب������وون������ى و پ��ێ��ک��ه��ات��ه ى س��ی��اس��ى ئیسالمى ک���ۆم���ارى ک��ردووه . کوردستان باشوورى له رووی��ان ئێراندا، وتى: یه کێتى الوانیش له و بواره دا، بۆ کۆکردنه وه و خۆیدا ریزه کانى نێو له هێزه ئه و پێگه یاندنى و ئاستى هۆشیارى بردنه سه ره وه ى پێناو له هه روه ها ب��ه رده وام ئ��ه وان زانستى و کۆمه اڵیه تى سیاسى، هه وڵى داوه . ئاماژه ى به وه شکرد: ئێمه به کردنه وه و خولى تایبه ت له بواره جۆراوجۆره کاندا و به تایبه تى

به ڕێوه بردنى و الوان رۆشنبیرى بابه تى ب��وارى له چه ندین فێستیڤاڵى سااڵنه ى وه رزشى و کلتورى و گرنگیدان به ئاستى به هره مه ندى الوان تێده کۆشین. الوان���ى یه کێتى گشتى س��ک��رت��ێ��رى ه���ه روه ه���ا دیموکراتى کوردستانى ئێران، له درێژه ى قسه کانیدا ئه و ئۆرگانیزه کردنى وێ��ڕاى ئێمه وت: ئ��ه وه ش��ى درێ��ژه دان و کار ده رفه تى ره خساندنى بۆ الوان��ه ، باشوورى بۆ دێن که الوان��ه ى ئه و بۆ خوێندن به کوردستان کار ده که ین. هه روه ها گه یاندنى هاوارى ماف خوازانه ى ئه و الوانه ى که به هۆى زوڵم و زۆرى کۆمارى ئیسالمى که روو له باشوورى کوردستان له یه کێک پ��ه ی��وه ن��دی��داره ک��ان شوێنه ب��ه ده ک���ه ن ئ��ه رک��ه س��ه ره ک��ی��ی��ه ک��ان��ى رێ��ک��خ��راوه ک��ه م��ان��ه که هه رده م له و بواره دا یه کێتى الوان رۆڵێکى به رچاوى گێراوه . به اڵم له راستییدا له وانه یه له دابینکردنى نه مانتوانیبێ خزمه تگوزارییه کاندا پێداویستیه ئێره الوه کانى بۆ کارمان وه اڵم��ده ر شێوه یه کى به له زی��ات��ر ک��ارم��ان رووى ئێمه چونکه ک��ردب��ێ،

نێوخۆى واڵته . به کۆیه ، ش��ارى قایمقامى عومه ر، چاپوک ده ستى من دێ له ئ��ه وه ى راگ��ه ی��ان��د: )چ��ه ت��ر(ى منیش و بێنن داواکارییه کانیان ئه وان که ئه وه یه به رزیان بکه مه وه بۆ شوێنى مه به ست. خه مه کانیان خه مى ئه وانیش خه مى ئ��ه وه ى له به ر بکه م، باس دێ حکومى ی��ا ح��زب��ى به رپرسێکى ه��ه ر م��ن��ه . کێشه کانى ئه وانم بۆ باسکردوون و تێم گه یاندوون. لیژنه یه ک نمونه بۆ هه بووه ، به رهه مى ئه مه ش له گه ڵ هه ر دووالیه ن وه زیران هات ئه نجومه نى له دانیشێت و گوێیان لێ بگرێ و داواکارییه کانیان ئه نجومه نى ل��ه دۆس��ی��ه ی��ه ک ئێستا ب��ن��وس��ێ، وه زیران هه یه له حاڵێ به ڕێوه بردندایه به شى زۆرى

خزمه تگوزارین. له وشکرده وه جه ختى کۆیه ، ش��ارى قایمقامى ئه نجومه نى له گه ڵ قسه م مه به سته ئه و بۆ وتى: وه زیران کردووه ، هه ر ئێستاش نوسراوێکى دیکه یان بۆ ده که ینه وه دڵنیام ئه وانیش هه مان هه وڵ ده ده ن، ئه نجامه کانى دیکه دا ماوه یه کى له گه شبینم که

ده ربکه وێ.

گه نجانى رۆژهه اڵت

بێبه ش ده کرێن له دامه زراندنیان له باشوری کوردستان

عیشق و شۆڕش

عیشق له کوێ بێت، شۆڕش فه لسه فه ى بۆیه هه یه . له وێ عیشق و ئازادى رێنمایمانده کات گه نجبوون ئه و بوونه وه ره شۆڕشگێڕه یه ؛ ته نها سه ر که وتن ده ناسێت! گه نجانى تونس، بوونه ده ستپێک و پڕیشکه که ى میسریشى گرته وه ، واڵتانى عه ره بى وروژاون، مه غریب، یه مه ن، ئه رده ن و سوریا ده ه سه اڵته دڕندانه کانیان له ناکۆکى و ترسدا به ڕێوه ده چن و گه نجه کانیشیان ته قینه وه یه ک له ناوه به ڕێوه یان واڵت��ان��ى پڕیشکه که ئ�����ازادى. و ب���ه ره ده ب����ات رۆژهه اڵتى ناوه ڕاستى گرتوه ته وه ده شپه ڕێته وه بۆ ئێران و تورکیا و پاکستان؛ رۆژهه اڵتى ناوه ڕاست ده یه وێت گه نج بێته وه و گه نجان چیتر نایانه وێت، ئه مریکا، مژه کان، خوێن خۆییه ناو ده سه اڵته

ئه ورپا و هتد... خه یاڵه کانیان بکوژن. ئه مریکاى واڵتانى به سه ره تا گیڤارا، چێ التیندا بۆ ئاماده کارى شۆڕش ده ستى به گه ڕان به پێى چۆنێتى و چه ندێتى گه له که ى و کرد و زانین ئ��ه و ک��رد. خ��ۆى پێوانه ى شوێنکاته کان ئاراسته کرد که ئ��ه وه و ب��ه ره خ��ۆى تێڕوانیى و شۆڕش ته نها ره هایانه ده گاته سه رکه وتن؛ توانى تێشیدا سه ر بکه وێت؛ سه رکه وتنێک گه له که ى ده چننه وه . تێدا ئومێدى هێشتاش مرۆڤایه تى و ب��ه ره و هیندستان ته منیدا، ب��ه ه��ارى له گ��ان��دى، ئه فریقا جێده هێڵیت و له وێ ئه و هیندیانه په روه رده ئ��ه وێ ، به رێکخسته یان برابوون بۆ ده ک��ات که و ده ک��ات��ه وه رێکخراوێکدا کۆیان له و ده ک��ات ده شیان کات به خاوه ن رۆژنامه یه ک.ئیدى گاندى گه نج ده گه ڕێته وه بۆ هیندستان، کام هیندستان؟! ئه و واڵته ى که پتر له چه ندین سه ده یه گه ورترین ئیمپراتۆرى سه ربازى و سیاسى به ریتانیاى ئه و کاته ى سه ده ى بیست داگیرى کردووه ، بۆ ئازادى گه النى گولله یه ک بێته قاندنى شۆڕشێک هیندستان و ناتوندوتیژى تێده گات ئه و هه ڵده گیرسێنێت،. ئارامى ئاینده ى مرۆڤایه تییه ، جه خت ده کاته وه که هه روه ک چۆن ئاو کۆده کرێته وه و له به نداوێکدا که ناڵیزه ده کرێن بۆ وزه ى کاره با، ئه وهاش تێده گات گه ر مرۆڤ توڕه بوون و رقى بخواته وه ، ده توانێت له ناوه وه به رهه مێکى دى هه بێت که ناتوندوتیژى و ئارامگرتنه به ره و سه رکه وتن. گاندى، گه نجانى لێبورده یى خ��ۆراک��دا، ئ��ارام��ى و ب��ه واڵت��ه ک��ه ى شۆڕشێکى بێتوندوتیژى له به رامبه ر ئاگرى توڕه یى دوژمندا گه یانده سه رکه وتن. نیلسۆن ماندێال، له باشورى ئه فریقا بۆ نه هێشتنى ره گه ز په رستى له نێوان ره ش پێست و سپى پێسته کاندا هه ر له گه ڵ چونى بۆ زانکۆ تێکۆشا و خوێندکارانى ده نده دا ره گ��ه زى ج��ی��اوازاى نه هێشتنى بۆ بکه ن خه بات و رزگ���ار ب���وون ل��ه داگ��ی��رک��ارى که مینه سپى پێسته کان به سه ر زۆرینه ره ش پێسته کاندا. وه ک گه نجێکى شۆڕشگێڕ له رێکخراوى )ئه نجومه نی نه ته وه یی ئه فریقی(دا خۆى و گه نجانى واڵته که ى به شۆڕشێکى ته مه ن درێژدا پێده گه یه نێت؛ ماندێال، دیدگاى شۆڕشگێڕى خۆى له ئه ده بیاتى مارکسى و په رتوکانى شێوازى شه ڕى گه ریالییه وه له بۆته ى که سێتیه کى ئه فریقیدا رێکده خات، کۆبوونه وه و گه ڕانه کانى به نێو گه له که یدا ده گه ه یه نێته ئاستى شوێنگه ده ناسێت، دوژم���ن پێگه ى و هێزێک ئابوورى و ستراتیژییه کانیان ده پێکێت. له و پێناوه دا ئاکامدا ل��ه و ده چێژێت زیندانى س��اڵ )27(ئ��ازادى. سێ ئه م گوڵه ره ش��ه ى ئه فریقا ده گاته که سێتى، له سێ جوگرافیاى جیاواز و باودۆخى یاخیبوونێکى ده یانگه ێنیته گه نجبوون جیاوازدا، زۆر ده گاته کاریگه ریه کانى شۆڕشگێڕانه ، که شوێن؛ گه رچى به پێشه نگایه تى ئه مریکا و هێزه نێو ده ۆڵه تیه کان، ئاراسته کانى ئه م شۆڕشگێرانه گۆڕدران و شۆرشیان لێدرزا و له جوگرافیایه کدا مرۆڤایه تیان واب��وو ب��ڕوا گه رنا قه تیسیانکردن. بگه یاندبایه ته ئاستێکى باشتر. ئه مانیش هێنده ى شۆڕشى گه نجانى فه ڕانسا ماته وزه ى هه ڵسوڕانى شۆڕشێکى به نێوده وڵه تى بوونیان هه بوو. گه نجه رۆژه��ه اڵت��ى میسر؛ تونس، گێڕه کانى ش��ۆڕش ناوه ڕاست، هێزه چه ق به ستوه کان خه ریکن کایه ى گه نجان ل��ه ش��ۆڕش گوڵى ده ق��ۆزن��ه وه سیاسى کار داگیرکاره کانیش ده ره کیه هێزه و ده وه رێنن ده که ن بۆ ئه وه ى قزانجى ستراتیژى شۆڕش به ره و ئایا له که سێتى گه نجى ئه و ب��ه رن. الى خۆیان یه که مین کوردستانه ن��اوى که جوگرافیایه ى، سه رپێ ، هه ستایه تێدا مرۆڤایه تى شۆڕشه کانى شۆڕشگێڕێک به ڕێوه یه ؟ بۆ مه گه ر شۆڕش له

ئێمه نه دزراوه ؟

ئاسۆ‌جه‌وهه‌ر

‹‹ »ساڵى پار زانکۆى کۆیه زه ماله ى خوێندنیدا به خوێندکاره یه که مه کان

تاوه کو بچنه ده ره وه ى واڵت و له زانکۆکانى ئه وێدا بخوێنن، که چى

هه شت خوێندکارى رۆژهه اڵتى کوردستان له به ر نه بوونى ره گه زنامه له و مافه بێبه ش کران«

BBC :توڕه یی گه نجان به رامبه ر ده سه اڵت فۆتۆ

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

13

بیروڕا

لێبووه گ��وێ��م ئ����ه وه ی ی��ان خ��وێ��ن��دووم��ه ت��ه وه له ب����اره ی س��ه رۆک��ه ک��ان��ی

دنیا ئه مانه ن: هه ر هه موویان سه رۆکی مێژوویین، ئه گه ر ئه مان نه بن ره وڕه وه ی مێژوو په کی ده که وێت، ئاخر هه ر و نموونه ن بێ و میلله ت خزمه تکاری هه موویان له ناو دڵی میلله ت سه ریانهه ڵداوه و له به ر گرنگی ژیان خه ڵک له دوور سه رقاڵیان، و که سایه تی

به سه ر ده به ن.هه ر هه موویان شه رعی، میهره بان و برا بچوکن و هیچ جیاوازییه ک له نێو هاواڵتیان ناکه ن. هه ر هه موویان ژیانیان به قوربانی ئازادی و دادپه روه ری سه رۆکایه تی مه به سته ش ئه م بۆ هه ر ک��ردووه و، ده که ن و سوێند ده خۆن که هه وڵ بۆ بنه بڕکردنی هه ژاری ده ده ن. ئه وجا هه ر هه مووشیان ئیماندار و واڵتن. که سی سووکترین روح و خۆشه ویسترین سه رۆکه کان هه ر هه موویان جێگای رێز و حورمه تن ئه گه ر پێیانوایه و ده زان���ن ب��اوک ب��ه خ��ۆی��ان و ده سه اڵتیان نه مێنێ، نه ک هه ر ئاسایش و ئارامی

واڵت، به ڵکو گه ردوونیش سه روخوار ده بێته وه . به م��ردن ت��ا پیشه که یان س��ه رۆک��ه ک��ان ه��ه م��وو خۆی به گه ل هه میشه و وه رگ��رت��ووه قۆنته رانت ده یه وێت سه رۆکایه تی بکه ن و هه ر هه موویان وه ک خه ڵک پاره له گیرفان هه ڵناگرن، به اڵم به ملیارد

دۆالریان هه یه . هه ر هه موویان له سه رووی کێشه کانن و خیانه ت له »ئه رکی سه رۆکایه تیکردن« ناکه ن و تا مردن هه ر ته نگانه ، رۆژى بۆ ده پارێزن ئه مانه ته که یان هه موویان کوڕ و کچ یان نزیکترین خزمی خۆیان موباره ک، )جه مال ده که ن ئاماده جێگری وه ک سه دام، ع��وده ی حه ریری، سه عه د ئه سه د، به شار پ��اش��ا ع��ه ب��دوڵ��ای ئ�����ه رده ن، پ��اش��ای م��ه غ��ری��ب، »خزمه چییه کانی یه که له دوا یه ک پاشا کوڕه به رزه کانی پایه پاشا و سعودیه حه ره مه ین«ی ب���ه ن���داوی ع��ه ره ب��ی م��وب��اره ک��ه ک��ان��ی و ه���ه ر وا فینله ند، ئیسپانیا، سوید، به ریتانیا، پاشاکانی چه ند له وانه یه هۆڵه ند..و و به لژیک و نه رویژ

سه رۆکێکی تریش هه بێ!(. هه ر هه موویان شانازی ده که ن به خزمه ته که یان له پێناو نیشتمان و به »به رێکه وت« له ناو ته الر ژیان کاروانێک خزمه تچی، پ��اس��ه وان، و به سه رده به ن

ئۆتۆمبێلی گرانبه هایان هه یه . دژ بۆیه ده پارێزن، یاسا و نیزام هه موویان هه ر به ربه ره کانین، و ئاژاوه به هه ر شێوه یه کی فه وزا، ساڵه ه��ه زاران هه یه . جۆربه جۆریان موسته شاری مێژوو ره نگزه ردکراوه کانی به ده ڵێن: خه ڵک به هه بێت...په له سه برتان ده ڵ��ێ��ن: منداڵه کانیان و مه که ن....هێدی هێدی گوزه رانیتان باش ده که ین و له والوه له شکرێکیان هه یه له بریاندا ده ڵێن: »خوا« له و ده کرێته وه ... داون...تاقیتان به شی ئه وه ندی

دنیا پاداشتان ده درێته وه !و ده ستده که وێت ئ��ه وان الی له ته نها حه قیقه ت ته نها حزبه که ی سه رۆک، ته له فزیۆنی سه رۆک، وته کانی سه رۆک و ژیانی حه قیقه ت و راستییه قوربانی به گوێگرتنه ...هه موومان شایانی و

سه رۆک! وێ��ن��ه ک��ان��ی ه��ه م��ووی��ان ل��ه ف��ه رم��ان��ب��ه رای��ه ت��ی، گۆڕه پانه کان و رێکخراوه کانی و حزب باره گای

هه ڵده واسرێ.پیشه که ی خۆیان ئ��اره زووی به هه رهه مووشیان بووه وا »سوبحانه ڵا« هه میشه ناهێڵێت، به جێ به ڵته چی-ته وربه ده ست-، »ف����ه وزه وی، خه ڵکی ئاژاوه چی، حه سود، خایه ن، پیالنگێڕ، تاوانبار، قین ل��ه دڵ« به چ��ه ک ی��ان به ق��ۆن��ده ره ی��ان له به رده م و هه ڵهاتوون یان کوژراون خۆپیشانده ران، توڕه یی

ده سه اڵته که یان به تۆبزی لێوه رگیراوه ! ئێستا هه موویان خۆیان له بن عه لی و موباره ک ده بینن، به اڵم تاقه یه کێکیان غیره ت ناکه ن داوای لێبوردن بکه ن له خه ڵکی هه ژار، کرێچی، قه رزار، هه موویان هه ر بهێڵن. به جێ پیشه که یان و بێکار ده ستیان توند توند به کورسی ده سه اڵت گرتووه ....

پیرۆزتان بێت، خه ڵک ئیره ییتان پێ نابات! بژی خوا، سه رۆک، نیشتمان و هه زار »ره حمه ت« له گۆڕی سه رۆک عیدی ئه مین...هه ر هه موویان ن��اوب��راوی »خوالێخۆشبو و ی��ان ک��ه م وه ک زی��اد به هه شتی«ن، تۆش له ماڵی ئامنه وه ، بڵێ ئامین!

س�������ه ره ت�������ا ده م������ه وێ������ت چه مک به ئ��ام��اژه ی��ه ک و پڕه نسیپ و ئه رکه کانى

حزبى تۆتالیتارى بده م...ح��زب��ى ت��ۆت��ال��ی��ت��ارى، وات��ا حزبى شمولیه ت بریتیه له و حزبانه ى که وا له سه ر چه ند بنه مایه ک هاتوونه ته دروستکردن و بۆ رایی کردنى کاره کانیان پشت به و بنه مایه سه ره تایانه ده به ستن گۆێرایه ڵى ته واوى بنه ما و فه رمانه کانن، به تایبه تى فه رمانه سه رکرده یه کان حزبانه چه شنه ئ��ه م سروشتى چونکه )ق��ائ��ده (، وه هایه ، بڕیارى ئه میر یان سه رکرده ده بێت جێبه جێ له سه ره وه لێکردنه وه یه ک، بیر بکرێت، بێ هیچ ت��ا خ����واره وه ، چونکه ب��ڕی��ارى س��ه رک��ردای��ه ت��ی��ه و کارى هه له کردن! له مه عسومه سه رکردایه تیش بریتیه حزبه دا چه شنه له م ئه ندامانیش سه ره کى بڕیارانه ئه و پێکردنى ته شه نه و باوکردنه وه له به بڕیارانه ئه و ناساندنى ته واوى گۆمه ڵگا و به

کۆمه ڵگا وه ک حه قیقه تێکى مێژوویى. تێفکرینى تێڕامان و ئه نجامى که حه قیقه تێک عه قڵه گه وره کانى سه رکرده یان ئه میره کانى حزبه له ره هایه ده سه اڵتى خ��اوه ن سه رکرده ته نها چون وه ها بڕیارگه لێکى ده توانێت ئ��ه و ه��ه ر حزبدا و رێگاى میدیاى له بڕیارانه ئه و دواجار ده ربکات، حزبه وه ته واوى گۆمه ڵگای لێ ئاگادار ده کرێنه وه ، بۆ نییه سه کۆیه ک مۆدێله دا له م حزب که واته چ��اره س��ه رى دواى به گ��ه ڕان راک��ان و ده ربڕینى حزبه دا چه شنه له م هه ر ستراتیژیه کاندا، کێشه م���ه ودای���ه ک ن��ی��ی��ه ب��ۆ م���وب���اده ره ک��ردن��ى راى هاواڵتیان، هه ر تێفکرینێک گه ر به ر ئه نجامه که ى تێفکرینه ئه و ئه وا نه شکێته وه حزبدا قازانجى به ده کرێت هه ژمار )نه یارانه ( بیرکردنه وه یه کى به یان وه ها بیرکردنه وه یه ک ده بێته هۆى پشێوى له و

واڵتدا! حزبێک له م چه شنه که ته نها مۆدێلێکه ئه مڕۆ له کوردستاندا نه هاتووه گوێ له چین و توێژه کانى کۆمه ڵگا بگرێت، گوێ له کێشه کۆمه اڵیه تیه کان بگرێت و هیمه تێک بکات ئابووریه کان و کێشه بۆ چاره سه رکردنى کێشه گه لێکى وه ها له رێگه ى هه رێمه وه ئه م گه وره کانى عه قڵه شیکردنه وه کانى که وا چاره سه رێکیان به مێشکدا هاتووه بۆ چاره سه ر کردنى ئه و قه یرانه ى که وا سه راپاى ئه م هه رێمه ى کۆمه ڵگا ئێمه ى ره نگه ب��ه اڵم گرتۆته وه ، ئێمه ى گه وره کانى عه قڵه به کۆمه ڵگا، تاکه کانى و ئه م بێت که وا له یاد چوو ئه وه مان کۆمه ڵگاشه وه خویان ته فکیرن(، )خه زانى خۆیان خودى حزبانه خاوه نى عه قڵه گه وره کانى ئه م جڤاته ن، چاره سه رى ئ��ه وان پێیه ، هه رێمه یان ئ��ه م کێشه کانى ت���ه واوى تاکه کانى ل��ه گوێگرتن ب��ۆ )ح���زب( ن��ه ه��ات��وون

کۆمه ڵگا، به ڵکو هاتوون بۆ ده رکردنى بڕیار به سه ر تاکه کانى ئه م جڤاته وه .

ئ���ه وه ک��ۆم��ه ڵ��گ��ای��ه ک��ه ده ب��ێ��ت گ���وێ بگرێت ب���ێ هیچ ب���ک���ات، ج��ێ��ب��ه ج��ێ ب����ڕی����اره ک����ان و ئه نجامى ب��ه ر چونکه لێیان، بیرکردنه وه یه ک ئه وانیش حزبه ، زه به الحه کانى عه قڵه تێفکرینى

مه عسومن له هه ڵه ى گه وره و... له کاتێکدا که حزب خاوه نى عه قڵه گه لێکى وه ها بێت، چ پێویستى به وه یه که وا گوێ له نوسه ران و پێوێستى یان چ ئه دیبان و رۆژنامه نوسان بگرێت ه��ه ژاران و کرێکار چینى له گ��وێ هه یه ب��ه وه ئه م زه به الحه کانى سه رمایه خ��اوه ن هه تا بگرێت، که وا مه رحه مه ته ش ئه و بوونى وه ستابن هه رێمه گه وره کانى سه رمایه خاوه ن به ده یبه خشێت حزب ئه م جڤاته هه روه ها به سانایى نییه چون ده یانکات له بن ئامانجه ب��ه گه یشتن ب��ۆ ئ��ام��ڕازێ��ک ب��ه

نه هاتووه کانى خۆیان )حزب(. بوو، پره نسى له چوارچێوه یه کى که واته حزبێک بکات رایى کاره کانى حزبى شمولى، ئه دائه کانى ده بێت بکات، پ��ه ی��ڕه وى کۆمه ڵگاشدا به سه ر و ده ست بگرێت، سه ر گشت کۆمه ڵگادا به ده ست ژیانى ره هه نده کانى و کایه به سه ر گشت بگرێت تاکه کان، حزب هاتووه که وا ته واوى عه قڵ و رووح ته واوى قاڵبدانى له بکات، داگیر جه سته کان و عه قڵه کان و ته سخیرکردنى تاکه کانى کۆمه ڵگا و چوونه ناو هزر و بیریانه وه و کردنیان به ئامرازى که وا ئه وه یه ئامانجى شمولیدا حزبى له خ��ۆى. کارێک بکات که س خاوه نى خۆى نه بێت، که س سه ر کۆمه ڵگا ت��ه واوى به ڵکو نه بێت، سه ربه خۆ به حزب بن و به رامبه ر ئه م بوون به موڵکى ته واوى کۆمه ڵگا، به موڵکى حزب بوونه شدا موچه یه ک بۆ که سه ته سلیمبوه کان ده بڕدرێته وه و به رامبه ر به له ده ستدانى سه ر به خۆبوون بۆ سه ر به حزب بوون، تا ده کات مسۆگه ر که سه کان ژیانى له دواجاردا

کاتێک که ناڵێن )نا(. هه رێمه ى له م بوونه حزبی ئه مجۆره ئه مڕۆدا له ئاماده یه ، و هه یه بوونى به راشکاوانه زۆر ئێمه دا ئه وان ده ستیان کردووه به سه ر ته واوى کایه سیاسى دواج��اردا له هه رێمه دا له م کۆمه اڵیه تیه کاندا، و هۆى ده بێته سیاسه ته جۆره له م ئا په یڕه وکردنى له ناوچوونه وه ى سیاسه تى دروست و راست به مانا ت��ه واوى له ناوبردنى فه لسه فه یه که ى، زانستى و رێ��گ��رت��ن و ک���ورد، ت��اک��ى ده ستپێشخه ریه کانى دانانى کۆسپ له به رده م تێفکرینه عه قانیه کان، ده ستخستنه ناو هزر و بیرو بۆچونه کانى تاکه کانى کایه ت���ه واوى به سه راگرتنى ده س��ت جڤاته ، ئ��ه م به هۆى راگه یاندنه کان، ئه کادیمى و مه عریفى، بوونى ئه م فۆرمه له حزبى کوردیدا، به شێوه یه کى بڵێین ده شتوانین تۆتالیتاریه ، فۆرمێکى که زه ق

فۆرمێکى لینینییه .

له مێژووی گه لی کوردا که منین ئه و پیالنگێڕی و به سه ریدا گه له کۆمانه ی هاتوون، دی��اره ئ��ه وه ی هه ره سه رنجراکێش و تراژیدی که جێگای خۆی له مێشکی هه مووماندا هێشته وه و هه موو مرۆڤه به ویژدانه کانی سه رسام کرد ئه ویش پیالنگێڕی بوو به سه ر به ڕێز ئۆجه الن، له که سایه تی ئه ویشدا پیالنگێڕی بوو به سه ر ئه و کورده شۆڕشگێڕه ی داگیرکه رانی و جیهانیه کان زلهێزه بۆ س��ه ری که شوباتی )15ی رۆژی بۆیه دانه ده نواند، کوردستان

1999( الی کوردان به رۆژی ره ش به ناوکرا. پیالنگێڕیه که زۆر الیه نی لێ ئاشکرابووه و زۆرێکیش له به شداربووان خۆیان دانیان به تاوانه کاندا نا نمونه ش ئه مریکا، ئیسرائیل، رووسیا، یۆنان، ئیتاڵیا و ئه لمانیا، له گه ڵ ئه وانه ش میسر و هێزه ده سه اڵتداره کانی باشووری کوردستان. هه ر یه که و مه رامی تایبه تی خۆی هه بوو، به گشتیش به رژه وه ندیه کی هاوبه شیان هه بووه ، ئه ویش

ده ستێوه ردانی رۆژهه اڵتی ناوین بوو. و پیالنگێڕیه که چۆنێتی له سه ر نامه وێت زۆر به ڕێز هه م چونکه سته م، ب��ووه پیالنگێڕان مه رامی ئۆجه الن له هه موو به رگرینامه کانی که نزیکه ی خۆیان له )5000( الپه ڕه ده ده ن، له گه ڵ په رتووکی پارێزه ری هۆڵندی به ڕێز خاتوو »به ربارا« به ناوی گه شته بێ

ئاکامه کانی سه رکرده ێک روونکراوه ته وه . ئ��ه وه ی گرنگه ئه و هێزانه ی که له پیالنگێریکه قینی و رق رووب����ه ڕووی خۆیان ئه مڕۆ به شداربوون به ره و کوێ دیارنییه بوونه ته وه چاره نووسیان جه ماوه ر ده چێت، به تایبه ت رژێمی حوسنی موباره ک له میسر

که به شدارییه کی چاالکی هه بوو له پیالنگێڕیه که دا ئه ویش له الیه ک سوریای رازی ک��ردوه بۆ تورکیا تاکو ئۆجه الن له وێ ده رپه ڕێنێ، هه روه ها کاتێکیش ئه و فڕۆکه ی »CIA« له کینیا ده گه ڕێته وه و ئۆجه النی فڕاندوه له قاهیره ده نیشێته وه بۆ به نزین تێکردن، هه موو ده ره وه ی »CIA« ده زانێت فڕۆکه کانی که سێکیش نانیشنه وه ، که سێکیتر الی به کرێگیراوه کانیان الی

چونکه فڕینیان ده ره وه ی یاسای نێوده وڵه تیه . خ��ۆی��دا حوسنی موباره کی ک��ات��ی ل��ه ئ��ۆج��ه الن ب���ه ف��ی��رع��ه ون��ی س������ه رده م ب���ه ن���اوک���رد، ب��ه ڕاس��ت��ی ده ستنیشانکردنێکی له شوێنی خۆیدایه . هه ڵبه ت ئه و تیکۆشانی باهۆزی به ر که وتۆته ئێستا فیرعه ونه دیموکراتیانه ی گه لی ره سه ن و خاوه ن مێژووی دۆڵی نیل و خۆشی نازانێت چه ند کاتژمێرێکی تر ده ژیت. ئه وانی تریش رۆژێک زووتر یان دره نگتر ئه وانیش ده که ونه به ر ئه و شااڵوه رادیکاڵه ، چونکه زوڵم و زۆرداری به سه ر گ��ه الن تا ماوه ێک س��ه ر ده گ��رێ��ت، کاتێک گه الن پێیانزانی ئیتر ئه و هێز و ده وڵه تانه راده ماڵدرێن، ئه و هێز و الیه نانه ی تریش ئێستا ده ستیان به کاوی خۆیان گرتووه

تا خه ڵک و بزووتنه وه جه ماوه ریه کان نه یبه ن. به داخ���ه وه به باشووریش ده س��ه اڵت��داره ک��ان��ی هێزه شێوه ێکی ئاشکرا به شداریان له و پیالنه گاوه دا کرد، )1998( واشنتۆنی رێکه وتنی سه ره کیش به ڵگه ی هه مانکات به ڵگه ی وه زاره ت��ی به ناو دادی پارتی بۆ به رپرسانی ئیتاڵیا، هه روه ها رێگا نه دان له هه رێمه که یان بۆ ده ربڕینی ناڕه زایی له دژی به دیل گرتنی به ڕێز ئۆجه الن، له گه ڵ ئه وه ی له روواڵه تدا تاڵه بانی و هه رێمی سه وز وایان نیشانده دا که له گه ڵ پیالنگێڕیه که دا نین، ئیتر بینیان ئ��ه وه ی ب��وون، دوای ئاشکرا ب��ه اڵم زوو

نه ته وه یی، بزوتنه وه ی خزمه ت ده که ونه ناڕه زاییه کان بۆیه له هه موو شوێنێک په الماری خۆپیشانده رانیاندا و خستنیانه زیندانه وه ، باشترین نمونه شمان په الماردانی کردنی دادگ��ای��ی رۆژی هێمنانه که ی رێ��پ��ێ��وان��ه له ئایار 1999( زیاتر له )30ى بوو به ڕێز ئۆجه الن )100( که سیان لێ ده ستگیر کرد و به ده یانیشیان باوکردنه وه ی ئ��ه وه ش دوای هه ر بریندارکردن، لێ پڕوپاگه نده ی ژه هراوی به تایبه تیش ده یان گووت ئیتر ئۆجه الن ته واوبوو ده بێته گیڤاراێکی کورد و بڕایه وه ، ئه م پیالنه کانیان ناکه وێته ئۆجه الن زان��را ب��ه اڵم که جاره گووتیان ئۆجه الن ته سلیم بووه و وتویه تی دایکم تورکه ، ئیتر زیاتر که وتنه ناو قوواڵیی پیالنه که تاکو رێکخستنی ئۆجه الن له به ر یه ک هه ڵوه شێنه وه ، سه ره تا تاڵه بانی په یامی نارد بۆ سه رکرده کانی په که که گووتی ئۆجه الن ته واو، سه رۆکێکی تر بۆ خۆتان هه ڵبژێرن، دواتر په یوه ندی له گه ڵ هه ندێک که سی رووخ��اووی وه ک په که که تاکو به ست بچووک زه ک��ی و د.سلێمان رووب��ه ڕووی هه ڵوه شانه وه بێته وه ، ئه مه ته واو نه بوو ئه م جاره شه ڕ پێفرۆشتنی بوو له پاییزی ساڵی )2000( و نزیکه ی )1000( که س بوونه قوربانی له هه ردوو ال، به وانه نه وه ستا له گه ڵ ده ستێوه ردانی ئه مریکا بۆ عێراق، له رێگای تاڵه بانیشه وه به هاوکاری وه زیری ده ره وه ی »CIA« ئه مریکای ئه وکات کۆندالیزا رایس له گه ڵهه ندێک که سی و په که که ناوخۆیی ده ستوه ردرایه نمونه ی و بۆتان و وێنه ی عوسمان له ئیراده ی بێ وه ک ئه وانی دوورخستنه وه و له پاڵ خۆی شوێنی دانێ و ویستی ئه ڵته رناتیفی )په که که ( بۆ باکور و بۆ رۆژهه اڵت و بۆ رۆژئاوا دروست بکات، هه روه ها به هه موو شێوه یه کیش به ربوونه گیانی پارتی چاره سه ری و

نه یانهێشت وه ک پێویست گه شه بکات. ئه و بزوتنه وه یه ی ده سته مۆی زڵهێزه کان و داگیرکه ران و کۆنه په رستانی کورد نه بووه له به رده م له ناوچوون و پاکتاوکردن گه ڕایه وه ، به اڵم فاکته ره کانی گه ڕانه وه و هه ڵسانه وه سه ر پێی چی بوون؟ به ڕای من به هێزترین فاکته ر خودی هه ڵوێستی به ڕێز ئۆجه الن بوو له زیندان، ئه وانه شی له رێگای به رگرینامه کانی گه یانده رێکخستن و رای گشتی، ئه و گۆڕانکاری و وه رچه رخانه ریشه یی و زانستیه بوو که )په که که (ی له پارتیه کی چه کداری سیاسی کرده سیسته مێکی دیموکراتیانه بۆ گه النی زه حمتکێش و ژێرده ست، هه روه ها باوه ڕی به تینی ئه و سه رکرده مه یدانی و دڵسۆزانه ی که به پڕوپاگه نده کانی سیسته می نوێی جیهانی و مۆدێرنیته ی سه رمایه داری له خشته ی نه بردران، هه مانکات ئه و نه وه نوێیه ی که بێ دوو دڵی خۆی گه یانده وه لوتکه ی چیایه به رزه کان، هه مانکات ئه و کورده به ویژدان و خاوه ن که ڕامه تانه ی که له هیچ کاتێکدا سه ریان بۆ داگیرکه ران و کورده نۆکه ره کان نزم ناکه ن، ئێستاشی له گه ڵ دابێت له سه ر ب��اوه ڕم وایه ئه مڕۆی )په که که ( له هه موو پێیانه ن، رۆژێکی به هێزتره ، چونکه دوای نزیکه ی )40( ساڵ له تێکۆشان به فه رمی ده وڵه تی تورک له زیندان له گه ڵ به ڕێز ئۆجه الن دانیشوون، هه مانکات پرۆژه ی کورد بۆ چاره سه ر چ وه ک سیسته می خۆبه ڕێوه بردن و چ وه ک رێگا چاره ی سیاسی ئیمڕۆ له هه ر رۆژێک زه الل تره ، بۆیه چ به ئاشتی بێت یان به شه ڕ ئیتر قۆناغی داهاتوو قۆناغی یه کالبوونه وه یه بۆ چاره سه ری کێشه ی کورد. به تایبه تیش کوردستانی تری الیه نه کانی وه ک ئه و گه یشته زاپ ش��ه ڕی دوای باشوور ده سه اڵتی نه بێت به هێزتر له ج��اران ئیتر )په که که ( ب��اوه ڕی��ه ی

الوازتر نییه بۆیه ئێستا تا ئاستێک بێالیه ن ده وه ستن له رووداوه ک��ان، نمونه ش به شداربوونیان له کۆردیناسیۆنی چوار الیه نی له دژی )په که که (، به اڵم تائێستا له ن��ه داوه ، نیشان نه گونجاویان هه ڵوێستێکی ک���رداردا هه روه ها هێزی سیاسی باکور به موخاته ب وه رده گرن و تا ئاستێک وازیان له پارته کارتۆنی و کالسیکیه کان هێناوه ، به اڵم سه باره ت به سێ پارچه ی تر نایانه وێت ره وته کانی تری فه لسه فه ی ئاپۆچی به بنه ما بگرن، ب��ۆی��ه ش وه ک��و ن��ه ب��وو سه یریان ده ک���ه ن. ئ��ه گ��ه ر هێزه ده سه اڵتداره کانی باشور هه ندێکیتریش خۆیان له کۆتو به ندی داگیرکه ران و هێزه ئیمپریالیسته کان رزگار بکه ن، رۆژی ئ��ه وه هاتووه ک��ورد ببێته خ��اوه ن ستراتیژێکی هاوبه ش و یه کێتی و یه کبوونی کورد ئه مڕۆ له هه ر

رۆژێک مومکین تره . ته خت و تاجی به شداربووانی پیالنگێڕان له رووخاندایه ، ئه مڕۆ یان سبه ی رووخانیان چاوه ڕوانکراوه ، تاکو ئه و ده ستمان له ده ستماندانه له ده ستکه وتانه ی و هه رێم نه چن، ده بێ هه نگاوی به ناوه ڕۆک و به ئیراده باوێن بۆ دیموکراتیه ت و خزمه تکردنی خه ڵک، هه مانکات ده بێ چیتر گوێ له داگیرکه ران نه گرن و ئیراده ی ئازادی کورد ده بێ حکوم بکات، نه ک ئه وان داوابکه ن و ئێوه ش

چاالکوانانی سیاسی و مه ده نیان بۆ باوێژنه زیندان.

نه بوونی ره گ���ه زی نکۆڵی کردنی و چ��ه وس��ان��ه وه که ڵه که بوونی دیموکراسی فه رمانڕه وایی سیسته می کێشه ئه تنیکی و رۆشنبیری و کلتوورییه کان و... هه موو ئه مانه ئه و کێشانه ن که به گشتی له راستی ئێستای ناوچه که ره نگیان داوه ته وه و هه نوکه ش زیاتر له هه ر کاتێکی تر، هه م زه ق بوونه ته وه ، هه م رۆژ له دوای رۆژ به شه پۆڵه نێگه تیڤه کانیان چاره نووسی ده وڵه تانی ناوچه که به گشتی ب��ه ره و ئاقارێکی نادیار په لکێش

ده که ن. گه ر واڵتانی ناوچه که به شێوازێکی لۆژیکیانه و به گوێره ی راستی مامه ڵه له گه ڵ کێشه کانیان نه که ن و زمانی سه رده م و گفتوگۆ له جیاتی زمانی گه نده ڵی و سه رکوتکردن به رامبه ر به گه ل به کار نه هێنن ئه وا دره نگ یان زوو تووشی هه مان چاره نووسی سه رۆکه و عه لی( بن ئه لعابدین )زی��ن تونس هه ڵهاتووه که ی ناویان دیکتاتۆرێک وه ک ده ب��ن، که سوکاره که ی ده چێته ناو په ڕه ره شه کانی مێژووی گه له وه و نه وه له

دوای نه وه ئه بنه هێمای دیکتاتۆری و خه راپی. روون��ی به ئ��ه وا بده ینه وه له مێژوو ئاوڕێک گ��ه ر بۆمان ده رده که وێ که ئه زمونه هه نوکه ییه که ی تونس یه که م ئه زمون نییه و هه تا ده سه اڵتی ده وڵ��ه ت نه ته وه ته مه نی، درێژکردنه وه ی و خۆی به رده وامکردنی بۆ ته واوی به هاکانی مرۆڤایه تی بکاته ئامێری گه یشتن به خه ونه کانی و بازرگانیان پێوه بکات تا ئه و کاته ئه م جۆره ئه زمونانه به رده وام ده بن و له ته شه نه کردن راناوه ستن.

ئه و به رامبه ر ناوچه که گه النی کینه ی و ره ق هه موو مێژوویه که یه که یان ه��ه ر که ده س��ه اڵت��ان��ه ی

سه روه ت و سامانی واڵته کانیان بۆ به رژه وه ندی خۆیان و دار و ده سته که یان قۆرخ ک��ردووه ، وێنه ی تۆپێکی ئاگره که سه ره تای گلۆربوونه وه ی خۆی له تونس ده ست له پێش چ��اوی هه موو دونیاوه ، ئێستاش پێکردووه و خه ریکه رابردووی سه رۆکی تونس ده سوتێ و خۆشی وه ک ته ماشاوانێک دوور له خاک و نیشتمانی ده توانێ

سه یری ئه و ئاگره بکات.له تۆپه ئاگرینه که ئه و بێ گۆمان گلۆربوونه وه ی تونس ده ستی پێکرد نالۆژیکییه . گه ر بڵین له هه مان چۆنکه بۆچی؟ ده کوژێته وه و دێت کۆتایی شوێن وه ک له سه ره وه باسمان کرد ئه و کێشانه ی که له تونس هه بوون له یه که یه که ی واڵتانی ناوچه که چه ند قات

زیاترن، ئه وه ش به روونی الی هه ر که سێک ئاشکرایه .گه ر له الیه ن ناعه داله تی کۆمه اڵیه تی، کپکردنی ده نگی ئازادیخوازی، زیندانیکردن و ئه شکه نجه دانی ئه و که سانه که نوزه ی ئازادی و ره خنه یان لێوه دێت، ئاستی بێکاری و زۆر شتی تریش که له حکومه ته که ی تونسدا هه بوون، ئه گه ر ئه م ره وشه ش چ له گه ڵ واڵتانی عه ره بی و غه یره عه ره بی وه ک فارس یان تورک به راورد بکه ین، ئه وا سیسته م هه مان سیسته مه ، به اڵم ده م و چاوی جیاواز به ڕێوه یان ده بات، وه ک ئه وه یه چ بڵێین دوو زه ربی چوار چ بڵێین چوار زه ربی دوو، ئه نجام هه مان ئه نجامه و

زهنییه ت هه مان زهنییه ته . گه ر لێره دا زهنییه ت نه گۆڕدرێت و له حکومه تی سیسته مێکی دیموکرات، زهنییه تێکی تونسدا نوێ ئه وا دانه مه زرێت، واڵت به ڕێوه بردنی بۆ دیموکرات چوار زه ربی دوویه کی تر دووباره ده بێته وه و ته نیا ناوی )زین ئه لعابدین بن عه لی( ده گۆڕدرێت بۆ ناوێکی تر.

له به ر ئه وه ی زهنییه تی دژه دیموکراسی قه ت ناتوانێ سیسته مێکی دیموکرات دامه زرێنێت.

هه ر چه نده له مێژوودا گه لێک که سایه تی وه ک موسولینی، هیتله ر و... تا گه یشتنه ده سه اڵت و جێگه ی خۆیان له سه ر کورسی ده سه اڵت قایم کرد، بانگه شه ی دیموکراسی یان ده کرد، به اڵم له کۆتاییدا له سنوری دیکتاتۆرییه ت و فاشیزمدا نه یانتوانی هه نگاوێکی زیاتر هه ڵبگرن و تا ئێستاش کاریگه ری کرده وه کانیان، چ له الیه ن کۆمه اڵیه تی و چ له الیه ن سایکۆلۆژی و چ له الیه ن مێژووییه وه به سه ر ئه و گه النه که به شااڵوی

دیکتاتۆرییه ته کان که وتوون نه سڕاوه ته وه . له کۆتایی دا ده م��ه وێ بڵێم له به ر ئ��ه وه ی بناغه ی باوه ڕ له دوو شت سه رچاوه ده گرێت: 1� دیکتاتۆری به تاکی جیاواز. 2� باوه ڕ به جیاوازی و نایه کسانی له

نێوان تاکه کاندا.ب��ۆی��ه گ���ه ر ل��ه ه���ه ر شوێنێکی ل��ه س���ه ر گ��ۆى هه ساره که مان و له هه ر کاتێکدا که بناغه ی حوکمرانی له سه ر بنه مای ئه م دوو شته دام��ه زراوه و سه رچاوه ی هێزی خۆی له م دوو شته وه رده گرن، ئه وا ئه و ده سه اڵته هه ڵقواڵوی حه ز و ئاره زووی گه ل نابێت و ته نیا رێگاش بۆ پاراستنی ئه م جۆره حکومه تانه له ترسی گه ل بۆ ده س��ه اڵت��دران ده مێننه وه و به کارهێنانی ئاگر و ئاسن

ده بێت. گه ر هه ر ده سه اڵتێک به ئاگر و ئاسن سه قامگیر به بیپارێزێ و گه ر ئاسن و ئاگر به بێت، مه جبوره ئاگر و ئاسنیش هه وڵی پاراستنی درا ئه وا کۆتاییه که ی جیاوازتر له تونس و ده سه اڵته که ی زین ئه لعابدین بی

عه لی نابێت.

به شداربووانی پیالنگێڕی )15(ی شوبات به ره و رووخانسیپان خالید

عه دنان محه مه دی

هێزی گه ل به هێزترین چه کی سه رده مه

سه رۆکایه تی کردن پیشه ی

تۆتالیتارى حزبى

سه الم عه بدوڵاڵ

نه به رد که ریم

پۆزشكڵێسا( و زانكۆ )گەنجانی ناونیشانی لەژێر بابەتێك )43( رۆژنامەكەماندا ڕابردووی لەژمارەی و دزیویەتی ناوبراو بابەتە ئەو لەڕاستیدا بەاڵم قادر(، )ئارام بەناوی باوكرابوەوە، )13(دا لەالپەڕە ئیمەیڵەوە لەرێگەی كردنەوە دەستكاری بەكەمێك و یە راستەقینەی خاوەنی و نییە نوسەری خۆی خوێنەرانی لە لێبووردن داوای لێرەوە بۆیە ناردبووین... بۆی )arams1986@yahoo.ca(هاوكات تێپەڕی... بەسەرماندا هەڵەیەی ئەو بۆ دەكەین عەلی( )بەختیار بەرێز نوسەری و بەڕێز گومانە، جێگەی نێردرا لێوە بابەتێكی هەر ناوبراو ئیمەیلەی ئەو دەكەین ئاگادار هەمووالیەكیش ئەنجامداوە. كارەی ئەو بەئەنقەستیش و خوازراوە ناوی قادر(ە )ئارام ئەو دەكەین گومانیش چەتر

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

14

عه ره بى تونس و میسر له ناوخۆیاندا یه ک ده گرنبیروڕائێمه ش جودایى

به ڕاستی هه ینیه کی به غه زه ب بوومه قوله یه ی ئه و کوێنده ری کتێبی ل���ه م���ارک���س ک����اڕل دی���ال���ه ک���ت���ی���ک���ی م������ادی و گۆڕانی ده ڵ��ێ که مێژوویی درێژه کێشانی به چه ندایه تی له دواتر و ده بن که ڵه که یه که وه سه ر به مێژوو کۆمه اڵیه تی شۆڕشی و ده ته قنه وه شوێنێکه وه وات���ه وه رچ��ه رخ��ان��ی ن��وێ��ی ل��ێ ب����ه وه الده ت ده ب��ێ له )24( وات��ه که متر رۆژێ��ک و هه ڵه یه . شه و کاتژمێر به هه ر پێوانه یه ک بێت زۆر زۆر که مه و ئه قل ته سه وڕ ناکا بۆ هه ر گه ل و نه ته وه یه ک بپڕژێنه سه ر شه قامه کانی شاره گه وره کانی که ئیستخبارات و ئه من ده زگ��ا رووب��ه ڕوی و میسر شه وه وه دره نگانی به و ببنه وه میسر پۆلیسی و جه ماوه ره ئه و بڵێن و لێبده ن سه رکه وتن نه شئه ی ده زگا کردنی بێناوه رۆک توانای مه زنه مان که واز بۆمان شوره ییه هه بێت رژێمی قه معیه کانی بێنین تا نه گه ینه سه ر پۆپه له ی ده سه اڵت و له شوێن ئیستبدادی و گه نده ڵ و دکتاتۆر حکومه تێکی درێژه به هه ینیه که ی خۆمان ده ده ین تا له شوێنیان خواسته کانی و داده مه زرێنین گ��ه ل حکومه تی گه یاندنی ئه نجام به و واڵته که مان برسیه کانی پرۆسیسی دیموکراتی و خواسته کانی کۆمه ڵگای مه ده نی به ناوه رۆک ده که ین. ئێستاش که رۆژی شه ممه و یه کشه ممه و.. به ڕێده که ین جه ماوه ری ڕاپه ڕیو و به گوڕوتینێکی به هێزتر پڕژاونه ته سه ر شه قامه کان و داوا ده که ن نا بۆ سه رۆکمان با بڕوا و واڵت به جێ بێڵێ. ده نگو باسه کانیش له زاری ده که ن، ڕاپه ڕیو خه ڵکی سه رکردایه تی ئه وانه ی به یانی که دراوه ئه نجام کراو دیاری رێوشوێنی سێ شه ممه له قاهیره و شاره گه وره کان راپه ڕینی

ملیۆنی ئه نجام بدرێ. نه ک که ناڵێکی کوردیش خۆزگه و خۆزگه و بوایه ئه ژنۆشی خوار له به ڵکو جه زیره ، وه ک هاتبایه ئێش و ئازاره کانی شه قام به وێنه و دواندن ناو هه موو کون بیگه یه نێته رووده دا که هه رچی جیهان. و ناوچه که و کوردستان قوژبنه کانی و ئاخر )KNN(ی به سته زمان و له ناو ئه و داخراوه پاره ییه بێ ب��ه و و ناوچه که و کوردیه سیاسیه وه ک ده بێ توانای له کوا ئه زموونیه وه که م و بگوازێته وه . خه ڵک خواسته کانی ئاسا جه زیره یان زۆر ئه وه شه وه که م له گه ڵ بڵێ پیاو بۆ خوا بۆ ئه وه نده ش به اڵم ک��ردووه ، خۆی کارتێکردنی

دامرکاندنه وه ی تینوی خه ڵک به س نیه .به درێژایی ئه و هه ینیه تا دره نگانى شه و واته تا ئه و کاتانه ی که دڵنیایی کردم شه وه گه رمه که ی میسر شتێکی به شتێک کردووه ، به دیار جه زیره وه

بووم .که ته ماشای رووداوه به په له کان و خۆڕاگری میلله تی ئ��ه وه وام��ده زان��ی ده ک��رد میسرم گه لی ک���ورده ب��ه س��ه ر زۆرداره ک���ان���ی خ��ۆی ده ی��ک��ات، وامده زانی نوێبوونه وه ی راپه ڕینی مه زنی به هاری له که متر به که ب��وو ک��ورد )1991(ی ساڵی

بکا داگیرکه ران له بای بای توانی مانگێک کوردستان له تۆقێنه ره یان ده زگ��ا هه موو ب��ه و و بڵێ ک��ورد ک��ه شوێنه ی ئ��ه و بگه یه نێته خ��ۆی شۆڕشی ن��اپ��ه ڕم. تێ چیتر و سنورم ئێره یه ئا تونس ه��ه ردوو گه لی مه زنه ی راپه ڕینه دوو ئه و که وتۆته وه لێی که قه ساوه ته ی به و و میسر و دوا له یه ک جه ماوه ریه هه ستانه وه ئه و له گه ڵ یه کانه ی شه قامی عه ره بی و بۆ هه تا هه تایه ئه و زه ینه ی له دڵ و ده رونی من البرد که بڵێم ئه نفال کوژه کانی به کۆمه ڵ گ��ۆڕه و ب��اران کیمیا و بۆشاییه ی ئه و بووبێت. ع��ه ره ب��ه وه زهنی ناو له ئه و و وێ��ن��ده ر ڕاپ��ه ڕی��وی خه ڵکی نێوان له که خۆمان کوردینه ی ده سه اڵتی هه لسوکه وتانه ی سه ر هاتوومه ته ده ک��ات، گه له که یان به ده ره��ه ق ق��ه ن��اع��ه ت ک��ه رێ��ک��اوڕێ��ک ی��ه ک��ان گ��ی��رن و به دیوه که ی تریش هه مان یه کانگیری هه یه له نێوان به کورد و عه ره ب و نه ته وه کان خواستی هه موو تورک و فارسیشه وه . ئه وه ی ئه و که لێنه له نێوان ده کات دروست کۆمه اڵیه تیانه گشتگیریه ئه و زۆرداره کانن که به فعلی هێزى خۆیان چه سپاندووه به سه ر بیر و ئه ندێشه و خواسته کانی خه ڵکه وه .

خ��ۆزگ��ه و خ��ۆزگ��ه ب��ه ری ڕه ون��ج��ی ئ��ه و ش��ه وه غه زه به ی میسر و سه رکه وتنی راپه ڕینی تونس و تێکڕای ئه و گڕه هه ڵکه وتوه ی شه قامی عه ره بی دیزه به گۆزه نه کرێ و به فرت و فێل وه ک شۆڕش و راپه ڕینه کانی تری جیهانی لێ نه یه ته وه که له شوێن دکتاتۆرێکه وه دکتاتۆره کی تر شین بێته وه . دزینی دوودڵ��ی��ه ی و ترس ئه و نیمه که هه ق نا عه ره بی شه قامی س��ه ن��دووه ی کلپه دی���ارده ئ��ه و وه ک هی شوێنه کانی تر بێناوه رۆک بکرێ، له دڵما خول بخواته وه . له شوێن شۆڕشی ئۆکتۆبه ر سه ر له چه وساندنه وه نه مانی و سوسیالیستی و لێ پێشووی رۆژهه اڵتی کامپی جیهان، ئاستی شین بۆوه و له گه ڵ خۆی کۆمه ڵه دکتاتۆرێکی فعلی ب��ه هه ره سه که شیدا ل��ه و هێنا وه ب��ه ره��ه م دیکتاتۆره کان شوێن له نه هێڵرا رۆژئ��اوا، کاری له گ��ه الن داب��م��ه زرێ. شۆڕشی حکومه تی گه ل پێکهێنانی و کۆلۆنیالیزم له بوون رزگ��ار پێناو بابه ت له دیکتاتۆره کانی نه ته وایه تی، ده وڵه تی زین ئه لعابدینی تونس و حوسنی موباره کی میسر

و شای ئه رده ن و شاکانی واڵتانی که نداو و سه دام حوسێنی پێشتری عێراق و ئه م و ئه وی ترمان به راپه ڕین و ش��ۆڕش به ئێران گه لی دێننه وه . بیر محه مه د ره زا شای دیکتاتۆری البرد و له شوێنیا دیکتاتۆریه تی خومه ینی و مه الکان شین ده بێته وه . راپه ڕێنه کی )1991( به هاری له کورد گه لی وه ها مه زنی کرد که ده توانم بڵێم چه ند جاره بار خۆی پێشینه کانی کوردیه بزاڤه هه موو ته قای جۆره ئه و شوێنیا له و دزرا ئه ویش که چی بوو ده سه اڵته ی لێ شێن بۆته وه که کوردستان و عێراق بناسرێن جیهانی گه نده ڵی سێی یان دوو پله به ده قه کانی بۆ خه ڵکیش ئازادیه کانی سنوری و زنجیر و ک��ۆت و که نه وه ک��ورت پێشتر رژێمی رۆژنامه گه ری ئ��ازادی بواری له سه ریان بخه نه چاالکیه له زۆرانێک و خۆپیشاندان ئ��ازادی و ناو له ئێستا ئ��ه وه ی خۆیان. کۆمه اڵیه تیه کانی شه قامی عه ره بی ده کرێت رێکاوڕێک ئه و مانایه ت سه ده یه ی نیو ئ��ه و با بڵێی وه ک ده س��ت ده دات��ه قه هریش البه رین و وا بزانین ئێستاکه یه شۆڕشی

رزگاریمان و پێکهێنانی کیانی نه ته وایه تیمان. له نه بن وشیار ئه گه ر میسر راپه ڕیوی گه لی رێگای فرت و فێڵی رژێم یان رۆژئاوا و به ناوی وه ک و ده ده ن ته فره یان و گۆڕانه وه ، چاکسازی شۆڕشه که ی زه عیم موسه ده قی سالی )1952(ی دواتر داو قاو ده ره وه بۆ ره زا شایان لێ دێت که به پیالن هێنایانه وه سه ر کورسی فه رمانڕه وایه تی. شۆڕشی دوای ب��ه دوا و میسریش گه لی خ��ۆ رزگاری نیشتمانی و تا ئه و هه ڵبژاردنه ی چه نده ها رێگای ل��ه و س����ازداوه ت��ری میلی راپ��ه ڕی��ن��ی رۆژئ��اوا فاقی دوو سیاسه تی و رژێم فرتوفێڵی پێیان دامرکاندوونه وه و دوا ئه نجامیش هیچی بۆ لعابدینی زین خۆ نه که وته وه . لێ میسر گه لی حاشیه ی له که تونسیش هه اڵتووی دکتاتۆری حه بیب بۆر قێبه بوو و کرا به به دیلی و گه لی پێ هه ڵخه له تا و له مامۆستاکه ی زیاتر دیکتاتۆریه تی

له ژیانی )23( ساڵی خۆی هه ڵبژارد .غه زه بی درێژایی به ئه مه ریکی ده سه اڵتدارانی زیاتر یه که میان هی لێدوانیاندا. )4( هه ینی دووه میان هی بوو ده سه اڵت مانه وه ی پشتگیری دوو فاقی بوو یه کێکیان به دیوی ده سه اڵت ئه وی

لێدوانی و ڕاپ��ه ڕی��و خه ڵکی دی��وی به تریشیان سێیه میشیان زیاتر به الی خه لکی ڕاپه ڕیو بوو بوو، به اڵم سه ره داوی مانه وه ی ده سه اڵتیشیان نه پچڕاند. و ه��ی��الری کلینتۆن زاری ل��ه چ��واره م��ی��ان ه��ی ئۆباماشه وه داوا له حوسنی موباره ک ده که ن که

ملکه چی داخوازیه کانی خه ڵکی ڕاپه ڕێو بێت. پ��اش ل��ه ڕاپ���ه ڕی���ن م���ادام ه��ه ی��ه قه ناعه تیشم هه ینیه وه به گوڕوتین تر بوو ئه مڕۆ یان سبه ی بیر له به جێ هێشتنی حوسنی موباره ک ده که نه وه و هه وڵی ئه وه ده ده ن له ناو هه ناوی هه مان حکومه ت تر بچمی ئیسالحاته وه ن��اوی به و ده س���ه اڵت و نه چووه بۆ ئه مه شیان ئه گه ر خۆ پێشه وه بێننه س��ه ر ب��ه دوور م��ه زان��ه ه��ه ول��وت��ه ق��ه الی��ان ب��ۆ ئ��ه وه ئه وه ی بۆ ته فویز بکه ن به رادعی بیت موحه مه د ته وژمی گه نجه کان و سه رکرادایه تی کردنی قبول بکرێ. ئه وروپاش له زاری لێدوانه کانی فه ڕه نسا

هه مان له گه ڵ ت��ره وه ئ��ه وی و ئه م و به ریتانیا و جۆگه ی ئه مه ریکا تێکه ڵ بووینه .

هاواره کانمان هه موو چیتر با کوردیش ئێمه ی دژمان نه بێ دوژمنایه تیه کانیان ده ره وه و له دژی و بیکه ین به پێوه ری سه ره کی بۆ نه گه یشتنمان به ئێستا قه یرانه ی ئه و به ڵکو نه ته وایه تی، خواستی هه ستانه وه ی ئه و و دای��ه کوردستان هه رێمی له خۆت ن���اوه وه ل��ه ده ڵ��ێ پێمان ع��ه ره ب��ی شه قامی رێکخه ، له ناوه وه خۆت رێکخه . ئه گه ر ناوه وه ت رێکخست ده توانی بپرژێیته سه ر ده ره وه ش. ئێمه ی ک��وردی��ش ل��ه رۆژگ��ارێ��ک��ی وه ک ئ��ه م��ڕۆم��ان به هه نجه تی به بکه ین ده ره وه ش عاملی ئه گه ر نه ته وه کێشه ی نه توانین یان نه بوونمان ده ول��ه ت ببه ینه پێش، خۆ ده توانین به و میزانیه زه به الحه ی یابان و تایوان وه ک ئابووری ده وڵه تێکی نه وت دابمه زرێنین و له دوا جاردا ئه مری واقیعی وان به

سه ر کوردستانیش فه رز که ین .

س���ه ع���ی���د ن����اک����ام ئ���ه و ن��وس��ه ر و وه رگ��ێ��ڕه ی��ه که بایه خترین پڕ له یه کێک ک���ت���ێ���ب���ى ت����ای����ب����ه ت ب��ه تورکى له ک��وردى، مێژووى ئه و وه رگ��ێ��ڕاوه ، ک��وردى زمانى بۆ عوسمانییه وه کورد مێژووى له به تاڵى زۆر که لێنێکى کتێبه ى »له ناوه ڕاستى سه ده ى حه ڤده دا« پێ ئاشنا کردین، کورد - چه له بى ئه ولیا )سیاحه تنامه که ى ئه ویش

دراوسێکانیدا(یه . مێژووى له )شیکردنه وه کتێبێکى ب��اب��ه ت��ه ، ئ��ه م ن��وس��ه رى ناوى به ناوبراو کتێبى له سه ر ره خنه گرانه (ى و بلیمه تێکى فه رامۆشکراو )عه بداڵ خانى به دلیس- ساڵێک چه ند و نووسیوه ک���ورددا( م��ێ��ژووى له له گه ڵ کارنامه ى ئه م دوو پیاوه ى مێژووى کورددا، که زان��ى خۆمم ئه رکى به ئه مه له به ر ژی��اوه ... پرسه نامه یه ئه م بۆ هه ردووکیان، وه فایه ک وه ک به پێشکه ش و داڕێژم خان«ه وه عه بداڵ »به ناوى

بکه م: خوێنه رانى له گۆڕێکى نادیاره وه ، له شوێنێکى گومناویه وه ،

هاوار ده که م هاوار، بۆ کۆچى سه عید ناکام. نێژراوم، و له کوێ کوژراو و نازانن کێم ئێوه ده نگ که بزانن ئه وه به اڵم له ناوبراوم؟! بۆچیش ت��رۆپ��ک��ى ل��ه س��ه ر هێشتا م����اوه ، ه���ه ر ه����اوارم و قه تیس شه ره فنامه دا، )به دلیس(ى دووڕیانه که ى

ماوه . عوسمانى، پ��اش��اى ئ��ه ح��م��ه د ک��ه ڕۆژه وه ل��ه و سامانى و ماڵ هه ڵته کاندم، لێ میرنشینه که ى ک����وردان����ى ل���ێ���ف���ڕان���دم، ک��ت��ێ��ب��خ��ان��ه ن����اوازه ک����ه ى ده ستنووسى )100( له پتر لێقڕاندم، کوردستانى خۆمى لێفه وتاندم، به وه ش نه وه ستا وه ک قه له ڕه شه ، قیڕاندى... ک��ورددا کوڕه ه��ه زاران الشه ى به سه ر

ژێر له مابوون، قه تیس هاواره کانم رۆژه وه ، له و کۆنه چه له بى ئه ولیا تورکییه کانى دێڕه و وشه میوانمدا، به جێمابوون، پتر له )300( ساڵ ، به بێ نامۆ هه ڵۆیه کى وه ک دڵم وه ستان، به بێ وچان، بزانێ ، تاکو ده گ���ه ڕا، کوردستانه دا ئ��ه م به سه ر ئاخۆ له ژوورى چ ماڵێک، یه که م دێڕى مێژووى ده تروکێنێ ، چاو کوردى زمانى به میرنشینه که م گوێچکه ى و ده ک����ات گ��ۆ ک����وردى زم��ان��ى ب��ه به سه رهاته کوردیش، زمانى به هه ر ده کرێته وه ،

ده نوسرێته وه ...؟! فه رامۆشکراوه که م، دواج��ار، هه ڵۆى داخ له دڵ و ماندووى شه ق و شڕم، به سه ر شه قاڵوه دا، له شه قه ى باڵى وشه ى دا، سه فیندا، باوه شگرتووه ى له ره نگینه ئاسمانه له و ب��ۆن��ى خ��ۆم و ئ��ه و خ��اک و خ��ۆڵ��ه م ک��رد ک��ه له ئه سپه که م سمى له ژێر پاشادا، ئه حمه د شه ڕه که ى له که کرد، خوانه م ئه و به رامه ى و بۆن هه ستا، ئه حمه د بۆ سه رده مه مدا، ئه و به دلیسى دیوه خانى پ��اش��اى دوژم��ن��م ل��ێ��ن��را... ل��ه ک��ه ل��ێ��ن��ى ش��وش��ه ى پ��ه ن��ج��ه ره ی��ه ک��ى ش��ک��اوى ژوورێ���ک���ى ش���ه ق���اڵوه دا، وه ک ڕه نگینه کانم، سفره فه خفوریی بریسکه ى هه ڵسا... چاوم بیلبیله ى به ره و به هار، بروسکه ى گوێچه ى و که پوو هه زاران په نجه ره یه وه ، له و هه ر ب��ه رز ئه لقه ئه لقه ک��ه دى، س��ه رب��ازه ک��ان��م ب���ڕاوى خوێنیان لێهه ڵده ستا، ه��اواری��ان هێشتا و ده ب��ن��ه وه نزاکانیان ش��ه ق��اڵوه دا، ئاسمانى له هه ر لێده تکا، له گه رووى ئه حمه د پاشاى عوسمانى، ده گیرا...

دیم که هێشتا به سه ر شاخى سه فینه وه م، که چى بێنازه که شم دی��وه خ��ان��ه ب���ه ره و ده ب��م��ه وه ؟! زی��ن��دوو پرسیم، و بووه مه وه نزیک ئاسمان له ده بمه وه ... چییه ؟ به ته مان جارێکى تر به گژ ئه حمه د پاشامدا

بکه نه وه ؟! گوتیان: نه خێر ئه وه »سه عید ناکام«ه و کتێبى

ده گێڕێته وه ... بۆ سیاحه تنامه مان

له روانگه ى روداوه کانى ئه م دواییه ى ناوچه ى خۆرهه اڵتى هه ردوو به تایبه ت ناوه ڕاست، و ت��ون��س م��ێ��ژووی��ى روداوى م��ی��س��ر ه����ه ر ل���ه ئ��ه ن��ج��ام��ى ن��ه ب��وون��ى و ک��ه م��ده رام��ه ت��ى و ن��ه ب��وون��ى ف��رس��ه ت��ى ک��ار و ق��ۆرغ��ک��ارى ه���ه ردوو ده سه اڵت بۆ هه موو بواره کانى ژیانى رۆژانه ى واڵت و کۆمه ڵگا و میلله ت ت��ه واوى فه رامۆشکردنى و پاراستنى بۆ عه سکه رتاریه ت ده سه اڵتى به ب��ره ودان پاش کوڕیان ک��وڕاو بۆ کورسى و حوکم سه رانى سه رهه ڵدانى لێیکه وته وه ده رئه نجامه ى ئه و خۆیان، گه لى به دواوه بوو، قین و نه فره ت و ناڕه زاییه کان به یه کجار خراونه ته ڕوو، چونکه هه موو گه ل به یه کجار له دژى سه رانى حوکم یه ک دڵ و یه کیان گرت زیانى له دور دیموکراتیانه ى راپه ڕینێکى راپه ڕین، لێکه وته وه ، به سه دان شه هیدى ئه گه ر چى گ��ه وره . تونس به چه ند رۆژێک زه ین ئه لعابدین یان وه ده رنا له واڵتدا، میسرى له گه ڵدابێت جێگه یان به ناموباره ک

له ق کردووه . له یه کچوونیان ه��ۆک��اره ک��ان واڵت���دا ه���ه ردوو ل��ه و سوپا میسردا ل��ه سه رنجراکێشتر ه��ه ب��وو، تێدا هه بوو جوامێرانه یان هه ڵوێستى چه کداره کان هێزه که ک��رد بانگى و خه ڵک کردنى الیه نگیرى به

توندوتیژى به کار ناهێنن دژ به گه ل. بۆ نه کرد درێژ ده ستیان زۆر میلله ت تونسدا له موڵک و ماڵى ده وڵ��ه ت. له میسردا خه ڵک خۆى

کۆمیته ى جیاواز جیاوازیان دروست کرد بۆ پاراستنى یاسا دژى ئه وانى و مه ده نى خه ڵکى ماڵى و سه ر و راکرده کانى گرتووخانه کان جواڵنه وه ئه یانگرتن و

راده ستى سوپا و پۆلیسیان ده کردن. جا براینه وه رن به راوردێک بکه ین و گه شتێکى که م تا زۆر بکه ین له و کاته ى میسر و تونس و کاته کانى

)1991( هه تا ئێستاى الى خۆمان. عه ره بى هه ردوو واڵت )میسر و تونس( له ماوه یه کى و یه کیان گرت رۆژێ��ک به چه ند و زۆر که مدا یه ک ده ست و یه ک دڵ و یه ک هه ڵوێست توانیان هه ر به چه پڵه سه رۆکى تونس ده ربکه ن و میسریش له وکاته ى نێن، به اڵم به ده ر ناموباره که کان به ڕێوه یه بیرمه و دیرۆک باسى ئه کات هه میشه له ناو خۆماندا دوژمنایه تى یه کتر ئه که ین و دوژمن راکێشى سه ر هاونه ته وه ى خۆمان ده که ین تا ده سه اڵت و تواناکانى نمونه ى میرنشینه کانى کورد بپارێزین. هه ر خۆمان هه موو ش��اخ��ى ک��ات��ى هه ڵوێسته کانى ده گ��ات��ه ت��ا الیه نه کانى باشور و شه ڕ به یه کتر فرۆشتنه وه و هه تا )1992( به دواوه و له ساڵى )1996(ه وه به تایبه ت له )31( ئابدا دوژمن هێنرایه سه ر الیه نێکى ترى سه ر

گۆڕه پانى باشور و به سه روه رى له قه له میاندا... براده رێکى یه کێتى نیشتمانى له دیمانه یه کدا هه ر چه ند رۆژ پێش ئێستا هه ندێ شتى بیرهێنایه وه که گوایه الیه نه باشه کانى خۆیانى باس ئه کرد. گوایه له سه ر راى جیاواز که س سزا نه دراوه و که س زیندانى هه موو ئه و ئه ى نه کراوه ، نانبڕاو که س و نه کراوه له نانبڕاوانه کێن که ک��وژراو و بێ سه روشوێن و هه ر و زانیارى ده زگاکانى که واته هه ن. نێوانماندا دانیشتون و جێگه ى سوپاس و پێزانینى میلله ت بوون. ئێستا هه ر ماون و جار نهێنیه کان هه تا خۆ سجنه

جاره یه کێک پاش چه ندین ساڵ سه رهه ڵده ده ن. سه ره تا له الى ئێوه وه سه رى هه ڵدا کاتێک له شه ڕى دژ به رژێم و راپه ڕیندا دام و ده زگاکان و هه موو

ئاودیو نه ما که ئاوه دانى ئامێره کانى و کارگه کان نه کرێت له سه ر سنوره و به حیمایه ى فاڵن مه سئول و

فاڵن که س ئه و شتانه ئاودیو ئه کران. که رکوک که گیرا سه ره تا هه ر سه رانى پایه به رز بوون هه رچى سه یاره ى علوج هه یه و هه رچى شوێنه بڵێ نه یوێرا که سیش و هێناتان هه یه گرنگه کان بۆ. له )31(ى ئابى )96(دا هه ر الیه نه و ئه چووه سه ر تااڵنکردنى ماڵ و حاڵى الیه نه که ى تر، هه موو سامانى و ب��ه رده وام��ه تااڵنیه ئه و ئێستا بیرمانه !. ژێرزه وى و سه ر زه وى به ئاشکرا له به ر دیدى خه ڵکدا

شتێکى حاشا هه ڵنه گره . خه ڵکێکى چه ند رۆژێ���ک چه ند میسرییه کان که م هه ندێ تااڵن و بڕیان کرد، به اڵم هه ر خه ڵک بچوکیان بچوک کۆمیته ى گه نجه کانیان خۆیان ئه گرت لێ ب��ه ر تااڵنیه یان ئ��ه و و ئه کرد دروس��ت )رێگر ئه بوون(. دیمان عیماد ئه حمه د ئه یوت ئه مڕۆ به با گفتوگۆیه و دانیشتن و دیالۆگ سه رده مى شێوازى مه ده نى و دیموکراتیانه چاره سه رى کێشه کان بکه ین و هه موو که س ئازاده له ده ربڕینى بۆچوونى قبوڵ تر ئ��ه وى ک��ه س له کاتێکدا خ��ۆى سیاسه تى ناکات. هه ریه ک پیالن بۆ ئه ویتر داده نێ. هه ر دور گۆڕان بۆ پیالن عێراقدا له ئ��ه وه ى وه ک نه ڕۆین دانرا تا هیچ پۆستێکى ئیدارى وه رنه گرن به ئیعترافى

خۆیان. ب��ۆ گۆڕینى ه���ه وڵ ه��ه م��وو ت��ون��س و میسر ل��ه ده سه اڵت و یه کگرتوویى خاک و خه ڵک بوو، به اڵم الى خۆمان دروستکردنى جودایى. له نێو الیه نه کاندا دروست ده کرێت تا گه شته ناو خێزانه کانیش. سوپاى ده ک��رده ملى ده ستیان و پاڵ خه ڵک میسر چوونه بۆ پۆلیس و سوپا لێره ش خه ڵکدا، له گه ڵ یه کتر کپ و خه ڵک سه رکوتکردنى و ن��اوخ��ۆ ش���ه ڕى له وێش ناڕه زاییه کان، و خۆپیشاندانه کان کردنه وه ى هه وڵى له ده ستنه دانى خاک و میلله تیان خسته گه ڕ.

ده سه اڵته کانى م��ان��ه وه ى بۆ کردنه س��ازش لێره ش خۆیان و دۆڕانى خاک و نه ته وه له به رامبه ر عه ره ب به ها هه موو ته سلیمکردنى و عێراق شوێنه کانى و

جوانه کانى نه ته وه ى کورد و له ده ستدانى. ب��ه راوردێ��ک��ى که مى ن��ه وش��ی��روان مسته فا ک��اک ک��رد ل��ه ن��ێ��وان ئێره و ئ���ه وێ، ل��ه روى گ���وزه ران و ئه حمه د عیماد کاک که چى خزمه تگوزارییه کان خۆى سه رسوڕمانى و ئه کرد قسه کانى به گاڵته ى بکرێت، شێوه یه به و ب��ه راوردى نابێ که ده رئه بڕى، به ڵکو خۆى هات به راوردى کاولکارى واڵتى کرد به ده ستى به عس، به اڵم باسى ئه و هه موو کاولکاریه ى نه کرد که له سه ر ده ستى ئه وان )20( ساڵه به واڵت

ئه کرێت، به گشت الیه نه کانه وه . له وێ به بانگه وازییه ک به هه ڵوێست ده ربڕینێک خه ڵک هاتنه سه ر شه قام و به یه ک ده نگ وتیان ده سه اڵت با چۆڵى بکات. بۆ جارێکیش قسه یه کى با ل���ه وه ى بێجگه ن���ه وت، ده س���ه اڵت ب��ه ناشرینیان الى به اڵم به جێیبهێڵێ!! سه رۆکه که ى و ده س��ه اڵت داواى بزوتنه وه ى گۆڕان که به یاننامه یه کى خۆمان سوپا که چى ریشه وه له کرد گۆڕانکارى هه ندێ و ه��ه م��وو ده س���ه اڵت خ��ران��ه )ئ��ی��ن��زاره وه ( و ت��رس و دڵه ڕاوکێیان تێکه وت. که وتنه تانه و ته شه ر و قسه ى زه مانى له هه ر کلتوره ئه م ئه گه رچى نزم. و به رز شاخه وه هه تا ئێستاش درێژه ى هه یه ، زۆر جنێوو قسه ى یه کتریان سه رکۆنه و ئه وت به یه ک نا شایسته یان ئه کرد و یه کتریان ئه شکانه وه . که چى بۆ جارێک و حکومه ت به ئامێزیان ره خنه سیاسى قسه یه کى ناوه ند نه وت که ئه م هه موو ناهه قیه ى له گه ڵ کورد

ئه کرێت. تونس و دراوسێ میسر ترى واڵته عه ره بییه کانى خۆیان بێ الیه ن گوزاره کرد به رامبه ر هه ردوو واڵت، هه زاران خۆمان الى که چى نه گێڕا. دژى پیالنیان پیالن و دژایه تى بۆ پارچه کانى ترى کوردستان گێڕا

و هێزه کانى ترى رزگاریخوازی باکور و رۆژهه اڵت خه باتى ده ک���ه ن، ن���اوزه د تیرۆریست ب��ه رۆژئ���اوا و و ده ربڕى نابه جێ به باکوریان کۆمه ڵگاى کوردى به بابه تى خوێندن بۆ زووه و نیه ئه وه وتیان کاتى سیسته مێکى دیموکراتى خۆسه رى دای��ک، زمانى له بار نیه بۆ ئێستاى باکور.کاتێکیش پشتگیرییه ک به ت��ر پارچه کانى ب��ۆ خه ڵکه وه الی��ه ن��ى ل��ه هه بێ له قه ڵه م ئه درێن و ده یانگرن و شه وانه گێره شێوێن هه ڵئه کوتنه سه ریان و شوێن بزریان ئه که ن و نکۆڵى که سى ه��ه ردوو وه ک ئه که ن ده ستگیرکردنیان له پارتى چاره سه رى. کاتێک گه ل بێته سه ر شه قام بۆ ناڕه زایى ده ربڕین دژ به نه بوونى خزمه تگوزارییه کان بیانوى ب��ه ده رده ک����ه ن خۆپیشاندان ی��اس��اى که چى ده ستێکى ئه ڵێن پاشان خۆپیشاندان، رێکخستنى ئه و ئه پرسم من ئه ى ئاژاوه گێڕن!!، و له پشته وه ویه ده سته ده ستى کێیه که له پشت ئه و هه موو ناهه قیانه ی ئێوه ى ده سه اڵته وه یه که میلله ت ره ش و رووت و بێکار

و نه بوو ده که ن. هه رچه ند رۆژێک پێش ئێستا به ڵێنیاندا که دواى فشارى خه ڵک که گه یشتووه ته گوێى ده سه اڵت، که بۆ مانگى دووى شوبات )21( کاتژمێر کاره با ده ده ن به خه ڵک، که به و بۆنه یه وه شه وى )1/31 - 2/1( تا به یانى کاره با بڕاو پاشانیش تا دواى نیوه ڕۆ هه ر نه هاته وه . که چى له میسر و تونس پاش ئه و هه موو کاره با نه بینرا ده قه یه کیش بۆ ئاڵۆزیانه و گ��رژى

بکوژرێنه وه له خه ڵک. چه ند ساڵه ئێوه پاره ى موچه خۆرانى ئه م گوزه ره ى ئیمکانى ئێمه ئه ڵێن ئه خۆن، خۆمان الى ئیماراتى قه ره بوومان نیه له به ر ئه وه ى بودجه ى حکومه تى هه رێم تواناى ئه و هه موو پاره زۆره ى نییه ، به اڵم ئه ى چۆن

توانیان بیخۆن، ئه مه ش کارى ئێستاتان نییه ؟! کاول واڵتى ده ک��ه ن کێ به سه ردا چیمان منه تى

کرد ئێوه یان کێ!!؟؟

ئازاد مه حمود

مه هدی کاوانی

پرسه نامه ى عه بداڵ خانى به دلیس بۆ کۆچى سه عید ناکام

بوار نوره دین

ساڵی یه که م ژماره 43

دووشه ممه 2011/2/7 - 2710/11/18

15

هه‌مه‌ڕه‌‌‌نگ

چ���اوک���زى ی��ه ک��ێ��ک��ه ل���ه و ن��ه خ��ۆش��ی��ان��ه ى، به به هۆى کزیه ئ��ه م ده ک��رێ��ت چ��اره س��ه ر عه ینه ک ده ره وه له تیشکانه ى که ئه و ناته واوى شکانه وه ى و دوروبه ر دێن بۆسه ر تۆڕى چاو دروست ده بێت، ئه مه ش واده کات مرۆڤه نه خۆشه که راده ى بینینى

له شه ش مه تر که متر بێت.جۆره کانى چاوى کز/ چه ند جۆرێک چاو

کزى هه یه :1/ کورتبینى: ئه مه ش به هۆى ئه وه ى گلێنه یان ره شێنه ى چاو زۆر کوڕه یان تۆپى چاو بۆ پشته وه چاو هاوێنه ى ی��ان ئاسایى، حاڵه تى له درێ��ژت��ره چڕى هێزه که ى زیاتره ، له به ر ئه وه ى ئه و وێنه یه ى پێویسته بچێته سه ر تۆڕى چاو دروستى ئه کات، بۆ بگوازرێته وه چاویش تۆڕى وێنه ى ئ��ه وه ى بۆ ناگاته وێنه یه ش ئه م تێبگه ین، لێى و مێشک

تۆڕى چاو له پێش تۆڕى چاو دروست ده بێت. یان بینیه وه یه کورت پێچه وانه ى به دوربینی: که متره چاو درێ��ژى یان که متره ک��وڕى ئه وه یه هاوێنه ى ئه وه یه یاخود خۆى ئاسایى ئاستى له به وێنه که ئه وه ى له به ر که متره ، تواناکه ى چاو تۆڕى پشت له وێنه بۆیه نابێت دروس��ت ت��ه واوى به خه یاڵى شێوه یه کى به ده بێت، دروست چ��اوه وه

ده بینێت. لێڵى ناڕێکى له کوڕى چاو: واته کوڕى ره شێنه ى تر ته وه رێکى بۆ ت��ه وه رێ��ک له نایه کسانه چ��او چاو ک��وڕى ئاسۆى و ستونى ت��ه وه رى نمونه بۆ ن��ای��ه ک��س��ان��ه ل��ه ب���ه ر ئ����ه وه ى ئ���ه و وێ��ن��ه ی��ه ى که ده رده چێت ئه گه ر خاڵێک بێت وێنه ى هێلکه یه کى بۆ ئه کێشێت له تۆڕى چاودا له به ر ئه وه ى به لێڵى

ئه بینێ. و ته مه ن به هۆى ئه مه ش نزیک: چاوکزى له م ده بێت، دروس��ت ساڵى )40( ته مه نى له پاش به خۆى نزیکى ورده کانى شته مرۆڤ حاڵه ته دا پێوه کردن ده رزى و نوسین وه ک نابینێت باشى هاوێنه یه کى یان عه ده سه یه ک به پێویستى بۆیه ته مه نه وه یه ، به هۆى ئه مه ش هه یه گ��ه وره ک��ردن ده ورى م��اس��ول��ک��ه ک��ان��ى و ع���ه ده س���ه الس��ت��ی��ک��ى وه ک ئ��ه وه ى له به ر ئه بنه وه که م چاو عه ده سه ى زومه ئ��ه و ئه که ى دروس��ت کامێرا زوم��ى چ��ۆن

ئه بێته وه . که م ده گۆڕێت. ته مه نه کان به پێى قۆناغه کان/

به اڵم هه یه ، مندااڵندا له زۆرى به دوربینى: ب���ه ره ب���ه ره گ���ه وره ب���وو ک��ه م ده ب��ێ��ت��ه وه و ل��ه وان��ه ی��ه

نه مێنێت.پێده کات ده ست هه رزه کاریه وه له نزیکبینى: )18( ته مه نى ده ورى له ده کات زیاد به ره به ره و

ده وه ستێت. ساڵى ئ��ه و ه��ۆک��ارى/ و نیشانه له هه ندێک ته له فزیۆنه کان ژێرنوسى ده ک��ات هه ست که سه نابینێت یان یه کێک له دوره وه نایبینێ، کاتێک شته که ه��ه وڵ��ده دات ئ��ه وه له به ر ده ک��ات ته رکیز ببینێ، به اڵم نایبینێ. به مه ش چاو ئازار ده دات. کۆمه ڵێک هۆکاریش هه یه وه ک )ئاوى ره ش و شکاندنه وه ى به هۆى زیاتر ئه مانه سپى(. ئاوى چاو گلێنه ى ک��وڕى یان هۆکارانه به و تیشکه چاوه که ى درێ��ژى ی��ان عه ده سه که هێزى یاخود

هه یه . جیاوازى باشترین و سه المه تترین چاره سه ر چاره سه ر/ عه ینه که له هه موو شته کانى تر که شه ش مانگ ده گ��ۆڕی��ن، ب��ۆى ی��ان ئه که ینه وه فه حسى ج��ارێ ده کرێت، چاره سه ر لکاوه وه ئاوێنه ى به هۆى یان له یزه ر ب��ه ساڵى )18( پ��اش گه یشته ه��ه روه ه��ا بکرێ. چاره سه ر نه شته رگه رى له جۆرێک یان پێویسته زۆر هه بێت منداڵدا له ئه گه ر چاوکزی چ��اوه ک��ه ى ل��ه وان��ه ی��ه چونکه بکرێت، چ��اره س��ه ر ته مه ڵ ببێت یانى تۆڕى چاوى له گه ڵ ئه و کزیه دا رابێت دوایى که گه وره بوو عه ده سه شى بۆ دانێى کات زۆربه ى یان نه بێت چاره سه ر عه ینه ک یان ته خته ڕه ش یان ته له فزیۆن نزیک ده چێته منداڵ شته کان باشى به ئ��ه وه ی��ه ه��ۆک��اره ک��ه ى ئه مه ش

ته مه ڵه . ده ڵێن نابینێت

ئا/‌کارزان‌هه‌ورامی

پرسی چه تر

چاوکزىد/ به ختیار جاف

له‌م‌گۆشه‌یه‌دا‌هه‌رجاره‌‌و‌زانیارییه‌کی‌پزیشکی‌له‌الیه‌ن‌پزیشکێکی‌پسپۆڕه‌وه‌‌ده‌خرێته‌ڕوو‌

)چاو(ى جه میل

رۆسته مى باڵو ده بێته وه و: فارسیه وه / ناڤین

بۆ وه رگرتنى کراو کاندید ده رهێنه رى کورد جه میل رۆسته مى زوانه به م )چاو( ناوى به فیلمى نوێترین ئۆسکار، خه اڵتى

نمایش ده کات. نوێترین به مزوانه رۆسته مى جه میل ساڵه حى( )نیک سایتى هه واڵێکى پێى به به رهه مهێنانى )جه الل له به ناوى )چاو( باڵوده کاته وه ئه م فیلمه فیلمى سینه مایى مۆسیقییه که ى کارى عه بدى( )به هزادى له مه وپێشیش ماوه یه ک و شه مسیان(ه ته واو کردوه و ئێستاش کارى ده نگى بۆ ده کرێت و له ماوه ى ئه م یه ک دوو هه فته دا

ته واو ده بێت. ئه حمه دى( )مه هدى به ئاماژه ده توانین فیلمه ئه م سه ره کییه کانى ئه کته ره له و )الده ن مه ستوفى( و )ئه فسانه تاکڕه و( و )نازه نین فه راهانى(... بکه ین. ئه م فیمله یه کێک له و سێ فیلمه ى که کارى بۆ ده کات و ته واوبوونى )چاو( یه که م به رهه مێتى له سێ به رهه مه یه ک به دواى یه که کاندا و )گوێ – زمان(یش به رهه م

دێنێت. فیلمه سینه مایه کانى )شیوه نى به فر( و )ژانى گه ل( له فیلمه کانى پێشووى ئه و

ده رهێنه ره یه کاندید بووه بۆ وه رگرتنى خه اڵتى ئۆسکار.

نوسه رێکی میسری »خه اڵتی موباره ک«ی گه ڕانده وه بۆ حکومه ت واڵته که یدا، له رشتن خوێن به رامبه ر له ناڕه زاییه ک وه ک نوسه رێکی ناوداری میسڕ خه اڵتی “موباره ک بۆ وێژه “ که پێشتر

وه ریگرتبوو، ره تی کرده وه و گه ڕاندییه وه . به ها و تاهیر له چاوپێکه وتنێکدا له گه ڵ ئاژانسی هه واڵی رۆیته رز، رایگه یاند: پاش ئه وه ی له ماوه ی چه ند رۆژی رابردوودا رژێمی حوسنی موباره ک بووه هۆی خوێن ڕشتنی هاواڵتیانی میسری، خه اڵتی “موباره ک بۆ وێژه “ی گه ڕاندۆته وه که پێشتر و له ساڵی

)2009(دا وه ریگرتبوو. ئه و نوسه ره ناوداره ی میسڕ له به شێکی دیکه ی چاوپێکه وتنه که دا ئاماژه ی به وه شداوه که پێشتر و شانازی به وه رگرتنی ئه و خه اڵته وه کرده وه ، به اڵم ئێستا هیچ نرخێکی نه ماوه

و باشتره بگه ڕێندرێته وه . به ها و تاهیر که یه کێکه له وه رگێڕ و نوسه ر و ده رهێنه ری شانۆیی له میسڕ، له ساڵی )1935( له دایکبووه و پێشتریش چه ندین خه اڵتی له سه ر ئاستی واڵتانی عه ره بی و NAWA . جیهانیدا وه رگرتووه

ئێوه‌ى‌ راى‌ به‌‌ تایبه‌ته‌‌ هه‌فته‌یه‌‌ ئ��ه‌م‌ پرسی‌ه��اواڵت��ى‌ده‌رب���اره‌ى‌)ئایا‌ب��زوت��ن��ه‌وه‌ى‌گ��ۆران‌له‌‌به‌یانامه‌که‌ى‌ ناو‌ داواکارییه‌کانى‌ کردنى‌ جێبه‌جێ‌

سور‌ده‌بێت؟(ک����ارزان‌ع��ه‌زی��ز‌�‌خ��وێ��ن��دک��ار/‌به شێکى به یاننامه که په یوه سته به خه ڵکه وه و هه ندێک له ئه ندامانى له هه یه مه ترسیان بزوتنه وه که ش وا شتى پێشتر جێبه جێکردنى، بزانین چ تا نه کراوه ئه زمون له هه رێمى کوردستاندا ده توانرێت خاڵه کان له هه ندێ ده بێت، ده ره نجامێکى کۆمه ڵگه ى بێئه وه ى جێبه جێکردنه وه ب��وارى بخرێته کوردى ترسی له جێبه جێ کردنیان هه بێت. هه ندێک له خاڵه کان مه ترسی الى خه ڵک دروست ده کات، چون چ گه ره نتیه ک هه یه دواى هه ڵوه شاندنه وه ى حکومه تى

ئێستا حکومه تێکى باشتر دروست بێته وه . رۆژنامه‌نووس/ ‌� حه‌سه‌ن‌ گوڵباخ‌س��ه ب��اره ت ب��ه س��ورب��وون��ی��ان له سه ر بزوتنه وه که الى داواکارییه کانیان له پێداگرى تاچه ند که ده مێنێ داواک��اری��ه ک��ان��ی��ان ده ک����ه ن، ب��ه اڵم پێموانیه بتوانن درێژه به سوربوون له سه ر ئه و داواکاریانه

بده ن. ج��ی��ه��ان‌م��ح��ه‌م��ه‌د‌�‌چ��االک��وان��ى‌ب���وارى‌رێ��ک��خ��راوه‌ی��ی/‌ئ��ه گ��ه ر ئه و داواک���اری���ان���ه ى گ����ۆڕان ک��اری��ان ب��ۆ ب��ک��رێ��ت ت��رس��ی��ان ده ب��ێ��ت که جارێکیتر رۆڵه ى تر له ده ست بده ن، نه ده کرد پێویستى هیچکات بۆیه به ده رکردنى ئه و به یاننامه یه ، قه ناعه تى ته واوم هه یه ئه و بزوتنه وه یه ناتوانن به رده وام بن له سه ر داواکارییه کان، و به یاننامه که یه دژى کۆمه ڵگا زۆری��ن��ه ى چونکه

خزمه ت به خۆیان و کۆمه ڵگه ش ناکات. حکومه ت ئه‌نفال/ پاشماوه‌ى‌ ژنى‌ ‌�� ئاسکه‌‌ حاجى‌ع����ه دال����ه ت ج��ێ��ب��ه ج��ێ ن���اک���ات، له بیرى ئه مڕۆ تا حکومه تێک په ککه وته کانمان و پیر گه نج و خه ڵک له گ��وێ و نه کردبێته وه رۆژێ��ک نه گرێت ئۆپۆزسیۆن و گ��ۆڕان دڵنیاشم ب��اش��ت��ره ، هه ڵبوه شێنرێته وه زووت���ر جێبه جێکردنى تا داواکاریه کانیان له سه ر سورده بێت راگه یاندنى ئ��ه وه بۆ به ڵگه ش بڕگه کانى سه رجه مى گه ڕاندنه وه ى به رامبه ر له گرده که یه ته سلیمکردنه وه ى سه رجه م موڵک و ماڵى هاواڵتیان له الیه ن حزبه کانى

ده سه اڵته وه . دڵ���ش���اد‌م��ه‌ح��م��ود‌�‌خ���اوه‌ن���ى‌ک����ت����ێ����ب����خ����ان����ه‌ى‌ش�����ێ�����روان�����ه‌/‌جوانه واقیعى و به یاننامه یه کى و ل��ه ب���ه رژه وه ن���دى ه��اواڵت��ی��ان و

تێبگه یت لێى وردى به ئه گه ر ه��ه ژاردای��ه ، خه ڵکى هۆکار نیه بۆ نانه وه ى ئاژاوه گێڕى، به بڕواى من مادام سوربن ده بێت ده رک��ردوه له وشێوه یه یان به یاننامه یه کى له سه ر داواکاریه کانیان و تا ئه وکاته ى جێبه جێ ده کرێن قبوڵ لێ وای��ان کارى جارێکیتر پێچه وانه شه وه به و

ناکرێت. م��ام��ۆس��ت��اى‌ ‌� ره‌ش����ی����د‌ دی������ار‌و تێدایه ب��اش��ی شتى ب��ن��ه‌ڕه‌ت��ى/ بزوتنه وه یه کى ئۆپۆزسیۆن ئاساییه حکومه ت بۆ پێشنیار به وشێوه یه ب��ک��ات ب��ۆ چ��اک��س��ازى، ه��ه ن��دێ خاڵى مۆرکى توندوتیژی تێدایه و ده کرا به شێوه یه کى حکومه تیان پێشکه شى پ��ه رل��ه م��ان��دا ل��ه م��ی��ان��ڕه وان��ه بکردایه دواجار گه ر حکومه ت جێبه جێی نه کردایه بۆ راى گشتى باڵویان بکردایه ته وه ، سروشتى هه ندێک له داواکاریه کیان ره وایه و ده کرێت به رده وام بن له سه رى، ژیانى به پێوه ندى هه ندێکى جێبه جێکردنى چونکه داواکاریه کانیش له گشتى خه ڵکه وه هه یه ، هه ندێک لێده کرێت، چونکه پاشه کشه ى بزوتنه وه که وه الیه ن له

قورسن بۆ ئه زمونى ئێستا. رۆژنامه‌نووس/ ‌� محه‌مه‌د‌ که‌مال‌به شێکى به یاننامه که گوزارشت له خه مى هاواڵتیان ده کات، ده کرێت کارى له سه ر بکرێت به ئاراسته ى ده ستێوه ردانانه ى ئه و بنه بڕکردنى که حزبى ده سه اڵتدار له م هه رێمه دا له سه رى، به رده وامبن ده یکات و داموده زگاکاندا له به شێکیشى توندى پێوه دیاره و له م قۆناغه دا جێبه جێکردنى ت��ه واوى جێبه جێکردنى تا ناتوانن گ��ۆڕان نیه ، ئاسان ئه و خااڵنه ى له به یاننامه که دا خستویانه ته ڕوو به رده وام له جه ختکردنه وه له ساردبونه وه به ڵکو له سه رى، بن

داواکاریه کانیان له ئێستاوه به دیارکه وتووه . فه‌رمانبه‌ر/ ‌� محه‌مه‌د‌ ناسیاو‌نه ده بوو به و شێوه تونده ده ربکرێت، په کخستنى ه��ۆى ب���ووه چونکه کۆمه ڵێک ه��اواڵت��ی��ان و ک��ارى بۆ هه بوون خۆپیشاندان به رنامه ى خزمه تگوزارى و کاره با نه بوونى ب��ه و ه��ۆی��ه وه ل��ه ب��ارچ��وون، داواک��اری��ی��ه ک��ان��ى گ��ۆڕان په رله مان، له به شێکن خۆیان چونکه نامه نتیقین، رێگه ى له ده ب��وو چاکسازییه مه به ستیان ئه گه ریش بخستایه ته ڕوو، داواکاریه کانى و بکردایه په رله مانه وه ده بێت داواکاریه کانیان له سه ر سوربن گ��ۆڕان ئه گه ر پێبکه ن، ده س��ت په رله مانتاره کانیانه وه کشانه وه ى له که ئه وه شیان نه کردوه دیاره جۆرێک له پاشه کشه به

داواکاریه کانیانه وه دیاره .

ئاماده کار:دلێر عه بدل ره حمان

پرسی چه تر، پانتاییه که )چه تر( بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه ی هاواڵتی ره خساندووه تا ئازادانه لێره وه هه ر هه فته و له سه ر پرسێکی گه رم

بۆچوونی خۆتان بخه نه ڕوو.

دواى باڵوکردنه وه ى چه ند سکااڵیه ک له رۆژنامه ى )چه تر(دا به دواداچوون بۆ کێشه که ى کرا

سوپاسنامه و داواکارى بۆ به ڕێز وه زیرى دادى هه رێم ����� ئه نجومه نى دادوه رى ساڵوێکى دادپه روه رانه .

)ره ووف ره شید( ده که م بۆ داد کاک له ناخى دڵمه وه سوپاسێکى بێ پایانى به رێز جه نابى وه زیى ئه و وه اڵمه جوامێرانه ى ده رباره ى سکااڵکه م که له ڕێگاى به ڕێز ماف په روه ر کاک )عه بدولره زاق( لێکۆڵینه وه ى دادوه رى ئه حمه د( )عومه ر کاک ته زویرى واژوى به بوو تایبه ت که پێمدرایه وه ، سلێمانى، له ساڵى )2002(دا که به رامبه ر مافى مادى و مه عنه وى من کرابوو، به ئیفاده ى نادروستى

کاک عومه ر ئه حمه د.... کاک ئاراسته ى تایبه ت سوپاسێکى به ڕێوبه رى ده که م عه بدولرزاق که داد وه زاره تى له په یوه ندییه کان گه یاند وه زیر جه نابى به راستیه کانى و خواى گه وره نمونه یان زیاد بکات بۆ و نه مێنێت یاسادا له گه نده ڵى ئه وه ى به تایبه تى نه کات درۆ گه وره پیاوى

دادوه ر. دواى سوپاس و پێزانین

ئه نجومه نى له داواکارم به ڕێزان دادوه رى به سه رۆک و جێگر و ئه ندامه له یاسا سه روه رى که به ڕێزه کانى، بێت، پیرۆزییه که یه وه هه موو سه روو خۆیان مافى مافخوراوان ئه وه ى بۆ سزاى به ساخته کاران و وه ربگرنه وه تا ده که م دڵنیاتان و بگه ن خۆیان له واز نگه م خۆم یاسایى مافى به

کێشه که م ناهێنم. دادوه رى ئه نجومه نى بۆ رێزم زۆر ئه گه ر راستى و دروستى واژوه جوانه ته زویره که به یاسا چاره سه ر بکه ن.

داواکار‌که‌ریم‌عارف‌

جه‌میل‌رۆسته‌می‌له‌‌کاتی‌‌وێنه‌گرتنی‌فیلمێکی‌خۆیدا‌‌

راونانی‌دیکتاتۆره‌کان‌ئامانجی‌شه‌قامی‌عه‌ره‌بییه‌

کاریکاتێر

ژماره‌ی‌متمانه‌خاوه‌ن‌ئیمتیازسه‌رنوسه‌ردیزاین‌باڵوکردنه‌وه‌راوێژکاری‌یاساییناونیشان

تیراژ

212که‌مال‌حه‌سه‌ن‌حه‌مه‌ره‌زا

کاروان‌ساالرناوه‌ندی‌گرافیکی‌رۆژیار

کۆمپانیان‌په‌یپه‌ر 07710299753سیروان‌ئه‌حمه‌د‌حامد

سلێمانی‌گه‌ڕه‌کی‌عه‌لی‌ناجی‌07710299753 - 07480179510

5000cetir2010@gmail.comcetir2010@yahoo.com

Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe

WWW.Chatrpress.com No: (43) Mo.7/2/2011- 2710/11/18

Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe

ئ���ه و گ��ۆڕان��ک��اری��ان��ه ى ل��ه م م���اوه ی���ه دا رووی��ان��دا، ب��ه ت��ای��ب��ه ت ل��ه واڵت���ه ع��ه ره ب��ی��ه ک��ان��ى وه ک )تونس و میصر(، بووه باس و خواستى سه رجه م ته نانه ت و جیهاندا له راگه یاندن که ناڵه کانى بووه باس وخواستى ماڵه کانیشمان. خه ڵک ده قه به ده قه چاوه ڕوانى هه واڵى تازه ى ده کرد تا بزانن ئاڕاسته ى ئه و خۆپیشاندانه ى ده کرێت به ره و کوێ ده ڕوات و ده سه اڵدارانى ئه و واڵتانه هه ڵوێستیان چۆن ده بێت؟ ئه مه ش گاریگه رى جدى کرده س��ه ر واڵت��ان��ى ت��رى هاوشێوه ى ده س��ه اڵت��داران��ى تونس و میصر، بێگومانیش له هه رێمى کوردستان ئه گه ر به به رنامه بووبێ یان ئامانجێکى تر له هه مان کاتدا به یاننامه یه ک له الیه ن بزوتنه وه ى گۆڕانه وه که له حه وت خاڵ پێکهاتبوو ده رکرا، حکومه ت و هه ڵوه شاندنه وه ى داواى تێیدا که ئه م ده رچ��وون��ى دواى له ک��راب��وو، په رله مان که وته کوردستانیش هه رێمى به یاننامه یه وه بارودۆخێکى ئاماده باشیه وه ، به تایبه ت له الیه ن نامه وێت هه رێمه وه ، ده سه اڵتداره کانى حیزبه به یاننامه یه ئه و خراپى باشى و له باس لێره دا بکه م، له به ر ئه وه ى خه ڵک ئه وه نده زۆر باسیان کرد به شى که س نه مایه وه ، به اڵم ئه وه ى پێویسته ده رچوونى ل��ه دواى ئه وه یه ، بکه ین باسى لێره دا وه اڵمدانه وه وه اڵم و زمانێکى به یاننامه یه وه ئه و هاته ئاراوه که ئه گه ر له بارودۆخێکى ئارامدا ئه و ده ک��ه ی��ن! ش���ه رم لێبدرێنه وه قسانه ئ��ه و هه ر به کاریدێنن به یه ک به رامبه ر زم��ان��ه ى ئه مه ش ناوخۆیه ، زمانى کاتى شه ڕى هه مان حیزبه کانمان ئێستاش تا ئه وه یه سه لمێنه رى میهره بانیودیموکراسیه ى ئ��ه و نه یانتوانیوه به رجه سته ى خۆیاندا ئه قڵێتى له ده که ن باسى به رامبه ریان هه ڵوێستێک هه ر له گه ڵ بکه ن، ی��ه ک��س��ه ر زم��ان��ه زب��ره ک��ه ده ک��ه وێ��ت��ه وه گۆو به رامبه ر یه ک به کاریده هێننه وه ، ته نانه ت ئه مه بن له هه ر الی��ه ک نووسه رانه شه که ئه و بۆ چ ئه وانه ى پشگیرى ئه و به یاننامه یه بوون چ ق��ۆڵ و قه ڵمیان ب��وون، یه کسه ر ئ��ه وان��ه ى دژى قسه کردن و نووسین که وتنه ئ��ام��اده ک��ردوو نا که به نوسینێک به یاننامه یه ، ئه و له سه ر له سه ر قسه ى شیکراوه یى زانستى شێوه یه کى بکات، یان بیه وێت دۆخه که ئارام بکات، به ڵکو نوسینێک که ئاگره که ى گه رمتر ده کرد، له کاتێکدا ده بێت نوسه رى هه ست به به رپرسیار بێ الیه ن بێت، شیکردنه وه کانیشى زانستیانه بێت، الیه کى له ئاگرخۆشکردن. الیه ندارى و نه ک تریشه وه ده سه اڵتدارانى ئه م هه رێمه ش له جیاتى خ��ۆداچ��وون��ه وه ب��ه ره خ��ن��ان��ه و ئ��ه و قبوڵکردنى جۆرێک به ئاماده باشى و که وتنه یه کسه ر رویبدایه و راپه ڕین ئه گه ر که ده ک��رد قسه یان خه ڵک وه ک واڵتانى میصرو تونسیان بکردایه ، ده بوو، خراپیان کاردانه وه ى یه کسه ر ئه مانیش ئه و واڵتانه رژێمه که یان له وپه ڕى دیکاتاتۆریشدا بوو خه ڵکیش ئه و هه موو هێرشه ى ده کرد، هێشتا له به ر خه ڵکه که ، ن��ه ده چ��ووه ده س��ى سوپاکه ى ده سه اڵته ئ��ه وه یه کتربوون، خوێنى له ئ��ه وه ى چاوى ده سه اڵتدار ده به ستێت که خه ڵکى خۆى ل��ه و ک��ات��ه دا به دوژم��ن سه یر بکات، ی��ان له الیه کى تره وه ئه وه نده رێکخراو قوت بووه وه که هه بوو پشگیرى به یاننامه که ى ده کرد، هه شبوو پشگیرى نه ده کرد. نازانم ئه مه که ى کارى ئه وانه رقو ئاگرى خه ڵکى ئه م واڵته به رامبه ر یه کتر له سه ر مه ترسى کاتێ بۆ ئه ى بکه ن، خۆش هه ڵویستن و بێ ده بێت هه رێم نه ته وه ى الیه نى ریز رێکخراو ل���ه دواى و رێکخراو نه مانبینى ببه ستێ، ئه ى بۆ هه مووى بۆ ئاگر خۆشکردن و له ئه مه ئاماده ن؟! قه ڵه م فرۆشتن هه ڵوێست و ئه وه ى له به ر ترسناکتره ، راپه ڕین و خۆپیشاندان ئه قڵێتى کۆمه ڵگا که ب��ه وه ى ئاماژه یه ئه مه نه گۆڕاوه ، به ڵکو وه ک خۆیه تى و سڕه ، له گه ڵ هه ر جووڵه یه ک مێژووى چه ند ساڵ پێش ئێستا دووباره ده بێته وه . بۆیه ئه م سیناریۆیه ى رویدا زۆر شتى بۆ رونکردینه وه ، هێشتا نه مانتوانیوه ئه و ئه قڵێته ى که چه نده هاى کرده قوربانى فڕبده ین و

له و بارودۆخانه دا ژیرانه مامه ڵه بکه ین.

دووباره‌بوونه‌وه‌ى‌مێژوو‌ترسناکه‌

مه‌ستوره‌‌مه‌حمود

ریکالم

ریکالم

تۆمارگاکان‌خوێنمان‌ده‌مژن‌‌9‌‌‌