Çiçek hastalığı

Çiçek hastalığı

• Etken, Poxviridae familyasından fowlpox(Avipox virüs) cinsindeki avian poxvirüslarolup,

• güvercin çiçek virüsu,

• tavuk çiçek virüsu,

• hindi çiçek virüsu,

• kanarya çiçek virüsu, vs şeklinde türe özgüisimlendirilmektedir.

Çiçek hastalığı

• Çiçek virüsları, enfekte hayvanlarda,

doku kültürlerinde ve embriyolu yumurtada

intrastoplazmik inkluzyon cisimcikleri

oluştururlar. Bollinger cisimleri olarak

adlandırılan bu inkluzyonlar Borrel

cisimciklerinden oluşur.

Çiçek hastalığı

• Tavuk çiçek virüsu, % 1’lik fenol’e ve %

0.1’lik formole dirençli, % 1’lik kostik

fosfata duyarlıdır.

• Isıya (50C’de 30 dakika veya 60C’de 8 dakikada

inaktive olur) oldukça hassastır.

• Çiçek kabukları içerisinde 3-4 yıl canlı

kalabilir.

Çiçek hastalığı

• Kanatlı çiçek virüsları, tavuk, ördek ve

hindi embiryolu yumurtalarının korio-

allantoik membran (CAM)’larında tipik

çiçek lezyonları oluşturarak ürer.

• Virüs, değişik kanatlı orijinli hücre

kültürlerinde üretilebilir.

Çiçek hastalığı

• Kanaryalar, kanarya poxvirüslarına çokduyarlıdır. Hindi, tavuk ve güvercin poxvirüslarına dirençlidirler.

• Güvercin poxvirüsları tavuk ve hindilerde hafifenfeksiyonlar yaparken, güvercinler için çokpatojendir.

• Ördeklerin hindi poxvirüslarına duyarlı iken tavukpoxvirüslarına dirençli olmaları, bu iki virüsun(hindi ve tavuk poxvirüslarının) ayrımındaördeklerde duyarlılık testinin kullanımıönerilmiştir.

Çiçek hastalığı: Bulaşma

• Kanatlı poxvirüsları değişik kuş türlerinde heryaşta görülebilir. Önceden çiçek görülenişletmelerde çiçek kabuklarının tüy folliküllerininbulunması, en önemli bulaşma kaynağınıoluştururken, sinekler, Veteriner Hekimler,kontamine araç ve kümes ekipmanları direkbulaşmada önemli rol oynarlar.

• Enfeksiyon genellikle deri yoluyla bulaşmaklabirlikte, solunum yoluyla alındığında daoluşabilmektedir.

Çiçek hastalığı

• Mevsim ve inkübasyon süresi

• Her mevsimde görülmekle birlikte kış

aylarında daha ağır seyretmektedir.

• Hastalığın doğal inkübasyon süresi tavuk,

hindi ve güvercinlerde 4-10 gün iken

kanaryalarda 4 gündür.

Çiçek hastalığı

• Klinik Belirtiler

• Hastalık, Deri (çiçek) formu ve Difterik

formu halinde veya her ikisi birlikte

görülebilir.

• Klinik belirtiler, konakçının duyarlılığına,

virüsun virülensine, lezyonların dağılımına

ve başka komplike faktörlerin varlığına

bağlı olarak farklı gelişebilir.

Çiçek hastalığı: DERİ FORMU

• Özellikle derinin tüysüz kısımlarında çoğu zaman

sinek ısırıklarının olduğu yerlerde, ibik ve

sakallarda, göz , gaga ve kanat altlarında ve

ayaklarda çiçek yaralarına rastlanır.

• Epitel hücrelerinde virüs üremesine bağlı olarak

doku bütünlüğü kaybolur ve papüller oluşur.

Papüllerin birleşmesi ile içi sıvı ile dolu veziküller

ve nihayet kabuk bağlanmasıyla da tipik çiçek

lezyonları oluşur.

Çiçek hastalığı: DİFTERİ FORMU

• Hastalığın bu şekli ağız, özafagus ve trakeamukozasında gelişen sarımtrak lezyonlardanötürü koriza benzeri solunum güçlükleri ilekendini belli eder.

• Tavuklarda genellikle dil ve özafagusta olanlezyonlar, hindilerde kursağa kadaryayılabilir. Güvercinlerde daha yaygın olandifteri formu, deri formuyla birlikteseyreder.

Çiçek hastalığı

• Deri formu, genellikle difteri formundandaha hafif seyreder. Çiçek hastalığı,yumurtacılarda görüldüğünde yem tüketimiazalır, canlı ağırlık kaybı ve yumurta verimidüşer.

• Genellikle 3-4 hafta sürerken,komplikasyon (kanibalismus, koriza, CRD,ND, IB, vs) bulunan kümeslerde daha dauzun seyredebilir.

Çiçek hastalığı: DİFTERİ FORMU

• Morbidite ve mortalite sürünün

bağışıklığına göre değişmekle birlikte,

mortalite genellikle tavuk ve hindilerde

düşüktür.

• Kanaryalarda çok yüksek (% 80-100)

seyreder.

• Bıldırcınlarda, bıldırcın çiçek virüsu ile

enfeksiyonlarda önemli kayıplar olabilir.

Çiçek hastalığı: Otopsi Bulguları

• Deri formunda tavuklarda en karekteristik

lezyonlar, tüy folliküllerindeki ve derideki

epitelial hiperplazi’lerdir.

• Tavuklarda ilk 4 günde deri de lezyonlar

görülmeye başlar, 5.-6. günlerde papülller

oluşur. Bunu veziküler safha takip eder.

Veziküllerde sıvının koyulaşması (gri-koyu

kahve) ile kabuk bağlar.

Çiçek hastalığı: Otopsi Bulguları

• Difteri formunda; muköz membranlarında

beyaz-sarımtrak peynirimsi, nekrotik,

pseudo-difterik nodüller görülür. Nodüller

bir pensle alındığında yerinde hemorajik

erozyonlar açığa çıkar. Difterik lezyonların

komşu dokulara yayılması ile infra-orbital

sinüslerde şişme ve solunum sistemi daha

fazla etkilenebilir.

Çiçek hastalığı: Teşhis

Hastalık klinik ve otopsi bulguları ile teşhis

edilebilir.

Özellikle deri formu oldukça tipiktir.

Tavuklardaki difterik formu; A vitamini yetersizliği,

koriza ve ORT ile karışabilir. Civcivlerde

pantoteik asit veya biotin yetersizliği ile T-2

toksininin sebep olduğu lezyonlardan ayırt

edilmelidir. Güvercinlerde ise Trichomonas

gallinae’den ayırt edilmelidir.

Çiçek hastalığı: Teşhis

Kesin teşhis

• Histopatolojik Borrel cisimcikleriningörülmesi ile

• Virüs izolasyonu; CAM’da tipik çiçekvirüsunun üretilmesi ile

• Serolojik testler; AGP, PasifHemaglütinasyon, Nötralizasyon, ELISA,FAT, Immunoblotting ve PCR ileyapılabilir.

Çiçek hastalığı: Tedavi

Etkili tedavi yoktur.

Çiçek hastalığı: Korunma ve Bağışıklık

Çiçek hastalığının görüldüğü yerlerde tavuk veya

güvercin çiçek virüslarından hazırlanan aşılarla

hayvanlar bağışıklıklanarak korunma sağlanabilir.

Tavuk embiryo dermis hücre kültüründe üretilen

tavuk çiçeği aşıları, embiryolu yumurtada üretilen

aşılardan daha ekonomik ve daha üniform

bağışıklık oluşturmaktadır.

Çiçek hastalığı: Korunma ve Bağışıklama

Yumurtlayanlar aşılanmamalıdır. Yumurtaya

girmeden en az 1-2 ay önce aşılanmalıdır.

Tüy dökümü yaptırılanlar tekrar aşılanmalıdır.

Hücre kültürü orijinli attenüe tavuk çiçeği

aşıları, 1 günlük iken Marek aşıları ile

kombine edilerek kullanılabilmektedir.

Çiçek hastalığı: Aşılama

Güvercinlerde tavuk çiçeği virüsu aşısı

kullanılmamalıdır.

Güvercin çiçek virüs aşısı, tavuklarda (tavuk

ve hindi çiçek virüslarından daha az

patojeniktir) kullanılabilir.

Çiçek hastalığı: Yeni Aşılar

Rekombinant Tavuk Çiçeği Aşıları: çiçek

virüsları, bir örnek enzimleri, büyük

DNA’ları gibi özellikleri sebebiyle yabancı

genlerini kolay eksprese ettiklerinden

rekombinant virüs aşılarında konakçı virüs

olarak kullanılmaktadır. Marek, NDV, IB,

vs birçok virüs ile kombine üretilmiştir.