COBIT® 5

WHITE PAPER

1

COBIT 5

WHITE PAPER

© CTPartners 2014

Dokument stanowi przedmiot prawa autorskiego przysługującego CTPartners S.A. z siedzibą w Warszawie.

Zwielokrotnianie i rozpowszechnianie publikacji jest dozwolone wyłącznie za zgodą CTPartners S.A. Wykorzystanie

fragmentów oraz danych w niej zawartych wymaga podania każdorazowo twórcy oraz źródła. Wszystkie

opracowania i komentarze zawarte w niniejszym raporcie są wyrazem wiedzy oraz poglądów autorów i nie powinny

być interpretowane inaczej.

2

COBIT 5

WHITE PAPER

Wstęp ............................................................................................................................................. 3

Historia COBIT® .............................................................................................................................. 4

Pryncypia COBIT® 5 ........................................................................................................................ 5

Pryncypium 1: Zaspokajanie potrzeb interesariuszy ................................................................ 5

Pryncypium 2: Objęcie całej organizacji ................................................................................... 7

Pryncypium 3: Zastosowanie pojedynczych zintegrowanych ram biznesowych ..................... 8

Pryncypium 4: Umożliwianie holistycznego podejścia ............................................................. 9

Pryncypium 5: Oddzielenie ładu informatycznego od zarządzania IT .................................... 11

Publikacje COBIT® 5 ..................................................................................................................... 12

COBIT® 5 w praktyce .................................................................................................................... 13

O firmie CTPartners S.A. .............................................................................................................. 14

Kompleksowa oferta ............................................................................................................... 14

3

COBIT 5

WHITE PAPER

WSTĘP

Wraz ze wzrostem znaczenia rozwiązań informatycznych w budowaniu wartości biznesowej, kluczowe

dla organizacji staje się zarządzanie IT oraz budowanie ładu informatycznego. Jest to sposób na

zapewnienie optymalnego dopasowania ryzyka i wykorzystywanych zasobów organizacji, w tym

zasobów i procesów IT, do oczekiwanych korzyści i celów całej organizacji. Kierunek ten związany jest

z popularyzacją idei „ładu informatycznego” (ang. IT governance). Ład informatyczny w powiązaniu

z zarządzaniem IT zasadniczo skupia się na dwóch płaszczyznach: zapewnienie dostarczania przez IT

wartości właścicielom i interesariuszom organizacji oraz zapewnienie optymalnego i zbilansowanego

funkcjonowania IT w kontekście realizacji celów organizacji. Pierwszy element uzyskiwany jest przez

strategiczne dopasowanie IT do potrzeb otoczenia właścicielskiego i rynkowego, w którym działa

organizacja. Drugi element jest osiągany przez wprowadzenie skutecznych procesów planowania,

rozwoju i eksploatacji rozwiązań informatycznych oraz monitorowania realizacji celów organizacji. Obie

płaszczyzny muszą być wspierane przez odpowiednie zasoby, struktury organizacyjne, ludzi, procesy

i informacje – oraz mierzone dla zapewnienia kontroli uzyskiwania wyników.

COBIT® 5 stanowi jedyne spójne ramy biznesowe (ang. business framework) w obszarze ładu

informatycznego i zarządzania IT. Standard COBIT® 5 zawiera pryncypia, dobre praktyki, narzędzia

i modele analityczne służące do budowania ładu informatycznego oraz systemu zarządzania IT.

Adaptacja COBIT® 5 w organizacji wspiera maksymalizowanie wartości biznesowej związanej

z wykorzystaniem rozwiązań informatycznych oraz propagowanie zaufania do tych rozwiązań.

COBIT® 5 nie ogranicza się do działów informatycznych, ale obejmuje całą organizację. Jednym z założeń

autorów COBIT® 5 było stworzenie kompletnych ram obejmujących wszystkie zagadnienia związane

z informatyką. Ram, które organizacje będą – zgodnie ze swoimi potrzebami – uzupełniały o standardy

obszarowe, jak np. TOGAF® w obszarze zarządzania architekturą korporacyjną czy ITIL® w obszarze

zarządzania usługami informatycznymi.

COBIT® 5 (ang. Control OBjectives for Information and related Technology) pomaga organizacjom maksymalizować wartość biznesową związaną z wykorzystywaniem rozwiązań IT poprzez utrzymywanie równowagi pomiędzy dostarczanymi korzyściami, ryzykiem i zasobami. COBIT® 5 promuje holistyczne podejście do ładu informatycznego (ang. IT governance) oraz zarządzania IT, wychodząc poza działy informatyczne, obejmując całość przedsiębiorstwa, w szczególności biorąc pod uwagę potrzeby nie tylko wewnętrznych, ale również zewnętrznych interesariuszy.

4

COBIT 5

WHITE PAPER

HISTORIA COBIT®

Autorem i właścicielem COBIT® 5 jest stowarzyszenie ISACA zajmujące się zagadnieniami

bezpieczeństwa, ryzyka, audytu, ładu, zarządzania w obszarze IT. Certyfikaty wydawane przez ISACA

(m.in. CISA, CISM, CRISC, CGEIT) potwierdzają kompleksową wiedzę, umiejętności i doświadczenie ich

posiadaczy oraz są powszechnie uznawane i cenione na całym świecie. Stowarzyszenie działa w 180

krajach i zrzesza ponad 100 000 członków.

Prace nad standardem COBIT® rozpoczęły się w 1992 roku. Pierwszą wersję wydano cztery lata później.

Koncentrowała się ona na audycie IT, a w kolejnych wersjach dodawano obszary kontroli, zarządzania

oraz ładu informatycznego. Tworząc COBIT® 5 ISACA postanowiła połączyć w jednym standardzie wiedzę

wcześniej rozproszoną w różnych opracowaniach stworzonych i rozwijanych przez ISACA, przede

wszystkim zawartą w COBIT® 4.1, Val IT 2.0 oraz Risk IT, ale także w BMIS, ITAF i innych. COBIT® 5 został

opublikowany w 2012 roku.

5

COBIT 5

WHITE PAPER

PRYNCYPIA COBIT® 5

COBIT® 5 opiera się na pięciu kluczowych pryncypiach. Pryncypia te były fundamentem przy tworzeniu

COBIT® 5 i powinny stanowić podstawę budowy ładu informatycznego i zarządzania IT w organizacji.

PRYNCYPIUM 1:

ZASPOKAJANIE POTRZEB INTERESARIUSZY Podstawowym celem ładu korporacyjnego jest tworzenie wartości, co oznacza realizację korzyści czyli

zaspokojenie potrzeb interesariuszy, przy optymalizacji wykorzystania zasobów oraz optymalizacji

ryzyka. Korzyści mogą przyjmować różny kształt, np. mogą być finansowe – zwłaszcza

w przedsiębiorstwach komercyjnych – lub polegać na stabilnym świadczeniu pewnych usług

– np. w administracji publicznej.

Aby przełożyć korzyści biznesowe na rozwiązania IT COBIT® 5 proponuje przyjąć podejście dekompozycji

potrzeb interesariuszy i celów organizacji zobrazowane przez kaskadę celów.

Rys. 1. Kaskada celów

Potrzeby interesariuszy

KROK 1

KROK 2

KROK 3

KROK 4

Prawo, rynek,

technologia, strategia, etc.

Cele organizacji

Cele związane z IT

Cele czynników umożliwiających

Osiąganie

korzyści

Optymalizacja

ryzyka

Optymalizacja

zasobów

6

COBIT 5

WHITE PAPER

Dekompozycja celów odbywa się w 4 krokach:

KROK 1: Identyfikacja potrzeb interesariuszy w kontekście zewnętrznych i wewnętrznych czynników

wpływających na organizację, takich jak np. zmiany prawne, otoczenie rynkowe, nowe technologie,

zmiany strategii.

KROK 2: Sformułowanie celów organizacji na podstawie potrzeb interesariuszy.

KROK 3: Przełożenie celów organizacji na cele związane z IT.

KROK 4: Przełożenie celów związanych z IT na cele czynników umożliwiających (ang. enablers)

tworzenie wartości biznesowej w oparciu o rozwiązania IT (czynniki zostały opisane w pryncypium

4 w dalszej części dokumentu).

COBIT® 5 wspiera opisany powyżej proces. Zawiera generyczne listy celów organizacji, celów związanych

z IT oraz celów czynników umożliwiających, a także mapowania między tymi poziomami celów. COBIT® 5

pomaga sformułować wymienione cele również dzięki gotowym listom pytań do różnego rodzaju

interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych.

7

COBIT 5

WHITE PAPER

PRYNCYPIUM 2:

OBJĘCIE CAŁEJ ORGANIZACJI COBIT® 5 traktuje ład informatyczny jako integralną część ładu korporacyjnego. Nie ogranicza się do

działów IT, ale definiuje w całej organizacji (przedsiębiorstwie, instytucji) odpowiedzialności, role

i zadania niezbędne do funkcjonowania ładu informatycznego oraz zarządzania informacją

i rozwiązaniami IT. Tym samym COBIT® 5 odwołuje się do całej organizacji w tym procesów biznesowych,

usług i produktów - zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych.

Kluczowe role, aktywności oraz relacje warunkujące poprawne funkcjonowanie ładu informatycznego

i zarządzania IT zostały przedstawione na Rys. 2.

Rys. 2. Główne zależności organizacyjne w ładzie informatycznym i zarządzaniu IT

Monitorowanie

Raportowanie

Odpowiedzialność za decyzje Delegowanie

Wyznaczanie kierunku

Instruowanie i dopasowywanie

Właściciele, interesariusze

Organizacja ładu informatycznego

Organizacja zarządzania IT

Wykonawcy, operacje

8

COBIT 5

WHITE PAPER

PRYNCYPIUM 3:

ZASTOSOWANIE POJEDYNCZYCH

ZINTEGROWANYCH RAM BIZNESOWYCH COBIT® 5 w sposób kompletny pokrywa zagadnienia związane z rozwiązaniami oraz metodykami

zarządzania IT. Jest to ujęcie wysokopoziomowe, zgodne z popularnymi standardami w poszczególnych

obszarach funkcjonowania IT, takimi jak np. TOGAF® dla architektury korporacyjnej czy ITIL® dla

zarządzania usługami informatycznymi. Tym samym można go traktować jako kompletne

wysokopoziomowe ramy dla ładu informatycznego, które zgodnie z potrzebami organizacji uzupełnia się

czerpiąc z bardziej specyficznych metodyk w konkretnych obszarach działania IT. Tym samym COBIT® 5,

jako taki stanowi ramy budowania ładu informatycznego i zarządzania IT, a jednocześnie może pełnić

rolę integratora innych metodyk zarządzania IT.

Główne standardy, ramy, metodyki i opisy dobrych praktyk wykorzystane w COBIT® 5, równocześnie

stanowiące potencjalne dobre uzupełnienie COBIT® 5 w różnych obszarach funkcjonowania IT, zostały

przedstawione na Rys. 3.

Rys. 3

Rys. 3. Standardy i dobre praktyki wykorzystane w COBIT® 5

9

COBIT 5

WHITE PAPER

PRYNCYPIUM 4:

UMOŻLIWIANIE HOLISTYCZNEGO PODEJŚCIA Holistyczne (całościowe) zarządzanie IT i ładem informatycznym wymaga uwzględnienia różnych

czynników warunkujących efektywność i skuteczność podejmowanych działań nazwanych w COBIT® 5

„czynnikami umożliwiającymi” (ang. enablers). COBIT® 5 definiuje 7 kategorii czynników

umożliwiających i wspierających osiąganie celów wyznaczonych sobie przez organizację.

Rys. 4. Kategorie czynników umożliwiających

Dla poszczególnych kategorii czynników umożliwiających COBIT® 5 określa wspólne generyczne grupy

atrybutów i wytycznych dotyczących zarządzania czynnikami umożliwiającymi oraz mierzenia

efektywności ich funkcjonowania w organizacji. Grupy te to:

interesariusze – podzieleni na wewnętrznych i zewnętrznych,

cele – pogrupowane na dotyczące jakości wewnętrznej, jakości dla otoczenia oraz dostępności

i bezpieczeństwa,

cykl życia – planowanie, projektowanie, implementacja, używanie, monitorowanie,

modyfikacja/usunięcie,

dobre praktyki – dotyczące działań oraz produktów wejściowych i wyjściowych.

Ludzie, umiejętności, kompetencje

Procesy

Struktury organizacyjne

Kultura, etyka, zachowanie

Usługi, infrastruktura,

aplikacje

Informacja

Pryncypia, polityki,

ramy

10

COBIT 5

WHITE PAPER

COBIT® 5 zawiera szereg wskazówek oraz dobrych praktyk dotyczących zarządzania poszczególnymi

czynnikami umożliwiającymi. Każdemu z nich poświęcono osobny rozdział w głównej publikacji, a te

szczególnie istotne zostały omówione w dedykowanych pozycjach książkowych.

11

COBIT 5

WHITE PAPER

PRYNCYPIUM 5:

ODDZIELENIE ŁADU INFORMATYCZNEGO OD

ZARZĄDZANIA IT COBIT® 5 zwraca uwagę na precyzyjne rozróżnianie ładu informatycznego (ang. governance) od

zarządzania IT (ang. management). Każdy z tych obszarów ma swoją specyfikę: inne działania

wymagające innych struktur organizacyjnych, służące innym celom. COBIT® 5 definiuje te obszary

w następujący sposób:

Ład informatyczny zapewnia, że potrzeby interesariuszy są analizowane w celu ustalenia

sposobu realizacji celów, które powinny być zbilansowane i uzgodnione w organizacji;

ustawia kierunek działań poprzez ich priorytetyzację oraz podejmowanie decyzji;

monitoruje efektywność oraz zgodność z przyjętymi kierunkami i celami działań.

Zarządzanie IT planuje, buduje, eksploatuje rozwiązania IT oraz monitoruje działania pod

kątem zapewnienia osiągnięcie celów organizacji wyznaczonych przez ład informatyczny.

Powyższe definicje operują językiem działań. Jednocześnie najwyraźniej różnicę między jednym a drugim

obszarem ilustruje model procesów COBIT® 5 ściśle rozdzielając procesy ładu informatycznego

(5 procesów) od procesów zarządzania IT (32 procesy).

12

COBIT 5

WHITE PAPER

PUBLIKACJE COBIT® 5

Rodzina produktów COBIT® 5 obejmuje szereg publikacji dotyczących czynników umożliwiających oraz

sposobu zastosowania COBIT® 5 w praktyce.

Rys. 5. Główne produkty COBIT® 5

COBIT® 5

– Środowisko współpracy on-line

COBIT® 5: A Business Framework for the Governance and Management of Enterprise IT

COBIT® 5 Implementation

COBIT® 5 for Information Security

COBIT® 5

for Assurance

COBIT® 5

for Risk

PRZEWODNIKI DLA

PROFESJONALISTÓW

COBIT® 5 Implementation

COBIT® 5 for Information Security

COBIT® 5 for Assurance

COBIT® 5 for Risk

PRZEWODNIKI DLA

CZYNNIKÓW UMOŻLIWIAJĄCYCH

COBIT® 5: Enabling Processes

COBIT® 5: Enabling Information

13

COBIT 5

WHITE PAPER

COBIT® 5 W PRAKTYCE

COBIT® 5 pomaga organizacjom z różnych sektorów, o różnej wielkości:

uzyskać najwyższej jakości informacje w procesach i rozwiązaniach IT w celu podejmowania

kluczowych decyzji biznesowych,

osiągać strategiczne cele oraz realizować korzyści biznesowe poprzez efektywne i innowacyjne

wykorzystanie IT,

osiągać doskonałość operacyjną dzięki optymalnemu zastosowaniu technologii IT,

zarządzać ryzykiem związanym z IT,

poprawiać bezpieczeństwo w obszarze IT,

optymalizować koszty IT,

dostosowywać się do wymagań prawnych oraz kontraktowych w obszarze IT.

Podstawowym zastosowaniem COBIT® 5 jest budowa i doskonalenie w organizacji ładu

informatycznego. Ponadto standard COBIT® 5 można wykorzystać m.in. w następujących obszarach i

przedsięwzięciach:

budowa/aktualizacja strategii IT dostosowanej do celów i potrzeb biznesowych,

rozwój struktury organizacyjnej i przypisanie kluczowych odpowiedzialności związanych

z zarządzaniem i rozwiązaniami IT,

redukcja kosztów poprzez zapewnienie spójności działań i rozwiązań po stronie IT oraz biznesu,

tworzenie uzasadnienia biznesowego dla projektów w obszarze ładu informatycznego

i zarządzania IT oraz zarządzanie takimi projektami,

formalne audyty procesów IT,

przeglądy i budowa dojrzałości procesów IT ukierunkowane na identyfikację pożądanych

usprawnień i realizację celów organizacji.

14

COBIT 5

WHITE PAPER

O FIRMIE CTPARTNERS S.A.

CTPartners S.A. jest polską firmą szkoleniowo-doradczą, obecną na rynku od 2000 roku, należącą

do Grupy Kapitałowej Infovide-Matrix. Jest liderem polskiego rynku usług szkoleniowych i doradczych

dostarczającym usługi dla menedżerów i specjalistów w organizacjach opartych na wiedzy. Jako

akredytowany partner międzynarodowych organizacji świadczy usługi oparte na światowych

standardach m.in.: ITIL®, Lean IT, Devops, PRINCE2

®, PMBOK

®Guide, HDI

®, ISTQB, MSP

®, Agile Project

Management, SCRUM, ISO, TOGAF®9, COBIT®

®. W profesjonalny sposób zajmuje się: organizacją

i prowadzeniem programów szkoleniowych, przeglądami i audytami organizacji IT, tworzeniem

kompletnych rozwiązań IT, coachingiem, zarządzaniem projektami, wyborem narzędzi informatycznych.

KOMPLEKSOWA OFERTA

ŁAD PROJEKTOWY

(SPÓJNE ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI, PROGRAMAMI I

PORTFELAMI)

(PRINCE2®, MSP®, PMBOK®,

STANDARDY PMI®, AGILE,

SCRUM)

Zarządzanie Inicjatywami

Metody tradycyjne i zwinne

Kompetencje dla realizacji ładu projektowego

Zarządzanie Zasobami

BEZPIECZEŃSTWO

INFORMACJI

(ISO 27001, ISO 22301,

ISO 31000, CISA)

Bezpieczeństwo informacji

Ciągłość działania

Zarządzanie Ryzykiem

Dane osobowe

USŁUGI IT

(ITSM)

(ITIL®, HDI®, ISO 20000,

LEAN IT, DEVOPS)

Usługi IT i umowy SLA

Wsparcie użytkowników

Procesy IT

Wskaźniki efektywności IT

Transformacja Lean IT

Integracja rozwoju i utrzymania

Zarządzanie wiedzą

ARCHITEKTURA

BIZNESU I IT

(TOGAF® 9, COBIT®, BISL,

OBASHI)

Architektura korporacyjna

Dopasowanie IT do strategii Biznesowej

Digitalizacja Biznesu

Wsparcie transformacji IT

Architektura Rozwiązań IT

Analiza biznesowa

Zarządzanie Informacją

SZKOLENIA AUDYTY/PRZEGLĄDY NARZĘDZIA

ZARZĄDZANIE

SUCCESS FEE

SYMULACJE BIZNESOWE DORADZTWO

15

COBIT 5

WHITE PAPER

ul. Gottlieba Daimlera 2 t +48 22 576 80 80

02-460 Warszawa f +48 22 576 80 81

ctpartners@ctpartners.pl

www.ctpartners.pl