a  

COFFE MORNING – Ditjen Ketenagalistrikan

TARIFF ADJUSTMENT Bekerja…Bekerja…Bekerja  

Jakarta,  04  Desember  2014  

TTL  2015    sesuai  Permen  ESDM    

No.31/2014  

Reguler Prabayar Keterangan.* Reguler Prabayar Keterangan.*

1 TR 14,800(((((((((( )(((((((((((((((((( ) 14,800(((((((((( )(((((((((((((((((( )Blok(I((0)30kWh) 123(((((((((((((( 123((((((((((((((Blok(II((31)60kWh) 265(((((((((((((( 265((((((((((((((Blok(III((>60kWh) 360(((((((((((((( 360((((((((((((((

((S.2(/(900(VA Blok(I((0)20kWh) 200(((((((((((((( 200((((((((((((((Blok(II((21)60kWh) 295(((((((((((((( 295((((((((((((((Blok(III((>60kWh) 360(((((((((((((( 360((((((((((((((

4 TR 708(((((((((((((( 708(((((((((((((( ) 708(((((((((((((( 708(((((((((((((( )5 TR 760(((((((((((((( 760(((((((((((((( ) 760(((((((((((((( 760(((((((((((((( )6 TR 900(((((((((((((( 900(((((((((((((( ) 900(((((((((((((( 900(((((((((((((( )

Blok(WBP K(x(P(x(735 K(x(P(x(735Blok(LWBP P(x(735 P(x(735kVArh 925(((((((((((((( 925((((((((((((((

Blok(I((0)30kWh) 169(((((((((((((( 169((((((((((((((Blok(II((31)60kWh) 360(((((((((((((( 360((((((((((((((Blok(III((>60kWh) 495(((((((((((((( 495((((((((((((((Blok(I((0)20kWh) 275(((((((((((((( 275((((((((((((((Blok(II((21)60kWh) 445(((((((((((((( 445((((((((((((((Blok(III((>60kWh) 495(((((((((((((( 495((((((((((((((

10 TR 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( ) 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( Tariff&Adjustment11 TR 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( ) 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( Tariff&Adjustment12 TR 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( ) 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( Tariff&Adjustment13 TR 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( Tariff&Adjustment 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( Tariff&Adjustment

Blok(I((0)30kWh) 254(((((((((((((( 254((((((((((((((Blok(II((>30kWh) 420(((((((((((((( 420((((((((((((((Blok(I((0)108kWh) 420(((((((((((((( 420((((((((((((((Blok(II((>108kWh) 465(((((((((((((( 465((((((((((((((

16 TR 966(((((((((((((( 966(((((((((((((( ) 966(((((((((((((( 966(((((((((((((( )17 TR 1,100((((((((((( 1,100((((((((((( ) 1,100((((((((((( 1,100((((((((((( )18 TR 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( Tariff&Adjustment 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( Tariff&Adjustment

Blok(WBP K(x((1.020 K(x((1.020Blok(LWBP 1,020((((((((((( 1,020(((((((((((kVArh 1,117((((((((((( 1,117(((((((((((

Blok(I((0)30kWh) 160(((((((((((((( 160((((((((((((((Blok(II((>30kWh) 395(((((((((((((( 395((((((((((((((Blok(I((0)72kWh) 315(((((((((((((( 315((((((((((((((Blok(II((>72kWh) 405(((((((((((((( 405((((((((((((((

22 TR 930(((((((((((((( 930(((((((((((((( ) 930(((((((((((((( 930(((((((((((((( )23 TR 960(((((((((((((( 960(((((((((((((( ) 960(((((((((((((( 960(((((((((((((( )24 TR 1,112((((((((((( 1,112((((((((((( ) 1,112((((((((((( 1,112((((((((((( )

Blok(WBP K(x((972 K(x((972Blok(LWBP 972(((((((((((((( 972((((((((((((((kVArh 1,057((((((((((( 1,057(((((((((((Blok(WBP K(x((1.115 K(x((1.115Blok(LWBP 1,115((((((((((( 1,115(((((((((((kVArh 1,200((((((((((( 1,200(((((((((((Blok(WBP(&(LWBP 1,191((((((((((( 1,191(((((((((((kVArh 1,191((((((((((( 1,191(((((((((((

28 TR 575(((((((((((((( 685(((((((((((((( ) 575(((((((((((((( 685(((((((((((((( )29 TR 600(((((((((((((( 760(((((((((((((( ) 600(((((((((((((( 760(((((((((((((( )30 TR 1,049((((((((((( 1,049((((((((((( ) 1,049((((((((((( 1,049((((((((((( )31 TR 1,076((((((((((( 1,076((((((((((( ) 1,076((((((((((( 1,076((((((((((( )32 TR 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( Tariff&Adjustment 1,352((((((((((( 1,352((((((((((( Tariff&Adjustment

Blok(WBP K(x((1.115 K(x((1.115Blok(LWBP 1,115((((((((((( 1,115(((((((((((kVArh 1,200((((((((((( 1,200(((((((((((

34 TR 1,352((((((((((( 997(((((((((((((( ) 1,352((((((((((( 997(((((((((((((( Tariff&Adjustment

Blok(WBP K(x((483 K(x((483Blok(LWBP 483(((((((((((((( 483((((((((((((((kVArh 808(((((((((((((( 808((((((((((((((Blok(WBP(&(LWBP K(x((707 K(x((707kVArh 707(((((((((((((( 707((((((((((((((

37 ((L TR/M/T 1,650((((((((((( )(((((((((((((((((( Faktor&N&≤&1 1,650((((((((((( )(((((((((((((((((( &Tariff&Adjustment&dan&Faktor&N&≤&1,5&

Tariff&Adjustment

)

)

PERBANDINGAN.TARIF.TENAGA.LISTRIK.PERMEN.ESDM.NO.19.TAHUN.2014.DENGAN.NO.31.TAHUN.2014

)

)

)

)

)

)

)

)

Tariff&Adjustment

Tariff&Adjustment

)

)

)

)

Tariff&Adjustment

)

)

Tariff&Adjustment

)

)

)

)

)

)

Permen.ESDM.31.Tahun.2014Berlaku.Per.1.Januari.2015

Permen.ESDM.19.Tahun.2014Berlaku.Per.1.November.2014

455((((((((((((((

325(((((((((((((( 325((((((((((((((

455((((((((((((((

) )

36 ((C(/(TM(>(200(kVA TM )((((((((((((((((((

)((((((((((((((((((

)((((((((((((((((((

)

)

)(((((((((((((((((( )((((((((((((((((((

((T(/(>(200(kVA35 TM )((((((((((((((((((

)

((P.1(/(s/d(450(VA((P.1(/(900(VA((P.1(/(1.300(VA((P.1(/(2.200(VA(sd(5.500(VA((P.1(/(6.600(s/d(200(kVA((P.2(/(>(200(kVA

((P.3

33 TM

485((((((((((((((

600((((((((((((((

)

)

)((((((((((((((((((

)

)

)((((((((((((((((((

485((((((((((((((

600((((((((((((((

TR

TM

((B.1(/(2.200(VA(sd(5.500(VA

26

25

27

TR

TR

TR

TM

TT

((I.1(/((3.500(s/d(14(kVA((I.2(/(>(14(kVA(s/d(200(kVA

((I.3(/(>(200(kVA Non&Go&Public&&Go&Public

((I.4(/(>(30.000(kVA(ke(atas

20 ((I.1(/(450(VA

((I.1(/(900(VA21

((I.1(/((1.300(VA((I.1(/((2.200(VA

TR

TR

TM

((S.1(/(220(VA((S.2(/(450(VA

((S.2(/(1.300(VA((S.2(/(2.200(VA((S.2(/(3.500(s/d(200(kVA

((R.1(/(s/d(450(VA

((S.3(>(200(kVA

((R.1(/(900(VA

((R.1(/(1.300(VA

535((((((((((((((

630((((((((((((((

)

535((((((((((((((

630((((((((((((((

)

((B.1(/(s/d(450(VA

((B.1(/(900(VA

((B.1(/(1.300(VA

15

TR

NO Golongan.Tarif

((B.2(/(6.600(s/d(200(kVA((B.3(/(>(200(kVA19

7

3

2

8

9

14

((R.1(/(2.200(VA((R.2(/(3.500(s/d(5.500(VA((R.3(/(>(6.600(VA(ke(atas

415((((((((((((((

605((((((((((((((

415((((((((((((((

605((((((((((((((

)

)

TR

TR

Tarif  Tenaga  Listrik  2015      

Dasar  Hukum  Tarif  yang  mengalami  Adjustment  :  

Peraturan  Menteri  ESDM  No.  31  Tahun  2015  ,  tanggal  5  November  2014  :  

1.   Pelanggan  Tegangan  Rendah  :  i.     Pelanggan  Rumah  Tangga  (R-­‐1)  daya  1.300  VA,    

ii.   Pelanggan  Rumah  Tangga  (R-­‐1)  daya  2.200  VA  ,    

iii. Pelanggan  Rumah  Tangga  (R-­‐2)  daya  3.500  VA  -­‐5.500  VA,    

iv. Penerangan  Jalan  Umum  (P-­‐3)  

2.      Pelanggan  Tegangan  Menengah  :  

i.     Pelanggan  industri  menengah  (I-­‐3)  daya  di  atas  200  kVA    

ii.   Kantor  Pemerintah  sedang  (P-­‐3)  daya  diats  200  kVA,  dan    

3.        Pelanggan  industri  besar  (I-­‐4)  daya  30.000kVA;      

Pengaruh  Tariff  Adjustment  2015    Terhadap  Pengurangan  Subsidi  

Tegangan Golongan  TarifSubsidi  

Rp  (Miliar)R-­‐1  /  1300  VA 3.559                            R-­‐1  /  2200  VA 2.040                            R-­‐2  /  3500  sd  5500  VA 1.254                            P3 843                                  I-­‐3  /    >  200  kVA 770                                  P-­‐2  /    >  200  kVA 26                                        

TT I-­‐4  /    >  30000  kVA

Penghematan 8.492                            

TR

TM

G o l o n g a n T a r i f S u b s i d i ( R p M i l i a r )

R - 1 / 1 3 0 0 V A 3 . 5 5 8 , 9 1 R - 1 / 2 2 0 0 V A 2 . 0 3 9 , 6 2 R - 2 / > 2 2 0 0 s / d 6 6 0 0 V A 1 . 2 5 3 , 7 1 I- 3 / > 2 0 0 k V A 7 6 9 , 5 2 I- 4 / > 3 0 . 0 0 0 K V AP - 2 / > 2 0 0 K V A 2 6 , 0 7 P - 3 8 4 2 , 7 9 P e n g h e m a ta n 8 . 4 9 0 , 6 3

Dampak  Penyesuaian  Tariff  Adjustment  2015  

1.  12  dari  37  Golongan  Tarif  sudah  mencapai  tariff  adjustment.  

2.  19%  pelanggan  dari  61  juta  pelanggan  yang  sudah  membayar  listrik  dengan    tariff  adjustment  

3.  Pelanggan  yang  sudah  membayar  listrik  dengan  tariff  adjustment    mengkonsumsi  66%  listrik  dari  total  Penjualan  18  TWh/bulan.  

4.  Pelanggan  yang  sudah  membayar  listrik  dengan  tariff  adjustment,  memberikan  81%  Revenue  bagi  PLN  dari  total  revenue  Rp  19,7  T/bulan  

19%

66%81%

81%

34%19%

Jumlah  Pelanggan Konsumsi  kWh Revenue

Pelanggan  Tarif   Adjustment Pelanggan  di  Subsidi

0 5 10 15 20 25 30

R.1  /  450  VA

R.1  /  900  VA

I.3  /  >  200  kVA

R.1  /  1.300  VA

R.1  /  2.200  VA

I.4  /  30.000  kVA  keatas

I.2  /  >  14  kVA  s/d  200  kVA

S.2  /  3.500  VA  s/d  200  kVA

R.2  /  3.500  VA  s/d  5.500  VA

B.1  /  2.200  VA  s/d  5.500  VA

25,83

25,59

8,33  

5,86

3,23

2,54

2,23

1,73

1,50

1,45

Triliun  Rp  

10 BESAR PENERIMA SUBSIDI LISTRIK TAHUN 2014

(APBN-P 2014)

0   5   10   15   20   25   30  

R-­‐1  /  900  VA  

R-­‐1  /  s/d  450  VA  

I-­‐2  /  >14  kVA  s/d  200  kVA  

B-­‐1  /  2200  VA  

S-­‐2  /  >2200  VA  s/d  200  Kva  

B-­‐1  /  900  VA  

B-­‐1  /  1300  VA  

S-­‐2  /  900  VA  

S-­‐2  /  450  VA  

S-­‐3  /  >  200  kVA  

B-­‐1  /  s/d  450  VA  

 29.32    

 28.95    

 2.75    

 1.83    

 1.54    

 0.75    

 0.74    

 0.57    

 0.51    

 0.51    

0,38    

10 BESAR PENERIMA SUBSIDI LISTRIK TAHUN 2015 (APBN 2015)

Tariff  Adjustment  

1.  Tariff  adjustment  disesuaikan  bila  terjadi  perubahan  faktor  yang  mempengaruhi  biaya  pokok  penyediaan  listrik:  i.  Nilai  tukar  Rupiah  terhadap  US  dollar  (kurs)  ii.  Harga  minyak  Indonesia  (ICP)  iii.  Inflasi    

2.  Adjustment  dilakukan  bulanan.  

Formula  Tariff  Adjustment  

Formula  Penyesuaian:    

%  TA=  %(KKurs  x  ΔKurs)  +  %(KICP  x  ΔICP)  +  %(KInflasi  x  ΔInflasi)    TB    =  TL  x  (1+%  TA  )    Keterangan:  K  Kurs  =  Koefisien  perubahan  kurs  K  ICP  =  Koefisien  perubahan  ICP  K  Inflasi  =  Koefisien  perubahan  inflasi  Δ  Kurs  =  Selisih  antara  kurs  baru  dengan  kurs  APBN  2013  Rp9300/USD  Δ  ICP  =  Selisih  antara  ICP  baru  dengan  ICP  APBN  2013  US  $100/Barel  Δ  Inflasi  =  Selisih  antara  Inflasi  baru  dengan  Inflasi  APBN  2013  4,9%  per  tahun  %  TA  =  Persentase  Penyesuaian  Tarif  Tenaga  Listrik  TB  =  TTL  baru  setelah  penyesuaian  TL  =  TTL  lama  yang  berlaku  berdasarkan  Permen  ESDM  3`/2014      

Ditetapkan  Direksi  PLN  setelah  terbitnya  UU  APBN  

Tabel  Tariff  Adjustment  

Biaya  Pemakaian  (Rp/kWh)  kVArh  (Rp/kVArh)

Prabayar  (Rp/kWh)

Biaya  Pemakaian  (Rp/kWH)kVArh  (Rp/kVArh)

Prabayar  (Rp/kWh)

1 R1  1300  VA 1.352 1.352

2 R2  2200  VA 1.352 1.352

3 R2  3500  S.D  5500    VA 1.352 1.352

4 R3  6600    VA  ke  atas 1.352 1.352

5 B2  6600    VA  ke  atas 1.352 1.352

6 P1  6600    VA  ke  atas 1.352 1.352

7 P3 TR 1.352 1.352

Blok  WBP      =  K  x  1.115 Blok  WBP      =  K  x  TL*(1+%TA)

Blok  LWBP  =    1.200 Blok  LWBP  =    TL*(1+%TA)

kVArh                    =  1.117 kVARH                  =  TL*(1+%TA)

Blok  WBP      =  K  x  1.115 Blok  WBP      =  K  x  TL*(1+%TA)

Blok  LWBP  =    1.200 Blok  LWBP  =    TL*(1+%TA)

kVArh                    =  1.117 kVARH                  =  TL*(1+%TA)Blok  WBP      =  K  x  1.115 Blok  WBP      =  K  x  TL*(1+%TA)Blok  LWBP  =    1.200 Blok  LWBP  =    TL*(1+%TA)kVArh                    =  1.117 kVARH                  =  TL*(1+%TA)Blok  WBP  dan  LWBP  =    1.191 Blok  WBP  dan  LWBP  =    TL*(1+%TA)kVArh                    =  1.191 kVARH                  =  TL*(1+%TA)

12 L TR/TM/TT 1.650                   TB  =  TL*(  1+  %  TA)

Keterangan  :  TB=  Tarif  Baru  ;  TL  =  Tarif  Lama  (Tarif  tanpa  adjustment) Catatan  :                                                  :    %  TA  =  %  kenaikan/penurunan  Tariff  Adjustment Faktor  yang  mempengaruhi  penyesuaian  (kenaikan/penurunan)  %  TA  Contoh  : 1.  Nilai  tukar  mata  uang  Dollar  Amerika  terhadap  mata  uang  Rupiah  (Kurs)Bila  terjadi  kenaikan  %TA    sebesar  1  % 2.  Indonesian  Crude  Price  (ICP);  dan  atauMaka  Tarif  Baru  (Rp/kWh)  untuk  tarif  R-­‐1  menjadi  =  1.352*(1+1%)  =  1.365,52 3.  Inflasi.

Tarif  Adjusment  Bulanan  mulai  1  Januari  2015  

10  200  kVA  keatas

Tarif  Lama  (TL) Tarif  Baru  (TB)No Gol  Tarif Batas  Daya

I3

11 I4  30.000  kVA  keatas

TB  =  TL  *(  1+  %  TA) TB  =  TL*(  1+  %  TA)

9 B3  200  kVA  keatas

8 P2  200  kVA  keatas

Pola  Penerapan  Tariff  Adjustment  

Pola  penyesuaian  tarif  tenaga  listrik  (tariff  adjustment)  untuk  pemakaian  listrik  pada  bulan   ke   (n),   dilakukan   perhitungan   penyesuaian   tarif   pada   bulan   ke   (n-­‐1)   dengan  menggunakan   faktor   pada   bulan   ke   (n-­‐2)   dan   ditagihkan   kepada   konsumen   pada  bulan  ke  (n+1)  untuk  konsumen  pasca  bayar  sedangkan  untuk  konsumen  prabayar,  penyesuaian   tarif   tenaga   listrik   tersebut   (tariff   adjustment)   berlaku   pada   saat  pembelian  stroom  pada  bulan  ke  (n).  Data  makroekonomi  pada  bulan  ke  (n-­‐2)  yang  bersumber  dari  :  

Kurs    :    Bank  Indonesia  ICP  :    Ditjen  Migas  Kementerian  ESDM  Inflasi  :    BPS    

Pola  Penerapan  Tariff  Adjustment  

Nop-14 Des-14 Jan-15 Feb-15 Mar-15 Apr-15 Mei-15 Jun-15 dst

Keterangan :Sumber DataPerhitungan dan PenetapanPenerapan dan Pelaporan

Bulan dan Tahun

Mekanisme  Penerapan  Tariff  Adjustment  

DIRUT  PLN  menetapkan  besaran  koefisien  K    

Mengambil  realisasi  makro  ekonomi  rata-­‐rata  bulanan  (minggu  I  bulan  berikutnya)  1.  Kurs,  bersumber  dari  BI  ,  website  :    hhp://www.bi.go.id                                              2.  ICP,  bersumber  dari  Ditjen  Migas,  website  :  hhtp;//www.migas.esdm.go.id  3.  Inflasi,  bersumber  dari  BPS,  website  :  hhp://www.bps.go.id  

Membuat  BA  besaran  perubahan  Kurs,  ICP  dan  Inflasi  

Menghitung  besaran  %  Tariff  Adjustment  (minggu  ke  2)  

Menghitung  besaran  Tariff  Adjustment  (minggu  ke  3)  

Penetapan  hasil  perhitungan  besaran  Tariff  Adjustment  oleh  Direksi  

Proses  billing  (minggu  ke  4)  

Melaporkan  penerapan  Tariff  Adjustment  ke  MESDM  

P  E  R  K  E  M  B  A  N  G  A  N        M  A  K  R  O        E  K  O  N  O  M  I

P  E  R  K  E  M  B  A  N  G  A  N        T  A  R  I  F  F        A  D  J  U  S  T  M  E  N  T

106,90  106,44   106,20   108,95   104,63  99,51  

94,97  

83,72  

50

60

70

80

90

100

110

120

Mar  14 Apr  14 May  14 Jun  14 Jul  14 Aug  14 Sep  14 Okt  14

ICP  (USD/Bbl)

11.427  11.436  

11.526  

11.893  11.689  

11.707  

11.891  

12.145  

11.000

11.200

11.400

11.600

11.800

12.000

12.200

Mar  14 Apr  14 May  14 Jun  14 Jul  14 Aug  14 Sep  14 Okt  14

Kurs  (IDR/USD)

0,08  (0,02)

0,16  0,43  

0,93  

0,47  

0,27   0,47  

 (1,00)

 (0,50)

 -­‐

 0,50

 1,00

 1,50

 2,00

Mar  14 Apr  14 May  14 Jun  14 Jul  14 Aug  14 Sep  14 Okt  14

Inflasi  (%  per  Month)

1.530 1.5291.535

1.571

1.532

1.516

1.514

1.496

1.450

1.480

1.510

1.540

1.570

1.600

May  14 Jun  14 Jul  14 Aug  14 Sep  14 Okt  14 Nop  14 Des  14

TTL  TR  Gol  Tarif  R-­‐3,  P-­‐1,  B-­‐2  (Rp/kWh)

1.2641.263

1.268

1.298

1.266

1.252

1.251

1.236

1.200

1.230

1.260

1.290

1.320

1.350

May  14 Jun  14 Jul  14 Aug  14 Sep  14 Okt  14 Nop  14 Des  14

B 3 -­‐ W B P

TTL  Rata-­‐rata  TM  Gol  Tarif  B-­‐3  (Rp/kWh)

Rp/kWh

Contoh  Penerapan  Tariff  Adjustment  2014