142
COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE CUENCA. I. ALFONSO VIII Francisco Antonio Chacón Gómez-Monedero Manuel Joaquín Salamanca López

COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE

LA CATEDRAL DE CUENCA. I. ALFONSO VIII

Francisco Antonio Chacón Gómez-Monedero

Manuel Joaquín Salamanca López

Page 2: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

© Francisco Antonio Chacón Gómez-Monedero, de la edición, 2016© Manuel Joaquín Salamanca López, de la edición, 2016© Asociación Seminario de Cultura Lope de Barrientos, de la edición, 2016© Diputación Provincial de Cuenca, para esta 1ª edición, 2016

Editan:Diputación Provincial de CuencaSección de PublicacionesC/ Sargal, s/n16002 CUENCA

Asociación Seminario de Cultura Lope de BarrientosArchivo de la Catedral de CuencaPlaza Mayor de Pío XII, nº116001 CUENCAwww.lopedebarrientos.come-mail: [email protected]

ISBN: 978-84-16161-69-0Depósito Legal: CU-12-2016

El apoyo de la Comisión Europea para la elaboración de esta publicación no constituye una aprobación de los contenidos, que refl ejan únicamente las opiniones de los autores, y la Comisión no se hace responsable del uso que pueda hacerse de la información contenida en ellos.

Todos los derechos reservados. Este libro no podrá ser reproducido por ningún medio, ni total ni parcialmente, sin el previo permiso escrito de los autores y del editor.

Page 3: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE

LA CATEDRAL DE CUENCA. I. ALFONSO VIII

Francisco Antonio Chacón Gómez-Monedero

Manuel Joaquín Salamanca López

Cuenca2016

Page 4: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca
Page 5: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

7

ÍNDICE

pág.

1. Proemio ........................................................................ 92. El archivo capitular ........................................................ 10 2.1. La Sección Institucional .......................................... 113. Características de la colección ......................................... 134. Los documentos ............................................................. 14 4.1. Caracteres externos .................................................. 15 4.1.1. Materia y formato .......................................... 15 4.1.2. Escritura ........................................................ 16 4.1.3. Sellos y signos validativos ............................... 19 a) Sellos ........................................................... 19 b) Signos validativos ........................................ 205. Tipología documental .................................................... 21 5.1. Documentación real ................................................ 21 5.1.1. Ofi ciales regios ............................................... 22 5.2. Documentación eclesiástica ..................................... 22 5.2.1. Documentos pontifi cios ................................. 22 a) Documentos de la Curia pontifi cia .............. 22 5.2.2. Documentos episcopales ................................ 22 a) De obispos de Cuenca ................................. 22 b) De obispos de otras diócesis ........................ 23 5.2.3. Documentos de clérigos ................................. 23 5.2.4. Documentos capitulares ................................. 23 5.2.5. Documentos monásticos ................................ 24 5.3. Documentos municipales ........................................ 25 5.3.1. Del Concejo de Cuenca ................................. 25 5.3.2. Del Concejo de Alarcón ................................. 25 5.4. Documentos señoriales ............................................ 25 5.5. Documentos particulares ......................................... 266. Normas de transcripción ................................................ 267. Colección diplomática ................................................... 288. Índices ..... ...................................................................... 132 8.1. Onomástico ............................................................ 132 8.2. Toponímico ............................................................. 1339. Bibliografía .................................................................... 137

Page 6: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca
Page 7: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

9

1. PROEMIO

Hace ya tiempo desde que un grupo de amigos, profesores de distintas univer-sidades españolas, y alguna extranjera, que en aquellos momentos coincidíamos en el Archivo de la Catedral de Cuenca trabajando sobre aspectos distintos de la Historia, arte, religiosidad popular, economía, prosopografía, comentamos lo importante que sería para cada uno de nosotros contar en esos momentos con una buena publicación de fuentes, y lo poco considerado que está entre nuestros propios colegas dedicarse a su edición. Quizá no tanto porque con miopía académica se considere un trabajo menor, cuanto por lo lento de su realización y sus difi cultades para completarlo con visos de verdadera “fuentes para la Historia”; pues sabemos que no se trata únicamente de poner en práctica una mejor o peor “técnica de lectura” paleográfi ca a la hora de volcar sobre nuevo papel legibles signos viejos, sino de ofrecer al cultivador de la ramifi cada Clío, un “almacén” de información científi camente “organizada” y elaborada, sin fecha de caducidad, pudiendo ser usada en cualquier momento y circunstancia sin peligro de “contaminar” de falsedad a quien la utilice.

De aquella conversación salió el deseo, para algunos ya vieja senda transitada, de emprender el arduo camino de la publicación crítica de fuentes para la Historia, en pri-mer lugar de nuestra ciudad de Cuenca, pero no únicamente, pues no todos los reunidos nos podemos dedicar con exclusividad al pasado de esta ciudad, ni por línea de inves-tigación ni por situación geográfi ca donde desarrollamos nuestras docencias, algunos muy alejados de ella, y las “fuentes originales” quieren ser tratadas en el lugar donde se conservan. Sí, ya sabemos que las técnicas modernas permiten su reproducción sin dañarlas y hacerlas viajar con rapidez hacia los puntos más alejados donde se las espera; pero, la experiencia nos enseña que, siempre, en uno u otro momento de nuestro trabajo con reproducciones, tendremos que acudir, sin remedio, al archivo donde se custodia el original si no queremos pasar por alto aspectos dudosos o dar por cierto cualquier “pequeño detalle” cuando nuestro sentido histórico-crítico, si es que lo tenemos, nos dice ¡cuidado!.

Page 8: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

10

Con dicho fi n, se fundó la Asociación Cultural Lope de Barrientos, estableciendo dos líneas de publicación. La primera, dedicada en exclusividad a sacar a la luz la docu-mentación que de nuestra ciudad y diócesis se conserva en el Archivo de su Catedral, a la que dimos el título de “Fuentes Históricas de Cuenca”. Una segunda línea recogería la publicación de fuentes de otros lugares peninsulares y que hemos denominado “Fuentes Históricas Hispanas”.

Desde ese momento, han visto la luz diversas monografías, antesala de la que ahora se presenta. En esta ocasión, retomamos la senda iniciada y damos a conocer el prime-ro de una serie de volúmenes que, de forma paulatina, permitirán acceder al conteni-do íntegro de los numerosos y diversos testimonios escritos que conforman la Sección Institucional del Archivo de la Catedral de Cuenca, por lo que respecta al periodo cro-nológico comprendido entre los siglos XII y XIV. Y qué mejor manera de comenzar que con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca éste, como bien sabemos, artífi ce de la conquista o reconquista, según se mire, de la ciudad de Cuenca, allá por el año 1177.

Llegados a este punto, creemos que es de justicia agradecer al Cabildo de la Catedral conquense las facilidades que nos ha dado para poder trabajar en su Archivo y la dis-ponibilidad para que lo sigamos haciendo, con el criterio que le caracteriza de poner a disposición de la comunidad científi ca su rico patrimonio documental. Igualmente, no quisiéramos fi nalizar este preámbulo sin mostrar nuestro más sincero reconocimiento a la Sección de Publicaciones de la Excelentísima Diputación Provincial de Cuenca por el apoyo e interés mostrados en la publicación de este compendio.

2. EL ARCHIVO CAPITULAR

El Archivo de la Catedral de Cuenca nace con la fundación del Obispado por el papa Lucio III y consiguiente erección del Cabildo por el obispo electo don Juan, a fi na-les del siglo XII, cuando está en plena expansión el Reino de Castilla, en el que Cuenca y su Obispado constituirán un fundamental baluarte, a la vez expansivo y defensivo frente al poder musulmán, y de tapón con respecto a la política expansionista del rey aragonés.

En los solemnes privilegios reales y pontifi cios que dotan a la naciente Iglesia material y espiritualmente, y en los sencillos documentos privados que testimonian la fe de los primeros cristianos conquenses, buscando con la entrega de sus bienes las plegarias capitulares, está el núcleo de los cientos de libros y legajos que hoy consti-tuyen el fondo documental de un archivo que es básico para el estudio del pasado de nuestra historia.

Después de un lento primer acercamiento, que nos sirvió para conocer la estructu-ra interna de la institución capitular, y los cambios sufridos a lo largo de sus ocho siglos

Page 9: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

11

de existencia, clasifi camos sus diplomas en torno a diez secciones, cada una con sus respectivas series y subseries:

I - Institucional.II - Fábrica.III - Secretaría.IV - Mesa Capitular.V - Mayordomía.VI - Justicia.VII - Sede Vacante.VIII - Obras Pías.IX - Liturgia.X - Música.

El Archivo cuenta, además, con una biblioteca formada por cerca de dos mil volú-menes, impresos desde mediados del siglo XVI.

La conclusión de esta fase inicial permitió a fi nales del año 2001 publicar la Guía del Archivo1, como básico primer instrumento descriptivo de ayuda a los investigadores que desean trabajar en nuestro archivo. En el año 2002 vio la luz el Inventario de la sección de Fábrica2, y está fresca la tinta del Inventario de la sección de Obras Pías3. Estas secciones, si no las más numerosas por la cantidad de documentos, sí son de las más atractivas, desde luego, para todos aquellos que estén interesados en conocer lo relacio-nado con el mantenimiento del templo catedralicio y con los elementos e instrumentos materiales que posibilitan el ejercicio del culto litúrgico; por otro lado, las Obras Pías nos descubren los aspectos benéfi co-docentes de la Cuenca del Antiguo Régimen. De más reciente aparición ha sido el primer tomo del Catálogo de la Sección Institucional, que recoge los diplomas de los siglos XII al XIV4.

2.1. LA SECCIÓN INSTITUCIONAL

Para reorganizar el fondo documental del Archivo Capitular, que se inició a media-dos de la década de los ochenta del pasado siglo, se tuvo en cuenta, dentro de lo posible, la organización que se quiso implantar a fi nales del siglo XVIII siguiendo el plan pro-puesto por el canónigo Loperráez Corvalán.

De esta forma, en el organigrama del Archivo la sección Institucional custodia los diplomas medievales, aunque el conjunto de sus documentos se prolongue hasta media-

1 F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, Guía.2 F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, G. PALOMO FERNÁNDEZ, Inventario.3 F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, Inventario. 4 F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo.

Page 10: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

12

dos del pasado siglo. El nombre de “Institucional” es nuevo en esta reorganización, pero no así, antes al contrario, la documentación que se recoge bajo tal denominación, ya que se trata del conjunto documental considerado por el Cabildo como más importante, y el que ha sido objeto históricamente de todos los desvelos y cuidados capitulares. Aquellos textos, en defi nitiva, que son su núcleo tradicional y que en la época medieval se cus-todiaban en el “sagrario” como parte de lo que se consideraba “el tesoro de la catedral” y sobre los que recaían cíclicamente las órdenes capitulares para tenerlos debidamente “inventariados”. No en vano, eran los títulos que legitimaban las propiedades y privile-gios disfrutados por la Catedral.

La sección Institucional reúne, pues, los diplomas que son la base, tanto mate-rial como espiritual, del nacimiento y génesis de la Catedral y Cabildo conquenses. Privilegios reales, pontifi cios y eclesiásticos (episcopales y de los canónigos), particulares y todos aquellos otros que a lo largo de los siglos han ido dejando testimonio escrito de las circunstancias que iban conformando el patrimonio capitular: donaciones, permu-tas, compraventas, etcétera, tanto en la urbe como en los pueblos de la diócesis.

Sin menospreciar los solemnes diplomas reales y pontifi cios, son los sencillos docu-mentos particulares, confeccionados por los públicos notarios, los que más nos sorpren-den con el cotidiano latir de la vida ciudadana y rural de esta parte de la península que, como el resto de ciudades reconquistadas, se involucra en la construcción de su catedral apoyando al Cabildo catedralicio.

La ciudad nos muestra su confi guración de callejuelas y plazas, donde se ubican tiendas, carnicerías y mesones, a los que dan vida las gentes sencillas con sus varia-das actividades profesionales, y, sorprendentemente por lo temprano, agrupados en sus parroquias o collaciones, bajo la advocación del santo protector, y en las que desde época temprana se deja ver una cierta jerarquización.

También el mundo rural nos sorprende con una red de parroquias organizadas con sus iglesias y clérigos que las sirven, de los que conocemos muchos nombres gracias a los negocios en los que se vieron involucrados y que documentalmente han llegado hasta nosotros.

Desde luego, el protagonista principal de la información que subyace en nuestros documentos, sencillos o solemnes, es el Cabildo. No en vano es la institución que ha producido y, en mayor medida, recibido los testimonios escritos de negocios de toda clase, espirituales y materiales, que como testimonios escritos ha conservado cuidadosa-mente a lo largo de más de ocho siglos de existencia.

Primero, como prueba jurídica de su derecho sobre el patrimonio reunido; y ahora como “tesoro” de gran valor informativo para la reconstrucción de nuestro pasado.

Page 11: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

13

3. CARACTERÍSTICAS DE LA COLECCIÓN

La inmensa mayoría de los documentos que se presentan han llegado hasta noso-tros en su originalidad primigenia, y en buena medida se conservan inéditos. Incluso creemos que aquellos que aparecen citados en trabajos de investigación, rara vez lo han sido sobre los originales o copias aquí transcritos.

Siguiendo la norma tradicional5, la Colección se ha ordenado teniendo en cuen ta su estricta cronología, presentando cada diploma de acuerdo al siguiente esquema:

- Encabezamiento. Incluye la fecha completa, elementos crónicos y tópicos, siem-pre que nos sean conocidos, y reducidos a nuestro cómputo actual de los distintos siste-mas usados en la Edad Media.

- Regesto. Recoge los datos esenciales de su con tenido, capaces de dar la informa-ción sufi ciente al futuro investigador. Todo ello precedido de la categoría diplomática del documento en cuestión

- Tradición documental. Si el documento es original se indica mediante la letra “A”. Si es una copia, se llama “B” a la más próxima en el tiempo al original; “C”, a la que sigue, y así sucesivamente. No obstante, primarán en el orden las copias autenticadas sobre las simples, con independencia de su antigüedad. Como diremos inmediatamen-te, hemos encon trado en nuestra colección algunos originales dúplices y triplices de los que se conser van las dos o tres piezas componentes. Dudamos si referenciar las distintas piezas con A1, A2, etcétera, o darles una signatura independiente. Al fi n, y a pesar de las opinio nes que pueda haber en contra, nos decidimos por la independencia de cada pieza docu mental, teniendo en cuenta que podemos encontrar en ellos ligeras variantes de redac ción; pero, sobre todo, es en los caracteres externos donde observamos algunas variantes que se han de señalar en cada caso. De igual forma, se ha dotado de autono mía propia a los traslados públicos y autorizados.

- Signatura. Nombre de la sección, número de la caja y ordinal que le corresponde en la unidad de instalación, según su estricto orden cronológico. Código este que, cuan-do ha sido posible, se ha acompañado de las signaturas que anteriores manos asignaron a cada uno de los diplomas en las diferentes etapas en que habían sido objeto de algún tipo de control archivístico.

- Caracteres externos. La materia en que se redactaron y las dimensiones de sus formatos, con inclusión del tamaño de las plicas, cuando haya lugar para ello; el tipo de letra empleado en su redacción, siempre que se refi era a un documento original, y el idioma, si no es el romance; el color de la tinta y sus variadas gamas. La existencia y, en su caso, conser vación del elemento validaticio por excelencia en estos siglos medievales, como es el sello. El último dato aportado es el del estado de conservación de las piezas,

5 En general, coincidimos con las normas propuestas por O. GUYOTJEANIN, Conseils, pp. 101-115, 122-123.

Page 12: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

14

pero exclusivamente cuando no sea bueno, que hemos graduado en regular, malo e ile-gible, con un breve razonamiento en cada caso.

- Nota de publicaciones. Si el documento ya ha sido editado, regestado o citado, la correspondiente referencia bibliográfi ca se hace de forma breve. En cada caso, irá precedida de las abreviaturas EDIT. (= edita); CIT. (= cita); REG. (= regesta); FOT. (= fotografi a); FAC. (= facsímil).

4. LOS DOCUMENTOS

Como ya se ha dicho, la presente obra es una más de la serie de monografías que irán desgranando los diplomas conservados en la Sección Institucional del Archivo de la Catedral de Cuenca desde el siglo XII al XIV, y que representan un total de 772 unida-des documentales; lo que no quiere decir que sea éste el número de piezas existentes, ya que en algunas ocasiones un pergamino contiene tres y cuatro documentos. La inmen sa mayoría han llegado hasta nosotros en su hechura original, pues solamente un 5% del total lo han hecho en forma de copias. Según sabemos, original no es sinónimo de úni-co y así entre nuestros originales conservamos las piezas componentes de seis dúplices6 y tres tríplices7. No todos refl ejan negocios contractuales, para los que escrituraban los ejemplares oportunos con el fi n de que las partes interesadas conocieran sus obli gaciones recíprocas, y que se confeccionaban como contratos sinalagmáticos con sus característi-cas formas externas de quirógrafos o cartas partidas por abc. Hay origina les dobles y trí-plices redactados con el único fi n de que las personas o institucio nes a las que interesaba directamente el negocio documentado tuvieran testimonio fi de digno de su realización8.

Tenemos un documento emitido por las infantas doña Berenguela y doña Constanza, hija y hermana, respectivamente, de Fernando III, fechado en el monaste rio de Santa María la Real en 12789, donde las infantas habían hecho profesión reli giosa10. En él autorizan el traslado y traducción de un privilegio rodado de Alfonso VIII, que presenta algunas irregularidades en su conscriptio. En primer lugar no se ha facturado la letra inicial, ni las mayúsculas que debían aparecer a lo largo del tenor, ni tampoco el sig-nun regis del rodado inserto, aunque para recibir todos estos elementos ornamentales se hubiera reservado el lugar necesario en cada caso. Por otra parte, tampoco el “escribano público del Concejo de Castilla”, Juan Pérez, receptor de la iussio de las infantas, llegó a imponer su signo a pesar de haberlo anunciado en la sus cripción y tener dispuesto un espacio en el centro de las dos últimas líneas del texto.

6 nn. 72-73, 171-172, 180-181, 442-443, 602-603, 661-662.7 nn. 55-56-57, 123-124 (no conservamos la pieza derecha), 544-545-546.8 nn. 55-56-57, 602-603, 661-662.9 n. 206.10 R. JIMÉNEZ DE RADA, De rebus, VII, XXIIII, 29 y VIIII, XII, 13.

Page 13: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

15

No obstante, dos orifi cios en la plica nos indican la posibilidad de que de ellos pendie ran los sellos de las infantas, que tampoco se conservan. Todo esto nos hace refl exionar que podría tratarse de un original que, por circunstancias desconocidas, llegó al Cabildo sin haber alcanzado la perfección; o quizá nunca salió de él si pensamos que pudo ser pergeñado por los propios escribanos capitulares11.

Anotemos otros tres documentos en parecidas circunstancias, aunque estos casos no presentan ninguna complicación diplomática, ya que claramente se encuen tran en la primera fase de su conscriptio, es decir, en borrador12.

4.1. CARACTERES EXTERNOS

Se reducen a la materia que sustenta el texto, el formato que presenta, los sellos y signos validativos, y el medio empleado para fi jar en la materia escriptoria la repre-sentación del contenido documental, y que es necesariamente la escritura, el carácter extrínseco más importante.

No es fácil hablar de forma genérica de los caracteres externos de los diplomas des-critos, dada la variedad de cancillerías y ofi cinas que los redactaron; ni tampoco por la gran variedad de negocios que recogen.

4.1.1. Materia y formato

De considerables dimensiones y escritos en forma apaisada, son de tamaños muy variados, encerrándose entre los 820 x 1.025 mm del documento más grande de toda la colección y los apenas 68 x 150 mm que dan forma al menor. Por otra parte, los diplomas son de medidas no uniformes, siendo los mayores aquéllos que consignan un asunto que, al ser puesto por escrito, fue considerado de mayor importancia, como son, sobre todo, los emanados de la cancillería regia, y de estos los privilegios rodados a partir de Alfonso X. Tendremos que señalar la notable cantidad de pergaminos con dientes de sierra, fruto de las cartas partidas por abc, normalmente recogiendo negocios contractuales y cuyo uso encontramos hasta mediados del siglo XIV. Igualmente, hay que señalar un rollo judicial formado por siete piezas de papel cosidas con hilo blanco y que, aunque incompleto, llega a medir algo más de tres metros. En él se recoge el pleito que enfrentó al Cabildo con los herederos del escribano Martín García por la propiedad de tres pares de casas.

La materia escriptoria es fundamentalmente el pergamino de procedencia ani-mal diversa, por el colorido y grosor que observamos. Creemos que siempre recibió la escritura el lado de la carne, aunque, en general, no hay un especial cuidado en hacer-

11 Lo que sugerimos no es una práctica inusual. Véase M. J. SANZ FUENTES, J. I. RUIZ DE LA PEÑA, Colección, p. 31. E. E. RODRÍGUEZ DÍAZ, “Un privilegio”.12 nn. 451, 525 y 621.

Page 14: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

16

las semejantes. No obstante, el tratamiento dado a las distintas piezas no es homogé-neo, pues depende de la cancillería emisora y del negocio para el que se preparaba. La Cancillería pontifi cia se esmeraba en la confección de sus diplomas, trabajando a con-ciencia el pergamino, mientras que a la real parece solamente preocuparle el tratamiento externo de sus privilegios rodados. Quizá por no encarecer el producto fi nal, las ofi cinas notariales emitían los negocios en los que intervenían sin demasiada elaboración de la materia utilizada, de igual manera a las cancillerías capitular y episcopal.

El papel fue utilizado en torno al 21 % de los documentos conservados, siendo la Cancillería regia la que más empleó este soporte, desde el mismo momento en que el rey Sabio le dio carta de naturaleza. No obstante, fue su hijo Sancho quien envió más escritos en papel al Cabildo conquense. Tampoco la ofi cina episcopal tardó en utilizar el nuevo material, pues incluso dos años antes del primer documento real encontramos uno del obispo don Pedro, emitido desde Huete en 12658; aunque, por otra parte, no fue muy apreciado por los prelados conquenses, ya que no lo “consumieron” con fre-cuencia sino a partir de los años treinta del siglo XIV, y tampoco en demasía.

Un uso esporádico tuvo el papel en las ofi cinas capitulares, y esto a partir de 1291, que es cuando lo vemos por primera vez. De igual modo, las ofi cinas notariales fueron reacias a su implantación y uso generalizado, ya que el primer diploma es de 1295, y sólo se incrementa su número a partir de la segunda mitad del siglo XIV. No hay nin-gún documento en papel emitido por la Cancillería pontifi cia al Cabildo conquense, y únicamente en dos ocasiones legados pontifi cios documentan negocios de índole pura-mente económica en dicho soporte, ambos datados en ciudades hispanas.

La disposición del texto es a renglón tendido, con márgenes en general pequeños, que a veces ni existen. Solamente son de mayor amplitud en aquellos testimonios que refl ejan cierta solemnidad. No es difi cil observar rastros de la preparación de la página, con algunas líneas rectrices y de pautado, así como los piques que les han servido de guía. La tinta empleada está dentro de la gama de ocres, en un abanico de tonos que van desde la muy clara, casi aguada, hasta el negro parduzco.

4.1.2. Escritura

Por lo que se refi ere a los caracteres paleográfi cos, hemos de tener en cuenta que están redactados a lo largo de más de dos siglos, desde fi nales del XII hasta 1399, por cancillerías distintas y tratando de asuntos jurídicos dispares, desde un documento revestido de gran solemnidad, como puede ser un privilegio rodado, o un diploma pon-tifi cio hasta la compra de una pequeña propiedad por personas privadas y escrito por un escribano público. Solamente, pues, tengamos en cuenta que la letra evoluciona desde las denominadas “minúscula diplomática”, “carolina de transición” o “pregótica”, amén de otras acepciones13, de los diplomas a caballo entre los siglos XII-XIII, pasando por los 13 Acerca de las distintas nomenclaturas que se manejan para la producción gráfi ca de este periodo, se recomienda la consulta de los trabajos siguientes: M. C. ÁLVAREZ MÁRQUEZ, “Escritura latina”. H. BRESSLAU, Handbuch. M. C.

Page 15: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

17

distintos tipos y variantes que se imponen desde la cancillería de Alfonso X, hasta llegar a los caracteres que nos abocan a la escritura cortesana, de trazado casi perfecto, de la que hemos encontrado algunos testimonios al fi nal de nuestra colección.

En relación a los escritos papales y en la mayoría de los que tienen por autor a sus legados, encontramos dos tipos gráfi cos, minúscula diplomática y gótica cancilleresca. Del mismo modo, se emplean en la mayoría de diplomas emitidos por los obispos con-quenses a lo largo del periodo descrito, así como por los otros obispos y clérigos que redactaban sus escritos en latín, sin ninguna duda por el impacto mimético que impo-nían los documentos recibidos de la Cancillería pontifi cia.

Desde mediados del siglo XII y durante la primera mitad del XIII, ejerce su mono-polio la escritura de tradición carolina que ha venido a denominarse “minúscula diplo-mática”, de elevados alzados, cuyos extremos se incurvan suavemente hacia la derecha, caídos con inercia hacia la izquierda pero no excesivamente prolongados y, por ello, en desproporción con los pequeños cuerpos de las letras.

Con todo, no puede pasarse por alto la existencia, en este mismo arco temporal, de algunos documentos que, dependiendo del amanuense, se alejan del canon carolino tradicional, para ir asemejándose a lo que muy pronto será una perfecta escritura góti-ca. Son documentos de morfología más proporcionada entre cuerpos y astiles, donde las reglas de Meyer titubean a la hora de implantarse. Desde luego, las letras con curva contrapuesta empiezan a no poder resistir la tentación de unirse, como un claro ejemplo del momento de transición en que nos encontramos. En general, se observa como la “d” minúscula va perdiendo, poco a poco, terreno en favor de la uncial, y la “r” redonda detrás de toda letra convexa, se hace cada vez más asidua. Por otra parte, la “s” de doble curva aparece escasamente al fi nal de palabra, pues será la alta, sin descender del renglón, la utilizada en las tres situaciones de forma generalizada.

En esa línea, encontramos, también, otros testimonios donde los escribanos han alargado los caídos en proporción a los alzados, y realizan las letras “s” y “f ” de doble trazo, no siempre unidos por su base. Sirva de ejemplo una carta de cambio entre el Obispo conquesnse y el Cabildo, datada en 123514. Todo ello enmarcado en la inercia que inexorablemente irá dotando a la escritura de una mayor presencia de elementos gotizantes, conforme avance la centuria decimotercera.

Es sabido que el modelo gótico15 se impone defi nitivamente en todas las manifes-taciones gráfi cas a partir del mandato del rey Sabio, y que se manifestará en una variada tipología de acuerdo al empleo que se haga de ella.

CAMINO MARTÍNEZ, “La escritura”. M. LUCAS ÁLVAREZ, Paleografía. A. MILLARES CARLO, Tratado I. M. J. SANZ FUENTES, “Paleografía”.14 n. 93.15 Al respecto, resultan de consulta obligada, entre otras, la aportaciones siguientes: A. B. SÁNCHEZ PRIETO, J. DOMÍNGUEZ APARICIO, “Las escrituras góticas”. B. CASADO QUINTANILLA, “De la escritura”. P. CUENCA MUÑOZ, “La escritura gótica “. F. M. GIMENO BLAY, “De scriptura gothica . M. GURRUCHAGA SÁNCHEZ, “La nomenclatura”. P. OSTOS SALCEDO, “Las escrituras góticas”. M. J. SANZ FUENTES, “La escritura gótica”.

Page 16: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

18

De 1253 es el primer diploma en el que encontramos una escritura gótica que ya nos parece lo sufi cientemente clara como para denominarla con el tradicional “de pri-vilegios”. Se trata de una carta plomada de Alfonso X16, y desde entonces dicha grafi a quedará identifi cada con los documentos solemnes reales, aunque la pueden utilizar las “ofi cinas” locales desde los mismos años de su aparición17.

La primera manifestación de la gótica llamada “de albalaes”18 lo tenemos en 1261 sobre un pergamino que recoge un texto en latín del arzobispo de Toledo, fechado en Santorcaz19. Desde 1265, los escribanos que elaboran los escritos públicos y los ecle-siásticos en documentos episcopales utilizarán masivamente esta grafi a. De 1271 es el primer testimonio regio que se recibe en el Cabildo en gótica de albalaes20, y desde 1275 es ya difícil encontrar documentos no solemnes en otro tipo de letra diferente al que nos venimos refi riendo. Este principio tiene, lógicamente, su excepción, pues algunas cartas abiertas, entre ellas las primeras de Sancho IV21, y con frecuencia las de reyes sucesivos, adolecen de falta de cursividad. Los últimos testimonios de esta grafía los encontramos mediados los años setenta en unas cartas de venta escritas por Gil Martínez sobre un mismo fragmento de pergamino22.

No es infrecuente hallar clérigos que tratan de imitar las escrituras caligráfi cas, aunque se les “escapen” las inercias de los trazos cursivos en mayor o menor proporción. Tampoco faltan los imitadores de las escrituras “cancillerescas” provenientes de la curia pontifi cia, con el consiguiente resultado, en la mayoría de los casos, de realizar una letra híbrida de difícil catalogación.

Continuando con este rápido recorrido a través de la morfología gráfi ca de nuestros diplomas, en 133223 el escribano redactor de un documento particular abandona la dupli-cidad de los caídos y acorta su descenso para voltearlos sobre su propio cuerpo, lo que ya nos parece un claro anuncio de la gran cursividad que se desatará en la grafía castellana a partir de los primeros años de la decimoquinta centuria. A esta modalidad se la conoce como “gótica precortesana”24 y convive con la anterior cursiva hasta que en los años cua-renta se imponga en los diplomas cotidianos de cualquier cancillería, sea esta regia o local, quedando la de “albalaes” como un reducto de los escribanos más tradicionales.

Será con esta letra con la que concluya nuestro recorrido, pues, únicamente muy a fi nales del siglo, podemos entrever la implantación de los caracteres cortesanos25 en

16 n. 111.17 Encontramos esta grafía por primera vez en un acuerdo en el que interviene el Cabildo, fechado en 1255. n. 114.18 Sobre este tipo escriturario, puede consultarse: B. CASADO QUINTANILLA, “Notas”.19 n. 132.20 n. 186.21 Por ejemplo, nn. 258 y 259, entre algunos otros.22 nn. 655, 657 y 659. Fechadas las dos primeras en 1375 y la tercera en 1376.23 n. 421.24 A modo de aproximación a esta realidad gráfi ca, consúltese: C. SÁEZ, “Diego de Sandoval”.25 Sobre este tipo escriturario, resultan de interés los estudios siguientes: J. C. GALENDE DÍAZ, M. J., SALAMANCA LÓPEZ, Una escritura para la modernidad: la letra cortesana, Cagliari, 2012. RIESCO TERRERO, A., “La típica”.

Page 17: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

19

una sentencia del vicario conquense de 139526, y más dudosa en una carta de venta de 139627.

Apuntamos, únicamente, que a partir de Enrique III nuestra documentación real vuelve a tener un mayor cuidado en su ejecución. Se intentará una escritura caligráfi ca que, aunque no se puede desprender de la cursividad del momento, está ejecutada de forma más regular y cuidada que la de sus antecesores, pudiendo, también, califi car su ejecución de “primor caligráfi co”, como ya dijo Millares refi riéndose a la escritura de los textos solemnes a partir de Juan II28.

Para terminar, indicamos algunos ejemplos de escritura “gótica aragonesa” 29, semi-cursiva o cursiva, de ciertos diplomas, sin duda escritos por personal al servicio de Pedro de Luna, cardenal de Aragón, y formados gráfi camente en esa zona de la península, aunque hayan sido datados en Toro y Toledo30. Junto a estos, encontramos otros en una grafía parecida y confeccionados en términos de Cuenca: uno en Uclés, por su comen-dador en 139031, y el otro en la propia ciudad, una concordia entre clérigos de fi nales del siglo32. También de este tipo gráfi co, en perfecta semicursiva, hemos localizado un testimonio expedido en el palacio arzobispal de Sevilla, aunque pergeñado por un escri-bano de Sigüenza33, de donde le viene, sin duda, su infl ujo aragonés.

Esto nos da pie para señalar la infl uencia que la “gótica aragonesa” tiene sobre los escribanos que trabajan en Cuenca, sean éstos clérigos o laicos, pues toda la escritura trazada en nuestra ciudad y su tierra tiene cierto aire aragonés. No olvidemos que buena parte de Cuenca está limitando con el reino de Aragón y que los intercambios de perso-nas e ideas eran frecuentes.

4.1.3. Sellos y signos validativos

a) Sellos

El deseo de conseguir garantía y validez para el escrito hace que se acuda fi nalmente al sello. Del único pontífi ce que conservamos ejemplos, la típica bulla de plomo, es de Lucio III, curiosamente el más antiguo y fundador del obispado. Sin embargo, como sabemos, el sello de los pontífi ces es muy tradicional en lo que respecta a forma, tamaño e

26 n. 736.27 n. 744.28 A. MILLARES CARLO, “Breves consideraciones”, p. 748.29 En relación a la problemática gráfi ca de la Corona de Aragón destacamos, entre otros, los trabajos que se refi eren a continuación: L. D’ARIENZO, “Alcune considerazioni”. M. J. ARNALL JOAN, Lletres reials. F. C. CASULA, “Alcune note”; Breve storia. F. M. GIMENO BLAY, La escritura gótica. F. M. GIMENO BLAY, J. TRENCHS ODENA, “La escri-tura medieval”. J. MATEU IBARS, M. D. MATEU IBARS, Colectánea Paleográfi ca. A. F. del VALLE PANTOJO, “Sobre la escritura”.30 nn. 701 y 702, respectivamente, y en el mismo año de 1384.31 n. 723.32 n. 748. Fechado en 1399.33 n. 656.

Page 18: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

20

iconografi a desde el momento que se fi jó en el pontifi cado de Pascual II en 1099, sin más variaciones que las lógicas impuestas por el transcurso del tiempo. El sello, circular y de plomo, cuya lectura en el anverso es idéntica siempre: “SPA / SPE” (sanctus Paulus, sanctus Petrus), superpuesta a los rostros de los apóstoles orlados de puntos, el de Pablo de barba y pelo liso, mientras que Pedro aparece con barba y pelo rizados. En el reverso, el nombre del Papa dividido en dos renglones, en el tercero las iniciales “PP” (Papa) seguidas del ordinal correspondiente, que en el caso que nos ocupa sería: “LUCIUS - PP III”34.

Tiempo después será cuando las cancillerías reales comiencen a hacer uso de dicho elemento validativo. El primer sello real que conservamos es de Alfonso VIII, en plomo y muy deteriorado35. La reorganización de la Cancillería que hace Alfonso X, que reper-cute de forma tan positiva en las características artísticas de sus documentos mediante la policromía y la ampliación y perfección de los signos rodados, se advierte también en los sellos, mostrando mayor perfección no sólo los de cera, sino también los de plomo. Hay diplomas en papel que emplean el sello de placa al dorso, y desde Sancho IV en no pocos se ha recurrido al de la poridad.

De igual manera, otras instituciones, también, utilizarán el sello para autenticar sus documentos. Así sucede con el Cabildo y sus miembros, los obispos, el concejo y las personas particulares. Estos emplearon sellos exclusivamente de cera, pues el plomo queda reservado para el Papa y el Rey. Las formas de los sellos eclesiásticos son de doble ojiva, con excepción del usado por el primer obispo don Juan, antes de su consagra-ción, y por el Cabildo hasta 1224, que son circulares36. El concejo conquense empleó la hechura circular, como es habitual en los municipales37. Los utilizados por los canónigos y particulares son de módulo considerablemente más pequeño y de mayor variedad en su temática y apariencia; haciéndolos del todo interesantes para los estudios artísticos e iconográfi cos, así como para los aspectos referidos a las modas en vestidos y tocados, etcétera.

b) Signos validativos

Desde la aparición del Fuero real en 1255, se empieza a difundir la nueva doctrina legal en la que el notario ya no es un simple escritor profesional sino el titular de un “ofi cio público”, cuya actividad queda ahora reglada por la ley38. A partir de este momento, en nuestra colección abundan los negocios que precisan del concurso de un escribano para darles validez. Los signos notariales presentan distintas formas, aunque por lo general es

34 Véase G. C. BASCAPÉ, Sigilografi a, pp. 17 y 82. T. FRENZ, Il documenti, p. 49. P. RABIKAUSKAS, Diplomatica, pp. 52-53. F. DE LASALA, P. RABIKAUSKAS, Il documento, pp. 85-94.35 En la actualidad está separado del documento, pero, teniendo en cuenta los lemniscos de seda amarilla que conserva, se puede asegurar que pendía del n. 43.36 F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Sellos episcopales”.37 J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, “Los sellos”; “Problemas”. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Sellos reales”.38 Para todo lo relacionado con la implantación del notariado en la Castilla del siglo XIII, puede verse la obra ya clásica de J. BONO HUERTA, Historia, pp. 109 y ss.

Page 19: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

21

una cruz más o menos ornamentada y colocada entre la g y la n de la palabra signo. La factura de estos es original y su responsable nunca modifi cará el diseño. Donde el negocio jurídico precisa de que algunos hombres sean testigos de lo allí tratado, aparecen las sus-cripciones autógrafas, colocadas sin demasiado orden en la parte baja del texto.

Como garantía de legitimidad en los documentos reales, el signum regis alcanzó su mayor perfección y elegancia. El signo real, infl uenciado por la rota de los pontífi ces romanos se transforma de ser un elemento sin apenas ornamentación y hecho con la misma tinta del texto en la época de AlfonsoVIII –aros concéntricos en cuyo interior va el nombre del rey y que envuelven una cruz de Malta–, hasta alcanzar su máximo desarrollo y belleza a partir de los privilegios rodados del rey Sabio, dando entrada a la policromía en su ejecución. También, ahora la rueda será de gran tamaño, con una serie de circunferencias concéntricas cerrando una cruz griega que cuartela el círculo donde se alternan los símbolos heráldicos de los reinos cabeza del Estado: Castilla y León.

5. TIPOLOGÍA DOCUMENTAL

En esta clasifi cación nos hemos atenido a la procedencia de cancillerías y ofi cinas que redactaron y emitieron los diplomas conservados: documentos reales, papales o pontifi cios, episcopales y capitulares, concejiles y señoriales, además de los redactados por las ofi cinas notariales.

5.1. DOCUMENTACIÓN REAL

Los documentos reales son los segundos en número, con un total de 133 unidades. Destacan por su actividad las cancillerías de Alfonso X con 23 y Sancho IV con 25, aun-que cinco proceden de su etapa de infante. Ha sido parco el reinado de Fernando III con 10, y también lo va a ser el del otro Fernando, a caballo entre los dos siglos, pues apenas se reciben 11 diplomas de su cancillería; mientras que del largo reinado de Alfonso XI se conservan 23, y de nuevo se deja ver una actividad decreciente de las sucesivas canci-llerías trastámaras.

También el tipo de documento cambia de contenido y de categoría diplomática. Al principio se reciben mayoritariamente privilegios rodados y cartas plomadas, pero a partir del reinado de Alfonso XI la tipología que se impone es la de las provisiones reales. Por lo que respecta a los negocios documentados, con Alfonso VIII se tratan sobre todo de donaciones reales con las cuales el obispo y Cabildo empiezan a formar su patrimo-nio económico. Son donaciones de bienes raíces, concesión de rentas reales, exención de tributos y otras concesiones económicas.

Page 20: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

22

Resumiendo, estos documentos reales pueden califi carse en su mayor parte como privilegios, no ya por su forma diplomática, sino por su contenido altamente favorable para la Iglesia, y siendo una fuente muy útil para comprender las relaciones Iglesia-Poder real en estos siglos medievales. Los reyes manifi estan la más absoluta protección y bene-volencia para con la sede conquense y un trato de favor para con sus clérigos. Un análisis más exhaustivo de los diplomas nos permite establecer la categorización siguiente: “alba-lás de merced”; “cartas abiertas”; “cartas plomadas”; “cartas plomadas confi rmatorias”; “cartas de donación”, “de exención”; “cuadernos de cortes”; “laudos”; “mandatos”; “pri-vilegios rodados”; “provisiones reales”; “tratados de dote y arras”.

5.1.1. Ofi ciales regios

Además de la expedida por los ofi ciales de la Corona, en este apartado hemos reunido aquella documentación que fue emitida por miembros de la realeza cuando actuaban como delegados del poder real, en total 10 documentos, a saber: “cartas abier-tas”; “cartas misivas”; “cartas de pago”; “certifi caciones”; “mandatos”; “sentencias”.

5.2. DOCUMENTACIÓN ECLESIÁSTICA

5.2.1. Documentos pontifi cios

En total se conservan 23 diplomas emanados de la Cancillería pontifi cia. Ninguno de ellos tiene la solemne categoría diplomática de los privilegia, sino que pertenecen, en gene-ral, al amplio campo de las litterae (“gratiosae”, “indulgentiae”, “exsecutoriae”, “curiales”).

a) Documentos de la Curia pontifi cia

El resto de lo que hemos considerado “documentación pontifi cia” tiene como autores a algunos miembros de la curia, y, sobre todo, a legados apostólicos. Tenemos 33 documentos emitidos por estos legados y personal de la Curia pontifi cia (“admoni-tio”; “cartas de pago”, “de poder”; “litterae absolutionis”, “condonationis”, “exsecutoriae”, “gratiosae”; “mandata”; “monita”; “pleitos”).

5.2.2. Documentos episcopales

a) De obispos de Cuenca

Los diplomas emanados de los obispos que ocuparon la sede conquense son un total de 78. Los obispos emiten sus documentos sobre todo para intervenir en la buena

Page 21: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

23

marcha de su diócesis, dando normas y ejerciendo su jurisdicción, aunque también les vemos actuando en la gestión de su patrimonio personal, que en buena medida aca-bará engrosando el del propio Cabildo, a través de las correspondientes donaciones. Comprenden los siguientes tipos documentales: “acuerdos”; “apelaciones”; “autorizacio-nes”; “avenencias”; “cartas de cambio”, “de confi rmación”, “de donación”, “de exención”, “de merced”, “de pago”, “de poder”, “de reconocimiento”, “de renuncia”, “de venta”; “cartas pueblas”; “cesiones”; “composiciones”; “concordias”; “constituciones”; “estatu-tos”; “instituciones”; “licencias”; “mandata”; “revocaciones de sentencia”; “sentencias”.

b) De obispos de otras diócesis

Se conservan 20 documentos que fueron enviados por obispos de otras diócesis que, por circunstancias diversas, han tenido que relacionarse con la Iglesia o Cabildo conquenses (“actas”; “cartas de cesión”, “de confi rmación”, “de donación”, “de notifi ca-ción”, “de pago”, “de poder”; “cartas misivas”; “concordias”; “constituciones provincia-les”; “declaraciones”; “provisiones”; “súplicas”).

5.2.3. Documentos de clérigos

En este apartado hemos reunido los 18 documentos que emitieron algunos clérigos actuando en el cumplimiento de sus respectivos ofi cios o delegaciones (“absolutionem ad cautelam”; “actas de pleitos”; “cartas de pago”; “citaciones”; “comunicaciones de sentencias”; “compromisos”; “fi niquitos”; “interrogatorios”; “prórrogas”; “provisiones”; “sentencias”).

5.2.4. Documentos capitulares

Son de gran relevancia, no tanto por su número, un total de 67 piezas, sino por la calidad de los temas que se contemplan. Los negocios capitulares los encabeza el Deán, como máxima autoridad de la Institución, aunque no es infrecuente la realización de negocios capitulares por delegación en miembros del Cabildo o en cualquier otra perso-na de su confi anza. Las pocas cartas de poder que conservamos así lo atestiguan.

No obstante, de la simple contemplación de los diplomas descritos podemos esta-blecer tres grandes campos de actuación capitular: normativa, administrativa y judicial.

Dentro de su tarea normativa podemos destacar los estatutos y constituciones ela-borados por el Cabildo y refrendados por distintos obispos, disponiendo normas sobre la vida espiritual y percepción de los benefi cios y rentas. No podemos olvidar los acuer-dos corporativamente tomados para el funcionamiento ordinario o extraordinario de la Institución.

El mayor número habría que englobarlo dentro de la función administrativa, lo que conlleva una serie de variadas y distintas actuaciones en la búsqueda de una óptima

Page 22: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

24

gestión de su extenso patrimonio. Entre ellos se encuentran los que recogen negocios de ampliación del patrimonio capitular. Se adquieren, sobre todo, propiedades urbanas en Cuenca y en su tierra, por lo que esta documentación es sumamente interesante a la hora de realizar un estudio de las posesiones del Cabildo en su vertiente rural y urbana, y en las múltiples facetas que puede presentar un tema de este tipo.

Es importante destacar que no se registra ni una sola venta por parte del Cabildo, lo cual nos demuestra una situación de prosperidad especial de la Institución, pues aun-que en algunas donaciones se prohíbe su posterior enajenación, en otras se deja libertad para que haga lo que estime más conveniente, y en ningún momento hace uso de ella.

Por otra parte, son contadas las ocasiones en las que se dona a un tercero algún tipo de propiedad con el fi n de que dicha persona la explote. En estos casos el benefi ciado contrae la obligación de abonarle una cantidad anual más el diezmo de lo cosechado. Incluso estas donaciones son ad tempus, pues nunca se desprende de la propiedad, que ha de volver al Cabildo una vez haya muerto la persona benefi ciaria de la concesión. Hay también algunos arrendamientos que nos permiten asomamos a una forma de explota-ción de la tierra en la Edad Media.

En la administración del patrimonio rural se efectuaron diversos cambios o permu-tas. Creemos que esto no deja de tener su interés por cuanto viene a ser el único medio de movimiento de la propiedad ante los escrúpulos morales y la vinculación a perpetui-dad que podían suponer las donaciones.

Sobre todo se realizan cambios para concentrar las propiedades, y es natural que así se hiciera por las ventajas económicas y administrativas que esto suponía; se indica esta concentración en buena parte de los documentos cuando señalan que limitan los bienes adquiridos, por compra o por permuta, con otras posesiones capitulares. Sigue el Cabildo conquense en la gestión de su patrimonio lo que parece ser una práctica común en el proceder de estas instituciones en la Edad Media.

De su faceta judicial se han conservado menor número de documentos. Generalmente son escritos surgidos por confl ictos con otras instituciones o particula-res, así como aquellos otros en los que el cabildo interviene como parte decisiva en la resolución del litigio. Todas estas actuaciones derivaron en los siguientes tipos diplo-máticos: (“actas capitulares”; “acuerdos”; “avenencias”; “cartas de arrendamiento”, “de cambio”, “de donación”, “de entrega”, “de obligación”, “de poder”, “de reconocimiento”, “de requerimiento”; “cartas misivas”; “censuras”; “citaciones”; “concordias”; “constitu-ciones”; “demandas judiciales”; “escrituras de censo”; “estatutos”; “licencias”; “memoria-les”; “ordenamientos”; “peticiones”; “protestas”).

5.2.5. Documentos monásticos

Teniendo en cuenta la división por emisores documentales que hemos trazado, nos vemos en la “obligación” de establecer un apartado para recoger los textos deligenciados

Page 23: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

25

por miembros de órdenes religiosas; aunque bien es verdad que, al tratarse de un número tan reducido, únicamente cinco, aportan apenas nada a los estudios de esta parcela con-creta de la Diplomática (“cartas de reconocimiento”, “de sujeción”; “litterae absolutionis”).

5.3. DOCUMENTOS MUNICIPALES

De nuevo, siguiendo con el plan propuesto, hemos de señalar aquí, aunque sea escasa, la documentación que se conserva de los concejos de Cuenca y de Alarcón.

5.3.1. Del Concejo de Cuenca

Han llegado hasta nosotros ocho documentos. Los dos primeros, datados en febre-ro de 1231, tienen un alto componente político por parte del concejo tendente a invo-lucrar al Cabildo en la repoblación de la Sierra, pues no es otro el fi n que encierra la donación de la aldea de Valtablado.

En el segundo, quizá para compensar el desgaste que la Iglesia pudiera sufrir en la labor repobladora, cede temporalmente al obispo diocesano las medias tercias de las villas y aldeas de la ciudad, que se destinarán a la ayuda para la construcción de la cate-dral. En los otros se recogen asuntos que afectan a la vida cotidiana del Cabildo como miembro de la comunidad ciudadana, entre ellos varias sentencias dictadas por los alcal-des del concejo.

5.3.2. Del Concejo de Alarcón

Por parte del concejo de Alarcón, encontramos solamente sendas cartas de dona-ción y de obligación.

5.4. DOCUMENTOS SEÑORIALES

También es mínima la documentación señorial que se conserva en la Sección que describimos, pareciéndonos oportuno incluir en ella los tres diplomas que tienen por autores a representantes de las órdenes militares. En la documentación real creamos un apartado para los textos que fueron emitidos por agentes regios, entre los que se encon-traban, lógicamente, miembros de la realeza.

Aquí hemos incluido aquellos escritos que surgieron de algunos miembros de la familia real, pero actuando como señores que administran sus propios patrimonios e intereses, resultando un total de 13 testimonios (“avenencias”; “cartas abiertas”, “de cam-bio”, “de donación”, “de notifi cación”, “de poder”; “demandas”; “mandatos”; “misivas”).

Page 24: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

26

5.5. DOCUMENTOS PARTICULARES

Son mayoría absoluta en esta época, pues ascienden a 364. Se trata de aquellos testimonios que recogen negocios realizados de o entre personas particulares en el libre ejercicio de sus actividades, sean estos con o sin intervención de un notario público. Ahora bien, desde mediados del siglo XIII la fi gura del notario se generalizará y a ellos acudirán masivamente las gentes del pueblo para legitimar sus negocios, convirtiéndose las ofi cinas de estos funcionarios públicos en “centros técnicos” de expedición de toda clase de diplomas; de tal forma que, en general, el producto de su trabajo se podría eng-lobar bajo el epígrafe de “documentación notarial”.

Hemos reunido entre ellos a los que tienen como otorgantes a los canónigos, ya que en estos documentos actúan como personas privadas y no se observa ninguna carac-terística especial por el hecho de ser miembros del Cabildo; aunque normalmente en sus diplomas refl ejan la relación fi lial que profesan a la catedral, a la que hacen benefi ciaria de sus donaciones, pues ésta es la actio de la documentación que tiene como autor a un capitular.

Sobresalen, por su número, las donaciones y compraventas. El que se conserven tantas cartas de derecho privado, como son las compraventas, se debe, sin duda, a la realización de un posterior acto jurídico. En efecto, pues está vigente la costumbre de entregar al comprador o benefi ciario del bien donado –en la mayoría de los casos el Cabildo–, junto con la propiedad, las escrituras que atestiguaban su pertenencia. Dicho esto, destacan los siguientes tipos documentales: “actas”; “avenencias”, “cartas de apoderamiento”, “de arrendamiento”, “de cambio”, “de compraventa”, “de desisti-miento”, “de donación”, “de dote”, “de empeño”, “de entrega”, “de fi aduría”, “de obli-gación”, “de pago”, “de poder”, “de reconocimiento”, “de remate en almoneda”, “de renuncia”, “de revocación”; “concordias”; “contratos”; “escrituras de censo”; “misivas”; “sentencia arbitral”; “testamentos”; “testimonios notariales”; “traslados autorizados”; “traslados públicos”.

6. NORMAS DE TRANSCRIPCIÓN

Como principio básico, se ha respetado la grafía original del documento con las siguientes observaciones y salvedades:

- La puntuación y el sistema de mayúsculas y minúsculas se ha realizado conforme a las normas actuales con objeto de facilitar la comprensión del texto.

- En la separación de palabras se sigue el sistema actual, uniendo las letras o sílabas de una palabra que aparezcan escritas por separado y separando las que vayan unidas incorrectamente según el criterio actual.

Page 25: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

27

- La “e” caudada se representa como “ę”.- El signo tironiano se transcribe como la conjunción latina “et”. - Se ha respetado la distribución gráfi ca entre “u” y “v”, conforme al uso particular

dado por el escriba.- Las abreviaturas se desarrollan siempre ateniéndonos a las normas generales de

abreviación de la escritura latina.- La aparición de las rúbricas y signos que siguen a los nombres en las fi rmas (a

veces van solas) se han indicado entre paréntesis y en cursiva (rúbrica), (signo).- El monograma constantiniano se ha consignado por su transcripción latina

(Christus). Cuando el crismón lleve alfa y omega se indicará a continuación y subrayado (Crismón, alfa et omega).

- Las adiciones al texto de letras o palabras mediante su escritura entre líneas o al margen se introducen en la transcripción entre paréntesis angulares.

- Ante las repeticiones de palabras en un texto o equivocaciones, producto de la distracción del escriba se han arbitrado dos soluciones: a) escribirlas tal como aparecen poniendo (sic) al fi nal de lo inútil. b) Añadir en nota la corrección o comentario corres-pondiente.

- Las lagunas producidas en el texto bien por rotura, mancha de humedad, bien por haber dejado el escriba un hueco en blanco, etc., se indicaron mediante aclaración entre corchetes y en cursiva [roto], [ilegible], [mancha]...

- Cuando se ha podido conjeturar la lectura de una palabra o letras desaparecidas por rotura, humedad, etc. se han recogido entre corchetes.

- El paso de un renglón a otro se ha señalado con una raya oblicua. En el caso de libros o cuadernillos, se ha advertido mediante su número entre paréntesis (f. 2v), (f. 6r)

- En el caso de que el documento esté compuesto de varias columnas, se añadirá también: (col.a), (col.b)...

Page 26: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

28

7. COLECCIÓN DIPLOMÁTICA

1

1182, febrero, 24. Toledo.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que dona a Juan Yáñez, obispo electo de Cuenca, y al cabildo los castillos de Peñas Alcátenas (Viana de Mondejar) y Piedras Luches (Peralveche)

B.- Copia simple del s. XV. ACC. III. Libros, n. 7 17, ff . 2v-3r. C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, n. 718, ff . 2 v-3 r.D.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, n. 719, ff . 4 r-4 v.

EDIT.: F. A. FUERO, Breve noticia, pp. 101-102. J. GONZÁLEZ, El reino, II, pp. 666-667. A. PAREJA SERRADA, Diplomática arriacense, pp. 166-167.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 165. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 63. CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 12. J. CANOREA HUETE, “La economía”, p. 33. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, pp. 53, 54. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 69. Y. GUERRERO NAVARRETE, J. M. SÁNCHEZ BENITO, Cuenca en la Baja, p. 67. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 10. J. M. NIETO SORIA, “La fundación”, p. 115; “El caracter feudal”, p. 200; “El equipamiento”, p. 311.

In nomine sancte et indiuidue Trinitatis, que a fi delibus in vnitate colitur / et adoratur, etcaetera. Dono itaque vobis et concedo castellum quod vocant Las Pen-/nas, vocatum antiquitatus Alcatenas, quod est prope Tagum; et insuper las Pedras / Luches, cum ingresibus et egressibus, cum terminis et frontariis, cum // (f. 2v) aldeis pupulatis et heremis, cum collatis populatis et pupulandis, cum aquis, riuis, mo-/lendinis et eorum locis, cum ortis, vineis et eorum locis, cum pratis, pascuis et deff esis, cum mon-/tibus et fontibus et nemoribus, et cum omnibus aliis directuris et pertinentiis suis, exceptis illis qui / quondam aliis dederam, vobis prefato Iohanni, Conchane ecclesie protholecto, et omnibus sucessoribus / vestris, et canonicis in eadem ecclesia instituendis, iure hereditario in perpetuum libere et quiete / habenda et irrevocabiliter possidenda.

Tali modo dono vobis et successoribus vestris et sepe nomina-/te ecclesie et concedo libere et absolute castellum predictum et prefatas Pedraluches, cum omnibus / terminis suis et pertinenciis, exceptis solummodo illis qui quondam dederam vt dictum est, / vt nullus de cetero rex, nec dominus terre, nec merinus, nec aliquis alius homo habeat potestatem in / ipsis nec dominum nisi vos aut successores vestri, aut vicarii de manu vestra positi aut de / manu successorum vestrorum.

Si quis vero huius mee donationis paginam in aliquo infringere, / inquietare vel diminuere presumpserit, siue sit ex meo siue ex alieno genere, iram / Dei omnipotentis plenarie incurrat, et cum Iuda, Domini proditore, suppliciis infernalibus / mancipetur, et insuper regie parti mille libras auri purissimi in cauto persoluat, et dampnum / quod intulerit uobis sepedicto Iohanni, Conchane ecclesie prothoelecto, et successoribus vestris vel vocem / vestram vel eorum pulsantibus duplatum restituat.

Facta carta apud Toletum, era Mo CCo XXo, sexto kalendas marcii.

Page 27: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

29

Page 28: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

30

2

[1182], junio, 1. Velletri.

Litterae gratiosae de Lucio III a Alfonso VIII por la que crea la Diócesis de Cuenca, asignándole la circunscripción eclesiástica de las visigodas Ercávica y valeria. A.- A. C. C. I, caja 1, nº. 1. (Olim Letra P, Nº. 1). Pergamino de 130+14 x 195 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Sello de plomo pendiente.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, f. 4 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, n. 717, f. 1 v.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, n. 718, f. 2 r.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, n. 719, f. 2 v.

EDIT.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”, pp. 111-112. F. A. FUERO, Breve noticia, pp. 96-97. M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 141. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 63-64.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, p. 155. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 51; “Sellos episcopales”, p. 146; “Aproximación”, p. 50; “Fragmentos”, p. 34. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “La iglesia conquense”, p. 66; “El cabildo”, p. 317. J. P. MARTIR RIZO, Historia, p. 134. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 6.FOT.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”, pp. 111-112.TRAD.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”, pp. 111-112. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 151-152. J. P. MARTIR RIZO, Historia, p. 136.

Nota: El año de la data se ha tomado del documento nº. 5. Véase, F. A. Chacón Gómez-Monedero, “Las bulas”, pp. 114-115.

Lucius, episcopus seruus seruorum Dei. Karissimo in Christo fi lio Aldefonsi, illustri regi Castelle, salute et apostolicam benedictionem./ Sicut per excellentie tue triumphales et magnifi cas actiones sancte christianitatis termini dilatantur. Sic decet nos omni / modis esse sollicitos, ut in locis illis de quibus inimicos crucis Chisti per sudores bellicos exturbasti, religionis / et fi dei cultura succedat et ubi per te sumpsit dominatio christiana principium, stabile ponat Christi Ecclesia fundamentum./ Hinc est quod Concensem ciuitatem que per uictoriam tibi fauore celestis numinis atributam a dominio liberata est pa-/ganorum et ad cultum sancte christianitatis adducta, honore duximus episcopii sublimandam, statuentes ut Archabri-/censis et Ualeriensis Episcopatus auctoritate apostolica in unum redacti, cum eos ad christianitatem contigerit auctore domino re-/uocari, Concensi Episcopatui cum suis ubique locis et terminis diocesana lege subdantur. Ea uero loca que iam sunt infra eo-/rum terminos conquisita, uel post hec acquiri contigerit, predicto episcopatui eadem lege decernimus amodo subiacere / quatenus ex hoc et Christiane fi dei gloria, leta iugiter incrementa suscipiat, et tue magnifi centia pietatis, dum ex his / que retro acta sunt iocunda in domino exultatione refi ciatur, in anteriora semper feliciter extendatur.

Datum Velletri, kalendas iunii.

Page 29: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

31

Page 30: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

32

3

[1182], junio, 1. Velletri.

Litterae gratiosae de Lucio III a Juan Yáñez, obispo electo de Cuenca, por la que crea la Diócesis de Cuenca, asignándole el espacio de las visigodas de Ercávica y Valeria. A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 2. (Olim Letra P, Nº. 2). Pergamino de 165+15 x 205 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Sello de plomo pendiente, suelto.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, f. 5 r.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 1 v.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, ff . 1 v-2 r.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 2 r-2 v.

EDIT.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”, pp. 112-113. F. A. FUERO, Breve noticia, pp. 97-98. M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 142. J. M. NIETO SORIA, “La fundación”, p. 131.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 64-65.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, p.155. J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 16. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 51; “Sellos episcopales”, p. 146; “Aproximación” p. 50; “Fragmentos” p. 34. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “La iglesia conquense”, p. 66; “El cabildo”, p. 317. M. RIVERA GARRETAS, La encomienda, p. 209.TRAD.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”, pp. 112-113. M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 152. J. P. MARTIR RIZO, Historia, p. 137.

Nota: El año de la data se ha tomado del documento nº. 5. Véase, F. A. Chacón Gómez - Monedero, “Las bulas”, pp. 112-113.

Lucius, episcopus seruus seruorum Dei. Dilecto fi lio Iohanni, Concensi electo, salutem et apostolicam benedictionem. Quotiens / in exterminium paganorum et sancte christianitatis augmentum religionis et fi dei ponenda sunt fundamenta, tota / nos decet attentione satagere, ut Ecclesia Dei in partibus illis ubi nouella plantatio sacre religionis eregitur, am-/plioribus undique terminis dilatetur. Hinc est quod Concensem ciuitatem per triumphalem potentiam karissimi in Christo fi -/lii nostri Aldefonsi, illustri regis Castelle, a paganorum spurcitis auctore domino liberatam, episcopalis dignitatis titulo sub-/limantes, statuimus, ut Archabricensis et Ualeriensis Episcopatus in unum redacti, cum eos ad christianitatem contigerit, auctore / domino reuocari, Concensi ecclesie, cum suis ubique locis et terminis, diocesana lege subdantur. Ea uero loca que iam / sunt infra eorum términos conquisita, uel post hec acquiri contigerit, predicto episcopatui eadem lege amodo sub-/iacere sanccimus, ut et predicta ecclesia robur stabilis fi rmitatis accipiat et gens christiani nominis inimica / recurrendi ad eam audaciam non assumat. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat hanc pa-/ginam nostre constitutionis infringere, uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare presumpserit / indignationem omnipotentis Dei et beaturum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum.

Datum Velletri, kalendas iunii.

Page 31: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

33

Page 32: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

34

4

[1183], mayo, 15. Velletri.

Litterae gratiosae de Lucio III a Juan Yáñez, obispo electo de Cuenca, por la que le autoriza a nombrar los primeros canónigos y a organizar la diócesis.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 3. (Olim Letra P, Nº. 3). Pergamino de 180+16 x 173 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Sello de plomo pendiente.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, f. 5 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 1 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 1 v.D.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 2 r.

EDIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 16. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”, pp. 113-114. F. A. FUERO, Breve noticia, p. 95. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 65-66.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, pp. 156,157. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 51; “Sellos episcopales”, pp. 136, 137, 146, 147; “Aproximación”, p. 50. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “La iglesia conquense”, p. 69; “El cabildo”, p. 317. F. ESCUDERO, Vida y milagros, p. 10. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 7.TRAD.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 16. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”, pp. 113-114.

Nota: El año de la data se ha tomado del documento nº. 5. Véase, F. A. Chacón Gómez - Monedero, “Las bulas”, pp. 113-114.

Lucius, episcopus seruus seruorum Dei. Dilecto fi lio Iohanni, Concensi electo, salutem et apostolicam benedictionem. / Cum singulis Christi fi delibus in caritatis operibus teneamur adsistere et in iustis ex pet-/titionibus exaudire, tanto eos qui iuxta infi delium loca morantur, libentius debemus / auxilium et consilium impertiri, et iustas eorum petitiones admittere, quanto his noscuntur / amplius indigere, et maiora cotidie pro christiano nomine pericula patiuntur. Cun autem sicut / accepimus per potentiam karissimi in Christo fi lii nostri Aldefonsi, illustris castellanorum regis, terra ipsa fuerit / nouiter a manibus sarracenorum adempta, en in ea institutis ecclesiis plantata religio christia-/na, ciuitas etiam eiusdem fi lii nostri regis diligentiam instituta, ad cuius es regimen et / prouisionem electus, tua prudentia uolens et cathedralem et alias eiusdem ciuitatis ecclesias / canonice ordinare, cum auctoritate Romani Pontifi cis, ordinandi canonias et dignitates / et benefi cia ecclesiastica disponendi licentiam petiuisti. Nos qui tuis iustis petitionibus super / hoc annuentes, liberam tibi ordinandi omnes dignitates canonias et alia benefi cia ecclesia-/stica et etiam disponendi secundum Deum et canonicas sanctiones presenti scripti pagina tri-/buimus facultatem.

Datum Velletri, idus maii.

Page 33: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

35

Page 34: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

36

5

1183, julio, 28. Cuenca.

Institución del cabildo por Juan Yáñez, obispo electo de Cuenca, y asignación de las primeras rentas al refi tor. A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 4. (Olim Letra D, Nº. 1; Caj. 3, Leg. 10, Nº. 121). Pergamino de 180+32 x 335 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Conserva dos sellos de cera pendientes. B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 6 r-6 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 7 r. (Data errónea: “Facta carta V idus augusti, era Mª CCª XXIª ”.) D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 7 r. (Data errónea: “Facta carta V idus augusti, era Mª CCª XXIª ”.)E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 11 r. (Data errónea: “Facta charta V idus augusti, era M CC XXIª ”.)

EDIT.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”, pp. 114-115. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 142-143. J. M. NIETO SORIA, “La fundación”, p. 131.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 66.CIT.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, pp. 51, 57, 59; “Fragmentos”, p. 34. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “La iglesia conquense”, p. 69; “Las relaciones”, p. 300; “El cabildo”, p. 317. J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, I, pp. 404, 405. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, pp. 18, 33, 34. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 7.TRAD.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 17. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”, pp. 114-115. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp.153-154. J. P. MARTIR RIZO, Historia, pp. 138-139.

(Christus) In nomine sancte et indiuidue Trinitatis. Amen. Diuine inspirationis uotum, diff erre non debet eff ectus, ne sancto pereunte proposito, speratum quoque meritum / subtrahatur. Idcirco ego, Iohannes, Dei gratia, Conchensis electus, ad honorem et laudem nominis Dei et beate Genitricis semper Uirginis Marie, auctoritate fretus / apostolica hos ad presens instituo canonicos in aecclesia episcopali beate Uirginis Marie que infra muros Conche continetur, uidelicet: dominum Gunterium, dominum / Iohannem de Contreras, dominum Michaelem de Sancto Stephano, dominum Petrum, archipresbiterum de Concha, dominum Belasium de Uilla Spassa, dominum Rodericum de Castro, dominum / dominum Iohannem de Lara, dominum Dominicum, cappelanum nostrum, dominum Iohannem de Canaueras, dominum Martinum Legionensem, dominum Fernandum, magistrum Geral-/dum, regis cancellarium, dominum Luponem, Oxomensis ecclesie precentorem, dominum Martinum, canonicum Calagurritanum, dominum Lupum de Uilla Spassa, dominum / Rodericum, puerum Burgensem, et hac institutione facta, ad opus refectorii sui hos redditus eis asigno, dono et fi rmiter concedo, medietatem uidelicet omnium / decimarum cunctarum aecclesiarum de Concha, et omnium aldearum eiusdem, medietatem molendinorum, et XXti uacas, et insuper medietatem omnium regalium / redituum, decimarum, scilicet panis, et uini, quintarum, portagii, et calumpniarum. Preterea confero eis maiolum quem emi qui est ultra fl uuium qui appellatur / Suchar, et medietatem hereditatis qui est in foz de Ochar, et terciam partem decimarum cappelle, et omnes oblationes panis et uini que altario eiusdem off e-/rentur. Ut autem donatio mea ualeat et fi rmitatem obtineat, sigilli mei munimine eam roboro et confi rmo. Si quis uero temerario ausu contra hoc fac-/tum meum uenire, uell illud infringere atemptauerit maledictionem omnipotentis Dei et beate Genitricis eius et omnium sanctorum incurrat, et sit anathema marana-/tha et cum Iuda proditore perpetuis fl ammis in inferno crucietur.

Facta carta mense iulio, Vo kalendis augusti, era Ma CCa XXI, regnante rege Aldefonso in Toleto / et in Castella et Extrematura.

Domino Gundisaluo, archiepiscopo residente in Toletana Aecclesia. Domino Didaco aexistente seniore in Concha.

Ego, Gundisaluus, Toletanus archiepiscopus et Yspaniorum primas, confi rmo et sigillum meum appono.

Page 35: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

37

Page 36: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

38

6

1183, octubre, 24. Cuenca.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que confi rma a Gil Vindel la compra que había hecho al concejo de Huete de la aldea de Vindel, con sus derechos y exenciones.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 5. (Olim Caj. 1, Leg. 2, Nº. 14). Pergamino de 230 x 235 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Restaurado en la plica. No conserva el sello. B.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 3 r. (Data errónea: “Era Mª CCª XVI, kalendas nouembris”.)C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 3 r. (Data errónea: “Facta carta apud Toletum, era Mº CCº XXIº XVIIIº, kalendas decembris”.)D.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 4 v. (Data errónea: “Facta charta apud Toletum, era Mª CC XVIIIº, kalendas decembris”.)

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, II, pp. 711-712.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 67.CIT.: J. CANOREA HUETE, “La economía”, p. 39. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Problemas”, p. 173.

(Christus, alfa et omega) In monine Domini. Amen. Notum sit presentibus et futuris quod ego, Aldefonsus, Dei / gratia, rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor regina, facio cartam con-/cessionis et confrimationis uobis Egidio de Bindel et omni posteritati uestre perpetuo ua-/lituram. Concedo itaque uobis et confi rmo aldeam que Bindel nuncupatur, quam ab Optensi-/bus emistis, totam ex integro cum terris, uineis, pratis, pascuis, ortis, aquis, nemoribus, cum molendinis et oerum locis, cum ingressibus / et egressibus, et cum omnibus terminis, directuris et pertinentiis suis, et eam iure hereditario im perpetuum habeatis et irreuocabiliter / possideatis et de ea quicquid uobis placuerit absolute faciatis, donando, uendendo, concambiando, impignorando uel quid-/libet aliud faciendo. Preterea statuo et mando ut nullam facenderam nec postam nec aliquid [mancha]pectum pro predicta aldea / in Opte pectetis, nec pectare teneamini, nec cotamini, sed in Concha uicinitatem teneatis.

Si quis uero hanc cartam / infringere presumpserit, iran Dei omnipotentis plenarie incurrat, et insuper regie parti mille aureos in coto persoluat.

Facta carta / apud Concham, era Ma CCa XXIa, nono kalendas nouembris. Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam / quam fi eri mandaui, mano propria

roboro et confi rmo.Gundisaluus, Toletanus archiepiscopus et Hyspaniarum primas, confi rmat./(col. a) Iohannes, Conchanus electus, confi rmat. Michael, Oxomensis episcopus, confi rmat. Gundisaluus,

Secobiensis episcopus, confi rmat. Comes Petrus, confi rmat. Comes Ferrandus, confi rmat.(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Rodericus Guterrez, maiordomus curie regis, confi rmat. Didacus Lupi, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Petrus Roderici de Azagra, confi rmat. Didacus Xemeniz, confrimat. Petrus Ferrandi, confi rmat. Petrus

Garsie, confi rmat. Lop Diaz, merinus regis, confi rmat.Magister Geraldus, regis notarius. Guterrio Roderici, existente cancellario, scripsit.

Page 37: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

39

Page 38: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

40

7

1183, noviembre, 14. Toledo.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que dona a Juan Yáñez, obispo electo de Cuenca, y a sus sucesores, la aldea y término de Huerta de la Obispalía.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 6. (Olim Caj. 1, Leg. 2, Nº. 15). Pergamino de 272+31 x 315 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. No conserva el sello, sólo lemnisco.B.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 3 r.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, II, pp. 712-714.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 161. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 67-68.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 10. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 54. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 69. M. E. ESPOILLE DE RUIZ, “La repoblación”, p. 208. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 10. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 312.

(Christus, alfa et omega) In nomine sancte et indiuidue Trinitatis. Intercetera pietatis et misericordie opera potissimum est et regibus specialiter conueniens nouellam / ecclesie Dei plantationem erigere, fouere, amplis possessionibus et regalibus donariis suffi cienter ditare. Idcirco ego, Aldefonsus, / Dei gratia rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor regina, domino Deo et pontifi cali ecclesie beate Marie in Concensi / ciuitate de nouo fundate, quam, cum post diuturnam obsessionem et laboriosum et anuum certamen, Domino tandem miserante et operante, ab infi delibus adquisierim, / in spirituale et materiale et fi liam interceteras regni mei ecclesias elegi, et specialiter dotare intendo, dono et concede et uobis donno Iohanni, eiusdem ecclesie prothoelecto, et / omnibus successoribus uestris, aldeam que uocatur Orta totam ex integro cum ingressibus et egressibus, cum pratis, pascuis, nemoribus et deff esis, cum riuis, aquis, fontibus, / cum locis ad construenda molendina et acenias aptis, et cum omnibus directuris, terminis et pertinentiis suis, iure hereditario, libere et quiete imperpetuum / habendam et irreuocabiliter possidendam.

Si quis uero huius maeae donationis paginam infringere presumpserit, iram Dei omnipotentis plenarie incurrat, et in-/super regie parti mille aureos in cauto persoluat, et dampnum Conchensi ecclesie illatum in dupplum restituat.

Facta carta apud Toletum, era Ma CCa XXIa, / XVIIIo kalendas decembris.Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam, quam fi eri mandaui, manu propia roboro

et confi rmo. /Gundisaluus, Toletane ecclesie archiepiscopus et Hyspaniarum primas, confi rmat. /(col. a) Ardericus, Segontinus episcopus, confi rmat. Michael, Oxomensis episcopus, confi rmat. Gundisaluus,

Secobiensis episcopus, confi rmat. Dominicus, Abulensis episcopus, confi rmat. Comes Petrus, confi rmat. Comes Ferrandus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Rodericus Guterrez, maiordomus curie regis, confi rmat. Didacus Lupi, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Didacus Xemeniz, confi rmat. Petrus Roderici de Azagra, confi rmat. Petrus Garsie, confi rmat. Petrus

Ferrandi, confi rmat. Aluarus Roderici, confi rmat. Lop Diaz, merinus regis in Castella, confi rmat.Magister Mica, regis notarius. Guterrio Roderici, existente cancellario, scripsit.

Page 39: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

41

Page 40: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

42

8

1183, diciembre, 24. Zorita.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que dona a Juan Yáñez, obispo de Cuenca, y al cabildo la aldea y término de Abia de la Obispalía.

B.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 3 r.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 3 r.D.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 4 v-5 r.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, II, pp. 717-719.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 161, 173. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 68.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 10. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 54; “Problemas”, p. 173. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 69. M. E. ESPOILLE DE RUIZ, “La repoblación”, p. 208. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 10. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 312. Nota: El texto que aparece entre corchetes se ha tomado de Julio González, El reino, II, pp. 7 18-719.

[Christus, alfa et omega] Notum sit presentibus et futuris quod ego, Allefonsus, etcaetera [Dei gratia, rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor Regina, libenti animo et uoluntate spontanea,] dono et concedo Deo et beate Marie, / Conchensi ecclesie, et uobis domino Iohanni, eiusdem primo episcopo, et omnibus successoribus uestris, / aldeam que vocatur Auia, quam antiquitus Sarzola nuncupabatur, sita quondam in ter-/mino Obtenssi, nunc in Conchensi, cum consenssu et voluntate concilii de Concha, / totam integre cum terris, cultis et incultis, cum vineis, ortis et eorum locis, cum pratis, pascuis, / riuis, pressis, molendinis, azeniis et earum locis, cum montibus, nemoribus et deff esis, et cum / omnibus directuris, terminis et pertinenciis suis, iure hereditario in perpetuum habendam et irre-/uocabiliter possidendam, statuentes quod prefata aldea cum aliis cincumuicinis aldeis de / Concha communes habeat, ad opus ganatorum, aquas et pascua, exceptis deff esis.

Si quis vero huius / mee donationis paginam infringere, etcaetera [presumpserit, iran dei omnipotentis plenarie incurrat,] et regie parti mille aureos in cauto persoluat./

Facta carta apud Çoritam, era Ma CCa XXIa, nono kalendas ianuarii.[Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam, quam fi eri mandaui, manu propia roboro

et confi rmo.Gundisaluus, Toletane ecclesie archiepiscopus et Hyspaniarum primas, confi rmat.(col. b) Ardericus, Segontinus episcopus, confi rmat. Michael, Oxomensis episcopus, confi rmat. Gundisaluus,

Secobiensis episcopus, confi rmat. Comes Petrus, confi rmat. Comes Ferrandus, confi rmat. Comes Gundisaluus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Rodericus Guterrez, maiordomus curie regis, confi rmat. Didacus Lupi, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Petrus Roderici de Azagra, confi rmat. Didacus Xemeniz, confi rmat. Petrus Garsie, confi rmat. Petrus

Ferrandi, confi rmat. Aluarus Roderici de Maxilla, confi rmat. Lope Diaz, merinus regis in castella, confi rmat.Magister Geraldus, regis notarius. Guterrio Roderici existente cancellario, scripsit.]

Page 41: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

43

Page 42: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

44

9

1185, enero, 14. [Cuenca].

Carta de donación de Juan Yáñez, obispo de Cuenca, y del cabildo al maestro Bernaldo, Fuerte de Almazán y Raimundo de Blaya de la mitad de cuatro molinos en la hoz del Júcar, entre los baños y los molinos del rey, con la condición de construir unas aceñas y repartir sus frutos.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 7. (Olim Caj. 3, Leg. 10, Nº. 123). Pergamino partido por abc en la parte superior de 280 x 455 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Mala conservación, falta la parte inferior izquierda.

REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 173. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 68-69.CIT: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, “Repoblación”, pp. 197, 198, 200. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 11.

In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Amen. Notum sit omnibus hominibus tam presentibus quam futuris quod ego Ihoannes, Dei gratia, Conchensis aecclesiae episcopus, una cum consensu et conuientia / tocius Capituli eidem aecclesiae ad comunem nostre aecclesiae utilitatem, damus iure hereditario uobis, magistro Bernaldo et Forti de Almaçan et Raiumundo de Blaia et fi liis / [u]estris omniumque uestre sequenti proieniei medietatem illorum quatuor molendinorum quos habemus in Succar, inter balnea et regios molendinos, cum eorum introitu et egressu et omni iure / [roto]uo tali scilicet pacto ut in illis quatuor molendinis nobis et uobis quatuor acenias; et etiam plures si poteritis faciatis et duas illarum faciatis traperas et alias duas ad mo-/lendum et insuper uos et fi lii uestri et omnis uestra proienies que uobis in predictis aceniis iure hereditario successerint; omne opus et omnem expensam ad integrum semper / siue ]nostro da]mpno et opere faciatis. Excepto hoc quod in aceniis traperiis cardadores et cardas et calderam et ligna de comuni mittamus et in aceniis que sunt ad / [mole]ndum molendinarios nos et uos insimul mittamus et extrahamus; et omnis predictas acenias si nobis et uobis utilius iusum fuerit et fi eri potuerit secundum predic-/[tam] conuenientia traperas faciatis et totum hoc tali conuenientia facimus ut omnium redituum quos expredictis aceniis habere poterimus media pars sit nostra et / [roto]dia uestra et de uestra medietate fi deliter beatae Mariae et nobis de decimam partem detis.

Si uero prefate acenie culpa uestra lese uel deteriorate in aliquo fuerint ita quod / [roto] hoc et nostri redditus diminuantur quicquid dampni inde euenerit, nobis resareire teneamini. Et si quis uestrum portionem suam quam in predicta hereditate habet / [roto] aut in pignora et uoluit uobis in pignoret aut uendat si uoluerimus. Sui autem ille eiu uendiderit aut in pignorauerit secundum predictam convenientia nobis respon-/[deat]. Si aut aqua uel igne [mancha] aliquo casu funditus destructe fuerint uos uel qui uobis iure hereditario successerint statim ead acenias restaurare cogamini. Quod si in-/nouere nouere dies ibi operari et eas restaurare non inceperitis, factis testibius super uos omne dampnum quod inde nobis euenerit de certo numerando restaurabitis. Et si for- /[roto] [a]liquid aliud facere uolueritis, nobis consultis ad quomodum nostrum et uestrum faciatis.

Facta carta mense ianuariio XVIIII, kalendas februarii, era Mª CCª XXª IIIª. / (col.a) Ego Martinus, confi rmat. Ego Dominicus, subscribo. Ego Ihoannes, subscribo. Ego Belascus, subscribo.(col.b) Ego Dominicus Nouallensis, subscribo. Ego Iohannes, subscribo. Ego Petrus, subscribo. Martinus,

subdiaconus, subscribo.(col.c) Ego Lupus, subscribo.

Page 43: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

45

Page 44: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

46

10

1185. [Cuenca].

Carta de donación de Giraldo, Gasenda, su mujer, y Blanca, su hija, a Juan Yáñez, obispo de Cuenca, y al cabildo de un huerto en la hoz del Huecar, con sus viñas y demás pertenencias, con cargo de un aniversario perpetuo.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 8. (Olim Letra H, Nº. 12; Caj. 3, Leg. 10, Nº. 122). Pergamino de 230 x 260 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre y negra.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 7 r- v.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 69.CIT: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426; “La economía”, p. 37, 43. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 63. J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, “Repoblación”, p. 198.

In nomine sancte et indiuidue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Ego Giraldus, intuitu pietatis et misericordie, una cum / uxore mea Gasenda, pro salute animarum nostrarum omniumque parentum nostrorum nulla nisi diuino amore cogente causa sub fi rmissi-/me confi rmationis cirographo Deo et beatissime Marie et Iohanni, Dei gratia, Conchensis aecclesiae pontifi ci, omnibusque suis / successoribus cum canonicis, tam presentibus quam futuris, dono quendam meum ortum, qui est situs in illa foz de Hocar, cum / uineis omnique mea hereditate ad integrum cum suis ubique appendiciis; et quicquid habeo uel habebo mobile / uel imobile sub talis tamen dispositionis iure ut presentis uite cursum in his omnibus prefatis cum uxore mea predicta / uiuendo consumam. In cuius concessionis signo predictus pontifex, una cum consensu tocius capituli, dat fi liae mee / Blanche citra portam serratam domum quandam proprie sue domui coniunctam iure hereditario in perpetuum possidenda; / et sic ego uxorque mea et mea fi lia Blancha omniusque nostra posteritas propter tale cambium predicte domus fi ma[roto] / roboratione quicquid subscripsimus stabile fi at.

Tali tamen conditione quod si michi et maeae uxori aliqua contigerit / infi rmitas pontifi cali et canolicali benefi cio si nobis alquod defuerit nostra releuetur neccessitas et illi post [roto]-/tum nostrum pro diuino amore annuatim anniuersarium nobis celebrare promiserunt.

Ego, domnus Giraldus, et [mea] / uxor, domina Gasenda, et mea fi lia Blancha, qui hanc cartam fi eri iussimus propriis manibus, robaramus et con-/fi rmamus.

Facta carta regnante rege Aldefonso in Castella in Conca et in Extrematura et in Toleto, era / Mª CCª XXIIIª. Domnus Conche. Gundisaluus Garsie. Dominus Gundisaluus de Mesa, alcaiad. Huius rei fuerunt testes: Dominicus / Aluari, iudex. Dominicus Lazari. Egidius Blasii. Dominus Galindus.

Dominicus Ferrandi. Iohannes Petri de Uincent Anaya. / Galindus Berlanga. Dominicus Sancii et omne concilium. Et insuper: Dominus Giraldus, unam cum uxore sua domina Ga-/senda, intromiserunt in predictam hereditatem, dominum Iohannem, priorem Sancte Marie, et dominus prior eiecit eos [roto] / extra.

Et huius rey fuerunt testes: Iohannes de Canaueras et Willelmus Badoc.

Page 45: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

47

Page 46: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

48

11

1187, abril, 9. Uclés.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que concede al cabildo el diezmo del portazgo de las salinas de Cañete.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 9. (Olim Caj. 1, Leg. 2, Nº. 20 bis). Pergamino de 190+26 x 305 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Mala conservación. No conserva el sello, sólo lemnisco. B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 7 v-8 r.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 3 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, ff . 3 r- v.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 5 r.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, II, pp. 797-798. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 147-148.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 69-70.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 10. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 54. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 32. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 10. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 312.TRAD.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 157-158.

(Christus, alfa et omega) Rationi consonat et regibus specialiter congruit ecclesias Dei et earum ministros diligere, et collata sibi a Deo bona eis clementer imperari, et in temporali-/bus caritatiue prouidere. Idcirco ego, Aldefonsus, Dei gratia, rex Castelle et Toleti, una cum vxore mea Alienor regina, intuitu diui-/ne pietatis et misericordie et pro remedio anime mee, dono et concedo Deo et Conchensis ecclesie beate Marie, et uniuerso eiusdem ecclesie canonicorum/ conuentui presenti et futuro, decimam portatici et omnium salinarum castelli quod uocatur Caneth, iure hereditario in perpetuum percipiendam./

Si quis uero huius mee donationis et concessionis priuilegium infringere uel diminuere presumpserit, iram omnipotentis Dei plenarie incurrat, et cum Iuda, / Domini proditore penas infernales sustineat, et mille aureos in cauto persoluat, et dampnum quod Conchensi ecclesie beate Marie et eiusdem prefato canonicorum conuentui intu-/lerit, dupplatum restituat.

Facta carta apud Vcles, era Ma CCa XXVa, Vo idus aprilis. Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam manu propia / roboro et confi rmo.Gundissaluus, Toletane ecclesie archiepiscopus et Hyspaniarum primas, confi rmat./ (col. a) Iohannes, Conchensis episcopus, confi rmat. Martinus, Segontinus episcopus, confi rmat. Ardericus,

Palentinus episcopus, confi rmat. Marinus, Burgensis episcopus, confi rmat. Comes Petrus, confi rmat. Comes Ferrandus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLERodericus Guterrez, maiordomus curie regis, confi rmat. Didacus Lupi, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Didacus Xemeniz, confi rmat. Gomez Gomez1, confi rmat. Petrus Ferrandi, confi rmat. Aluarus

Roderici, confi rmat. Ordonius Garsie, confi rmat. Lupus Diaz, merinus regis in Castella, confrimat.Magister Mica, regis notarius. Guterrio Roderici existente cancellario, scripsit.

1 Sic: Garsie.

Page 47: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

49

Page 48: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

50

12

1187, abril, 12. Uclés.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que concede al cabildo, a Juan Yáñez, obispo de Cuenca, y a sus sucesores el castillo de Monteagudo con sus salinas, y el de Paracuellos con su portazgo.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 10. (Olim Caj. 1, Leg. 3, Nº. 26). Pergamino de 420+27 x 215 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Restaurado. No conserva el sello, sólo lemnisco. B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 8 v-9 rC.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 3 v.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 3 v.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 5 r.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, II, pp. 798-800. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 148-149.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 70.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 10. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 54; Colección diplomática, p. 13. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, pp. 69, 76. J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, I, p. 298. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, pp. 8, 10. J. M. NIETO SORIA, “El caracter feudal”, p. 201; “El equipamiento”, p. 312; “El intervencionismo”, p. 52. TRAD.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 158-159.

(Christus, alga et omega) Quod diuine inspirationis aff ectu, sanctis piisque locis a regibus et terrarum principibus tribuitur nimia debet stabilitate fi rmari. Idcirco ego Aldefonsus, Dei / gratia, rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor regine, diuina pietatis intiutu, dono et concedo Deo et Conchensi ecclesie cathedralis sedis beate Marie, / et uobis domino Iohanni, eiusdem ecclesie instanti episcopo, et omnibus successoribus uestris, duo castella quorum alterum dicitur Monsacutus, cum salinis, nemoribus et terminis suis, cum / ingressibus et egressibus, pratis, pascuis, aquis, riuis, molendinis et cum omnibus directuris, terminis et pertinenciis suis alterum quod uocatur Paracuellos, cum por-/tagio, [montibus et nemoribus] cum ingressibus et egressibus, pratis, pascuis, aquis, riuis, molendinis et cum omnibus directuris, terminis et pertinenciis suis iure hereditario in perpetuum habenda et irreuocabiliter / possidenda.

Si quis huius mee donationis et concessionis priuilegium infringere uel in aliquot diminuere presumpserit, iran omnipotentis Dei plenarie incurrat, et cum Iuda Domini proditore / infernales penas sustineat et regie parti C libras auri purissimi in cauto persoluat, et dampnum quod intulerit dupplatum pectabit.

Facta carta apud Vcles, era Ma CCa XXVa, IIe idus aprilis.Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam manu propia roboro et confi rmo.Gundisaluus, Toletane ecclesie archiepiscopus et Hyspaniarum primas, confi rmat./(col. a) Ardericus, Palentinus episcopus, confi rmat. Marinus, Burgensis episcopus, confi rmat. Gundisaluus,

Seccobiensis episcopus, confi rmat. Martinus, Segontinus episcopus, confi rmat. Comes Petrus, confi rmat. Comes Ferrandus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Rodericus Guterrez, maiordomus curie regis, confi rmat. Didacus Lupi, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Didacus Xemeniz, confi rmat. Gomez Garsie, confi rmat. Petrus Ferrandi, confi rmat. Aluarus Roderici,

confi rmat. Ordonius Garsie, confi rmat. Lupus Diaz, merinus regis in Castella, confi rmat.Magister Mica, regis notarius. Guterrio Roderici, existente cancellario, scripsit.

Page 49: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

51

Page 50: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

52

13

1188, abril, 23. Seligenstandt.

Tratado de dote y arras entre Federico I de Alemania y Alfonso VIII de Castilla, en el que se concierta el matrimonio entre sus hijos Conrado y Berenguela.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 11. (Olim Letra B, Nº. 1; Caj. 1, Leg. 2, Nº. 17). Pergamino partido por abc en la parte superior de 290+42 x 445 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre oscuro. No conserva el sello, sólo lemnisco.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, II, pp. 857-863. P. RASSOW, “Der prinzgemahl”, pp. 1-6. M. RIVERA GARRETAS, La encomienda, p. 248 (editado parcialmente). C. SÁEZ SÁNCHEZ, Sepúlveda, II, pp. 15-16 (editado parcialmente). REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 71.CIT.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Aproximación”, p. 55. M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 89.FOT.: P. RASSOW, “Der prinzgemahl”, p. 112.

In Dei nomine. Amen. Diuina procurante prouidentia placuit nobis Frederico, Dei gratia, Romanorum imperatori et semper augusto, et uobis Aldefonso, eadem gratia regi Castelle et Toleti, contrahere matrimonium inter serenissimun fi lium nostrum Counradum, ducem / de Rotenburch, et illustrem fi liam uestram Berengariam. Ad cuius rei et coniugii consumationem, ego Fredericus, Romanorum imperator et semper augustus, cum consensu eiusdem fi lli mei Counradi, promitto, quod mittam fi lium meum Conradum ad regnum uestrum in próxima / letania, et desponsabit et ducet in uxorem legitime predictam fi liam uestram Berengariam et dabit ei donationem propter nuptias que uulgo dicitur apud Romanos doaire, apud Hyspanos arras, uidelicet totum alodium quod contingit eum tam a nobis quam / a nobilissimo patrueli nostro Frederico, quondam duce de Rotenburch, quod est in episcopatu Herbipolensi, et Franconia orientali, in prouinciis Sualuelden Riez appellatis, in Sueuia, et inter Renum et Sueuiam situm, cuius aliquam partem per certa nomina / presenti pagine duximus inserendam: castrum Rotenburch, et castrum Winisperch cum omnibus eorum pertinenciis; curtes et allodia que habemus tam in ciuitate Herbipolensi quam in episcopatu; burgum Wicenburch cum omnibus suis pertinentiis; mediam partem / castri Walrstein cum omnibus suis pertinenciis; castrum Flochberch cum omnibus pertinenciis; burgum Bebphingin; castrum Walthusin cum omnibus pertinenciis; burgum Gemunde cum pertinenciis; burgum Tinkelspuohel cum pertinenciis; burgum Vfkirchin cum pertinenciis; predium in Burberch cum pertinenciis; / burgum Rine et predia attinentia; burgum Eppingen cum pertinenciis; castrum Rienecke; castrum Wiliberch; castrum Riet; allodium in Lutgersteigen; allodium in Sueigren; allodium in Flina; allodium in Suntheim; allodium in Northeim; allodium in Malmerishein; allodium in Cnuodilingen; / allodium in Gondolsheim; allodium in Merchingen; allodium in Gugelingen; allodium in Michilinuelt; castrum Esilsperch; aduocatiam in Wilzenburch, secundum usum et consuetudinem Alemanie; et manebit apud uos in regno uestro interdum cum uoluerit; et redibit in / terram suam quando sibi placuerit.

Et ego predictus Aldefonsus, rex Castelle et Toleti, promitto cum consensus fi lie mee Berengarie uobis imperatori quod dictam fi liam mean Berengariam tradam in sponsam et uxorem legitime fi lio uestro Conrado; et a proximo festo / Natiuitatis Domini usque ad duos annos ibit fi lia mea Berengaria ad terram imperatoris, et deferet secum XL duo milia aureorum, ita quod imperator premoneatur super hoc per spacium nouem mensium ante terminum prefi xum, ut asignetur locus ubi ei ocurrere / faciat.

Hec autem sunt pacta infra scripta que debent seruari ex utraque parte, tam ex parte imperatoris et fi lii sui Conradi, quam ex parte Aldefonsi regis Castelle et fi lie sue Berengarie. Si predictus Aldefonsus rex Castelle fi lium habuerit masculum legitimun, fi lius / ille succedat illi heres in regno Castelle. Si rex Aldefonsus sine fi lio masculo superstite obierit, succedat illi in regno fi lia sua Berengaria et uir eius Conradus cum ea, saluo et reseruato illeso iure suo domine regine Alienor, uxori dicti regis Castelle, in / omnibus et per omnia arris suis. Hec autem sunt que

Page 51: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

53

sibi assignata sunt in dotem et in arras: Naiara, Touia, Cirannon, Cereso, Pazlongos, Cellorigo, Faro, Pancoruo, Monasterio, Bilforado, Villafranca, Alua de Montedoca, Arlanzon, [Bur]gos / Monio, Castrosoriz, Amaia, Orzeion, Vrual, Palentia comitis, Astudello, Carrion, Fromesta, Portus Sancti Anderii et Uillacorel, Pennafi del, Magan, et due partes salinarum de Uelinchon que sunt regis.

Si fi lia regis Berengaria sine prole [concepta de] / fi lio imperatoris decesserit, regnum Castelle reuertatur ad prolem regis aliam uel ad prolem sue posteritatis cuiuscumque gradus sit, quod si nulla ex ea superstes fuerit soboles, tunc reuertatur regnum ad dispositionem regis Aldefonsi Castelle, ut ille possideat regnum, quisquis sit, cui rex [Aldefonsus illud] / assignauerit et iusserit dari; et supradictus Conradus teneatur sacramento suo ita facere de regno Castelle, sicut rex Aldefonsus disposuerit et preordinauerit. Si rex Aldefonsus fi lium masculum legitimun habuerit et ille fi lius sine prole legitima superstite descesserit, predicta Berengaria fi lia regis / habebat regnum Castelle et uir eius Conradus cum ea, uel ea proles, si quam legitimam relinquerint. Si forte prefactus Conradus decesserit nulla suscepta prole de uxore sua Berengaria, ipsa reducatur salua et secura ad regnum Castelle, si sibi placuerit redire, et nichominus (sic) habeat dotem suam, id est, / arras, in terra uiri sui, uidelicet, totum alodium quod superius dictum est.

Item, ex quo fi lius imperatoris Conradus ad regnum Castelle uenerit, suscipiat benedictiones cum fi lia regis Castelle a die qua uenerit ad Castellam usque ad tres menses uel antea; et posquam eam sic legitime duxerit / faciam statim securitatem homines terre regis Castelle de regno fi lie eius Berengarie et Conrado uiro eius cum ea, secundum perscriptas et subsequentes condiciones, salua fi delitate regis et recepta securitate regni; faciat securitatem ipse Conradus et iuret quod omnia hec pacta precedentia [et subse]-/quentia que ad eum pertinent obseruet bona fi de et sine omni fraude et dolo.

Item, si rex Aldefonsus sine masculo fi lio superstite obierit, quamdiu fi lius imperatoris et fi lia regis prolem non habuerint, ipse Conradus diuidat terram regendam nobilibus cum consilio uxoris sue Berengarie, et aliter non liceat / ei; et illo, quibus ipse terram regendam, ut moris est apud hyspanos, commiserit in honorem, faciant tunc hominum regine uxoris sue, fi lie regis, et uiro eius Conrado, sicut fecerunt primi qui terram rexerant, hoc tamen remoto, quod regi in diebus suis complere debebant uel fi lio [eius] / si fi lium haberet.

Item, si rex sine fi lio masculo superstite obierit, ueniat Conradus et uxor eius Berengaria ad regnum Castelle, et detur uxori eius regnum et ipsi cum ea, et Conrado non detur sine uxore sua Berengaria, ipsa presente et uibente, non aliter, nec homines patrie aliter teneantur.

Item, si mortuo rege / sine fi lio legitimo masculo uxor Conradi, Berengaria, fi lia regis, forsan infi rma accedere non potuerit ad Castellam, ueniat Conradus et adducat prolem suam et uxoris sue, si quam habuerit, et detur eis regnum. Si prolem non habuerit, ueniat tamen ipse ad defendendum regnum et adiu[uent] / eum homines ad deff ensionem regni et seruiant ei tanquam domino, excepto quod potestatem non habeat in castris seu uillis mutandi uel alienandi, et quando uxor eius uenire potuerit, ueniat et cum uenerit, detur ei regnum et ipsi Conrado, uiro eius cum ea. Si obierit forte Conradus habens fi lium [uel fi liam] / de fi lia regis Berengaria, ueniat ipsa fi lia regis Berengaria et proles sua ad Castellam, et detur eis regnum, et homines patrie exspectent aduentum eorum et custodiant regnum et nulli illud tradant nisi ipsis. Et si Conradus et uxor eius Berengaria defuncti fuerint, proli utriusque superstiti, si qua fuerit detur [regnum]./

Et ego, Fredericus, supranominatus Romanus Imperator, promitto et conuenio quod omnia prescripta pacta et conditiones, que me contingunt et fi lium meum Conradum et ad nos pertinent, seruem bona fi de et sine omni fraude et dolo, et faciam teneri et fi deliter obseruari.

Et ego, Henricus rex, / fi lius imperatoris, promitto et conuenio quod omnia supradicta pacta faciam obseruari a fratre meo Conrado, quecumque patrem meum et fratrem contingunt et ad eos pertinent obseruanda.

Et ego, sepedictus rex Aldefonsus, promitto et teneor sacramento, quod homines <meo> mandato in anima mea / fecerunt, quod prescripta que me contingunt et ad me pertinent, obseruem et obseruari faciam bona fi de et sine omni fraude et dolo.

Et ego, sepedictus Conradus, fi lius imperatoris, concedo et affi rmo prescripta pacta omnia <et fi deliter et integra omnia> predicto modo me obseruaturum promito et iuraui coram nun-/ciis regis Castelle.

Et ego, Berengaria, fi lia regis Castelle, similiter omnia illa, que de prescriptis me obseruanda contingunt, me obseruaturam promito.

Necnon et ego, Alienor Regina, uxor regis Castelle, mater predicte [Berengarie promitto] quod ea, que me contingunt et ad me et fi liam meam pertinent, / pro posse meo faciam obseruari.

Page 52: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

54

Si forte, ante aduentum Conradi, dominum regem quod absit, decedere contingerit, barones et principes regni et potestates et ciuitates et magister Calatrauensis cum fratribus suis, et commendator de Ucles cum fratribus suis, teneantur sacramento et promissione recipere Conradum fi lium / imperatoris, et tradere illi predictam fi liam regis Berengariam in uxorem, et dare regnum ipsi uxori eius et Conrado cum ea; et archiepiscopus et episcopi teneantur regnum interdicere et contradicentium personas excommunicare.

Dominus Gundisaluus, quidem, Toletanus archiepiscopus et Hyspaniarum primas, teneatur ad hoc in ea / obedientia, quam promisit domino Pape; et subfraganei eius in obedientia quam ei debent.

Marinus, Burgensis episcopus, teneatur obedientia, quam debet domino Pape.Rodericus, Calaguritanus episcopus, teneatur obedientia, quam debet domino suo metrapolitano.Dominicus, Abulensis episcopus, [tene]-/atur obediencia, quam debet suo metrapolitano.Hec sunt nomina principum et nobilium qui sacramentum prestiterum: Comes Petrus. Comes Ferrandus.

Didacus Xeminit. Didacus, fi lius comitis Lupi. Petrus Ferrandi. Rodericus Guterrii, senescalcus regis. Ordonius Garsie. Aluarus Roderici de Maxil-/la. Petrus Roderici de Guzman. Lupus Didaci, merinus regis. Lupus Didaci de Mena. Gundisaluus Ferrandi, potestas. Fernandus Martini.

Hec sunt nomina ciuitatem et uillarum, quarum maiores iurauerunt: Toletum, Concha, Opte, Guadalfagara, Fita, Talamanca, Vzeda, Buitrago, / Madrid, Escalona, Maqueda, Talauera, Placentia, Turgellum. Citra Alpes uero: Abula, Secobia, Areualum, Medina de Campo, Vlmetum, Coca, Portellum, Collar, Petraza, Fontedonna, Septemppublica, Aellon, Maderolo, Sanctus Stephanus, Oxoma, Caracena, At-/tentia, Segontum, Medina Celebs, Bellanga, Almazanum, Soria, Agripennis, Fariza. Citra Dorium uero: Uallisoletum, Palencia, Lucronium, Calagurri, Arnetum, Oterium de Sellis, Septimanca, Turris de Lobaton, Monsletus, Fons Purus, Sanctus Facundus, Ceia. /

Facta est carta anno Dominice Incarnationis Mº C LXXX VIIIº, indictione VIª. Data apud Saligestad per manum Ruodulfi , imperialis aule prothonotarii, presente Iohanne, imperalis aule cancellario, IX kalendas maii, era Mª CCª XX VIª. Feliciter. Amen.

Page 53: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

55

Page 54: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

56

14

1188.

Carta de donación del conde Pedro de Lara y Margelina, su mujer, al cabildo de las décimas de las salinas de Tragacete, con cargo a varios aniversarios.

B.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 5 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, ff . 5 r-v.D.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 8 r-v.

REG.: REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 71.CIT.: M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 33.

In Dei nomine. Amen. Notum sit tam presentibus quam futuris quod ego, dompnus / comes Petrus, vna cum vxore mea, nomine Margelina, intuitu pieta-/tis et misericordie, dono et concedo canonicis Conchensis ecclesie decimas // (fol.5r) salinarum de Tragazeth. Ita, sicilicet, quod semper tempore salis eiusdem decimas et escipiant et hoc / singulis annis donationem in quam et cartam perpetue valituram. Et hanc donationem / facio pro aniuersario patris mei, comitis Almalrici, et matris mee, Armesenda, et pro re-/demptione et peccatorum meorum cum vero vniuerse carnis ingressus fuero vna pro / omnibus nobis aniuersarium celebrent.

Quicunque vero hanc donationem meam, etcaetera. /Facta donatione et eiusdem donationis carta, era Mª CCª XXVIª. Hanc donationem / et eiusdem donationis cartam sigillo meo munitam dono et concedo ego, iam dictus /

dompnus comes Petrus, iam dictis canonicis, in presencia dompni Ioannis, Conchensis episcopi. / Testes: prior eiusdem ecclesie nomine Ioannes, preceptor nomine Michael, dompnus Ioannes / de Contreriis,

Ioannes de Cannaueras, Garcias Petri. Regnante domino nostro rege Alde-/fonso in Castella et Tolleto et in omni regno suo. Seniore in Concha:

predicto / domino comite Petro, alcayde munione Sancii, iudice Dominico Sancii el Tirado. Alcal-/dibus: Dominico Fernandi, Christoforo Galindi. Dominico Machacon. Merino Michaele. / Sayone Roderico.

Quitar, pues está repetido
Page 55: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

57

Page 56: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

58

15

1189, marzo, 21. Cuenca.

Carta de exención de Alfonso VIII al cabildo del portazgo del pan, del vino y el pescado que trajesen cuatro acémilas para el consumo de la mesa capitular.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 12. Pergamino de 120+30 x 160 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Restaurado. No conserva el sello.B.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 3 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 3 v.D.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 5 r-v.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 893-894.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 166. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 72.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 10. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 10. J. M. SÁNCHEZ BENITO, Las tierras de Cuenca, p. 205.

Notum sit presentibus et futuris quod ego Aldefonsus, Dei gratia, rex Castelle et Toleti, mando / quod homines capituli canonicorum Sancte Marie de Concha non dent portagium, / in toto regno meo, de pane et uino quod atulerint ad expensas Conchensis capituli. / Similiter et nullum persoluant portaticum de piscato quod atulerint semel in anno / a portatibus maris uel aliunde quatuor bestie ad Concham ad mensam pre-/dicti conuentus.

Si quis contra hoc meum mandatum ire presumpserit, iram / meam incurrat, et dampnum quod eis intulerit dupplatum reddet./

Facta carta apud Concham, era Ma CCa XXVIIa, XIIo kalendas aprilis.

Page 57: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

59

Page 58: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

60

16

1190, noviembre. Uclés, castillo.

Carta de cesión y composición de Martín, obispo de Segorbe, y el cabildo de Santa María de Albarracín a Juan Yáñez, obispo de Cuenca, de las iglesias de Cañete y las de su territorio, reconociendo que pertenecieron al antiguo obispado de Valeria.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 13. (Olim Letra A, Nº. 2; Caj. 8, Leg. 34, Nº. 677). Pergamino de 265+51 x 225 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre oscuro. No conserva el sello, sólo lemnisco.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 9 v-10 vC.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, ff . 13 v-14 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 15 r.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 25 r-v.

REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 166. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 72-73.CIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, “Repoblación”, p. 195.

Apostolicis instructi disciplinis et ecclesiasticis eruditi institutis norunt Deo militantem secularibus negociis minime de-/servire et diuinum professos obsequium  contencionlbus (sic) et litigiis nequaquam fore incredulos. Ea propter uniuersis  Sanctae Matris Ecclesie fi liis, tam presen-/tibus quam futuris, notum fi at quod ego Martinus, Dei gratia, Secobricensis episcopus, una una (sic) cum Capitulo Sancte Marie de Aluarazin, cum et antiquorum frequenti asserti-/one et modernorum probabili attestacione compererimus quod ecclesia de Kanet cum uniuersis territorii sui ecclesiis ad episcopatum Ualeriensem de iure diocesali spec-/tent et pertineant  salutis anime nostre causa interueniente ius  predictarum ecclesiarum ecclesiae Conchensi, quo ex institucione domini Pape sedes Ualeriensis / translata est et commutata cum eas per aliquantum tempus minus licite detinuerimus libere et quiete restituimus predictarum igitur ecclesiarum de Kanet et termino-/rum suorum qui nunc coluntur et colentur de cetero uobis domino Iohannes, Dei gratia, ecclesiae Conchensis instanti episcopo, et successoribus uestris et eiusdem ecclesie  Ca-/pitulo, presenti et futuro, pro nobis et nostris successoribus relinquimus nullius coactione compulsi sued uoluntaria racione inducti possessionem libere et in pa-/ce in perpetuum habendam omni prorsus exactione et in peticione nostri et successorum nostrorum remota pariter et abcisa.

Facta est autem carta haec et com-/posicio in castro nomine Uccleis et coram domino rege ibidem lecta et approbata comite insuper Sancio et comite Petro et domino Tellio, ce-/terisque quam plurimis  proceribus in eodem loco assistentibus et audientibus et hoc ex consensu et  beneplacito incliti principis Ferrandi Roderici, qui ad-/presens prefato Sancte Marie Castro dominatur VIIº idus nouembris, era  Mª CCª XXª VIIIª.

Et ut hoc factum nostrum cercius et fi rmius habeatur / hanc cartam uobis domino Iohanni et successoribus uestris conferimus et consenciendo  eam sigillo nostro munimus.

Ego, Anselmus, archidiaconus de Ka-/net et canonicus Sancte Marie, consencio et subscribo. Ego, Ferrandus, prior de Ucleis et canonicus  Sancte Marie, consencio et subscribo. Ego, Petrus, abbat canonicus eiusdem ecclesie, consencio et subscribo. Ego, Petrus Garsie, consencio et subscribo. Ego, Andreas, con-/sencio et subscribo. Regnante in Toleto et Kastella clarissimo rege Aldefonso.

Page 59: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

61

Page 60: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

62

17

1193, marzo, 14, domingo. [Cuenca].

Carta de compra de Gil, canónigo, a la mujer de Vindel Oncenario, a sus hijos y a Martín de Val, su yerno, de una casa por 215 mencales.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 14. (Olim Caj. 6, Leg. 23 bis, Nº. 345). Pergamino de 250 x 200 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre claro.

REG.: REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 73.CIT.: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426; “La economía”, p. 43. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El códice”, p. 373. J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, “Repoblación”, p. 198.

In Dei nomine et eius gratia. Notum sit presentibus et futuris quod ego, dompnus Egidius, / Conchensis ecclesie canonicus, emi unam domum de uxore Uitalis Onzenarii et fi liis suis / et genero suo Martino de Ual pro CC et XV menkalibus, que est inter Luponem archi-/diachoni et Mariam Nauarram.

Et fuerunt exterminatores et alcaldes: Martinus de / Arganza. Ihoannes de Canaueras. Dompnus Galindus. Dominicus Belasii, prior. Dominicus Co-/ueta. Xemenus Nauarrus. Sancius de Anton. Et ante istos fuit paccata decensu. / Et fuit roborata in collatione Beate Marie secundum forum Conche. Et fuit fi deiussor / sanamenti Iohannes de Atentia.

Huius rei sunt testes: Iohannes prior. Lobonus archi-/diachonus. Martin de Granon. Iohannes de Contreras. Petrus de Lubinella. Domenicus To-/letanus. Iohannes Scriba. Petrus, subdiachonus. Willelmus Roberti. Martinus de la Gallega. / Forto de Almazan. Iohannes Grand.

Regnante rege Allefonso in Toleto et in Castella. / Iohannes, existente episcop[o in Conca]. Domino comite Petro. Alcait munione Sancii. Iudice / Paschasio Dominici. Alcaldibus: Paschasio de Uerdeio,

Dominico Fernandi, Dominico Al-/uari, Iuliano Facam, cum fociis suis. Merino in Concha Arnaldo. Saione Mi-/chaele.

Facta carta mense marcii, dominica in Passione Domini, era millesima CCª XXXIª.

Page 61: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

63

Page 62: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

64

18

1193, junio, 28. [Cuenca].

Carta de compra de Gil, canónigo, a Roberto del Gron y a Sancha, su mujer, de una casa por 30 áureos.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 15. (Olim Cajón 52, Nº.52; C. 6, L. 23 bis, Nº. 344). Pergamino de 230 x 115 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta negra.

REG.: REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 73-74.CIT.: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426; “La economía”, p. 43. J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, “Repoblación”, p. 198.

In nomine Domini. Amen. Notum sit presentibus et futuris quod ego domnus Egi-dius, Conchensis ecclesie canonicus, emi unam domum de Roberto del Gron / et de sua uxore, domina Sancia, pro XXX aureis, qui sunt paccati et est / domus inter tendam Iohannis Attenzie et uiam publicam.

Et fuerunt exter-/minatores et alcaldes: Iohannes de Canaueras. Petrus, applicator. Iohannes / Attenzie. Martinus de la Gallega. Arnaldus de la Isla. Martinus de / Ual. Et est paccatus de censu. Et fuit roborata in collatione beate Marie / secundum forum Conche. Et fuit fi deiussor sanamenti: Arnaldus de la Isla. /

Huius rei sunt testes: Iohannes, prior. Lobonus, archidiachonus. Iohannes Canaueras. / Pedruch, maiordomus episcopi. Martinus de la Gallega. Petrus de Borg. Lazarus. Willelmus Raimundi. Petrus Campariarius (sic). Iohannes Attencie.

Regnante / rege Allefonso in Toleto et in Castella. Iohanne, existente episcopo in Concha. Domino comite Petro. Alcaid munione Sancii. Iudice Petro Ma-/chacon. Alcaldibus: Paschasio de Uerdeio,

Dominico Fernandi, / Dominico Alu[ari], [Iu]liano Facam, cum sociis suis. Merino in Concha / Arnaldo. Saione Michaele.

Facta carta mense iunii et / in uigilia apostolorum Petri et Pauli, era millesima ducente-/sima tricesima prima.

Page 63: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

65

Page 64: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

66

19

1193, julio, 14. [Cuenca].

Carta de donación de Pedro Negro y Sancha, su mujer, al cabildo de una casas en la plaza Mayor de Cuenca con cargo a un aniversario.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 16. (Olim Leg. P, Nº. 4). Pergamino de 262 x 190 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre claro.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff .15 v-16 r.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 74.CIT.: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426; “La economía”, p. 43.

In Dei Nomine. Amen. Notum sit presentibus et futuris quod ego, Petrus Niger, et uxor mea, dompna Sancia, in-/tuitu pietatis et misericordie et in remissione omnium peccatorum nostrorum damus Deo et eius sanctissime genitrici Ma-/rie et Conchensibus canonicis, qui sunt et erunt, illas domos cum suis appenditiis cum introitu et exitu / et cum omni iure quod in eis habemus, que sunt in maiori platea; quibus ex una parte adiacet uia illa / que descendit ad Xucharem et transit inter domum Willelmi Cauui et domos supradictas.

Tali tamen / conditione quod ego et uxor mea dompna Sancia simus possessores illarum domorum dum fuerimus supersti-/tes. Cum autem aliquis nostrum decesserit prescripti canonici habeant medietatem predictarum domorum. Simi-/liter quomodo ille qui uiuus remanserit obierit ipsi canonici habeant pretaxatas domos integre et perfec-/te absque omni diminutione et possideant eas iure hereditario in perpetuum. Prefati uero ca-/nonici teneantur ex debito in uita nostra pro animabus parentum nostrorum quolibet anno diuinum offi tium / celebrare post obitum uero nostrum singulis annis diebus anniuersariorum nostrorum pro animabus nostris ob-/sequia persoluere.

Quicumque autem hoc factum uiolare in aliquo presumpserit iram dei opinonis Patris et Fi-/lii et Spiritus Sancti incurrat et sit pars eius cum ypocritis et dampnetur cum Dathan et Abiron.

Facta carta era Mª CCª XXXI, IIº idus iulii, regnante rege Allefonso in Toleto et in Castella. Dompno Iohanne, in Concha episcopo existente.

Comite Petro per manum regis domino Conche. Munione Sancii, alcaid. Iudice Petrus Machacon. Alcaldibus: Dominico Ferrandi, Petrus de Uerdeio, Dominico Aluari, Iuliano Fac<h>am cum / sociis suis. Arnaldo merino. Saione Michaele.

Ego quidem Petrus Niger et uxor mea, dompna / Sancia, hanc cartam quam fi eri precepimus propriis manibus roboramus et confi rmamus.

Sunt autem testes robora-/tionis et confi rmationis: Martinus Dominici. Iohannes Xemeni. Dompnus Blacha. Petrus, applicador. Dompnus Pardus. / Raimundus Aztori. Willelmus del Cau. Arnaldus Willelmi. Willelmus de Basaz. Dompnus / [mancha]. Willelmus Roberti. Dompnus Ochoa.

Page 65: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

67

Page 66: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

68

20

1193, diciembre, 30. [Cuenca]. Composición entre Juan Yáñez, obispo de Cuenca, y el cabildo, con Raimundo, abad del monasterio de Santa María de Monsalud, por la que se exime del diezmo al monasterio a cambio de dos monedas de oro anuales pagaderas el día de la Natiuidad del Señor.

B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 9 r-v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 7 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 7 r.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 11 r-v.

EDIT.: J. DÍAZ IBÁÑEZ, “Santa María”, pp. 436-437. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 145-146.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Documentos medievales”, p. 319.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, p. 159. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Documentos medievales”, p. 313. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 74-75. J. P. MARTIR RIZO, Historia, p. 154. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 8.TRAD.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 155-156. J. P. MARTIR RIZO, Historia, p. 141.

Compositionem inter me dominum Johannem, Dei / gratia, Conchensis ecclesie episcopum, et eiusdem ec-/clesiae canonicorum venerabile Capitulum, et inter-//(f. 9r)me Raimundus, eadem gratia ecclesie Sancte Marie Montis Salutis / abbatem, et eiusdem loci monachorum santissimum conuen-/tum, super predicti loci agriculture decimis in scriptis quid re-/dactam ad opus omnium nostrum et successorum nostrorum / memorie commendare curabimus. Ego itaque Johannes, Dei gratia, Conchensis ecclesie instans episcopus, una cum concessu / et beneplacito canonicorum Conchensis ecclesie, pro me et succes-/soribus meis concedo uobis dompno Raimundus, Montis Salutis abbati, / et successoribus vestris et conuentui uestro, scilicet presenti et / futuro, totius agriculture uestre quam modo habetis uel habitu-/ri estis agrorum scilicet et uinearum et ut aperte loquar totius / uestre substantie [decimas] in pace habendas et retinendas. Ita tamen quod / uos et successores vestri singulis annis in Natiuitate beate Ma-/rie, que est mense septembris, censualiter pro hac conuenientia / uel per uos uel per aliquem monachorum uestrorum conuentui / nostro duos aureos persoluatis. Et ego Raimundus, predicti loci abbas, / una cum consensu et beneplacito monachorum nostrorum, pro / me et successoribus nostris pretaxato die promitto uel per me / uel per monachum nostrum conuentui canonicorum Conchen-/sis ecclesie singulis annis censualiter pro predicta conuenien-/tia duos aureos persoluere.

Ego Johannes, Conchensis ecclesie, / etc. Facta carta tertio kalendas ianuarii, era milessima / ducentessima trigessima prima.

Page 67: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

69

Page 68: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

70

21

1194, marzo, 14. [Cuenca].

Carta de donación de Domingo Bermúdez al cabildo de una yugada de heredad en el valle de Altarejos con cargo a un aniversario.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 17. (Olim Caj. 3, leg. P, Nº. 5; Caj. 3, Leg. 10, Nº. 124). Pergamino de 265 x 210 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Regular conservación.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 75.CIT.: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426; F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 63.

In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Amen. Notum sit omnibus hominibus quod ego, Dominicus Uermudi, in-/tuitu pietatis et misericordie et pro anima fratris mei Fernandi defuncti et pro animabus parentum meorum do / Deo et eius sanctissime genitrici Marie et canonicis Conchensis ecclesie in hereditate mea quam [habeo] / apud Altareios hereditatem, que susticiat uni iugo boum per annum in fundo uallis hereditas / mee, et predicti canonici tenentur ex promisso annuatim aniuersarium pro anima eius celebrare.

Huius / [autem] donacionis testes sunt: Iohannes, prior. Archidiaconus magister Giraldus. Iohannes de Canaueras. Garsias / Arnal. Raimundus de las Renas. Iohannes Didaci de Altareios. Bidal. Dominicus de Salzedo. /

Quicumque hoc factum uiolare in aliquo presumpserit iram Dei omnipotentis Patris et Filii et Spiritus Sancti incurrat et sit / pars eius cum ypocritis et dampnetur cum Dathan et Abiron.

Facta carta era Mª CC XXXII, pridie idus marcii, / regnante rege Allefonso in Castella et in Toleto. Dompno Iohanne, in Concha episcopo existente.

Comite Petro / per manum regis domino Conche. Munione Sancii, alcaid. Iudice Iohanne Stephani. Alcaldibus: Egidio Blasii. / Lazaro. Iohannes, abbat. Iohanne Pedrez de Tamem, cum sociis suis. Arnaldo merino. Saione Michaele.

Page 69: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

71

Page 70: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

72

22

1194, abril, 17. [Cuenca].

Carta de compra de Gil, canónigo, a Miguel, carnicero, y a su mujer, de una tabla de carnicería por 38 mencales.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 18. (Olim Caj. 6, Leg. 23 bis, Nº. 348). Pergamino de 108 x 225 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre oscuro.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 75.CIT.: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426.

In nomine Domini. Amen. Notum sit presentibus et futuris quod ego, Egidius, Conchensis canonicus, emi unam tabulam de Michaele, macellario, et uxore / eius nomine Maria pro XXXVIII menkales, qui sunt paccati.

Et fuerunt exterminatores et alcaldes: Egidius Belasii. Petrus Andree Xemenus. Item, / ego, Egidius, de suprascrito Michaele et uxore eius Maria insequenti die, emi alias duas tabulas capreas

que sunt intus in macello pe1 do-/mos que sunt Arnaldi Willelmi pro XXX menkales similiter, qui sunt paccati. Et fuerunt alcaldes et exterminatores: Iohannes prioris, Iohannes Dominici, Dominicus Uer-/mundi,

Iohannes Attencie, Xemenus. Et sunt roborate in collatione beate Marie ad forum Conche. Et est fi deiussor sanamenti: Brunus macellarius.

Huius / rei sunt testes: Ennecus, presbiter. Bonus Homo. Iohannes Dominici. Simon. Dominicus Andree. Petrus Willelmi. Bonetus macellarius.

Regnante rege Aldefonso in / Toleto et in Castella. Iohanne, existente episcopo in Concha. Domino comite Petro. Alcaid munione Sancii. Iudice Iohanne Sthephani. Alcaldibus: Egidio / Belasii,

Dominico Garsie, Iohanne Petri, Arnaldo Willelmi, cum sociis suis. Merino in Concha Arnaldo. Saione Michaele. Facta car-/ta XºVº Kalendas mai, era Mª CCª XXXªIIª.

1 Sic: Per

Page 71: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

73

Page 72: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

74

23

1194, septiembre, 3. [Cuenca].

Carta de compra de Gil, canónigo, a Domingo Castellano y a María, su mujer, de una tabla de carnicería por 31 mencales.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 19. (Olim C. 6, Leg. 23 bis, Nº. 350). Pergamino de 130 x 180 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre claro.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 76.CIT.: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426.

In nomine Domini. Amen. Notum sit presentibus et futuris quod ego, dompnus Egidius, Conchensis ecclesie canonicus, emi unam / mensam in macello de Dominico Castellano et uxore eius Maria pro XXXI menkales, qui sunt paccati.

Et fuerunt / exterminatores et alcaldes: Michael presbiter de Uillanoua, Michael, macellarius, Robertus macellarius, / Paulus macellarius. Et est roborata et confi rmata in collatione beate Marie ad forum Conche. Et est fi deiussor sanamenti: / Idem, Dominicus Castellanus.

Huius rei sunt testes: Iohannes, prior. Iohannes Contreras. Iohannes Scriba. Garsias Petri. Brunus Maria. / Martinus Macel.

Regnante rege Aldefonso in Toleto et in Castella. Iohanne, existente episcopo in Concha. Domino co-/mite Petro. Alcaid munione Sancii. Iudice Iohanne Stephani. Alcaldibus: Egidio Belasii,

Dominico Garsie, / Iohanne Petri, Arnaldo Willelmi, cum sociis suis. Merino in Concha Arnaldo. Saione Michaele. Facta carta / IIIº nonas septembris, era Mª CCª XXXªIIª.

Page 73: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

75

Page 74: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

76

24

1194, septiembre, 25. [Cuenca].

Carta de compra de Gil, canónigo, a Raimundo Aztori y a su mujer, de dos tablas de carnicería por 40 mencales.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 20. (Olim C. 6, Leg. 23 bis, Nº. 349). Pergamino de 136 x 176 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre claro.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 76.CIT.: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426.

In nomine Domini. Amen. Notum sit presentibus et futuris quod ego, dompnus Egidius, Conchensis ecclesie canonicus, emi duas tabulas / in macello de Raimundo Aztori et uxore eius Willelma pro XLª menkales, qui sunt paccati.

Et fuerunt exterminatores et /alcaldes: Bernaldus del Cau, Uitalis de Basad, Michael macellarius, Iohannes Brichet. Et etiam et roborata et confi r-/mata in collatione beate Marie secundum forum Conche. Et est fi deiussor sanamenti: Idem, Raimundus Aztori.

Huius / rei sunt testes: Iohannes Canaueras, Dominicus Petri, Paschasius de Uerdeio, Dominicus Andree, Lazarus Dominici, Xemenus, / Iohannes Stephani.

Regnante rege Aldefonso in Toleto et in Castella. Iohanne, existente episcopo in Concha. Domino comite / Petro. Alcaid munione Sancii. Iudice Iohanne Stephani. Alcaldibus: Egidio Belasii,

Dominico Garsie, / Iohanne Petri, Arnaldo Willelmi, cum sociis suis. Merino in Concha Arnaldo. Saione Michaele. Facta / carta VIIº Kalendas octobris, era Mª CCª XXXª IIª.

Page 75: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

77

Page 76: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

78

25

1194, noviembre, 2. [Cuenca].

Carta de compra de Gil, canónigo, a Bruno, carnicero, a Gasenda, su mujer, y a Sancha, su hija, de dos tablas de carnicería por 100 mencales.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 21. (Olim C. 6, leg. 23 bis, Nº. 347). Pergamino de 170 x 145 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre claro. Regular conservación.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 76.

[In nomine] Domini. Amen. Notum sit presentibus et futuris quod ego, dompnus Egidius, Conchensis ecclesie canonicus, emi du-/as tabulas in macello de Bruno, macellario, et uxore eius nomine Gasenda et de fi lia eius San-/cia pro C menkales, qui sunt paccati.

Et fuerunt exterminatores et alcaldes: Dominicus Caluus, canonicus. / Iohannes Dominici, canonicus. Iohannes Bruni, presbiter. Bernaldus del Cau. Michael, macellarius. Et est roborata et / confi rmata in collatione beate Marie, secundum forum Conche. / Et est fi deiussor sanamenti: Willelmus Bernaldi. /

Huius rei sunt testes: Lobonus archidiachonus, Iohannes Canaueras, Rodericus de Castro, Petrus Lupi, [mancha]-/dus, Laurentius.

Regnante rege Aldefonso in Toleto et in Castella. Iohanne, existente episcopo in / Concha. Domino comite Petro, alcaid munione Sancii, iudice Petro Morzello. Alcaldibus: Dominico Andree, Bernaldo

del Cau, Albertino, cum sociis suis. Merino en Concha Arnal-/do. Saione Martino. Facta carta, era Mª, CCª, XXXªIIª, IIIIº nonas nouembris.

Page 77: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

79

Page 78: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

80

26

1194, noviembre. [Cuenca].

Composición entre Juan Yáñez, obispo de Cuenca, y el cabildo, con consentimiento de Alfonso VIII y de Martín de Pisuerga, arzobispo de Toledo, por la que se asigna las tercias de las villas y aldeas a la fábrica de la catedral.

B.- Copia del siglo XVIII. ACC. III. Inventarios, Leg. 74, n. 9, f. 31r-v. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 77.

In nomine Domini nostri Jesu Christi. Amen. Notum sit om-/nibus hominibus tam presentibus quam futuris quod ego / Johannes, Dei gratia, Conchensis episcopus, una cum canoni-/cis meis, de uoluntate et consensu eorum et ex uoluntate et con-/sensu domini nostri, Aldefonsi, regis Castelle et Toleti, et ex uo-/luntate et consensu domini Martini, archiepiscopi Toletani et / tocius Hyspanie primatis, talem facio compositionem cum cleri-/cis meis plebanis Conchensibus ut ego eis in perpetuum minu-/cias dimittam; talem inde retributionem accipiens ut predic-/ti clerici mei cum suo concilio Conchensi de una quaque eccle-/sia uille et aldearum, singulis annis singulos cafi cios tritici de / communi antea quam decime diuidantur ad fabricam eccle-/sie beate Marie perfi ciendam nobis reddant.

Et isti predic-/ti cafi cii expendantur secundum arbitrum nostrum et canoni-/corum ad opus ecclesie in campanis, et in aliis que ad hono-/rem Dei et ad utilitatem ecclesie sunt necesaria; et siquid su-/per excreuerit emantur inde hereditates et usus fructus / earum totus in opere et in illis que necesaria fuerint expen-/datur et si fi eri poterit inde thesaurus ad utilitatem eccle-/sie componatur. Et predictorum cafi ciorum nemo habeat po-/testatem dandi uel in alios usus expendendi nisi in supra-/dictis.

Nos autem ab hac composicione domino rege et / archiepiscopo consencientibus omnem remouemus utriusque / partis appellationem. Et quicumque huius pagine teno-/rem in aliquo infringere attemptauerit incurrat iram Dei / omnipotentis et dampnetur cum Datam et Abiron in inferno / in perpetuum.

Facta carta mense nouembri, era millessi-/ma ducentessima trigessima secunda. Aldefonso, regnante // (f. 31r) in Castella et Toleti. Martino, archiepiscopo et primate resi-/dente. Johanne, episcopo primo Conchensi. Petro, comite. Fe-/rrando, comite.

Page 79: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

81

Page 80: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

82

27

1194, diciembre, 9. [Cuenca].

Carta de compra de Gil, canónigo, a Roberto, carnicero, y a María, su mujer, de dos tablas de carnicería por 160 mencales.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 22. (Olim C.6, Leg. 23 bis, Nº. 346). Pergamino de 175x 122 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre claro. Regular conservación.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 77.

In nomine Domini. Amen. Notum sit presentibus et futuris quod ego domnus Egidius, Conchensis ecclesie / canonicus, emi duas tabulas in macellos de Roberto, macellario, et uxore eius / nomine Maria pro C LXª menkales, qui sunt paccati.

Et fuerunt exterminatores et al-/caldes: Dominicus Fernandi, Petrus applicator, Willelmus Bernaldi, Iohannes Belasii de / Murel, Brunus macellarius, Michael macellarius. Et est roborata et confi rmata / in collatione Beate Marie secundum forum Conche. Et est fi deiussor sanamenti: Idem, Ro-/bertus macellarius.

Huius rei sunt testes: Iohannes, prior. Petrus, archipresbiter. Lobi-/nella. Martinus de Legione. Iordanus. Willelmus de Basad. Petrus Andree. Forto / de Langon.

Regnante rege Aldefonso in Toleto et in Castella. Iohanne, /[exist]ente episcopo in Concha. Domino comite Petro. Alcaid munione Sancii. / [Iudi]ce Petro Morzello. Alcaldibus: Dominico Andree,

Bernaldo del Cau, / [Alber]tino, cum sociis suis. Merino in Concha Arnaldo. Saione Martino. / [Facta] carta Vº idus decembris, era Mª CCª XXXª.

Page 81: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

83

Page 82: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

84

28

1195, enero, 16. Pareja.

Carta de donación de Juan Yáñez, obispo de Cuenca, al refectorio de los canónigos, de la mitad de los diezmos de las iglesias de Cuenca y de las aldeas fundadas y por fundar, además de otras rentas y propiedades; para el vestuario entrega la mitad de los diezmos de Cañete y Alarcón, junto a otras rentas.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 23. (Olim Letra L, Nº. 7; C.3, Leg. 10, Nº. 121). Pergamino de 520 x 320 mm. Minúscula diplomática. Latín. No conserva el sello, sólo lemnisco.B.- Copia sutorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 10 v-11 r.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, ff . 6 v-7 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 6 v. (Data erronéa: “Facta carta apud VIIIº Xº kalendas febroarii, era Mª CCª XXXIIIª ”.)E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 10 r-v. (Data errónea: “Facta charta apud VIIIº Xº kalendas februarii, era millessima ducentessima trigessima tertia”.)

EDIT.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 143-145. M. RIVERA GARRETAS, La encomienda, pp. 258-259. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 77-78.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, p. 157. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El cabildo”, p. 319. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, pp. 33, 34. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, pp. 323, 334, 335. G. PALOMO FERNÁNDEZ, “La catedral”, p. 131. M. RIVERA GARRETAS, La encomienda, p. 208. TRAD.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 154-155. J. P. MARTIR RIZO, Historia, pp. 139-141.

(Christus). In nomine sancte et indiuidue Trinitatis. Amen. Diuine inspirationis uotum diff erre non debet eff ectus ne sancto / pereunte proposito speratum quoque meritum subtraatur. Iccirco ego Ioannes, Dei gratia, Conchensis ecclesie primus episcopus, ad / honorem et laudem Dei et beate Marie semper uirginis, ad opus refectorii canonicorum Conchensis ecclesie hos / reditus eis assigno et fi rmiter concedo: medietatem uidelicet omnium decimarum cunctarum ecclesiarum Conchensis uille et / sui termini que scilicet iam fundate sunt et futuris Deo adiuuante temporibus fundabuntur. Et quoniam contingere solet quod / quedam aldee quandoque sunt istius uille quandoque illius, si semel receperint canonici decimas in aliqua ecclesia / nomine termini Conchensis, perpetuo habeant et retineant. Reditus etiam regalium decimas, scilicet panis et uini, quintarum, / portagii et calumpniarum. Preterea confero eis maiolum quem emi, qui est ultra fl uuium qui appellatur Suchar, et medietatem / hereditatis que est in foz de Ochar et terciam partem decimarum capelle et omnes oblationes panis et uini que altario eiusdem / off erentur. Tertiam partem decimarum de Ucles et sui termini, azennias illas que sunt in Concha in Suchar sub molendinis / regis, Villar Secho cum suo termino, omnes etiam hereditates illas quas aliqua persona priuata uel quelibet alia dederit canonicis / ad opus refectorii. Episcopus non abeat partem aniuersariorum. Ad opus etiam uestiarii dono et concedo eisdem canonicis medietatem / decimarum omnium ecclesiarum Canneti et sui termini. Concedo etiam decimas portagii et quintarum et salinarum de Cannet, quas scilicet / dedit dominus rex iam dictis canonicis ad opus uestiarii, decimam portagii de Paracollos, decimam salinarum Montis Acuti, / medietatem decimarum omnium ecclesiarum que sunt in Alarcon, totam decimam omnium ecclesiarum que fundate sunt extra muros / in termino de Alarcon et futuris Deo adiuuante temporibus fundabuntur. Et sicut superius diximus, quoniam contingere solet quod quedam / aldee quandoque sunt istius uille quandoque illius, ex quo semel receperint canonici decimas in ecclesiis nomine termini de Alar-/con ad opus uestiarii, perpetuo abeant et retineant. Et si episcopus uel canonicus ecclesie dederit aliquam hereditatem ad opus refectorii / pro aniuersario suo, totum sit refectorii.

Vt autem donatio mea ualeat et fi rmitatem obtineat, sigilli mei munimine eam roboro / et confi rmo. Si quis uero temerario ausu contra hoc meum factum uenire uel illud infringere adtemptauerit, maledictionem omnipotentis Dei / et beate Genitricis eius et omnium sanctorum incurrat et sit anathema maranatha et cum Iuda

Page 83: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

85

proditore perpetuis fl ammis in inferno / crucietur.

Facta carta mense ianuario, VIIo Xo kalendas febroarii, era Ma CCa XXXIIIa, regnante rege Aldefonso in Castella / et in Toleto et in Extrematura.

Domino Martinus, archie-piscopo residente in ecclesia Toletana. Domino Iohanne de Lara, priore in Concha. / Domino Lobono, Conchensis sedis archi-diacono. Domino Gundisaluuo, Optensis archidiacono. Domino Anselmo, Cannetensi archi-diacono / et etiam domini episcopi cancellario. Domino Bonus Homo, sacrista. Domino Iohanne, precentore. Domino Iohanne, succentore.

Ego, Iohannes, Dei gratia, Conchensis / eccle-sie primus episcopus, Domno Iohanne, eiusdem ecclesie prio-re, cum ceteris canonicis sci-licet: Aldefonso, Cannatensi archidiacono. Bernardo, sacrista. Iohanne, precentore. Domino / Iohanne de Contreras. Domino Roderico de Castro. Domino Martino de Legione. domino Fernando Gundisalui.

Domino Belasio, qui hanc / cartam scripserit, per se et per aliis qui absentes erant instanter presentibus, hanc cartam fi eri precepi. Nos itaque iam dicti ca-/nonici huius donationis et carte teste sumus. Data carta in Paregia.

Page 84: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

86

29

1195, septiembre, 10. Sigüenza.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que concede al cabildo los diezmos reales de Cuenca, Huete, Valeria, Monteagudo y Cañete, con excepción de los pedidos y fonsaderas.

B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 11 v-12 v.C.- Copia simple del s. XIV. A. C. C., I, caja 1, nº. 24, ff .1 r-v. (Olim Caj. 1, Leg. 4, Nº. 52.) D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, ff . 3 v-4 r.E.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, ff . 3 v-4 r.F.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 6 r.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 147-149. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 146-147.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 173. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 78-79.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 10. J. CANOREA HUETE, “La economía”, pp. 33, 34, 42. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 54. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 78. M. E. ESPOILLE DE RUIZ, “La repoblación”, p. 209. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 10. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 314.TRAD.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 156-157.

(Christus, alfa et omega) Intercetera pietatis opera salutare est et / regibus presertim conveniens ecclesias Dei / diligere et honorare, easque propiis tempora-/lium rerum facultatibus locupletari, quatte-/nus per sanctorum intercessiones et merita, / quorum in eisdem ecclesiis celebratur memoria, ac, per deuotas // (f. 11v) preces ministrorum ibidem diuinis obsequiis assidue uacantium, suorum in presenti ueniam consequi consequi (sic) delictorum, atque / in futuro eterne retribuitionis brauium adhipisci mereantur. Ea / propter ego, Aldefonsus, Dei gratia, rex Castelle et Tole-/ti, una cum uxore mea Alienor regina et cum fi lio meo Ferran-/do, diuine pietatis intuitu pro animabus parentum meorum et sa-/lute propia, facio cartam donationis, concessionis et stabilitatis Deo / et Conchensi ecclesie beate Marie et uobis dompno Iohanni, eius-/dem instante episcopo, uestrisque successoribus et vniuerso eius-/dem ecclesie canonicorum capitulo presenti et futuro, perpetuo / ualituram. Dono itaque uobis et concedo decimas omnium red-/dituum regalium de Concha et de Opte et de Valera et de Mon-/teacuto, videlicet, de portaticis, de calumpniis, de quintis, de / agricultura, de uineis, de salinis, de molendinis, de ortis et / de omnibus aliis que in predictis uillis ad regem pertinent, / exceptis petitionibus et fonsaderiis. Preterea dono et concedo uo-/bis predicto canonicorum capitulo decimas portatici et salina-/rum et quintarum de Canneto. Hec omnia prescripta supra-/dicto modo uobis dono et concedo iure hereditario in perpetuum / habenda et irreuocabiliter possidenda; et hec mee donationis, / concessionis et stabilitatis pagina rata et stabilis omni tempore / perseueret.

Si quis uero hanc cartam infringere seu dimi-/nuere in aliquo presumpserit, iram Dei omnipotentis ple-/narie incurrat et cum Iuda Domini proditore infernalibus / mancipetur penis, et insuper regie parti mille libras auri pu-/rissimi in coto persoluat, et dampnum quod uobis uel uocem / uestram pulsanti intulerit dupplicatum restituat.

Facta car-/ta in Segoncia, era millessima ducentessima trigessima tertia, / quarto iduus septembris.Et ego rex Aldefonsus, regnans in Castella / et Toleto, hanc cartam, quam fi eri iussi, manu propia ro- //(f.

12r)boro et confi rmo. /Martinus, Toletane ecclesie archiepiscopus et Hyspaniarum pri-/mas, confi rmat.(col. a) Johannes, Conchensis episcopus, confi rmat. Marinus, Burgensis episcopus, confi rmat. Ardericus,

Palentinus episcopus, confi rmat. Martinus, Oxomensis episcopus, confi rmat. Rodericus, Segontinus episcopus, confi rmat. Gundisaluus, Secobiensis episcopus, confi rmat. Briccius, Placentinus episcopus, confi rmat. Comes Petrus, confi rmat. Comes Ferrandus, confi rmat.

Page 85: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

87

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Tunc temporis uacabant maiordomatus curie regis. Didacus Lupi de Faro, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Gonzalus Roderici, confi rmat. Egidius Gomez, confi rmat. Garsias Ortiz, confi rmat. Gundisaluus

Gomez, confi rmat. Guillelmus Gonzalez, confi rmat. Alfonsus Tellez, confi rmat. Uermundus Petri, confi rmat. Garsias Ezquerra, confi rmat. Didacus Lupi, merinus regis, confi rmat.

Didaco Garsie, existente cancellario. Magister Mica, domini regis notarius, scripsit.

Page 86: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

88

30

1196, enero, 30. [Cuenca].

Carta de donación de Bonus Homo, sacristán de la catedral, al refectorio de los canónigos de una viña de nueve aranzadas más allá del Júcar y un huerto en el Real, con sus casas y palomares, para la fundación de tres aniversarios.

A.- A. C. C., I, caja 1, nº. 25. (Olim C. 3). Pergamino de 450 x 250 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre claro. B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 14 v-15 r.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 79.CIT.: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426; “La economía” p. 37. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 61.

In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Amen. Notum sit uniuersis presentibus ac futuris quod ego dompnus Bonus Homo, Conchensis ecclesie sacrista, / anime mee consulens dono Deo et eius genitrici semper Uirgini Marie [roto] ad opus refectorii uinea illa / quam emi ultra sucharem continentem nouem aranzatas, cui ex una parte adiacet uinea dompni Sancii, archipresbiter, / et ex alia uinea dompni Felicis, sacerdotis, et ex alia uinea Andree de Priego et etiam ortum, qui est in reali cum domibus / et columbaribus; et tam uinea quam ortum, cum introitu et exitu, iure hereditario possindendum; et etiam unam cuparum mearum / maiorem et meliorem omnibus tali tamen conditione.

Ut ego supradictam hereditatem teneant omnibus diebus uite mee postrima at / uiam uniuerse carnis ingressus fuero predicti canonici habeant totalem hereditatem iam dictam iure hereditario sicut / dictu est. Canonici uero tenentur quolibet anno de pacto dum uita mihi comes fuerit facem duo anniuersaria unum pro / animabus parentum meorum et aliud in memoria helemosine superius dicte.

Ego autem in die anniuersarii parentum meorum / teneor predictis canonicis soluere XXti mencales quamdiu uixero. Postrima autem decessero habent pretaxati canonici celebrare / quolibet anno tria anniuersaria uidelicet unum pro anima mea et aliud pro animabus parentum meorum et aliud pro supradicto memo-/riali ut Deus animarum nostrarum misereatur.

Ego autem dompnus Bonus Homo, sacrista, disterminaui supradictam hereditatem / dompno Iohanni, Conchensis ecclesie priori, et misi eum in hereditatem tam in uineam quam in ortum in uoce tocius capituli et / prior eiecit me de hereditate et tandem misit me in eam ut omnibus diebus uite mee teneam eam a canonicis in prestimo-/nio.

Sunt autem testes huius rei: Martinus de Granon. Iohannes de Canaueras. Dompnus Hennecus. Archipresbiter dompnus San-/cius. Iohannes, abbas iudex anno illo. Dompnus Iordan et dompnus Donatus.

Quicumque autem hanc cartam in aliquo uiola-/re presumpserit iram Dei omnipotentis, Patris et Filii et Spiritus Sancti incurrat et habeat partem cum his quibus dominus dicturus est in / die examinationis ite maledicti in ignem eternum qui preparatus est Diabolo et Angelis eius.

Ego itaque dompnus Bonus / Homo, Conchensis ecclesie sacrista, hanc cartam quam ego scribere precepi in Capitulo Cochensium concanonicorum meorum propria ma-/nu roboro et confi rmo. Sunt autem testes roborationis et confi rmationis: Dompnus Iohannes, Conchensis ecclesie prior. Dompnus / Iohannes de Contreras. Dompnus Iohannes de Canaueras. Dompnus Iohannes, scriptor. Garsia Petri. Dompnus Egidius. Petrus Lupi. / Dompnus Assensius. Martinus de Granon. Petrus de Lobinella. Dompnus Dominicus, maior. Dompnus Iohannes, nepos prioris. Dominicus / Petri. Iohannes Dominici.

Facta carta era MªCCªXXXªIIIIª, tercio kalendas febroarii, regnante rege Allefonso in / Castella et in Toleto. Dompno Iohanne, in Concha episcopo existente.

Comite Petro, per manum regis domino Conche. Alcait / munione Sancii. Iudice Iohannes, abbate. Alcaldibus: Blasio de Medina, Dompno Petro, Xemeno de Loranca, / Dominico Garsie, Gomicio Dominici, Dominico Bodali, cum sociis suis. Merino Dominico Saragoza. Saion Guterrio.

Page 87: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

89

Page 88: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

90

31

1196. [Cuenca].

Carta de donación de Gil, canónigo, al cabildo de una casa con su tienda junto a la catedral, y otras cinco tiendas y nueve tablas de carnicería en el matadero con cargo a tres aniversarios.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 1. (Olim Letra A, Nº. 45; Caj. 3, Leg. 10, Nº. 127). Pergamino de 295 x 221 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Regular conservación. B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 13 v-14 r.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 80.CIT.: J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”, p. 426; “La economía”, p.43.

In nomine Domini. Amen. Notum sit omnibus tam presentibus quam futuris quod ego, dompnus Egidius, Conchensis ecclesie canonicus, / do Deo et beate Marie et Conchensibus canonicis pro tribus anniuersariis mei scilicet et patris et etiam matris mee. Illam domum quam habeo / [iuxta] ecclesiam beate Marie quam ego emi a Uitale Undenario cum illa tenda que est prope eam quam ego feci pro anima patris et / matris maeae. Do preterea predictis canonicis pro supradictis anniuersariis illam tendam quam emi a Roberto de Logrono et alias IIIIor tendam / contiguas macello, quas ego emi ab Arnaldo Willelmi del Cau et etiam do predictis canonicis nouem tabulas, quas ego emi in macello iure hereditario, cum /introitu et exitu, sub paccione tali ut omnibus diebus iure mee teneam a predictis canonicis in prestimonio domum supradictam / et VIIIto tabulas.

Illam uero tabulam quam ego iam dudum eis assignaui cum tenda dicta concedo canonicis modo et in / perpetuum ut ipsi recipiant omnes redditus quos inde potuerint habere. Post mortem uero meam sepedictam domum et iam dictas omnes tabulas, / atque supra memoratas tendas recipiant canonici et habeant iure hereditario sicut dictum est.

Canonici uero tenentur modo facere duo anniuer-/saria quolibet anno unum pro anima patris mei et aliud pro anima matris mee, postquam ego decessero tenentur facere tria anniuersaria pro iam dicta / hereditate unum uidelicet ut dictum est pro patre meo et aliud pro matre mea et aliud pro me ut Deus nobis pietate sua dimitat omnia peccata /

Quicumque autem hoc factum in aliquo uiolare presumpserit iram Dei omnipotentis, Patris et Filii et Spiritus Sancti incurrat et dampnetur cum Datan et / Abiron, quos uiuos terra absorbuit.

Facta carta era Mª CCª XXXIIIIª, regnante rege Allefonso in Castella et in Toleto. Dompno / Ihoanne in Conca, existente episcopo.

Comite Petro, per manum regis domino. Alcaiat Munione Sancii. Merino Petro Saragoza. / Saion Guterrio. Iudice Iohanne, abbate. Alcaldibus: Blasio de Medina. Milan de Ombrados. Semeno de Loranca. Dominico Garsia. / Dominico Bodali, cum sociis suis.

Et ego, dompnus Egidius, Conchensis canonicus, misi in iam dicta hereditate; dompnus Iohannes, priorem Conchensis / ecclesie, in uoce tocius Capituli et disterminaui eam sibi coram; Iohanne de Canaueras et dompno Enneco et Garsia Petri; vt autem hoc factum ratum / et inconcussum permaneat in perpetuum hanc cartam, quam ego facere precepi ne aliquid de supradictis obliuioni traderetur siue diminueretur, propia manu in capitulo roboro et confi rmo.

Testes autem roboracionis et confi rmacionis sunt: Dompnus Iohannes, Conchensis ecclesie prior. Dompnus / Bonus Homo, eiusdem ecclesie sacrista. Dompnus Iohannes de Contreras. Dompnus Iohannes de Canaueras. Dompnus Martinus de Granon. Domnus Ennecus. Domnus Iohannes, nepos / prioris. Donpnus Bonus Homo. Domini Petri. Garsia Petri. Petrus Lupi. Dompnus Assensius.

Page 89: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

91

Page 90: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

92

32

1198, abril, 11. Burgos.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que concede a Julián, obispo de Cuenca, y al cabildo las villas de Pareja, con sus aldeas, Huerta de la Obispalía, Abia de la Obispalía, Monteagudo y Paracuellos.

B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 16 r- v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 3 v.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 3 v.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 5 v.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 174-176. A. PAREJA SERRADA, Diplomática arriacense, pp. 191-192.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 161. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 80-81.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, p. 195. J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 12. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, pp. 54, 55. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 70. Y. GUERRERO NAVARRETE, J. M. SÁNCHEZ BENITO, Cuenca en la Baja, p. 67. M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 201. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 24. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 314.

(Christus, alfa et omega) Presentibus et futuris notum sit ac manifestum, quod / ego Aldefonsus, Dei gratia, rex Castelle et Toleti, / una cum uxore mea regina Alienor et cum fi lio / meo Ferrando, facio cartam donationis, concessio-/nis, confi rmationis et stabilitatis Deo et Conchensi / ecclesie beate Marie, et uobis dompno Juliano, eiusdem ins-/tanti episcopo, uestrisque successoribus, perpetuo ualituram. / Concedo itaque uobis et confi rmo Parejam cum suis aldeis, / scilicet, cum Pareiola et Chilaron et Halit et Trasfontanellas et / Tabladiela et aldea dompni Vitalis. Concedo etiam uobis Or-/tam cum omni termino suo, et Auiam cum omni termino / suo, et Montem Acutum et Paracollos, cum redditibus et termi-/nis suis, et hereditatem de Peantes et de Castelleio, et molen-/dina illa que sunt sub molendinis meis in Concha. Hec omnia / siquidem predicta uobis dono et concedo pariter et confi rmo / iure hereditario, in perpetuum habenda et irrevocabiliter inte-/gre et absque diminutione aliqua possidenda.

Si quis uero hanca / cartam infringere presumpsserit, iram Dei omnipotentis plena-/rie incurrat, et regie parti mille aureos in cauto persoluat. /

Facta carta apud Burgis, era millessima ducentesima tri-/gessima sexta, tertio idus aprilis. Et ego, rex Aldefonsus, regnans // (f. 16r) in Castella et Toleto, hanc cartam, quam fi eri iussio, propriis /

manibus roboro et confi rmo.Martinus, Toletane sedis archi-/episcopus, Hyspaniarum primas, confi rmat.(col. a) Marinus, Burgensis episcopus, confi rmat. Aldericus, Palentinus episcopus, confi rmat. Martinus,

Oxomensis episcopus, confi rmat. Gundissalus, Secobiensis episcopus, confi rmat. Jacobus, Abulensis episcopus, confi rmat. Rodericus, Segontinus episcopus, confi rmat. Comes Petrus, confi rmat. Comes Ferrandus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Gundissaluus Roderici, maiordomus curie regis, confi rmat. Didacus Lupi de Faro, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Aluarus Nunii, confi rmat. Guterrius Ferrandi, confi rmat. Martinus Lupi de Valterra, confi rmat.

Rodericus Petri de Villalobos, confi rmat. Osorius Gonzalui, confi rmat. Alfonsus Telli, confi rmat. Guillelmus Gundissalui, confi rmat. Rodericus Petri, merinus regis in Castella, confi rmat.

Didaco Garsie, existente cancellario. Petrus, domini regis notarius, scripsit.

Page 91: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

93

Page 92: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

94

33

1199, abril, 3. Almazán.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que autoriza a Julián, obispo de Cuenca, y a sus sucesores a comprar y recibir posesiones, y confi rma las que ya tuvieran.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 2. Pergamino de 390+65 x 315 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre oscuro. Restaurado. No conserva el sello, sólo lemnisco.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 16 v-17 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 3 v.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 3 v.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 5 v-6 r.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 198-199. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 403.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 161-162, 173. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 81.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, p. 296. J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 12. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 79. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 32. M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 202. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 319.

(Christus, alfa et omega) Presentibus et futuris notum sit ac nanifestum quod ego Aldefonsus, Dei gratia rex Castelle et Toleti, una cum uxore / mea regina Alienor et cum fi lio meo Ferrando, pro remedio anime mee ac salute propia, libenti animo et uoluntate / spontanea, facio cartam concessionis, confi rmationis et stabilitatis Deo et ecclesie beate Marie de Concha et uobis dompno / Iuliano, eiusdem instante episcopo, uestrisque successoribus, perpetuo duraturam. Concedo itaque uobis et confi rmo ut omnes / hereditates quas per omnem diocesim uestram emeritis uel fi delium largitione pro animabus suis seu alio modo acquirere poteritis, / iure hereditario perhenniter habeatis et irreuocabiliter quiete et sine contradictione aliqua possideatis. Et hec mee concessionis, confi rma-/tionis et stabilitatis pagina rata, stabilis at inconcussa omni tempore perseueret.

Si quis uero hanc cartam infringere uel diminuere / presumpserit, iram Dei omnipotentis plenarie incurrat et cum Iuda, Domini traditore, infernales penas sustineat et insuper regie / parti mille aureos in cauto persoluat et damnum quod super hoc uobis intulerit dupplicatum restituat.

Facta carta apud Almazanum, / era Ma CCa XXXVIIa, III die mensis aprilis.Et ego rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam, quam / fi eri iussi, manu propia roboro et

confi rmo.Martinus, toletane sedis archiepiscopus, Hyspaniarum primas, confi rmat.(col. a) Marinus, Burgensis episcopus, confi rmat. Aldericus, Palentinus episcopus, confi rmat. Martinus,

Oxomensis episcopus, confi rmat. Rodericus, Segontinus episcopus, confi rmat. Iacobus, Abulensis episcopus, confi rmat. Gundissaluus, Secobiensis episcopus, confi rmat. Iohannes, Calagurritanus episcopus, confi rmat. Comes Petrus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE. Gundissaluus Roderici, maiordomus curie regis, confi rmat. Didacus Lupi de Faro, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Aluarus Nunii, confi rmat. Petrus Garsie de Lerma, confi rmat. Lupus Sancii, confi rmat. Gomecius

Petri, confi rmat. Alfonsus Telli, confi rmat. Guillelmus Gonzalui, confi rmat. Munio Sancii, confi rmat. Guterrius Diaz, merinus regis in Castella, confi rmat.

Didaco Garsie, existente cancellario. Dominicus, domini regis notarius, scripsit.

Page 93: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

95

Page 94: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

96

34

1199, abril. [Cuenca].

Carta de donación de Bonus Homo, sacristán de la catedral, a su sobrino de unas casas en Cuenca, una heredad en Tribaldos y otros bienes muebles.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 3. (Olim Caj. I señor San Julián; Leg. I, Nº. 15; Caj. 1, Leg. 1). Pergamino partido por abc en su parte superior de 180+30 x 250 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Regular conservación. No conserva el sello. B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 21 v.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 81-82.CIT.: J. CANOREA HUETE, “La economía”, p. 43. J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, I, p. 650; “Repoblación”, p. 197.

In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Amen. Nouerint qui presentem paginam uiderint quod ego, Bonus Homo, Dei misercordia, / Conchensis ecclesie sacrista, dono nepoti meo eiusdemque ecclesie canonico Bonus Homo nomine domos illas quas habeo / in Concha, ante ecclesiam Sancte Marie nominatim inter domum archidiaconi Palentini et inter domum dominici Lazari preterea do ei ui-/neam illam, quam hemi de fechor.

Do etiam ei hereditatem illam quam habeo in termino de Vcles nominatim, in aldea illa que dicitur / Triballo, cum omni apparatu suo et ut expressius loquar, cum domibus, bobus, bestiis omnique superlectili. Do etiam ei CCC / oues maiores unum uas argenteum coclearia sex argentea IIas culcitras.

Hac tantum conditone ut ego totum hoc pos-/sideam omnibus diebus uite mee post mortem meam que supradicta sunt sint illius nepotis mei et ut donatio mea rata / sit et fi rma nullusque eam possit irritare omnia ista do ei et concedo in presentia domini Iulianus, Dei gratia, Conchensis episcopi, se-/dente etiam canonicarum Capitulo uenaribili in presentia domini episcopi.

Hanc donationem nos, Iulianus, Dei gratia, Conchensis ecclesie episcopus, dan-/ti concedimus appositione sigilli nostri recipenti confi rmamus.

Huius donationis sunt testes: Iohannes, Conchensis ecclesie prior. Lobonus, archidiaconi. / Martinus de Granon. Ihoannes de Contreras. Dominicus Dominici. Iohannes de Canaueras.

Era MªCCªXXXªVIIª, mense aprilis.

Page 95: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

97

Page 96: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

98

35

[Siglo XII]

Carta de donación del canónigo Pedro al cabildo de 100 mencales de los 1.000 que le dejó su tío Lupo, primer arcediano de Cuenca, para la compra de tierras con que dotar ciertas festividades religiosas y repara los baños del Júcar, propiedad de la Mesa Capitular.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 4. Pergamino de 170+28 x 165 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta negra. No conserva el sello. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 82.CIT.: J. CANOREA HUETE, “La economía”, p. 48. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El cabildo catedralicio”, p. 323.

Nota: Hemos datado el documento al fi nal del siglo XII por la mención que hace del primer arcediano de Cuenca.

Notum sit tam presentibus quam futuris quod domnus Lupus, primus Conchensis archidiaconus, legauit in testamento suo Deo et canonicis Con-/chensibus mille menkales ex quibus cum Dominicus Petri nepote suo emerent possesiones ut usum fructum quarum predicti canonici pre-/sentes ecclesique deseruientes in diebus dominicis uel aliis precipuis festiuitatibus inter se diuiderent set tunc temporis / nos canonici indigentes pecunia et non habentes unde balnea que habemus in Xucar possent peparari rogauimus / predictum Dominus Petri concanonici cum nostrum ut ipse nobis concederet predictam pecuniam ad opus balnearum et nos / asignaremus ei pro predictis denariis ex quibus possesionibus deberent emi C menkales in nostris posessionibus ubicumque / ipse uellet annuatim. Ipse uero necessitatem et utilitatem ecclesie preindens peticioni nostre adquieuit eligens C menkales / in predictis balneis.

Nos quoque totum capitulum hos C menkallos in iam dictis balneis assignauimus. Ita tamen quod si aliquo / tempore ex ipsis balneis quod absit predicta pecunia non possit haberi de nostro refectorio persoluatur. Set notandum / quod isti C menkales et XXti de duobus tendis que sunt ante ecclesia beate Uirginis quas ipse similiter assignauit sic debent / diuidi . In octobri X menkales in die Simonis et iude in aliis undecim mensibus in kalendis unius cuiusque mensis / X menkales. Hoc etiam est sciendum quod nos canonici promittim quod pecunia ista non expendatur in alios usus set in / predictis diebus annuatim diuidatur et ut hoc ratum sit et fi rmum hanc cartam sigillo nostro comuniuimus.

(Sobre la plica) Donacio Luponi, conchensi arcidiaconi. Mille mencallorum.

Page 97: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

99

Page 98: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

100

36

1200, diciembre, 7. Alarcón.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que concede a Julián, obispo de Cuenca, y a sus sucesores el portazgo de los ganados que pasasen por el castillo de Paracuellos a tierra de moros para ser vendidos.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 5. (Olim Caj. 1, Leg. 1, Nº. 8). Pergamino de 330+55 x 375 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. No conserva el sello, sólo lemnisco.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 22 r- v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 4 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 4 r.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 5 r-6 v.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 227-229. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 404.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 162, 173. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 82-83.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, pp. 295-296. J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 12. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 55. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 78. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 32. J. KLEIN, La Mesta, pp. 172, 173, 175. M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 201. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 24. J. M. NIETO SORIA, “El caracter feudal”, pp. 201, 202; “El equipamiento”, p. 314.

(Christus, alfa et omega) Presentibus et futuris notum sic ac manifestum quod ego Aldefonsus, Dei gratia, rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor / regina et cum fi lio meo Ferrando, statuo, concedo et fi rmiter precipio quod tam fratres quam monachi aut quicumque alii homines / qui ganatum ad terram maurorum duxerint ad uendendum, portaticum domino Iuliano, Conchensi episcopo, et successoribus suis pro castro de Paracollos /

integre et sine diminucione aliqua persoluant. Assimili districte precipio quod si pastores uel aliqui alii homines existentes in / extremo, ganatum aliquem mauris uendiderint, Conchenis episcopo portaticum suum proinde tribuant. Verumptamen, si quis negauerit et / dixerit quod ganatum in extremo non uendidit et probari potuerit quod mentitur, portaticum illud reddat domino Conchensi episcopo dupplicatum. Et hec mee sta-/bilitatis et concessionis pagina rata et stabilis omni tempore perseueret.

Si quis uero hanc cartam infringere uel diminuere presumpserit, iram Dei / omnipotentis plenarie incurrat et cum Iuda, Domini proditore, suppliciis infernalibus subiaceat et insuper regie parti mille aureos in cauto persoluat et dampnum / illatum dupplicatum restituat.

Facta carta in Alarcone, era Ma CCa XXXVIIIa, VII die mensis decembris.Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Castella et / Toleto, hanc cartam, quam fi eri iussi, manu propia roboro et

confi rmo.Martinus, toletane sedis archiepiscopus, Hyspaniarum primas, confi rmat. (col. a) Aldericus, Palentinus episcopus, confi rmat. Martinus, Oxomensis episcopus, confi rmat. Rodericus,

Segontinus episcopus, confi rmat. Gundissaluus, Secobiensis episcopus, confi rmat. Iacobus, Abulensis episcopus, confi rmat. Iohannes, Calagurritanus episcopus, confi rmat. Brictius, Placentinus episcopus, confi rmat. Comes Petrus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Gonzaluus Roderici, maiordomus curie regis, confi rmat. Aluarus Nunii, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Didacus Lupi de Faro, confi rmat. Petrus Garsie de Lerma, confi rmat. Rodericus Diaz, confi rmat.

Lupus Sancii, confi rmat. Gomicius Petri, confi rmat. Alfonsus Telli, confi rmat. Guillelmus Gonzalui, confi rmat. Guterrius Diaz, merinus regis in Castella, confi rmat.

Didaco Garsie, existente cancellario. Dominicus, regis notarius, scripsit.

Page 99: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

101

Page 100: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

102

37

1201. [Cuenca].

Estatuto de Julián, obispo de Cuenca, en el que se establece cómo han de percibir las rentas los miembros del cabildo que participen en los actos litúrgicos de la catedral.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 6. Pergamino de 570+30 x 360 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Mala conservación. Conserva un sello de cera pendiente y un lemnisco.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., I, caja 2, nº. 6. (Olim Caj. 1, Leg. 1, Nº. 5).C.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 22 v-25 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, ff . 7 r-8 r.E.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, ff . 7 r-8 r.F.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 11 v-13 r.

EDIT.: M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, pp. 405-406. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 202-206.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 174. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 83-84CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, pp. 121, 158, 161, 225, 268, 277. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Sellos episcopales”, pp. 138, 147. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El cabildo”, pp. 320, 323. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 34. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 24. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 189, 190.TRAD.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, pp. 269-271. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 202-206.

Page 101: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

103

In nomine Domini. Amen. Placuit domino Iuliano, Conchensis ecclesie episcopo, et eiusdem ecclesie canonicorum Capitulo, quod pro mansionariis habeantur omnes illi canonici qui meliorem mansionem quam habent teneant in Concha. Si aliquis illorum / qui modo mansionarii non sunt uenerit ad ecclesiam ut fi at mansionarius, per medium annum moretur in Concha et sic habeatur pro mansionario et in illo medio anno non habeat uestiarium. Post illum medium annum, si ser-/uierit ecclesie sicut mansionarius, habeat uestiarium. Si quilibet mansionarius tractans propriam utilitatem, uel etiam alienam, cum licentia prioris ab ecclesia se absentauerit, non computetur ei usque ad mensem. Si uero ampliorem mo-/ram fecerit, secundum morem computationem amittat uestiarium, excepta infi rmitatis causa, uel cogente eum necessitate, qua eum excussare debeat iuxta arbitrium prioris et capituli. Delectis qui pro defunctis dantur, / placet omnibus quod quicumque ad obsequium defuncti, quod alio nomine uigilia dicitur, non uenerit, dum tamen sit in uilla, amittat medietatem benefi cii illius lecti qui eum attingit. Si ad processionem et sepulturam non uenerit, / amittat aliam medietatem nisi, accepta licentia a priore, absentie sue honestam excusationem hostenderit in capitulo. Si in uilla non fuerit, lecti benefi cium suum habeat usque ad mensem. Placuit peterea ca-/nonicis omnibus loc[are ui]neas et alias anniuersariorum hereditates ad utilitatem et profi cuum capituli et illas quas modo possident et quas futuris, Deo annuente, temporibus possidebunt, tali conditione uero si canonicus habens / [sub locatione hereditatem anniuersarii, pecuniam quam pro anniuersario debuerit] in uigilia anniuersarii non dederit, alia die reddat eam dupplatam, nec accipiat ullam canonicam portionem, donec eam cum dupplo persoluat./ Et si canonicis hereditatem anniuersarii quem duxerit male incoluerit, post primam correctionem, puniatur iuxta discretionem prioris et maioris et sanioris partis capituli. Canonicus uero hereditatem anniuersarii quam conduxerit sub / constituta locacione, omnibus diebus uite sue possideat et eius usum fructum habeat. Post eius obitum possessio redeat ad canonicos. Nummi autem anniuersariorum siue nummi pene dentur priori, siue maiori / domui anniuersariorum, et diuidantur illi nummi sicut in hac pagina continetur. Anniuersarii quod fuerit LX mencales et amplius, due partes sint uestiarii, tertia sit comestiarii, et ista tertia pars distri-/buatur in die anniuersarii tam canonicis quam porcionariis sicut benefi cium refectorii. Alie due partes rediguntur in uestiarium. Has ergo diuidant canonici manssionarii equaliter inter se. Pene nummi / sint comestiarii. Et horum anniuersariorum quorum reditus ad presens redacti sunt in uestiarium, due scilicet partes, quoniam, ut diximus, tertia pars est comestiarii, statim ponimus hunc numerum: Anniuersarium co-/mitis Amalrich, deciman scilicet salis de Tragazet. Anniuersarium dompni Ioanni, bone memorie Conchensis ecclesie primi episcopi, pro quo dant temporibus istis LVIIIIª menkales. Anniuersarium dompni Gonzaluo de Monteacv-/to pro quo dant tempore isto XªLV menkales et anniuersarium quod dedit dompnus Uermudus, pro quo dant temporibus istis XXXV menkales. Eam uestiarii unum facimus, ita tamen quod medietas menkalium sit uestiarii, medie-/tas comestiarii et in diebus uniuscuiusque anniuersarii distribuatur queque medietas sicut supradictum est. Anniuersariorum quorum reditus fuerit minus LXª menkales, omnes quidem sint comestiarii, et diui-/dantur sicut suprapositum est, preter hec de quibus supra diximus. Si quis sub locatione refectorium receperit, quot diebus non dederit portiones reddat eas dupplatas. Quodcumque pro refectorio se daturum promiserit, / si statuto tempore non dederit, eo tempore transacto, quod promiserit reddat dupplatum et cotidie pignorentur fi deiussores pro capitali et dupplo. Eadem sententia datur pro his qui, sub locatione, uestiarium receperint. / De omnibus benefi ciis communitatis nostre habeant qui fuerint in scolis sicuti haberent si in ecclesia essent. Si tamen de ecclesia mansionarii ad scolas acceserint et qui in peregrinatione fuerint, et qui mansionarii aliquo proprio negotio uel / et Conchense ecclesie ad dominum Papam accesserint, eundo et redeundo et propterea causa negotii moram faciendo, de omnibus benefi ciis qui sunt communitatis, integram porcionem recipiant sicut reciperent si in ecclesia essent. Canonicus uel porcionarius super / proprio negotio uel Conchensis ecclesie appellans ad dominum regem, per mensem communitatis benefi cii integram porcionem recipiat sicut in ecclesia reciperet. Similiter qui ad dominum archiepiscopum appellauerit et qui ad dominum episcopum appellauerit XV / diebus communitatis benefi cium recipiat, dum tamen usquequam tantam moram faciat in expediendo negotio. Canonicus uel porcionarius occasione aliqua exulare coactus, ita quod in Conchense ciuitate habitare non audeat, ubicumque more-/tur, extra scilicet muros Conchensis ciuitatis, communitatis benefi cii integram porcionem recipiat sicut in ecclesia reciperet. Si quilibet mansionarius canonicus uel porcionarius in infi rmitate fuerit positus, uel captiuitate detentur, benefi cii / communitatis integram porcionem habeat, sicuti haberet si in ecclesia esset. Et eos qui cum domino episcopo sunt, mansionarios esse dicimus et, hac ratione, de lectis et uestiario recipiat sicut recipient qui assidue in ecclesia sunt. Pro mansiona-/rio canonico uel porcionario qui decesserit, placuit omnibus canonicis unam integram porcionem dare a die obitus sui usque ad annum. Ita tamen quod dum canonicus uel porcionarius

Page 102: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

104

in infi rmitate positus, testamentum condiderit, eligat quem / uoluerit de canonicis, in cuius dispositione remaneat portio illa ad opus missarum celebrandarum et exeat qui pro canonico uel porcionario defuncto celebrauerit super tumulum defuncti usque ad annum sicut consuetum est. Si intestatus de-/cesserit, detur porcio illa pro missis celebrandis iuxta dispositione prioris et capituli. Assignet preterea infi rmus de proprio, IIIIor aureos alfonsinos pro eisdem missis celebrandis, sit amen habuerit unde et assignatur hec portio pro canoni-/co defuncto usque ad annum de benefi ciis communitatis nostre, scilicet de refectorio, de uestiario et de anniuersariis. Pro portionario defuncto de refectorio et de anniuersariis. Et hanc portionem et IIIIor aureos pro missis / celebrandis de quibus iam diximus, committat infi rmus cuicumque canonicorum committere uoluerit, ut ipse assignet cui uel quibus melius assignandum uiderit. De intestate benefi cio faciat prior cum canonicis sicut iam diximus. Quicumque, / diabolica suggestione, hanc cartam infringere, mutare uel in aliquo diminuere presumpserit sit maledictus et anatematizatus et cum Datan et Abiron quos uiuos terra absorbuit, gehennalibus penis subia-/ceat.

Facta carta sub era Ma CCa XXXVIIIIa, regnante domino rege Alfonso in Castella et Toleto et in omni regno suo. Residente domino Martino, Toletane sedis archiepiscopus et Yspaniarum primate. /

Ego Iulianus, Dei gratia, Conchensis episcopus hanc institucionem, de mandato meo et consensu capituli facta, confi rmo et manu propria subscribo et sigillo meo munio. /

(col. a) Ego, Iohannes, Conchensis prior, subscribo. Ego, Anselmus Cannetensis archidiaconus, subscribo. Ego, Iohannes Contrariis, subscribo. Ego, Martinus de Granon, subscribo. Ego, Belasius, suscribo. Ego, Iohannes Scriba, presbiter, subscribo et confi rmo. Ego, Ennecus, presbiter, subscribo. Ego, Simon, diaconus, subscribo. Ego, Martinus Loboni, subscribo.

(col. b) Ego, Petrus Lupi, subscribo. Ego, Garcia Petri, subscribo. Ego, Iohannes Lara, subscribo. Ego, Ordonius, subdiaconus, subscribo.

(col. c) Ego, Lobonus, Conchensis sedis archidiaconus, subscribo. Ego Iohannes,precentor, subscribo. Ego, Dominicus, Alarconensis archidiaconus, subscribo. Ego, Bonus Homo, sacrista,

subscribo. Ego, Petrus, archipresbiter, subscribo. Ego, Rodericus, subscribo. Ego, Petrus de Uirginis, subscribo. Ego, Egidius, presbiter, subscribo. Ego, Pelagius Guterrius, susbcribo. Ego, Iohannes Dominici, presbiter, subscribo.

Page 103: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

105

Page 104: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

106

38

1202, mayo, 27. [Cuenca].

Carta de donación de Julián, obispo de Cuenca, al cabildo de la heredad de Peantes en término de Huete.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 7. (Olim Caj. I señor San Julián; Leg. I, Nº. 9; Caj. 1, Leg. 1, Nº. 6). Pergamino de 100+25 x 140 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. No conserva el sello, sólo lemnisco.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, f. 25 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 8 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 8 r.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 13 r- v.

EDIT.: M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 408.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 174. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 84.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, p. 282. J. CANOREA HUETE, “La economía”, p. 42. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 57. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 34. M. LOPEZ, Memorias, I, p. 201. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 24.

In Dei nomine. Notum sit presentibus et futuris quod ego, Iulianus, Dei gratia, Conchensis episcopus, dono in / termino de Opte illam hereditatem de Peantes, cum omnibus suis pertinentiis, capitulo ca-/nonicorum Conchensis ecclesie, ad opus scilicet refectorii. Et ut hec mea donatio rata sit et / fi rma et ne aliquis mei successor hac hereditate prefato canonicorum capitulo a / me canonice concessa, aliquius (sic) occasionis intuitu, eosdem canonicos possit spolia-/re, hanc cartam eiusdem donationis et concessionis sigillo meo roboro et confi rmo.

Fac-/ta hac donatione et eiusdem donationis carta VIº kalendas iunii, era Ma CCa XLa.

Page 105: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

107

Page 106: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

108

39

1202, octubre, 25. Cuenca.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que concede al cabildo el diezmo de las rentas reales de las salinas de Tragacete.

B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 25 v-26 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 4 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 4 r.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 6 v. (Data errónea: “Facta charta apud Concham, era 1248, kalendas nouenbris”.)

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 280-282.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 85.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 12. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 55. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 76. M. E. ESPOILLE DE RUIZ, “La repoblación”, p. 209. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 314.

(Christus, alfa et omega) Saluti regum et principum dinoscitur expe-/dire ut, quanto maiori dignitate et potes-/tate munere diuine gratie sunt ornati, / tanto ea que ad opera pietatis et miseri-/cordie pertinent deuocius et studiosius exequi, et ecclesias / ac personas religiosas in quibus Deus maxime honoratur / reuerentia debent et honore pariter preuenire. Igitur, quoni-/am argumentum acquirit fi dei et scrupulum aufert hesita-//(f. 25r)tionis quod litterarum testimonio confi rmatur sigillique ca-/racthere corroboratur, per presens scriptum pateat tam pre-/sentibus quam futuris, quod ego Aldefonsus, Dei gratia, / rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor regina / et cum fi lio meo Ferrando, pro remedio anime mee et paren-/tum meorum necnon et salute propia, facio cartam dona-/cionis, concessionis, textumque fi rmitatis Deo et cathedrali eccle-/sie beate Marie de Concha, et uobis donno Johanne, eidem instanti / priori, uestrisque successoribus, et omnibus canonicis ibidem Deo / seruientibus presentibus et futuris, perhenniter duraturam. / Dono namque et concedo uobis ut ab hac die in antea inte-/gre et sine diminutione aliqua decimam omnium redittu-/um salinarum mearum de Tragazeth, scilicet, tocius salis / uenditionis iure hereditario in perpetuum habeatis et irreuo-/cabiliter possideatis. Et hec mee donationis et concessionis pa-/gina rata omni tempore et stabilis perseueret.

Si quis uero / hanc cartam inff ringeret uel diminuerit, iram Dei omnipo-/tentis plenarie incurrat, et cum Iuda, Domini proditore / suppliciis infernalibus subiaceat, et insuper regie parti mile / aureos in coto persoluat, et dampnum super hoc illatum / dupplicatum restituat.

Facta carta apud Concham, era / millessima ducentessima quadragessima, octauo kalen-/das nouembris. Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Toleto, hanc / cartam, quam fi eri iussi, manu propia roboro et confi rmo. /Martinus, Toletane sedis archiepiscopus, Hispaniarum primas, / confi rmat. (col. a) Julianus, Conchensis episcopus, confi rmat. Aldericus, Palentinus episcopus, confi rmat. Didacus,

Oxomensis episcopus, confi rmat. //(f. 26r) Rodericus, Segontinus episcopus, confi rmat.Gundissaluus, Secobiensis episcopus, confi rmat. Iacobus, Abulensis episcopus, confi rmat. Johannes, Calagurritanus episcopus, confi rmat. Briccius, Placentinus episcopus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNUM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Gundissaluus Roderici, maiordomus curie regis, confi rmat. Comes Ferrandus Nunii, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Rodericus Diaz, confi rmat. Beltrandus Johannis, confi rmat. Ferrandus Johannis, confi rmat. //(f. 26r)

Lupus Sancii, confi rmat. Gomicius Petri, confi rmat. Munio Sancii, confi rmat. Egidius Garsie, confi rmat. Gutterius Diaz, merinus regis in Castella, confi rmat.

Dominicus, domini regis notarius. Didaco Garsie, existente cancellario, scripsit.

Page 107: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

109

Page 108: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

110

40

1203, julio, 21. Almazán.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que dona a Julián, obispo de Cuenca, y al cabildo las Peñas de Peralveche, cerca del Tajo, y les faculta para sacar 60 cahíces de sal anuales de Medinaceli.

B.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, ff . 4 r-v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, ff . 4 r-v.D.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 6 v-7 r.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 311-312. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 85.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, p. 296. J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 12. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 76. M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 202. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 24. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 316. G. PALOMO FERNÁNDEZ, “La catedral”, p. 137.

Nota: Lo que va entre corchetes se ha completado de Julio González, El reino, III. Documentos. 1191-1217, pp. 311-312.

[Chistus, alfa et omega] Per presens scriptum notum sit tam presentibus quam futuris quod ego, / Allefonsus, etcaetera. [Dei gratia rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor regina et cum fi lio meo Ferrando, libenti animo et uoluntate spontanea, pro delictorum uenia consequenda et pro salute propria, facio cartam donationis, concessionis et stabilitatis Deo et Conchensi ecclesie beate Marie, quam ego de nouo construxi, et uobis domnno Juliano, karissimo ac uenerabili amico meo, eiusdem instanti episcopo, uestrisque successoribus, perhenniter ualituram.] Dono nempe ido1 et concedo Pennas meas de Pedraluche, / sitas prope Tagum, cum ingressibus et egressibus suis, iure hereditario / in perpetuum habendas et irreuocabiliter, libere, sine contradicione aliqua po-/ssidendas. Prepterea dono et concedo vobis predicto dompno Iuliano, Conchensi episcopo, et / successoribus vestris vt, pro retinencia de las Pennas et custodiendas viis, ne sal de / Medinacelem vel de suo termino ad meum regnum aff eratur, vbicunque volueritis, / in Medinacelem vel in suis aldeis, sexaginta cafi cies salis de mensura salina-/rum de Boniella ad quam ibidem meum sal venditur vnoquoque anno uobis / liceat emere, et cum aluara de los alamines de Sancto Felice extrahere et vendere. // (f. 4r) Et hec mee donacionis et concessionis pagina rata et stabilis omni tempore perseueret. /

Si quis vero hanc cartam, etcaetera. [infringere uel diminuere presumpserit, iram Dei omnipotentis plenarie incurrat, et cum Iuda, Domini proditore, supplicciis infernalibus suiaceat,] et insuper regie parti mille aureos in cauto persoluat, / et dampnum quod super hoc vobis vel vocem vestram pulsanti intulerit dupplicatum restituat.

Facta carta apud Almaçanum, era Ma CCa XLa prima, XIIo kalendas augusti.[Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam, quam fi eri iussi, manu propia roboro et

confi rmo.Martinus, Toletane sedis archiepiscopus, Hyspaniarum primas, confi rmat(col. a) Aldericus, Palentinus episcopus, confi rmat. Didacus, Oxomensis episcopus, confi rmat. Rodericus,

Segontinus episcopus, confi rmat. Gundisaluus, Secobiensis episcopus, confi rmat. Iohannes, Calagurritanus episcopus, confi rmat. Brictius, Placentinus episcopus, confi rmat. Ferrandus, Burgensis, electus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNUM ALDEFONSI REGIS CASTELLE. Gonzaluus Roderici, maiordomus curie regis, confi rmat. Comes Ferrandus Nunii, alferiz regis, confi rmat.

1 Sic: ideo

Page 109: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

111

(col. b) Aluarus Nunii, confi rmat. Lupus Sancii, confi rmat. Petrus Gonzalui de Marannone, confi rmat. Gomecius Petri, confi rmat. Rodericus Roderici, confi rmat. Egidius Garsie, confi rmat. Guterrius Diaz, merinus regis in Castella, confi rmat.

Dominicus, domini regis notarius. Didaco Garsie, existente cancellario, scripsit.]

Page 110: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

112

41

1203, agosto, 7. Lyon.

Litterae gratiosae de Inocencio III por la que autoriza a los canónigos a recibir benefi cios eclesiásticos.

B.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, ff . 1 v-2 r.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 2 r.D.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 2 v.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 86.

Innocencius seruus seruorum Dei. Dilectis fi liis Decano et Capitulo Conchensis, salutem et apostolicam / benedictionem. Vestre meritis deuocionis inducimur vt vos speciali gratia prosequamur. Hinc / est que nos vestris precibus inclinati auctoritate vel presencium indulgemus ut ad re-/ceptione vel prouisionem alicuius impressionibus seu benefi ciis ecclesiasticis cogi de cetero / per nostras litteras non possitis nisi de hac indulgencia plenam fecerit mencionem. Nulli ergo / omnino hominum liceat, etcaetera. Datum Lugduni VIIº idus augusti, pontifi cati nostri anno VIº.

Page 111: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

113

Page 112: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

114

42

1207, enero, 26. [Cuenca].

Carta de donación de Julián, obispo de Cuenca, al vestuario de los canónigos de la mitad de sus posesiones en Cañete, completando la donación de Juan Yáñez, primer obispo conquense.

B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 26 v-27 r.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, ff . 8 r-v.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, ff . 8 r-v.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 13 r-v.

EDIT.: M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 413.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 174. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 86.CIT.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 57. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 24.

In nomine Sante et indiuidue Trinitatis. Amen. Quo-/nian siquidem patet uniuersis quod uita fi liorum ade-/cotidie abreuiatur, ideo nos propter temporum antiquam / uoluilitatem (sic) helemosine a piis episcopis misericorditer eroga-/te ab eorum mentibus excidant perscripta priuilegia debent / perpetuo iugere. Qua propter nos Julianus, Dei gratia, Conchensis epis-/copus, intuitu Dei, anime nostre consulendo, bono animo ac spon-/tanea voluntate, facimus cartam Conchensibus canonicis dando, / ad eorumdem opus uestiarii, totam et integram medietatem / que ad ius nostrum pertinet Caneti, tam in uilla quam in alde-/is, tam in populato quam in populando, tam in culto quam in / colendo, iure perpetuo. Nos ideo dicimus quod damus eis me-/dietatem, nam dompnus Johannes, noster antecessor bone me-/morie, uiuo et incolume existente ac compote mentis sue, dede-//(f. 26v)rat suprascriptis canonicis aliam medietatem ad opus simi-/liter uestiarii et, hoc modo, nunc ipsi possident omnes reditus / qui ad episcopalem sedem pertinent et pertinebant. Et ne / forte quispiam successorum nostrorum, instinctu diabolico / hanc donationem, a nobis misericorditer illatam, in aliquo ue-/lit infringere nos presentem paginam sigilli nostri munimi-/ne confi rmamus et corroboramus. Quicumque, diabolica pre-/sumptione, hoc priuilegium cassare siue in aliquo diminuere / temptauerit iram Dei Patris omnipotentis et Filli et Spiritus / Sancti acriter incurrat, et cum Datham et Abirom quos vi-/uos terra absorbuit quia nisi sunt irreuerenter contra Moy-/sem caleaneum erigere gehennalibus suppliciis affi ciatur. /

Facta carta mense iannuario, septimo kalendas februarii, era / milessima ducentessima quadragessima quinta. Regnante re-/ge illustrissimo Aldefonso in Castella et Toleti.

Page 113: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

115

Page 114: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

116

43

1207, marzo, 6. Guadalajara.

Concordia entre el cabildo y el concejo de Cuenca, con autorización de Alfonso VIII y mediación de Martín López de Pisuerga, arzobispo de Toledo, y Julián, obispo de Cuenca, acerca de las instancias judiciales a que deben someterse los criados de los clérigos y disfrute de sus derechos forales.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 8. Pergamino de 225+25 x 180 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Mala conservación, ilegible. Conserva un sello de plomo pendiente suelto, un lemnisco y falta otro sello. B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 27 r-28 r.

EDIT.: M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 411. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 206-207.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 86-87.CIT.: B. ALCÁZAR, Vida, virtudes, pp. 305-308. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, Colección diplomática, p. 51, nota 20. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “Monarquía”, p. 147; “El cabildo”, p. 340; “El poder episcopal”, p. 63. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 36. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 27. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 335.TRAD.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 206-207.

Nota: Se ha transcrito de la confi rmación de Alfonso X, Sevilla, 14 de marzo de 1264 (ACC. I. Caj. 6, n 20). La separación de renglones es conforme al documento original.

Notum sit omnibus tam presentibus quam futuris quod pro sedanda controuersia et sedicione maxima que / uertebatur inter canonicos conchenses ex una parte et concilium eiusdem uille ex alia parte, auctoritate / et consensu domni Aldefonsi, regis Castelle, et domni Martini Toletani archiepiscopi, et domini Iuliani, Conchensis episcopi, / talis facta est composicio inter illos, uidelicet, quod homines canonicorum qui suum panem commederint et cum / eis in domibus suis steterint, si homines uille de eis habent querelam pro norte hominis, quod ueniant ad iudicium alcaldo-/rum, et pro furto quo deis demandent, et pro muliere forciata et quebrantamento de domo. / Et eciam, si homo canonici, qui cum canonico steterit, hereditatem habuerit pro qua pectare debeat pro omnibus / respondeat ad iudicium alcaldorum. Et pro aliis rebus, si querelam de eis habuerint, uadat / ad suum decanum et suos canonicos et inde ad episcopum. Et istis, quando fi rmauerint testes sui, non respondeant ad / reptum, et quando homines uille eis fi rmauerint, et similiter testes isti hominum uille non respondeant / ad reptum. Tamen, quamuis habeant iuguerium, aut pastorem, aut ortolanum, aut molinerum, / aut alium hominem, exceptis supradictis, illi ueniant ad iudicium alcaldorum, et sicut homines uille / suos homines excusauerint de pecto, sic excusent canonici homines suos de pecto. Et quando querelam / habuerint, quod non decimant bene, ille, de quo querelam habuerint quod fi deliter non decimauit, iuret / per suam cabezam quod fi deliter decimauit et se partant de illo. Quando autem clericus querellant / habuerit de laico quod percussit eum, aut de sacrilegio, si fuerit de la uilla, cognominent octo / de sua collatione et iuret cum quattuor, et si fuerit de aldea, cognominent similiter / octo et iuret cum quattuor ex illis qui non sint baraiados. Homo canonici, postquam fuerit pechero / possit esse alcaldus, aut iuratus, aut possit tenere portellum sicut alius uicinus de Concha. Et / si aliquis homo de Concha causam habuerit cum clerico in qua apellatum sit ad episcopum uel archiepiscopum, uterque / tenentur uenire ante episcopum uel archiepiscopum. Similiter si clericus causam habuerit cum laico in / qua appellatum sit ad regem, uterque tenentur ue/nire ante regem. Et ut presens pagina / fi rmius robur obtineat, dominus Aldefonsus, Dei gratia rex Castelle, et domnus Martinus, toletanus archiepiscopus, et Iulianus Conchensis / episcopus, sigilla sua huic carte preceperunt apponi.

Facta carta apud Guadalfaiaram, era Ma CCa XLa / quinta, sexta die marcii.

Page 115: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

117

Page 116: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

118

44

[1207, marzo, 9] Pinilla [de Jadraque] aldea de Atienza.

Concordia entre el cabildo y los clérigos de las parroquias de la ciudad de Cuenca y sus aldeas, sobre el reparto de ciertas rentas eclesiásticas.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 9. (Olim C. 1, Leg. 1). Pergamino partido por abc en su parte superior de 255+25 x 255 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Restaurado. De los tres sellos que tuvo, sólo conserva un lemnisco.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 29 v-31 r.

EDIT.: M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, p. 412.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 87.CIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, I, p. 479. M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere Pater”, pp. 36, 37, 128. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 334; “El intervencionismo”, p. 48.

Nota: La data cronológica se ha tomado de una nota al dorso del siglo XVII.

Notum sit tam presentibus quam futuris quod de controuersia que uertebatur inter canonicos conchenses et clericos parrochiales eiusdem ciuitatis et clericos aldearum eiusdem uille, partes ambae spontanea / uoluntate conuenerunt ut in eo statu essent et illas consuetudines obseruarent quas obseruauerunt a tempore quo fuit factus dominus Iulianus, Conchensis episcopus: videlicet, quod de primiciis quas petebant ca-/nonici non habeant ex eis partem aliquam, idem de oblationibus mortuorum. Tercio quod non ueniant ad catedralem ecclesiam ad baptizandum. Quarto, quod confratria remaneat in eo statu in quo fuit et capitulum / similiter maneat. Et mensuras quas dare consueuerant clerici parrochiales a modo non dent. Et canonici qui nunc habent porciones in ecclesiis parrochialibus in uilla uel in aldeis, eas pacifi ce in sua / uita habeant et percipiant. Set de cetero non per uiolenciam ser amore uel gratia, si potuerint, obtineant. De eo quod archidiaconus Conchensis domnus Lupus petebat a clericis parrochialibus et consueuit per-/cipere tres mencallos singulis annis nomine cathedratici, conuenit cum eis, quod de cetero non dent ei nisi duos, tercio remisso, prestitis sibi ducentis aureis pro hac remissione qui debeat conuenire / in utilitatem ecclesie. Item conuenerunt quod quando archidiaconus ad aliquam ecclesiam iuerit ad procurationem recipiendam, recepta procuratione recedat in pace, nisi aliquis gratis sibi dare uolu-/erit. Et si ecclesia una non possit sibi suffi cere, adiungat unam uel plures que sine inmoderato grauamine possint hac procurationem sustinere. Item in festo Assumptionis beate Marie et in festo / Purifi cationis, tam in vigilia ad uesperas, quam in die ad missam, ueniant clerici parrochiales uille ad cathedralem ecclesiam, non celebratis missis in parrochialibus ecclesiis. Item dominus / Iulianus, Conchensis episcopus, intuitu Dei et remissione peccatorum suorum, de illis quinque mencallis quos nomine cathedratici annuatim consueuit recipere a parrochialibus clericis uille Conche et eiusdem / uille aldearum unum mencallum remisit. Item, placuit domino episcopo et canonicis quod si forte aliquis in aliquo delicto teneatur episcopo uel canonicis uel alicui persone quod non pertineat ad ius / ecclesiasticum, non propter hoc ecclesia supponatur interdicto. Set ipse debitor et iudex et alcaldes interdicantur, doner querulo satisfi at. Item si ecclesia fuerit uiolata in uilla, datis fi deiusso-/ribus standi, mandato episcopi uel eius uicarii ab archidiacono uel archipresbitero restauretur absque ullo grauamine. Si uero in aldeis ecclesia fuerit uiolata, ab archidiacono uel / archipresbitero restauretur et procuratio ei detur. Si procurationem noluerit recipere numquam pro eam aliquid ei detur. Et si talis fuerit uiolator de quo non possint habere fi deiussores, absque / omni grauamine, etiam procurationis, ecclesia restauretur. Item, si aliquis clericus fuerit accusatus de aliquo crimine uel criminibus ab aliquo uel ab aliquibus, datis fi deiussoribus, celebret et benefi cium / percipiat usque dum fuerit crimen probatum et ipse fuerit condempnatus. Item in porcionibus dandis, talem modum et mensuram habeat dominus episcopus quod et ecclesia possit bene / sustinere et clerici fi lii ipsius ecclesie non multum inde grauentur. Item nemo clericorum parrochialium cogatur panem uel uinum uel aliud domini episcopi siue archidiaconi uel archipresbiteri / siue canonicorum percipere uel custodire. Item si altare de nouo hedifi catum fuerit in ecclesia in qua diuina iam celebrata fuerunt, sine omni grauamine restauretur si fuerit in uilla. / Si uero fuerit in aldeis restauretur

Page 117: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

119

et procuratio detur restauratori. Item, si forte tota ciuitas fuerit interdicta, capella catedralis ecclesie simili modo sit interdicta. Set tamen ia-/nuis clausis ibi diuina celebrentur et canonici et clerici qui non fuerint interdicti ibi recipiantur et diuina offi cia audiant. Omnia autem que predicta fuerunt, siue inter episcopum et / clericos parrochiales, siue inter canónicos et eosdem clericos parrochiales.

Facta et roborata sunt consensu et auctoritate predicti episcopi Conchensi domini Iuliani et canonicorum conchensium / et clericorum parrochialium siue uille siue aldearum, ita quod nec ipsi nec eorum successores con[tra] ista que dicta sunt aliquid facere uel temptare [ualeant et hec carta ut / magis] sit confi rmata, corroborata et plus habeat auctoritatis ita quod non possit infringi, apposita [sunt sigilla domini Aldefonsi, regis Castelle, et domni] / Iuliani, Conchensis episcopi, et eorundem canonicorum conchensium.

Facta carta apud Penellam, aldeam de Atencia, [era millesima ducentessima quadragessima quinta, nona die mensis marcii.]

119

mensis marcii.]

Page 118: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

120

45

1208, diciembre, 14. Cuenca.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que concede a García Ruiz, obispo de Cuenca, y al cabildo sus posesiones de la hoz del Júcar, excepto los molinos, y las décimas de las viñas de Alcocer.

C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 4 v.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 4 v.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 7 r.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 459-460. M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 208-209.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 88.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 13. J. CANOREA HUETE, “La economía”, pp. 38, 39, 52. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 55. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 79. J. P. MARTIR RIZO, Historia, pp. 149-150. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 29. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 315.TRAD.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 208-209.

Nota: Lo que va entre corchetes se ha completado de Julio González El reino, III, pp. 459-460.

[(Christus, alfa et omega)] Quoniam eaque a regibus et principibus terrarium etcaetera [in helemosinam largiuntur literis debent memorie comendari, ne post diuturnitatem temporis obliuioni tradantur. Idcirco per presens scriptum, tam presentibus quam futuris, notum sit ac manifestum quod ego Aldefonsus, Dei gratia rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor regina et cum fi liis meis Ferrando et Henrico, libenti animo et uoluntate spontanea, pro remedio anime mee et parentum meorum, necnon et salute propria,]facio cartam donationis, / concessioins, confi rmationis et stabilitatis, vobis dompno Garsie, Conchensi ecclesie / instanti electo, vestrisque successoribus, et uniuerso eiusdem ecclesie canonicorum capitulo / presenti et futuro, perhenniter valituram. Dono itaque vobis quicquid habeo vel habere / debeo in foz de Xucar de Concha, vineas, ortos, arbores, aquas et omnia ad me perti-/nentia in predicta foz, exceptis molendinis. Dono et vobis et concedo decimas vinearum mearum / de Alcocer, vt hec omnia supradicta in perpetuum habeatis et irreuocabiliter sine contradicione ali-/qua perpetuo possideatis.

Si quis vero hanc cartam, etcaetera [infringere uel diminuere ausu temerario in aliquo presumpserit, iram Dei omnipotentis plenarie incurrat, et cum Iuda proditore Domini infernalibus suppliciis subiaceat], et regie parti mille aureos in / cauto persoluat, et dampnum vobis super hoc illatum restituat duplicatuum.

Facta carta apud Concham, / era Ma CCa XLa VIa, [rege exprimente], XIIIIa die mensis decembris. /[Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam, quam fi eri iussi, manu propia roboro et

confi rmo.(col. a) Rodericus, Segontinus episcopus, confi rmat. Gonzaluus, Secobiensis episcopus, confi rmat. Petrus,

Abulensis episcopus, confi rmat. Iohannes, Calagurrensis episcopus, confi rmat. Garssias, Burgensis episcopus, confi rmat. Briccius, Placentinus episcopus, confi rmat. Tellius, Palentinus, episcopus, confi rmat.

(Signo rodado)(Cruz) SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.(Cruz) Gonzaluus Roderici, maiordomus cuerie regis, confi rmat. Aluarus Nunii, alferiz regis, confi rmat. (col. b) Didacus Lupi de Faro, confi rmat. Rodericus Didaci, confi rmat. Ferrandus Garssie, confi rmat.

Guillelmus Gonzalui, confi rmat. Rodericus Garssie, confi rmat. Suerius Telli, confi rmat. Garssias Roderici, merinus regis, confi rmat.

Dominicus, domini regis notarius, abbas Vallisoleti. Didaco Garsie existente cancellario, scribi iussit.]

Page 119: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

121

Page 120: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

122

46

1208. [Cuenca].

Carta de revocación de Fernado González, canónigo, de lo entregado al monasterio de Monsalud; además hace donación al cabildo de varias posesiones en Cuenca y en la aldea de Mohorte con cargo a un aniversario por su alma y la de sus padres.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 11. (Olim Letra C, Nº. 19; Cajón 3, Leg. 10, Nº. 128 bis). Pergamino partido por abc en su parte inferior de 100 x 230 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre oscuro. Regular conservación.

REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Documentos medievales”, pp. 319-320. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 88-89.CIT.: J. CANOREA HUETE, “La economía”, p. 37. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 61.

In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Ego, Ferrandus Gundisalui, Conchensis ecclesie canonicus, donationem hereditatis mee quam feci monasterio Montis Salutis cum consilio Iohannes, uenerabilis Conchensis episcopi, reuoco ac / huius donationis instrumentum quod propriiis1 notaui manibus, casso et infi rmo hereditatem iam dictam diuisim ut infra in presenti declaratur pagina, dono conchensi ecclesie et coneeos vi-/neam quam emi a Micahlele2 Tullionis et hereditatem cum domo quam habeo in Monfort, in el Valle, uno et X annuatim Nunnus de Fructu dicte hereditatis de Monfort ex-/ceptis, quos decanus uel siquis anniuersariorum maiordomus extiterit, die Sancti Martini VI tamen pauperibus distribuat, verum inde sibi denariis VI in pintancia3 retentis, pro anni-/uersario meo asigno.

Prelibata ecclesia uineam suprapositam me uiam uniuerse carnis ingresso, nullo obstaculo ipsi retineat mediante prefatam uero hereditatem fi nibus regundis consanguineus / meus nominate ecclesie portionarius in uita sua cum sequenti possideat distinctione. Si post meum obitum ipse fi nibus regundis per X annos uixerit et hereditatem dictam sibi retinere uoluerit X persoluat men-/callos fi delissime custodie ecclesie annuatim pro quibus fi nibus regundis cum consilio samoris partis capituli hereditatem aliquam emat in Monfort que pro anniuersario meo addatur hereditati superius memorate, quas / si predictus fi nibus regundis a X annis in antea sibi metus retinere uoluerit in uita sua absque pensione aliqua inconcusse possideat et quiete, uerum tamen hoc excepto, quod de fructu hereditatis uel red-/ditu; mencallis et iam dicti denarii ab eodem fi nibus regundis die prescripte sollempnitatis ut superius ponitur persoluantur die ultimo uite sue clauso.

In pace hereditas ad ecclesiam redeat ut est dictum vineam / autem quam a Micahele Petri et dompna Toda, eiusdem uxore, comparaui altari Beate Marie asigno ut ab eiusdem redditu quedam lampas nocte et die coram sacro altari semper accensa, suffi ci-/enter parari possit, uno mencallle excepto quem in pintancia4 tesaurarius sibi percipiat annuatim, si aliquiquid residuum fuerit pro incensu tribuatur. Hanc tamen uineam per triennium fi nibus regundis habeat sepedictus transacto / triennio ab ipso fi nibus regundis bene culta ad altare redeat ut est scriptum, domos insuper quas in corpore Conchensis ciuitatis habeo pro duobus parentum meorum anniuersaris non in simul sed singulariter celebrandis / asigno predictas autem domos fi nibus regundis antedictus.

Sic in uita sua possideat, quod die anniuersarii patris mei VI mencalles et die matris mee anniuersarii IIIIor soluat canonicis prout decet. Ipso et enim defun-/cto, easdem domos ecclesia quiete sibi uendicet et submitat.

Facta donatione et donationis carta sub era Mª CCª XLª VI. Huius donationis testes: Dominicus, Conchensis ecclesie decanus. Iohannes, Conchensis archidiaconus.

Aldefonsus, Cannetensis ar-/chidiaconus. Petrus, precentor. Iohannes, tesaurarius. Iohannes, magister scolarum. Petrus de Burgis. Bernardus, capellanus. Petrus de Yliescas. Iohannes Dominici. Iohannes Dominici, quondam Optensis archipresbiter. Petrus de Lobiniela. Iohannes, capellanus. Dompnus Bermudius. Iohannes de Calandria. Fernandus Petri. / Petrus Iohannis. Fernandus. Martinus de Granon. Garsia Petri. Dompnus Simon. Petrus Lupi. Assensius Ciprianus. Sancius, Conchensis archipresbiter. Martinus Lupi et alii qui erant in Capitulo.

Page 121: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

123

Misi insuper Dominicus, decanum loco Capituli, ad uotem tocius hereditatis / quam in termino Conche habeo, scilicet predictarum uinearum et hereditatis de Monfort cum domo, in sepedictas domos.

Presentibus testibus: Iohanne, tesaurario. Martino de Granon. Iohanne Dominici. Cipriana. Iohanne de Calan-/dria. Fernando Petri. Michaele Enneci. Micahele Iohannis. Romano. Petro Guerra. Dompno Didaco. Patre Fernandi.

1 El escribano corrige el texto añadiendo un punto debajo de la grafía sobrante.2 El escribano corrige el texto añadiendo un punto debajo de la grafía sobrante.3 El escribano corrige el texto añadiendo un punto debajo de la grafía sobrante.4 El escribano corrige el texto añadiendo un punto debajo de la grafía sobrante.

Page 122: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

124

47

1210, enero, 20. Moratalaz.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que regula las penas de los que causen daño a los canónigos y porcionarios de la catedral, y manda que los pleitos interpuestos por los legos sean vistos ante el deán y el obispo.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 12. (Olim Letra B, Nº. 2; C. 1, L. 5, Nº. 61). Pergamino de 340+45 x 400 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre semioscuro. Sello de plomo pendiente. B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 33 r-v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, f. 4 v.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, f. 4 v.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, f. 7 r.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 509-510.REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 89.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 13. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “Monarquía”, p. 147.

(Christus, alfa et omega) Per presens scriptum notum sit omnibus tam presentibus quam futuris quod ego Aldefonsus, Dei gratia, rex Castelle et Toleti, / una cum uxore mea Alienore regina et cum fi liis meis domno Ferrando et domno Henrico, libenti animo et uoluntate spontanea, fa-/cio cartam securitatis, confi rmationis et stabilitatis uobis canonicis et porcionariis ecclesie Sancte Marie Conchensis, presentibus et futuris, / perhenniter ualituram. Mando itaque quod nullus sit ausus aliquem canonicum uel porcionarium predicte ecclesie percutere uel manus uiolentas in eum / inicere. Et, si quis aliquem canonicum uel porcionarium predicte ecclesie interfecerit uel lisiauerit, erit iusticiatus, sic quod corpus non ualeat ad auer nec auer ad corpus, / et amittet proinde quicquid habuerit. Et si aliquis parentum illius uel alius quilibet eum defenderit, uel non ceperit eum si capere poterit, penam quam ipse ha-/bere debebat sustineat, et si inueniri non potuit exiet de regno meo pro aleuoso, nisi canonicus uel porcionarius tale quid comiserit pro quo dignus sit mor-/te. Canonicus uel porcionarius, si aliquis laycus de eo querelam habuerit, respondeat ante suum decanum et deinde ante suum episcopum.

Si quis uero hanc cartam in-/fringere uel diminuere in aliquo presumpserit, iram omnipotentis Dei plenarie incurrat et regie parti mille aureos in cauto persoluat, et danum super hoc illatum / restituet duplicatum.

Et ego, rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam, quam fi eri iussi, propria manu roboro et confi rmo.

Facta carta apud Moratalfaz, / era Ma CCa XLa VIIIa, XX die ianuarii.Rodericus, Toletane sedis electus, Yspaniarum primas, confi rmat.(col. a) Gundisalus, Secobiensis episcopus, confi rmat. Iohannes, Calagurritanus episcopus, confi rmat.

Garsias, Burgensis episcopus, confi rmat. Rodericus, Segontinus episcopus, confi rmat. Petrus, Abulensis episcopus, confi rmat. Briccius, Placentinus episcopus, confi rmat. Garsias, Conchensis electus, confi rmat. Tellius, Palentinus electus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Gonzaluus Roderici, maiordomus curie regis, confi rmat. Aluarus Nunnii, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Didacus Lupi de Faro, confi rmat. Comes Farrandus, confi rmat. Rodericus Didaci, confi rmat. Lupus

Didaci, confi rmat. Suerius Telli, confi rmat. Nunnius Petri, confi rmat. Rodericus Roderici, confi rmat. Garsias Roderici, merinus regis in Castella, confi rmat.

Dominicus, domini regis notarius, Abbas Vallisoleti. Didaco Garsie, existente cancellario. Dominico Aluari, subnotario scribere iussit.

Page 123: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

125

Page 124: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

126

48

1210, noviembre, 4. [Cuenca].

Carta de donación de García Ruiz, obispo de Cuenca, al refi tor de la mitad de los préstamos de los canónigos cuando fallezcan y de la mitad de las rentas de las iglesias de Uclés, La Zarza, Santa Cruz y Belmonte; y autoriza a los que mueran entre Navidad y san Miguel a testar los frutos de los préstamos del año, heredando el cabildo y la fábrica de la catedral la parte no testada.

B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 32 r-v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, ff . 8 v-9 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, ff . 8 v-9 r.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 14 r-v.

EDIT.: M. RIVERA GARRETAS, La encomienda, p. 272.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, p. 166. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 89-90.CIT.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 57. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El cabildo”, p. 320. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 30.

Quoniam gesta hominum elapsu temporis citius ela-/buntur, idcirco eorum acta in scriptis redigi solent ne / post contractum processu temporis obliuioni tradantur. / Inde est quod nos Garsie, Dei gratia, Conchensis episcopus, benignamente, / spontanea uoluntate cartam donacionis et confi rmationis damus / et concedimus dilecto in Christo et uenerabili conuentui canoni-/corum Conchensium, quod medietatem omnium prestimoniorum / quae dilectus fi lius noster Lupus, Conchensis archidiaconus, in / Concha et in suis aldeis hactenus fuit assecutus, nec non et / medietatem eorum que magister Geraldus habet in ecclesia / Beati Nicholay de Concha omniumque aliorum canonicorum in / Concha et in suis aldeis tam populatis quam populandis pres-/timonia habentium, damus inquam post obitum eorum ad usus / Conchensis refectorii perpetuo habendam. Concedimus insuper medietatem omnium ecclesiarum de Vcles et eius termini tam / populatarum quam populandarum, medietatem etiam omnium / ecclesiarum que modo sunt prestimonia, post obitum canonico-/rum easdem ecclesias possidentium; et insuper damus et conce-/dimus ecclesias de La Sarza et de Sancta Cruz et de Belmont / ad usus similiter eiusdem refectorii perpetuo possidendam. Cum / enim contigerit aliquem canonicorum conchensium mori a die / Natiuitatis usque ad festum sancti Michaelis, libere ei / concedimus quod de medietate fructuum prestimoniorum presentis / anni testetur cuicumque uoluerit, dum tamem honestis perso-/nis uel locis nisi fuerit debitis obligatus. Si ere alieno forte / fuerit obligatus, de medietate fructuum prestimoniorum pre-/sentis anni debita exoluat, et si medietas iam dicta non suf-/fecerit, exoluat debita de altera medietate. Et si utraque non //(f. 32r) suff ecerit, tam de refectorii portione quam uestiarii predicta deb-/ita exoluat. Et si quid inde residuum fuerit, in annali defunti con-/uertatur. Si forte nullis fuerit debitis obligatus, medietatem pres-/timoniorum solummodo testetur, dum tamen honestis uel locis / ubicumque uoluerit. Altera uero medietas que remanet, refecto-/rio et Conchensis ecclesie fabrice per médium diuidatur.

Facta carta pridie nonas nouembris, sub era milessima ducentes-/sima quadragessima octaua. Ego Garsie, Conchensis episcopus, con-/fi rmo et sigilli mei munimine roboro.

Page 125: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

127

Page 126: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

128

49

1211, julio, 6. Huete.

Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que concede a García Ruis, obispo de Cuenca, y a sus sucesores cuatro yugadas de año y vez en su serna del carrizal de Yémeda.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 13. (Olim Caxón 1, Leg. 5, Númº. 61). Pergamino de 270+30 x 270 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Regular conservación. No conserva el sello, sólo lemnisco.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 42 r- v.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, III, pp. 538-540REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 162, 174. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, p. 90.CIT.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, p. 55. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 79. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, p. 29. J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”, p. 315.

(Christus, alfa et omega) Quoniam ea que a regibus et princibus terrarum in helemosinam largiuntur litterarum debent tenaci memorie conmendari, / ne post diuturnitatem temporis obliuioni tradantur. Iccirco per presentem paginam tam presentibus quam futuris / notum sit ac manifestum quod ego Aldefonsus, Dei gratia, rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienore regina / et cum fi liis meis Ferrando et Henrico, libenti animo et uoluntate spontanea, pro remedio anime mee et parentum meorum / necnon et salute propria, facio cartam donationis, concessionis, confi rmationis et stabilitatis Deo et uobis domno Garsie, instanti / Conchensi episcopo, uestrisque successoribus, perpetuo ualituram. Dono itaque uobis et concedo quatuor iugatas hereditatis ad anni / uicem in serna mea del carrizal de Yemeda, iure hereditario in eternum habendas et irreuocabiliter sine contradictione aliqua perpetuo possiden-/das, ad faciendum inde quicquid uolueritis, dando, uendendo, concambiando, impignorando seu quidlibet aliud faciendo.

Si quis uero hanc cartam / ausu temerario in aliquo presumpserit diminuere uel infringere, iram Dei omnipotentis plenarie incurrat, et cum Iuda, Domini proditore / suppliciis infernalibus subiaceat, et regie parti mille aureos in cauto persoluat, et dampnum uobis super hoc illatum restituat dupplicatum./

Facta carta apud Opte, era Ma CCa XLa VIIIIa, VIa die mensis iulii. Et ego, predictus rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam, / quam fi eri iussi manu propria

roboro et confi rmo./Rodericus, Toletane sedis archiepiscopus, Hyspaniarum primas, confi rmat./(col. a) Rodericus, Segontinus episcopus, confi rmat. Iohannes, Calagurritanus episcopus, confi rmat.

Melendus, Oxomensis episcopus, confi rmat. Petrus, Abulensis episcopus, confi rmat. Briccius, Placentinus episcopus, confi rmat. Tellius, Palentinus electus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNVM ALDEFONSI REGIS CASTELLE.Gonzaluus Roderici, maiordomus curie regis, confi rmat. Aluarus Nunii, alferiz regis, confi rmat. (col. b) Didacus Lupi de Faro, confi rmat. Comes Ferrandus, confi rmat. Rodericus Didaci, confi rmat. Aluarus

Didaci, confi rmat. Ferrandus Garsie, confi rmat. Garsias Roderici, merinus regis in Castella, confi rmat.Petrus Poncii, domini regis notarius. Didaco Garsie, existente cancellario. Petro scriptori scribere iussit.

Page 127: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

129

Page 128: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

130

50

1214, noviembre, 21. Pareja. Privilegio rodado de Alfonso VIII por el que dona a García Ruiz, obispo de Cuenca, y a sus sucesores el castillo de Paracuellos, con sus términos y pertenencias, la heredad del carrizal de Yémeda y los molinos entre Huércemes y el dicho carrizal.

A.- A. C. C., I, caja 2, nº. 14. (Olim Letra H, Nº. 17; Caj. 1, L. 3, Nº. 23). Pergamino de 340+30 x 295 mm. Minúscula diplomática. Latín. Tinta ocre. Mala conservación, prácticamente ilegible. No conserva el sello, sólo lemnisco.B.- Copia autorizada del s. XVIII. A. C. C., III, Inventarios, leg. 74, exp. 9, ff . 34 v-35 v.C.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 717, ff . 4 v-5 r.D.- Copia simple del s. XV. A. C. C., III, Libros, nº. 718, ff . 4 v-5 r.E.- Copia simple del s. XVI. A. C. C., III, Libros, nº. 719, ff . 7 r-v.

EDIT.: J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, El reino, IIII, pp. 620-621. A. PAREJA SERRADA, Diplomática arriacense, pp. 233-234.REG.: M. LÓPEZ, Memorias, I, pp. 162, 174. REG.: F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo, pp. 90-91.CIT.: J. BERMEJO DÍEZ, La catedral, p. 14. J. CANOREA HUETE, “La economía”, p. 38. F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”, pp. 55, 56. J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”, p. 79. M. E. ESPOILLE DE RUIZ, “La repoblación”, p. 212. T. MUÑOZ Y SOLIVA, Noticias, pp. 29-30. J. M. NIETO SORIA, “El caracter feudal”, p. 202; “El equipamiento”, pp. 315, 316.

(Christus, alfa et omega) Per presens scriptum tam presentibus quam futuris notum sic ac manifestum quod ego, Aldefonsus, / Dei gratia, rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienorr regina et cum fi lio meo domno Henrrico, / libenti animo et uoluntate spontanea, pro remedio anime mee et parentum meorum necnon et salute propria, / facio cartam donationis, concessionis, confi rmationis et stabilitatis Deo et ecclesie Sancte Marie Conchensis cathedralis,/ et uobis domno Garsie, eiusdem ecclesie instanti episcopo, uestrisque successoribus, perpetuo ualituram. Dono itaque uobis et concedo / castellum de Paracollos ad populandum, cum ingressibus et egressibus, cum montibus, nemoribus, aquis, riuis, pratis, pascuis / et defesis, et cum omnibus pertinenciis et terminis suis, sicut eos determinauerint archidiaconus domnus Lobon et Iohannes de Eulalia et Dominicus Aluari / et Michael Dominici, ad eos determinandos a me dati. Dono etiam uobis et concedo hereditatem meam de Cannizar de Yemeda, illam, scilicet, quam ad / opus mei retinui. Dono quoque uobis molendinum illud quod est in la foz, inter Guermezez et predictum Cannizar de Yemeda, quod tenuerit Gonzaluus / de Burgis. Dono in qua uobis hec omnia predicta, ut ea iure hereditario in eternum habeatis et irreuocabiliter sine contradictione aliqua perhen-/niter possideatis, ad faciendum inde quicquid uolueritis, dando, uendendo, concambiando, impignorando seu quidlibet aliud faciendo.

Si quis uero / hanc cartam infringere uel diminuere in aliquo presumpserit, iram Dei omnipotentis plenarie incurrat, et cum Iuda, Domini proditore, penas / infernales sustineat, et regie parti mille aureos in cauto persoluat, et dampnum uobis super hoc illatum restituat dupplicatum.

Facta carta / apud Pareiam, era Ma CCa LIIa, XXIa die nouembris, IIIo uidelicet anno quo ego, predictus rex Aldefonsus, Almiramomeninum regem de Marrocos apud / Nauas de Tolosa campestri prelio superaui, non meis meritis sed Dei misericordia et meorum auxilio uassallorum.

Et ego rex Aldefonsus, regnans in Castella / et Toleto, hanc cartam, quam fi eri iussi, manu propia roboro et confi rmo.

Rodericus, Toletane sedis archiepiscopus, Yspaniarum primas, confi rmat./

Page 129: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

131

(col. a) Rodericus, Segontinus episcopus, confi rmat. Melendus, Oxomensis episcopus, confi rmat. Iohannes, Calagurritanus episcopus, confi rmat. Tellius, Palentinus episcopus, confi rmat. Mauricius, Burgensis electus, confi rmat. Dominicus, Abulensis electus, confi rmat. Dominicus, Placentinus electus, confi rmat.

(Signo rodado)SIGNUN ALDEFONSI REGIS CASTELLE. Gonzaluus Roderici, maiordomus curie regis, confi rmat. Aluarus Nunni, alferiz regis, confi rmat.(col. b) Didacus Lupi de Faro, confi rmat. Rodericus Didaci, confi rmat. Lupus Didaci, confi rmat. Rodericus

Roderici, confi rmat. Martinus Munnoz, confi rmat. Guillelmus Gonzalui, confi rmat. Petrus Ferrandi, merinus regis in Castella, confi rmat.

Petrus Poncii, domini regis notarius. Didaco Garsie existente cancellario. Petro scriptori scribere iussit.

Page 130: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

132

8. ÍNDICES

8.1. Onomástico

ALFONSO VIII: (1182) 1, (1182) 2, (1183) 6, (1183) 7, (1183) 8, (1185) 10, (1187) 11, (1187) 12, (1188) 13, (1189) 15, (1194) 26, (1195) 28, (1195) 29, (1198) 32, (1199) 33, (1200) 36, (1202) 39, (1203) 40, (1207) 43, (1208) 45, (1210) 47, (1211) 49, (1214) 50.

“ALMIRAMOMENIUM”, Rey de Marruecos: (1214) 50.ANSELMO, Arcediano de Cañete, canciller del Obispo, testigo: (1195) 28.BLANCA, hija de Giraldo y Gasenda: (1185) 10.BERENGUELA, hija de Alfonso VIII: (1188) 13.BERNALDO, maestro: (1185) 9.BONUS HOMO, sacristán: (1196) 30, (1199) 34.

-testigo: (1195) 28.BRUNO, carnicero, marido de Gasenda: (1194) 25.CONRADO, hijo de Federico I: (1188) 13.DOMINGO CASTELLANO, marido de María: (1194) 23.DOMINGO BERMÚDEZ: (1194) 21.FEDERICO I, Emperador de Alemania: (1188) 13.FERNANDO GONZÁLEZ, canónigo: (1208) 46.FERNANDO GUNDISALVO, señor, testigo: (1195) 28.FERNANDO RODRIGO, príncipe, confi rma: (1190) 16.FUERTE DE ALMAZÁN: (1185) 9.GARCÍA RUIZ, Obispo de Cuenca: (1208) 45, (1210) 48, (1211) 49, (1214) 50.GASENDA, mujer de Bruno: (1194) 25.GASENDA, mujer de Giraldo: (1185) 10.GIL, canónigo: (1193) 17, (1193) 18, (1194) 22, (1194) 23, (1194) 24, (1194) 25, (1194) 27, (1196)

31.GIL VINDEL: (1183) 6.GIRALDO, marido de Gasenda: (1185) 10.Gonzalo(?), Arcediano de Huete, testigo: (1195) 28.INOCENCIO III: (1203) 41.JUAN, Canciller del Palacio Imperial: (1188) 13.JUAN, preceptor, testigo: (1195) 28.JUAN, señor, sucentore, testigo: (1195) 28.JUAN DE CONTRERAS, señor, testigo: (1195) 28.JUAN DE LARA, Prior de Cuenca, testigo: (1195) 28.JUAN YÁÑEZ, obispo de Cuenca: (1183) 8, (1185) 9, (1185) 10, (1187) 12, (1190) 16, (1193) 20,

(1194) 26, (1195) 28.- Obispo electo de Cuenca: (1182) 1, (1182) 3, (1183) 4, (1183) 5, (1183) 7.- testigo: (1195) 28.

JULIÁN, Obispo de Cuenca: (1198) 32, (1199) 33, (1200) 36, (1201) 37, (1202) 38, (1203) 40, (1207) 42, (1207) 43.

LOBÓN, señor, Arcediano de Cuenca, testigo: (1195) 28.LUCIO III: (1182) 2, (1182) 3, (1183) 4.LUPO, primer Arcediano de Cuenca, tío de Pedro: (Siglo XII) 35.MARGELINA, mujer de Pedro de Lara: (1188) 14.

Page 131: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

133

MARÍA, mujer de Miguel: (1194) 22.MARÍA, mujer de Domingo Castellano: (1194) 23.MARÍA, mujer de Roberto: (1194) 27.MARTÍN, Obispo de Segorbe: (1190) 16.MARTÍN DE LEÓN, señor, testigo: (1195) 28.MARTÍN DE VAL, yerno de Vidal Oncenario: (1193) 17.MARTÍN LÓPEZ DE PISUERGA, Arzobispo de Toledo: (1194) 26, (1207) 43.

-señor, Arzobispo de Toledo, testigo: (1195) 28.MIGUEL, carnicero, mujer de María: (1194) 22.NATIVIDAD DEL SEÑOR, día: (1193) 20.PABLO, vigilia del apóstol: (1193) 18.PEDRO, canónigo, sobrino de Lupo: (Siglo XII) 35.PEDRO, conde, confi rma: (1190) 16.PEDRO, vigilia del apóstol: (1193) 18.PEDRO DE LARA, marido de Margelina: (1188) 14.PEDRO NEGRO, marido de Sancha: (1193) 19.RAIMUNDO, Abad de Monsalud: (1193) 20.RAIMUNDO AZTORI: (1194) 24.RAIMUNDO DE BLAYA: (1185) 9.ROBERTO, carnicero, marido de María: (1194) 27.ROBERTO DEL GRON, marido de Sancha: (1193) 18.RODRIGO DE CASTRO, señor, testigo: (1195) 28.RODOLFO, Protonotario del Palacio Imperial: (1188) 13.SAN MIGUEL, día: (1210) 48.SANCHA, hija de Bruno y de Gasenda: (1194) 25.SANCHA, mujer de Pedro Negro: (1193) 19.SANCHA, mujer de Roberto del Gron: (1193) 18.SANCHO, conde, confi rma: (1190) 16.TELLO, señor, confi rma: (1190) 16.VELASCO, señor, testigo: (1195) 28.VIDAL ONCENARIO, suegro de Martín de Val: (1193) 17.

8.2. Toponímico

ABIA DE LA OBISPALÍA, aldea, término, villa: (1183) 8, (1198) 32.ADEMUZ: (1312) 309.ÁGREDA, data: (1329) 413.ALARCÓN: data: (1200) 36.

-diezmos: (1195) 28.ALCOCER, décimas de las viñas: (1208) 45.ALEMANIA, Emperador: (1188) 13.ALMAZÁN, data: (1199) 33, (1203) 40.ALTAREJOS, valle: (1194) 21.ATIENZA, aldeas: (1207) 44.BELMONTE, rentas de la iglesia: (1210) 48.BURGOS, data: (1198) 32.

Page 132: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

134

CAÑETE, Arcediano: (1195) 28.-décimas, diezmos de las rentas reales: (1195) 28, (1195) 29.-diezmo del portazgo de las salinas: (1187) 11.-iglesia: (1190) 16.-posesiones: (1207) 42.-salinas: (1187) 11.

CASTILLA, Rey: (1182) 1, (1182) 2, (1183) 6, (1183) 7, (1183) 8, (1185) 10, (1187) 11, (1187) 12, (1188) 13, (1189) 15, (1194) 26, (1195) 28, (1195) 29, (1198) 32, (1199) 33, (1200) 36, (1202) 39, (1203) 40, (1207) 43, (1208) 45, (1210) 47, (1211) 49, (1214) 50.

CUÉLLAR, data: (1320) 348.CUENCA, aldeas: (1207) 44, (1208) 45.

-Arcediano: (1195) 28, (Siglo XII) 35.-benefi cios, benefi ciados: (1203) 41.-canónigo: (1183) 4, (1193) 17, (1193) 18, (1194) 22, (1194) 23, (1194) 25, (1194) 27, (1195)

28, (1195) 30, (1196) 31, (Siglo XII) 35, (1203) 41, (1207) 42, (1208) 46, (1210) 47, (1210) 48.

-carnicerías, tablas de carnicería: (1194) 22, (1194) 23, (1194) 24, (1194) 25, (1194) 27, (1196) 31.

-carnicero: (1194) 22, (1194) 25, (1194) 27. -casas: (1193) 17, (1193) 18, (1193) 19, (1196) 31, (1199) 34. -catedral, iglesia de Santa María la Mayor: (1194) 26, (1196) 30, (1199) 34, (1201) 37, (1210) 47.-Concejo, ciudad, término: (1207) 43.-clérigos de las parroquias: (1207) 44.-Deán: (1210) 47. -décimas, diezmos del Obispado: (1195) 28.-décimas, diezmos de las rentas reales: (1195) 29.-estatutos de la Diócesis: (1201) 37. -Fábrica de la catedral: (1194) 26, (1210) 48. -huertas, huertos: (1185) 10.-matadero: (1196) 31.-Mesa Capitular: (1189) 15, (Siglo XII) 35.-molinos: (1185) 9.-Obispado, Diócesis: (1182) 2, (1182) 3, (1183) 4.-Obispo electo: (1182) 1, (1182) 3, (1183) 4, (1183) 5, (1183) 7.-Obispo: (1183) 8, (1185) 9, (1185) 10, (1187) 12, (1190) 16, (1193) 20, (1194) 26, (1195)

28, (1198) 32, (1199) 33, (1200) 36, (1201) 37, (1202) 38, (1203) 40, (1207) 42, (1207) 43, (1208) 45, (1210) 47, (1210) 48, (1211) 49, (1214) 50.

-parroquias: (1207) 44.-plazas, plazuelas: (1193) 19.-Plaza Mayor: (1193) 19.-porcionario de la catedral: (1210) 47.-portazgo: (1189) 15, (1200) 36. -posesiones: (1208) 45, (1208) 46.-préstamos de los canónigos: (1210) 48.-Prior: (1195) 28.-refectorio de los canónigos: (1195) 28, (1196) 30.-refi tolero: (1284) 230, (1323) 380.

Page 133: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

135

-refi tor: (1183) 5, (1210) 48.-rentas de la Iglesia: (1195) 28, (1201) 37, (1207) 44.-rey: (1185) 10.-ríos: (1185) 9, (1185) 10, (1196) 30, (Siglo XII) 35, (1208) 45. -sacristán de la catedral: (1195) 28, (1196) 30, (1199) 34.-salinas del Obispado: (1187) 11, (1187) 12, (1188) 14, (1202) 39, (1203) 40. -tercias del Obispado: (1194) 26.-viñas: (1196) 30.

ERCÁVICA, Obispado, Diócesis: (1182) 2, (1182) 3.EXTREMADURA, rey: (1185) 10, (1195) 28.GUADALAJARA, data: (1207) 43. HUÉCAR, hoz: (1185) 10.HUÉRCEMES: (1214) 50.HUERTA DE LA OBISPALÍA, aldea, villa: (1183) 7, (1198) 32.

-término: (1183) 7.HUETE, Arcediano: (1195) 28.

-Concejo: (1183) 6.-data: (1211) 49.-décimas, diezmos de las rentas reales: (1195) 29. -heredades: (1202) 38.

JÚCAR: (1196) 30.-baños: (Siglo XII) 35.-hoz: (1185) 9, (1208) 45.-molinos: (1185) 9.

LYON, data: (1203) 41.MARRUECOS, Rey: (1214) 50.MEDINACELI, salinas: (1203) 40.MOHORTE, aldea de Cuenca: (1208) 45.

-bienes, posesiones, propiedades: (1208) 46.MONSALUD, abad: (1193) 20.

-diezmo del monasterio: (1193) 20.-monasterio: (1193) 20, (1208) 46.

MONTEAGUDO, castillo: (1187) 12.-décimas, diezmos reales: (1195) 29.-salinas: (1187) 12.-villa: (1198) 32.

MORATALAZ, data: (1210) 47.NAVAS DE TOLOSA, batalla: (1214) 50.PARACUELLOS, castillo: (1187) 12, (1200) 36, (1214) 50.

-villa: (1198) 32.PAREJA, Concejo, villa: (1198) 32.

-data: (1195) 28, (1214) 5.PEANTES, heredad de Huete: (1202) 38.PEÑAS ALCÁTENAS (VIANA DE MONDÉJAR), castillo: (1182) 1.PEÑAS DE PERALVECHE: (1203) 40.PERALVECHE (PIEDRAS LUCHES), castillo: (1182) 1.PIEDRAS LUCHES (PERALVECHE), castillo: (1182) 1.

Page 134: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

136

PINILLA DE JADRAQUE, aldea de Atienza, data: (1207) 44.QUEBRADO, huertos: (1196) 30.SANTA CRUZ, rentas de la iglesia: (1210) 48.SANTA MARÍA DE ALBARRACÍN, Cabildo: (1190) 16.SEGORBE, Obispo: (1190) 16.SELIGENSTADT, data: (1188) 13.SEVILLA, data: (1195) 29.TAJO: (1203) 40.TOLEDO, Arzobispo: (1194) 26, (1195) 28, (1207) 43.

-data: (1182) 1, (1183) 5, (1183) 7.-Rey: (1185) 10, (1195) 28.

TRAGACETE, décima, diezmo de las salinas: (1188) 14, (1202) 39.UCLÉS, castillo, data: (1190) 16.

-data: (1187) 11, (1187) 12.-rentas de la iglesia: (1210) 48.

VALERIA, décimas, diezmos reales: (1195) 29.-Diócesis, Obispado: (1182) 2, (1182) 3, (1190) 16.

VELLETRI, data: (1182) 2, (1182) 3, (1183) 4.VIANA DE MONDÉJAR (PEÑAS ALCÁTENAS), castillo: (1182) 1.VINDEL, aldea: (1183) 6.YÉMEDA, carrizal: (1214) 50.ZARZA (La), rentas de la iglesia: (1210) 48.ZORITA, data: (1183) 8.

Page 135: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

137

9. BIBLIOGRAFÍA

ÁLVAREZ MÁRQUEZ, M. C., “Escritura latina en la Plena y Baja Edad Media: la llamada “gótica libraria” en España”, Historia. Instituciones. Documentos, 12 (1986), pp.388-397. (= M. C. ÁLVAREZ MÁRQUEZ, “Escritura latina”).

ARNALL JOAN, M. J., Lletres reials a la ciutat de Girona (1293-1515), Girona, 2000, 2 vols. (= M. J. ARNALL JOAN, Lletres reials).

ARIENZO, L. D’, “Alcune considerazioni sul passaggio dalla scrittura gotica all’umanistica nella pro-duzione documentaria catalana dei secoli XIV e XV”, Studi di Paleografi a e Diplomatica, 1974, pp. 199-226. (= L. D’ARIENZO, “Alcune considerazioni”).

BASCAPÉ, G. C., Sigillografía, II sigillo nella diplomatica, nel diritto, nella storia, nell`arte, II, Milano, 1978 (= G. C. BASCAPÉ, Sigillografi a).

SÁNCHEZ PRIETO, A. B., DOMÍNGUEZ APARICIO, J., “Las escrituras góticas”, en Introducción a la Paleografía y la Diplomática general, Madrid, 1999, pp. 133-143. (= A. B. SÁNCHEZ PRIETO, J. DOMÍNGUEZ APARICIO, “Las escrituras góticas”).

BERMEJO DÍEZ, J., La catedral de Cuenca, Barcelona, 1976 (= J. BERMEJO DÍEZ, La catedral).

BONO HUERTA, J., Historia del Derecho Notarial Español, 1.2. Madrid, 1982 (= J. BONO HUERTA, Historia). BRESSLAU, H., Handbuch der Urkundenlehre für Deutschland und Italien, Leipzig, 1889, II, p. 525-530. (= H. BRESSLAU, Handbuch).

CANOREA HUETE, J., “Las tierras de Cuenca a fi nes del siglo XII. Nobleza y organización del espacio”, en IZQUIERDO, R., RUIZ, F. (coords), Alarcos 1195. Actas del Congreso Internacional con-memorativo de VIII centenario de la Batalla de Alarcos Cuenca, 1996. pp. 415-431. (= J. CANOREA HUETE, “Las tierras de Cuenca”).

“Economía y repoblación en las tierras del obispado de Cuenca (ss. XII-XIII)”, en La economía conquense en perspectiva histórica, Canorea, J. y Poyato M. C. coords. Cuenca, 2000. pp. 27-53. (= J. CANOREA HUETE, “La economía”).

CAMINO MARTÍNEZ, M. C., “La escritura carolina en la Península Ibérica”, en FERNÁNDEZ FLOREZ, J. A., SERNA SERNA, S. (coords.), Paleografía I: La escritura en España hasta 1250, Burgos, 2008, pp. 138-140. (= CAMINO MARTÍNEZ, M. C., “La escritura”).

CASADO QUINTANILLA, B. “Notas sobre la llamada «letra de albalaes»”, Espacio, Tiempo y Forma, Serie III, Hª. Medieval, 9 (1996), pp. 327-345. (= B. CASADO QUINTANILLA, “Notas”).

“De la escritura de albalaes a la humanística, un paréntesis en la historia de la escritura”, en II Jornadas Científi cas sobre Documentación de la Corona de Castilla (siglos XIII-XIV), Madrid, 2003, pp. 11-37. (= B. CASADO QUINTANILLA, “De la escritura”).

Page 136: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

138

CASULA, F. C., “Alcune note sulla “letra aragonesa” del secolo XIV”, XXX (1967), 30 pp. (= F. C. CASULA, “Alcune note”).

Breve storia della scrittura in Sardegna, Cagliari: Editrice Democratica Sarda, 1978. (= F. C. CASULA, Breve storia).

CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, F. A., “Las bulas de fundación del obispado de Cuenca”, Cuenca, 25/26 (1985), pp. 101-115 (= F. A.CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Las bulas”).

“El patrimonio rural de la iglesia de Cuenca. Siglos XII y XIII”, Cuenca, 30 (1987), pp. 51-71 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El patrimonio rural”).

“Sellos reales y del concejo en el archivo municipal”, Ciudad de Cuenca, 89 (1987), pp. 54-58 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Sellos reales”).

“Sellos episcopales y del cabildo en el archivo capitular de Cuenca 1182-1300”, Revista. UNED. Centro Asociado de Cuenca, Anexo 3 (1988-89), pp. 135-151 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Sellos episcopales”).

“Aproximación a los documentos más antiguos del archivo capitular de Cuenca”, Revista. UNED. Centro Asociado de Cuenca, Anexo 4 (1990/91), pp. 41-56 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Aproximación”).

“El códice escurialense del ̀ Forum Conche´. Estudio codicológico y paleográfi co”, La Ciudad de Dios, 206 (1993/2), pp. 365-398 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “El códice”).

“Documentos medievales del monasterio cisterciense de Monsalud en los archivos conquen-ses”, Memoria Ecclesiae, VII (1995), pp. 311-326 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Documentos medievales”).

Colección diplomática del Concejo de Cuenca. 1190-1417, Cuenca, 1998 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, Colección diplomática).

“Problemas de término del concejo de Cuenca: estudio diplomático de la documentación ori-ginada”, Studia Academica, 7 (1998/99), pp. 171-225 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Problemas”).

“Fragmentos de un inventario bajomedieval del Archivo Capitular Conquense”, Archivo Conquense, 2 (1999), pp. 33-88 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, “Fragmentos”).

Guía del Archivo de la Catedral de Cuenca, Cuenca, 2001 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, Guía).

Inventario de la sección Obras Pías del Archivo de la Catedral de Cuenca, Cuenca, 2004 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, Inventario).

Page 137: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

139

CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, F. A., PALOMO FERNÁNDEZ, G., Inventario de la sección Fábrica del Archivo de la catedral de Cuenca, Cuenca, 2002 (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, G. PALOMO FERNÁNDEZ, Inventario).

CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, F. A., CANOREA HUETE, J., SALAMANCA LÓPEZ, M. J., Catálogo de la Sección Institucional del Archivo de la Catedral de Cuenca. I. Siglos XII-XIV, Madrid/Cuenca, 2008. (= F. A. CHACÓN GÓMEZ-MONEDERO, J. CANOREA HUETE, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Catálogo).

CUENCA MUÑOZ, P., “La escritura gótica cursiva castellana: su desarrollo histórico”, en III Jornadas Científi cas sobre Documentación en la Época de los Reyes Católicos, Madrid, 2004, pp. 23-34. (= P. CUENCA MUÑOZ, “La escritura gótica”).

DÍAZ IBÁÑEZ, J., “El poder episcopal en la diócesis de Cuenca durante la Edad Media”, Espacio, Tiempo y Forma. Historia Medieval, 9 (1996), pp. 41-88. (= J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El poder episcopal”).

“El cabildo catedralicio conquense en el siglo XIII”, Anuario de Estudios Medievales, 27/1 (1997), pp. 315-345. (= J. DÍAZ IBÁÑEZ, “El cabildo catedralicio”).

“La iglesia conquense en sus relaciones de poder. Siglos XII-XV”, en Relaciones de poder en Castilla: El ejemplo de Cuenca, Cuenca, 1997, pp. 65-82. (= J. DÍAZ IBÁÑEZ, “La iglesia conquense”).

“Santa María de Monsalud. Reconstrucción histórica de un cenobio cisterciense. Siglos XII-XVI”, Cistercium. Revista cisterciense, 201, 1995, pp. 357-469. (= J. DÍAZ IBÁÑEZ, “Santa María”).

ESCUDERO, F., Vida y milagros del glorioso confesor san Julián, segundo obispo de Cuenca, Toledo, 1589 (= F. ESCUDERO, Vida y milagros).

ESPOILE de RUIZ, M. E., “La repoblación de la Tierra de Cuenca, siglos XII a XVI” en Cuenca y su territorio en la Edad Media. Actas del Simposio Internacional de Historia de Cuenca, A.E.M., 12 (1982), pp. 205-239. (= M. E. ESPOILLE DE RUIZ, “La repoblación”).

FRENZ, Th ., Il documenti pontifi ci nel medioevo e nell`età moderna, Città del Vaticano, 1989 (= Th . FRENZ, Il documenti). FUERO, F. A., Breve noticia del aparecimiento y milagros de María Santísima de los Hoyos, y situación de Ercávica sobre la hoz de Peñaescrita en la ribera del río Guadiela, Alcalá, 1765 (= F. A. FUERO, Breve noticia).

GALENDE DÍAZ, J. C., SALAMANCA LÓPEZ, M. J., Una escritura para la modernidad: la letra cortesana, Cagliari, 2012. (= J. C. GALENDE DÍAZ, M. J. SALAMANCA LÓPEZ, Una escritura).

GIMENO BLAY, F. M., La escritura gótica en el país valenciano después de la conquista del siglo XIII, Valencia, 1985. (= F. M. GIMENO BLAY, La escritura gótica).

“De scriptura gothica. Algunos ejemplos a propósito de sus inicios en la Península Ibérica”, Scriptorium, XLVII (1993), pp. 115-126. (= F. M. GIMENO BLAY, “De scriptura gothica”).

Page 138: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

140

GIMENO BLAY, F.M., TRENCHS ODENA, J., “La escritura medieval de la Corona de Aragón (1137-1474)”, Anuario de Estudios Medievales, 21 (1991), pp. 493-512. (= F. M. GIMENO BLAY, J. TRENCHS ODENA, “La escritura medieval”).

GONZÁLEZ GONZÁLEZ, J., “Los sellos concejiles de España en la Edad Media”, Hispanía, 5 (1945) 339-385 (= J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, “Los sellos”).

El Reino de Castilla en la época de Alfonso VIII. Madrid, 1960. 3 vols. (= J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, Alfonso VIII).

“Repoblación de las tierras de Cuenca” en Cuenca y su territorio en la Edad Media. Actas del Simposio Internacional de Historia de Cuenca, A.E.M., 12 (CSIC, 1982); pp. 184-204. (= J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, “Repoblación”).

“Problemas de los sellos concejiles”, Actas del primer Coloquio de Sigilografía, Madrid, 1990, pp. 269-274 (= J. GONZÁLEZ GONZÁLEZ, “Problemas”).

GUERRERO NAVARRETE, Y. y SÁNCHEZ BENITO, J. M., Cuenca en la Baja Edad Media: Un sis-tema de poder urbano, Cuenca, 1994.(= Y. GUERRERO NAVARRETE, J. M. SÁNCHEZ BENITO, Cuenca en la Baja).

GURRUCHAGA SÁNCHEZ, M., “La nomenclatura de las escrituras góticas cursivas castellanas en la manualística al uso: un repaso crítico”, Signo. Revista de Historia de la Cultura Escrita, 6 (1995), pp. 241-252. (= M. GURRUCHAGA SÁNCHEZ, “La nomenclatura”).

GUYOTJEANIN, O., (coord.), Conseils pour l` édition des textes médiévaux. 2, Fascicule II: Actes et documents d`archives, Paris, 2001, pp. 101-115, 122-123 (= O. GUYOTJEANIN, Conseils).

JIMÉNEZ MONTESERÍN, M., “Vere pater pauperum”. El culto a san Julián en Cuenca, Cuenca, 1999 (= M. JIMÉNEZ MONTESERÍN, “Vere pater”.

LASALA, F. de, RABIKAUSKAS, P., Il documento medievale e moderno, Roma 2003 (= F. de LASALA, P. RABIKAUSCAS, Il documento).

LUCAS ÁLVAREZ, M., “Paleografía gallega. Estado de la cuestión”, Anuario de Estudios Medievales, 21 (1991), pp. 450-451. (= M. LUCAS ÁLVAREZ, “Paleografía”).

MARTIR RIZO, J. P., Historia de la muy noble y leal ciudad de Cuenca, Madrid, 1629 (= J. P. MARTIR RIZO, Historia).

MATEU IBARS, J., MATEU IBARS, M. D., Colectánea Paleográfi ca de la Corona de Aragón. Siglos IX-XVIII, Barcelona, 1980-1991. ( = J. MATEU IBARS, M. D. MATEU IBARS, Colectánea Paleográfi ca).

MILLARES CARLO, A., “Breves consideraciones sobre la documentación real castellanoleonesa en pergamino entre los siglos XIII y XV”, en Estudios dedicados al profesor A. Marín Ocete, II, Granada, 1974, pp. 739-774 (= A. MILLARES CARLO, “Breves consideraciones”).

Page 139: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

141

Tratado de Paleografía española, I, Madrid 1983, pp. 109-126, 167-173, (= A. MILLARES CARLO, Tratado I).

Tratado de Paleografía española, II, Madrid 1983, pp. IX-XXIII (= A. MILLARES CARLO, Tratado II).

NIETO SORIA, J. M., “El equipamiento económico de una sede episcopal castellana de nueva crea-ción. Cuenca 1180-1280”, en Cuenca y su territorio en la Edad Media. Actas del Simposio Internacional de Historia de Cuenca, A.E.M., 12 (1982), pp. 311-340 (= J. M. NIETO SORIA, “El equipamiento”).

“La fundación del obispado de Cuenca 1177-1183. Consideraciones político eclesiásticas”, Hispania Sacra, 34 (1982). pp. 111-132 (= J. M. NIETO SORIA, “La fundación”).

OSTOS SALCEDO, P., “Las escrituras góticas hispanas. Su bibliografía”, en Las escrituas góticas desde 1250 hasta la imprenta, Oviedo, 2010, pp. 17-50. (= P. OSTOS SALCEDO, “Las escrituras góticas”).

PALOMO FERNÁNDEZ, G., “La catedral de Cuenca (siglos XII-XV”, en Cuenca, mil años de arte, Cuenca, 1999, pp. 115-186 (= G. PALOMO FERNÁNDEZ, “La catedral”).

PAREJA SERRADA, A., Diplomática arriacense, Guadalajara, 1921. (= A. PAREJA SERRADA, Diplomática).

RABIKAUSKAS, P., Diplomatica Pontifi cia, Roma, 1998 (= P. RABIKAUSCAS, Diplomatica).

RASSOW, P., Der prinzgemahl, ein pactum matrimoniale aus dem Jahre 1188, Weimar, 1950 (= P. RASSOW, Der prinzgemahl).

RIESCO TERRERO, A., “La típica “letra cortesana” de los reinos de la Corona de Castilla en los tiem-pos de los Reyes Católicos”, Hidalguía, 304-305 (2004), pp. 475-496. (= A. RIESCO TERRERO, “La típica”).

RIVERA GARRETAS, M., La encomienda, el priorato y la villa de Uclés en la Edad Media (1174-1310). Formación de un señorío de la Orden de santiago, Madrid-Barcelona, 1985 (= M. RIVERA GARRETAS, La encomienda).

RODRÍGUEZ DÍAZ, E. E., “Un privilegio rodado extra-cancilleresco: La donación de la Casa de Noreña a la iglesia de Oviedo por Juan I de Castilla”, Asturiensia Medievalia, 6 (1991) 231-245 (= E. E. RODRÍGUEZ DÍAZ, “Un privilegio”). JIMÉNEZ DE RADA, R., De rebus Hispanie, VII, XXIIII, 29 y VIIII, XII, 13 (= R. JIMÉNEZ DE RADA, De rebus).

SÁEZ SÁNCHEZ, C., Colección diplomática de Sepúlveda II. Segovia, 1991. (= C. SÁEZ SÁNCHEZ, Sepúlveda).

SÁEZ, C., “Diego de Sandoval y la escritura precortesana en Sicilia (1415-1416)”, Signo. Revista de Historia de la Cultura Escrita, 2 (1995), pp. 9-18. (= C. SÁEZ, “Diego de Sandoval”).

Page 140: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca

142

SÁNCHEZ BENITO, J. M., Las tierras de Cuenca y Huete en el siglo XIV, Cuenca, 1994. (= J. M. SÁNCHEZ BENITO, Las tierras de Cuenca).

SANZ FUENTES, M. J., “Paleografía en la Baja Edad Media castellana”, Anuario de Estudios Medievales, 21, 1991, pp. 529-530. (= M. J. SANZ FUENTES, “Paleografía”).

“La escritura gótica documental castellana”, en M J. SANZ FUENTES y M. CALLEJA PUERTA (coords.), Las escrituras góticas desde 1250 hasta la imprenta, Oviedo, 2010, pp. 107-126. (= M. J. SANZ FUENTES, “La escritura gótica”).

SANZ FUENTES, M. J., RUIZ DE LA PEÑA, J. I., Colección diplomática del monasterio de san Vicente de Oviedo (siglos XIII-XV). I. 1: 1201-1230, Oviedo, 1991 (= M. J. SANZ FUENTES, M. RUIZ DE LA PEÑA, Colección).

VALLE PANTOJO, A. F. del, “Sobre la escritura en la Corona de Aragón en el tránsito de la Edad Media a la Edad Moderna: siglos XIV al XVI”, Eúphoros, 4 (2002), pp. 167-188. (= A. F. del VALLE PANTOJO, “Sobre la escritura”).

Page 141: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca
Page 142: COLECCIÓN DIPLOMÁTICA DEL ARCHIVO DE LA CATEDRAL DE …€¦ · con la producción documental generada, con independencia de su emisor, durante el reinado de Alfonso VIII. Monarca