Communiceren op (LVB-) niveau

Workshop t.b.v. het NHG-Congres

15 november 2019

Drs. Suzanne Kuyper

GZ-psycholoog, orthopedagoog & docent

Pluryn, behandelcentrum Rivierenland, Tiel

Disclosure belangen NHG spreker

(Potentiële) belangenverstrengeling Geen

Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Geen

Sponsoring of onderzoeksgeldHonorarium of andere (financiële) vergoedingAandeelhouderAndere relatie, namelijk …

Geen

samenvatting

▪Aanspreekniveau begrip 10 jaar

▪ Zien & doen is beter dan luisteren & praten

▪Denkprocessen afhankelijk van stress

Wat is LVB?

▪ LVB : Licht Verstandelijke Beperking

▪Gemeten IQ tussen de 55-70

▪ Zwakbegaafd gemeten IQ tussen 70-85

▪ Beter: LVB- “problematiek”

▪ 16 % van de Nederlandse bevolking

▪ Vooral beperkingen in denkvermogen en zelfsturing

▪ Snel overvraagd en overprikkeld

▪ Stressgevoelig en talig zwak

Criteria LVB

1. Tekorten in intellectuele functies

2. Tekorten in het adaptieve functioneren

3. 1 en 2 moeten al in de kindertijd of adolescentie aanwezig zijn

LVB?

Cognitieve ontwikkeling

Cognoscere= weten, kennen

Cognitief : mentale processen

Leren

Waarnemen

Herinneren

Denken

Interpreteren

Probleemoplossen

8

+ 5

assJ.P. Heije-populatie

Let’s talk about IQ

85 1157050/55

licht verstandelijk gehandicapt / LVG

zwakbegaafd

Normaal begaafd

Matig

verstandelijk

beperkt of

gehandicapt

IQ100gemiddeld

(MVB /

MVG

licht verstandelijk beperkt / LVB

Begaafd Hoog begaafd

IQ grenzen afhankelijk van politiek

Licht verstandelijk beperkt met meervoudige problematiek, een

complex van factoren

+ bijkomende problematiek komen tot uiting in:

LEERPROBLEMEN

PSYCHIATRISCHE STOORNIS

MEDISCH-ORGANISCHE STOORNIS

PROBLEMEN IN GEZIN /

SOCIALE CONTEXT

ERNSTIGE

INTERNALISERENDE

EN

EXTERNALISERENDE

GEDRAGS-

PROBLEMEN

En leiden tot:

CHRONICITEIT / LANGDURIGE BEHOEFTE AAN ONDERSTEUNING

LVB-specifieke kenmerken:

INTELLIGENTIE

IQ

50 - 70

Zwakbegaafd 70-85

BEPERKT

SOCIAAL

AANPASSINGS-

VERMOGEN

BEPERKT

SOCIAAL

AANPASSINGS-

VERMOGEN

Welk gedrag past bij LVB?

▪ Impulsief handelen en slecht anticiperen

▪ Problemen ontkennen (kinderlijke coping)

▪Onzekerheid overschreeuwen

▪ Verantwoordelijkheid buiten zichzelf leggen

▪Goedgelovig en naïef -> kwetsbaar

▪ In contact vaak erg direct

▪ 10 minuten luisteren is lang; snel afgeleid

Ik los mijn problemen zelf op

VB en ontwikkelingsleeftijden

▪ Zwakbegaafd IQ 70-84 ≥ 11 jaar

▪ Lichte VB IQ 50-55 tot 70 ± 6-11

▪Matige VB IQ 35-40 tot 50-55 ± 3,5-6 jr.

▪ Ernstige VB IQ 20-25 tot 35-40 ± 1,5- 3,5

▪ Zeer EVB IQ <20 1,5/2 jr.

Sociaal aanpassingsvermogen

• Praktische vaardigheden

• Sociale en communicatieve vaardigheden

• Probleemoplossende vaardigheden en zelfcontrole

• (sociale) redzaamheid

• Contacteigenschappen; taalvaardigheden

• Sociale cognities en executieve functies

Taal is zeg maar niet hun ding

Beperkt begrip (non)-verbale informatie • leert weinig van wat hij/zij hoort• mist de kern van een verhaal• begrijpt grapjes vaak niet• vat zaken letterlijk op

Moeite met verwoorden• heeft een beperkte woordenschat• gebruikt taal ‘zonder inhoud’• vertelt van de hak op de tak, associatief• sluit niet aan bij gespreksonderwerp of

Executieve functies zijn denkprocessen

1. Weerstand bieden aan impulsen

2. Efficiënte plannen maken en uitvoeren

3. Omgaan met verandering

4. Actief je geheugen gebruiken

5. Inzicht hebben in je eigen gedrag en houding

E M O

1. Impulscontrole

2. Planning

3. Flexibiliteit

4. Werkgeheugen

5. Zelfinzicht

T I E S

impulscontrole

inhibitie Prikkels onderdrukken

• Je inhouden en wachten

• Je gedrag stopzetten

• Je niet laten afleiden=

• Storende prikkels filteren

Ik wil er twee!!!!

Training planning: rush hour& tower of London /Hanoi

PAARS GEEL ROOD

BLAUW ZWART ORANJE

GEEL GROEN ROOD

BLAUW PAARS GROEN

Werkgeheugen

▪Informatie onthouden om te bewerken

▪Verbaal werkgeheugen (taal, cijfers)

▪Visio-spatieel (zien en ruimte)

▪Algemeen: ZIEN en DOEN gaat beter dan PRATEN en LUISTEREN

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Kalender Sociaal Cognitief Fysiek Emotioneel

Ontwikkelingsleeftijden

23

24

• Verwachtingen benoemen en doel consult verwoorden

• Het probleem achter de fysieke klacht • Overvraging: een mail sturen kan een dag kosten• Wees alert op overschatting patiënt door

(schijnbare) verbale vaardigheid

Communicatietips (1)

25

• Stem af op het begripsniveau van een kind van tien• Wees concreet, maak korte zinnen. • Schakeltijd geven (bij vraag en na een antwoord)• Woorden aanreiken: is het dit of dat of iets anders?• Samenvatten: begrijp ik het zo goed?

Communicatietips (2)

• Bij uitleg visualiseren: dingen tekenen, een tijdlijn.• Vergeetachtigheid:

– 3x daags 1 tablet → dan maar ineens innemen als oplossing – Een tablet bij ontbijt, avondeten en voor het slapen gaan.

• Koppel woorden aan een gebeurtenis als voorbeeld, “stekend” is als…;• Tijdsbegrip : koppel aan Kerst, marktdag, zomervakantie, verjaardag.• Tijdsbegrip: afspraak in telefoon, app sturen, bellen, briefje, buurvrouw

Communicatietips (3)

Licht verstandelijk beperkt met meervoudige problematiek, een

complex van factoren

+ bijkomende problematiek komen tot uiting in:

LEERPROBLEMEN

PSYCHIATRISCHE STOORNIS

MEDISCH-ORGANISCHE STOORNIS

PROBLEMEN IN GEZIN /

SOCIALE CONTEXT

ERNSTIGE

INTERNALISERENDE

EN

EXTERNALISERENDE

GEDRAGS-

PROBLEMEN

En leiden tot:

CHRONICITEIT / LANGDURIGE BEHOEFTE AAN ONDERSTEUNING

LVB-specifieke kenmerken:

INTELLIGENTIE

IQ

50 - 70

Zwakbegaafd 70-85

BEPERKT

SOCIAAL

AANPASSINGS-

VERMOGEN

BEPERKT

SOCIAAL

AANPASSINGS-

VERMOGEN

28

Hartelijk dank voor uw aandacht

Meer informatie

▪Meer informatie kunt u vinden ophttps://www.vobc.nu/publicaties/product/15-factsheet-

jeugdigen-met-een-licht-verstandelijke-beperking

▪ Diana Smidts & Mariette Huizinga:

Gedrag in uitvoering. Over executieve functies bij kinderen en pubers.

Email skuyper@pluryn.nlTelefoonnummer 06 12 32 50 37