Community Housing Cymru

PUBLISHED BY COMMUNITY HOUSING CYMRU

August | September 2011

www.chcymru.org.uk

POLICY

Social BusinessTrust supportsMoneyline Cymru

Governance Survey:Key Findings

Public SectorService Delivery: ACollaborative Agenda

Rural Communitiesin crisis

–– p3 –– p4 –– p8 –– p10

CardiffInnovationa window for European

NEWS POLITICS RURAL ISSUES

FROM THE CHIEF EXECUTIVE

Innovation not Renovation!

2 August | September edition

Apparently the word first came intomodern use in 1540 and stems from theLatin innovatus. Although broadly used,innovation generally refers to the creationor improvement of products, technologiesor ideas. Innovation is distinguished fromrenovation in that innovation generallysignifies a substantial change or differenceversus more incremental changes.

The mutual housing community is deeplyaffected by public spending capitalprogramme cuts, our tenants and incomestreams are threatened by benefit cutsand we are overly dependant on traditionalbank lending, the providers of which seemto display increasing desperation instrengthening balance sheets through re‐priced lending. The IMF has a new leaderand the world has looked on as Greece,the cradle of democracy, almost witnesseda new debt tragedy unfold.

Closer to home we have a freshly labelledWelsh Government which seeks ‘delivery,delivery, delivery’ and new fiscal freedomsand borrowing powers. Yet our economistsrue the loss of the WDA, and localgovernment seems to be facing re‐organisation by stealth through the Simpsonreview and the creation of new EducationConsortia. And following Alex Salmon’svictory in the Scottish elections there seemsto be no sign of the reform of Barnett oreven the provision of a Holtham ‘floor’.

Added to all of this, as we’ve seen with thepension strike at the end of June, even theincreasing longevity of humanity (innormal times a good news story) will putyet more strain on public services!

What should all this mean for mutualproviders of housing, care andregeneration?

Well to an optimist it should mean that wehave the perfect conditions to innovateand deliver like never before. TheCommunity Housing Cymru Group hasbeen working with members andcommissioning some new thinking whichwe want to share with members and thewider public.

• The Finance Forum has collaborated toproduce some fresh ideas on bondfinance and collaborative funding, newpublic service partnerships and widerservice delivery.

• CHC and Care & Repair Cymru havejointly commissioned research from theKafka Brigade which offers newopportunities for collaborationbetween the housing and healthsectors in order to grow capacity todeal with the pressures of the ageingsociety (see page 4/5).

• ‘The Collective Entrepreneur’ sawKevin Morgan and Adam Price conjurenew possibilities for the extension ofmutualism.

• The Moneyline Cymru initiative hasalready helped 5,000 financiallyexcluded people and has the potentialto be the next ‘Big Issue’.

• Members have offered the new WelshGovernment not‐for‐profit investmentof £250m over the next four years inreturn for a sustained and supportivepolicy framework.

We are in the midst of a perfect storm. Tosurvive we need to be ambitious notnervous. To succeed we need to becourageous not cagey. It’s time toinnovate! Renovation just won’t do.

Nick BennettGroup Chief ExecutiveNick‐[email protected]

Produced by:Community Housing CymruFulmar HouseBeignon CloseOcean ParkCardiffCF24 5HF

029 2055 7400

Designed by Arts Factory

Editor:Edwina O’Hart (CHC)

Contributors:Nick Bennett (CHC)Clare Williams (CHC)Kevin Howell (CHC)Bethan Samuel (CHC)Sioned Hughes (CHC)Amanda Oliver (CHC)Arfon Hughes, RuralHousing Enabler, GwyneddEmma Shepherd, MorrisonFfrancon Williams, CartrefiCymunedol Gwynedd

“According to my cursory research on wikipedia the term innovationderives from the Latin innovatio, the noun of action from innovare.”

CommunityHousing Cymru

CHCymru

NEWS

3

Social Business Trust to support Moneyline Cymru

Going for Gold…Leading repairs and maintenanceprovider Morrison has recentlybecome the first Gold Commercialmember of Community HousingCymru. The company, which worksacross the UK, joined CHC because ofits far reaching involvement in thesocial housing sector across Walesand its fantastic understanding of thesector. Morrison looks after andmanages over 50,000 homes and

4,000 public buildings for its clients,which include housing associations,local authorities and arms lengthmanagement organisations.

Emma Shepherd, regional newbusiness manager for Morrison said:‘Morrison decided to become GoldCommercial Members of CHC becausewe recognised that the work theycarry out across the country offers usthe opportunity to really supportsocial housing in Wales.’ CHC wouldalso like to thank current commercial

members who have upgraded theirmemberships to gold.

For further information on CHC’scommercial packages, please contactJenny‐[email protected].

Last month Social Business Trust (SBT), a partnership of six of the UK’slargest businesses, announced a package of support for Moneyline Cymru.

The investment has been championed by the ChiefExecutive of the Social Business Trust, Adele Blakebrough,who lives in Cardiff and has been a member of the WelshGovernment’s Social Enterprise Ministerial Board.

The need for Moneyline Cymru is great and to date it hascompleted more than 5,000 loans at an average value of£400 in South Wales. Over £177,000 has been paid intoover 3,000 savings accounts by customers who peoplebelieve cannot or will not save.

Moneyline Cymru recognised that their rapidly expandingsocial enterprise was outgrowing its IT systems when itexceeded its 3 year target to deliver 4,500 loans half waythrough its second year of operation. A fortuitousmeeting with Social Business Trust led to an offer of acash investment potentially worth £300k to improve andstrengthen existing technology and help reduce loanprocessing time. However, the additional mentoring iswhere the real value of the support package lies.Professional input from one of the Trust’s partners, CreditSuisse, will assist with a corporate restructure to supportMoneyline’s ambitious expansion plans.

With Social Business Trust's help, Moneyline Cymru,which was set up and part funded by seventeen Welshhousing associations, will be able to expand its outletsfrom the existing five in South Wales to an additional ten

right across Wales, plus a call centre, with potential for amobile service to cover some rural areas by 2014.

Moneyline Cymru have also recently appointed fivemoney advisers – one for each existing outlet. This serviceis provided by CHC via funding from the Big Lottery. Themoney advisers help customers who are unable to afford aloan to find alternatives to high interest doorstep lendersand illegal loan sharks. The Wales Illegal Money LendingUnit estimate that over 15,000 people in Wales borrowfrom illegal money lenders each year, and working tocombat this kind of borrowing is critical for safe andhealthy communities.

CHC and housing associations in Wales will continue towork closely with Moneyline Cymru to allow it to realiseits ambitions and ensure that tenants have access toaffordable credit, basic bank accounts and theopportunity to save in order to help them access betterdeals on their borrowing in the future.

Clare WilliamsFinancial Inclusion OfficerClare‐[email protected]

POLICY


Supporting Better HealthOutcomes in Wales

“RSLs and Care & Repairagencies can play a key rolein supporting the ageingpopulation by working incollaboration with health. ”

Community Housing Cymru andCare & Repair Cymru recentlycommissioned Kafka Brigade UK toundertake research to identifyopportunities for the communityhousing sector to support healthoutcomes, particular in meetingthe needs of our ageing society.

The Kafka Brigade is an independent, non‐profit actionresearch team whose mission is to tackle the bureaucraticdysfunction and red tape which prevents people fromaccessing the services they need. This research wasundertaken by Megan Mathias, Director of Kafka BrigadeUK, and involved over 30 housing and healthprofessionals in Wales via focus groups and interviews.

The research had three specific research questions:

1. What is the current picture in Wales?

2. What further ‘health’ services are currently providedin Wales by RSLs/Care & Repair agencies/other thirdsector organisations elsewhere in the UK?

3. What therefore are the main opportunities to extenddelivery of ‘health’ services by RSLs and Care & Repairin Wales?

The first step was to establish the baseline of currentprovision in Wales. In doing so, a broad pattern of RSLactivity in health‐related services was identified. Theseincluded traditional housing associations whose mission

POLICY

5

remains to be general purpose housing providers, whichusually includes some sheltered housing; traditionalhousing associations which have taken advantage of extracare funding and therefore include a small number ofExtra Care units alongside general and sheltered housing;and finally a smaller number of housing associationswhich have made the strategic decision to become careproviders and which are increasingly focusing on Extracare and nursing care. CHC also undertook a detailedanalysis of current RSL community provision of healthcarewhich was provided as an appendix in the final report.

Five key opportunities were identified within the researchto offer the potential of supporting better outcomes forcitizens across Wales, potentially at a reduced cost to thepublic purse. Each relates to the prevention/delay ofadmission to hospital or effective discharge:

1. Early discharge support in Extra Care schemes andnursing homes.

2. Expansion of not‐for‐profit nursing care.

3. Increasing the level of care available in shelteredhousing and Extra Care schemes.

4. Ongoing support to enable older people to live moreindependently and healthier at home.

5. Mutualised continuing care villages.

A range of barriers to closer health and housingcollaboration were established which included; an unevenrelationship between NHS Wales and housingassociations; silo provision, language and culture;procurement challenges and the need for hard evidence.To enable the opportunities identified to be takenforward, eight ideas were proposed for action at policylevel including:

1. Giving a strategic signal that collaboration betweenhealth and housing is an expected part of the NHSreform agenda.

2. A short series of facilitated ‘opportunity conferences’at which the opportunities set out in this report can bejointly considered at regional level.

3. Clarity on the application of procurement and state aidregulations to housing associations.

Other opportunities included; a Welsh Governmenthealth/housing lead; housing partners in communityservice models; documenting ‘who does what’; the needfor hard evidence.

The ideas presented in this research should helpoperational managers and executives in the NHS, housingassociations, social services and Care & Repair agencies toexplore the practical opportunities put forward. These areall opportunities which can result in the integration ofservices around citizen needs, enabling both preventionof crisis and earlier intervention when problems do arise,all of which promise better value for public money.

This research has provided a real opportunity for RSLs andCare & Repair agencies to work more closely with healthto grow capacity to deal with the pressures of an ageingsociety. Whilst it is positive news that people are livinglonger, this does cause extra pressure on alreadystretched care and support provided by the NHS. RSLsand Care & Repair agencies can play a key role insupporting the ageing population by working incollaboration with health, and the opportunitiespresented within this report should be the catalyst forchange going forward.

Kevin HowellPolicy and Information Officerkevin‐[email protected]

POLICY


It has been identified that there is nobaseline data on housing associationgovernance in Wales. In order toaddress this, CHC undertook a surveywith our members which attracted 33responses from across Wales.

GovernanceBaseline Survey

In 2010, Community Housing Cymru launched the Charterfor Good Governance and Supporting guidance formembers. Whilst this survey does not cover all aspects ofthe Charter, it does focus on composition of the board,how board members are supported and the role of CHCin supporting continuous improvement in governance.

Respondents were asked to suggest ways in which CHCcan support organisations to achieve continuousimprovement in Governance, and answers included:

• Continued support to understand the regulatoryframework.

• Networking and learning opportunities for boardmembers.

• Increase involvement and opportunities for those atofficer level.

• Ensure key information is provided to boards without‘overloading’ them.

• Facilitate the sharing of good practice.

Thanks to the organisations who have responded to oursurvey. CHC will be reviewing all responses to ensure weare continuing to support members on governanceissues, and we will also consider the range of ideasdetailed within individual responses to this survey.

Kevin HowellPolicy and Information OfficerKevin‐[email protected]

• The average board has 11 people.

• 67% have used CHC's ‘Come on Board’ services torecruit board members.

• 59% of respondents feel their board reflects thediversity of the community.

• 97% have a code of conduct for board members.

• 94% of board members receive Cartref.

• All respondents provide formal induction training forboard members with 79% undertaking learning anddevelopment plans for board members.

• 72% have a governance improvement plan.

• 94% provide people who wish to stand for the boardwith an opportunity to find out more about theorganisation and the board member role before theystand.

• All responding organisations have signed up to CHC’sCharter of Good Governance.

• 75% have identified specific skill gaps on their board.

• 100% of board members receive the board membersbriefing.

Here are some of the key findings:

7

NEWS IN BRIEF

The Government decidedthrough a consultationprocess that ownership ofprivate sewers and lateraldrains in Wales and Englandshould be transferred towater and seweragecompanies as the best option

for long‐term maintenance. The transfer date for sewersand lateral drains in Wales is 1 October 2011. Last month,together with Dŵr Cymru, we hosted three regionalseminars to outline what these changes mean for housingassociations and tenants. For further information aboutthe transfer, please visit Dŵr Cymru’s website:www.dwrcymru.com.

Cardiff a window for European InnovationThe CECODHAS Housing Europe Conference was held inCardiff in June, hosted by CHC. Nick Bennett, CECODHAS’UK representative, welcomed delegates from the socialand voluntary housing sector from across Europe. Theconference examined the key role of structural funds forsustainable energy in the UK and identified andshowcased innovative energy efficient projects carriedout to combat climate change and fuel poverty throughinvestment in housing. Delegates supported calls fromCECODHAS to the European Union to increase theproportion of European Regional Development Fund(ERDF) dedicated to energy efficiency and renewableenergy in the next programming period.

Last month, it was announced that the proportion ofERDF has been increased from 4.5% as it is today to atleast 20% in the next programming period. It was alsoannounced that there is a greater budget for EuropeanSocial Fund (ESF) with focus on training and social inclusion.

Now the European Commission will make legislativeproposals for each of those policies/programmes. At theend of September, with the publication of the legislativeproposals for the Cohesion Policy, the sector will have topush all EU institutions (in particular European Parliamentand the Member States) to turn the promises of thebudget proposal into real achievements. CHC will beworking with key stakeholders to ensure that Wales is ableto access the funding and run projects that continue thegood work showcased in Cardiff.

A New Policy for SocialHousing Rents – updateIn the last edition of Cartref we outlined the WelshGovernment’s Consultation Document, A New Policy forSocial Housing Rents, which proposes a new nationalpolicy for the setting of rents by RSL and Local Authoritiesthat own housing stock.

Since then we’ve organised a successful consultationevent on 26 May, the Minister has agreed to extend theconsultation period to 1 August and the WG has carriedout the modelling exercise and has distributed them toevery individual RSL.

CHC welcomes the principle of having a guideline targetrent for each financial year with the flexibility of beingable to set rents for individual properties. It removes theuncertainty associated with the current system, allows forconvergence with local authority rents and still provideslocal flexibility. The proposal is also compatible withbusiness planning processes and allows the sector to beoutcome focused.

However, the results from the initial modelling show thatthe calculation to set the national and local rent envelopebased on earnings, house market prices and private rentmarkets causes fluctuations and generally lower costareas see a reduction in income. This jeopardises viabilityof service and future supply of homes in these areas. Atthe time of going to print, CHC is working with itsmembers to develop a proposal that maintains theaccountability and clarity to tenants, ensures the sector isable to deliver on promises in their business plans, won’tjeopardise future investment and will also providereassurance to lenders.

Members News

You may have noticed that this edition hasn’t featuredany member news. Member news will now be distributedin a new monthly electronic publication allowing us toinclude many more stories from around the housesincluding examples of innovation and best practice.Please continue to send your stories to: Bethan‐[email protected].

Private Sewer Transfer

As public expenditure comes under increasedscrutiny in Wales, questions are being askedabout the value and effectiveness of publicsector service delivery.

The Simpson Review was commissioned last Septemberby Local Government Minister Carl Sargeant AM who saidthat local authority delivery arrangements are too complex,adding that replicating functions and services createsunnecessary duplication and is of ‘questionable value’.The report which has 21 recommendations is focused oncollaboration as a means of strengthening public sectorservice provision through a range of options includingjoint procurement and sharing of corporate functions.

He added that: ‘The Simpson Review is not aboutreorganising local government or amalgamating localauthorities. It is about better patterns of service deliverythat will allow us to target the delivery of services towardscitizens and to do this at the most appropriate level –whether that is at local, regional or national level.’

The emphasis placed on collaboration was also recentlyreinforced by the Higher Education Funding Council in Wales(HEFCW) who said that by 2013 the number of highereducation institutions should reflect regional needs withno more than two institutions in each region. Universityleaders in Wales strongly favour a strategic approach toensure future provision strengthens service delivery.

Collaboration was also evident in Mansel Aylward’s‘Review of Housing Related Support in Wales’ in 2010.The report highlights the value of collaborative committeesin delivering an effective Supporting People programmewhich meets needs and supports wider public sectorservice delivery.

All these developments point to a clear direction of travelfor public service delivery in Wales.

What does this mean for the Strategic Housing Function?A strong strategic housing function in local authorities iscritical to ensure that future housing supply is fit forpurpose and meets the needs and demands of peopleliving in Wales. As cuts to public spending take hold, thestrategic housing function will be even more important inensuring that:

• housing continues to be a priority when budgets arereviewed.

• the limited resources available are targeted effectively.

• the worst effects of housing benefit reforms aremitigated.

We already know that following stock transfer thestrategic housing function in some local authorities ismuch depleted and suffers from a lack of resources. Inthese local authorities we could well see pressure formore regional collaboration .

By maximising resources and ensuring that sufficientfocus is placed on meeting housing need, collaborationcould offer a solution to current dilemmas and deliver amuch strengthened Strategic Housing function. There isalready cross‐boundary working in some local authorities,and for these, regional collaboration will simply be anextension of work already underway. For others it couldbe more of a challenge – albeit one which, according tothe research, could offer significant benefits for housingin Wales.

Amanda OliverHead of Policy and ResearchAmanda‐[email protected]


POLITICS

A CollaborativeAgendaImplications for the StrategicHousing Function?

9

A MEMBER’S PERSPECTIVE

Building a better futureCartrefi Cymunedol Gwynedd investment boosts economy

Cartrefi Cymunedol Gwynedd wasset up in April 2010 with the transferof 6,300 homes from the Councilfollowing a resounding ‘yes’ votefrom tenants a year earlier. The needto deliver WHQS improvements wasthe driver of change in Gwynedd andthe move has ensured a £136 millioninvestment in our homes over aperiod of 5 years, and £446 millionover 30 years.

It is clear, therefore, that the transfer to CCG will not onlymean better homes for tenants but will also bring with ita real boost to the economy of Gwynedd. It offers newbusiness opportunities as well as employment andtraining. With just over a year since CCG was set‐up, theimprovement programme is already underway and someof those opportunities are now becoming a reality.

Maximising local economic benefits and securing a lastinglegacy is central to our vision as an organisation. To makesure this happens we have introduced an innovativeprocurement model which gives Gwynedd businesses agreater chance of securing WHQS related work.

The model is unique to CCG and has been put in place tobolster and develop the local economy. The traditionalmodel used by housing associations to deliver similarinvestment programmes means using one or two majorcontractors to deliver the whole scheme. Our strategy atCCG is to divide the WHQS investment work, with almosthalf the contracts available to SMEs and the remainder toone main service provider.

The pre‐qualification criteria to tender for the smallercontracts were simplified to encourage local companies toput in a bid. Also, for the first time, successful companieshave been awarded four year contracts rather than 12months. This offers more stability and means they canplan for the future and employ more staff, trainees andapprentices, as well as being an opportunity for them togrow as businesses.

To facilitate the procurement model, CCG has employedofficers directly to manage the supply chain and toprovide support to the SMEs to manage their contractrequirements.

Several North Wales‐based businesses have alreadysecured contracts for WHQS work.

Lovell Partnership has been appointed as the maincontractor. As part of their agreement they are obliged toemploy and offer training opportunities locally. They havealready taken on around 30 people in the area andawarded several contracts to Gwynedd businesses.

As one of the largest employers in the region and anorganisation with a strong sense of social responsibility itis important to us that we also develop and offer qualityjobs and training opportunities locally. By putting thisinnovative procurement model into practice we aim tocreate quality jobs to attract individuals with a high levelof skills so that we can manage the larger contractsourselves, closing the gap currently filled by specialistcompanies and consultants.

Developing our own employees is a priority for us and weare working with education establishments in Gwyneddto train and develop our staff. CCG has 220 employeesbased at 10 locations across the county. Around 60 ofthese include multi‐skilled operatives who will also beworking on WHQS improvements.

Our investment programme has only just begun, and wewill be working hard over the coming months and years toensure we make a difference to the lives of our tenantsand the wider community in Gwynedd, as well aspromoting local economic regeneration.

Ffrancon WilliamsChief Executive

WHQS improvement works in Pwllheli

Rural communities are constantly in the news these dayssuffering from crisis and immediate uncertainty of varioussorts. For those of you who live in rural areas you don’thave to look far to see ‘For Sale’ signs on the frontage oflocal businesses or protests regarding the closure of postoffices, chapels and churches, pubs and schools in thepresent climate of public spending cutbacks. Ruralcommunities are in more turmoil now than any timepreviously and it often feels that there is no one to turn tofor support. Everything and everyone seems to militateagainst keeping rural communities viable and sustainable.

Reports over recent years have underlined the barriers torural housing for first time buyers, the numerous emptyproperties which could be used to house the thousandson waiting lists, the lack of affordable housing for localpeople who have to leave the area where they wereraised as well as the lack of opportunites for locals. Ontop of this, income per person is down. This has resulted

in more people having to consider a cheaper option to geta roof over their head by renting privately or, if luckyenough, to get a foot on the property ladder on neutraltenure made possible by the work of a Rural HousingEnabler (RHE), partly paid for using Social Housing Grant.

There are currently 11 Rural Housing Enablers (RHEs) inrural Wales who not only research their community’shousing need but also act as an intermediatary betweencommunity councils, locals, housing associations andnational parks. Many developments have been brought tofruition with schemes of three or four houses in ruralvillages to a dozen or more in larger villages during thelast few years because of their involvement. The majorityof these schemes are outside the village developmentboundary on Local Authority owned land in partnershipwith the local Community Council. They are supported bythe Planning and Housing Authorities as well as housingassociations who have been responsible for drawing


RURAL ISSUES

Rural Communities in CrisisTime to Wake up to the Possibilities

“When asked to write this piece for Cartref from the viewpoint of rural housingin Wales today, I asked myself ‘Which element of rural housing isn’t in a stateof crisis and uncertainty that I could write positively about?’”

11

RURAL ISSUES

down Social Housing Grant from the Welsh Governmentto help build some of these homes. The RHE’s emphasis isto ensure that there is local ownership of a scheme and oftenthe reassurance to a community that a local lettings policywill be utilised to ensure that local homes go to local people.

Planning and Housing Authorities now see the role of theRHE as strategic, ensuring that information about housingneed, development of rural schemes and a constructiverelationship and partnership with communities are allpart of the role. David Hedges, CHC’s Housing PolicyConsultant, has recently been commissioned to undertakea review of the RHE projects across Wales. The WelshGovernment has part‐financed the posts for a period ofthree years which comes to an end in this currentfinancial year and this report, which will be publishedlater this year, will reflect the progress that has beenmade while highlighting the barriers and opportunitiesthat will be present in the future. 144 homes have beencompleted or are near completion across parts of ruralWales to date as a result of the role of the RHE and theareas where RHEs have been working for over three yearshave a number of schemes completed. However, for thoseRHEs relatively new to post, the nature of the preliminarywork of identifying need takes time and not all newhousing schemes are easy to deliver.

What needs to be considered is that local housing needsurveys have shown that housing need is continuallyincreasing. Because social housing grant is decreasing, thiswill have major consequences for rural communities.

Cymdeithas Tai Eryri’s housing and regeneration schemein partnership with Pen Llŷn Communities First area atBotwnnog is an example of good practice on how to couplehousing and community development. The scheme nearcompletion known as ‘Tai, Gwaith, Iaith’ (Housing, Work,Language) is a scheme of 12 family homes and a newenterprise centre for start up companies. The consequencesof housing and the new centre will hopefully sparkregeneration in the community and secure a sustainablefuture for local people. The signs are positive and theEnterprise Centre is likely to open its doors later this year.

By creating a partnership with housing associations,schemes on exception sites where land prices are lowerhave more chance of bearing fruit. The RHE in Powys isworking to deliver a scheme on an exception site followinga housing need survey. The site is restricted by nationalpolicy to affordable housing which means that in order forthe developer and housing association to ensure financialviability, a percentage of open market housing is beingconsidered – the scheme would not proceed otherwise.The development, supported by the Local Authority, is adeparture from planning policy and is an innovative test case.

Wales’ RHEs have a number of challenges in the future –less Social Housing Grant, lenders unwilling to acceptSection 106 agreements which restrict local occupancy ofdwellings, less available suitable land for developmentdue to planning and environmental restrictions, and lesspotential to renovate empty properties and employmentopportunities which go hand in hand with housing. Onesure element is that Authorities need to be more flexibleand able to proactively find opportunities with partnersas well as investing in securing the future of thecountryside. Independent RHEs should be considered as‘community assets’ who work with rural communities andact as catalysts for delivering more affordable homes.

If rural communities are in the news these days pleadingfor fair play and are trying to keep their assets for thenext generation, then it is time for these communities towake up to the possibilities before them instead ofdespairing. Every change, however small, will be achallenging one for communities. It’s time for ruralcommunities to start working closer together to secure asustainable future – numerous rural communities arealready setting up social enterprises and are taking overassets in order to secure a future for their local services.The pressure is now on communities taking more of arole in delivering on need. Delivering housing bycommunities is becoming more acceptable with someeven setting up Community Land Trusts to satisfy theneed of housing and services as well as securingcommunity assets for the future.

Rural communities do have a place to turn to for support,and RHEs can help in this respect by offering supportwhich will help to keep rural communities viable andsustainable.

Arfon HughesRural Housing Enabler, Gwynedd

SEPTEMBER 2011

15PR Conference

Parc Thistle HotelCARDIFF

OCTOBER 2011

6/7Housing Management andMaintenance Conference

Metropole HotelLLANDRINDOD WELLS

AUGUST 2011

22Welfare Benefits Update

CARDIFF

OCTOBER 2011

3Introduction to Housing

AssociationsCARDIFF

OCTOBER 2011

20HR Conference

Parc Thistle HotelCARDIFF

OCTOBER 2011

5VAT for HA Estates &Development Staff

CARDIFF

NOVEMBER 2011

24/25Annual Conference

Hilton HotelCARDIFF

NOVEMBER 2011

7Welfare Benefits Overview

CARDIFF

Conferences:

EisteddfodCome and visit us at stand 713/714at the National Eisteddfod inWrexham from 30 July to 6 August.

For further information about our conferences,please contact: rhian‐[email protected].

For further information about our training courses, please contact: jenny‐[email protected].

SEPTEMBER 2011

20Service Charges:

Practicalities, Problems & Solutions

CARDIFF

SEPTEMBER 2011

21VAT for HA Finance Staff

CARDIFF

Training Courses:


CONFERENCES AND TRAINING

SEPTEMBER 2011

26Welfare Benefits for Tenants

with Health ProblemsCARDIFF

NOVEMBER 2011

28Housing Benefit for Social

Housing StaffCARDIFF

CYHOEDDWYD GAN CARTREFI CYMUNEDOL CYMRU

Awst | Medi 2011

www.chcymru.org.uk

POLISIYmddiriedolaeth BusnesCymdeithasol yn cefnogiMoneyline Cymru

Arolwg Llywodraethu:CanfyddiadauAllweddol

Cyflenwi GwasanaethSector Cyhoeddus:Agenda Cydweithredol

Cymunedau Gwledigmewn Argyfwng

–– p3 –– p4 –– p8 –– p10

Caerdyddyn Ewrop

ffenestr ar

NEWYDDION GWLEIDYDDIAETH MATERION GWLEDIG

gyfer Arloesi

GAIR GAN Y PRIF WEITHREDYDD

Arloesi nid Adnewyddu!

2 Rhifyn Awst | Medi

Er y caiff ei ddefnyddio’n eang, mae arloesifel arfer yn cyfeirio at greu neu wellacynnyrch, technolegau neu syniadau. Maearloesi yn wahanol i adnewyddu oherwyddbod arloesi fel arfer yn golygu newidsylweddol neu wahaniaeth yn hytrach nanewidiadau mwy cronnus.

Mae toriadau mewn rhaglenni cyfalafgwariant cyhoeddus yn effeithio’n ddwfnar y gymuned tai cydfuddiannol, caiff eintenantiaid a’n ffrydiau incwm eu bygwthgan doriadau mewn budd‐daliadau, acrydym yn orddibynnol ar fenthycatraddodiadol gan y banciau, gyda’rdarparwyr yn ymddangos eu bod yn dodyn gynyddol daer i gryfhau mantolennidrwy ail‐brisio benthyciadau. Mae gan yrIMF arweinydd newydd ac mae’r byd wediedrych wrth i Wlad Groeg, cruddemocratiaeth, ddod o fewn trwch blewyni weld trasiedi dyled newydd.

Yn nes adref mae gennym LywodraethCymru dan ei henw newydd yn ceisio‘delifro, delifro, delifro’ a rhyddid cyllidol aphwerau benthyca newydd. Eto mae einheconomegwyr yn gresynu colli AwdurdodDatblygu Cymru, ac ymddengys fodllywodraeth leol yn wynebu ad‐drefnullechwraidd drwy adolygiad Simpson achreu consortia addysg newydd. Ac yndilyn buddugoliaeth Alex Salmond ynetholiadau’r Alban, nid oes unrhywarwydd i’w weld o ddiwygio Barnett neuhyd yn oed ‘lawr’ Holtham.

Yn ychwanegol at hyn, fel y gwelsomgyda’r streic pensiynau ddiwedd misMehefin, mae hyd yn oed hirhoedleddcynyddol dynolryw (a fyddai mewn cyfnodarferol yn stori newyddion da) yn rhoi hydyn oed mwy o bwysau ar wasanaethaucyhoeddus!

Beth ddylai hyn i gyd olygu ar gyferdarparwyr cydfuddiannol tai, gofal acadfywio?

Wel i optimist dylai olygu fod gennym yramodau perffaith ar gyfer arloesi achyflenwi. Bu Grŵp Cartrefi CymunedolCymru yn gweithio gydag aelodau ac yncomisiynu syniadau newydd yr ydymeisiau eu rhannu gydag aelodau a’rcyhoedd yn ehangach.

• Mae’r Fforwm Cyllid wedi cydweithio ilunio syniadau newydd ar gyllid bond achyllid cydweithredol, partneriaethaugwasanaeth cyhoeddus newydd achyflenwi gwasanaeth ehangach.

• Mae Cartrefi Cymunedol Cymru a Care& Repair Cymru wedi cyd‐gomisiynuymchwil gan y Kafkha Brigade sy’ncynnig cyfleoedd newydd ar gyfercydweithredu rhwng y sector tai a’rsector iechyd er mwyn cynyddu capasitii ddelio gyda phwysau cymdeithas sy’nheneiddio (gweler tudalen 4/5).

• Yn ‘The Collective Entrepreneur’gwelwyd Kevin Morgan ac Adam Priceyn cynnwys posibiliadau newydd argyfer ymestyn cydfuddioldeb.

• Mae menter Moneyline Cymru eisoeswedi helpu 5,000 o bobl sydd wedi euhallgau’n ariannol.

• Mae aelodau wedi cynnig buddsoddiadnid‐er‐elw o £250m i LywodraethCymru dros y pedair blynedd nesaf oscawn ninnau fframwaith polisi cyson achefnogol.

Rydym yng nghanol storm berffaith. Ioroesi mae angen i ni fod yn uchelgeisiolac nid nerfus. I lwyddo mae angen i ni fodyn ddewr ac nid cyndyn. Mae’n amserarloesi! Wnaiff adnewyddu ddim mo’r tro.

Nick BennettPrif Weithredydd GrŵpNick‐[email protected]

Cynhyrchwyd gan:Cartrefi Cymunedol Cymru Tŷ FulmarBeignon CloseOcean ParkCaerdyddCF24 5HF

029 2055 7400

Dyluniwyd gan Arts Factory

GolygyddEdwina O’Hart (CHC)

Cyfranwyr:Nick Bennett (CHC)Clare Williams (CHC)Kevin Howell (CHC)Bethan Samuel (CHC)Sioned Hughes (CHC)Amanda Oliver (CHC)Arfon Hughes, SwyddogGalluogi Tai Gwledig, GwyneddEmma Shepherd, MorrisonFfrancon Williams, CartrefiCymunedol Gwynedd

“Yn ôl Geiriadur Prifysgol Cymru cafodd y gair arloesi yn ei ystyr cyfoes,sef torri tir newydd, ei ddefnyddio yn y Gymraeg ers yr 16eg ganrif.”

CommunityHousing Cymru

CHCymru

NEWYDDION

3

Ymddiriedolaeth Busnes Cymdeithasol i gefnogi Moneyline Cymru

Mynd am yr Aur…Morrison, y darparydd atgyweiriadaua chynnal cadw blaenllaw, yw aelodAur Masnachol cyntaf CartrefiCymunedol Cymru. Ymunodd ycwmni, sy’n gweithio ar draws yDeyrnas Unedig, â Cartrefi Cymunedoloherwydd ei ymgyfraniad eang yn ysector tai cymdeithasol ledled Cymrua’i ddealltwriaeth wych o’r sector.Mae Morrison yn gofalu am ac ynrheoli dros 50,000 o gartrefi a 4,000 o

adeiladau cyhoeddus ar gyfer eigleientiaid, sy’n cynnwyscymdeithasau tai, awdurdodau lleol asefydliadau rheolaeth hyd braich.

Dywedodd Emma Shepherd, rheolyddbusnes newydd rhanbartholMorrison: ‘Penderfynodd Morrisondod yn Aelodau Masnachol Aur o CHCoherwydd ein bod yn cydnabod bodeu gwaith ar hyd a lled y wlad yncynnig cyfle i ni wirioneddol gefnogitai cymdeithasol yng Nghymru.’

Hoffai CHC hefyd ddiolch i aelodaumasnachol presennol sydd wediuwchraddio eu haelodaeth i aur.I gael gwybodaeth bellach arbecynnau masnachol CartrefiCymunedol, cysylltwch â Jenny‐[email protected].

Fis diwethaf cyhoeddodd yr Ymddiriedolaeth Busnes Cymdeithasol, partneriaeth ochwech o fusnesau mwyaf Prydain, becyn o gefnogaeth i Moneyline Cymru.

Cafodd y buddsoddiad ei hyrwyddo gan Brif Weithredyddyr Ymddiriedolaeth Busnes Cymdeithasol, Adele Blakeborough,sy’n byw yng Nghaerdydd ac a fu’n aelod o FwrddGweinidogol Llywodraeth Cymru ar Fenter Gymdeithasol.

Mae angen mawr am Moneyline Cymru a hyd yma maewedi cwblhau mwy na 5,000 o fenthyciadau yn Ne Cymrugyda gwerth cyfartalog o £400. Talwyd dros £177,000 idros 3,000 o gyfrifon cynilo gan gwsmeriaid sy’n credu naall pobl gynilo neu nad ydynt yn fodlon gwneud hynny.

Cydnabu Moneyline Cymru fod eu menter gymdeithasolyn ehangu’n gyflym ac yn tyfu’n rhy fawr i’w systemautechnoleg gwybodaeth pan ragorodd ar ei darged 3blynedd i ddarparu 4,500 o fenthyciadau hanner ffordddrwy ei ail flwyddyn o weithredu. Arweiniodd cyfarfoddrwy ddamwain gyda’r Ymddiriedolaeth BusnesCymdeithasol at gynnig buddsoddiad arian a fedrai fod ynwerth £300k i wella a chryfhau technoleg bresennol ahelpu i ostwng amser prosesu benthyciadau. Foddbynnag, mae gwir werth y pecyn cefnogaeth yn y mentoraychwanegol. Bydd mewnbwn proffesiynol gan CreditSuisse, un o bartneriaid yr Ymddiriedolaeth, yn gymorthgydag ailstrwythuro corfforaethol i gefnogi cynlluniauehangu uchelgeisiol Moneyline.

Gyda help yr Ymddiriedolaeth Busnes Cymdeithasol, gallMoneyline Cymru, a gafodd ei sefydlu a'i ran‐ariannu gan17 o gymdeithasau tai yng Nghymru a Chyllid Cymdeithasol,ehangu nifer ei swyddfeydd o’r pump presennol yn Ne

Ddwyrain Cymru i ddeg ychwanegol ar draws Cymru,ynghyd â chanolfan alwadau, gyda’r potensial ar gyfergwasanaeth symudol i rai ardaloedd gwledig erbyn 2014.

Mae Moneyline Cymru hefyd wedi ychwanegu pump ogynghorwyr arian – un ar gyfer pob swyddfa bresennol.Darperir y gwasanaeth yma gan CHC drwy gyllid gan yLoteri Fawr. Mae’r cynghorwyr arian yn helpu cwsmeriaidna all fforddio benthyciad i ganfod ateb arall heblawbenthyca llog uchel ar garreg y drws a siarcod benthycaanghyfreithlon. Mae Uned Benthyca Arian AnghyfreithlonCymru yn amcangyfrif bod dros 15,000 o bobl yngNghymru yn benthyca gan fenthycwyr arian anghyfreithlonbob blwyddyn ac mae gweithio i atal y math hwn ofenthyca yn hollbwysig ar gyfer cymunedau iach a diogel.

Bydd CHC a chymdeithasau tai yng Nghymru yn parhau iweithio’n agos gyda Moneyline Cymru i’w alluogi iwireddu ei uchelgeisiau ac i sicrhau fod gan denantiaidfynediad i gredyd fforddiadwy, cyfrifon banc sylfaenol a’rcyfle i gynilo er mwyn eu helpu i gael mynediad i welldeliau ar eu benthyca yn y dyfodol.

Clare WilliamsSwyddog Cynhwysiant AriannolClare‐[email protected]

POLISI


Cefnogi Gwell CanlyniadauIechyd yng Nghymru

“Gall LCC ac asiantaethauGofal a Thrwsio fod â rôlallweddol drwy gefnogi’rboblogaeth heneiddiol drwygydweithio gydag iechyd.”

Comisiynwyd Kafka Brigade UK ar ycyd gan Cartrefi Cymunedol Cymrua Care & Repair Cymru i gynnalymchwil i ddynodi cyfleoedd i’rsector tai cymdeithasol i gefnogicanlyniadau iechyd, yn neilltuolwrth ddiwallu anghenion eincymdeithas heneiddiol.Mae’r Kafka Brigade yn dîm ymchwil gweithredolannibynnol, nid‐er‐elw sydd gyda chenhadaeth i fynd i’rafael â chamweithrediad biwrocrataidd a mân reolau sy’natal pobl rhag cael mynediad i’r gwasanaethau y maenteu hangen. Cynhaliwyd yr ymchwil yma gan Megan Mathias,Cyfarwyddydd Kafka Brigade UK, a chymerodd dros 30 oweithwyr proffesiynol yn y sector tai a’r sector iechyd yngNghymru ran drwy grwpiau ffocws a chyfweliadau.

Roedd gan yr ymchwil dri chwestiwn ymchwil penodol:

1. Beth yw’r darlun presennol yng Nghymru?

2. Pa wasanaethau ‘iechyd’ eraill a gaiff eu darparu yngNghymru ar hyn o bryd gan landlordiaid cymdeithasolcofrestredig/asiantaethau Gofal a Thrwsio/sefydliadaueraill y trydydd sector mewn rhannau arall o’r DeyrnasUnedig?

3. Beth felly yw’r prif gyfleoedd i ymestyn darparugwasanaethau ‘iechyd’ gan LCC a Gofal a Thrwsio yngNghymru?

Y cam cyntaf oedd sefydlu llinell sylfaen darpariaethbresennol yng Nghymru. Drwy wneud hynny, dynodwyd

POLISI

5

patrwm bras o weithgaredd LCC mewn gwasanaethaucysylltiedig ag iechyd. Roedd hyn yn cynnwyscymdeithasau tai traddodiadol sydd yn dal i fod â’rgenhadaeth o fod yn ddarparwyr tai diben cyffredinol,sydd fel arfer yn cynnwys rhai tai gwarchod;cymdeithasau tai traddodiadol sydd wedi manteisio argyllid Gofal Ychwanegol ac felly’n cynnwys nifer fach ounedau Gofal Ychwanegol yn ogystal â thai cyffredinol athai gwarchod; ac yn olaf, nifer lai o gymdeithasau tai awnaeth y penderfyniad strategol i ddod yn ddarparwyrgofal ac sy’n canolbwyntio’n gynyddol ar ofal ychwanegola gofal nyrsio. Cynhaliodd Cartrefi Cymunedol hefydddadansoddiad manwl o ddarpariaeth gymunedolbresennol LCC o ofal iechyd a ddarparwyd fel atodiad ynyr adroddiad terfynol.

Dynodwyd pum cyfle allweddol o fewn yr ymchwil igynnig y potensial o gefnogi gwell canlyniadau ar gyferdinasyddion ar draws Cymru, o bosibl ar lai o gost i’r pwrscyhoeddus. Mae pob un yn cysylltu ag atal/oedi derbyn iysbyty neu ryddhau effeithiol o ysbyty:

1. Cefnogaeth rhyddhau cynnar mewn cynlluniau GofalYchwanegol a chartrefi nyrsio.

2. Ehangu gofal nyrsio nid‐er‐elw.

3. Cynyddu lefel y gofal sydd ar gael mewn tai gwarchoda chynlluniau Gofal Ychwanegol.

4. Cefnogaeth barhaus i alluogi pobl hŷn i fyw’n fwyannibynnol ac iachach adref.

5. Pentrefi cydfuddiannol gofal parhaus.

Sefydlwyd amrediad o bethau sy’n rhwystro cydweithreduagosach rhwng iechyd a thai oedd yn cynnwys perthynasanwastad rhwng GIG Cymru a chymdeithasau tai;darpariaeth seilo, iaith a diwylliant; heriau caffaeliad a’rangen am dystiolaeth galed.

I alluogi symud ymlaen â’r cyfleoedd a ddynodwyd,cynigiwyd wyth syniad ar gyfer gweithredu ar lefel polisiyn cynnwys:

1. Rhoi arwydd strategol bod cydweithredu rhwng iechyda thai yn rhan ddisgwyliedig o agenda diwygio’r GIG.

2. Cyfres fer o ‘gynadleddau cyfle’ gyda hwylusydd llemedrir ystyried y cyfleoedd a nodir yn yr adroddiadyma ar lefel ranbarthol.

3. Eglurdeb ar weithredu rheoliadau caffaeliad achymorth gwladol i gymdeithasau tai.

Roedd y cyfleoedd eraill yn cynnwys: arweinyddtai/iechyd yn Llywodraeth Cymru; partneriaid tai mewnmodelau gwasanaeth cymunedol; dogfennu ‘pwy sy’ngwneud beth’; yr angen am dystiolaeth galed.Dylai’r syniadau a gyflwynir yn yr ymchwil yma helpurheolwyr gweithredol a gweithredwyr yn y GIG,cymdeithasau tai, gwasanaethau cymdeithasol acasiantaethau Gofal a Thrwsio i ymchwilio’r cyfleoeddymarferol a gyflwynwyd. Mae’r rhain i gyd yn gyfleoedd aall arwain at integreiddio gwasanaethau o amgylchanghenion dinasyddion, gan alluogi atal argyfwng a hefydymyriad cynharach pan fo problemau yn codi, sydd i gydyn addo gwell gwerth am arian cyhoeddus.

Mae’r ymchwil wedi rhoi cyfle gwirioneddol i LCC acasiantaethau Gofal a Thrwsio i weithio’n agosach gydagiechyd i gynyddu capasiti i ddelio gyda phwysaucymdeithas sy’n heneiddio. Er ei bod yn newyddioncadarnhaol fod pobl yn byw’n hirach, mae hyn yn achosipwysau ychwanegol ar y gofal a chymorth a ddarperir gany GIG sydd eisoes dan bwysau. Gall LCC ac asiantaethauGofal a Thrwsio fod â rôl allweddol drwy gefnogi’rboblogaeth heneiddiol drwy gydweithio gydag iechyd, adylai’r cyfleoedd a gyflwynir yn yr adroddiad yma fod yngatalydd ar gyfer newid wrth symud ymlaen.

Kevin HowellSwyddog Polisi a Gwybodaethkevin‐[email protected]

POLISI


Nodwyd nad oes unrhyw ddata llinellsylfaen ar lywodraethu cymdeithasautai yng Nghymru. Er mwyn mynd i’rafael â hyn, cynhaliodd CHC arolwggyda’n haelodau a chafod 33 ymatebo wahanol rannau o Gymru.

Yn 2010, lansiodd Cartrefi Cymunedol Cymru y Siarter argyfer Llywodraethu Da a chanllawiau atodol ar gyferaelodau. Er nad yw’r arolwg yn cynnwys pob agwedd o’rSiarter, y mae’n canolbwyntio ar gyfansoddiad bwrdd, suty caiff aelodau bwrdd eu cefnogi a rôl CHC wrth gefnogigwelliant parhaus mewn llywodraethu.

Arolwg Llinell Sylfaen Llywodraethu

Dyma rai o’r canfyddiadau allweddol:

• Mae gan fyrddau 11 o aelodau ar gyfartaledd.

• 59% o ymatebwyr yn teimlo fod eu bwrdd ynadlewyrchu amrywiaeth y gymuned.

• 67% wedi defnyddio gwasanaethau ‘Dewch Ar yBwrdd’ CHC i recriwtio aelodau bwrdd.

• 97% â chod ymddygiad ar gyfer aelodau bwrdd.

• 94% o aelodau bwrdd yn derbyn Cartref.

• Mae’r holl ymatebwyr yn rhoi hyfforddiant sefydluffurfiol i aelodau bwrdd gyda 79% yn dilyn cynlluniaudysgu a datblygu ar gyfer aelodau bwrdd.

• 72% â chynllun gwella llywodraethu.

• 94% yn rhoi cyfle i bobl sy’n dymuno sefyll ar gyfer ybwrdd i ganfod mwy am y sefydliad a rôl aelodaubwrdd cyn iddynt sefyll.

• Pob un o’r sefydliadau a ymatebodd wedi llofnodiSiarter Llywodraethu Da CHC.

• 100% o aelodau bwrdd yn derbyn cylchlythyrgwybodaeth aelodau bwrdd.

• 75% wedi dynodi bylchau sgiliau penodol ar eu bwrdd.

Gofynnwyd i ymatebwyr awgrymu ffyrdd y gall CHCgefnogi sefydliadau i sicrhau gwelliant parhaus mewnllywodraethu. Roedd yr atebion yn cynnwys:

• Parhau cefnogaeth i ddeall y fframwaith rheoleiddio.

• Cyfleoedd rhwydweithio a dysgu ar gyfer aelodau bwrdd.

• Cynyddu ymgyfraniad a chyfleoedd ar gyfer rhai arlefel swyddog.

• Sicrhau y rhoddir gwybodaeth allweddol i fyrddau hebeu ‘gorlwytho’.

• Hwyluso rhannu arfer da.

Diolch i’r sefydliadau a gymerodd ran yn ein harolwg.Bydd CHC yn adolygu pob ymateb i sicrhau ein bod ynparhau i gefnogi aelodau ar faterion llywodraethu, abyddwn hefyd yn ystyried yr amrediad o syniadau a gaiffeu manylu yn yr ymatebion unigol i’r arolwg.

Kevin HowellSwyddog Polisi a GwybodaethKevin‐[email protected]

7

NEWYDDION YN GRYNO

Drwy broses ymgynghori,penderfynodd y Llywodraethy dylid trosglwyddoperchnogaeth carthffosyddpreifat a draeniau ochrol yngNghymru a Lloegr i gwmnïaudŵr a charthffosiaeth fel yropsiwn gorau ar gyfer cynnal

a chadw hirdymor. Y dyddiad ar gyfer trosglwyddocarthffosydd a draeniau ochrol yng Nghymru yw 1 Hydref2011. Fe wnaethom gynnal tair seminar ranbarthol gydaDŵr Cymru fis diwethaf i amlinellu’r hyn y bydd ynewidiadau hyn yn ei olygu i gymdeithasau tai athenantiaid. Mae mwy o wybodaeth am y trosglwyddo arwefan Dŵr Cymru: www.dwrcymru.com.

Caerdydd ffenestr ar gyfer Arloesi yn EwropCynhaliwyd Cynhadledd CECODHAS Housing Europe yngNghaerdydd ym mis Mehefin ar wahoddiad CHC.Croesawodd Nick Bennett, cynrychiolydd y DeyrnasUnedig ar CECODHAS, gynrychiolwyr o’r sector taicymdeithasol a gwirfoddol o bob rhan o Ewrop.Edrychodd y gynhadledd ar rôl allweddol cronfeyddstrwythurol ar gyfer ynni cynaliadwy yn y DU gan ddynodia dangos prosiectau ynni effeithiol arloesol i atal newidyn yr hinsawdd a thlodi tanwydd drwy fuddsoddi mewntai. Cefnogodd cynrychiolwyr y galwadau gan CECODHASi’r Undeb Ewropeaidd gynyddu’r gyfran o Gronfa DatblyguRhanbarthol Ewrop (ERDF) a werir ar effeithiolrwydd ynniac ynni adnewyddadwy yng nghyfnod nesaf y rhaglenni.

Cyhoeddwyd fis diwethaf y cynyddodd y gyfran o ERDF o4.5% fel y mae heddiw i o leiaf 20% yng nghyfnod nesaf yrhaglenni. Cyhoeddwyd hefyd fod cyllideb gynyddol argyfer Cronfa Gymdeithasol Ewrop (ESF) gyda ffocws arhyfforddiant a chynhwysiant cymdeithasol.

Yn awr bydd y Comisiwn Ewropeaidd yn gwneud cynigiondeddfwriaethol ar gyfer pob un o’r polisïau/rhaglennihynny. Ddiwedd mis Medi, gyda chyhoeddi’r cynigiondeddfwriaethol ar gyfer y Polisi Cydlyniaeth, bydd ysector yn gorfod gwthio holl sefydliadau’r UndebEwropeaidd (yn arbennig Senedd Ewrop a’r AelodWladwriaethau) i droi addewidion y cynnig cyllideb yngyflwyniadau go iawn. Bydd CHC yn gweithio gydarhanddeiliaid allweddol i sicrhau y gall Cymru gaelmynediad i’r cyllid a rhedeg prosiectau sy’n parhau â’rgwaith da a arddangoswyd yng Nghaerdydd.

Polisi Newydd ar gyfer RhentiTai Cymdeithasol ‐ diweddariadYn rhifyn diwethaf Cartref fe wnaethom amlinellu dogfenymgynghori Llywodraeth Cymru, Polisi Newydd ar gyferRhenti Tai Cymdeithasol, sy’n cynnig polisi cenedlaetholnewydd ar gyfer gosod rhenti gan LCC ac AwdurdodauLleol sy’n berchen ar stoc tai.

Ers hynny fe wnaethom drefnu digwyddiad ymgynghorillwyddiannus ar 26 Mai, cytunodd y Gweinidog i ymestyny cyfnod ymgynghori i 1 Awst ac mae Llywodraeth Cymruwedi cynnal yr ymarferiad modelu ac wedi’i ddosbarthu ibob LCC unigol.

Mae Cartrefi Cymunedol yn croesawu’r egwyddor o gaelrhent targed canllaw ar gyfer pob blwyddyn ariannol gydahyblygrwydd medru gosod rhenti ar gyfer anheddauunigol. Mae’n dileu’r ansicrwydd sy’n gysylltiedig gyda’rsystem bresennol, yn caniatáu cydgyfeirio gyda rhentiawdurdodau lleol ac yn dal i roi hyblygrwydd lleol. Mae’rcynigion hefyd yn gydnaws gyda phrosesau cynlluniobusnes ac mae’n galluogi’r sector i fod â ffocws arganlyniadau.

Fodd bynnag, dengys canlyniadau’r modelu dechreuol fody cyfrifiad i osod yr amlen rhent genedlaethol a lleol ynseiliedig ar enillion, prisiau’r farchnad tai a marchnadoeddrhent preifat yn achosi amrywiadau ac yn gyffredinol bodardaloedd cost is yn gweld gostyngiad mewn incwm. Maehyn yn peryglu hyfywedd gwasanaeth a chyflenwadcartrefi yn yr ardaloedd hyn yn y dyfodol. Adeg mynd i’rwasg, mae CHC yn gweithio gyda’i aelodau i ddatblygucynnig sy’n cadw atebolrwydd ac eglurdeb i denantiaid, ynsicrhau fod y sector yn medru cyflawni’r addewidion syddyn eu cynlluniau busnes, heb fod yn peryglu buddsoddiadyn y dyfodol a hefyd yn rhoi sicrwydd i fenthycwyr.

Newyddion Aelodau

Efallai i chi sylwi nad oes unrhyw newyddion aelodau yn yrhifyn hwn. Caiff newyddion aelodau yn awr eiddosbarthu mewn cyhoeddiad electronig misol newyddfydd yn ein galluogi i gynnwys llawer mwy straeon yncynnwys enghreifftiau o arloesedd ac arfer gorau.Daliwch i anfon eich straeon atBethan‐[email protected] os gwelwch yn dda.

Trosglwyddo Carthffosydd Preifat

Gyda chraffu cynyddol ar wariant cyhoeddusyng Nghymru, caiff cwestiynau eu gofyn amwerth ac effeithiolrwydd darpariaethgwasanaeth sector cyhoeddus.

Comisiynwyd Adolygiad Simpson fis Medi diwethaf ganCarl Sargeant AC, Gweinidog Llywodraeth Leol, addywedodd fod trefniadau darpariaeth awdurdodau lleolyn rhy gymhleth, gan ychwanegu fod ailadroddswyddogaethau a gwasanaethau yn creu dyblygu diangenac o ‘werth amheus’. Mae’r adroddiad yn cynnwys 21argymhelliad ac yn canolbwyntio ar gydweithredu felmodd o gryfhau darpariaeth gwasanaethau sectorcyhoeddus drwy amrediad o opsiynau yn cynnwys caffaelar y cyd a rhannu swyddogaethau corfforaethol.Ychwanegodd: ‘Nid yw Adolygiad Simpson ynglŷn ag ad‐drefnu llywodraeth leol neu uno awdurdodau lleol. Maeynglŷn a gwell patrymau o gyflenwi gwasanaethau fyddyn ein galluogi i dargedu cyflenwi gwasanaethau atddinasyddion ac i wneud hyn ar y lefel fwyaf priodol –p’un ai yw hynny ar lefel leol, ranbarthol neu genedlaethol.’

Cafodd y pwyslais ar gydweithredu hefyd ei gadarnhau’nddiweddar gan Gyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru addywedodd y dylai nifer y sefydliadau addysg uwch erbyn2013 adlewyrchu anghenion rhanbarthol gyda dim mwyna dau sefydliad ym mhob rhanbarth. Mae arweinwyrprifysgol yng Nghymru yn gryf o blaid dull gweithredustrategol i sicrhau fod darpariaeth yn y dyfodol yn cryfhaucyflenwi gwasanaeth.

Roedd cydweithredu hefyd yn amlwg yn ‘AdolygiadCymorth sy’n Gysylltiedig â Thai’ Mansel Aylward yn 2010.Mae’r adroddiad yn tynnu sylw at werth pwyllgoraucydweithredu wrth ddarparu rhaglen Cefnogi Pobleffeithiol sy’n diwallu anghenion ac yn cefnogidarpariaeth ehangach gwasanaeth sector cyhoeddus.

Mae’r holl ddatblygiadau hyn yn dangos cyfeiriad teithioclir ar gyfer darparu gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru.

Beth mae hyn yn ei olygu ar gyfer y Swyddogaeth TaiStrategol?Mae swyddogaeth tai strategol cryf mewn awdurdodaulleol yn hollbwysig i sicrhau fod cyflenwad tai'r dyfodol ynaddas i’r diben ac yn diwallu anghenion a gofynion poblsy’n byw yng Nghymru. Wrth i doriadau mewn gwariantcyhoeddus frathu, bydd y swyddogaeth tai strategol hydyn oed yn bwysicach wrth sicrhau:

• bod tai’n parhau’n flaenoriaeth pan adolygir cyllidebau.

• y caiff yr adnoddau cyfyngedig sydd ar gael eutargedu’n effeithiol.

• y caiff effeithiau gwaethaf diwygio budd‐dal tai eu lliniaru.

Gwyddom eisoes, yn dilyn trosglwyddo stoc tai, fod yswyddogaeth tai strategol mewn rhai awdurdodau wedicrebachu ac yn dioddef o ddiffyg adnoddau. Yn yrawdurdodau lleol hyn medrem yn rhwydd weld pwysauam fwy o gydweithredu rhanbarthol.

Drwy gynyddu adnoddau i’r eithaf a sicrhau y rhoddirdigon o ffocws ar ddiwallu’r angen am dai, medraicydweithredu gynnig datrysiad i broblemau presennol adarparu swyddogaeth tai strategol llawer cryfach. Maeeisoes beth gweithio traws‐ffin mewn rhai awdurdodaulleol ac i’r rhain ni fydd cydweithredu rhanbarthol ond ynymestyn gwaith sy’n mynd rhagddo eisoes. Gallai fod ynfwy o her i eraill – er yn un a fedrai, yn ôl yr ymchwil,gynnig manteision sylweddol ar gyfer tai yng Nghymru.

Amanda OliverPennaeth Polisi ac YmchwilAmanda‐[email protected]


GWLEIDYDDIAETH

AgendaCydweithredol Goblygiadau ar gyfer ySwyddogaeth Tai Strategol?

9

SAFBWYNT AELOD

Adeiladu Dyfodol GwellEconomi Gwynedd yn elwa o fuddsoddiad CCG

Gwaith gwella SATC ym Mhwllheli

Sefydlwyd Cartrefi CymunedolGwynedd (CCG) ym mis Ebrill 2010wrth i 6,300 o dai drosglwyddo o’rCyngor yn dilyn pleidlais ‘ie’ gref gandenantiaid flwyddyn ynghynt. Yr angen i gyrraedd Safon AnsawddTai Cymru (SATC) oedd y sbardun i’rnewid yng Ngwynedd ac mae’rnewid wedi sicrhau buddsoddiad o£136 miliwn yn y stoc dros gyfnod o5 mlynedd, a £446 miliwn dros 30mlynedd.

Digon hawdd gweld, felly, bod sefydlu CCG nid yn unig yngolygu gwell cartrefi i denantiaid ond hefyd yn mynd i roihwb i economi Gwynedd. Mae’n cynnig cyfleoedd busnes achyflogaeth newydd, a chyda dim ond ychydig dros flwyddyners trosglwyddo, mae’r buddsoddi wedi dechrau a rhai o’raddewidion ar fudd economaidd eisoes yn cael eu gwireddu.

Mae sicrhau bod cymunedau ac economi’r sir yn elwa o’nbuddsoddiad yn rhan allweddol o’n gweledigaeth felcymdeithas. I sicrhau bod hyn yn digwydd rydym wedicyflwyno system gaffael arloesol sy’n cynnig mwy osicrwydd a chyfle i fusnesau cynhenid Gwynedd.

Mae’r model yn unigryw i CCG ac mae wedi ei greu iatgyfnerthu a datblygu’r economi leol. Mae’r fframwaitharferol sy’n cael ei ddefnyddio gan gymdeithasau ar gyferrhaglenni gwella yn golygu defnyddio un neu ddaugontractwr mawr i gwblhau’r holl waith. O’r cychwynrydym wedi penderfynu peidio â dilyn y trywyddtraddodiadol hwn o gaffael.

Mae model CCG yn gweithio drwy rannu gwaithbuddsoddi SATC, gyda bron i hanner y cytundebau ar gaeli gwmnïau llai yn ogystal â bod ag un prif gontractwr. Roedd y meini prawf cyn‐gymhwyso i dendro ar gyfercytundebau SATC wedi eu symleiddio i annog cwmnïaulleol i ymgeisio. Am y tro cyntaf mae’r cwmnïaullwyddiannus yn cael cytundebau pedair blynedd ynhytrach na blwyddyn, sy’n cynnig sicrwydd ac yn eugalluogi i gyflogi mwy o staff a phrentisiaid yn uniongyrcholyn ogystal â chynnig cyfle iddynt dyfu fel busnes.

Er mwyn hwyluso hyn mae CCG yn cyflogi swyddogion ynuniongyrchol i reoli’r cytundebau a’r gadwyn gyflenwi ac iroi cefnogaeth i gwmnïau llai i gyflawni gofynion y contractau.

Mae sawl cwmni o Ogledd Cymru eisoes wedi sicrhaucytundebau ar gyfer gwaith SATC.

Lovell Partnership sydd wedi ei benodi fel y prifgontractwr. Fel rhan o’u cytundeb rhaid iddynt ddangoseu bod yn cyflogi a chynnig cyfleoedd hyfforddiant lleol.Eisoes maen nhw yn cyflogi tua 30 o bobl leol ac wedi rhoicytundebau i fusnesau o Wynedd.

Fel un o gyflogwyr mwyaf yr ardal a chorff sydd âchyfrifoldeb cymdeithasol mae’n bwysig hefyd ein bodninnau yn datblygu ac yn cynnig swyddi o safon achyfleodd hyfforddiant lleol ein hunain. Drwy weithredu’rmodel caffael arloesol yma, ein nod yw creu swyddi osafon fydd yn denu unigolion â lefel uchel o sgiliau. Byddhyn yn galluogi CCG i reoli cytundebau mawr a chau’rbwlch sy’n cael ei lenwi ar hyn o bryd gan gwmnïau acymgynghorwyr arbenigol.

Mae datblygu ein gweithlu yn flaenoriaeth i ni ac rydymyn gweithio gyda sefydliadau addysg yng Ngwynedd ihyfforddi a datblygu staff. Rydym yn cyflogi tua 220 mewn10 lleoliad ar draws y sir. Mae tua 60 o’r rheiny yncynnwys gweithwyr aml‐sgil a byddent hwythau hefyd yngweithio ar y rhaglen fuddsoddi.

Megis dechrau mae ein cynllun SATC, byddwn yn gweithioyn galed dros y misoedd a’r blynyddoedd nesaf i sicrhauein bod yn gwneud gwahaniaeth i fywydau tenantiaid achymunedau ar draws y sir, yn ogystal â hybu’r economi lleol.

Ffrancon WilliamsPrif Weithredwr

Mae cymunedau gwledig yn y newyddion yn gyson ydyddiau hyn yn dioddef o argyfwng ac ansicrwydd owahanol fathau. Ar gyfer y rhai ohonoch sy’n byw yngnghefn gwlad, nid yw’n rhaid i chi edrych ymhell i weldarwyddion ‘Ar Werth’ o flaen busnesau lleol neu brotestioam gau swyddfeydd post, capeli ac eglwysi, tafarndai acysgolion yn yr hinsawdd bresennol o doriadau ar wariocyhoeddus. Mae cymunedau gwledig yn wynebu mwy odrafferthion nag erioed o’r blaen ac mae’n aml yn teimlofel nad oes neb y medrwn droi atynt am gefnogaeth.Ymddengys fod pawb a phopeth yn milwrio yn erbyncadw cymunedau gwledig yn hyfyw a chynaliadwy.

Mae adroddiadau dros y blynyddoedd diwethaf weditanlinellu ffactorau sy’n rhwystro prynwyr tro cyntaf rhagprynu tai gwledig, y nifer fawr o dai gwag y medrid eudefnyddio i gartrefu’r miloedd ar restri aros, diffyg taifforddiadwy i bobl leol sy’n gorfod gadael yr ardal llecawsant eu magu yn ogystal â diffyg cyfleoedd ar gyfer

pobl leol. Ar ben hyn, mae incwm fesul person wedigostwng. Arweiniodd hyn at i fwy o bobl orfod ystyriedopsiwn rhatach i gael to dros eu pennau drwy rentu’nbreifat neu, os ydynt yn ddigon ffodus, i brynu eu cartrefeu hunain ar ddaliadaeth niwtral a wnaed yn bosibl ganwaith Swyddog Tai Gwledig, y talir yn rhannol amdano yndefnyddio Grant Tai Cymdeithasol.

Mae 11 o swyddogion tai gwledig yng Nghymru ar hyn obryd sydd nid yn unig yn ymchwilio anghenion tai eucymuned ond hefyd yn gweithio fel canolwyr rhwngcynghorau cymuned, pobl leol, cymdeithasau tai a’rparciau cenedlaethol. Cafodd llawer o ddatblygiadau eudwyn i ffrwyth gyda chynlluniau o dri neu bedwar tŷmewn pentrefi gwledig i ddwsin neu fwy mewn pentrefimwy yn ystod yr ychydig flynyddoedd diwethaf oherwyddgwaith y swyddogion tai gwledig. Mae’r rhan fwyaf o’rcynlluniau hyn y tu allan i ffin datblygu pentrefi ar dir sy’neiddo’r awdurdod lleol mewn partneriaeth gyda’r cyngor


MATERION GWLEDIG

Cymunedau Gwledig mewn ArgyfwngAmser i ddeffro i’r posibiliadau

“Pan ofynnwyd i mi ysgrifennu’r darn yma ar gyfer Cartref o safbwynt tai gwledigyng Nghymru, gofynnais i fy hunan ‘Pa elfen o dai gwledig nad yw mewncyflwr o argyfwng ac ansicrwydd y gallaf ysgrifennu’n gadarnhaol amdano?’”

11

MATERION GWLEDIG

cymuned lleol. Cânt eu cefnogi gan yr awdurdodaucynllunio a thai yn ogystal â chymdeithasau tai a fu’ngyfrifol am sicrhau Grant Tai Cymdeithasol ganLywodraeth Cymru i helpu adeiladu rhai o’r cartrefi hyn.Pwyslais y Swyddog Tai Gwledig yw sicrhau fodperchnogaeth leol o gynllun ac yn aml y sicrwydd igymuned y defnyddir polisi gosodiadau lleol i sicrhau fodcartrefi lleol yn mynd i bobl leol.

Mae awdurdodau cynllunio a thai yn awr yn gweld rôl yswyddogion tai gwledig fel un strategol, gan sicrhau fodgwybodaeth am angen tai, datblygu cynlluniau gwledig apherthynas a phartneriaeth adeiladol gyda chymunedauoll yn rhan o’u rôl. Comisiynwyd David Hedges,Ymgynghorydd Polisi Tai Cartrefi Cymunedol, i gynnaladolygiad o brosiectau swyddogion tai gwledig ar drawsCymru. Mae Llywodraeth Cymru wedi rhan‐ariannu’rswyddi am gyfnod o dair blynedd. Daw hynny i ben yn yflwyddyn ariannol bresennol a bydd yr adroddiad yma, agyhoeddir yn nes ymlaen eleni, yn adlewyrchu’r cynnydda wnaed gan dynnu sylw at y rhwystrau a’r cyfleoedd fyddyno yn y dyfodol. Mae 144 o gartrefi wedi’u cwblhau neubron â’u cwblhau mewn rhannau o Gymru wledig hydyma fel canlyniad i rôl swyddogion tai gwledig achwblhawyd nifer o gynlluniau yn yr ardaloedd lle buswyddogion tai gwledig yn gweithio am dros dair blynedd.Fodd bynnag, ar gyfer y swyddogion tai gwledig hynnysy’n gymharol newydd i’w swyddi, mae natur y gwaithrhagarweiniol o ddynodi angen yn cymryd amser ac nidyw’n rhwydd cyflenwi pob cynllun tai newydd.

Mae angen ystyried fod arolygon angen tai lleol wedidangos fod angen tai yn cynyddu’n barhaus a bod granttai cymdeithasol yn gostwng, fydd â chanlyniadausylweddol i gymunedau gwledig.

Mae cynllun tai ac adfywio Cymdeithas Tai Eryri mewnpartneriaeth gydag ardal Cymunedau yn Gyntaf Pen Llŷnym Motwnnog yn enghraifft o arfer da ar sut i gyplu tai adatblygu cymunedol. Caiff y cynllun, sydd bron yn barod,ei adnabod fel ‘Tai, Gwaith, Iaith’ ac mae’n cynnwys 12 odai teulu a chanolfan fenter newydd ar gyfer cwmnïausy’n cychwyn arni. Gobeithio y bydd canlyniadau tai a’rganolfan newydd yn sbarduno adfywio yn y gymuned asicrhau dyfodol cynaliadwy ar gyfer pobl leol. Mae’rarwyddion yn gadarnhaol ac mae’r ganolfan fenter yndebygol o agor ei drysau yn nes ymlaen eleni.

Drwy greu partneriaeth gyda chymdeithasau tai, mae gangynlluniau ar safleoedd eithriad lle mae prisiau tir yn isfwy o obaith o ddwyn ffrwyth. Mae’r swyddog tai gwledigym Mhowys yn gweithio i ddarparu cynllun ar safleeithriad yn dilyn arolwg o angen tai. Cafodd y safle eigyfyngu gan bolisi cenedlaethol i dai fforddiadwy sydd yngolygu, er mwyn i’r datblygydd a’r gymdeithas tai sicrhauhyfywedd ariannol, y caiff canran o dai marchnad agoredei ystyried. Ni fyddai’r cynllun yn mynd rhagddo fel arall.

Mae’r cynllun, a gefnogir gan yr awdurdod lleol, ynwyriad o bolisi cynllunio ac mae’n achos prawf arloesol.Mae swyddogion tai gwledig Cymru yn wynebu nifer oheriau yn y dyfodol – llai o Grant Tai Cymdeithasol,benthycwyr yn anfodlon derbyn cytundebau Adran 106sy’n cyfyngu defnydd lleol ar anheddau, llai o dir addas argael ar gyfer datblygu oherwydd cyfyngiadau cynllunio acamgylcheddol, a llai o botensial i adnewyddu adeiladaugwag a chyfleoedd cyflogaeth sy’n mynd law yn llaw gydathai. Un elfen bendant yw bod angen i awdurdodau fodyn fwy hyblyg a medru mynd ati i ganfod cyfleoedd gydaphartneriaid yn ogystal â buddsoddi wrth sicrhau dyfodolcefn gwlad. Yn amlach na pheidio, dylai swyddogion taigwledig annibynnol gael eu hystyried yn ‘asedaucymunedol’ sy’n gweithio gyda chymunedau gwledig acyn gweithredu fel catalydd ar gyfer darparu mwy ogartrefi fforddiadwy.

Os yw cymunedau gwledig yn y newyddion y dyddiau hynyn pledio am chwarae teg ac yn ceisio cadw eu hasedauar gyfer y genhedlaeth nesaf, yna mae’n amser i’rcymunedau hyn ddeffro i’r posibiliadau sydd ar gaeliddynt yn hytrach na thorri eu calon. Bydd pob newid, pabynnag mor fach, yn her i’r cymunedau. Mae’n amser igymunedau gwledig ddechrau cydweithio’n agosach ermwyn sicrhau dyfodol cynaliadwy – mae nifer fawr ogymunedau gwledig eisoes yn sefydlu mentraucymdeithasol ac yn dod yn gyfrifol am asedau er mwynsicrhau dyfodol ar gyfer eu gwasanaethau lleol ac mae’rpwysau yn awr ar gymunedau’n cymryd mwy o rôl wrthgyflenwiar angen. Mae cyflenwi tai gan gymunedau yndod yn fwy derbyniol ac mae rhai’n sefydluYmddiriedolaethau Tir Cymunedol i fodloni anghenion taia gwasanaethau yn ogystal â sicrhau asedau cymunedolar gyfer y dyfodol.

Mae gan gymunedau gwledig le i droi iddo i gaelcefnogaeth, a gall swyddogion tai gwledig helpu yn ycyswllt hwn drwy gynnig cefnogaeth fydd yn helpu i gadwcymunedau gwledig yn hyfyw a chynaliadwy.

Arfon HughesSwyddog Tai Gwledig, Gwynedd

MEDI 2011

15Cynhadledd Cysylltiadau

CyhoeddusGwesty Parc Thistle

CAERDYDD

HYDREF 2011

6/7Cynhadledd Rheolaeth a

Chynnal a Chadw TaiGwesty Metropole

LLANDRINDOD

AWST 2011

22Diweddariad ar Fudd‐daliadau

CAERDYDD

HYDREF 2011

3Cyflwyniad i Gymdeithasau Tai

CAERDYDD

HYDREF 2011

20Cynhadledd Adnoddau

DynolGwesty Parc Thistle

CAERDYDD

HYDREF 2011

5Treth ar Werth ar gyfer Staff

Stadau a DatblyguCymdeithasau Tai

CAERDYDD

TACHWEDD 2011

24/25Cynhadledd Flynyddol

Gwesty HiltonCAERDYDD

TACHWEDD 2011

7Trosolwg ar Fudd‐daliadau

CAERDYDD

Cynadleddau:

EisteddfodDewch i ymweld â ni ar stondin 713/714yn yr Eisteddfod Genedlaethol ynWreccsam rhwng 30 Gorffennaf a 6 Awst.

I gael mwy o wybodaeth am ein cynadleddau,cysylltwch â rhian‐[email protected] osgwelwch yn dda.

I gael mwy o wybodaeth am ein cyrsiau hyfforddiant,cysylltwch â jenny‐[email protected] osgwelwch yn dda.

MEDI 2011

20Taliadau Gwasanaeth:Materion Ymarferol,

Problemau a DatrysiadauCAERDYDD

MEDI 2011

21Treth ar Werth ar gyfer Staff

Cyllid Cymdeithasau TaiCAERDYDD

Cyrsiau Hyfforddiant:


CYNADLEDDAU AC HYFFORDDIANT

MEDI 2011

26Budd‐daliadau ar gyfer

Tenantiaid gyda PhroblemauIechyd

CAERDYDD

TACHWEDD 2011

28Budd‐dal Tai ar gyfer Staff Tai

CymdeithasolCAERDYDD

Documents

Community Housing Cymru