บทท 2 แนวคด ทฤษฏและงานวจยทเกยวของ

ผวจยไดศกษาแนวคดทฤษฎ เอกสารตาง ๆ ผลงานทเกยวของเปนพนฐานและเปนแนวทางการ

วจย โดยแบงออกเปนสวนตาง ๆ ดงน 1. แนวคดเกยวกบการบรหารคาตอบแทน 2. แนวคดและทฤษฏคาจาง 3. แนวคดเกยวกบแรงจงใจ 4. งานวจยทเกยวของ 5. กรอบแนวคดในการวจย

6. สมมตฐานงานวจย

แนวคดเกยวกบการบรหารคาตอบแทน จากสภาพเศรษฐกจและสงคมในปจจบนทเปลยนแปลง องคการธรกจตองเผชญกบปญหาการเปลยนแปลงอยางมากมาย สงผลใหตองมการปรบประสทธภาพการบรหารงาน ซงปญหาส าคญทประสบอยคอ “คาตอบแทน” (Compensation) ถอเปนงบประมาณคาใชจายทส าคญทตองใชอยางถกวธเพอเกดประสทธภาพและสามารถจงใจบคลากรใหปฏบตงานไดส าเรจตามเปาหมายทก าหนด 1. ความหมายของการบรหารคาตอบแทน (Compensation Management) จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ไดมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายการบรหารคาตอบแทนไวดงน ธงชย สนตวงษ (2539 : 1) ไดใหความหมายไววา การบรหารคาตอบแทน หมายถงการวางแผน การจดการระบบงานและการควบคมกจกรรมทซงเกยวของกบการจายผลตอบแทนทงทเปนประโยชนทางตรงและทางออมใหกบพนกงาน ทงนเพอแลกกบผลงานหรอบรการทพนกงานไดท าใหมความส าคญตอลกจางองคการ และประเทศโยรวม เศกสน ศรวฒนานกลกจ (2540 : 1) ไดใหความหมายไววา การบรการคาตอบแทน หมายถง ภาระทางการบรหารในลกษณะของการก าหนด บรหาร และควบคมเกยวกบผลตอบแทนระดบตางๆ และสวนประกอบอนๆ เพมเตมในแตละระดบทจายใหแกสมาชกแตละคนในองคการ

กงพร ทองใบ (2545 : 11) ไดใหความหมายไววา การบรหารคาตอบแทน หมายถง การพฒนานโยบาย การวางแผน การจดรปงาน และการน านโยบายการจายคาตอบแทนไปปฏบตตามทผบรหารก าหนดไวอยางเปนธรรม ธญญา ผลอนนต (2547 : 36) ไดใหความหมายไววา การบรหารคาตอบแทน หมายถง การก าหนดนโยบาย การวางแผน และกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบการจายคาตอบแทนทงทางตรงและทางออมใหแกพนกงาน สภาพร พศาลบตร (2548 : 18) ไดใหความหมายไววา การบรหารคาตอบแทน หมายถง กจกรรมทเกยวกบการจายคาตอบแทนใหกบลกจาง หรอพนกงานทท างานใหองคการ ซงเปนเรองทเกยวของกบการจายผลตอบแทน จากความหมายดงกลาว ผวจยสามารถสรปไดวา การบรหารคาตอบแทน หมายถง การก าหนดนโยบาย การพฒนา การจดการ และการควบคมกจกรรมทเกยวของกบการจายคาตอบแทนทงทางดานการเงน และไมใชทงการเงน 2. ความส าคญของการบรหารคาตอบแทน ทางปฏบตฝายจดการหรอนายจางของกจการตางๆ ไดพยายามคดคนระบบและจดท าแผนงานประเภทตางๆ ทเกยวของกบการจายคาตอบแทน ทงนเพอมระบบการจายคาตอบแทนทมประสทธภาพและยตธรรมตอพนกงาน แตในการจดท าแผนการก าหนดการจายคาตอบแทนตองใชดลยพนจของผบรหารประกอบการตดสนใจดวย ท าใหลกจางเกดความสงสยในการก าหนดการจายคาตอบแทนอยเสมอ ลกจางมกจะเรยกรองและกลาวอางตนไมไดรบคาตอบแทนทเปนธรรม เพราะนายจางหรอองคการคดถงแตผลประโยชนสวนตวเปนส าคญ รฐบาลจงไดเขาไปมบทบาทในการก าหนดอตราคาจางขนต า โดยมวตถประสงคเพอเปนหลกประกนแกประชาชนและผใชแรงงาน ทงนเรองของการก าหนดคาตอบแทนเปนสงทมส าคญไมเฉพาะกบนายจางเทานน แตมความส าคญตอประเทศโดยสวนรวมดวย ความส าคญของการบรหารคาตอบแทน (กงพร ทองใบ. 2545 : 14-15) มดงน

2.1 ความส าคญตอพนกงาน (Employees) คาตอบแทนเปนสงจงใจเบองตนส าหรบ ใหพนกงานปฏบตงานและพฒนาความสามารถในการปฏบตงาน คาตอบแทนท าใหพนกงานมอ านาจซอในสงทก าหนดมาตรฐานการครองชพ ท าใหพนกงานเกดความรสกมนคง แสดงถงฐานะทางสงคม และเปนเครองตอบสนองความตองการพนฐานทจ าเปนตอการด ารงชพของพนกงาน พนกงานตองการทราบถงอตราคาตอบแทนทตนจะไดรบเมอเรมท างานและอตราทสงขนเมอท างานตอไป เพอใชในการวางแผน

คาใชจายและการด ารงชพ รวมทงตองการทราบถงความกาวหนาในงาน ดงนนการบรหารคาตอบแทนจ าเปนตองตอบสนองตอความตองการของพนกงานในดานสวนตว ครอบครวและการด ารงชวตในสงคม

2.2 ความตองการตอองคการ (Organization) คาตอบแทนทมความส าคญตอองคกรหรอนายจาง เพราะคาตอบแทนทองคการจายใหแกพนกงานเปนคาใชจายทเปนสวนของตนทนการผลตการขาย และบรการกจการ การทกจการสามารถแขงขนกบกจการอนๆ ไดนนจะตองมการควบคมตนทนแรงงานทมอตราสวนเหมาะสมตอการผลตหรอยอดขายทท าได หากการก าหนดตนทนแรงงานไมเหมาะสม นายจางอาจไดรบค าเรยกรองจากพนกงาน ซงมผลตอแรงงานสมพนธในกจการหลายแหงซงพนกงานไมพอใจในเรองคาตอบแทน อาจจะกอใหเกดปญหานดหยดงาน ซงอาจเปนผลเสยรายแรงตอกจการ หากองคการหรอนายจางประสงคจะใหพนกงานมความพอใจในการท างานอยกบองคการกจ าเปนตองมการรหารคาตอบแทนอยางมประสทธภาพ โดยมทงคาตอบแทนทางตรงและทางออมอยางเพยงพอ การจายคาตอบแทนไมเหมาะสม อาจกอใหเกดปญหาตางๆ เชนปญหาเกยวกบการขาดขวญและก าลงใจของพนกงาน ปญหาการออกจากงานสง และขาดงานท าใหตนทนการผลตหรอการขายตอหนวยสงขน งานมปรมาณหรอคณภาพต าลง กลาวโดยสรปไดวา ความส าเรจขององคการสวนหนงเปนผลมาจากการบรหารคาตอบแทนอยางประสทธภาพ

2.3 ความส าคญตอผถอหน (Stockholders) คาตอบแทนถอเปนคาชาจายทเปนตวเงนทส าคญของกจการ ซงจะสงผลกระทบโดยตรงตอผถอหน กลาวคอ หากกจการมการจายคาตอบแทนพนกงานเปนจ านวนมาก กจะท าใหก าไรทเปนตวเงนทน ามาจายเปนเงนปนผลหรอโบนสใหแกผถอหนมนอยลง นอกจากนนยงสงผลใหผลงทนทจะมาซอหนของกจการดวย เพราะผลงทนจะพจารณาถงผลตอบแทนทจะไดรบ

2.4 ความส าคญตอผจดการ (Managers) เปนผมสวนรวมในการจายคาตอบแทนใหกบพนกงาน ซงคาตอบแทนนจะมอทธพลโดยตรงตอความส าเรจขององคการ 2 ประการ 1. คาตอบแทนถอเปนคาใชจายหลกขององคการ ดงนนผจดการตองมสวนรวมในการก าหนดอตราคาตอบแทนความสามารถของพนกงาน โดยตองค านงถงอทธพลจากภายนอกของอตราคาแรงงานโลกรวมถงคแขง 2. ผจดการตองพจารณาการจายคาตอบแทนทมอทธพลแรงจงใจพฤตกรรมของพนกงาน และการปรบปรงและการปฏบตงานขององคการ ในเรองทศนคตทมตอลกคา ความเตมใจทจะเรยนรทกษะ และนวตกรรมใหมๆ ในการท างาน

2.5 ความส าคญตอสงคมโดยรวม (Society) คาตอบแทนมความส าคญตอสงคมโดยสวนรวมในดานตางๆ ดงน

2.5.1 ทางเศรษฐกจ คาตอบแทนทกจการจายใหพนกงานจดเปนตนทนของกจการ คาตอบแทนมความสมพนธกบตนทนของสนคา การเปลยนแปลงอตราคาตอบแทนจะมผลกระทบท าใหตนทนของสนคาเพมสงขน มผลท าใหระดบราคาสนคาโดยทวไปสงขน ถาอตราคาตอบแทนเพมสงขนมากกวาการเพมผลผลตของพนกงานแลวจะท าใหเกดภาวะเงนเฟอขนได หรออกดานหนงคาตอบแทนมผลกระทบตอระบบเศรษฐกจคอกอใหเกดการลงทน การจางงาน และท าใหรายไดประชาชาตเพมขน

2.5.2 ทางสงคม คาตอบแทนทลกจางไดรบจะกอใหเกดอ านาจซอโดยลกจาง สามารถน าคาตอบแทนทตนไดมาจบจายใชสอยเพอซอสนคาและบรการเพอตอบสนองความตองการ การทลกจางมสภาพการครองชพทดไดนนขนอยกบการไดรบคาตอบแทนทเพยงพอ แตถาเกดภาวะเศรษฐกจตกต านายจางอาจตองปลดคนงานออก หรอเลกจาง ท าใหเกดปญหาการวางงานขน ลกจางบางสวนกขาดรายได ท าใหมอ านาจซอนอยลง ถาความตองการขนพนฐานทจ าเปนของผวางงานยงคงมอยกอาจกอใหเกดปญหาอาชญากรรมขนได

2.5.3 ทางการเมอง ผใชแรงงานนบเปนกลมกดดนทส าคญทางการเมองกลมหนง การเรยกรองของกลมนอาจมผลท าใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมองและกฎหมายขนได เนองจากผใชแรงงานมจ านวนมากหากพรรคการเมองใดไดรบการสนบสนนจากกลมผใชแรงงานกจะมเสถยรภาพสงเพราะมฐานก าลงทมนคง

3. ประเภทของคาตอบแทน การแบงประเภทของคาตอบแทนสามารถแบงไดหลายรปแบบ เชน หากแบงโดยใชหลก

เศรษฐศาสตรทเปนตวเงนกสามารถแบงได 2 ประเภทคอ (1) คาตอบแทนทเปนตวเงน เชน คาจาง เงนเดอน คานายหนา โบนส และเงนทองคกรจายสมทบในกองทนตางๆ เชน กองทนส ารองเลยงชพ (2) คาตอบแทนทไมเปนตวเงน เชน สภาพแวดลอมในองคกร สภาพแวดลอมในการท างาน และการยกยองชมเชย ( ธญญา ผลอนนต. 2547 : 37 ) และหากพจารณาเฉพาะคาตอบแทนทเปนตวเงน ( เรองวทย เกษสวรรณ. 2548 : 9-10 ) สามารถแบงคาตอบแทนได 3 ประเภท คอ

3.1 คาตอบแทนหลก (Base Pay) ไดแก คาจางหรอเงนเดอน องคการสวนใหญจายคาตอบแทนหลกโดยคดเปนชวโมงหรอเงนเดอน ซงดจากลกษณะงาน คาตอบแทนหลกทคดเปนชวโมงจะดจากงานทสามารถค านวณเวลาไดโดยตรง สวนคาตอบแทนหลกทเปนเงนเดอนจะดจากชวงเวลาทยาวกวา คนทไดรบเงนเดอนจะมสถานภาพสงกวาคนไดรบคาจาง บางองคการจงใชวธเปลยนมาจายเงนเดอน

ใหคนงานและเสมยน เพอสรางความรสกจงรกภกดและความผกผนตอองคการ แตกยงคงจายคาลวงเวลาใหตามเกณฑทกฎหมายก าหนด

3.2 คาตอบแทนผนแปร (Variable Pay ) หรอคาตอบแทนแทนจงใจ ( Incentives ) เปนคาจางทเปนตวเงนโดยตรงอกประเภทหนง ซงเกยวของกบผลงานของพนกงานแตละคนโดยตรง สวนใหญไดแก โบนสและคาตอบแทนจงใจตางๆ เชน ผบรหารทท างานมานานอาจไดสทธในการถอหนบรษท เปนตน

3.3 ผลประโยชนเกอกล (Fringe Benefit) เปนคาตอบแทนทางออมทพนกงานไดรบจากสงทสามารถจบตองได เชน การประกนสขภาพ การจายเงนใหในวนลาหยด หรอบ านาญเมอเกษยณซงเปนคาตอบแทนฐานะทเปนสมาชกขององคการ บางทเรยกวา “ ผลประโยชน ” (Benfit) หรอ “ คาตอบแทนเสรม ” (Supplementary Compensation) ส าหรบคนทวไปนยมเรยกวา “ สวสดการ ” แตการเรยกวา “ สวสดการ ” อาจท าใหความหมายของผลประโยชนเกอกลแคปไป เพราะค าวา “ ผลประโยชนเกอกล ” ในทางวชาการจะรวมไปถงผลประโยชน และการบรการ ทงคาจางและเงนเดอนเพม (Wage and Salary Add-ons ) และยงมรางวลทางออมตางๆ ทนอกเหนอจากคาจางและเงนเดอน

คาตอบแทน (Compensation)

ทางการเงน (Financial)

ทางตรง (Direct)

- คาจาง

- เงนเดอน

ทางออม (Indirect)

- แผนการประกน

- สวสดการสงคม เชน เงนชวยเหลอการศกษา

- การขาดงานทไดรายได เชนการลาปวย ลาพกผอนประจ าป

- คาคอมมสชน - โบนส

งาน

(Job)

- งานทนาสนใจ

- งานทาทาย

- การไดรบผดชอบ

- โอกาสทไดรบการยอมรบ

- โอกาสกาวหนา

- ความรสกทไดเปนสวนหนงของความส าเรจ

สภาพแวดลอมของงาน (Job Environment)

- นโยบายด - หวหนาม

ความสามารถ - เพอนรวมงานเปนมตร - ความยดหยนในการ

ท างาน - สภาพการท างาน

สะดวกสบาย - คาตอบแทนพเศษใน

รปแบบตางๆ

ไมใชทางการเงน (Nonfinancial)

รปภาพท 2.1 ขอบเขตความหมายของคาตอบแทน

4. ปจจยทมอทธพลตอการบรหารคาตอบแทน ปจจยทมอทธพลตอการบรหารคาตอบแทน สามารถจ าแนกได 2 ประเภทดงน (สภาพร พศาลบตร. 2548 : 36-39) 4.1 ปจจยภายนอก (External Factor) เปนปจจยทมอทธพลตอการก าหนดคาตอบแทน เพอใหไดคนทมความร ความช านาญ มความสามารถ ขยนหมนเพยรและประพฤตปฏบตเขามาท างาน เปนการลดปญหาในการบงคบบญชา และลดคาใชจายในการฝกอบรบและพฒนาบคลากร ซงไดแก 4.1.1 อตราคาตอบแทนในตลาดแรงงาน (Market Rates) การก าหนดคาตอบแทนทเปนธรรมจะตองค านงถงอตราคาจาง รวมทงสวสดการตาง ๆ ในตลาดแรงงานดวยจงจะเกดความเปนธรรม เพราะคาตอบแทนส าหรบแตละกลมอาชพอาจแตกตางกนตามกลไกลตลาด ซงขนกบอปสงคอปทาน งานทมคาของงานเทากนหรอใกลเคยงกน แตตางสายวชาชพกอาจก าหนดคาตอบแทนทตางกนไดในการพจารณาคาตอบแทนในตลาดนน องคการทเหนความส าคญจะท าการส ารวจอตราคาจางในตลาด (Pay Survey) อยางสม าเสมอและเปนระบบ นอกจากนยงมขอสงเกตวาการจดสวสดการในตลาดแรงงานควรน ามาพจารณาดวย แมจะไมใชเงนเดอน/คาจาง เชน หากหนวยงานมนโยบายใหสวสดการนอยเพยงเทาทกฎหมายก าหนด กอาจตองเนนการก าหนดเงนเดอน/คาจางใหมากขน 4.1.2 กฎหมายคาจางขนต า รฐบาลซงเปนผคอยควบคมก ากบองคการตาง ๆ จะออกกฎหมายเพอคมครองผใชแรงงานไมใหถกนายจางเอารดเอาเปรยบ เชน การก าหนดอตราคาจางแรงงานขนต า การออกกฎหมายแรงงาน เปนตน ดงนน การก าหนดคาตอบแทนจะตองค านงถงกฎหมายตาง ๆ ทเกยวของ 4.1.3 อปสงค และอปทานในตลาดแรงงาน (Labor Demand and Labor Supply) ในตลาดแรงงานทปรมาณแรงงานประเภทหนงมมากกวาความตองการใชแรงงานประเภทนน ราคาของแรงงานหรออตราคาตอบแทนแรงงานประเภทนนยอมมราคาต าลงจากปกต และในทางกลบกนหากอปสงคมมากกวาอปทานของแรงงาน อตราคาตอบแทนแรงงานประเภทนนจะสงกวาปกตเนองจากมการยอแยงตวผท างาน ดงนน การก าหนดนโยบายคาตอบแทน จงตองศกษาวเคราะหถงอปทานแรงงานในตลาดแรงงานเปนปจจยประกอบการพจารณาดวย

4.1.4 นโยบายของรฐบาล (Government Policy) รฐบาลไดมการก าหนดนโยบายคาจางไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตดวย ซงเปนแผนแมบทในการหรหารประเทศ 4.2 ปจจยภายใน (Internal Factor) เปนปจจยแวดลอมภายในกจการทฝายบรหารสามารถควบคมได ไดแก 4.2.1 นโยบายองคการ (Policy) เปนปจจยทตองพจารณาวาหนวยงานจะมนโยบายการจายคาตอบแทนอยางไร เชน จะเนนจายเงนเดอนคาจางสง หรอเนนใหสวสดการด การจายคาตอบแทนจะเปนผน าในตลาดหรอเปนผตามหรออยในระดบปานกลาง เปนตน 4.2.2 คาของงาน (Job Value) การก าหนดคาตอบแทนตองค านงคาของงาน ซงจะตองมการประเมนคางาน (Job Evaluation) โดยประเมนจากระดบความรบผดชอบและความยากงายของงาน การประเมนคางานมหลกการวา งานเทากน เงนเทากน (Equal Pay for Equal Work) ดงนนงานทมคาสงกวายอมตองก าหนดคาตอบแทนใหสงกวา จงจะเกดความเปนธรรมในการก าหนดคาตอบแทน การก าหนดโครงสรางเงนเดอน/คาจางกตองสอดคลองกบหลกการประเมนคางานดวย นอกจากนสภาพการท างานทไมปกต เชน การเสยงอนตราย หรอสภาพไมนาภรมย ยงควรตองไดรบการพจารณาเพมเตมในการก าหนดคาตอบแทนดวย เพราะปจจยดงกลาวอาจไมสะทอนในคาของงานมากนกแตโดยขอเทจจร ง จะเปนตองค านงในการใหคาตอบแทน เพอสรางความมนคงและจงใจใหท างานในต าแหนงดงกลาว 4.2.3 อ านาจตอรอง (Bargaining Power) โดยปกตสภาพแรงงานในทองตลาดจะเปนตวก าหนดอตราคาตอบแทนในทองตลาดไดอยางด แตบางครงอ านาจการตอรองของแตละบคคลรวมทงของกลมแรงงานเพอใหไดคาตอบแทนทสงขนหรอยกมาตรฐานการครองชพใหสงขนกเปนสงทตองพจารณาดวย 4.2.4 คาของคน (Person Value) การพจารณาคาของคนดทการกระท า คอ ผลการปฏบตงานของบคคล ดงนนในการก าหนดคาตอบแทนตองมการพจารณาผลการปฏบตงานของพนกงานดวย เพอใหเกดความยตธรรมตามหลกความเสมอภาครายบคคล นอกจากนคาของคนอาจพจารณาจากคณสมบตสวนตวของบคคล เชน ความรพเศษเฉพาะทางสาขาทขาดแคลนทตรงกบความตองการขององคการท าใหการก าหนดคาตอบแทนพเศษตามคณสมบตเฉพาะดงกลาวนดวย 4.2.5 ปรชญาการบรหาร (Management Philosophy) ความเชอและทศนคตของฝายบรหารยอมมอทธพลโดยตรงตอการก าหนดคาตอบแทนในองคการ ปรชญาทางการบรหารเกยวกบคาตอบแทนม 2 แนวคอ ปรชญาแนวคดแรก คอ “ จายใหนอยทสด ” เพอมใหเปนภาระคาใชจายตอตนทนการผลตทสงเกนไป อนเปนอปสรรคตอการแขงขนทางธรกจการคาและความอยรอด ความ

เจรญเตบโตขององคการ และปรชญาแนวคดท 2 คอ “ จายใหมากพอ ” เพอจงใจคนดมความสามารถท างานกบองคการ และสามารถเกบรกษาคนดมความสามารถท างานกบองคการดวยความพงพอใจ เพอชวยสรางความเจรญใหองคการไดตอไป 4.2.6 ผลผลต (Productivity) ไมวาจะเปนผลผลตของแตละบคคล หรอผลผลตขององคการเปนสงทตองค านงในการก าหนดคาตอบแทนทงสน ผทปฏบตงานไดดมผลผลตสงกวากยอมทจะตองไดคาตอบแทนสงกวา ในท านองเดยวกนผลผลตขององคการทสงจะท าใหองคการสามารถก าหนดคาตอบแทนไดสง สวนองคการสาธารณกศลตาง ๆ และองคการของรฐทท างานโดยไมแสวงหาผลก าไรอาจจะไมสามารถก าหนดคาตอบแทนพนกงานไดสงเทยบเคยงกบองคการเอกชนทท างานหาผลก าไรเปนเปาหมาย เปนตน 4.2.7 ลกษณะงาน (Nature of Work) ค านมความหมายกวาง เชนอาจหมายถงลกษณะการท างานทเสยงอนตรายหรอลกษณะไมนาอภรมย หรออาจหมายถงลกษณะการท างานทจ าเปนตองจดระบบคาจงใจเปนพเศษหรอไม เปนตน 4.2.8 ความสามารถในการจาย (Ability to pay) ถอเปนปจจยส าคญเพราะเปนสงทจะใหค าตอบในขนสดทายวาการก าหนดคาตอบแทนโดยพจารณาตามปจจยอน ๆ นนจะเปนไปไดเพยงใด เพราะหากไมค านงถงปจจยนแลว องคการอาจจายมากเกนไปจนไมสมดลกบรายจายด านอน ๆ การพฒนา หรอความเตบโตขององคการอาจหยดชะงกหรออาจถงขนลมละลายได แนวคดและทฤษฏคาจาง

สวนมากตางกมพนฐานมาจากนกเศรษฐศาสตรเปนส าคญ และแมวาในปจจบน มความกาวหนาทางอตสาหกรรมไดเจรญรงเรองรดหนาไปมากแลวกตาม ทฤษฏคาจางกยงตองอาศยความรตามทฤษฏคาจางทเคยใชในอดต น ามาผสมผสานศกษาเพอก าหนดคาจางคลายกบทเคยท า ซงตามกมแนวคดเกยวกบคาจางทางใดทางหนง แตในบรรดาทฤษฏเหลานยงไมมทฤษฏใดทถกตองทสด หากแตน ามาใชตามความจ าเปนและตองการ 1.ทฤษฏคาจางทยตธรรม (the just price wage) หรอเรยกสน ๆ วา “just wage”

หมายถงแนวคดทวาคาจางซงสามารถชวยใหผท างานด ารงชวตอยไดอยางเหมาะสมใกลเคยงกบลกษณะของงานทท าอย หรอยในระดบเดยวกนกบระดบขนฐานะทเขาด ารงชพอย ดงนน ตามแนวคดนหากบคคลใดไดท างานในต าแหนงทส าคญขนคาจางทยตธรรมของเขากอตองสงขนเทาเทยมกนดวย

ทฤษฏนถอวาเกาแกมมาชานานแลวในสงคมเศรษฐกจสมยเดมตงแตยคโบราณ ขอด-ขอเสยของทฤษฏคาจางมดงน ขอด

1.ชวยใหพนกงานชางฝมออสระไดรบความมนคงในการจางงานมากขน 2.มการใหความส าคญกบพนกงานทเปนปจจยตองจดหามาเปนกรณพเศษ ซงแตกตางกวาการ

จดหาปจจยอน ๆ ทไมมชวต ขอเสย

1.พนกงานแมจะมสทธไดรบคาจางผลตอบแทน แตกถกจ ากดไวไมเกนระดบฐานะ การด ารงชพอย ซงดวยขอจ ากดนเองทสงผลท าใหเปนอปสรรคมใหเขายกระดบฐานะการครอบชพใหสงขนได

2.ขดแยงกบหลกความจรงทางเศรษฐกจทคาจางตองสมพนธกบผลผลตโดยตรง และการไมสมพนธกบผลผลตซงอาจมผลเสยในกรณทผลผลตตกต าอยางมากนน ถาคาจางไมลดตามกจการอาจลมจม

3.ปจจยทอางองมนอยเกนไป ทกอยางจงอยกบค าค าเดยวทเลอนลอยวางขอบเขตไมได นนคอความยตธรรม

4.ปญหาค าวายตธรรม กยงมมาตรฐานแตกตางกนออกไป และสามารถโตแยงกนไดตลอดเวลา เกณฑส าหรบใชเปนเครองมอชวดความเหมาะสมไดยดถอเปน 2 แนวทางดวยกน คอ

ก) ความยตธรรมในแงของประโยชนตางตอบแทนกน (commutation justice) หมายถง การถอประโยชนของนายจางและลกจางทแลกเปลยนกนเปนหลก ถอวาแรงงานเปนปจจยการผลตอยางหนงทเขามาชวยในการผลต และมคณคาทางเศรษฐกจ ดงนน การท างานควรใหมการใหมผลตอบแทนกลบไปเปนการแลกเปลยนกนหลกการก าหนดคาจางทเปนธรรมในแงนมชอเรยกอกอยางหนงวาหลกของการแลกเปลยนทเปนธรรม (exchange justice)

ข) ความยตธรรมในทางสงคม (social justice) ทฤษฏนมองความเปนธรรมในมมกวาง ถอวาสงคมไดรบประโยชนจากแรงงานในการผลต 2.ทฤษฏคาจางในสมยเดม (wage fund theory)

ป ค.ศ.1870 ซงระยะนนนกเศรษฐศาสตรเรมเหนความส าคญของตนทนดานแรงงานวาเปนปจจยการผลตทมความส าคญมากขน จงไดพยายามหาวธการจายคาตอบแทนคาจางทดกวาแบบเดมซงเคยใชมา ทฤษฏทไดคดมา 2 ทฤษฏดวยกน คอ

ก) ทฤษฏคาจางทอยรอด(The subsistence wagc theory) โดย เดวด รคาโด (David Ricardo)พยายามก าหนดโดยเชองโยงคาจางใหสมพนธกบประชากร จ านวนแรงงานและการอยรอด หลกการคอ ในระยะยาวคาจางจะตองปรบตวตามธรรมชาต จนอยในระดบทจะชวยใหแรงงานอยรอดได นนคอ คาจางจะพอเพยงส าหรบการจดหาอาหาร เครองนงหม และทอยอาศย เพราะตนทนเหลานจะท าใหแรงงานอาศยอยได คาจางสงจะเปนแรงจงใจใหมการผลตแรงงานเพมเขามา ทฤษฏนจะมใชในสงคมทมการพฒนานอยมากเทานน

ข) ทฤษฏคาจางตามกองทนคาจาง (wage fund theory) โดย จอหน สจวต มลล (John Stuart Mill) ในป ค.ศ.1837 ซงถอหลกวา นายจางตางจะมกองทนจ านวนหนงส าหรบเพอการจายคาจาง และสวนแบงของพนกงานแตละคนมเทาใดนนจะกระท าโดยการแบงเฉลยออกตามจ านวนของพนกงานคอ คาจางขนลงตามการเตบโตของประชากร หรอตามขนาดของกองทน ทฤษฏนนบวาไม เปนทยอมรบ เพราะการเฉลยเทากนโดยไมค านงถงประสทธภาพการท างาน 3.ทฤษฏคาจางตามผลผลต (Productivity theory)

ทฤษฏนจดสนใจจะอยทการพจารณาถงความสมพนธระหวาง คาจาง ผลผลต และการจางงานเปนส าคญ ในการพจารณาถงความสมพนธระหวางคาจางน ตางกพยายามดประสทธภาพผลผลตของแรงงานเปนตวหลก โดยคดตามคาของงานทออกมาไดนนเอง ซงแบงออกเปน 2 ทฤษฏยอย คอ

ก) ทฤษฏคาจางตามผลสดทาย (marginal productivity theory) ตามทฤษฏน คาจางทจาย พนกงาน จะเทากบมลคาของผลผลตสวนทเพมเตมขนมาจากผลผลตปกตรวมตามปกตทท าได คาจางตามทฤษฏน เทากบมลคาผลผลตทเขาท าไดและคาจางของพนกงานทงหมด ทงนเพราะทกคนตางท างานเหมอนกน จงเทากบตางกมประสทธภาพการท างานเทากนดวย

ข) ทฤษฏประสทธภาพผลผลต (productive efficiency theory) ปรบปรงมาจากทฤษฏแรก คอ การยอมเปดโอกาสใหพนกงานแตละคนแสดงความสามารถเพม (หรอลด) คาจางของตนตามประสทธภาพผลผลตทตนท าได

แนวความคดและทฤษฎของการจงใจ (theories of motivation) ความหมายของแรงจงใจ แรงจงใจเปนค าทใชกนมากแตบางครงกใชกนไมคอยถกตอง ความจรงแลวแรงจงใจใชเพออธบายวาท าไมอนทรยจงการกระท าอยางนนและท าใหเกดอะไรขนมาบาง ค าวา “แรงจงใจ” มาจากค ากรยาในภาษาละตนวา “Movere”(Kidd, 1973:101) ซงมความหมายตรงกบค าในภาษาองกฤษวา “to move” อนมความหมายวา “เปนสงทโนมนาวหรอมกชกน าบคคลเกดการกระท าหรอปฏบตการ (To move a person to a course of action) ดงนนแรงจงใจจงไดรบความสนใจมากในทกๆวงการ ส าหรบโลเวลล (Lovell, 1980: 109) ใหความหมายของแรงจงใจวา”เปนกระบวนการทชกน าโนมนาวใหบคคลเกดความมานะพยายามเพอทจะสนองตอบความตองการบางประการใหบรรลผลส าเรจ” ไมเคล คอมแจน (Domjan 1996: 199) อธบายวาการจงใจเปนภาวะในการเพมพฤตกรรมการกระท ากจกรรมของบคคลโดยบคคลจงใจกระท าพฤตกรรมนนเพอใหบรรลเปาหมายทตองการ สรปไดวาการจงใจเปนกระบวนการทบคคลถกกระตนจากสงเราโดยจงใจใหกระท าหรอดนรนเพอใหบรรลจดประสงคบางอยางซงจะเหนไดพฤตกรรมทเกดจากการจงใจเปนพฤตกรรมทมใชเปนเพยงการตอบสนองสงเราปกตธรรมดา ยกตวอยางลกษณะของการตอบสนองสงเราปกตคอ การขานรบเมอไดยนเสยงเรยก แตการตอบสนองสงเราจดวาเปนพฤตกรรมทเกดจากการจงใจเชน พนกงานตงใจท างานเพอหวงความดความชองเปนกรณพเศษ แรงจงใจตอพฤตกรรมของบคคลในแตละสถานการณ แรงจงใจจะท าใหแตละบคคลเลอกพฤตกรรมเพอตอบสนองตอสงเราทเหมาะสมทสดในแตละสถานการณทแตกตางกนออกไป พฤตกรรมทเลอกแสดงน เปนผลจากลกษณะในตวบคคลสภาพแวดลอมดงน 1.ถาบคคลมความสนใจในสงใดกจะเลอกแสดงพฤตกรรม และมความพอใจทจะท ากจกรรมนนๆ รวมทงพยายามท าใหเกดผลเรวทสด 2.ความตองการจะเปนแรงกระตนทท าใหท ากจกรรมตางๆเพอตอบสนองความตองการนน 3.คานยมทเปนคณคาของสงตางๆ เชนคานยมทางเศรษฐกจ สงคม ความงาม จรยธรรม วชาการ เหลานจะเปนแรงกระตนใหเกดแรงขบของพฤตกรรมตามคานยมนน 4.ทศนคตทมตอสงใดสงหนงกมผลตอพฤตกรรมนน เชน ถามทศนคตทดตอการท างาน กจะท างานดวยความทมเท

5.ความมงหวงทตางระดบกน กเกดแรงกระตนทตางระดบกนดวย คนทตงระดบความมงหวงไวสงจะพยายามมากกวาผทตงระดบความมงหวงไวต า 6.การแสดงออกของความตองการในแตละสงคมจะแตกตางกนออกไป ตามขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมของสงคมของตน ยงไปกวานนคนในสงคมเดยวกน ยงมพฤตกรรมในการแสดงความตองการทตางกนอกดวยเพราะสงเหลานเกดจากการเรยนรของตน 7.ความตองการอยางเดยวกน ท าใหบคคลมพฤตกรรมทแตกตางกนได 8.แรงจงใจทแตกตางกน ท าใหการแสดงออกของพฤตกรรมทเหมอนกนได 9.พฤตกรรมอาจสนองความตองการไดหลายๆทางและมากกวาหนงอยางในเวลาเดยวกน เชนตงใจท างาน เพอไวขนเงนเดอนและไดชอเสยงเกยรตยศ ความยกยองและยอมรบจากผอน ลกษณะของแรงจงใจ แรงจงใจม 2 ลกษณะดงน 1.แรงจงใจภายใน (intrinsic motives)

แรงจงใจภายในเปนสงผลกดนจากภายในตวบคคลซงอาจจะเปนเจตคต ความคด ความสนใจ ความตงใจ การมองเหนคณคา ความพอใจ ความตองการฯลฯสงตางๆดงกลาวนมอทธพลตอพฤตกรรมคอนขางถาวรเชนคนงานทเหนองคการคอสถานทใหชวตแกเขาและครอบครวเขากจะจงรกภกดตอองคการ และองคการบางแหงขาดทนในการด าเนนการกไมไดจายคาตอบแทนทดแตดวยความผกพนพนกงานกรวมกนลดคาใชจายและชวยกนท างานอยางเตมท 2.แรงจงใจภายนอก (extrinsic motives) แรงจงใจภายนอกเปนสงผลกดนภายนอกตวบคคลทมากระตนใหเกดพฤตกรรมอาจจะเปนการไดรบรางวล เกยรตยศชอเสยง ค าชม หรอยกยอง แรงจงใจนไมคงทนถาวร บคคลแสดงพฤตกรรมเพอตอบสนองสงจงใจดงกลาวเฉพาะกรณทตองการสงตอบแทนเทานน ทมาของแรงจงใจ แรงจงใจมทมาจากหลายสาเหตดวยกนเชน อาจจะเนองมาจากความตองการหรอแรงขบหรอสงเรา หรออาจเนองมาจากการคาดหวงหรอจากการเกบกดซงบางทเจาตวกไมรตว จะเหนไดวาการจงใจใหเกดพฤตกรรมทไมมกฎเกณฑแนนอนเนองจากพฤตกรรมมนษยมความซบซอน แรงจงใจอยางเดยวกนอาจท าใหเกดพฤตกรรมทตางกน แรงจงใจตางกนอาจเกดพฤตกรรมทเหมอนกนกไดดงนนจะกลาวถงทมาของแรงจงใจทส าคญพอสงเขปดงน

ความตองการ (Need) เปนสภาพทบคคลขาดสมดลท าใหเกดแรงผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรมเพอสรางสมดลใหตวเอง เชน เมอรสกวาเหนอยลากจะนอนหรอนงพก ความตองการมอทธพลมากตอพฤตกรรมเปนสงกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมเพอบรรลจดมงหมายทตองการ นกจตวทยาแตละทานอธบายเรองความตองการในรปแบบตางๆกนซงสามารถแบงความตองการพนฐานของมนษยไดเปน 2 ประเภทท าใหเกดแรงจงใจ 1.แรงจงใจทางดานรางกาย (physical motivation) เปนความตองการเกยวกบอาหาร น า การพกผอน การไดรบความคมครอง ความปลอดภย การไดรบความเพลดเพลน การลดความเครงเคยด แรงจงใจนจะมสงมากในวยเดกตอนตนและวยผใหญตอนปลายเนองจากเกดความเสอมของรางกาย 2.แรงจงใจทางดานสงคม (social motivation) แรงจงใจดานนสลบซบซอนมากเปนความตองการทมผลมาจากดานชววทยาของมนษยในความตองการอยรวมกนกบครอบครว เพอนฝงในโรงเรยน เพอนรวมงาน เปนความตองการสวนบคคลทไดรบอทธพลมาจากสงแวดลอมและวฒนธรรมซงในบางวฒนธรรมหรอบางสงคมจะมอทธพลทเขมแขงและเหนยวแนนมาก ความแตกตางของแรงจงใจดานสงคมและแรงจงใจดานรางกาย คอแรงจงใจดานสงคม เกดจากพฤตกรรมทเขาแสดงออกดวยความตองการของตนเองมากกวา ผลตอบแทนจากวตถและสงของ แรงขบ (drives) เปนแรงผลกดนทเกดจากความตองการทางกายและสงเราจากภายในตวบคคล ความตองการและแรงขบมกเกดควบคกน เมอเกดความตองการแลวความตองการนนไปผลกดนใหเกดพฤตกรรมทเรยกวาเปนแรงขบ เชนในการประชมหนงผเขาประชมทงหว ทงเหนอย แทนทการประชมจะราบรนกอาจจะเกดการขดแยงหรอเพราะวาทกคนหวกรบสรปการประชมซงอาจจะท าใหขาดการไตรตรองทดกได สงลอใจ (incentives) เปนสงชกน าบคคลใหกระท าการอยางใดอยางหนงไปสจดมงหมายทตงไวถอเปนแรงจงใจภายนอก เชน ตองการใหพนกงานมาท างานสม าเสมอกใชวธยกยองพนกงานทไมขาดงานโดยจดสรร

รางวลในการคดเลอกพนกงานทไมขาดงานหรอมอบโลใหแกฝายทท างานดประจ าป สงลอใจอาจเปนวตถ เปนสญลกษณ หรอค าพดทท าใหบคคลพงพอใจ การตนตว (arousal) เปนภาวะทบคคลพรอมทจะแสดงพฤตกรรม สมองพรอมทจะคด กลามเนอพรอมจะเคลอนไหว นกกฬาทอนเครองเสรจพรอมทจะแขงขนหรอเลนกฬา องคการทมบคลากรทมความตนตวกยอมสงผลใหท างานด การศกษาธรรมชาตพฤตกรรมของมนษยมความตนตว 3 ระดบคอ -การตนตวระดบสงจะตนตวมากไปจนกลายเปนตนตกใจหรอตนเตนเกนไปขาดสมาธ -การตนตวระดบกลางคอระดบตนตวทดทสด -การตนตวระดบต ามกจะท าใหท างานเฉอยชา งานเสรจชา จากการศกษาพบวาปจจยทท าใหบคคลตนตวมทงสงเราภายนอกและภายใน ไดแกลกษณะสวนตวของบคคลแตละคนทมตางกนทงบคลกภาพ นสยและระบบสรระของผนน การคาดหวง (expectancy) เปนการตงความปรารถนาทจะเกดขนของบคคลในสงทจะเกดขนในอนาคต เชน พนกงานคาดหวงวาเขาจะไดโบนสประมาณ 4-5 เทาของเงนเดอนในปน การคาดหวงท าใหพนกงานมชวตชวาซงบางคนอาจสมหวง บางคนอาจผดหวงกได สงทเกดขนกบสงทคาดหวงมกไมตรงกนเสมอไป ถาสงทเกดขนหางกบสงทคาดหวงมากกอาจจะท าใหพนกงานคบของใจในการท างาน การคาดหวงกอใหเกดแรงผลกดนหรอเปนแรงจงใจทส าคญตอพฤตกรรม ถาองคการกระตนใหพนกงานยกระดบผลงานตนเองไดและพจารณาผลตอบแทนทใกลเคยงกบสงทพนกงานคาดหวงวาควรจะไดกจะเปนประโยชนทงองคการและพนกงาน การตงเปาหมาย (goal setting) เปนการก าหนดทศทางและจดมงหมายปลายทางของการกระท ากจกรรมใดกจกรรมหนงของบคคลจดเปนแรงจงใจจากภายในของบคคลผนนในการท างาน ธรกจทมงเพมปรมาณและคณภาพควรมการตงเปาหมายในการท างานเพราะจะสงผลใหการท างานมแผนในการด าเนนการเหมอนเรอทมหางเสอ เพราะมเปาหมายชดเจน

งานวจยทเกยวของ ฐานฏา เจรญเลศววฒน (2558) มวตถประสงค เพอศกษาระดบความพงพอใจในคาตอบแทน

สวสดการและคณภาพชวตของพนกงานราการกรมควบคมโรค (สวนกลาง) กระทรวงสาธารณสข ทมผลตอความจงรกภกดตอองคกร ผลการศกษา พบวา ความพงพอใจในคาตอบแทน สวสดการและคณภาพชวต และความจงรกภกด ของพนกงานราชการกรมควบคมโรค อยในระดบมาก ส าหรบการทดสอบสมมตฐานพบวา เพศ อาย และระยะเวลาในการท างานของพนกงานทแดกตางกน มผลตอความพงพอใจในการตอบแทน สวสดการและคณภาพชวตแตกตางกนและ พบวาอาย ระดบการศกบาและระดบรายไดทแตกตางกนมผลตอความจงรกภกดตอองคกรแตกตางกน การทดสอบความสมพนธพบวา ความพงพอใจในคาตอบแทน สวสดการ และคณภาพชวต มความสมพนธในทศทางเดยวกนกบความจงรกภกดตอองคกร ทระดบนขส าคญทางสถตทระดบ 0.05

ประภาพร พฤกษะศร (2557) มวตถประสงคเ พอศกษา ปจจยคาตอบแทนทมผลตอประสทธภาพ ในการปฏบตงานของพนกงาน บรษท สยามแมคโคร จ ากด (มหาชน) ในเขตกรงเทพมหานครและ ปรมณฑล ผลการศกษาคอ ระดบคาเฉลยโดยรวมของคาตอบแทนทางการเงนและทไมใชทางการเงนมระดบความ คดเหนอยในระดบปานกลาง คาตอบแทนทไมใชทางการเงน (งาน) มระดบความคดเหน อยในระดบมาก คาตอบแทนทไมใชทางการเงน (หวหนางาน) มระดบความคดเหนอยใน ระดบมาก คาตอบแทนทางการเงน มระดบความคดเหนอยในระดบปานกลาง คาตอบแทนทไมใชทางการเงน (โอกาสกาวหนา) มระดบความคดเหนอยในระดบปานกลาง คาตอบแทนทไมใชทางการเงน (ความภาคภมใจ)) มระดบความคดเหนอย ในระดบปานกลาง คาตอบแทนทไมใชทางการเงน (สภาพแวดลอม) มระดบความคดเหนอยในระดบปาน กลาง ระดบประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงานอยในระดบมาก ผลจากการทดสอบสมมตฐาน สมมตฐานดานปจจยสวนบคคล ไดแก ระดบการศกษา จ านวนผทอยในอปการะ หนวยงาน ต าแหนงงาน รายไดประจ าตอเดอน ทตางกนสงผลตอปจจยคาตอบทางทางการเงนของ พนกงานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 สวนปจจยสวนบคคลดาน เพศ อาย อายงาน สถานภาพสมรส ภมล าเนา ไมมผลตอปจจยคาตอบแทนทางการเงนของพนกงาน สมมตฐานดานปจจยสวนบคคล ไดแก ต าแหนงงาน ทตางกนสงผลตอปจจย คาตอบแทนทไมใชทางการเงนของพนกงานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

รงอรณ กระแสรสนธ (2557) มวตถประสงคเพอศกษาปจจยคาตอบแทนทมผลตอประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงาน : กรณศกษาบรษทผลตชนสวนรถยนตในเขตจงหวดสมทรปราการในครงนมงเนนการศกษา คาตอบแทนทางการเงน และคาตอบแทนทไมใชทางการเงนทมผลตอประสทธภาพใน

การท างาน เพอเสนอแนวทางในการจดการคาตอบแทนและสวสดการใหกบบรษทผลตชนสวนรถยนตในเขตจงหวดสมทรปราการ โดยใชระเบยบวธวจยเชงปรมาณ ไดแก แบบสอบถาม จากการแจกแบบสอบถามใหกบพนกงานทกระดบ ทกฝายจ านวน 400 คน ผลการศกษา พบวา ปจจยคาตอบแทนทไมใชทางการเงน ดานสภาพแวดลอม เปนปจจยมผลตอประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงานอยในระดบมากไดแกพนกงานมความเหนวาอาคารสถานทท างานมความเหมาะสมกบลกษณะขององคกร รวมถงสภาพแวดลอมขององคกรโดยทวไปท าใหพนกงานมความกระตอรอรนในการปฏบตงาน และพนกงานมความเหนวาองคกรมสถานทท างานทมความสะอาดและเปนระเบยบ สงผลตอประสทธภาพในการปฏบตงานของพนกงานบรษทผลตชนสวนรถยนตในเขตจงหวดสมทรปราการ

จนทมา ผลสวรรณ และกตตพนธ คงสวสดเกยรต (2555) มวตถประสงคเพอศกษาความแตกตางระหวางปจจยสวนบคคลกบความพงพอใจในสวสดการและคาตอบแทนของพนกงานเทศบาลเมองคคต เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยดานสวสดการกบความพงพอใจในสวสดการและคาตอบแทนของพนกงานเทศบาลเมองคคต เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยอนๆกบความพงพอใจในสวสดการและคาตอบแทนของพนกงานเทศบาลเมองคคต ในการศกษาครงนกลมตวอยางทใชในการวจย คอ พนกงานเทศบาลเมองคคต อ.ล าลกกา จ.ปทมธาน จ านวน 222 คน ใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล ใชการวเคราะหขอมล 2 แบบ คอใชสถตเชงพรรณนาเพอหาคารอยละ คาเฉลย และใชสถตอางองผลการวจยพบวก ปจจยสวนบคคลทประกอบดวยอายระดบการศกษาอายงานทแตกตางกนมอทธพลตอความพงพอใจในสวสดการและคาตอบแทนของพนกงานเทศบาลเมองคคตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ปจจยสวสดการทประกอบดวยดานการรกษาพยาบาลมความสมพนธกบความพงพอใจในสวสดการและคาตอบแทนของพนกงานเทศบาลเมองคคตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

กรอบแนวคดในการศกษา

ภาพท 2.2 กรอบแนวคดในการวจย สมมตฐานงานวจย

H0 : คาตอบแทนกบความเพยงพอในการด ารงชวตในยคปจจบนของคนท างานในเขต อ าเภอเมอง จงหวดล าปางไมมความสมพนธกน

H1 : คาตอบแทนกบความเพยงพอในการด ารงชวตในยคปจจบนของคนท างานในเขต อ าเภอเมอง จงหวดล าปางมความสมพนธกน

คาตอบแทน (Compensation)

1. เงนเดอน 2. เงนประจ าต าแหนง 3. เงนเพมคาครองชพ 4. เงนรางวลประจ าป 5. คาลวงเวลา 6. สวสดการและประโยชนเกอกล

ปจจยการด ารงชวต 1. อปโภคและบรโภค 2. หนสน 3. เงนออม 4. การลงทน

H1