kortBest getiktDe personages in de boeken van Libris-winnaar(2008) D. Hooljer zijl) altijd een beetje gestoord.Ook in haar nieuwe roman, De wanden van Oeverharst(Van Oorschot). Op Oeverhorst, 'centrum voor ner-veuze aandoeningen' geeft Antoinette (29) kunst-therapie, maar na twee abortussen en een man dieer van doorgaat met een vriendin rze zijn getrouwden kort daarop ongelukkig geworden') wordt ze zelftijdelijk opgenomen. Uiteindelijk raakt ze verzeild ineen menage à trois van twee psychiaters en een se-cretaresse, 'vaklui die iets aan het menselijk lijdenwillen doen', die zelf ook best getikt zijn. Elkjaarschilderen Antoinette en patiënten de wand inOeverhorst opnieuw en ieder hoofdstuk draait rondéén muursçhildering. Zo volgje de instelling(Tegenwoordig waren de gasten niet meer tijdelijkgestoord of gestoord maar overwerkt') en de 'vaklui'drie decennia lang. De charme van dit boek zit hemvooral in de absurde situaties en dialogen, en in zin-nen die steeds net een beetje uit het lood geslagenzijn. Daar is Hooijer absoluut een meester in.

Complex hllwelijkMet een kruissnelheid van elke negen jaar één ro-man kun je de Amerikaan Jeffrey Eugenldes geenveelschrijver noemen. Maar wat hij publiceert is hetwachten altijd meer dan waard. Nazijn klassiek ge-worden debuutThe Virgin Suicides (1993) en de in-drukwekkende hermafrodietensaga Midd/esex( ,. k h) h I2002) is er nu Huwe Ij (Promet eus . Hetver aavan een liefdesdriehoek in de jaren tachtig, waar-mee hij een geestige campusroman en camingaf 'Ik houd

IJ

age-geschiedenis schreef en een frisse draai geeft erg vanaan de victoriaanse 'lezer, hij trouwde met mei'-plot. I"Dedrie hoofdpersonen zijn Madeline Hanna, een ,'0waspy studente die dol is op negentiende-eeuwseroman, haar briljante maar dolende aanbidderMitchell Grammaticus, en leonard Bankhead, de go/- die onbeslistheid'den boy met wie Maddy kort na hun afstuderentrouwt. Maar het huwelijk-blijkt een complexe aan-gelegenheid. Terwijl Mitchell zichzelf probeert tevinden, onder meer als vrijwilliger bij Moeder Teresain India, krijgt Madeline te kampen met de manisch-depressieve achtbaanpersoonlijkheid van haar echt-genoot. Soms hilarisch, vaak ontroerend en een sti-listisch genoegen tot het net-niet-voorspelbareeind. Nyk de Vries maakt prozagedichten, ultrakorte--, verhalen die vaak tragikomisch zijn. De dingen"'l

~~~ BOEKEN gebeuren omdat ze rijmen is zijn derde bundel.j r-\ 'Na de eerste vijf gedichten dacht ik: ik bent~ met '3fJiffl. 'E~

benieuwd ofik er nog meer kan maken.'Mijn radio-interview kende halverwege een trage DOORTJITSKEMUSSCHE

knik. Stoppen, sms'te een collega.Het verhaal wil dat we geneigd zijn snelheid altijdals het kwaad te beschouwen. Ik denk datwe ban- ,D s bezemkast' wordt de werkkamerger zijn voortraagheid.Ik ging door en werd vergast op een prachtig slot. van Nyk de Vries (Noordbergum,Degeïntervlewde. die een vurig pleidooi had ge- 1971) in ateliercomplex Het Volks-houden voor ratio en niets dan ratio, sloeg aan het krantgebouw in Amsterdam ook wel ge-einde van het gesprek opeens een ontroerend an- noemd. De ruimte telt krap zeven vierkantedere richting in. Ze vertelde over hoe haar zoon, diehet syndroom van Down heeft en die maar weinig meter en een raam is er niet. Of nou ja, een, en

snapt, haar had geleerd hoe belangrijk rituelen zijn. dat kijkt uit op een smalle gang met een sy-

I Ik dacht aan Tarkovsky,de Russischegrootmeester. steemplafond. Hier werkt De Vries dagelijksGeoff Dyer schrijft in de paris Review dat Tarkovsky een paar uur 'heel geconcentreerd' aan zijn

Ieen traag begin van een film belangrijk vond, omdat

nieuwe roman die volgend jaar moet ver-mensen dan nog in de gelegenheid waren om hungeluk elders te zoeken, Degelukkigen bleven na- schijnen, zijn derde. Maar eerst verschijnttuurlijk zitten. deze maand zijn derde dichtbundel, De din-

@ \:{!Il~r

- -~

gen gebeuren omdat ze rijmen. In de gedich-ten van Nyk de Vries is niets ooit wat het lijkt.In 120 kraakheldere woorden - nooit meer-zet hij een situatie neer die heel normaal be-gint, maar dat tegen het eind allang nietmeer is. Niet voor niets wordt zijn werk welvergeleken met de absurdistische verhalenvan Daniil Charms en Maarten Biesheuvel. DeVries: 'Die ben ik eigenlijk pas gaan lezentoen mensen dat zeiden.'De gedichten zijn min of meer toevallig ont-staan. 'Tijdens het. schrijven ben ik losse din-gen gaan maken, die ik in mijn roman nietkwijt kon. Het werden verhaaltjes van onge-veer honderd woorden. Gek genoeg voelde ikme daar helemaal bij op mijn gemak. Dat hetprozagedichten waren, vertelde iemand melater pas.'Nyk de Vries leeft inmiddels van het schrij-ven. Maar het had net zo goed ook allemaalheel anders kunnen lopen. Iets meer dan tienjaar geleden werkte hij nog bij de Ikea in Gro-ningen en was hij gitarist bij Meindert Talma&The Negroes. Af en toe schreef hij wat. 'Ikdeed het een beetje erbij en dat was waar-schijnlijk nog lang zo doorgegaan.' Maartoen overleden zijn ouders vrij kort na ekaar.'Voor het eerst dacht ik: zal ik iets nieuwsdoen? Alles lag open. Ik heb nog over werk inde IT gedacht, maar koos er toch voor ommijn baan op te zeggen en helemaal voor hetschrijven te gaan. Dat was voor mij een radi-cale twist. Ik vind het nog steeds een aantrek-kelijke gedachte datje dat soort wendingenkan maken.'

JuicyHaar naam Juicy beloofde sappige gemeenschap. Dat vielhelaas een tikje tegen, maar het waren de jaren negentig.Er was genoeg te doen. Ik sloeg als een gek aan hetdichten. Ik verloor me erin, zoals dat heet. Na een tijdjevond ik in het dichtcircuit zelfs mijn nieuwe geliefde.Haar naam was toevalligerwijs ookJuicy. Maar dat wasniet het enige opvallende. Haar achternaam klonk ookbijna hetzelfde als die van mijn eerste Juicy. Eerlijkgezegd was ik niet heel erg onder de indruk. Het is ietswat alle dichters weten: de dingen gebeuren omdat zerijmen,

uit: De dingen gebeuren omdat ze rijmen

OptredenHet heeft goed uitgepakt. Twee romans endrie dichtbundels heeft De Vries inmiddelsop zijn naam staan, en een bekroning methet Belcampo Stipendium, de prijs van deprovincie Groningen voor jong literair Gro-nings talent. Hij wordt vaak gevraagd voor li-teraire avonden of festivals, waar hij opvaltdoor zijn karakteristieke manier van voorle-zen: uit het hoofd, geconcentreerd en meteen hoekige noordelijke tongval. 'Deze jon-gen draagt zijn teksten voor op eenzelfde ma-nier als mijn moeder vroeger sprak en zoalsik het niet meer beheers,' schreef Martin Bril.'Optreden is voor mij essentieel. Dan zie ik ofeen gedicht werkt of niet. Dat komt heel pre-cies. Iemand schreef eens: het lijkt alsof allewoorden al ervaring hebben op die plek. Datklopt, ze zijn beproefd bij het voordragen. Ikgebruik zo helder mogelijke taal, want als ik ,het te poëtisch maak, luistert de zaal meernaar de taal dan naar de inhoud. En ik be-weeg zo min mogelijk, want als ik op het mo-ment suprême met mijn arm zwaai, kijkenmensen naar die arm en vergeten ze hetwoord. Terwijl ik het belangrijk vind dat hetaankomt, ik hou niet van in zichzelf gekeerdekunst. Misschien ben ik daarin meer een mu-zikant, die zijn iets meer gericht op het pu-bliek dan schrijvers.'

CirkelgangHoewel De Vries de lachers vaak op zijn handheeft, zijn zijn gedichten meer wrang dan lol-lig. Ze hebben meerdere lagen en vooral dat-gene wat niet gezegd wordt is belangrijk. InDe dingen gebeuren omdat ze rijmen gaat hetover hoe iedereen zichzelf constant voor degek houdt, een thema dat De Vries mateloosinteresseert. 'Kenje de film Memento? Daarinheeft de hoofdpersoon geen geheugen en. dus niet echt een toekomst. Aan het eind zieje hoe hij ervoor kiest zijn eigen levensver-

haal te maken. Eigenlijk doet iedereen dat. Jemaakt voor jezelf een verhaal dat logischlijkt je vergeet de dingen die niet inje bouw-werk passen, andere zaken dikje aan. Het iseen cirkelgang. In deze bundel probeert dehoofdpersoon aan dat systeem te ontsnap-pen, als een verslaafde die probeert af te kic-ken. Hij zoekt als het ware naar zijn eigenblinde vlek, maar steeds als hij die denkt tehebben gevonden, draait de situatie om. Ikhoud erg van die onbeslistheid. Steeds is erde mogelijkheid van een wending, net als inmijn eigen leven.De Vries is zelf verbaasd dat hij alweer driebundels af heeft. 'Na de eerste vijf gedichtendacht ik: ik ben benieuwd of ik er nog meerkan maken. En nu, na bijna honderd gedich-ten ben ik nog steeds benieuwd hoeveel ernog komen. Het is een heel beperkte, strakkevorm, en inhoud en vorm moeten heel pre-cies samenkomen.' Toch heeft hij alweer eenhele stapel kleine briefjes met mogelijkenieuwe gedichten verzameld, geschreven incafé's of in het park. 'Eén keer in het jaar voerik ze hier in deze werkkamer allemaal in opde computer, als een soort boekhouder. Datga ik binnenkort weer eens doen, ik ben welbenieuwd hoe het er voor staat.'

Nyk de Vries treedt zaterdag 19 november opop Crossing Border, Den Haag

Nyk de Vries:De dingen gebeurenomdat ze rijmen(De Arbeiderspers)

Schrijvers aan het woord. Wekelijks nieuwe gedichten, korte verhalen, interviews, besprekingen en reportages zijn te vinden op boeken.vpro.nl