1

CONRAD CELTIS LIBRI ODARUM QUATUOR (4304 vers)

2

CONRADI CELTIS PROTUCII GERMANI LIBER PRIMUS CARMINUM,

INCIPIT FELICITER.

AD FRIDERICUM CAESAREM PRO LAUREA PROSEUTICE.

C1_1 v.1 Caesar magnificis laudibus inclitus,

2 rex regum, et dominus maxime principum.

3 Si quis prisca tuis tempora saeculis

4 vel conferre velit regna prioribus,

5 non te crede queunt vincere gloria.

6 Te vivo redeunt aurea saecula,

7 et pax atque fides, canaque sanctitas,

8 et vitae integritas atque benignitas.

9 Germanis populis, te duce, maximus

10 laudis surgit honos, dum fugit horrida

11 morum barbaries, foedaque saecula

12 commutata nitent per vaga sidera.

13 Saltamus, canimus, nec male pingimus,

14 et chordas resonas pollice tangimus.

15 Nil nobis peregre est difficile, aut modo

16 rimantes variis artibus abditam

17 naturae seriem, Dorica et Itala

18 miscentes pariter non sine gloria.

19 Te vivo, Latiis gloria litteris,

20 antiquumque decus jam redit artibus.

21 In lucem veniunt cum modo singula

22 quae Grai et Latii condiderant viri,

23 et quae Niliaco litore sederant,

24 quique Euphratis habent conflua flumina.

25 Hinc caelum omne patet, terraque cognita est,

26 et quid quadrifidis continet angulis,

27 in lucem veniunt arte Alemannica,

28 quae pressis docuit scribere litteris.

29 Te vivo, lyricos jam canimus modos,

30 et laudata viris plectra prioribus,

31 concinnis fidibus pollice tangimus.

32 Qua virtutis honos, et meritum decus,

33 cultum perpetuis temporibus manet,

34 et semper viridi fronde repullulat.

35 Hoc Grai studio nomen ad aethera

36 fuderunt, Italis deinde sequacibus.

37 Et nos nunc facili tenuia barbito

38 illorum celeres dum sequimur pedes,

39 caelo sub rigido carmina spargimus,

40 dum vires dabis ac ingenium mihi,

41 atque inculta probes si mea carmina,

42 ornans laurigeris tempora frondibus,

43 me gustasse putem nectar Olympicum.

3

AD CAESAREM DUM FILIUM IMPERIO SUFFICERET

C1_2 v.1 Phoebe Riphaeos aditure montes,

2 afferens noctem brevioris umbrae,

3 lenta sub caelo rigido reformans

4 gramina pratis.

5 Taurus aestivo propior Coluro,

6 nascitur tecum, referens tepores,

7 Pleiades sentit pluvias resolvi

8 lampade Phoebi.

9 Hinc capit vultum rigidus novatum

10 mundus, et plaustrum sinuans utrumque,

11 Anguis algorem positurus alto

12 sole calescit.

13 Terra profuso tepido liquore,

14 parturit laetos vegetata flores,

15 cum suis stellis radiata splendens

16 cespite vivo.

17 Non minax vastum Boreas per aequor

18 obvius saevit violentus Austro,

19 sorte luctando timida moventes

20 proelia ponto.

21 Exiens sedes modo sed beatas,

22 spirat in terris Zephyrus, tepenti

23 suscitans flatu taciti sepulta

24 semina mundi.

25 Sentiunt gratas animata flammas,

26 foedus adsciscunt sobulis creandae,

27 quo per aeternum stabilitur aevum

28 mobilis orbis.

29 Induunt primas elementa formas

30 ignis et tellus et amarus humor,

31 et modo splendet propiore Phoebo

32 purior aether.

33 Caesarem nostrum cupiunt movere,

34 qui renascentis caput extat orbis,

35 consulat nostris latiisque rebus

36 jam prope lapsis.

37 Pace Saturnus legitur quietos

38 primus in terris populos tulisse,

39 aureum sub quo fuerat per orbem

40 principe saeclum.

41 Juppiter regni patrii potitus,

42 non patris ritu moderavit orbem,

43 hos supra caelum tulerat vetustas

44 laude decoros.

45 Nostra te junget superis sed aetas,

46 regiae clarum sobolis parentem,

47 Maximo nomen cui gesta linquent

48 Aemiliano.

49 Bella moturos potuit gigantes

50 Jupiter summo prohibere caelo,

51 fulminans hostem Siculo sepultum

52 vertice flammis.

53 Sic tuus regni capiens habenas

54 filius, crudum reprimat tyrannum,

55 qui lares nostros petit, et penates,

56 cuncta profanans.

4

57 Repetat Graiam sapiens ruinam,

58 conterens hostem nimio furentem,

59 alta pax terras habeat sub omni

60 sidere caeli.

61 Quae vel algenti riguit sub axe,

62 vel per Eoos calefacta frenos,

63 quosque sol fessus repetit, vel Auster

64 imbrifer urget.

65 Caesar aeterno memorandus aevo,

66 necte frondosi mihi serta lauri,

67 Delphico signo rigidum decorans

68 carmine vatem.

AD HASILINAM EUDEUNAM EROTICE.

C1_3 v.1 Quid me sidereo lumine verberas,

2 configens gravibus pectora spiculis ?

3 Dum spondes tacitis gaudia nutibus,

4 incessu veniens blandior omnibus

5 Hasa puellis.

6 Quas vel Sarmatico margine vidimus,

7 vel quas Rhenus habet flumine nobili,

8 aut quas Danubius pontibus invidens,

9 vel quae Codoneo barbara colligit

10 litore glaesum.

11 Tu flammas tremuli pectoris exuis,

12 dum laetis fueris blanda favoribus,

13 turbatumque levas candida spiritum,

14 expellens faciem fulgida tetricam

15 maestitiamque.

16 Te plectrum nitidi poscit Apollinis,

17 ut cures fidibus suave sonantibus

18 injecisse modos, et super aethera

19 traduxisse velis ingenii faces,

20 partius urgens.

21 Et concessa canent te mea carmina,

22 qualis diva tuis gressibus emicas,

23 et quali facie candidior nive,

24 miscens purpureis ora coloribus

25 fronte serena.

26 Nostris carminibus facta celebrior,

27 nunc vives etiam cognita posteris,

28 si non dura meis obstiteris dea

29 votis, igne levans membra calentia

30 non requieto.

AD IANUM CANUSIUM PARENETICE.

C1_4 v.1 Cretus sub oris sane rigentibus,

2 quas urget altus circulus Arcticus.

3 Et cana Sulonum premuntur

4 culmina Sarmaticis pruinis.

5 Crassis loquelis nunc inimicior,

6 reponis alto carmina spiritu.

7 Clarus legens et doctus olim

8 quae Latiis celebrata Musis,

5

9 pergas beato pectoris impetu

10 referre clari lumina Delii,

11 et quae gelatum stant ad axem

12 sidera in occiduo rotatu.

13 Pergas volucris cornua Cynthiae,

14 fraterna perdat cur vaga lumina,

15 et concavo mox orbe sumpto,

16 stat solido radiosa vultu.

17 Pergas quid atro deliteat globo,

18 terrena faex sit, seu species maris,

19 vel multitudo submigrantum,

20 Endymion vel amatus astro.

21 Pergas patentis dicere climata

22 Terrae, globoso stantis in aere,

23 ac omnium legem plagarum,

24 cum populis regionibusque.

25 Pergas dierum cernere tempora,

26 quae causa rumpat foedera noctium,

27 ut nunc propinquo, nunc remoto

28 Cynthius exoriatur astro.

29 Pergas furentis candidus aequoris

30 curvos recessus dicere, at insulas,

31 et subsidentes turbulenta

32 marmora cur revomant arenas.

33 Pergas venustis pectora moribus

34 ornare, linquens castra libidinis,

35 foedae voluptatis recensens

36 tempora displicitura tandem.

AD ANDREAM PEGASUM, DE FATO ET FELICITATE, PERIPATETICE.

C1_5 v.1 Cui dedit nomen volucer caballus

2 Pegasus, fontis melioris auctor,

3 turba quo vatum bibit ore dulces

4 carminis haustus.

5 Quemque vos doctae colitis Sorores,

6 ora dum castis veneranda lymphis

7 mergitis, laetis modulis sub undis

8 plectra moventes.

9 Huic precor divae resonate carmen,

10 et suae laudis meritum canentes,

11 dicite, ut virtus sibi sint, et alti

12 pectore sensus.

13 Nobilis magnis proavis creatus,

14 Sarmatum regis meritis favorem,

15 qui domus clarae titulos beavit

16 stemmate multo.

17 Natus Arctoo celeber sub axe,

18 Vistulae longos ubi Serra flexus

19 excipit, latis rubicunda spargens

20 gramina pratis.

21 Perfluus puris ubi campus undis

22 fontis aeterni scaturit liquore,

23 diceres fossum pede, cujus ille

24 nomina gestat.

25 Parvulus primis ibi lusit annis,

26 post patris ductu studium secutus

6

27 dulce Musarum, properans ad alta

28 castra Minervae.

29 Sic ubi doctis adolevit annis,

30 fortior firmis validisque membris,

31 Orbis ignoti voluit videre et

32 cernere cultus.

33 Et citus poscit Venetos superbos,

34 cautus addiscens ibi mercis artes,

35 in quibus multas locupletet oras

36 aequus in omnes.

37 Adriae vastas penetravit undas,

38 te petens Romam, caput orbis olim,

39 inde Cumanae thalamum Sybillae,

40 Parthenopenque.

41 Hic ubi classem Boreas per altum

42 evocat curvas Ligurum per oras,

43 prospero cursu venit, et gelatas

44 transvolat Alpes.

45 Inde Germanos adiit potentes.

46 Hic ubi pulchras rapitur per urbes

47 Rhenus, et salsas ubi trinus ore

48 spumat in undas.

49 Patrias tandem rediens sub oras,

50 pertulit multos variosque casus,

51 sortis agnoscens utriusque vultus

52 pectore forti.

53 Hinc mihi fati memorat potentis

54 lubricos nexus variosque casus

55 orbis, et certam statuisse legem

56 numina dicit.

57 Quam vel astrorum superumque rector,

58 et parens mundi voluit latere,

59 pectus humanum sua ne futura

60 noscere posset.

61 Iret in praeceps animus, future

62 praescius sortis, bona ni retentet

63 spes, movens vultus subito priores

64 posse reverti.

65 Et timor laetis nisi rebus esset,

66 quis ferat torvi faciem tyranni ?

67 Laeta sic celso residens Olympo

68 miscuit atris.

69 Solus is nostras sapiens gubernat

70 temporum causas, dedit et negavit

71 nostra quae caecis nequeant videre

72 corda tenebris.

73 Ille vel fatum statuit superbum,

74 ut daret cunctis sua certa rebus

75 dona, quae clausis veniant fenestris

76 tempore fixo.

77 Nuper excelsam tumidus per aulam

78 astitit regi socius tremendus,

79 et tulit tristem subito ruinam

80 praecipitatus.

81 Quique sub tecto genitus misello,

82 et patris durum fodientis arvum

83 filius, celsos rapiens honores

84 sorte levatur.

7

85 Alter Eoos statuit per Indos

86 mercibus multis avidus beari,

87 naufragus tandem Borea furente

88 concidit undis.

89 Ille spe ductus sobolis creandae,

90 duxit uxorem (ut voluit) pudicam,

91 sed sibi dulcem Genius negavit

92 surgere prolem.

93 Laetus hic multo grege filiorum,

94 sed gemit laesum tacitus pudorem

95 conjugis, gestans aliena falsi

96 nomina patris.

97 Caelibem exosus fuit ille vitam,

98 cogitur sacras famulari ad aras,

99 et gerit nudi capitis coronam

100 vertice rasus.

101 Ille privatam sibi forte vitam

102 legerat, curas odiens edaces,

103 cogitur fasces dominus verendus

104 ferre per orbem.

105 Alter in tectis residens avitis,

106 patrio condi statuit sepulchro,

107 exul obscuris sepelitur oris

108 sorte tremenda.

109 Nubilem servant tumidi puellam,

110 et procos claros fugiunt parentes,

111 illa fatali thalamo relicta

112 foedera jungit.

113 Illius cervix gladio revulsa est,

114 hunc rogus vivum trepidus cremavit,

115 illius corpus crucibus pependit,

116 hunc rota torsit.

117 Sic vago ludit temulenta passu

118 Sors, movens curas, animos prementes,

119 Spesque nunc laetas iterum timores

120 turgida versat.

121 Quae nisi solus sapiens fugavit,

122 ille contempsit triviale murmur,

123 et sui pollens animi vigore,

124 perstitit aequus.

125 Sit mihi victus tenuis sub arcta

126 veste, qua corpus socium tegatur,

127 et domus saltem Boream coercens

128 cespite parvo.

129 Carus ac aequus veniat sodalis,

130 cui loquar laetis tacitisque verbis,

131 is meae cursum seriemque vitae

132 carpat et ornet.

133 Et procul ludum trepidum relinquens,

134 audiam reges proceresque dura

135 sorte luctantes, dubioque numquam

136 pectore laetos.

137 Ast ego caeli videam beatus

138 lucidos ignes maris atque terrae,

139 et sciam venti, nebulae, nivisque

140 reddere causas.

141 Teque cunctorum inveniam parentem,

142 quo duce immensus stabilitur orbis,

8

143 quoque confusum capient volente

144 omnia vultum.

145 Ille diffusus volitat per orbem

146 Spiritus, cunctas animando partes,

147 quem nisi purae poterint videre et

148 prendere mentes.

149 Nube post tergum volitans relicta,

150 pendulo puncto variis nocivum

151 rideam curis homines petentes

152 turpiter aurum.

153 Lauriger curas tetricas fugabo,

154 temperans chordas, citharamque Phoebi,

155 dum mihi Musae faveant, sub omni

156 tempore laetus.

157 Ruperint maestae mihi dum Sorores

158 fila, nolentem superabo mortem,

159 dum canet nostras gelidus Camenas

160 Rhenus et Albis.

161 Vistula, et longo sinuatus orbe

162 Ister, et late Eridanus superbus,

163 arrogans Tybris, Tagus, et Britanno

164 proxima tellus.

165 Illa devota cecinit camena

166 Celtis, Andrea, tibi notus alta

167 mente, quem semper facias fideli

168 pectore serves.

169 Inter Eoos fueras sodales

170 carior semper, tua multa virtus

171 me tibi vinxit, ruitura nullo

172 temporis aevo.

AD HASILINAM HEROTICE.

C1_6 v.1 Quid saevas regeris tuas

2 flammas, Hasa meos cur face torridos

3 artus concutiens moves ?

4 Non aptus referor miles in arduum

5 bellum, non animo potens

6 ardentes tepido pellere languidus

7 ignis, quos nimis applicas.

8 Sit dixisse satis quae tua formula,

9 qualis cum niveus color

10 confusus rubuit sanguine muricis.

11 Aut qui candidulas solet

12 commiscere color purpureas rosas.

13 Talis femineus decor

14 ornat sidereis tempora vultibus.

15 Esto carminibus rogo,

16 jam non dura meis factaque mitior,

17 et te Sarmata fortior,

18 frenis flectere equos, pannoque nobilis,

19 et Rhenus gelidus tua

20 blando percipient nomina barbito.

9

AD PHILIPPUM CALIMACHUM.

C1_7 v.1 Jam nostras tibi mittimus Philippe

2 nugas horridulas et impolitas,

3 et quae nec Latiis pares Camenis,

4 nec quae de mediis fluant Achivis,

5 sed quales mihi frigido sub axe

6 dictarunt calamo rudi Sorores.

7 Hanc curam tibi linquimus minores,

8 qui princeps Latias movere chordas,

9 reges et proceres referre doctus,

10 et lusus melior canens procaces.

11 Hinc te non facile eximet vetustas,

12 sed te posteritas amans revolvet,

13 dum plaustro glacialis Ursa torpet,

14 et servant solitos vel astra motus.

15 Germano satis est mihi poetae,

16 si me Rhenus amet, legatque Moenus,

17 Moenus vitiferis opacus agris,

18 olim nobilibus viris decorus,

19 Graio sanguine quos ferunt creatos.

20 Quis nemo melior librare telum,

21 et spumantis equi dedisse gyrum.

22 Qui Graios, Italos, Scythas, Iberos,

23 atque Asiae populos inhospitales

24 Euxini validis tulere in armis.

25 Haec est patria Celtici poetae,

26 quam nunc occupat imperita turba,

27 quae gestat capitis rudes corollas,

28 et tantum Veneris dicata sacris,

29 talos cum Bromio magis colentes.

30 Quamque sacra canit sophia libris.

31 Forsan ista tamen tibi placebunt,

32 aequaevus mihi consodalis olim.

AD URSUM MEDICUM ET ASTRONOMUM, DE SITU CRACOVIAE.

C1_8 v.1 Urse doctorum specimen virorum,

2 Hic ubi servat rigidus Bootes

3 Plaustra, quae numquam subeunt tepentes

4 aequoris undas.

5 Quaeque per vastas Aquilo procellas,

6 sistit Arctoas glacialis undas,

7 et tegit late niveo gelatos

8 vellere campos.

9 Seu juvat blandis fidibus molestas

10 anxiae mentis relevare curas,

11 Cynthius laetis tibi docta ludit

12 carmina nervis.

13 Seu tibi rerum placuit latentes

14 mente sublimi reperire causas,

15 mox tibi Graiae veniunt Minervae

16 pectus et ora.

17 Et super nubes volucer levatus,

18 candidos caelos specularis, altos

19 siderum cursus, Hecates labores

20 mente revolvens.

10

21 Temperas succos tumidis medentes

22 corporum morbis relevas calores,

23 corpus in sanam revocas quietem

24 arte Melampi.

25 Noxius languor, duce te, fugatur,

26 linquit et caecas sanies medullas,

27 dum suum nutrit genitalis humor

28 rite calorem.

29 Regia nobis venerandus urbe es,

30 quam duae cingunt aliae potentem,

31 quamque diducto secat inquietus

32 Vistula flexu.

33 Te colunt cives generosi, et alta

34 regis Arctoi veneratur aula,

35 dum suae tractas alimenta vitae

36 pectore docto.

37 Fac tibi Prisci redeat vigoris

38 pectus, et curis vacuum severis

39 vindica, carpens tacite fluentis

40 gaudia vitae.

41 Cernis ut soles, properant citati,

42 ceu fluit lychno tremulum caduco

43 lumen, et succo pereunte flamma

44 deserit ora.

45 Nec vides quorsum moribunda pergat,

46 quae prius caecas repulit tenebras,

47 an petat caelum subito per altum

48 aera lapsa.

49 Sive confusum subitura acervum,

50 quo latent rerum species sepultae,

51 donec attritu silicis renata

52 semina quaeras.

53 Sic fugit corpus tenuis gravatum

54 spiritus, subter Phlegethontis undas,

55 tertiae sortis truculenta abhorrens

56 ora tyranni.

57 Quem stupet circum pavidus trifaucem

58 Cerberum, et tortis furias colubris,

59 dum rogat maesta scelus expiari

60 Aeacus urna.

61 Aut volat purum nitidus sub axem,

62 ut bibat nectar liquidum deorum,

63 hic ubi candet niveo colore

64 lacteus orbis.

65 Mitte fallacem dubiis vagari

66 passibus sortem, fueris beatus,

67 si potes cunctis animum quietum

68 addere rebus.

69 Scripserat certas moderator orbis

70 omnibus leges statuens ferendas,

71 quas tulit solus sapiens, sine ullo

72 pectoris aestu.

73 Nec stetit semper piceis gravatum

74 nubibus caelum, Zephyrus minacem

75 expulit tandem Boream, reducens

76 sidera laeta.

77 Tunc micat pulchro radiosus orbe

78 Phoebus, attollens nitido calentem

11

79 lampadem curru, tenebris fugatis

80 gratior extans.

81 Sit tibi splendor patrii decoris,

82 et decens victus nihil arrogabis,

83 cum tibi pleno veniet futuro

84 copia cornu.

85 Sit tibi castus sociae toralis

86 lectus, et curas relevet voraces,

87 dum tuo pendet gemebunda amore

88 pectora circum.

89 Hac tibi proles generosa surgat,

90 quae patri claros numeret nepotes,

91 utque te maestae rapient sorores,

92 lumina claudat.

AD SALEMNIUM DELIUM, IN IUCUNDITATEM VERIS.

C1_9 v.1 Deli purpurea quem face Cynthius

2 irroravit amans matris ab ubere,

3 et cui nempe dedit sidere Juppiter

4 felici, ingenium clarum et amabile.

5 Deli Sarmaticis facte sodalibus,

6 et mi jam patrio sanguine carior,

7 nostris perpetuis dignus honoribus.

8 Dum currunt solitis sidera legibus,

9 inter Sarmaticos dum juvenes micas

10 doctrina, et placidis splendide moribus.

11 Qualis Phoebus agit lucifluam rotam,

12 et pallet facibus stella minoribus.

13 Parnasi venias tendere collibus,

14 Phoebi cum fidibus plectra sonantibus,

15 mergemusque sacris ora liquoribus,

16 qua garrit vitreis Vistula fontibus.

17 Titanis venias cernere lampadam,

18 atque astra in tacitis candida noctibus.

19 Et cur imbrifero ventus anhelitu

20 miscet saxifragis aequora fluctibus ?

21 Terrarum venias ut populos canas,

22 sub se despiciunt quos rigidi poli,

23 et quos Eurus equis mane rubentibus

24 afflat, vel Zephyrus sole tepentibus.

25 Cantantes sociis passibus ibimus,

26 qua trino Charites ore videbimus

27 junctas, implicitis quae modo brachiis

28 saltant cum Satyris capripedum choro.

29 Qui gestant capitum vincula pinea,

30 calcantes pedibus lilia splendidis,

31 dum pulsat citharam Phoebus eburneam,

32 et Musae placidis constrepitant choris.

33 Quos inter medius corniger "enios"

34 miscet sollicitis pocula cymbiis,

35 hortaturque suam laeticiam ferant,

36 inspirans tacitas ad Veneris faces.

37 Currunt mobilibus tempora saeculis,

38 et cras in cinerem forsan abibimus.

39 Solvamus teneris pectora amoribus,

40 cantantes vacuo carmina spiritu.

12

DE NOCTE ET OSCULO HASILINAE, EROTICE.

C1_10 v.1 Illa quam fueram beatus hora,

2 inter basia et osculationes,

3 contrectans teneras Hasae papillas,

4 et me nunc gremio inferens venusto,

5 nunc stringens teneris suum lacertis

6 pectus, languidulo gemens amore.

7 Quod me in igne reciproco movebat,

8 cogens deinde suos meare in artus,

9 dum nostros animos per ora mixtos,

10 tam vinclis adamantinis ligavit

11 Diva ex caeruleo creata ponto.

12 O nox perpetuis decora stellis,

13 quae divum facies levas coruscas,

14 et fessis requiem refers salubrem.

15 Nunc stes Herculeo velut sub ortu,

16 aut qualis Suetiis soles sub oris,

17 dum Phoebus pluvium revisit Austrum,

18 nullam per spatium bimestre lucem

19 fundit, perpetuas ferens tenebras,

20 sic fervens satiabitur voluptas.

AD SIGISMUNDUM FUSILIUM VRATISLAVIENSEM, DE HIS QUAE FUTURUS PHILOSOPHUS SCIRE DEBEAT.

C1_11 v.1 Fusili binis mihi notus annis,

2 dum peragranti mihi Sarmatarum

3 terra lustratur gelido propinqua

4 frigida caelo.

5 Qua duas torpet polus inter ursas

6 Arcticus, pigro revolutus orbe,

7 Gnosiae secum radiosa volvens

8 serta puellae.

9 Candidos inter fueras amicos,

10 cui dedit fidus patrium decoros

11 pectoris mores, et honesta sanctae

12 pignora mentis.

13 Primus exosus fueras veternum,

14 exuens scabras nitidus loquelas,

15 barbaras voces, et avita crassae

16 murmura linguae.

17 Jamque Romano erudiendus ore,

18 induis pulchrum decus, expetendo

19 quae probant docti ingenuo calentes

20 pectoris igne.

21 Sperne mendacis rabiosa vulgi

22 murmura, indoctam fugiens catervam,

23 et datum paucis poteris beatus

24 noscere verum.

25 Magnus exemplo tibi sit Molossus,

26 quem premunt vasto fremitu catelli.

27 Ille sed serpit tacitus minorum

28 murmura temnens.

29 Perge tres sacras modo nosse linguas,

30 quae tibi magnum tribuent honorem,

13

31 cum Palaestina Latiamque claro

32 Cecrope scriptam.

33 Perge confusum chaos intueri,

34 quo scatent pulchris elementa formis,

35 sorte discordi et reditura versant

36 semina mundi.

37 Perge consurgens animo volucri,

38 singulis rebus reperire causas,

39 flabra ventorum refer, et furentis

40 aequoris aestus.

41 Perge cur terrae quatiente motu

42 concidant urbes, trepidentque montes,

43 ignium cur diluvioque aquarum

44 regna laborent.

45 Perge cur caecae generent cavernae

46 sulpura, et pulchris scateant metallis,

47 curque languentum reparent calentes

48 corpora thermae.

49 Perge cur tanto crepitet fragore

50 nubibus caeli jaculatus ignis,

51 imbris, et lentae nivis, et gelatae

52 grandinis iras.

53 Perge convexo fugitiva caelo

54 astra mirari, geminum cubile

55 solis inquirens, alioque gentes

56 Orbe sepultas.

57 Perge diverso exspatiata motu

58 sidera, et Phoebi referens labores,

59 lurido vultu sibi cum fugavit

60 Cynthia currus.

61 Perge diffusos populos per orbem

62 dicere, et linguas, hominumque mores,

63 quo situ caeli teneant volantem

64 aere terram.

65 Perge priscorum relegens virorum

66 gesta, Tarpeio celebrata colle,

67 quicquid et claris Macedum triumphis

68 Graecia gessit.

69 Perge fortunae instabilis favorem

70 spernere, et duros tolerare casus,

71 et tibi cuncti fugient beato

72 tempore soles.

73 Perge virtutis generosus arctum,

74 et perangustum superare callem.

75 Illa securam tibi sola donat

76 ducere vitam.

77 Sola caelesti faciet beatum

78 sede, promittens placidos honores.

79 Nec sinit tetras Stygii timere

80 carceris umbras.

DE GARRVLO VINDELICO.

C1_12 v.1 Forte Cracovinam veniebas nuper in urbem

2 garrule Vindelice.

3 Terque quaterque meas intrabas luridus aedes

4 sicca rigans labia.

14

5 Immerito grates patrio mihi more rependis

6 turpis et improbulus.

7 Vaniloquus Stygia foedans mea nomina lingua,

8 murmura falsa serens.

9 Scilicet ut patrium transcendam stemmate nidum

10 nobilitate recens.

11 Cui neque grandis erat census, nec in urbibus altis

12 notus uterque parens.

13 At mihi Caesarea frondescant tempora lauro,

14 magnaque fama levet.

15 Talis erat Latiis vates qui primus in oris

16 arma virumque canit.

17 Arpinasque olim tenui versatus in agro est

18 nobilis eloquio.

19 Atque alii multi, quorum modo tempora nostra

20 nomina clara stupent.

21 Parva quibus virtus patrimonia nobilis auxit,

22 amplaque dona dedit.

23 Talis ero, Superi faveant modo, labra coerce

24 garrule Vindelice.

25 Nam post fata manet major me gloria, currens

26 docta per ora virum.

DE CORRIVALI SACERDOTE.

C1_13 v.1 Olim Sarmaticis receptus oris,

2 et potans male Vistulam rigentem,

3 Carpathumque videns rigente tergo,

4 hic blandis fruor ignibus beatus.

5 Quales omniproci fuisse scribunt

6 Amores Jovis, improbive Martis,

7 hac me perpetua calere flamma

8 inconsultus et inscius putabam.

9 Indignam mihi sed dedit repulsam

10 qui sacram capitis gerit corollam,

11 consecratque sibi meos amores,

12 dum caecis colitur Venus latebris,

13 praesentesque suis sacris favorem

14 testantur Veneres Cupidinesque.

15 Dum Phoebus roseum retexit orbem,

16 vel pronus Libycas premit columnas,

17 aut nox incubuit vocans amantes,

18 non linquet sacer hic meos amores,

19 quem sanctus tenet hunc beatitatis

20 sacrorum vel amor pudendulorum.

AD HASILINAM, EROTICE ET ODIPORICE.

C1_14 v.1 Romuli quondam revocatus urbe,

2 montis Etrusci juga nubilosa

3 scando, dein Rhenum tenuem, Padumque ad

4 terga reliqui.

5 Hinc sinum vastum citus Adrianum

6 lintribus curvis adeo, Istriorum

7 urbs ubi tollit Venetas per undas

8 inclita muros.

15

9 Hinc ubi campis Athesis receptus,

10 praepeti cursu rapior per Alpes,

11 uvidum Rhenum repetens gelato

12 fonte cadentem.

13 Post caput magni veniens ad Istri,

14 silva Bacenis vaga ubi patescit

15 saltibus, multa insinuans reductos

16 arbore colles.

17 Solus ignotas pedibus citatis

18 hinc peto terras, ubi flavus Albis,

19 atque ubi lentos regerit Silesus

20 vortice cursus.

21 Vistulam recto pede deinde poscens,

22 Sarmatis latos ubi terra campos

23 pandit, et celsis ubi Croca tectis

24 regia surgit.

25 Hic suis flammis Hasilina fulgens,

26 coepit ardentem laqueare mentem,

27 lusibus blandis relevans gravata

28 membra labore.

29 O ter ac ultra fueram beatus,

30 fata quem tali statuere amore

31 serpere incertae reditura numquam

32 tempora vitae.

33 Non ego magni Jovis et deorum

34 sorte mutarem imperiosus ignes,

35 tam decens vultus nitet, et venusto

36 corpore cultus.

37 Splendidus divo micat ore fulgor,

38 candet infuso facies rubore,

39 fronte lucentes oculi coruscant

40 sidera bina.

41 Cynthiae qualem coeunte cornu

42 cernimus vultum, vaga dum repellit

43 orbe jam toto rutilante picti

44 lumina mundi.

45 Qualis aut Phoebus reparat fugatum

46 nube per sudum jubar, et stupentes

47 excitat pulsis tenebris renato

48 lumine terras.

49 Talis effusis Hasilina pergit

50 candidam fulvis faciem capillis

51 efferens, toto niveo colore

52 corpore fulgens.

53 Haud ego tales Charites sub arvis,

54 montium divas, nemorumque nymphas

55 credo, nec tales vitreo latentes

56 fonte Camenas.

57 Albicat mollis velut anserina

58 pluma, vel cygni tegimen canori,

59 se deam passu veniens superbo

60 prodit et ore.

61 Mitior tandem venias precamur,

62 consere amplexus, tacito medullas

63 igne marcentes relevato venis

64 exime flammas.

65 Et meus junctis fugiet labellis

66 spiritus, vita meliore raptus,

16

67 in tuo pendens resupinus ore

68 morte beata.

69 Hausit ut fessis alimenta membris

70 reppetet priscos redivivus artus,

71 in vicem blando tua dum retorques

72 oscula morsu.

73 Hoc feres tanti precium favoris

74 virgo, si nostros relevas dolores,

75 Sarmatas inter tua clara numquam

76 nomina perdes.

77 Te canent Rhenum et Necarum bibentes,

78 Ister, et cornu Rodanus recurvo,

79 Codanus claro et Tamasis Britanno

80 litore notus.

AD HASILINAM, APOTROPICE.

C1_15 v.1 Non tot loquaces influit alites

2 ventus renato tempore floridus,

3 quot nostra depilat puella

4 blanditiis juvenes senesque.

5 Non tot procellis Codanus aestuat,

6 ferox sonoris quando Aquilonibus

7 luctatur Eurus, succinumque

8 litore colligitur Pruteno,

9 quot verba fundit pronus ad osculum

10 amator illi, cum gemebundulus

11 pallescit, et fervens libido

12 intumuit liquidis medullis.

13 Sed illa doctis cauta sub artibus,

14 recenset alto pectore, an aureis

15 nummis abundet quis, voracem

16 pascat ut insatiata mentem.

17 Tunc blanda vultu et corpore fulgida

18 colludit, ornans tempora floribus.

19 Et mox sub altis conjugali

20 noctibus hunc satiat cubili.

21 Hac ludat ergo qui mihi largior,

22 atque imbre rorans dives Acrisio,

23 vel forte nostris se locabit

24 carminibus, quibus illa dicta est.

AD SEPULUM DISSIDEMONEM.

C1_16 v.1 Miraris nullis templis mea labra moveri

2 murmure dentifrago.

3 Est ratio, taciti quia cernunt pectoris ora

4 Numina magna poli.

5 Miraris videas raris me templa deorum

6 passibus obterere.

7 Est deus in nobis, non est quod numina pictis

8 aedibus intuear.

9 Miraris campos liquidos Phoebumque calentem

10 me cupidum expetere.

11 Hic mihi magna Jovis subit omnipotentis imago,

12 templaque summa dei.

17

13 Silva placet Musis, urbs est inimica poetis,

14 et male sana cohors.

15 I nunc, et stolidis deride numina verbis

16 nostra procax Sepule.

AD ALBERTUM BRUTUM ASTRONOMUM.

C1_17 v.1 Brute, caelestum relegis beatus

2 siderum cursus volitantis orbis,

3 intuens doctis oculis renata

4 lumina mundi.

5 Noscis Arcturum pater, et cavendas

6 Pleiades nautis, Hyadasque tristes,

7 haec suos condit tibi clarus ore

8 Perseus ignes.

9 Nota quae duro religata saxo est,

10 et decus Phoebi, Stygiique monstri

11 Victor, et Cephei radiosa conjunx

12 Cassiopeia.

13 Inde quadrigis volitans superbis,

14 et Jovis nutrix, et amata Baccho,

15 serta non doctum fugiunt, nec ulla

16 furta deorum.

17 Corvus et Crater, quibus implicatur

18 lubricus Serpens, tibi notus ales

19 fulminis, candens Olor, et remotis

20 ignibus Argo.

21 Coetus, Orion, Procyon sub Hydro,

22 Chyron, et Pistrix fluvius, calensque

23 Sirius, Piscis, Lepus, et corusca

24 luce Canopus.

25 Noscis ut vasti per inane caeli

26 unde crinitus rutilet Cometes,

27 curque subductus fugiat decoro

28 lumine Phoebus.

29 Noscis aestivos spatiosiores

30 circulos Phoebi, tibi nota causa est

31 cur vel Hiberni breviore currant

32 limite soles.

33 Noscis obliqui pater alta caeli

34 signa, quae rerum variant figuras,

35 et suis donis geneses levato

36 sidere servant.

37 Aries et Taurus, Geminique, Cancer,

38 et Leo, Virgo, Libra, Scorpiusque,

39 tela cum Capro, liquido et natantes

40 flumine Pisces.

41 Omnis in caelo tibi notus ordo est,

42 quam vagi currant rapidis retorti

43 circulis septem minimis rotantes

44 orbibus orbes.

45 Quis ferunt causis animata terrae

46 orbitis certis sua fata ferre,

47 omne venturum quibus ora produnt

48 candida vatum.

49 Quam fuit praeceps hominum furentum

50 cura, quae divis proprios labores

18

51 tollit, et quisquis deus esse poscit

52 non bene sanus.

53 Tu vide cautis oculis latentis

54 ordinem fati, fuge suspicari,

55 quo deos ludas, mea vel futura

56 tempora fallas.

57 Hinc mihi nostram caveas puellam

58 vultibus caeli facias protervam,

59 te nisi carum fugiens monente

60 vendere cunnum.

AD ANDREAM PEGASUM, HORTATUR AD PEREGRINATIONEM TRANSMARINAM.

C1_18 v.1 Quem concha nostri cantet Apollinis

2 quaeris, poetae non minimum decus,

3 et Pegaseae quem sorores

4 nos subeant celebrare plectris.

5 Non nostra magnis principibus vacat

6 Camena, trita sed graditur via,

7 et te jubet carum sodalem

8 Pindaricis fidibus reponi.

9 Nos aequa stringunt astra favoribus,

10 quae nostra jungunt pectora mutua.

11 Seu Libra nobis, aut benigno

12 Erigone fuit orta vultu,

13 sive igne fulgens Juppiter aureo,

14 vel sidus arctans foedera amantium,

15 aut igneus Phoebus, vagantes

16 qui medius volat inter orbes.

17 Non te maligni lumina Chronii,

18 nec Martis urens stella nocentius

19 aspexit, aut vafer doloso

20 Mercurius gradiens galero.

21 Sive aestuosi torrida circuli

22 me zona aduret non habitabilis.

23 Aut pigra mundo congelato

24 sidera Sauromatum videbunt.

25 Virtutis altae semper ero memor,

26 et Pegasei nominis incliti.

27 Cui frontis in confusa fraude

28 stat probitasque fidesque tota.

29 Quando alta salsi scandimus aequoris,

30 longo videntes ordine Cycladas,

31 et insulam Saturnianam.

32 Inde Rhodon, Cypriamque terram.

33 Hinc regna regis, quae Mareotica

34 tellus honorat, quando videbimus,

35 et monstra Nili fabulosis

36 Sicaniis memorata chartis.

37 Hinc thure odoro quo sit Arabs suo,

38 et terra rubro litore nobilis,

39 et Judeorum gens vetusta,

40 setigeris inimica porcis.

41 Phoebi calentem cernere verticem

42 juvabit, umbras corporibus negans,

43 quando levatus stat sub axe

44 ignivomo radiatus ore,

19

45 aestum feremus sideris ardui,

46 et nulla vitae crede pericula,

47 dum cura sit Phoebo sacris de

48 vatibus, atque animis benignis.

IN CRISPUM CLOGOMURAM, POETARUM HOSTEM.

C1_19 v.1 Interpres Jovis et beatitatis,

2 clamosus superumque praedicator,

3 indoctae moderator et catervae.

4 Dum celsa tumidus boas cathedra,

5 et solus sapiens tibi videris,

6 stultorum venerabilis magister,

7 quid tantum immeritum premis poetam,

8 et sacras laceras dicax Camenas ?

9 Ut vulgi tibi compares favorem,

10 et Phoebi tibi concites sagittas.

11 An nescis cithara canende nostra

12 nos urbes fugere, et globos frequentes

13 insani populi magis cavere,

14 quam vel Sithonias grues pruinas,

15 vel mollis Libycos Sabellus aestus.

16 Nos fontes vitrei juvantque colles,

17 et ripae gelidae ad strepentis undae,

18 umbrosaeque coma tremente silvae.

19 Et campos cupio aeriosiores,

20 quo templum Jovis et beatitatem,

21 et quo principe stet renatus orbis,

22 purgatis animis magis videmus.

23 Quam tu qui populi teneris aura,

24 et vitam sequeris beatiorem,

25 ut ventrem tibi farcias voracem,

26 ut vestes tibi fulgeant nitentes,

27 ut grandes tibi compares cucullos,

28 et nummos tibi compares perennes,

29 ut pluma jaceas piger tepenti,

30 ut scortis valeas libidinosis

31 largus munificis adesse donis.

32 O sanctus Jovis inferi sacerdos.

AD GEORGIUM MORINUM. IN LAUDES ELOQUENTIAE.

C1_20 v.1 Morine aeternis celebrande Musis,

2 Sarmatum clarum decus, et coruscum

3 sidus, algentes ubi torquet Ursas

4 zona nivalis,

5 quaque dum Cancro rutilo levatur

6 Phoebus, aestivas remoratur horas,

7 circulum vincens paribus secantem

8 lancibus orbem.

9 Integrae mentis studio colendus

10 civibus, nobis neque negligendus,

11 cui bonum rarum probitas, fidesque

12 prisca refulget,

13 saepius lautis epulis honorans

14 convocas doctam generose turbam,

20

15 instruens largis tua liberalis

16 munera mensis,

17 comis, et doctis salibus facetus,

18 gesta priscorum memoras virorum,

19 militis Graii et Latii quiritis

20 arma recensens.

21 Publicos tractas sapiens honores,

22 et graves fasces, quibus inquietus

23 consulis rebus, sociale servans

24 foedus in urbe.

25 Impetum vulgi moderare doctus

26 ore facundo, riguus per alta,

27 quale cum torrens ruit, explicatis

28 imbribus auctus.

29 Qua ferunt coetus hominum vagantum

30 arte conjunctos, nemorosa quondam

31 antra sub vastis specubus ferino

32 more habitasse.

33 Sordidus victus, quibus et rigebat

34 tristis aspectus, nec amanda rebus

35 urbicis virtus, sociis regebat

36 oppida frenis.

37 Nec dedit quisquam superis honores,

38 aedibus sacris adolens tepentes

39 thuribus flammas, cecidit nec ullas

40 taurus ad aras.

41 Ast modo pulchris veneranda honestas

42 moribus splendet, superumque cura

43 plurimis servat metuenda cultis

44 numina templis.

45 Seu tibi tristem vagabunda vitam

46 sors feret, blandum vel amica vultum,

47 utraque erectus videas protervi

48 Numinis ora.

49 Est brevis vitae fugientis ordo,

50 cernimus qualem tenui vaporem

51 halitu tolli roseo levatum

52 sole cadentem.

53 Crastino forsan moriere sole,

54 nec sacer nummus poterit morari

55 fata, quin parvo tumulo obruare

56 pulvis et umbra.

57 Ergo jam laetas facias adesse

58 temporum causas, tibi submovendo

59 tetricas curas, volucris capessens

60 gaudia vitae.

61 Seu tibi clarae sobolis recursat

62 cura praemonstrans patrios honores,

63 spemque nunc inter metus altus errat,

64 pectora torquens.

65 Has graves curas superis relinquas,

66 qui dabunt nostrae meliora vitae

67 Fata, quae certis venient superni

68 legibus orbis.

69 Has graves curas studiis levato,

70 candidus rerum repetendo causas,

71 siderum cursus, et amoena clari

72 lumina Phoebi.

21

73 Has graves curas fidibus canoris

74 pelle, divinas relegens Camenas,

75 quas sacer vatum calor expolito

76 carmine promit.

77 Has graves curas dederis sepultis

78 Inferum turbis, ubi dirus ore

79 Pluto pallentes animas coercet

80 carcere caeco.

81 Quo simul quisquam fuerit receptus,

82 ferrei vectes reducem negabunt,

83 legibus diris tumidi obserantes

84 claustra tyranni.

DE CENA MIRICAE.

C1_21 v.1 Cum tua Pannonio fuerat Mirica Lyaeo

2 cena parata mihi,

3 tractaque Parrhasiae languent ubi plaustra puellae,

4 raraque stella micat,

5 miraris pedibus surgam male fultis, et uncto

6 lentus eam capite.

7 Civibus et cunctis narratur ineptia nostra,

8 jam male nota mihi.

9 Sarmaticos volui potando discere mores,

10 sed mea fata negant.

11 Sed revoca hesterni non servans pocula Bacchi,

12 verbaque docta parum,

13 et tua Socraticis rediens convivia verbis

14 sobrius accumulem.

15 At semel astrifero Phoebus revolutus in orbe est

16 irrevocandus eo.

17 Si tua panduntur fictae tantum ostia fronti,

18 semper ego haec fugiam.

AD MARITUM HASILINAE INSENSATUM.

C1_22 v.1 Es caecus, patulos habens ocellos,

2 Oedippo mihi comparandus olim,

3 qui nixus baculo tremente, natam

4 ad vota Antigonen secutus ibat.

5 Es prima male masculatus aura,

6 nocturna genesi renatus undis,

7 vel Taurus tibi Scorpiusve surgit.

8 Es surdus gemina sub aure factus,

9 dignum Naritio dares sodalem.

10 Nec nares rapiunt vagos odores,

11 ut quondam Icariae canis puellae,

12 vel silvis comites vagae Dianae.

13 Heu sensus tibi consenescit omnis,

14 ceu quondam riguit parens loquaci

15 contemnens superos superba nido.

16 Rivales tua cum tot uxor ardet,

17 quot vervex violas dedit nitentes,

18 quot sidus culices Leonis infert,

19 quot fructus opulenta Libra donat,

20 quot ramos Caper algidus renudat.

22

21 Sed semper latus ambiunt puellae,

22 qui nostris nitidis sacris dicati,

23 deberent speculum referre morum.

AD STATILIUM SIMONIDEM MEDICUM ET PHILOSOPHUM.

C1_23 v.1 Bis per obliquum roseam reduxit

2 lampadem Phoebus rubicundus orbem,

3 bis fuit claris hebetatus astris

4 portitor Helles,

5 dum vago Celtis pede sum receptus

6 Sarmatum campis, ubi rarus altis

7 moenibus murus, facies nec ullis

8 urbibus extat.

9 Hic mihi doctus Statili sodalis.

10 Moribus lectus paribus, nigrantes

11 seu mihi noctes placuitve soles

12 ducere Baccho.

13 Sorte felices bonus extimasti,

14 qui brevis vitae poterint labores

15 ferre, cum caris sociis trahentes

16 tempora laeta.

17 Saepe fortunae memoras bifrontis

18 perfidum ludum sapientis esse

19 spernere, et tristem faciem severis

20 demere rebus.

21 Invidet curis deus ipse nostris,

22 nosse qui cunctos voluit beatos,

23 ferre quod fatum statuere divi

24 quemque per orbem.

25 Saepe quae doctis lateant Camenis

26 volvis, abstrusas repetendo causas,

27 et tibi terso veniunt ab ore

28 singula verba.

29 Debiles artus reparas peritus,

30 et salutares tribuis medelas,

31 dum fatiscentes tenuat medullas

32 tabidus humor.

33 Pone rugosos tumidosque nares,

34 ambitum caecum, manifestus ora

35 proferas, doctum nitido serenas

36 lumine pectus.

37 Perge quo virtus tua te vocabit,

38 candidus linquens simulata verba, et

39 si tenax recti fueris, beato

40 pectore regnes.

DE DRASONE CANTORE.

C1_24 v.1 Draso Cracovina fuerat notissimus urbe,

2 scurra vagis pedibus.

3 Hic bene cantavit, calamos atque organa movit,

4 barbiton et citharam.

5 Sed tulerat vetuli juvenis mala taedia cunni,

6 cana premens femora.

23

DE BASYLLA CONVIVANTE.

C1_25 v.1 Incomposta sedet Basylla mensis,

2 inflexo ore loquens parum decenter.

3 Cum mammas sibi pendulas coaptat,

4 et foedis digitis cibum reprensat,

5 quos aut podice merserat vel ano,

6 et si quid propius latescit illis.

7 Nec nares sibi mucidos retergit,

8 sed turpi sonitu excitat screatum,

9 quo phlegma uvidulum suum resorbet,

10 quo lances mihi conspuit patentes,

11 quo scrofis poterit movere orexim.

12 Convivis tamen haec putat placere

13 credam ? Quos laqueo trahit sequaci,

14 et sensus quibus obstupescit omnis.

15 Sed suspensa mea est tabella templo,

16 me evasisse loquens Charybdis aestum.

DE RISU EIUSDEM.

C1_26 v.1 Dum pandit tumidas Basylla buccas,

2 et dentes sibi buxeos relaxat,

3 livosa facie trahente rugas,

4 ut frontem jocus urbicus pererret,

5 mox guttur male percito palato,

6 indocto, rude personat cachinno,

7 hinc folles premit arctiore vento.

8 Argutoque volens placere risu,

9 ceratis labiis per ora vocem

10 fundit, ceu strepitat maritus ovi.

AD IOVINIANUM BOSLAUM DE SECTIS, ET SITU, ET REP. PRAGENSIUM.

C1_27 v.1 Bosle Boemorum decus, et ruentis

2 unicum lumen patriae resurgens,

3 fama quem clarum beat, et per omnes

4 provehit orbem.

5 Fertili gleba tua Praga cincta est,

6 quam rapax scindit fluvius per Albin,

7 exuens nomen sociis petentes

8 fluctibus aequor.

9 Visa non urbs est meliore caelo,

10 explicat septem spatiosa colles

11 ambitu murorum, imitata magnae

12 moenia Romae.

13 Cerneres tantas veteris ruinas

14 gloriae regum, furor ut tyrannum

15 impulit Sizkam, metuenda frangens

16 templa deorum.

17 Tempore ex illo rabies reposta

18 insidet crudis animis nepotum,

19 urbsque per multos agitata motus

20 corruit alta.

21 Publicis curis male praesidetur,

24

22 imperat passim vario furore

23 vulgus, haud virtus rudium, nec ulla

24 splendet honestas.

25 Legibus nulli superi coluntur,

26 ille Romanos sequitur, sed alter

27 approbat Graios, colit hic profani

28 Sabbata verpi.

29 Hic deos nullo residere caelo

30 dicit, et nostras animas caducas,

31 ceu fugit densus tenuatus alta

32 halitus aura.

33 Ille Gentiles hereses secutus,

34 et novos ritus ceremoniarum,

35 approbat leges vetitas Britanno

36 homine scriptas.

37 Albe tu tantos fugiens tumultus,

38 temporum causas sapiens secutus,

39 impetum vulgi fugis, et furentem

40 deseris urbem.

41 Quam regit passim petulans voluptas,

42 otium, et miscens animos cupido

43 aeris, et multas faciens ruinas

44 perfidus error.

45 Ductiles rivos sequeris beatus,

46 garrulis ripis tua tecta condens,

47 qua leves undae veniunt loquaci

48 murmure ad aures.

49 Consonant voces volucrum propinquae

50 insulis densam gelidis per umbram,

51 quas facit ripa triplici refusa

52 fluminis unda.

53 Cespites felix virides pererras,

54 Bacchicos colles et aprica lustrans,

55 quo ad tibi dulcem generat soporem

56 unda susurrans.

57 Roscidas herbas premis ; atque olentes

58 graminum flores, ubi purus aer

59 corporis vires creat, et tepentes

60 suscitat artus.

61 Possides pulchrum generose collem,

62 quem sol exurgens videt et recedens,

63 et tuam caelo medio levatus

64 aspicit arcem.

65 Fervidi Phoebi caput expavescens,

66 frigidas felix casulas subintras,

67 quas dolus nullus subit, aut scelesti

68 pectoris astus.

69 Piscibus fraudes vario labore

70 ponis, et caelo liquido natantem

71 alitem fallis, tua cum reluctans

72 retia sentit.

73 Nec tuos vitat leporina casses

74 praeda, nec dorcas, volucerque cervus.

75 Implicas quicquid colit alta densae

76 devia silvae.

77 His ubi fessus studiis soluta

78 mente, de rerum generose causis

79 disseris, terras, maria, insulasque

25

80 pectore cernens.

81 Doctus astrorum numeros reservas,

82 quae meent cursu memoras licenti,

83 quaeque sublimem rutilent per orbem

84 sidera noscis.

85 Quae volant nullis remoranda frenis,

86 atque nostrorum statuunt laborum

87 ordinem certum, stabili rotando

88 singula fuso.

89 Doctus herbarum mihi saepe vires

90 nobilis gemmas memoras metalla, et

91 doctus es succis relevare taetro

92 corpora tabo.

93 Quotque stent caelum facies per altum,

94 tot refers terrae species in orbe,

95 totque virtutes superum refusas

96 dicis in herbas.

97 Alter ad vulgi instabilis favorem

98 spiret, et fasces ferat inquietus,

99 ut ruat tandem graviore mole

100 praecipitandus.

101 Alter ad regum vigilet superbas

102 splendidus mensas, colat hic per omnes

103 aleam noctes, furiatque multo

104 potus Iaccho.

105 Ille nummorum studio ligatus

106 instruat fraudes, alius voracem

107 expleat ventrem, ferat impudentes

108 alter amores.

109 Ille morbosos adeat grabatos,

110 contrahens nares sibi nauseantes,

111 corporum sordes et oleta tractans

112 semper egenus.

113 Ille verbosus numerosa legum

114 rubra percurrat, repetens adempti

115 limites agri, tumidoque victus

116 palleat ore.

117 Alter obscuro veniat cucullo,

118 fronte se ficta simulans deorum

119 arbitrum, crudis animo rapaci

120 varior ursis.

121 Mente tranquilla tibi vita serpat,

122 pectoris curas fugienti inanes,

123 et colat Musas, citharamque Phoebi

124 pectus honestum.

DE SACERDOTE MULIERIOSO ET BASYLLA.

C1_28 v.1 Jurabat muliebrior vir olim,

2 testatusque deas deosque cunctos,

3 numquam puticulam suam Basyllam

4 sacratis oculis videre velle.

5 Non vultum sibi lividum placere,

6 viscosas totiens bibens polentas,

7 et centum quater inquinatus offis.

8 Non crines sibi sordidos placere,

9 cornicis mage veste nigricantes.

26

10 Nec fauces sibi rancidos placere,

11 halantes quasi putidam Mephitim.

12 Non clunes sibi defluas placere,

13 et laxum cute pendulumque ventrem.

14 Nec cunnum hispida labra comprimentem,

15 salinis specubus profundiorem,

16 et portis Tyriis patentiorem,

17 quem mille exterebraverant Priapi,

18 et mille exterebrabit hanc nepotum.

19 Haec sacro ut fuerat soluta amore,

20 mox struxit meretricios colores,

21 suspirans gemebundulo dolore,

22 discurrens pede dissolutiore,

23 et fictis lacrimis epistolisque

24 aversos revocat sacros amores.

25 Hic verum ratus est fuisse amorem,

26 semper putidulam tenet Basyllam.

AD PHOEBUM ET MUSAM SUAM, ENERGETICE.

C1_29 v.1 Quid graves mentis mihi fers labores

2 Musa, tam caecas repetendo causas,

3 fine quo tandem fluidi fatiscant

4 semina mundi ?

5 Fine quo tandem radiosa caeli

6 Astra decurrant, varios agentes

7 circulis orbes, vaga vel quiescat

8 orbita Phoebi.

9 Cujus adventu reparatur orbis,

10 innovans vultus hiemis vetustos,

11 ceu cubans pullos globulis latentes

12 excitat ales.

13 Phoebe qui fatum sociis gubernas

14 orbibus, divum medius vagantum

15 quique divino stimulas furore

16 pectora vatum.

17 Te precor nostrae dator alme mentis,

18 clarus inspires, tepidum relinquens

19 spiritus corpus, numen an beatus

20 sideris addat.

21 An sub Infernas rapiatur undas,

22 amne Lethaeo positurus altos

23 pectoris sensus, iterum rotandus

24 tempore certo.

25 Vel quasi extincta fugiat favilla,

26 et velut terrae sinibus levatus

27 stat vapor densus, tenuique tandem

28 perditur aura.

29 Sed quid altarum male sana rerum

30 quaerimus causas, hominem latentes ?

31 Inter apricos viridesque colles

32 dic mihi carmen,

33 quod canat carae titulos puellae,

34 et leves nymphas, celeresque Faunos,

35 quo mihi somnos placidos movebit

36 garrulus humor.

37 Nascimur vita moriente prima

27

38 luce, quo tandem numerum impleamus

39 orbis obliqui, redeatque rursus

40 alter in ortus.

41 Occidunt soles, redeuntque nullo

42 fine praefixo rapiente mundo.

43 Nos ubi Charon semel amne vexit,

44 nemo redibit.

45 Carminum dulces resonemus odas,

46 concinant laeti pueri tenores,

47 et graves fauces cithara sonante,

48 temperet alter.

49 Poculis Bacchi madeamus omnes

50 candidi, vultu veniat nitenti

51 quae novis nuper tetigit sagittis

52 Elsula pectus.

53 I puer pennis fugiens amoris

54 otior, blandam et sibi dic salutem,

55 nec redi nostris, nisi sit futura his

56 Elsula tectis.

57 Non sinas fulvos religet capillos,

58 nec Coi vestes, digitis nec aurum

59 obliget, nudam speciosiorem

60 judico formam.

CONRADI CELTIS PROTUCII, GERMANI, LIBER SECUNDUS CARMINUM

INCIPIT FELICITER...

AD HASILINAM, EROTICE ET EPIDYMICE.

C2_1 v.1 Quis me Sarmaticis restituet plagis,

2 vestitisque levi gramine collibus ?

3 Aut quis reddet amicum

4 me pratis viridantibus ?

5 Qua pulcher gelidis Vistula fontibus

6 erumpit, tenui flumine pervius,

7 Carpatumque relinquens

8 urbem Sarmaticam secat.

9 Qua cunctas superans candida feminas

10 nostris carminibus candidior micas,

11 nostros Hasa calores

12 firmis compedibus tenens.

13 Seu crudos iterum Sauromatas petam,

14 vel curva aestiferi brachia Carcini,

15 aut septemplicis orae

16 Nilum fontibus abditis,

17 vel molles Arabas, foedaque sabbata,

18 seu Gangem auriferum sole sub Indico,

19 vel quas ultima tellus

20 metas Herculis aspicit.

21 Seu pressi veniam sub tenebras poli,

28

22 hiberna Aegoceros quas premit ungula.

23 Me junctum tamen arctis

24 nemo solvet amoribus.

25 Non me Thessalico carmine femina,

26 nec Phoebea manus, nec rigidi senis

27 Chironis valet herba

28 tantis solvere nexibus,

29 quando de patria prosiliens domo

30 expectata venis, et mihi carior

31 cunctis Hasa puellis,

32 reddes pollicitam fidem.

33 Te noster genitor, te genitrix manet,

34 et fraterna cohors mixta nepotibus.

35 Tu matura venito,

36 verus nescit amor moras.

PRAECESSERANT MORTEM DIVI MATHIAE PANNONIAE REGIS, PENTHICE. ET AD SODALITA...

C2_2 v.1 Ultimo nobis celebrandi amici

2 Pannones, claris studiis faventes,

3 quique sub caelo meliore nati

4 sole propinquo.

5 Auream terram colitis beati,

6 quam rigat pulcher Savus, et sonanti

7 defluens cursu Dravus, et remoti

8 nominis Ister.

9 Alluit mitem citus ille collem

10 februos Austros, Boream et videntem,

11 qui gerit pulchram resupinus urbem,

12 regis et arcem.

13 Mathiae magni monumenta regis

14 vidimus, priscis ibi multa saeclis

15 aequa, seu Martis studium sequere, aut

16 Palladis artes.

17 Solus hic vastas tumidi procellas

18 armaque Eoi potuit tyranni

19 ferre, dum late dederat ruinas

20 perfidus hostis.

21 Dum premit victor refugas catervas,

22 et truces enses animi ferocis

23 sternit, et saevam rabiem cruentis

24 stragibus arcet.

25 Saepius mecum repetistis alta

26 mente, quae rerum fuerint latentes

27 inferum causae, superumque quis sit

28 lucidus ordo.

29 Unde sublatum mare fluctuosis

30 turgeat ventis, nebulosus aer

31 unde vel vultus triplices coloret

32 nubibus Iris.

33 Igneus Phoebi globus unde tanto

34 impetu currat, rapido rotatus

35 turbine, et lentam roseis reducat

36 solibus umbram.

37 Et modo celsas properans ad Ursas

38 evocet flores, iterum rotatus

39 orbe declivi pluvium recurrens

29

40 pronus in Austrum.

41 Saepius mecum rigido sub axe

42 frigus Arctoum pepulistis altis

43 noctibus, blando mea dum calebant

44 tempora Baccho.

45 Qui modo vultus posuit serenos,

46 arma fraternis animis perosus,

47 et gemit raris habitata maestus

48 arva colonis.

49 Martios longum queritur furores,

50 et truces enses, galeas micantes,

51 stridulos arcus, et abacta lento

52 spicula cornu.

53 Non habet secum Satyros procaces,

54 nec leves Faunos calamis sonantes,

55 maeret et nullis comitata pratis

56 gratia nymphis.

57 Quam gravem cladem superi scientes

58 noscere, humanum voluere pectus,

59 dum fuit magnis patefacta monstris

60 ira deorum.

61 Visus ardenti rubicundus igne

62 crinibus sparsis rutilus Cometes,

63 et stetit Mavors facie minaci

64 Herculis astro.

65 Phoebus et tantos fugiens tumultus,

66 maestus abscondit rosei micantem

67 verticis vultum, soror ut decora

68 lumina texit.

69 Quin et infausto genitrix labore

70 tristis immanem peperit draconem,

71 ille funesto furiale sparsit

72 ore venenum.

73 Hinc graves mundo venient ruinae, et

74 Bella per multas satianda caedes,

75 quas parit fulvum stolidis petitum

76 regibus aurum.

77 Quale nobiscum deus ipse fatum

78 tentat, aut qualem superis dedere

79 legibus, fortem teneamus aequam, et

80 tempore mentem.

81 Et brevis nobis abeunt beati

82 temporis soles, statuatur altis

83 cymbiis Bacchus, fugiant necantes

84 pectora curae.

85 Increpet nervos citharae canoros

86 mobilis pollex, veniat solutis

87 crinibus curas relevans edaces

88 mollior aetas.

89 Cum data est nobis brevis hora vitae,

90 et cito rugae properant seniles,

91 hic erat felix sua qui fugavit

92 tristia laetis.

AD BENEDICTUM TYCTELIUM MEDICUM ET PHILOSOPHUM VIENNENSEM.

C2_3 v.1 Vienna latis moenibus imperans,

30

2 quae Friderici patria Caesaris

3 me suscipit, dum Sarmatarum

4 Pannoniaeque plagas reliqui.

5 Suis adhaerens semper ineptiis,

6 et terminorum vana vocabulis,

7 dum bella verbosus sophista

8 per Socraten gerit et Chimaeram.

9 Feras volantes tollit ad aethera,

10 non esse et esse involvit, et arduam

11 sophismatum tractationem,

12 Barbarico tonat apparatu.

13 Pedum propinquo sistit in angulo,

14 quo nixus olim forte Diogenes,

15 mordacibus dum stas plateis

16 exitium canibus minatus.

17 Sed nunc Camenas clara receperat

18 Maxmiliani tempore principis,

19 collegio donans, virentem

20 verticibus redimire laurum.

21 Doctos amicos hic quoque quaerito,

22 favore et omni cum studio paro,

23 tu solus inventus Camenas

24 Tichtelius qui adamas vetustas.

25 Tu Graeca nostris aedibus excipis,

26 clarisque natis discere praecipis,

27 et docta quicquid scripta vatum

28 blandiloquis recitant libellis.

29 Mi saepe Bacchi pocula dividis,

30 domumque nostram muneribus tuis

31 saepissime ornas liberalis,

32 verbaque sunt tua juncta factis,

33 non verba spargis vanus in aera,

34 promissa fallens sub fide lubrica,

35 qui mos solet nunc esse tritus

36 Austriacis mihi notus oris.

37 Superbus infert hoc scelus Italus,

38 nostris sub oris qui modo cognitus,

39 et nostra vultu fraudulento

40 pectora simpliciora fallit.

41 Sed te beata prole beaverat

42 Deusque casta conjuge copulat,

43 et stant decenti tecta cultu,

44 divitiis cumulata honestis.

AD VETULVM POETASTRUM ET RAPOFAGUM.

C2_4 v.1 Bis denos (memorant) tibi per annos,

2 Germanus juvenis poeta dixit,

3 orator vehemens volens vocari,

4 nullos versiculos tamen reponis,

5 nullis carmina dedicans amicis,

6 nec verba intrepidus soluta scribis.

7 An tantam tibi gratiam tuorum

8 librorum vetulus poeta servas ?

9 Ceu quondam Solymi dei minister

10 Arcanum voluit latere sacrum.

11 Sed te jam pudeat coli poetam,

31

12 vel saltem mihi versibus responde.

13 Sed nullis mihi versibus respondes.

14 Jam dicam vetulus poeta non est

15 dignus multifidum docere vulgus.

AD VENEREM, ET AD ELSULAM NORICAM, EPICURICE.

C2_5 v.1 O diva salsis edita fluctibus,

2 ferventiorum mater amantium,

3 suspiriis cogens nocentes

4 nos iterum renovare flammas.

5 Quid nostra versas o dea pectora ?

6 Rursus novando pristina vulnera.

7 Blando deo dans inquietis

8 mollem animum cruciare curis ?

9 O quam beato nuper ab horridis

10 Celtis redibam sidere Sarmatis,

11 dum liberum pectus querelis,

12 Barbara quas Hasilina fecit.

13 Sed nunc sub oris Elsula Noricis,

14 qua Regus Istro se sociat vago,

15 majore telo nostra fixit

16 pectora luminibus venustis.

17 Quale antecedit sidere Cynthium

18 sub axe verno florifer Hesperus.

19 Aut quale stat vultus Dianae,

20 dum solido reparatur orbe.

21 Talis sub oris Elsula Noricis

22 inter puellas fulget amabiles,

23 dum lacteo vultu solutis

24 candida progreditur capillis.

25 Per alta caeli et fulgida sidera,

26 et Martis astrum, et per fera spicula

27 quae bina fert saevus Cupido,

28 perque deam cupidis faventem,

29 nulla est futuro tempore carior,

30 integriorem cui dabo spiritum.

31 Et jam cavebo nulla nostris

32 femina stet peregrina curis.

33 O quanta (vero) tu mihi gaudia

34 pridem dedisti, dum tua brachia

35 amplexibus nostris locabas,

36 mollibus excipiens lacertis.

37 Non sic vetustis bacca hederacea

38 muris adhaeret, sic neque consitis

39 sese implicat palis, renatis

40 caudicibus generosa vitis.

41 O quanta nostris tunc mora in osculis,

42 fervens voluptas quando sub intimis

43 nervis calebat, concitato et

44 corpora sunt resoluta motu.

45 Hinc parva nostris pausa laboribus,

46 Quiesque utrisque est sumpta tepentibus,

47 dum rursus instaurat Cupido

48 proelia fervidiora lecto.

49 Hinc verba blando murmure tollimus,

50 dulci susurro et tempora fallimus,

32

51 dum lutea aurora videmus

52 ignifluum remeare Phoebum.

53 O tempus omnes laetitias secans,

54 et lux renascens invida amantibus,

55 cur separari nostra cogis

56 oscula cum gravibus querelis ?

57 Si nox amanti addicitur altera,

58 stet longa quaeso, ut Sauromatis solet,

59 dum frigido sub Capricorno

60 nulla dies oritur Suedo.

61 Sed jam sub orto sidere cedimus,

62 valeto, blandum dans prius osculum,

63 et munus hoc parvum perennis

64 Elsula suscipias amoris.

AD GERMANOS, DIVERSAS ARTES INFERENTES, SE AUTEM TANTUM IN PATRIAM MUSAS VELLE INFERRE.

C2_6 v.1 Sint alii, medicina quibus sit cura perennis,

2 et doceant aphorisma fideles.

3 Sint qui jura ferant, et pulchris legibus urbes

4 reges cum ducibusque gubernent.

5 Inter quos fueras primus Heimburge Georgi,

6 cognato mihi sanguine junctus.

7 Sint qui sacra deum doceant, populumque ferocem

8 per patriam nostram erudientes.

9 Sint alii variis referentes cultibus artes

10 quae corpus decorent animumque.

11 Unica cura mihi Latias inferre Camenas,

12 et Grais fidibus resonantes.

13 Quo si non placeam vivus, post fata tamen me

14 indefunctus honor manet aevo.

AD ELSULAM.

C2_7 v.1 Elsula, cur silenti

2 axe dum girant rapidos sidera pulchra cursus,

3 dumque tepens silet nox,

4 ad tuos postes tacitis luminibus sacerdos

5 te vocat ? Et canora

6 barbito, mollem et tremulo gutture dans querelam ?

7 Succinit, ut furentes

8 incitet flammas, fidibus saucia corda pulsans,

9 tuque voluta pallis

10 exilis stratis, tepidis incubitans fenestris,

11 dulcia plectraque hauris.

12 At modis cum te vocito tam vigilans Latinis,

13 altius ipsa dormis.

14 Quam grave est me per patriam (nunc) fieri poetam

15 barbara verba amantem.

AD DIVAM DEI GENITRICEM, PRO CONCORDIA PRINCIPUM GERMANIAE.

C2_8 v.1 Diva quae magni genitrix tonantis,

2 impera pacem populo furenti,

3 ne ruat nostris vitiis gravatus

33

4 Teutonus orbis.

5 Aestuat caeco trepidum tumultu

6 vulgus, antiquas reparans ruinas,

7 machinas belli statuens refectis

8 moenibus urbis.

9 Quis ferus Teucer fuerat petendus,

10 barbari reges, Latium superbum, et

11 quisque Germani foret amplianda

12 gloria regni.

13 Caedibus nostris placet impiare

14 dexteras junctas geniali amore,

15 mutuum tandem ut stolidis reponant

16 proelia damnum.

17 Hic caput condit galea micante,

18 hic quatit fustem cupidus minacem,

19 hic fremit stricto gladio, hic feroci

20 cingitur ense.

21 Excitat lentas alius favillas,

22 plumbeos torquens globulos in auras.

23 Quis crepat vasto sonitu resultans

24 fumidus aether.

25 Stat pecus maestis tremulum sub arvis,

26 arrigens aures crepitu trementes,

27 cespites notos metuens abactis

28 linquere tauris.

29 Praeferunt vultus pedites minaces,

30 Martios orbes subito rotantes,

31 dum tonant rauco stimulando pectus

32 tympana pulsu.

33 Fervidus spumat sonipes sub armis,

34 et vocat gestu ad fera bella Martem,

35 dum ferit vasto fremitu cavatam

36 ungula terram.

37 Stant piae matres rabidum perosae

38 fletibus Martem nimium furentem.

39 Hic velit Suevos, alius superbos

40 perdere Bojos.

41 Diva quae votis miserum vocaris,

42 solve funestum veneranda bellum,

43 nosque gentili socians amore

44 foedera junge.

45 Viteos Rheni tueare colles,

46 et Palatinas rege virgo sedes,

47 Noricos agros, et amoena culta

48 fluminis Istri.

49 Et tuas sacris referemus hymnis

50 supplices laudes, redolente thure,

51 in tuis templis ferientque summum

52 carmina caelum.

AD GRACCUM PIERIUM IN MORES AULICOS, PENTHICE.

C2_9 v.1 Non ultimorum, Gracce, sodalium

2 loco canendus, qui mihi candidus

3 semper mearum praeco rerum

4 Caesaream fueras per aulam.

5 Hinc nostra crudis carmina versibus

34

6 volunt futuris dicere saeculis,

7 te vatibus doctis amicum,

8 Pierio genitum sub antro,

9 et monte sacro qui resonat choro,

10 Musarum et alto carmine Pythii

11 virtutibus multis decoro.

12 Juppiter ut tibi fulsit ortu.

13 Tibi aula nostri cognita Caesaris,

14 et barbarorum pectora principum,

15 et Noricorum gens ad Istrum

16 doctiloquas odiens Camenas,

17 ignava, quaestum degenerem sequens,

18 plenumque rauco cum strepitu forum,

19 ventrique amica, et comparandis

20 divitiis furiosa caecis.

21 Nemo hic per altum sidera cardinem

22 miratur, aut quae vita beatior

23 paranda sit curtum per aevum,

24 quidve ferat speciosa virtus.

25 Sed mente turgens ambitio furit,

26 humorque teter qui premit invidos,

27 et spes pererrans turbulentis

28 pectora non bene firma curis.

29 Quae regis aulam et Caesaris obsident,

30 velut cruentus Tartara Cerberus,

31 et monstra quae portis Averni

32 terrificis resident figuris.

33 Haec inter unus tu nitidus micas,

34 vultu serenans pectora lucido,

35 ridendo curas, et caducae

36 tempora non reditura vitae.

37 Sic sic beato pectore vixeris,

38 vulgi perosus dum bona despicis,

39 mortalibus concessa paucis,

40 atque animis nisi nota divis.

DE DENARIIS PLANETARUM ET ORBIUM AD AETATES ET NUMERUM ANNORUM HOMINUM.

C2_10 v.1 Cum denis decies volutus annus

2 solari tibi computatur orbe,

3 jam quisque officium suum peregit,

4 quos docti genesi ferunt praeesse,

5 et vitae simul ordinem parare.

6 Primos Luna regens decem per annos,

7 humores vegetabiles ministrat,

8 ut fecunda parens fovet calorem.

9 Post denos puer inde natus annos,

10 surgit Mercurius tibi magister,

11 verba ac ingenium regens et artes.

12 Bis deno ut juvenis beatus anno est,

13 tum lasciva Venus novat furores,

14 ferventesque rapit Cupido mentes.

15 Tricenus tibi cum peractus annus,

16 tum Phoebus statuit virum sagacem,

17 et mens jam radiis micat coruscis.

18 Sed quinquennia cum decem recenses,

19 tunc Martis furor urget ad nocentes

35

20 irarum stimulos opumque. At orbes

21 sexaginta ubi Juppiter reponit,

22 pectus consilio replebit alto.

23 Tunc surgit venerabilis senectus,

24 cum deni tibi septies voluti,

25 Saturnus gelidus trucem minatur

26 falcem, qua metit omne quod sub orbe est.

27 Octavus tibi quid denarius det,

28 ex stellis tibi computabis altis,

29 quae fixae radiant sereno in orbe.

AD XYSTUM TUCHERIUM IURISPERITUM, PARANETICE.

C2_11 v.1 Xyste Germanis celebrande musis,

2 Noricum clara generatus urbe,

3 quae suam totum tulerat per orbem

4 inclita famam.

5 Nulla Germano melior sub axe

6 publicas novit moderare curas,

7 barbaros reges, stolidumque docta

8 flectere vulgum.

9 Caesaris nostri fuit illa sedes,

10 semper et regi Latio petita,

11 ille Germanum quotiens coegit

12 ordine coetum.

13 Hac meum Caesar Fridericus olim

14 verticem cinxit celebranda in urbe

15 Delphica lauro rigidi decorans

16 tempora vatis.

17 Urbe tu tanta soboles crearis

18 stirpe priscorum generose patrum,

19 e quibus tanti veneranda constant

20 membra senatus.

21 Docta Romanis regis ora verbis,

22 et tenes priscum nitidus leporem,

23 duriter nullam tua blanda fundunt

24 pectora vocem.

25 Te sibi magnum Latiae patronum

26 senserant Musae, tua cum peregit

27 cura qua boum patria canantur

28 carmina Phoebi.

29 Ergo jam nostris celebrate libris,

30 te legent cuncti populi per orbem,

31 et tua in nullo reticetur aevo

32 candida virtus.

33 Linque civiles generose causas,

34 quae tibi nullam tribuent quietem,

35 praemium justis alius, reisque

36 crimina scribat.

37 Est velut vento quatiente pontum

38 Africo, contra Borea furente,

39 civicis juris studio fatigas

40 pectora rixans.

41 Sit satis doctum tumidas per undas

42 monstra vidisse, et scopulos latentes.

43 Et suum semper varie regentem

44 Protea vultum.

36

45 Tu modo nostras venias Camenas

46 noscere, et rerum studio beandus,

47 disce quid celso radiosa possint

48 sidera mundo.

49 Qui suis mixtis radiis per orbem

50 temperant rerum species ligatas,

51 corpori jungunt animos, et acto

52 tempore solvunt.

53 Non secus pulchra velut hora lege

54 per suum certum revoluta pondus,

55 it rotis junctis, resonatque vivo

56 Malleus ictu.

57 Sic suis sphaeris animus ligatus

58 corpori infundit varios vigores,

59 cordis impulsu retrahitque motum

60 stamine lapso.

61 Quid juvat tanto strepitu procaces

62 insequi causas, animum prementes ?

63 Sola pax mentis tibi dat beatam

64 ducere vitam.

AD BERNARDUM VALKIRCUM, PROSPOCIETICE.

C2_12 v.1 Bernarde priscis orte parentibus,

2 qua culta inundans prata rapax Licus,

3 ex Alpium radice fusus

4 Danubii sociatur undis.

5 Propter fluentes arx tua nobilis,

6 servans aviti nomina stemmatis,

7 prospectat et campos patentes

8 Hercyniae recidiva silvae.

9 Tu solus inter candide nobiles

10 Musis amicus semper adhaeseras.

11 Ut prisca gestares beatus

12 stemmata nobilitate vera.

13 Rara haec sub oris gloria Teutonis,

14 prisco creatos sanguine nobiles

15 Musarum et optandae sophiae

16 ingenuas habuisse curas.

17 Effrenis obstat mentibus impetus,

18 et blanda Bacchum quae sequitur Venus.

19 Aut barbari mores, gelato

20 frigida quae dedit Ursa caelo.

21 Aut ense fulgens Perseus igneo,

22 qui tanta nostris bella movet plagis.

23 Aut nuda quae pendet catenis

24 Andromede religata saxis.

25 Vel nostra spectat turbidus Hercules,

26 aut regna versat, nulla quibus quies.

27 Aut fulgidis auriga frenis

28 Cepheus, Arctophylaxve tristis.

29 Te nulla traxit prava sodalitas,

30 aut noctis error, quem Venus imperat,

31 dum plateae Baccho furentes

32 Barbarico reboant tumultu.

33 Non ludus atrae te trahit aleae,

34 nec vina fraudant sobria pectora,

37

35 sed fine recto stas modestus,

36 oraque sunt pudibunda poto.

37 Inter bibendum sollicitus, rogas

38 quae forma terrae, causaque fontium,

39 et quae maris natura, multo

40 concipiens sua monstra foetur.

41 Hinc doctus alto pectore sidera

42 inquiris, et quot sint vaga semina,

43 et quicquid in terris represso

44 gignitur omnimovente Phoebo,

45 quas doctus artes contineat Plato,

46 Zenonis et quae sensa severior.

47 Rogas et hortis cur beatam

48 Pythagorae dedit herba cenam.

49 Felix futurus si modo liqueris

50 intemperatam mente libidinem,

51 quae nostra consumens peresis

52 corpora comminuit medullis.

53 Te nostra poscit musa dicacula,

54 Phoebus columnas dum premit Herculis.

55 Te conferas nostras in aedes,

56 Socraticas habiturus escas.

57 Cancri sub axem jam vaga lumina

58 Phoebus reduxit cum cane fervido,

59 hinc frigidum nos hauriamus

60 tempore liberiore Bacchum.

AD IANUM TOLOPHUM, SYMBULETICE.

C2_13 v.1 Quando Romuleis collibus invidens,

2 Dilectam repetes Tolophe patriam,

3 qua se tollit in altum

4 celsus pinifer aethera.

5 Qui Nabum vitreis fontibus egerit,

6 et Vilsum socio flumine concipit,

7 qui magnum sociati

8 Patrem Danubium petunt.

9 Urbs antiqua tenet qua sua moenia,

10 cui Regus tribuit jam nova nomina,

11 quae te laeta patrono

12 gaudet Tolophe candido.

13 Hic tecum (memini) carmina lusimus,

14 quae tum Nictelius, quae Venus impetu

15 suggessere poetae

16 Graio ducere spiritu.

17 Quae tu mox niveo pangere barbito

18 sueras, ut citharae verba refers tuae ?

19 Interpresque vetustas

20 solvis candide fabulas ?

21 Quid te Roma vorax tempore detinet

22 tanto ? Quid studiis te vagus abstrahis ?

23 Ut quae expectat utrumque

24 crescat gloria posteris.

38

AD ANDREAM STIBORIUM, IN IOCUNDITATEM VITAE, CONSILIAQUE DEI INQUIRENDA NON ESSE, SIMBULETICE.

C2_14 v.1 Musa Germanum stimulans poetam

2 imperat Phoebi cithara Stibori

3 Sapphicos noctu celebres puellae

4 pangere versus.

5 Quae vagos amnes potuit morari,

6 et lupos junxit placidae bidenti,

7 movit et celsis citharam sequentes

8 Montibus ornos.

9 Dum canit plectro modulans eburno,

10 omnium rerum stabilem parentem,

11 quo stat aeterni sociale vinclum

12 principe mundi.

13 Ignium caeli facies, coruscae

14 orbium moles, et amarus humor

15 aequoris, parvo et stabilita puncto

16 pendula tellus.

17 Quam velut matrem lacrimando circum

18 impetunt magnis animata curis,

19 haec fovet cunctos, subitoque furvum.

20 Mergit ad Orcum.

21 Esse tu felix poteris, si in orbe

22 vixeris nullo pavidus timore,

23 et nihil sperans, medius sed inter

24 tristia ridens.

25 Nec tuum vincat vagabunda pectus

26 Sors, bonos semper fugiens, et arctis

27 implicans rebus, sua dans inerti

28 munera vulgo.

29 Sorte contentus sat habes, sub omni

30 mente pensando superum favorem,

31 qui suo nostram vario gubernant

32 numine vitam.

33 Quae sit occulti metuenda fati

34 vis, regens certa ratione mundum,

35 quisve sit sortis temulentus ordo

36 solvat Apollo.

37 Quove tam discors moveatur orbis,

38 non ego tutam cruciabo mentem,

39 dum supra vulgum mea sublevavit

40 pectora Phoebus.

41 Sed leves Musas, strepitumque fontis

42 Pegasi curabo, et amata Phoebo

43 plectra pulsabo, removendo tales

44 pectore curas.

45 Ferte Rhenanum pueri Lyaeum

46 abditum concha celeres quadrima,

47 qui solet miti tetricam liquore

48 solvere frontem.

49 Hanc mihi dulci placidam susurro

50 leniat noctem mea flamma fulgens,

51 me sinu blando foveat, beatum et

52 det mihi somnum.

53 Obruat fessos socio labore

54 roscidus Phoebus, videatque amantes

55 oris alternum placido sopore

39

56 carpere flatum.

57 Dumque stat primis radiis coruscus,

58 mutuum cernens animis amorem,

59 tam cito nostris doleat reductam

60 lampada terris.

61 Haec tibi nostri monumenta amoris

62 lusimus, cruda regione Boum,

63 barbari cives ubi nulla curant

64 carmina Phoebi.

AD GEORGIUM COCLITEM, DE SITU PATAVIAE.

C2_15 v.1 Urbs Patavina Cocles modo te tenet insita colle,

2 qui tria flumina conflua jungit.

3 Nam celer Austrinis descendit ab Alpibus Aenus,

4 Ilsus et a Borea niger exit.

5 Danubii medius quos accipit alveus amnes,

6 crescit et impetuosior undis.

7 Imminet his fluviis (ceu Chersonessus in aequor)

8 urbs sua moenia colle reducens.

9 Te qua nunc pulchris oblectas saepe puellis,

10 sacrae censibus aedis abundans.

11 His rogo ne sacros pergas exponere nummos,

12 quippe pios debentur in usus.

IN VETULUM POETASTRUM, ET ANTIQUUM RAPOFAGUM.

C2_16 v.1 Cum vultus tibi grandinosus omnis,

2 et Morphea genis relucet atris.

3 Cum nares tibi polypus vorarit,

4 et solem tua vix pupilla cernat.

5 Cum corpus vetula tremat podagra,

6 atque intercute turgeat liquore.

7 Cum lecto jaceas miser perenni,

8 et pes jam proprium negarit usum,

9 vindex praeteritae quod omne culpae est.

10 Dum quondam madidae comes popinae,

11 scortorum fueras vagus magister.

12 Faex, infamia, dedecusque vatum,

13 quicumque ingenuas colunt Camenas,

14 solam (miror) adhuc habes salacem

15 linguam, pestiferam, rudem, procacem,

16 stultam, vaniloquam, vagam, dicacem,

17 vesanam, truculentam, et impudentem,

18 quae tantum meritos viros lacessit,

19 allatrans veluti canis catena,

20 cunctis praetereuntibus molestus.

21 Sed vel barbara comprimentur ora,

22 vel Celten cithara audies relicta

23 Arcum tendere cum suis sagittis,

24 et Phoebi jaculis ferire linguam

25 mordacem, stolidam, licentiosam.

40

AD CUMANUM ATHESINUM IURISPERITUM, UT SECUM DIEM NATALEM CELEBRET.

C2_17 v.1 Phoebe Cumano modulans sub antro,

2 inter aeternas medius Camenas,

3 vatibus princeps sociare doctis

4 carmina nervis.

5 Solve Germani deus ora vatis,

6 ut canam nostris fidibus faventem,

7 quique Phoebeae celebranda gestat

8 nomina Cumae.

9 Natus excelsas ubi scindit Alpes

10 aenus, et saxis rapidus sonoris

11 impiger celsum ferit insolenti

12 murmure caelum.

13 Hinc amat doctas sapiens sorores,

14 quae colunt ripas fluvii strepentes,

15 consitos colles, et aprica cultae

16 gramina terrae.

17 Dulce sophiae studium secutus,

18 et bonas artes Latio petitas,

19 et patrum dudum nitidoque scriptas

20 consule leges.

21 Aequus in causis fueris patronus,

22 si nihil speres, metuesque rectus,

23 nec favor caecus poterit severum

24 flectere pectus.

25 Non amor carae et tremulae parentis,

26 et minans mortem jaculo Gelonus,

27 flexerit mentem stabili sequentem

28 pectore rectum.

29 Nec pecus dirum Siculi tyranni,

30 nec ferus carcer, metuenda iniquis

31 mors, neque ex alto ruat omne quanquam

32 cardine caelum.

33 Si brevis vitae memor esse velles,

34 exues curas animum prementes,

35 quos tibi praesens dabit aut futurum

36 tempus honores.

37 Rebus humanis sua fata scripsit,

38 cuncta quo spirant animata terrae,

39 lucidum caeli decus, et coruscae

40 sidera noctis.

41 Abstulit cunctos, rapietque in aevum

42 invidum tempus, cadet omne clarum

43 quod videt Phoebum, genitumque quicquid,

44 tendit ad Orcum.

45 Concidit Graiae decus omne linguae,

46 et ruent olim Latiae Camenae,

47 dum novos vultus capiet renascens

48 mobilis orbis.

49 Et tuum parvo coleretur aevo

50 nomen, aeternis nisi consecratus

51 jam fores Musis, adeo obruuntur

52 omnia fatis.

53 Ergo viventes capiamus arctae

54 gaudium vitae, pateris sacrantes

55 liberi patris, sequitur cadentes

56 nulla voluptas.

41

57 Cras ubi clarus roseum reduxit

58 Cynthius vultum, celebrabo prisco

59 more natalem, Genioque nostro

60 sacrificabo.

61 Tu veni nostris studiis amicus,

62 Lesbiae pulsans citharam puellae,

63 huic ego lauri nitidus corona

64 carmina jungam.

65 Elsula effusis aderit capillis,

66 quae meum fecit liquidum calore

67 pectus, et blandis tetigit sagittis

68 mollia corda.

69 Haec sedens nostris speciosa mensis,

70 non tibi inflammet jecur ulcerosum,

71 sed suo tantum moveat superbo

72 gaudia vultu.

73 Nam Venus nullis sociis amica est,

74 nec parem sortem potuere regna

75 ferre, si Graiae memorant Camenae

76 carmine verum.

77 Pone vesanos animi furores,

78 et tibi servum patiare nummum,

79 quoque mens intra statuit, loquentur

80 consona labra.

DE VINDELICO GARRULO NOTHO.

C2_18 v.1 Rhetor et orator, magno et cum stemmate vates

2 Vindelice esse cupis.

3 Et septenarum tibi fingis clara sororum

4 nomina cum titulis.

5 Et vagus in toto discurris garrulus orbe,

6 lubrica verba serens.

7 Nuper Sarmaticis (memini) te vidimus oris,

8 et bene cultus eras.

9 Gallia sed nudum coepit sic Pannonis ora,

10 Hercyniumque nemus.

11 At postquam nostras intrasti garrulus oras,

12 nudus eras pedibus.

13 Te quondam magna jactabas stirpe creatum,

14 et genus esse Jovis.

15 Credam legitimis genitrix si brachia cunis,

16 cruraque composuit.

AD LAMBERGUM FRISINGENSEM, STOICE.

C2_19 v.1 Orte de Carnis generose terris,

2 Illyris qua se Venetusque noscit,

3 et suas pandit sinuosa pulchras

4 Styria valles.

5 Nobilis pulchris studiis dicaris,

6 et petens doctas nitidus Camenas,

7 juris ediscis utriusque nexus

8 aequus et insons.

9 Hinc tibi laudes celebres parasti

10 Caesaris magni, veniens sub aulam

42

11 saepe Germanis ducibus disertus

12 proximus hastas.

13 Inde venturae metuens senectae,

14 eligis vitam sapienter aequam,

15 lubricas regum generosus aulas

16 deseruisti.

17 Quas regit vulgi strepitus procacis,

18 ambitus caecus, favor et potentum

19 mobilis semper, rabidaeque mentis

20 invida pestis.

21 Impiger ripis Isarus canoris

22 influens magnum violentus Istrum,

23 arduo cernit tua tecta pulchro

24 condita colle.

25 Qua sedens visum spatiis remotis

26 pascis, excelsas ubi linquit Alpes,

27 salsa cum pulchra sua clarus urbe

28 nomina jungens.

29 Et modo doctis loqueris libellis,

30 qui tuas ornant vario nitore

31 inclitas aedes, premis inde cultis

32 gramina in hortis.

33 Si potes, blandi stimulos amoris

34 vince, qui turpem tribuunt senectam,

35 et tuos claros maculant honores

36 crimine foedo.

37 Regis exemplum comitantur omnes,

38 et putant justos titulos minores

39 celsa majestas sibi quod putabit

40 turpe licere.

41 Nemo tam sanctus potuit sub orbe

42 vivere, ut nullis fuerit notatus

43 sordibus, condit tamen inquinata

44 pectora prudens.

45 Ne sit in turba vitium sequentum

46 publicum monstrum, vel in ore vulgi

47 fabula infamis, sua dum profani

48 crimina pendunt.

49 Vixeris semper bonus et beatus,

50 si tuam mentem sapiens gubernas,

51 liberum nulli domino relinquens

52 vincere pectus.

53 Haec tuus Celtis tibi personabat,

54 dum choros inter medius sororum

55 cantat, et Phoebi fidibus per Istrum

56 carmina spargit.

DE GARRULO PHRYSIO.

C2_20 v.1 Nuper forte meas dicax in aedes

2 divertit Phrysiis creatus oris,

3 cui rostrum genitrix ciconianum

4 parva garrulius rota molaris

5 ad cunabula finxerat fabana,

6 ut ventrem sibi farciat capacem.

7 Henricus gravis artium magister

8 ut longam mihi dixerat salutem,

43

9 et jussus recubare deinde mecum,

10 tot parvam sibi fluxerant per horam

11 verba, a mobilibus coorta labris,

12 quot fluctus Phrysios premunt bubulcos,

13 Cauro vel Borea movente caelum,

14 aut quot gramina floridis sub arvis

15 surgunt, cum rediit dies ab Austro,

16 et terrae Zephyrus sinum resolvit.

17 Hic nostras voluit dicax Camenas

18 audire, et flagitans nimis procaci

19 ore, ut scrinia detegam vetusta,

20 et carmen cithara canam sonora.

21 O dignus mediis sedere picis,

22 vel ranis habitare cum canoris.

23 Dum sol Sidonia calet juvenca,

24 aut pratis resonantibus cicadis.

25 Dum Phoebus medio calens Olympo

26 rorem deciduis abhausit herbis.

27 Cumano tamen est habenda nostro

28 semper gratia, qui suo lepore

29 convivam lapidavit insolentem.

DE SOLARIO PER NORICUM ASTROLOGUM INVENTO.

C2_21 v.1 Qui cupis Phoebum roseum vagantem

2 nosse, quo signo gradibusve currat,

3 horaque semper quota sit diei

4 climate nostro.

5 Quanta vel nobis data sit diurnae

6 portio lucis, volitet vel alto

7 circulo Phoebus, gelidumve pergat

8 visere Caprum.

9 Umbra gnomonis globulo pererrans

10 indicat Phoebi varios labores,

11 annuos lunae et celeres meatus

12 tempore noctis.

13 Quod vel Eois oriatur undis

14 perspicis signum, dominusve quis sit

15 singulis horis, modo si moraris

16 singula cernis.

17 Nemo Germano memoratus orbe

18 tale perfecit, nec in arte major

19 Graecus, aut Indus, Siculus, vel alto

20 Tigride natus.

21 Sed fuit nostris genitus sub oris,

22 Ister undantes ubi volvit undas,

23 et procul Rhenum fugiens Eoum

24 fertur in Eurum.

AD GEORGIUM CYNGLUM THEOLOGUM, SE CONTRA IURISPERITOS OB ARTES LIBERALES NON DISCENDAS OPPONENTEM.

C2_22 v.1 Cyngle candentes celeber per alas,

2 anseres inter medius refulgens,

3 sibulis magnis tua qui petebant

4 nomina clara.

5 Bartholus, Baldus, Salicetus, Abbas,

44

6 Porcus, et magno strepitu vocandus

7 juris Accursus, Butrio, Ramundus,

8 Aso, Linusque.

9 Nec tuam mentem poterant movere,

10 quum tenax justi fueris serena

11 fronte, defendens juvenes ad artes

12 pergere septem.

13 Juris ambages fugis, et refertas

14 fraudibus nugas, laqueos et artes,

15 nodulum in scirpo tua justa nusquam

16 pectora quaerunt.

17 Cum vides claris oculis nefanda,

18 ausus es contra tua ferre tela,

19 et sequens recti nitidus tenorem

20 spernis iniqua.

21 Non secus magnum velut unda saxum

22 concutit, vasto feriens tumultu

23 illud aeterno sedet, et relisas

24 despicit undas.

25 Qualis aut morsum minitans Molossus

26 inter accensos graditur catellos,

27 quem neque latae movet ira cristae,

28 nec furor ardens.

29 Talis in tanta fueras caterva

30 Cynglus, injustis totiens petitus

31 spiculis, sanctum quoties Catonem

32 curia trusit.

33 Mente divina relegis libellos,

34 qui docent sacro superos honore

35 prosequi, et magno dominum sedentem

36 noscere caelo.

37 Qui polo nostros animos locabit,

38 si suas sanctas imitando leges

39 spernimus fortes peritura falsi

40 gaudia mundi.

41 Praecipis sacro monitu quietum

42 rebus adversis animum tenere,

43 nec bonis vasto tumidis nec altos

44 tollere vultus.

45 Versat incertum dea caeca ludum,

46 et rotam vultu dubio gubernat,

47 quam suo fultus sapiens vigore

48 sprevit et odit.

49 Solus is fortis, teres et rotundus,

50 et globi servans solidam figuram,

51 alta quam caeli radiis coruscis

52 sidera servant.

53 Angulos vitans, latebrasque caecas,

54 negligit spinas, salebrasque densas,

55 et suam vitam cupit approbare

56 numina caeli.

57 Celtis ad Moeni generatus undas,

58 hoc tibi carmen rude dedicavit,

59 dum fidem expertus fuerat virorum

60 Rapophagorum.

45

AD SEBALDUM CLAMOSUM, IN AVAROS, ACADEMICE.

C2_23 v.1 Clamose nostris carminibus favens,

2 et liberalis saepe remunerans,

3 jam pauca per nostras rigentes

4 suscipias celebrande Musas.

5 Forsan dolorem quae tibi mulceant,

6 tristique tollent mente teredines,

7 dum nuper a falsis amicis

8 perfidiam querebare factam.

9 Nummos avarus si tibi sustulit,

10 bonisque cunctis insidias dedit,

11 velut cruentus latro densis

12 nil meritos spoliat latebris.

13 Sinas repostas ille pecunias

14 pictas que in auro tollat imagines.

15 Tutam tamen virtute partam

16 non poterit spoliare famam.

17 Urbs Noricorum te celeberrima,

18 clara et vetusta progenie creat,

19 quae Caesarum regumque pompas

20 praenitidis sequebatur armis.

21 Secutus annis hos juvenilibus,

22 sub Friderico Caesare militas.

23 Olim capillos hic canentis

24 cinxerat Aonia corolla.

25 Sed nunc quieto pectore praeditus,

26 vivis paternis redditibus bonus,

27 et cogitas virtute sanctam

28 posteritatis habere curam.

29 Te litterarum praecipuum decus

30 in orbe cordi est linquere posteris,

31 aeternius sub sole nostro

32 quo poterit nihil esse facto.

33 Est Roma testis, totaque Graecia,

34 magnis ruinis quae modo diruta

35 per litteras servata vivit,

36 perpetuas habitura laudes.

37 Hoc tu secutus pectore nobili,

38 libros reformas, et stimulas viros

39 Musarum alumnos, ut futuris

40 ferre velint monumenta saeclis.

41 Tu templa curas, et veteres suo

42 situ peresas tergis imagines,

43 cultor sacrorum, pertinaxque

44 justitiae venerator alme.

45 Prudens avarum despicias virum

46 qui quaestuosis volvitur artibus.

47 Nam fraudibus talis dolisque

48 pectora fert sua plena vafris.

49 Deos precatur murmure dentium,

50 cunctis sed intus numinibus vacat,

51 dum mente volvit quo scelestam

52 ingenio locupletet arcam.

53 Non ille famam vel superos timet,

54 virtutis altae aut praemia pensitat,

55 sed devorat nummos averno

56 insatiabilior profundo.

46

57 Dum parva tractat, justus et integer

58 cupit videri, at nullus iniquior.

59 Dum magna spectat, praeda numquam

60 ingluviem satiat patentem,

61 caris amicis numine praestitam

62 fidem resignat, pactaque deserens.

63 Verbis serenus, sed rapacis

64 pectus habens truculentus ursi.

65 Qui colligendis divitiis studet,

66 curis gravatur semper et angitur,

67 et pectus affligit molestis,

68 et tacitis macerat querelis.

69 Hic maestus inter fercula suspicit,

70 quod quisque complet guttura frustulis.

71 Cum quis movet pocula labris,

72 luminibus numerat severis.

73 Hic clara cunctis nomina saeculis

74 herede caro linquere concipit,

75 sperans sibi nummorum acervis

76 perpetuam stabilire famam.

77 Sed cogitatus illius obruunt

78 decreta divum parta laboribus,

79 cum dissipat scortator heres,

80 qui subitis bona dat ruinis.

81 Congesta tandem quid sibi profuit

82 pecuniarum congeries ? Movens

83 curas edaces et querelas,

84 spemque metum, simul et dolores.

85 Beatus ille est qui mediocribus

86 bonis abundat, nec strepitum fori

87 curat, suam laudando sortem.

88 Nec miseros gravat aut molestat.

89 Dormit quietis ille penatibus,

90 nec longa noctis tempora dividit.

91 Cui nullus adstat mente vindex

92 verberibus tacitis flagellans.

93 Mentes deorum cum melius sciant

94 quae cuique prosint, vel nocitura.

95 Sint digna justis ac iniquis

96 temporibus tribuunt statutis.

97 Sed parce Clio fata nocentium

98 severiore scribere carmine.

99 Repone Bacchum, molliores

100 ludere qui solet ad Camenas.

AD ELSULAM, THRENICE.

C2_24 v.1 Musis Teutonicis Elsula nobilis,

2 cur nostros alio facta superbior

3 aspernaris amores,

4 congressus solitos negans ?

5 Dum clausus latebris emoritur tuis,

6 objectat furias qui mihi noxias,

7 dignos mente dolores

8 iambi carmine concitans.

9 Dum figit labiis basia floreis,

10 gustans aetherei pocula nectaris,

47

11 et praelata pruinis

12 stringens pectora candidis.

13 Liquisset gelidas ante ferus rates

14 saevis Arctophylax frigoribus rigens,

15 et porrectus ad axem

16 Anguis non mare visitans.

17 Quam qui nuper amor non violabilis,

18 et vinclis solidus plus adamantinis,

19 nullam ferre repulsam

20 aevo perpetuo ratus.

21 Sed nunc mobilior frondibus aesculi,

22 et par Euboici fluctibus aequoris,

23 aut qui saepe regresso

24 fertur sidere Maiades.

25 Quod mixtus lacrimis jam queritur furor,

26 nostri vix cohibens pectoris impetum,

27 quin me fata perempto

28 mergant sub Stygios lacus.

29 Felici peragunt tempora spiritu,

30 in quis fervet amor pectore mutuo,

31 et par forma, genusque,

32 atque aetas opibus fluens.

33 Forma gaudet, amor divitiis favet,

34 et luxu petulans atque licentia

35 aeternoque manebit

36 succi plenus amantior.

37 Sit quamvis opibus me ille potentior,

38 et multis numeret stemmata fascibus,

39 pulcher, lactea colla, et

40 flavis conspicuus comis.

41 Par non ille meis muneribus tamen,

42 devoto tribui quae tibi pectore,

43 dum non blanda puellis

44 cantat carmina Noricis.

45 At nos per lyricos te rapimus modos,

46 pulsantes niveo carmina barbito,

47 et lasciva protervis

48 miscemus pariter locis.

49 Dum das difficili gaudia jurgio,

50 inflammasque magis me fugiens ferox,

51 dumque invita labellis

52 figis basia floreis.

53 Quae laeta ad citharam posteritas canet,

54 nostris perpetuis nominibus favens,

55 dum nos gloria ducet

56 ambos summa superstites.

AD HIERONYMUM IURISPERITUM.

C2_25 v.1 Est tibi frontis facies apertae,

2 et fides priscis celebrata saeclis,

3 publicis virtus tua generosa

4 cognita rebus.

5 Noricis nemo cecinisset agris

6 lucidum Phoebum et nitidas sorores,

7 nemo Germani modulata nosset

8 carmina vatis.

48

9 Mens erat nuper trucibus relictis

10 Sarmatis, Rhenum patrium videre,

11 Gallicas urbes, et ab orbe secti

12 regna Britanni.

13 Sed tuis votis vigil expetisti,

14 ut leves Musas rigidum per Istrum

15 jam canant nostri juvenes sonora

16 plectra moventes.

17 Hinc tibi assurgunt merito Camenae,

18 et tuum nomen pueri senesque

19 praedicant Musis Latiis amicum

20 tempore longo.

21 Seu tibi uxoris subeat pudicae,

22 vel tuae prolis generosa cura.

23 Tu modo laetus dederis quietae

24 tempora sorti.

25 Cogites aequa tolerare mente

26 quod tibi certis superi dedere

27 legibus fati, rapidae regentes

28 tempora vitae.

29 Quod putas solum tibi fit molestum,

30 et tuam mentem facit inquietam,

31 sed solet claris animosa virtus

32 vincere rebus.

33 Quem premunt nullis sua fata curis,

34 et cui semper micuit serenum

35 gaudeat fausto radio benigni

36 sideris ortus.

37 Rarior corvo niveo sed ille est,

38 et fuit nullo generatus aevo,

39 ipsa dum nullam radiosa servant

40 sidera pacem.

41 Effluit cursu fugiens citato

42 mobilis vitae vagabundus error,

43 statque praesentis brevis usus horae

44 semper in Arcto.

45 Ergo felices habiture soles,

46 explica frontem nitidus serenam,

47 et calens Baccho, studioque rerum

48 tristia solve.

49 Hinc decus casti sociale lecti

50 excitet mentem studio sopitam,

51 dum tibi blando dederit susurro

52 basia lecto.

AD INGOLSTUDENSES CUR EOS RELIQUERIT.

C2_26 v.1 Autumno rapas dum colligis, et nisi caules,

2 plenaque lactiferis fora vaccis,

3 hinc mihi rapophagus jam recto diceris ore

4 noto nomine cosmographorum.

5 Cum male cocta tuum repleat cervisia ventrem,

6 humor aquis vicinus et undis.

7 Cum nullus Bacchus crescit tibi montibus altis,

8 nec colles prope moenia surgant.

9 Nullus ad umbrosas fluvius dum murmuret undas,

10 praeter Danubiana fluenta.

49

11 Idcirco placidi repeto nunc litora Rheni,

12 Bacchi quae pia munera sudant.

13 Ingenii vires qui fert, et pectoris artes,

14 laetitiam et potoribus auget.

AD GEORGIUM LAPIDANUM SUEVUM.

C2_27 v.1 O decus nostrae patriae, priores

2 referens vultus senioris aevi,

3 quando virtutis generosa cura

4 mentibus haesit.

5 Et fides cunctis veneranda rebus

6 floruit magno speciosa cultu,

7 frontibus claris steterat serena

8 nobilitasque.

9 Sit tuos priscos numeras parentes,

10 nemo Germanis melior sub oris,

11 dicet antiquis proavis sub armis

12 sanguine claros.

13 Est tibi vultus placidus vetusti

14 sanguinis testis, generosa profers

15 ora, quae sanctam veneranda mentem

16 pectore formant.

17 Regias aulas generose noscis,

18 quae tibi multos tribuere honores,

19 Pacis et belli fueras disertus

20 arbiter ore.

21 Noscis hinc nostrae loca cuncta terrae,

22 et maris tractus, nemorumque saltus,

23 Sarmatas, Gallos, Suedos, Britannos,

24 Pannoniosque.

25 Noscis et mores Itali superbi,

26 quidve Germanus meditetur armis,

27 dum movet longa galeatus hasta

28 horrida bella.

29 Nemo Germanis hodie est sub oris,

30 qui foret tantus Latii leporis

31 cultor, et doctis placida benignus

32 mente patronus.

33 Nobilis mentis tibi vera frons est,

34 qui tenax justi, qui et amator aequi

35 vatibus doctis tua liberalis

36 munera donas.

37 Si potes, mentem teneas quietam,

38 singulis rebus generosa virtus

39 arduum callem petit, et sub alta

40 sidera fertur.

DE FLAMMA EXCITATA PER CORYLUM.

C2_28 v.1 Quod ligno lateat sepultus ignis.

2 Nec tantum silicis citetur ictu,

3 attritu Coryli fidem videbis.

50

AD GRETULAM AMORE LANGUIDAM, EROTICE.

C2_29 v.1 Quid maesto lacrimas Gretula spiritu ?

2 Decessisse tuum Stiborium gemis ?

3 Quo non doctior alter

4 fraudes nectere amantium.

5 Cur rorant lacrimis lumina fervidis ?

6 Nec diffusa tibi stat coma verticis,

7 infirmisque reflexum

8 sustentas manibus caput.

9 Talem Penelopen carmina tristibus

10 confectam memorant Graia doloribus.

11 Dum per lustra maritus

12 erraret duo callidus,

13 obliquo volitans Delia circulo,

14 nondum signa novem circuit aurea,

15 dum deserta puella.

16 constanti fueras viro.

17 Quem nunc dulcis habet patria nobilem,

18 et laeti comites, et soror, et parens.

19 Qua se Vilsus in Istrum

20 pulchro proripit alveo.

21 Quod tempus numeras longius annuo

22 cursu, flammigeri languida Cynthii.

23 Aut qui tardior orbe

24 falcatus titubat senex.

25 At tu qui stabilem corde geris fidem,

26 praepes mox reduces flecte precor pedes,

27 et depone sinistram,

28 qua nos insimulas fidem.

29 Intactam repetes corpore buculam,

30 et fidum rudibus pectus amoribus.

31 Nec te praeda relinquet

32 nostris invida cassibus,

33 cum me blanda movens Ursula nutibus

34 clavis corda suis strinxit aheneis.

35 Jam non altra puella

36 torrebit calidum jecur.

DE TUMBA DIVAE VALPURGIS IN AICHSTODIO

C2_30 v.1 Aureatensis decus omne terrae

2 Virgo, qua pulchra rigat arva valle

3 Almonus, cuncta exsuperans saporo

4 flumina pisce.

5 Da tuas virgo celebrare laudes,

6 et tuam castam memorare tumbam,

7 cui parem totum poterit videre

8 nemo per orbem.

9 Nam tuo sancto scaturit sepulcro

10 unda, de duro generata saxo,

11 ex tuo sancto fluido liquore

12 pectore manans.

13 Quale sub verno liquefacta sole

14 montium sudant juga, tum soluta

15 nix dat humorem, lacrimasque cogit

16 fundere rupes.

51

17 Taliter sanctum laticis fluorem

18 pectoris vena sacra virgo fundis,

19 quae salutares tribuit medelas

20 omnibus aegris.

21 Haec nisi casto remanet cubili,

22 semper et linguis inimica foedis,

23 ore dum turpi scelerata jactant

24 stupra profani.

25 Rege tu quondam generata magno

26 Angliae, multis opibus beata,

27 quas fugis, patris fugis et corusci

28 marmoris aulam.

29 Rhenus antiquam rigat altus urbem,

30 quae micat multis opibus vetustis,

31 cui Menus Rheni sociatus undis

32 nomina praestat.

33 Hanc petis sacro monitu deorum,

34 praesulem sanctis precibus fatigans,

35 regulam ut purae seriem que ducat

36 ordine vitae.

37 Ut tui voti fueras potita,

38 convocas castas generosa turbas

39 Virginum, peplo subitura cellas

40 tempora velas.

41 Has jubes casta resonare voce

42 Caelitum laudes, precibusque turpes

43 criminum naevos, et amara pellens

44 gaudia mundi.

45 Jam choris junctam superis, fideles

46 poscimus nostram tueare terram,

47 Virgo Germanis celebranda semper

48 diva sub oris.

CONRADI CELTIS PROTUCII GERMANI, LIBER TERTIUS CARMINUM INCIPIT.

AD IOANNEM DALBURGIUM, VORMACIENSEM EPISCOPUM.

C3_1 v.1 Dudum calenti pectoris impetu

2 tuis volebam carmina laudibus

3 referre, et aeternos honores

4 Pindarico celebrare plectro,

5 sequens Achivos et Latios viros,

6 qui docta cunctis carmina saeculis

7 liquere, dum dignos camenis

8 Castaliis cecinere libros.

9 Sed amplitudo (o pontificum decus)

10 laudum tuarum carmina dispulit,

11 dum nostra fontis Pegasei

12 ora parum madeant liquore.

13 Inculta sed cum carmina conspicis,

52

14 quae saltuosis Hercyniae jugis

15 cantavit Almanus poeta.

16 Fronte legas petimus serena.

17 Tui parentes stemmate nobili

18 Rhenana semper principis atria

19 Trivere cum multo favore,

20 nobilitatis et universas

21 culti per aulas, atque per inclitas

22 quas Rhenus urbes flumine candido

23 inundat, et qua Naus altis

24 Gallica diripit arva ripis.

25 His educatum rite parentibus

26 mox litterarum te calor abstulit,

27 sub Italas dum pergis oras,

28 ingenuas aditurus artes.

29 Sed quantus illic ingenii vigor

30 tui reluxit ? Quantaque praemia

31 libros legendo ac audiendo

32 abstuleras teneris sub annis ?

33 Cum nulla vatum docta poemata,

34 et Tullianis condita fontibus

35 te praeteribant, et probatis

36 quicquid in historiis senescit.

37 Uterque sermo, Graius et Italus,

38 in ore promptus, blandus et incitus,

39 utramque calles quantitatem,

40 seu numerum, radiumve tractes.

41 Oris diserti o quanta potentia est,

42 deliberes, seu candide suadeas,

43 vel judices, vel quemque laudes,

44 multiplici ratione polles.

45 Juvat per omnem currere semitam

46 aetatis actae, et scribere gloriam

47 legum tibi de jure partam,

48 quaeque sacris data palma libris.

49 Sino venusti munera corporis,

50 et liberalis munera pectoris,

51 tuamque proceram staturam,

52 cunctaque per sua membra fortem.

53 Amore quanto principis haereas,

54 qui te corona praesulis extulit,

55 jam nostra non pergit Camena

56 exiguo memorare versu.

57 Te Roma magnum Martia nuntium

58 ejus recepit, totaque Gallia.

59 Quum pacis autor Gallicanas

60 foedera condideras per urbes.

61 Plebs et senatus Vangionum tuam

62 mentem inquietant, et stomachum movent,

63 dum frivolis causis protervi

64 imperium excutiunt vetustum.

65 Sed mox cupitae semina gloriae

66 tibi reponent, dum tumidi jugum

67 ferent rebelles, et subacti

68 te celebri metuent triumpho.

69 Quos fama celsum tollit ad aethera,

70 ferox Achilles, et Priami genus,

71 per bella jam vivunt peracta,

53

72 et vagus extat in ore Ulixes.

73 Sic monstra quondam claviger Hercules

74 dum stravit, altum scandit ad aethera.

75 Perseusque jam clarus ad Ursas,

76 Gorgoneam domuit Medusam.

77 Martis propago, et Romuleae domus

78 per multa vivunt tempora principes,

79 quos acribus fortuna bellis

80 implicuit variis sub oris.

81 Diis est amicus quem premit aspera

82 fortuna, jactans per freta naufraga.

83 Nam semper est objecta saevis

84 turbinibus generosa virtus.

85 Non qui per omnes illecebras ruit,

86 et molle stratum qui Veneris premit,

87 hunc clara virtus, et remotas

88 gloria sustulerat sub auras.

89 Sed qui bifronti lumine lubricam

90 deam respexit, qui stabili manens

91 mente, hic deorum jussa sacris

92 clausa libris coluit sequendo,

93 causam perorat qui bene pauperis,

94 nefanda suadens linquere reprobis,

95 qui pendit aequa cuncta lance,

96 nec facilem vitiat stateram,

97 quem nulla flexit merce pecunia,

98 libido fervens, iraque noxia,

99 et quem favor non vertit, et qui

100 invidiae stimulos repressit,

101 hic hic deorum est dignus amoribus,

102 Jovisque sceptro, cumque reliquerit

103 auras caducas, candidorum

104 inseritur numero deorum.

105 His ipse fultus laudibus omnibus

106 praesul, relinques nomina posteris.

107 His rebus et terra relicta,

108 aethereum repetes Olympum.

109 Haec pauca nostro lusimus otio

110 praesul, calenti carmina spiritu,

111 cui quicquid est rerum mearum,

112 jure tuis datur omne jussis.

113 Rerum mearum praesidium manes,

114 qui nostra solus carmina promoves,

115 dabisque ventos, ut quietum

116 accipiant mea vela portum.

INVITAT AMICOS AD DIEM NATALEM.

C3_2 v.1 Februis natus quid agam calendis ?

2 Quae mihi primam tribuere lucem,

3 septimi lustri mea dum revolvunt

4 fila sorores.

5 Ursulam totis sitio medullis,

6 quae nisi coeptae properet levare

7 impetum flammae, meus interibit

8 spiritus igne.

9 Qualiter Cresso referente Tauro

54

10 fervidum solem, niveus recedit

11 Alpium candor, rapidoque fertur

12 impete Rhenus.

13 Taliter nostrum speciosa pectus

14 Ursa Rhenanis decus omne ripis

15 mollit, et doctas renovat diserto

16 carmine vires.

17 I puer dulces vocites amicos,

18 cras ego Phoebo geniale ponam

19 prandium, nigro numerans lapillo

20 tempora noctis.

21 Quae mihi fatum tulerat sinistrum,

22 paene dum prensus jaceo cubili

23 Ursulae, et nuda miserum coegit

24 currere planta.

DE OSCULO URSULAE.

C3_3 v.1 Non tale sensit Juppiter osculum,

2 per Cressa quondam Taurus ut aequora

3 in tertium deferret orbem

4 pignus Agenorei tyranni.

5 Non tale Martis vel Veneris fuit,

6 quos Phoebus alto lumine prodidit,

7 et Mulciber claudus catenis

8 armigerum solidis ligavit,

9 hac nocte nobis qualia praestitit

10 pugnans labellis Ursula floreis,

11 in urbe cui nomen dedere

12 Moganus et Cia parvus unda.

AD BATTUM MINUCIUM, IN SAECULI LUXUM ELENTICE.

C3_4 v.1 Batte Rhenanis mihi junctus oris,

2 Alpium qua se juga celsa findunt,

3 hincque Germanos, alio hinc prementes

4 vertice Gallos.

5 Quaque sub vastis lacubus receptus

6 Rhenus ingenti fluvio citatus

7 impetum servat, scopulisque praeceps

8 amne rotatur.

9 Mercium duros agitas labores,

10 orbe divisos populos pererrans,

11 ut tibi prosis, patriamque dites

12 mercibus oram.

13 Unde corruptos memorant ruentis

14 Saeculi mores habuisse causam,

15 splendidum luxum, nitidoque pictos

16 corpore cultus.

17 Unde vesano rabies amore

18 fenoris nata est, et avara magnos

19 mens vorans census, satiata nullo

20 aeris acervo.

21 Unde praeduris cuneis egestas

22 incutit curas animis edaces,

23 fessa quae grato renuant levari

24 membra sopore.

25 Unde mellitae simulata linguae

55

26 defluit pestis, superum negator

27 dum Jovem testem vocat, et verendi

28 numina caeli.

29 Unde succrevit male sanus ardor

30 perfidi ludi, vigilata noctis

31 astra transmittens, sua dum reducat

32 lumina Phoebus.

33 Unde cornuto titubantem Iaccho

34 concipit mentis furiosus error

35 ire per praeceps pecuale, plusque

36 ebria tentans.

37 Unde titillans animos cupido

38 otio suadet Veneris calores,

39 unde virtutis perit et deorum

40 debita cura.

41 Quam canunt priscos meliore natos

42 sole, nativis casulis agentes,

43 cespitem nulla patrium beati

44 merce colentes.

45 Non erat talis Veneris voluptas

46 nota, sed prolem genitura tantum,

47 et cibus festus fuerat levasse

48 corpora glande.

49 Quis tibi nostram dederat puellam

50 sorte felici deus ? An Cupido ?

51 An Venus ? Praestans vel amata nobis

52 omnia nummus ?

53 Si sapis, tecum puerum relinques,

54 quem ferunt nullo religatum amictu,

55 calcis alatae, manibusque saeva

56 tela gerentem.

57 Hunc gravem Martis dominum fugato,

58 qui solet diris stimulare curis,

59 et suis numquam tribuit quieta

60 tempora servis.

AD IOANNEM VIGILIUM, SODALITATIS LITTERARIAE RHENANAE HOSPITEM, IN SITUM HEDELBERGAE, ET

QUARE DECENNIO PEREGRINATUS FUERIT.

C3_5 v.1 Doctorum Vigili grate sodalium

2 hospes, qua bijugis montibus effluit

3 piscosus Necarus, pingue petens solum,

4 Rheni et fertur in alveum.

5 Cherusco genitum sanguine nobilem

6 jam te nostra canet musa, tuis favens

7 virtutum meritis, teque perennibus

8 dignum addicet honoribus.

9 Constantis fidei pectora novimus,

10 et quantum faveas justitiae liquet,

11 dum te magna regens sceptra palatii

12 Arcto pectore diligit.

13 Te praesul nitidus Vangionum colit,

14 assurgitque tibi curia principis,

15 et te nostra colit docta sodalitas

16 canis cognita posteris.

17 Spernis divitias candide sordidas,

18 thesaurosque tuos esse putas libros,

56

19 quos scriptos variis colligis artibus,

20 illis sedulus assidens.

21 Stant montes gemino vertice sidera

22 pulsantes, levat hic silviferum caput,

23 gestans nubigerae Pyramidis sacrum

24 tot jam nobile saeculis.

25 Cheruscos alius sed petit arduo

26 cornu, celsa levans principis atria,

27 subjectumque videt cum fluvio suum

28 pulchrum moenibus oppidum.

29 Quo tecum (memini) tempora trivimus

30 diversis studiis, nunc Latios libros,

31 Graios et Solymos, nunc Ciceronis, his

32 artes contulimus bonas.

33 Nunc vatum placidi carmina legimus,

34 nunc quod pontificum scrinia sentiunt,

35 nunc quod Caesareis consulibus scatet,

36 grato volvimus otio.

37 Quum nox stelligeram protulit aream,

38 quot stellas gererent lucidae imagines

39 intentis oculis connumeravimus,

40 et quo quaeque foret loco.

41 Quae numquam Oceano conditur ultimo,

42 et quae praecipiti mergitur impetu,

43 et quae cardinibus se moveat vagis

44 certo prendimus organo.

45 Hinc Bacchi laticis cymbia fervidi

46 fervens mensa tulit cum variis jocis.

47 Hic nummos nocuam perdit ad aleam,

48 alter carminibus vacat.

49 Hic flexu volucri saltibus incitus

50 exercet variis corpora motibus,

51 ut risum eliciat, dum rudis aemulus

52 lapsu praecipiti cadit.

53 Alter cornigeri pocula numinis

54 amplexus pateris ampla patentibus

55 haurit, dum titubat lingua madens mero

56 verbisque officium negat.

57 Faunos, Capripedes, et Satyros leves

58 saltantes Libycis in regionibus,

59 nos circum juvenes ludere crederes,

60 qui tantos moveant jocos.

61 Nec desunt Veneris gaudia fervidis,

62 occultis latebris atque cubiculis,

63 consurguntque feris proelia motibus,

64 dum pes cum pede nectitur.

65 O quam grata mihi tempora fluxerant,

66 dum tecum studiis talibus egimus,

67 fervebantque simul pectora mutuis

68 semper nostra favoribus.

69 At decreta poli non mihi faverant

70 ad ripas Necari ducere lubricos

71 soles, sed variis compulerant plagis

72 durum ferre decennium.

73 Ut nostris fierent quattuor anguli

74 noti carminibus, Vistula et impiger

75 Rhenus, Codanus, et longior in feros

76 currens Danubius Getas.

57

77 Sed sors nunc stabili sede beatior

78 ripis Danubii, condere me sinet

79 supremos cineres, hic tumulum velis

80 vatis spargere floribus.

AD MUSAM SUAM.

C3_6 v.1 Jam clara vatem musa superstitem

2 humo levabit sideribus parem,

3 cunctasque per terras volabo,

4 per populos patriasque gentes.

5 Visam gelato cardine Sarmatas,

6 Cimbrum bibacem, et Sauromatam trucem,

7 silvestribus vulgumque campis,

8 cum Sueone et rigida arva Daci.

9 Cui Chersonessus proxima Cimbrica

10 quae bina spectat frigida in aequora

11 solem ad cadentem Galliarum,

12 ad mare Codoneum sub ortum.

13 Me Saxo siccans pocula mutua

14 cantabit, hic et proxima Scandia,

15 Veltae, Venedes et Bruteni,

16 Vandalus et Gotus, Illyrisque.

17 Praeter volabo litora Baltica,

18 visamque stantes fluctibus Orcades,

19 ultraque Tylen, qua gelato

20 insula in Oceano reperta est.

21 Nocturna quam non Cynthia praeterit,

22 nec sol quadrigis respicit igneis,

23 dum circulo decliviore

24 barbigeri premit astra Capri.

25 Me Suevus acer, Francus et horridus,

26 Turogus errans Hercynio jugo,

27 Cheruscus, et saevus Sicamber,

28 cum Frisiis, relegentque Cauci.

29 Non me tacebit per medios fluens

30 Albis tumenti flumine Teutonas.

31 Cujus per amnem stant tyranni,

32 celsa palatia Mycenensis.

33 Hinc Lancosargus, Cauptus, et Herulus,

34 et Gepidarum terra patentior,

35 Busactores, et Marte saevi

36 Vindelici, relegentque Rhethi.

37 Uterque Panno, Bemus, et Oquenus,

38 et Noricorum terra sub Alpibus,

39 Bastarna, Iazygesque nostri,

40 Marcomanes, madidique Quadi.

41 Euxina visam percitus aequora,

42 et Bosphoraei litora gurgitis,

43 qua magnus Ister beluosam

44 septifidus Thetidem coronat.

45 Scandam per alpes, Helvetios petam,

46 Brennos, Genaunos conspiciam feros,

47 Rhenique discurram per urbes

48 et populos utriusque ripae.

49 Hispana visam regna tepentia,

50 victique Mauri colla nigrantia,

58

51 atque ultimis terris Britannos,

52 quicquid et occiduis in undis.

53 Per Gallicanas atque per Italas

54 vagabor urbes, si rigidus placet

55 vates, et Arctoae camenae

56 carmina concinuere docte.

57 Me nemo busto compositum fleat,

58 et nemo claris marmoribus gravet,

59 quando sepulcri saxa nostri

60 perpetuis posui columnis.

61 Veris beatos divitiis reor,

62 magnisque dignos semper honoribus,

63 qui mortui vivis honestae

64 condiderint monumenta vitae.

AD URSULAM ET VENEREM.

C3_7 v.1 Dulces blanditiae tuae

2 mellitaeque tui cordis ineptiae

3 mentem tristitia levant.

4 Perludos Veneris, perque Cupidinis

5 quo me cumque voles trahis,

6 seu perpendiculam Phoebus ubi rotam

7 volvit vertice fervido,

8 seu qua per glaciem constitit algidam

9 Gothorum rigidus sinus,

10 qua nuper Scythicis foeta aquilonibus

11 inventa insula navitis.

12 Hanc si me jubeas ut videam tuus,

13 veloci fugiam gradu.

14 Nec me tergeminis aequora fluctibus

15 terrebunt, neque naufragae

16 multis exitium navibus Orcades.

17 Si quando Ursula fervidam

18 blando colloquio sustuleris facem,

19 noctis gaudia conferens,

20 Eous gelidi Vistula gurgitis

21 quales delicias dedit ?

22 Nuper Danubius, Teutonicum latus

23 blandas illecebras tulit.

24 At nunc qui canitur tertius angulus

25 Rhenus me cupidum tenens,

26 mentem perpetuis vinxit amoribus.

27 O saevi genitrix dei,

28 quae blandis animos ignibus implicas,

29 jam te nostra rogat lyra,

30 ut nos jungat amor foedere perpeti.

EXECRAT GERMANUM INVENTOREM BOMBARDAE, CUIUS PILA PENE TRAIECTUS FUISSET.

C3_8 v.1 Primus per auras saxa volantia,

2 ardente torquens concita pulvere,

3 quique igne sternaci sonoro

4 aera commovefecit ictu.

5 Is regis olim ficta tonitrua,

6 et vera struxit cum Jove fulmina,

59

7 dum mille momento per unam

8 corpora comminuit ruinam.

9 Uno tumultu fortia moenia

10 molitur, urbes, celsaque culmina

11 cum turribus casura, tristes

12 machina dum jaculatur orbes.

13 Nostro sub axe indignus erat mori,

14 Germana nullis nomina saeculis

15 laturus, indignus scelestam

16 carminibus meruisse vitam.

17 Rhiphaea dignus frigora perpeti,

18 et saxa semper ferre natantia

19 Symplegadum, vel distrahendus

20 Caucaseis scopulis sub Arcto.

21 Aut monte celso trudere Sisyphi

22 saxum relabens impetuosius,

23 aut Sicanis urenda flammis

24 corpora contumulare in aevum.

25 Trajectus essem quam prope plumbea

26 pila furentum, nuper ut agmina

27 Suevorum inarmatus viderem

28 Vindelicis recubare campis.

29 Fatalis olim qui fuerat locus,

30 Varo perempto cum legionibus,

31 Hunnisque torvis, quos cruento

32 Karolus edomuit triumpho.

33 Quam laeta prisco tempore saecula

34 ignava belli, cum neque vulnera

35 norant viri, nec saevus ensis

36 in latere armigero pependit.

37 Tunc nulla stabant moenia machinis

38 oppleta, nec tormenta furentibus

39 molesta, longis explicabant

40 curribus ignivomum foramen.

41 Felix sed agris turba novalibus

42 errabat aptans vimina vitibus,

43 muris nec ullis implicati,

44 pervigiles timuere noctes.

45 Sed praeda postquam mentibus impiis

46 incessit, arces mox sibi condidit,

47 et montium praerupta scandens

48 insidias struit et rapinas.

49 Hinc nostra cernens saecula Juppiter,

50 quod tela tractent jam sua caelica,

51 nostram deus vitam perosus

52 proelia continuata versat.

53 Et bella saevis Martia regibus

54 inspirat, orbem qui rabidum movent,

55 nullamque servant inde sanctam

56 saecula deteriora pacem.

LAUDAT GERMANUM INVENTOREM ARTIS IMPRESSORIAE.

C3_9 v.1 Quid tantis strepitat Graecia laudibus ?

2 Invenisse suis ingeniis canens,

3 qua natura potens lege coerceat

4 caeli fulgida sidera.

60

5 Non est inferior credite Daedalo,

6 aut qui Cecropias protulerat notas,

7 ex Moguntiacis civibus editus

8 nostri gloria nominis.

9 Qui sculpsit solidas aere citus notas,

10 et versis docuit scribere litteris,

11 quo nasci utilius non poterat magis

12 cunctis (credite) saeculis.

13 Jam tandem Italici non poterunt viri

14 Germanos stolida carpere inertia,

15 cum nostris videant crescere ab artibus

16 Romanis secla litteris.

17 Quae tandem Emilio gratia Maximo

18 solvenda est ? Genitus qui patre Caesare,

19 sub quorum imperio crevit et extitit

20 nostris ingenium viris.

IN VITAM DIVI SEBALDI NORNBERGENSIUM PATREM.

C3_10 v.1 Regiae stirpis soboles Sebalde,

2 Norica multum veneratus urbe,

3 da tuam nobis memorare sanctam

4 carmine vitam.

5 Te sacris votis generant parentes,

6 cum diu lecto sterili vacassent,

7 teque suscepto statuere castam

8 ducere vitam.

9 Natus his sanctis puer ergo votis,

10 Galliae claram properas in urbem,

11 artibus sacris animumque cultis

12 moribus ornans.

13 Hauseras sanctas ubi mente leges,

14 patriam doctor rediens in aulam,

15 regiam quaerunt tibi mox venustam

16 jungere sponsam.

17 Ut dies laetis fuerat peracta

18 Nuptiis, virgo pudibunda vultu

19 ducitur celso tibi copulanda

20 candida lecto.

21 Cumque jam clausum fuerat cubile,

22 et quies cunctis foret alta rebus,

23 tu tuae sponsae loqueris pudicae

24 talia verba.

25 Nata de magno mea sponsa rege,

26 non tuum pulchrum violabo corpus,

27 si placet mecum pia vota castae

28 jungere vitae.

29 Annuit virgo tenero pudore.

30 Et deo magnas dedit ore grates,

31 integram servans generosa casto

32 corpore vitam.

33 Ipse mox celsam genitoris aulam

34 Spiritus sancti monitu relinquens,

35 horridas silvas, vacuamque eremum

36 sedulus intras.

37 Et per exesae cava saxa rupis

38 stratus, orabas manibus supinis,

61

39 fervidum solem, Boream, nivesque

40 passus et imbres.

41 Et feras inter medius quiescens,

42 saepe montanis satiatus herbis,

43 hauseras puram liquidis fluentem

44 fontibus undam.

45 His ubi corpus dapibus foveres,

46 mentis in puram tenuatus auram,

47 saepe divinos nitido videbas

48 pectore vultus.

49 Sic tribus lustris tacito peractis,

50 inde Romanam properas ad urbem,

51 qua dei verbum monuit per orbem

52 spargere pastor.

53 Ipse mandatum recipis paternum,

54 et vagus gentes varias pererras,

55 donec immensum peregre venires

56 laetus ad Istrum.

57 Hic ubi cymbis tumidus careret,

58 praebuit tutam pater alme navem

59 pallium, quo tunc fueras pudico

60 corpore tectus.

61 Moxque per vastas nemorum latebras

62 Noricam laetus veniens in urbem,

63 hanc docens sacro monitu profanos

64 linquere cultus.

65 Et deum celso residere caelo

66 praedicas, poenas vitiis daturum,

67 quique virtuti tribuat beatae

68 praemia vitae.

69 Ille de casta genitrice natus

70 corporis mortem tulerat cruentam,

71 tertio Phoebo rediens sepultis

72 victor ab oris.

73 Approbas multis tua verba signis,

74 scripta quae libro reperi fideli,

75 nec minus claris hodie coruscas

76 inclite gestis.

77 Cumque jam longo fueras labore

78 fessus, et sedes meritus beatas

79 te senem nostras deus imperabat

80 linquere terras.

81 Spiritus sanctos ubi liquit artus,

82 mox boves corpus tulerant agrestes,

83 qua tuas sanctas modo personamus

84 carmine laudes.

85 Ergo jam caelo merito locatus,

86 hanc velis urbem mediis arenis

87 conditam, sanctis precibus juvare

88 sedulus oro.

89 Terra fecundo madeat liquore,

90 et salutares habeat calores,

91 spiceam gestans Cereris coronam

92 fenore multo.

93 Spumet et plenis rubicundus uvis

94 Bacchus, et frontes tetricas relaxet,

95 et pecus laetis nemorosa carpet

96 pascua pratis.

62

97 Prosperos servent radiosa cursus

98 astra, nec morbos subitos minentur,

99 paxque per nostras maneat perenni

100 tempore terras.

101 Fata Germanis faveant triumphis,

102 dum petet Turcos gladiis cruentis,

103 principis nostri juvenile robur

104 Maxmiliani.

105 Hinc ubi nostras animas, solutis

106 corporum vinclis, deus evocabit,

107 confer ut tecum capiamus alti

108 gaudia caeli.

109 Haec ubi nobis pater impetrabis

110 ante supremi faciem tonantis,

111 hic tuas semper cumulemus aras

112 thure Sabaeo.

AD SEIPSUM ET SENATUM NORICUM, DUM OCTO SIBI AUREOS PRO HISTORIA SCRIPTA ...

C3_11 v.1 Quid tantum steriles poeta Musas

2 consectaris ? Habens pios labores,

3 dum laudes patrias cupis referre,

4 has ut posteritas frequentet ore,

5 quaeris divitias pio labore.

6 Sit tectum Phrygio caput galero,

7 Baldus, Bartholus aut tibi sequendus,

8 et qui vel medicam fatentur artem,

9 has multis modo censibus salutant

10 reges cum ducibus suis, et urbes.

11 Bis denos mihi Noricus senatus

12 parvi ponderis aureos dicavit,

13 quos missos meritis meis recepi.

14 Nam longa sibi lucubratione

15 descripsi Hercyniae vagos recessus,

16 urbem cum populo, suosque mores,

17 artes, moenia, porticus, et aedes

18 privatas, superisque dedicatas,

19 et quis publicus usus interesset,

20 fontes, et fora, plateas, et hortos,

21 et quae stella suam videret urbem,

22 ad perpendiculum jacens nitorem,

23 hic amnem celeres rotas citantem,

24 quamque arte in varia metalla cudat.

25 Divus quin etiam suus Sebaldus

26 nostris carminibus polo relatu.

27 Pro tanto mihi Noricus labore

28 bis vel frusta decem locavit auri,

29 centum grammatico annuo rotatus,

30 et centum medico, superque centum

31 qui causas fovet inquietiores,

32 et plus vel totidem quibus sub aurem

33 fas est prodere quae gerantur orbe.

34 Germano haud puduit mihi poetae

35 non tantum pretii dedisse velle,

36 quo lychnus mihi fulserit lucernae,

37 nec quo sit mihi calceus repensus.

38 Longo circuitu viderem ut urbem,

63

39 nec juncus calamo notatus atro.

40 O digni lepidis cani poetis,

41 vestris pulvereis pares arenis,

42 quas ventus varias agit per oras.

43 Quae tantum meritis negant colonis,

44 quo siccas poterunt levare fauces,

45 quae tantum accipiunt, nihilque reddunt,

46 natura in bibulis ut est arenis.

47 O digni Latias fovere Musas,

48 et quos posteritas futura dicet

49 dignos laude viros, Apollinisque

50 cultores, veluti refertur olim,

51 auritum caput induens aselli,

52 et chartis mihi posteris canendi.

53 Quis crudum piper et crocum ligatis,

54 vel quas commaculant cacationes,

55 et putent olidae quibus latrinae.

56 I nunc, et cuteas canas volucres,

57 Celtis quo noceat biformis ales.

AD BACCHUM PROSEUTICE IN ADULTEROS VINI.

C3_12 v.1 O, Bacche Phoebi candidior comes,

2 cornuta cingens tempora pampino.

3 Qui vatibus docto liquore

4 ingenium vegetas amoenum.

5 Tu blanda jungis carmina barbito,

6 plectrum pererrant dum celeres manus,

7 et vox canit concinna versu

8 blandiloquis sociata nervis.

9 Tu solus inter caelica numina

10 Jovem professum dum Semele videt,

11 excussus minatura proles

12 insueris femori paterno.

13 Bis inde natus nunc Dionysius,

14 exuta curis pectora mordicis,

15 sanas et aegros ad secundam

16 restituis pater alme vitam.

17 Longo tuorum tempore munerum

18 parcus fuisti, dum nimium gelu

19 vites adussit, vel tumentes

20 grandinibus periere gemmae.

21 Satis perosus nunc es adulteros,

22 qui te venenis conficiunt novis,

23 et noxiis rebus salubrem

24 inficiunt cupidi liquorem.

25 En Rhenus orat te prece supplici,

26 et Moenus alto pinifero cadens,

27 et Necarus vicinus Istro,

28 cum Cocero Tuberoque curvo.

29 Sic Suevus Albis, Salaque Francicum

30 Moenum subintrans, pinifero arduo et

31 qui monte consurgens, et Albi

32 vinifluis sociaris undis.

33 Prosper reflectas cornua collibus

34 vites ut uvis largiter impleas,

35 spumentque plenis vasa proelis,

64

36 cum soliis liquidisque qualis.

37 Sic te perenni voce precabimur,

38 Laudesque dicet Pegaseus chorus,

39 dum barbiton frons lata cantat

40 pampineis redimita sertis.

AD URSULAM THERMAS SECUM PETENTEM.

C3_13 v.1 Ursula cras petemus

2 fervidas thermas, tepidis corporibus medentes,

3 quae haud procul urbe fumant.

4 Quae gerit nomen patre a flumine clara Moeno,

5 hic tibi sacra corpus

6 unda curet, sulfureo quae calefacta flatu

7 exsiliens caverna et

8 fonte, quem caecis scatebris nobilis unda fecit.

9 Sed tua postquam in undis

10 membra fovisti, virides mox repetemus hortos.

11 Hic ubi grata densis

12 umbra crescens arboribus corpora recreabit,

13 gutture quis sonoro

14 concinunt laete volucres mellifluos tenores.

15 Hic dapibus receptis

16 poculis largis hilares carmina concinentes.

17 Oscula dein labellis

18 Ursa figes corporibus per sua vota mixtis.

AD BOOTEM IUVENEM, QUI ANUM EDENTULAM PECUNIARUM AMORE IN UXOREM DUXERAT.

C3_14 v.1 Demiror, tibi cur anus placebat ?

2 Quae centum Priami peregit annos,

3 et quae Nestoreo senescit aevo,

4 cujus tot numeras in ore dentes,

5 cum dulci tibi plauserit cachinno,

6 Infantis vacuo quot ore cernis.

7 Illi dum capiti est soluta vitta,

8 crines candidius nitent pruina.

9 Obliquatque rudes tot ore rugas,

10 quot vel frugiferis colonus agris

11 lyras quadrijugis notat caballis.

12 Sed mammae teretes tibi placebant,

13 et pectus validum, et rotunda membra,

14 siccis aridiora facta lignis,

15 quae carbonibus ustulata cernis.

16 Vel venter tibi pendulus placebat,

17 aequandus tibi centipelli omaso,

18 noctis taedia qui tibi resolvit,

19 amplexuque suo beat pudico.

20 Illi brachia dum tener locabis,

21 blandus basia et inde rapta solvens,

22 te durum ratus es petisse truncum,

23 vel corpus gelido putens sepulcro.

24 Tunc nares cohibe tener patentes,

25 qualem ad putrificas soles cloacas.

26 Sed cunnus placuit pecuniosus,

27 nummatus simul atque praediatus,

65

28 et multis manus anulata gemmis,

29 quae nummos tibi conferet perennes,

30 et sextertia mille collocabit.

31 Laetis dum moritur senex amicis

32 uxor, quae tibi fata comparabit.

33 Hoc stultus juvenis cales ab igne,

34 sub spe mortis habens miser dolores.

35 Annosum superans sed illa cervum,

36 cornicemque avium loquaciorem,

37 te tandem merito obruet sepulcro.

AD SODALITATEM LITTERARIAM RHENANAM UT SECUM EPULUM REDEUNTE PHOEBO

AB CAPRICORNO INSTRUANT.

C3_15 v.1 Intende nervis Calliope novis,

2 oro Latinae carmina tibiae,

3 et quicquid olim mota claro

4 Graia cohors modulata Phoebo est.

5 Qui nunc retorquet vertice fulgido

6 rotam coruscam, noctibus imperans

7 barbam rigentis Capricorni

8 ignivoma feriens lucerna.

9 Idcirco Phoebi grata sodalitas,

10 quam Rhenus altis litoribus fovet,

11 sidus salutemus, vetusti

12 pocula concelebrando Bacchi.

13 Nec mensa largis cum dapibus vacet,

14 sub Africanis qualis erat plagis.

15 Sic nos sacris Phoebi peractis

16 ad citharam facilem canemus.

17 Illustre mundi Phoebe pater caput,

18 cujus recessum singula sentiunt,

19 et cujus adventu recentes

20 parturiunt elementa formas.

21 Adesto doctis te rogo vatibus

22 lucem ferendo, ut carmina posteris

23 annosa scribamus diserti,

24 continuis placitura saeclis.

25 Hinc quae requirit nostra necessitas,

26 victum atque amictum corporis annuas,

27 et stet beato fama cursu,

28 spiritus hos ubi liquit artus.

29 Non linquo tetram Tartareos lacus

30 timere mentem, nec canis Inferus

31 triforme monstrum me movebit,

32 Aeacus aut Rhadamanthus urna.

33 Jejuniorum difficiles dies

34 servet, cucullus quem tetricus gravat,

35 longique murmuris susurro

36 concutiens sua labra vulgo.

37 Mi sed beatum docta sodalitas

38 reddat favorem, scriptaque comprobet,

39 [LACUNE]

40 fortuito ruitura fato.

41 Praeter moventem corpora spiritum,

42 qui clara linquit munera posteris,

43 virtutibus qui praemium dant,

66

44 et vitiis sua probra pangunt.

AD HENRICUM EUTICUM FRANCKFORDENSEM PHYSICUM.

C3_16 v.1 Eutice Franckophora medicus notissimus urbe,

2 per Francos quae condita quondam.

3 Illorum trepidis dum Gallia personat armis,

4 ad Mosam imperium statuentes

5 qua Metis et Treveris nunc surgunt moenibus altis.

6 Imperiumque ferunt modo nostrum.

7 Moribus et lingua nobiscum convenientes,

8 despiciuntque vagos modo Gallos.

9 Sed quid nostrorum refero gesta inclita patrum.

10 Altera cum me cura lacessat.

11 Ut me sollicito releves Henrice dolore,

12 et reddas animum mihi priscum.

13 Qui nostram propter quae infecta est peste puellam

14 curis nunc diris cruciatur.

15 Quis si me relevas, veras tibi Apollinis artes

16 esse simul contendimus omnes.

DE CONVIVIO NEPTUNI ET DILUVIO RHENI, CUIUS ELUVIONE CUM SE ALVEO REDDIDERAT,

PESTIS SECUTA EST, QUAE SIBI PUELLAM ADEMERAT.

C3_17 v.1 Nuper diluvio non solito cornua perdidit,

2 et campos, et agros frugiferos turgidus obruit,

3 involvens tumidis quicquid erat fluctibus obvium

4 Rhenus, nubiferis qui rapido murmure ab Alpibus

5 descendit, nivibus seu liquidis auctus ab imbribus

6 seu Neptunus atrox cornigerum solverat amnium

7 ulvosas scatebras, gramineis fontibus exitum

8 praebens, velivolumque peterent praecipiens fretum

9 Nymphis, et vitream conveniant cernere regiam.

10 Illae mox properant ad patrium nare palatium,

11 undarumque petunt praecipites atria principis,

12 muscosisque suis labra locant garrula fontibus,

13 Austro ut concipiant flante vagis flumina crinibus.

14 Quo possent citius sub thalamos pergere patrios.

15 Si quae delituit pumicibus jam caput extulit,

16 et se ornans speculo membra notat singula concavo,

17 et Phoebum placidis luminibus candida suspicit.

18 Haec scabris residens sub scopulis antra liquentia

19 exit, spumigeris se maculis sed prius abluit,

20 ut tandem aequoreo candidior coplaceat deo.

21 Est quae sub scrupea rupe canens brachia concutit,

22 an pinnae valeant fluctivomis nare sub aestibus,

23 et crudum pelagus sub refluis ferre meatibus.

24 Hinc amnes patriam qui cupiunt cernere regiam,

25 contendunt hilares rurivagis ire liquoribus,

26 Moenus cum Necaro, cumque suis Mosula cornibus,

27 et Naus Bavarae culta secans pinguia Galliae,

28 et qui de riguis Hercyniae vallibus exeunt,

29 hos pluresque alios, ut fuerat plenus, in alveo

30 Rhenus rorifluo succiduos poplite suscipit,

31 et grates peragit de officiis jam sibi cognitis,

32 sicque auctus fluviis ingrediens altior omnibus,

67

33 effectusque suis jam nimium turgidus amnibus,

34 et nec jam trifidus ventisonum latus adit Salum,

35 pontes diripiens, campivagis fluctibus imperans.

36 Armenta et pecudes cum stabulis protinus auferant,

37 et tollant siluis putricavum robora quercuum,

38 lustrantes veteres Hercyniae vallibus incolas,

39 cum villis, trepidos rusticolas et casulas vehant,

40 urbes quin etiam concutiant gurgite confluo.

41 Vidisses subito diluvio corpora naufraga

42 innare, et querulis qui feriant sidera planctibus.

43 Hic nactus patulam dum fluitat naufragus arborem,

44 irati fluvii sic fugiens despicit impetum.

45 Hic feni tumulo dum residet mergitur in Salo,

46 hic raptus misera cum casula navigat, et suam

47 deplorat sobolem, cum fluviis ire rapacibus.

48 Tunc capras et oves cum canibus vociferis suis

49 luctari pavidos conspiceres diluvio vago.

50 Sic dum vorticibus saxifragis ad mare venerant

51 amnes, qui sociis agminibus singula fuderant,

52 mox Rhenum pater ille Oceanus canus et uvidus,

53 vultu squamigero suscipiens laetus in arduum

54 deduxit solium, cum reliquis ipse sedens deis.

55 Mox Tritone jubens litoreum clangere classicum,

56 ut cunctos proceres caerulei gurgitis advocet,

57 Regis fluctivomi divitias qui modo proferant,

58 et gemmas varias, quas hominum cura, periculis,

59 rimosisque petit, cruda legens aequora lintribus.

60 Hinc lautas epulas hospitibus rite locans deis.

61 Quas inter medius jam residens ipse Tridentifer,

62 hortatur tetricam tristitiam frontibus exuant,

63 deinde his alloquitur jam stupidos claustra maris deos

64 quae terrae tacitis visceribus flumina vivitis,

65 seu vos aer alat crassus, habens semina gurgitis,

66 seu caecis latebris unda meis vos generat vadis,

67 vestris subsidiis undifluis nostra potentia

68 fulta est, et trucis hoc imperium me manet aequoris,

69 nunc haurite precor cum dapibus pocula largius,

70 quae fessos relevent et latices fontibus afferant,

71 ut quisquis vitreis dum rediit rura liquoribus

72 fecundet, variis prata rigans culta coloribus,

73 et largus tribuat deriguis pocula fontibus,

74 sic vestris scateant sub specubus flumina scrupeis,

75 et lasciva canat sub calamis nympha tepentibus.

76 Dixit, grandisonis concutiens litora fluctibus,

77 et jam prona dies terrivagis fulserat amnibus,

78 et jam longa fames numinibus pulsa maritimis.

79 Hos dormire suis rex voluit sub penetralibus.

80 Et mox luciflua dum rediit Phoebus in orbita,

81 Rhenus se proprio succiduus reddidit alveo,

82 atque amnes reliqui sub patrium quisque redit specum.

83 Hinc caeli facies discolor, et foeda cadavera,

84 quae passim sub agris tabuerant mersa putrificis,

85 et sordes specuum, scabrigeris quicquid et Alpibus

86 avectum fuit, et cum piceis terra vaporibus,

87 infecit nebulis sole calens aera noxiis.

88 Postquam fluctivagi consenuit gurgitis impetus,

89 atque Algas steriles destituit litoribus suis.

90 Quas cum purpureo prospiceret Phoebus ab aethere,

68

91 arcum cum pharetra et letifera clade tetenderat,

92 et pestem populis Rhenicolis luridus intulit,

93 intentans rigidis ore minax vulnera spiculis,

94 trajecitque meam pestifer, ah, tabe puellulam,

95 cujus busta meis purpureis candida liliis

96 vernant, et placidi hoc jam retinent carmen Apollinis.

97 Hac corpus nitida condiderat Celtis in urnula

98 Ursellae, aethereae quae Veneris vivit "Akolouthe".

AD MUSAM SUAM, DUM EPISCOPUM VORMACIENSEM HOSPITIO RECIPERET.

C3_18 v.1 Age nostris properes o dea tectis

2 venit hospes mihi enim Vangionum prae-

3 sul, et omnem nitidus protrahet ad carmina noctem.

4 Tua tersis facies stet rogo libris.

5 Nitidam quis valeat cernere frontem,

6 tibi qualis memoratur Pegasea fore in unda,

7 tibi mixtum Latiis Argolicum ple-

8 ctra melos cum fidibus docta reponunt.

9 Et utroque in studio es doctior o candide praesul.

10 Mea crasso resonant carmina filo,

11 dea quae si liquida merseris unda,

12 placiturum tribuent forte sibi nectaris haustum.

AD IOANNEM MELBERIUM BAMBERGENSEM PHILOSOPHUM, DE OMNINODA MAGIA.

C3_19 v.1 Jane Bamberga genitus vetusta,

2 quae fuit quondam ambitiosa sedes

3 Caesarum, Regnesus ubi subintrat

4 gurgite Moenum.

5 Villa praeclaris steterat colonis,

6 olim et hanc Romae dominus potentis

7 Caesar Henricus coluit, levavit,

8 nobilitavit.

9 Hic tibi priscis atavis relictus

10 cum foco fundus patrius nitescit,

11 epulas laetas ubi saepe tecum

12 poclaque sumpsi.

13 Inter has quaeris, magici labores

14 an queant nostros animos movere, et

15 corporum formas variis figuris

16 vertere, et artus ?

17 Quid sacer, poscis, valeat character ?

18 Ensibus vulnus ligat ut cruentis,

19 quosque mox verbis numerisque solvit

20 doctior alter.

21 Hinc rogas, scriptae an valeant figurae

22 mentibus nostris timide imperare ?

23 Quodque sub nostras veniat vocatus

24 spiritus auras ?

25 Caelicus possit radius quid ? Affers,

26 mixtio rerum quid et inferarum ?

27 Quodque quis nulli pateat, sed invi-

28 sibilis erret.

29 Doctus exemplis mihi docta formas

30 verba, secretis tibi scripta libris,

69

31 maxima accedit tibi rusticorum

32 fama virorum.

33 Qui ferunt lactis sibi adesse fures,

34 quaeque conceptam Venerem retentent,

35 et ferant morbos, resecentque caris

36 membra maritis.

37 Certus occultas jacit hic sagittas,

38 et ferit quicquid cupiet, per auras

39 haec volat capro, fugiens rapaci in

40 aera lapsu.

41 Haec vagos amnes placie moratur,

42 et minax fulmen Jovis imprecatur.

43 Ille crystallo videt omne quicquid

44 gesserit orbis.

45 Haec mihi multo memoras lepore

46 Jane, qui fulvis operam metallis

47 ponis, ut fictum tibi praestet aurum At-

48 lantide natus.

49 His fidem cunctis ego trado verbis.

50 dum mihi visu dederis fideli,

51 neve praestringas prius oro vano

52 lumina fuco.

AD GEORGIUM HEREBARDUM CIVEM AUGUSTENSEM PHILOSOPHUM.

C3_20 v.1 Augusta Lici condita margine,

2 claris abundans inclita civibus.

3 Quos inter omnes o Georgi

4 candidiore toga nitescis,

5 velut serenus lumine Juppiter

6 praecellit alto cardine sidera,

7 et sicut Europaea vincit

8 omnia Danubius fluenta.

9 Qui bina sorbens hic vaga flumina,

10 Cynthum palustrem cum Veneta vago,

11 de Vandalis qui dictus olim

12 Vinda, locant ubi castra ripis.

13 Tu prisca volvis docte poemata,

14 narrans quid altis carminibus latet,

15 Lucretianus totus, atque

16 Manilius studiosus astris,

17 jam Liviana nota volumina,

18 et Pliniani quid memorent libri,

19 quae vel Plato divinus altis

20 condiderit monumenta libris.

21 Rerum latentes pectore nobili

22 causas revolvis climata dividis,

23 caelique zonas, quas rotundam

24 cernimus insinuare sphaeram.

25 Tui poetae sis memor, ultimum

26 qui jam subibit cardinis angulum,

27 ut monstra pingat, quae gelatis

28 Terra tenet glacialis undis.

70

AD VILHELMUM MOMMERLOCHUM CIVEM COLONIENSEM ET PHILOSOPHUM.

C3_21 v.1 Vilhelme Agrippae moenibus editus,

2 per prisca nobis stemmata cognitus,

3 Romana quae quondam tuae urbis

4 gloria contulerat colonis.

5 In urbe tecum hac condidici vagas

6 inferre fraudes per "Sullogistikos"

7 nexus, quod et contentioso

8 tradiderat dialexis ore.

9 Primaeva tecum hac prendideram sacros

10 libros sophiae, tunc mihi cognitum

11 Albertus, et quid Thomas alti

12 in physicis docuere rebus.

13 Nemo hic Latinam grammaticam docet,

14 nec expolitis rhetoribus studet,

15 mathesis ignota est, figuris

16 quidque sacris numeris recludit.

17 Nemo hic per axem candida sidera

18 inquirit, aut quae cardinibus vagis

19 moventur, aut quid doctus alta

20 contineat Ptolemaeus arte.

21 Ridentur illic docta poemata,

22 Maronianos et Ciceronios

23 libros verentur, tanquam Apella

24 carne timet stomacho suilla.

25 Hos inter unus tu nitidus sedes,

26 mathesin alto pectore comprobans,

27 et quod vetustas diligenti

28 posteritatis amore scripsit.

AD HARTMANNUM DE EPTINGEN SENIOREM ECCLESIAE AUGUSTIORIS BASILIENSIS.

C3_22 v.1 Hartmanne priscis nobilibus satus,

2 Eptinga qua se celsa sub aethera

3 attollit, et nascentis ortum

4 prospicit ambitiosa Rheni.

5 Hac arte natum Gallia suscipit,

6 ut disciplinas ingenuas tibi

7 daretque et artes, quas Sequanae

8 Parisii tribuunt ad undas.

9 Edoctus illic mox Basileia

10 urbs te recepit, quae modo praemia

11 tui laboris fert honesta,

12 perpetuos tibi dando census.

13 Hac urbe doctis semper eras viris

14 hospes serenus, quicquid habes tuis

15 in aedibus, totum hoc reponens

16 ingeniis pater alme honestis.

17 Nulli per orbem quam mihi notior,

18 quam magnum amorem vatibus omnibus

19 praestes, paterna adfectione,

20 muneribusque tuis honorans.

21 Quamvis gravatis insidet artubus

22 podagra, magnis membra doloribus

23 vexans, tamen numquam beatae

24 desereris studio sophiae.

71

25 Tecum diebus pluribus aegeram,

26 excelsa tecum sidera colligens,

27 et quicquid altrix terra nutrit

28 per maria, et fluvios, et arva,

29 quot stent per orbem lucida sidera,

30 quae magnitudo prima, vel altera,

31 et ordines, quot deinde stellis

32 qui rutilant radio minori,

33 quot terra narras continet aequora,

34 et insulis quis circuitus vagis,

35 dimensiones circulorum

36 cosmographus retines disertus.

37 Quapropter omnis docta sodalitas,

38 Rhenum rapacem quae modo possidet,

39 te laudibus multis adornat,

40 perpetuos tibi dans honores.

AD BERNHARDUM VALERUM BARBATUM, MATHEMATICUM, ASTRONOMUM, ET PHILOSOPHUM.

C3_23 v.1 Bernharde, claras dum meditor tuas

2 laudes futuris dicere saeculis,

3 mox offerebat se poetae

4 Calliope modulata plectro.

5 Quod magna nostrae gloria patriae,

6 sublimiori qui ingenio viges,

7 ut alter Euclides figuris,

8 sis numeris Ptolomaeus alter,

9 alterque Janus regius enitens

10 quem mons creavit, cujus et omnia

11 relicta post suprema fata

12 tradita sunt tibi jure sancto.

13 Graece et Latine scripta volumina,

14 et organorum maxima copia,

15 servare quae monstrant corusca

16 sidera legibus irrepertis,

17 quae magnitudo, quis locus et situs.

18 Distantiae quae, verus et ambitus,

19 et altitudo, quisve certus

20 omnibus assit in orbe motus.

21 Tu Graeca calles, et nitidus legis

22 interpretaris rara volumina

23 matheseos, quae nemo vidit

24 in Latiam resoluta linguam.

25 O quanta nostris gloria saeculis,

26 Germana quantum et terra superbior

27 erit, tuos cernens labores,

28 perpetui tibi causa honoris.

29 Te tota noscit nostra Alemannia,

30 miratur, et te tollit ad aethera,

31 Vormaciensis praesul omni

32 te studio colit atque honorat.

33 Feras quieto pectore conjugem

34 vel morte ademptam, consilio deum,

35 ut mente nunc doctae sophiae

36 liberiore vacare posses.

37 Nam rara libris cura, ubi femina

38 quieta turbat tecta philosophi,

72

39 diesque noctes cor mariti

40 per stimulos agitans acerbos.

AD IOANNEM REUCHlIN SEU CAPNION, TRIUM LINGUARUM INTERPRETEM, ET PHILOSOPHUM.

C3_24 v.1 Capnion nostrae decus omne terrae,

2 Vistula Eois cui limes oris,

3 Noricum et cujus latus explicavit

4 Ister et Alpes.

5 Balticus dictus sinus a latratu,

6 clauserat nostrum glacialis orbem,

7 finit occasum rapidus gelato

8 flumine Rhenus.

9 Saepe ibi tecum (memini) Latinae

10 quicquid et Graiae recinunt Camenae,

11 legifer quicquid tulit, et sacro vo-

12 lumine Moses,

13 volvimus, magnus pater et parens es,

14 qui tribus linguis super eruditus,

15 nec mihi in toto similis tibi umquam

16 cognitus orbe est.

17 Te Tubingensis veneratur ultro,

18 et colit multo Basilea honore,

19 teque mirantur tua qui diserta

20 scripta revolvunt.

21 Culta quae priscum redolent leporem,

22 sive Romanas, vel Athenienses,

23 seu Palaestinas tua docta fundunt

24 pectora voces.

25 Tu librum de mirifico relatu

26 edidisti, omnem memorans sophiam,

27 quicquid invenit Latialis, Argus,

28 et quid Hebraeus.

29 Comicas fraudes copiose scribis,

30 et sonas doctus Tragicum coturnum,

31 primus et nostras celeres iambos

32 ducis in oras.

33 Inde per Rheni celebratus urbes

34 te colit praesul, refovens sodales,

35 et meis cunctum lyricis habebis

36 nomen in aevum.

AD UDALRICUM ZASIUM, FRIBURGENSIUM CANCELLARIUM.

C3_25 v.1 Zasi Friburgi non minimum decus,

2 qua laeta surgit Priscia collibus,

3 qui vite amicti, nec remotam

4 Hercyniam speculantur atram.

5 Bacenis illic dicta prioribus,

6 Silvae sed atrae nomen habens modo,

7 qua Necari fontes et Istri

8 perspicuis oriuntur undis.

9 Urbem beatam hanc sed modo possidet

10 Maxmillianus, gloria principum

11 Germaniae, et quotquot renato

12 cernit in occiduo orbe Phoebus.

73

13 Hic jura nobis optima proferet,

14 leges reformans, et veterum bonos

15 mores, reducet cum severo et

16 omnia pacificabit ore.

17 Pravis sacerdotum obviet artibus,

18 et sacra sanctis moribus induet,

19 Romamque purgabit, vetustum

20 saecula dum redient in aurum.

21 Annus vocabit nunc jubilus virum

22 mutare suetus saecula moribus,

23 et gloriam Germana tellus

24 qua sit adhuc aditura major.

25 Te Phoebus alto pectore possidet,

26 qui culta profers carmina barbito,

27 et vatibus cunctis amicus,

28 quos rigat amne strepente Rhenus.

DE ANTIQUITATE TREVERIS, AD CIVES.

C3_26 v.1 O quanta vestris moenibus inclitis

2 oblitterata est gloria principum,

3 viri Treverenses, Mosellae

4 qui gelidum bibitis liquorem.

5 Romam videbar cernere corrutam,

6 rursus ruina dum feror impiger

7 per porticus, portas et aulas,

8 perque palatia prisca regum.

9 Passim per agros quae modo concidunt,

10 feruntque celsis culminibus suis,

11 tolisque summis atriorum,

12 arboreos frutices et herbas.

13 Idola divum vidimus inclita

14 inscripta sacris sub titulis suis,

15 in plateis, heu, nullo honore

16 marmoreis recubare saxis.

17 Sepulcra Graecis vidi epitaphiis,

18 inscripta busta et stare sub hortulis,

19 et manibus sacrata functis,

20 urna suprema reperta in agro est.

21 Avara quid non tempora devorant,

22 tulere metas Herculis aeneas,

23 nos nostraque involvunt ruinis,

24 perpetuo rapiente caelo.

AD THEODORICUM GRESMUNDUM CAUCUM, VELCATTUM, HOSPITEM SUUM MOGUNDINUM.

C3_27 v.1 Cum virus rapuit letiferum Ursulam,

2 quae me blanda suis torserat ignibus,

3 et me vafra coegit

4 versus scribere lubricos.

5 Castis carminibus sum modo deditus,

6 caris nostra ferens dona sodalibus.

7 Quos inter mihi noto et

8 docto pectore cognitus,

9 Caucorum genitus stirpe veterrima

10 Gresmunde, Obnobii particula Alpium,

74

11 qua se montibus altis

12 trans Rhenum fluvium erigit.

13 Qui multis gelidi fluminibus scatent,

14 et te Rhene patrem largiter imbuunt

15 Menus Lipia rura,

16 et Lona invida vitibus.

17 Sed Gresmunde probans munera Bacchica,

18 fugisti rigidas has patriae plagas,

19 et te cultus in urbem

20 confers docte Moguntiam.

21 Ad Rhenum fluvium nulla feracior

22 urbs est, tam placidis candida moribus,

23 et quae dona Lyaei

24 largo munere proferat.

25 Quae tecum (memini) saepe resumpsimus,

26 dum se stella poli verteret axibus,

27 ad somnumque vocaret

28 gallus tempora dividens.

29 Tu cunctas animo pelle molestias,

30 et frontis nebulas, fata dies ferunt

31 quae labentibus annis

32 nos ditis statuunt domo.

33 Nullo qua capies pocula cymbio,

34 quae Rheni ad fluvium nata, sed horridus

35 Charon ducet ad undas

36 Lethaei fluvii invidas.

37 Tunc uxor capiet cunctaque liberi,

38 quae multis tibi sunt parta laboribus,

39 heredemque videbis

40 ingrato fore pectore.

AD IOANNEM TRITEMIUM DRUIDAM, ABBATEM IN SPANHAIM.

C3_28 v.1 Majore flatu tendite tibias

2 dulces Camenae, quae canitis viros

3 aeternitatis vestrae amantes,

4 quique per ingenuos labores

5 vestros libellos pulvereo situ

6 tectos, adornant muneribus novis,

7 et sedibus donant amoenis,

8 ut supera foveantur aura.

9 Talis Mosellae natus ad uvidas

10 ripas canendus Tritemius meus,

11 quem fontibus vestris rigatum,

12 muneribus variis beastis.

13 Tres ille linguas ingenuus sonat,

14 Graiam et Latinam, deinde veterrimam,

15 et quicquid arcanum vetustis

16 carmina concinuere libris.

17 Primus vetustis moribus in sacris

18 respondet hic, quo flumina personant

19 Rheni et Mosellae, quoque noster

20 Oceanus furit inquietus.

21 Hic liberalis "Koinobion" suum

22 restaurat, ornans omne latus sacrum

23 cum versibus Graecis, Latinis,

24 cum Solymis pariter figuris.

75

25 Hic hospitalis, grata sodalibus

26 cum fronte laeta munera dividit,

27 Bacchum calentem, cumque salsis

28 divitiis Maris, et quietas

29 suas per undas quas poterit dapes

30 habere, largis praeparat epulis.

31 Nam carnibus vesci ipse prisco

32 more Pythagoreo retractat.

33 Caules virentes, atque olerum comas,

34 leguminosis sanior epulis,

35 cum lacte et ovis sumit, unde

36 ille famem relevet diurnam.

37 Nostris vetustis iste parentibus

38 cibus placebat, dum piper et crocus

39 nullus fuit per tecta nostra,

40 nec medicus peregrina coxit

41 crudae podagrae et semina febribus.

42 Quae nunc molestant corpora morbida,

43 dum scorta per noctes diesque,

44 atque gulam sequimur nocentem.

45 Io Io me quo rapis Euhie,

46 non sunt canenda hic carmina turpium,

47 sed laudibus summis colendus

48 Tritemius, decus omne nostrum.

49 Oris modesti est, vita modestior,

50 vinique parcus, sed reliquos movens

51 ut liberali fronte mentes

52 exhilarare velint Lyaeo.

53 Cibos dein inter Graia volumina

54 profert, Hebraea et scripta manu sua,

55 et quicquid a Gallis in oras

56 Teutonicas Druidae intulere.

57 Narrat vetustas Orphea Thracium,

58 Amphionemque, et percelebrem Linum

59 urbes lyra struxisse Graias,

60 atque hominum sociasse coetus.

61 Illi per altos sic nemorum specus,

62 vastasque silvas Hercyniae vagi,

63 silvestre vulgus convocarunt,

64 et placidis docuere verbis,

65 terras arare, et sub luteas casas

66 culmis retectas ire jugaliter,

67 antrisque despectis pudicae

68 pergere conjugis ad cubile.

69 Hinc cura prolis cum pecore addita est,

70 et quae sub arvis effera vixerant,

71 mansuetiorem disciplinam

72 compositis didicere villis.

73 Annosa quercus tunc fuerant sacrae

74 aedes deorum, sub quibus annuum

75 solvere votum, dedicatis

76 numina dum coluere lucis.

77 Prudentiores tempora fecerant

78 urbes, et altis oppida moenibus

79 struxere, quae sacris deorum

80 cultibus et caerimoniarum

81 coepere pulchris condere legibus.

82 Sic nostra crevit pars Alemannica,

76

83 ut Italis et Gallicanis

84 ingeniis modo par resurgat.

85 Dum cultiores tu modo litteras

86 infersque priscis carmina saeculis

87 aequanda, quae praesul disertus

88 Vangionum probat et reponit.

89 Aetate nostra vos duo lumina,

90 et litterarum maxima gloria

91 fulsistis, hinc vobis perennem

92 carmina cuncta dabunt honorem.

CONRADI CELTIS GERMANI POETAE LAUREATI

LIBER QUARTUS CARMINUM.

AD SENECTUTEM SUAM.

C4_1 v.1 Jam mihi tristis hiems Boreasque rigentibus procellis,

2 incana menta sparserant pruinis.

3 Et modo testa mihi glabrescit perditis capillis,

4 squalent ut arbores comis solutis.

5 Quas Capricornus atrox et aquarius algido rigore

6 denudat, et suo spoliat decore.

7 Quae tamen ad verni reparantur sideris calores,

8 dum cuncta lubricus reducit annus.

9 Sollicitatque suis stimulis Venus incitata ab astris,

10 ut prole terras impleat renata.

11 Ast ubi pigra semel nostris venit artubus senectus

12 et mors supremo nos locat feretro.

13 Imperiosa trahit Proserpina sub suum cubile,

14 quod ferreis cum vectibus seravit.

15 Et reduci negat ire via, nos alligans sopore

16 quo nullus excitabitur sepultus.

17 Sit quamvis Rheni dominus, vel Vistulae colonus,

18 Istri vel Arctoi sinus tyrannus.

AD MATTHEUM LANGUM, SACRAE IMPERIALIS CAMERAE SECRETARIUM, ET COLLEGII ...

C4_2 v.1 Matthee cunctis candide posteris

2 legendus, aures si dederis mihi,

3 utrumque nostrum quo perennis

4 gloria perpetuos manebit.

5 Jam tota nostris nota laboribus,

6 et scripta libris patria Teutonum.

7 Haec litoralis si sub Arcto

8 visa mihi fuerit poetae,

9 mores et urbes cum populis suis,

10 silvae patentes, frigus in Arcticum,

11 montes, paludes, stagna, campi,

12 flumina sunt memorata nobis.

77

13 Gentesque Rhenus quas vagus irrigat,

14 Istrumque magnum quae modo possident,

15 et Vistula, ac Arctous Albis,

16 Teutoniam mediam pererrans.

17 Fortis juventus haec mea protulit,

18 quae nunc tepescit, membraque viribus

19 exhausta sunt, aetasque nostra

20 jam medio stetit axe caeli.

21 Restat sub Arcton cernere Tethyos

22 rigentis undas, litora et insulas,

23 natura qua finem gelato

24 fecerat imperiosa caelo.

25 Opus patrono est huic mihi maximo,

26 hanc consequamur quo modo gloriam,

27 ut latitudo, longitudo, et

28 Teutonicis habeatur oris.

29 Hinc regis aures sollicitus petes,

30 ut ille nostris aera laboribus

31 condonet, aut commendet illis

32 regibus, quos habet alter orbis.

33 Bacchus columnas litore in Indico

34 solis sub ortum constituit, vagus

35 secutus Alcides, ad aequor

36 occiduum posuitque Gades.

37 Fortisque Ulysses sic medii culit

38 maris furores, saxaque naufraga

39 virtute vicerat, perennem

40 carminibus meritus favorem.

41 Sic congelatae nos ubi terminos

42 terrae Remensi maxima posteris,

43 mox signa ponemus per orbem

44 perpetuis memoranda libris.

45 Per multa nemo saecula noscitur,

46 ni multa tentet ferre pericula,

47 et casibus duris volutus,

48 ad patrios redeat penates.

49 Opes, honores, ambitio impotens

50 multos peractis funeribus manent,

51 virtute quae vera parantur,

52 perpetuas statuunt columnas.

53 Dum docta vates carmina Teutoni

54 tibi reponent, teque suum canent

55 collegio erecto patronum,

56 Pieridum et venerandum amicum.

DE ENAVIGATIONE CODONI SINUS.

C4_3 v.1 Musae Pierides, quo ferimur freto ?

2 An mersos iterum poscimus inferos,

3 umbrarumque ducis regna silentia ?

4 Fines orbis an alteros ?

5 Quo quo Phoebe ruis ? Quo vaga lumina,

6 ferventemque globum mergis ? An omnia

7 confusis iterum sidera legibus

8 antiquum repetent chaos ?

9 Densantur tenebris aequora tristibus,

10 et nox crassa ruit nigrior omnibus,

78

11 quae somnos faciles, et requiem brevem

12 fessis luminibus negat,

13 velata celeres arbore currimus,

14 insurgitque sonans aura rudentibus,

15 et jam plena volant lintea spiritu,

16 quae navem volucrem vehant.

17 Nunc fluctu tumido sidera tangimus,

18 vastos mox humiles mergimur in specus,

19 an Neptune potes ferre tot impetus ?

20 Mersa et Nereidum cohors ?

21 Excelso fugiunt cardine sidera,

22 nec deprensa micant luminibus vagis,

23 a tergo geminas linquimus Arcades,

24 teque Anguem pede lubrico.

25 Post tergum Herculeos conspicimus toros,

26 Perseumque sua conjuge proximum,

27 et collo Aeniochum qui gerit haedulos,

28 Cepheique senis caput.

29 It devexa ratis vix remeabilis,

30 qua concreta carent aequora fluctibus,

31 et tellus rigidis maesta aquilonibus

32 silvas explicat invias.

33 Latratu sequitur marmoreus canis,

34 et rictu retinet robora pendulo,

35 Delphinusque volans explicat ubera, in-

36 flexus terga rigentia.

37 Quam praeceps hominum cura furentium,

38 quae cogit rapidis aestibus invium

39 praesultare fretum, monstraque tristia

40 pictis cernere navibus.

41 Non aurum in Scythico linquitur aequore

42 intactum, volucres sed volitant rates,

43 qua stat perpetuis unda rigoribus,

44 et pigro premitur gelu,

45 quo tandem poterit fine quiescere

46 auri cura nocens ? Si rapidum mare,

47 tempestasque vorax, saxaque naufraga,

48 immunes veherent trabes.

49 Quid tam praecipiti nave sub inferos

50 audax turba ruis ? Non fuerat satis

51 quod vos terra voret non satiabilis ?

52 Fatum quaeritis alterum ?

53 Audaces nimium Tartara poscitis,

54 umbrarumque domos irremeabiles,

55 qua vos plena vehant carbasa squalidi

56 rectoris stygii lacus.

57 Sed me si quis adhuc corpore frigido,

58 et membris tremulis imperitat vigor,

59 hac me nocte vehet barbara Cimbricum

60 ducens per Codanum sinum.

DE LAPPONIBUS SILVESTRIBUS, ET SITU LIVONIAE.

C4_4 v.1 Musa num tantum tacuisse monstrum

2 te pudet ? Nullum modulata carmen ?

3 Et mihi blando (memini) solebas

4 ludere versu.

79

5 An tibi Phoebum, viridemque Cynthum,

6 et nemus gratum fidibus sororum,

7 eximit sacrae Cereri dicatus

8 frigidus humor ?

9 Quem bibit nullo satiata potu

10 gens sub Arctois temulenta terris,

11 legibus diris sua dans ad aequas

12 pocula lances.

13 Vel furens densis Boreas pruinis

14 plectra concussit, sua flabra jactans,

15 inde per Veltas, Venedesque crudos

16 murmura spargens.

17 Qua maris fertur trifidus sub undas

18 Vistulae gurges. Tanarusque praeceps,

19 et Menus vastis sinibus receptus

20 exoneratur.

21 Inter extremos ea terra tractus

22 orbis, algentes speculatur Arctos.

23 Nulla qua caeli facies, nec ulla

24 sidera vernant.

25 Sed stat immoto polus altus axe,

26 noxque sub longis agitur tenebris,

27 dum petit torvum breviore Phoebus

28 limite Caprum.

29 Tristior canis nivibus rigescens,

30 terra non Austros Zephyrosve sentit,

31 nubibus largis jacit, aut tepentes

32 Juppiter imbres.

33 Cerneres nullis habitare tectis

34 vulgus incomptum gelidis sub oris.

35 Quae fero ritu, specubus rigentes

36 protegit artus.

37 Vidimus tectum corio bovino

38 corpus, et ramis salicis recinctum,

39 corticis duri rigidasque tectas

40 subere plantas.

41 Ibat intonsis rigidus capillis,

42 squalido vultu, et fruticante barba,

43 et genis macris cava subsedebant

44 lumina frontis.

45 Cum vocaretur fugiebat hirto

46 ore congressus, potuit nec ulla

47 voce tardari fugiens sub altae

48 devia silvae.

49 Tertium Phoebus reparavit ortum,

50 dum vagi silva vehimur silenti,

51 non avis nostros oculos morata est,

52 nec fera visa est.

53 Pellibus molles habitant Sabelli,

54 Hermulus candens, nitidusque Madrus,

55 quas parens rerum glaciosa contra

56 sidera vestit.

57 Hos vagum vulgus sequitur nivosis

58 saltibus, cruda stomachos foventque

59 carne, quas nullus focus expiavit,

60 flamma nec ussit.

61 Nemo ibi Baccho calet, aut nocenti

62 defluit luxu, nec honore quisquam

80

63 turget, armato duce nemo quaerit

64 caedibus aurum.

65 Non ibi magno vocat aere vulgum

66 vas, neque in templis tuba constrepenti

67 personat buxo, revomunt nec ullos

68 organa ventos.

69 Non ibi juris temerat peritus

70 civicas causas, medicus nec atros

71 exigit nummos, populum nec urget

72 vertice rasus.

73 Vivitur nummo sine jurgioso,

74 qui fuit multis mala causa mortis,

75 excitans lites, gladios, et enses,

76 fraudis et artes.

77 Quam foret felix hominum propago,

78 si foret tali moderata lege.

79 Sed volant nullo retinente freno

80 crimina mundo.

AD PHOEBUM, UT GERMANIAM PETAT.

C4_5 v.1 Phoebe qui blandae citharae repertor,

2 linque delectos Helicona, Pindum et,

3 ac veni in nostras vocitatus oras

4 carmine grato.

5 Cernis ut laetae properent Camenae,

6 et canant dulces gelido sub axe.

7 Tu veni incultam fidibus canoris

8 visere terram.

9 Barbarus quem olim genuit, vel acer,

10 vel parens hirtus, Latii leporis

11 nescius, nunc sic duce te docendus

12 dicere carmen.

13 Orpheus qualis cecinit Pelasgis,

14 quem ferae atroces, agilesque cervi,

15 arboresque altae, nemorum secutae

16 plectra moventem.

17 Tu celer vastum poteras per aequor

18 laetus a Graecis Latium videre,

19 invehens Musas, voluisti gratas

20 pandere et artes.

21 Sic velis nostras rogitamus oras

22 Italas ceu quondam aditare terras,

23 barbarus sermo fugiatque, ut atrum

24 subruat omne.

AD AUGUSTINUM OLOMUNCIUM, DUM APUD PUELLAM CONSENESCERET.

C4_6 v.1 Divos in reditum tui

2 jamdudum celeres prospero numine

3 votis imprecor omnibus,

4 ne caelo residens Juppiter aureo,

5 diro fulmine saeviat.

6 Neu multa quatiat grandine semitas,

7 neu laetum modo solibus

8 involvens tenebris praeripiat diem,

81

9 immensasque vias tibi

10 et calles faciens irremeabiles.

11 Sed tu nec tonitrus times,

12 nec vastum metuis Pallados aegida,

13 nec Martis rigidos equos.

14 Quamquam sanguineo pulvere ferveant,

15 contemptor superum cave,

16 ne fortuna vagis passibus ingruat.

17 Nemo tutus enim diu

18 mortalis superos temnere praevalet.

19 Nam non ira Jovis trucis,

20 non Mars horridior, non alius deum

21 celsum perdidit Ilion,

22 et regis Priami Pergama subruit.

23 Sed quae sidere pulchrior

24 inviso Paridis judicio jacet.

25 Heu pastor temerarie,

26 jam molli penitus pectore saucius,

27 externaque calens face,

28 reddes te placidis oro sodalibus.

29 Quorsum tam impatiens Venus ?

30 [LACUNE ?]

AD PHOEBUM CANICULARI TEMPORE.

C4_7 v.1 Parcius tandem radiis coruscis

2 exseras vultum, nitidis reconde et

3 solibus flammas modo saevientes

4 aethere ab alto.

5 Finditur dudum nimio calore

6 sicca terrarum facies renidens,

7 et petens imbrem, tenuique torpent

8 flumine fontes.

9 Namque vesani sitiens Leonis

10 sidus exortum est, Procyonque fervens,

11 morbidos menses, et amica leto

12 tempora praestant.

13 Uritur multo calefactus igne

14 aeris tractus, vaga conquierunt

15 flabra ventorum, tacuere surda

16 murmura ponti.

17 Arva jam squalent, sitit ager undas,

18 Bacchus exustis coquitur sub uvis,

19 dum tenet nimbos Aquilone clauso

20 Juppiter atros.

21 Quis mihi latos Scythiae rigentis

22 porriget campos ? Ubi frigus altum

23 torpet, et strictis glacies moratur

24 flumina ripis.

25 Vel quis algentem nivibusque et auris

26 uvidum Rhenum mihi jam bibendum,

27 vel nives Hebri dabit ? Aut gelatas

28 ponit in Alpes ?

29 Barbaras labens Tanais per oras

30 vix meos aestus, rapidos et ignes,

31 atque flammantem nimium calorem ex-

32 stinguere posset.

82

33 Frigidas vel me placidae Camenae

34 ducite hinc grati nemoris sub umbras,

35 quo lyra insultat, choreasque ducit

36 pulcher Apollo.

37 Hic ego silvis fruiturus altis,

38 deprecor Musae, date Pegaseis

39 ungulis ruptis latices, et ora

40 tingite fonte.

AD LOCUM SUAE NATIVITATIS.

C4_8 v.1 Bacchicos inter generatus olim et

2 Francicos colles, ubi Moenus altis

3 flectitur ripis, et aprica silvis

4 culmina vestit.

5 Hic ego Bacchum, nitidam et Minervam

6 barbito molli cecini frequenter,

7 vallibus dulcis mihi voce ubi re-

8 sponderat echo.

9 Plurimum refert ubi quis in auras

10 tendat, et quali genitore natus,

11 quisque praeceptor sua suculenta

12 pectora formet.

13 Circulus vitae mihi quartus instat,

14 octoque exegit mihi lustra tempus,

15 et petit praeceps mea vita stantes

16 litore Gades.

17 Qualiter Panno volitante curru

18 fertur impraeceps trijugis equabus,

19 sic volans acto mea vita cursu

20 fertur ad Orcum.

AD MERCURIUM, UT SE PLACIDE VITA FUNCTUM AD CAMPOS ELYSIOS DUCAT...

C4_9 v.1 Nostrum evolantem corpore spiritum

2 virum et deorum nuntius aliger,

3 duc duc rogo per ditis aulam,

4 Elysiis statuens sub arvis.

5 Quo turba vatum carminibus vacat.

6 Hic bella cantat magnifica tuba,

7 alter gemit dulces amores,

8 hic lyricas modulatur odas.

9 Simul migrantes ingredimur specum,

10 qua se relaxant atria Tartari.

11 Hoc praeferas funale, opacas

12 intrepidi ut penetremus oras.

13 Barba rigescens dum petitur senex,

14 qui plena conto cymbia transvehit.

15 Huic oro des naulum, poetam

16 sistat ut ulteriore ripa.

17 Nam nulla mecum est sumpta pecunia,

18 migrans reliqui nil nisi carmina,

19 nudus sub orbem matre fusus,

20 nudus in has venio tenebras.

21 Flavente ramo hinc guttura Cerberi

22 compesce, monstra et quae foribus cubant,

23 ad regis aulam quae severam

83

24 excubias faciunt perennes.

25 Regem datum est dum comminus aspici,

26 et sceptra raptae fulgida conjugis,

27 et judices tres ore torvos,

28 cum furiis colubris recinctis.

29 Tu blanda regi verba dabis rogo,

30 labem peracti si fero criminis,

31 ut leniter purgetur omne

32 quicquid in has tulimus tenebras.

33 Purgata postquam est umbra volatilis,

34 non me sub atri fluminis alveum

35 sistas, ubi umbrae mille ad auras

36 aethereas cupiunt reverti,

37 rursusque notis corporibus frui,

38 cassaeque vitae ferre pericula,

39 atque artibus jam consuetis

40 incipere, et renovare formam.

41 Sed (candidato quod melius mihi est)

42 duc me ad superni culmina principis,

43 quis Juppiter cum diis beatus

44 nectare et ambrosia levatur.

45 Beatus illic saecula ut exigam,

46 cunctis supremus dum adveniat honos,

47 malos sub aeternos caminos,

48 atque bonos statuens Olympo.

AD BLASIUM HOELTZEL, CAESARIS MAXIMILIANI SCRIBAM, ET AURICULARIUM...

C4_10 v.1 Blasi Romuleis beate musis,

2 omnes quem celebrant sacri poetae

3 Germani, Latii, Boemi, Britanni,

4 et quos Gallia Beticae vel ora

5 doctos educat Herculis ad undas.

6 Patronus quibus omnibus videris,

7 cunctis officium tuum offerendo.

8 Dum stas Caesaris ante cultus ora,

9 rem gratam facies tuo poetae,

10 olim Celtica quem creavit ora,

11 si centum numeres mihi ducatos,

12 quos Caesar mihi largiter dicavit.

13 Sic nostris venerabile in libellis

14 nomen perpetuum feres sub aevum

84