41
Miskitu Indianka Bila kat Lakan sa Lih Mairin Kati Mani: Kakauhka wal pura matawalsip pura kum Trida Wilkanka Lâka 169

Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Embed Size (px)

DESCRIPTION

La elaboración del presente documento ha sido posible gracias al proyecto "Fortalecimiento del Estado de Derecho para la Protección y Promoción de los Derechos Humanos en Honduras", implementado por el Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo (PNUD), con fondos de la Agencia Suiza para el Desarrollo y la Cooperación (COSUDE), la Oficina del Alto Comisionado de las Naciones Unidas para los Derechos Humanos (OACNUDH) y el PNUD. © Naciones Unidas, 2014 Se permite la reproducción del contenido, citando la fuente.

Citation preview

Page 1: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Miskitu Indianka Bila kat Lakan sa Lih Mairin Kati Mani: Kakauhka wal pura matawalsip pura kum

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 2: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu
Page 3: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Miskitu Indianka Bila kat Lakan sa Lih Mairin Kati Mani: Kakauhka wal pura matawalsip pura kum

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 4: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Drida wilkanka laka numba 169 oit winaba indian nani bara tribal nani pri kuntrika nani bilara bahwiba dukiara

Naha wauhkataya kli ailal paskuia ba, sip kata “Upla nani wan raitka naniba kainakahbaia bara publik munaia ba proyectoka bilka bak ” alki brih daukisa Naciones Unidas (PNUD) bara upla nani sut raitka naniba dukiara wark dauki kamisanka kau tara ba wal praki, Suiza Apiska Pawanka bara ta baikanka warkka daukiaba (COSUDE) lalahka ba wal.

Naha ulbankana kli ulbi ailal kli sakuia, wan richska nani main kaiki yus munaia proyecto Moskitia wiaba wina, GEF bara PNUD silinka ta baikanka wal. Naha laka Miskitu bilara laki ulbanba sipsa kli sakaia, sakuna ya uplika taura ulbanba nina ulbi sakan kaia sa.

©Kuntri Nani Asla Takanka, 2014Sipsa naha ulbankana kli ulbi sakaia, ya paskan ba nina ulbi.

Naha wauhkataya bila kum wina bila walara lakan baCirila PérezScott WoodAurelio RamosOrlando Calderón Raymundo Eude

Laki kaikankaDelton Allen Massac Scott Wood

Page 5: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Naha ulbanka bilara, bara naniba

3

Trida Wilkanka Lâka 169

Turi plamaika Kanra aisanka ba

Piska I. Pulitik lâka tara ba (Baikanka silpi 1-12)

Piska II. Tasba nani (Baikanka silpi 13-19)

Piska III. Wark yabanka bara warkka tanka nani (Baikanka silpi 20)

Piska IV. Kultara nata alkan, tawan silpi nani ra ai mihta wihki misin wal warkka ba (Baikanka silpi 21-23)

Piska V. Pliska dawanka rayaka wihki wina tara yamnika kasak kaina kahbanka (Baikanka silpi 24-25)

Piska VI. Kul lâka bara pana pana aisaia yabalka nani (Baikanka silpi 26-31)

Piska VII. Kuntri wâla aikuki prawi aitabaikaia tanka (Baikanka silpi 32)

Piska VIII. Warkka wakaia ta bri nani ba (Baikanka silpi 33)

Piska IX. Daukaia tanka tarkika nani (Baikanka silpi 34-35)

Piska X. Knata prakira lâka nani (Baikanka silpi 36-44)

7

1016

21

23

26

27

29

29

31

31

6Drida laka N° 169 aitani kulki saín munanba, 1989 manka bilara

34Bila Kum wina bila walara lakan ba aitani kulkaia dukira aisi kaikan turka nani daukanba

WARK DUKIARA KUNTRI SUT ASLA TAKANKA TARA BA KAMPARINSKA

Page 6: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

4

Page 7: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

“Miskitu wan yapti bila kat, trida wilkanka laka 169 ulbanba, sip kata lakaia MASTA(Miskitu nani asla takanka) bara proyecto Conservación de la Biodi-versidad en Paisajes Productivos indígenas de la Moskitia Hondureña (UNDP-GEF) wiaba wal aitabaiki.

Naha ulbankana Miskitu bila kasak kakaira nani daukansa, baha mihta MASTA naha ulbanka na baman, aitani kulkan sa”.

5

Trida Wilkanka Lâka 169

Aiwakikira

Page 8: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Drida laka N° 169 aitani kulki saín munanba, 1989 manka bilara (Indian nani an tribal nani pri kuntrika nani bilara)

6

Kuntri Kli aitani win naniba ulbi dinkansa OIT bilara

19.06.9005.09.9007.09.9011.12.9102.04.9310.08.9302.02.9428.03.9522.02.9605.06.9601.01.98 03.03.9815.05.9803.07.0022.05.0224.06.0225.07.02

NoruegaMéxico ColombiaBolivia Costa Rica Paraguay Perú Honduras Dinamarca Guatemala Países Bajos Fiji EcuadorArgentinaVenezuela DominicaBrasil

Nina nani dinkanba 30/08/2002 wina naha piua kat.

Page 9: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

WARK DUKIARA KUNTRI SUT ASLA TAKANKA TARA BA KAMPARINSKA

Ginebra tasbaia ra aidrubanka daukan kan, wark dukiara apiska, ta brabrira nani mita, paiwan kata, Lihmairin kati matlalkahbi pura kum (7) yua, (1989) mânka ra, asla Takanka nûmba yawan aiska yumhpa pura matawalsip pura matlalkahbi (76) aidrubankara;

Aut tani lâkatara bilara ulban yaba Laki kaiki, pramas wilkanka an maisapa-kanka nani ba, Indian uplika sut dukiara mangkanba (1957) mankara;Kupia krauki sa, Tasba Aiskara Upla Raitka Lâkabilara ulban ba; tasba aiska pramas takanka bilara, Lalah lainkara, asla iwan lainkara an iwanka patranka raitka nani ba; Tasba aiska pramas Takanka bilara La mapara bara pulitik mapara raitka nani ba sim; bâku sim, Tasba aiskara mayara kulkaya apia lâka ailal yus munan kan;

Kulkanka yabi sa, (1957) manka wina pawanka ailal baraba, tasba aiskara, indian kiamka nani ba raitka lâka nani ba, kau karhnika pâwi aula sa. Bâku bamna nitka sim bâra sa, tasba aiska ra naha dukiara, lâ satka wâla nani sim mangki brin kaia, bâku nâtkara baman, blahsi piua wina lâ saura daukan nani ba diki sakan kaia;

Raitka yabi sa, Indian Masraka nani brinka brî nani ba, ai apiska nani klauna brih wakan kaia, bâku sim ai iwan ka nâtka ba klauna tâ brin kaia, ai lalahka pawanka tânira, bâku sim, ai iwanka patranka ra, ai bila aisanka nani, ai priaska dukiara sin, kuntri tasbaia bila ra iwi lâka kat;

Laki Kaiki sa, kuntri ailal bilara, Indian masraka nani ba, upla raitka kau târa nani ba sip kasak yus munras sa sim kiamka wâla nani yus muni ba bâku, baha mita, ai lâka tanka, ai iwanka patranka, an ai nâtka nani ba tiwi aula sa;Kupia krauki sa, indian masraka nani ai karhnika mangkan ba, kiamka nani satka sut dukiara, asla lâkara iwaya mapara, tasba rayaka wal yamni iwanka dukiara, bâku sim, upla tak pana pana lâkara an nûTakanka lainkara sin;

7

Trida Wilkanka Lâka 169

OIT bui ai Dukia baku drida lakaba alki brinba, kuhbanka tara numba 76° li kati 27 yua 1989 manka bilara, ai karnika alkan wis kati yua 05 ra 1991 manka bilara, Handuras naha lakana aitani kulki alki brinsa 28 yua Kakamuk katira 1996 manka bila wina.

Turi plamaika Kanra aisanka ba

Page 10: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Laki kaikan sa, naha lâka ulban na, lâtara wâla nani ba wina alki ulban sa, baha nani sika: Kuntri sut Asla takanka ba, Plun Mangkaia bara Piaika Dukiara Kuntri asla takanka ba, kulsmalkanka, Sins lâka bara Iwanka tânka dukiara Kuntri Asla Takan ba, bara sin, Wan Wina Târa Yamnika dukiara Kuntri sut Asla takan ba sut bui tâbaikan warkka na daukan sa, bâku sin Abya Yala Tasbaia ra, Indianra Tâbaiki Apiska satka ailal ai pliska kat bangwi nani bui sin tabaikan sa, bâku bamna naha aslika lâka nani sut ba ban ai kainara dauki waia luki sa, lâka nara dia bapan ba kat daukan kaia dukiara;

Indian nani dukiara, aisi kaiki lâ bapan kata, 1957 mankara (nûmba 107) ba kli laki kaikaia lukanka wal, kuntri ailal wina makabanka bapi nani ba alki kaikan ninkara, piu bani aisi kaikaia wauhkataya ra, nûmbika walhwal ra mangki bangwan sa, bara;

wilkanka kumi dauki yaban kaia sa; bara indian masraka nani dukiara, kuntri asla taki (1957) mankara lâ bapan kan ba kli alki kaikaia dukiara; bâku bara lâka ba alki brin sa, Lîhkâti yawan aiska kum pura matlalkahbi pura kum yua ra, tausin kum pura andat matlalkahbi pura yumhpa pura yawan aiska walh-wal pura matlalkahbi pura yumhpa mankara (1989), la raya bapuya na, nina mangkan kabia, Indian masraka alsut lâka:

8

Page 11: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu
Page 12: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

1. Naha lâka na yus munan kabia:

a) Pri kuntrika bilara, indian masraka nani ai iwanka nâtka, ai pawanka tanka bara lalah mapara satka wâla iwi ba, masraka aslika wâla nani ba wal diprantka bâra nani ba, witin nani sin, aidaukanka nani ba silp ailukanka patranka wal iwi sa apia kaka lâ kum bui kulkan ka yabisa.

b) Masraka pri kuntri tasbaya ra iwi nani indian kulki yaba, kan witin nani ba blahsi uplika nani kiamka ba mita, apia sa kaka sim, almuka nani ba tasbaya piska kumra iwi kan kau gabamint nani aipaswi piarkika apu kan taim wina, dia sat lâka munhtara iwi kabia sin, witin nani silp ai iwanka nâtka-wâla bri sa, silp ai aslika, ai uplika, ai iwanka nâtka, ai lukan-ka patranka, politik apia kaka nâtka piska kum brisa.

2. Silp indian masraka baku ai dahra taki ya ba, kasak kulkan kabia, naha lâkana witin nani yûs munbia ai ilpka dukiara.

3. Naha lâka bilara, tawan uplika wisa bara tanka wâla brin kaia api sa wan raitka nani dukiara, naha ra aisi tanka ba karhnika yabi sa wan raitka kuntri aiskara bri yaba dukiara.

1. Gabamint nani ba rait pali pâwaya warkka Indian masra-ka aikuki daukan kaia sa, pain bakahnu dauki raitka ilpka yaia dukiara, bâku muni lika rispikka aiskaba ban kaiara yabia.

2. Naha warka ra natka nani dinkan kaia sa:

a) Indian masraka naniba, upla sut wal kumisa raitka ba yus muni kaia sa, sanska nani sin yaban Kaia,sîm raitka nani gabamint lâka bilara plis uplika wâlanani raitka bri ba bâku;

Piska 1.Pulitik lâka tara ba

Baikanka silpi 1

Baikanka silpi 2

10

Page 13: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

b) Indian masraka nanira raitka yan Kaia sa, uplika ra sapa, pain iwaia nâtkara sapa, lukanka patrankara sapa, baha tîlara rispikka yaban kaia sa, ai patrankara lukanka Sutra ai asla takanka lâka nani ra sin;

c)Indian masraka nani ra tâ baikan kaia sa,umpira nâtka wina taki waia dukiara, bâku mika indian bara masraka wâla nani aikuki sim bâkunâtkara iwanka kat pain iwi kabia.

1. Indian masraka nani ba, airaitka aiska ni pri lâka ra iwan kaia sa, pât apu kira, mayara kulkan nâtka apu kira sin. Naha lâka na yus munan kabia indian waikna bara mairin nanira wal sim bâku.

2. Karhna munan nâtka sat kumi sin apu, alki takaski munanka sin apu, raitka lâka nani ba krikaia apia, indian masraka nani mapara, naha wauhkataya bilara raitka ulban nani ba sin.

1. Natka yamni kum bapi brin kaia sa, indian masraka nani, dukia nani, warkka, nâtka, asla takanka bara ritch ka nani aiska, kan kahbaia dukiara.

2. Baha Natka nani ba indian nani aipri ka lâkara kat, aibrin-ka nani aiska param saki, aisanka nani mapara apia kaia sa.

3. Kuntri luhpika bâku, Indian masraka nani ba ai raitka nani aiska briba mayara kulkanka satka kumi sin munan kaia apia sa, naha lâka bapanka bui.

Naha lâka yus munûya bara:

a) Yamnika yabi bara kan kahban kaia sa, silp kulkanka, warkka satka, nâtka, priaska, spiritka lâka nani ba sut ra, sim bâku pain laki kaikan kaia sa patka satka nani ba sut, daknira bara yakan kabia sin.

b) Rispik munan kaia sa, kulkanka aiskara, daukankara bara indianka daknika aslika nani sutra.

Baikanka silpi 3

Baikanka silpi 4

Baikanka silpi 5

11

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 14: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

12

c) Naha lâka na sip kabia Alki daukaia, indian kiamka nani ta baikanka ba wal, nâtka plikaya pat nani taki ba pura luwaia dukiara, iwanka bara wark raya taki ba mapara bapi buaia

1. Naha lâka tara yus munaia bara, gabamint nani ba daukan kaia sa:

a) Aima banira lâ râya kum paskaia lukisa bara, baha lâka ba bui indian nanira sauhkaia sipsa kaka, kainara, witin nanira, bara ai aslika takanka nani ra sin, makabi wâlan kaia sa, nâtka wapni nani ba wal;

b) Bilka nani bapan kaia sa bara baha bak indian nani ba pri lâka kat sip kabia tîlara dimaia, sim kuntry uplika wâla nani bâku, nâtka alsut ra, iliksan bak manki apiskara, bara manis muni apiskara, bara nâtkawâla nani bâra sa kaka ra sin, alsutra indian masraka nani ba sipsa dimaia ai raitka wal;

c) Nâtka nani plikaia indian apiska bara lukanka pâwanka aiska tanka mapara, bara pitka ba kat yuwika nani yaban kaia sa naha warkka nani ba dukiara.

2. Makabi wâlanka nani daukaia ba, naha lâka târa yus munaia dukiara , kasakka lâka aiska wal daukan kaia sa bara tanka yamni kira wal indian masraka ainâtka bri ba kat, aikuki wilkanka kum briaia naha lâkara ulbanba dukiara.

1. Indian masraka nani ba raitka brisa ai nîtka naniba, silp ranhwa pliki sakan kaia, ai kainara pâwi waia lâkaba kat,witin nani rayakara ambuk munisa kaka, ai lukanka nanira sapa, ai apiska nanira sapa, ai yamnika spiritka lâkara sapa, bara ai tasbaia witin nani iwi yus muni nani bara sapa sin. Bâku sin, dia sip ba kat,lalahka lainkara, yamni iwaya lainkara, an ai iwanka patrankara sin selp ai pawanka lâka ba plikan kaia sa. Baha purkara, kuntri aiska pawanka warkka dauki ba tilara witin nani rayakara kangbi dukia nani sut tilara dimi; pura kaiki, laki kaiki aikuki warkka ba daukan kaia sa.

Baikanka silpi 6

Baikanka silpi 7

Page 15: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

2. Indian masraka îwan nâtka, warkka takra ba, rayaka an kul lainkara kau bitar daukaia sa taim, kasak yamni kabia, indianka nani ba aikuki warkka ba daukan kaia. Bâku sin, lalah lainkara,pain pâwaia wauhkataya nani ba tilara aikuki warkka daukan kaia sa. Pâwanka warkka alsutba tilara, indian masraka pawaia nâtka yabalka plikan kaia sa.

3. Gabamint nani ba laki kaikan kaia sa, bilka bara taim, diara tanka sin pliki kaikaia sa, pana pana ilpka ba wal, pâwanka warkka dauki aula ba, tawan uplika nani ba tilara, rayakara, spiritkara, iwanka patrankara, bara ritchka nani ba tilara, ambuk munras sapa. Baha plikanka wina dia sakuya ba lukanka tara daukaia sa kau taura warkka nani daukaia ba tilara.

4. Gabamint nani ba kaina kahbaia warkka daukan kaia sa, indian nani tasbaiara ritska nani main kaikaia dukiara, indianka nani aikuki asla tankara.

1. Gabamint lâka bilara ulbanba pitka kat yus munaiataim, Indian masraka nani iwanka nâtka ba, bara blahsi wina ai raitka nani bri ba dukiara sin kulkanka yaban kaia sa.

2. Indian masraka nani raitka brisa ai iwanka nâtka ba kat kaia, bara ai apiska nani ba sin ban brih yus muni kaia, sakuna naha daukanka na kuntri lâka tara nani ba mapara takras kaia sa, bara sim tasba aiska uplika raitka nani wal wapni kaia sa. Naha lâka mankbia taim, bânkra pât takbia sa kaka, wapni mankaia yabalka nani ba pliki sakan kaia sa asla lâkara.

3. Ulbanka daknika 1 an 2,Naha baikanka bilara ba dukiara sipapia sa indian masraka nanira ai raitka yûs munuia ba mapara takaia, kuntri bilara lâ nani sut ba pain yûs munan kaia sa.

1. Kuntri bilara lâ nani ba wal sipsa kaka, bara sin tasba aiskara upla nani sut raitka dukiara lâ mankan ba wal sin mapara apia sa kaka, Indian masraka nani ba, ai uplika kum lâ pura luia taim, blahsi piua wina wihta nani ba nahki la dauki kan ba baku panis muniba, rispikka yaban kaia sa.

Baikanka silpi 8

Baikanka silpi 9

13

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 16: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

2. Gabamint tâ uplika bara lâ wihtka nani ba wal, upla kum lâ tara kum krikan sa kaka, lâka dauki piua ra, Indian masraka nani ai lâka dauki ba, kulkanka yaban kabia sa.

1. Indian masraka nani kumra kuntri lâka wal panis munai taim, raitka sa laki kaikan kaia, witin nani iwanka, ritchka, bara blahsi piua wina ai lâka brih natka nani ba sin.

2. Lâka dauki ba tilara sanska yaban kaia sa, silakra dingkaia apia yabalka nani ba.

Indian Masraka nanira sip taiban laka wal yaka wark karhna sâtka kumi sin daukan kaia apia, mâna aibapi apia prisant sapa sin apia, sip kabia lâ bak kuntri uplika tak ra taibi muni nani ba lika daukaia.

Indian Masraka nani ba, raitka tiubiara dukiara, kaina kahban kaia sa, bâku sin, lâ dingkaia pyuara, yakan apia ai asla takanka bak daukan kaia sa, baku lika sipsa witin raitka ba rispit munan kaia. Natka nani sin plikan kaia sa, indianka luhpia nani ba turka wiba tak tanka briaia, bara witin aisi ba sin la uplika ba tanka brin kaia sa, sipsa kaka indian bila wina walara karbi lalakra pliki yaban kaia sa.

Baikanka silpi 10

Baikanka silpi 11

Baikanka silpi 12

14

Page 17: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu
Page 18: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Piska II.Tasba nani

Baikanka silpi 13

Baikanka silpi 14

1. Naha Laka tara ra ulban na, gabamint nani ba rispitka tara yaban Kaia sa indian masraka nani ai iwanka natknara bara ai spiritka natkara sin, kulkanka tara yabi ba ai tasbaia nanira. Natka nani sutra kulkanka yabi ba, kuna kau taura tara kulkan Kaia sa asla lakara lukanka nani bara.

2. Naha lâka tara nara nina “Tasba” win ba, baikanka silpi 15wihki 16 walra, baha ninaba mangkanKaia sa tasba piska târa kum bara indian masraka nani iwi ai warkka alsut dauki banghwi ba, natka nani tâkra, sakuna kau târa kulkan kabia, asla lakara warkka dauki nani ba.

1. Indian masraka nani ba raitka brisa, ai tasbaya nani blahsi piua wina briba dinauns muni taikilka dauki brin kaia.Baha purkara, nitkabarasa kaka, natka nani plikan kaia sa kaina kahbaia, indianka masraka nani ba raitka dukiara, tasba wala nani witin nani mihtara apia, sakuna blahsi piua wina bara wark takan sa kaka, kau tara kaikaia ba dakni nani kumkum plis wâlawâla nani ra wih iwi nani ba, apia kaka plis wâlawâla ra plun mangki nani ba rayaka iwanka tanka ba kasak alki kaiki tabaikan kaia sa.

2. Gabamint nani ba, nâtka plikan kaia sa Indian masraka nani blahsi wina ai tasbaia bri nani ba, kaina kahban kaia sa, ai tasbaia nani ba taikilka dauki briaiaba raitka dukiara.

3. Kuntri lâkanani tîlara, nâtka kasak nani ba mangkan kaia sa Indian masraka nani ai tasbaia dukiara blahwi naniba wapni-ka mangki yabaia dukiara.

16

Page 19: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

1. Indian raitka ba ai tasbaya bila ra richka nani bâra yaba kâu taura pain main kaikan kaia sa: naha raitka dukiara aisi ba sika tilara bara sa richka nani ba pain main kaiki yus muni bri kaia ba dukiara

2. Bânkra baha rich nani Indian tasbaya mununtara bara yaba gabamint dukia sa kaka, apia rich wâla bara yaba witin nani aidukia kabia sin gabamint nani ba pain lâkara Indian nanira makabi wâlaia sa, bara laki kaikaia naha warkka rich ka sakaia daukbia taka wina Indian nanira pât nani balaia sip sapa tanka briaia, apia kaka sin rich ka plikaia, warkka kum daukuia sapa, apia ritch ka sakaia warka kum daukaia lukbia sa kaka, Naha indian tasbaya bilara. Bâku takuia sa kaka Indian pliska uplika nani sut kira aikuki daukan kaiasa ilpka ba briaia dukiara, naha warkka wina, bara sin bânkra pât aula sa kaka sin dukiara pâtka praiska mana kum aibapan kaia dukiara.

1. Naha baikanka silpi taura ulban yaba wisa, Indian masraka nani ba ai pliska iwi ba wina saki plis wâlara lakan kaia apia sa.

2. Pat tara kum bâra ba bui naha indianka nani ba plis wâlara lâkaia nitka takbia sa kaka sin, daukan kaia sa indianka nani au wisa kat, baha ba pain win kaia bara tanka pain brin kaia sa. Nâtkawâla apu sa pain nâtkara makabi wali pâtka tanka sut nû takbia taimra daukaia. Witin nani sip aitani wiras kabia plis wâlara lâkaia ba dukiara, sipsa ban gabamint lâka bila ulban ba wal daukaia, nahanâtkara win sa public ra makabi wâlaia tanka ban naha masraka ta bri uplika nani bak ki.

3. Sipsa kaka, naha masraka nani kli ai tasbaya ra balaia sa, blahsi pyua ra iwi kan yabara, ani taim trabilka nani witin nani ra munan plis wâlara lâkan kan nani ba, kli wapnika aimakan sa pyua ra.

Baikanka silpi 15

Baikanka silpi 16

17

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 20: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

4. Kli ai pliskara tawi balaia ba sip apia kabia sa kaka, aisi kaiki kupia krauki wal, apia kaka kupia kumi daukras kabia sim, yabalka kasak kum wal sip kabia sa, pliska dawanka nani ba brih bangwan kaia, yabalka satka sut wina, tasba satka yamni kum, tasbaia wauhkataya ba, witinka nani kaina piua ra brih bangwi kan ba bâku kaia, bâku sin, ai trabilka nani wapnika mangkaia sip dukia kaia sa. Ani taim Pliska dawanka nani ra patka mâna aibapaia ba aitani lukuia sa kaka: lalah wal apia kaka diara wâla wal mâna makabia sa kaka, yan kaia sa naha patka mâna aibapanka ba, kaina kahbaia pitka kat yaban kaia sa.

5. Patka praiska mâna ba aiska pali aibapan kaia sa, naha uplika nani Plis wâlara laki yan iwan nani bara, bankra dukia tiwan dukiara sapa apia kaka dukia sauhkan, pat wahwan nani ba, naha lakanka taka mita.

1. Rispik munan kaia sa, naha smalkanka dauki aula ba tasba raitka dukiara, Indian bâku, dauki aula yaba ra, kan baha ba witin nani silp mangkan sa bamna.

2. Pliska dawanka nani ra makabi wâlan kaia sa, ai tasbaya upla wâlara yabaia takbia kaka, bâku sin ai tasbaya raitka nani ba nâtkawâla wal praki daukbia kaka, plis wâla nani ra lâkaia takbia kaka.

3. Aitani apia kulkan sa swika trinsar nani dimi indian patranka nani brih silp ai ilpka dukiara daukaia, ban kra lâ tanka pain brisas ba mita, taibi muni tasbaika nani ba dakbi briaia munbia kaka.

Lâ bilara mangkan kaiasa, saurka lâka mana ba dukiara, baha uplika nani tankas adar apukira ban ai karhnika wal naha tasbaikara dimaia munbia kaka, bâku sin baha tasbaikara diara sakaia adarka apu yus munaia sin sip apia sa. Gabamint nani ba mita sipsa takaskaia naha dukia nani mapara takbia kaka.

Baikanka silpi 17

Baikanka silpi 18

18

Page 21: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Kuntri bilara, plun sakaia warkka nani dauki yaba, ai bisniska sa, indian nanira sin ilpka lâka yabaia sim wâla nani ra dauki bâku, ba mita:

a) Tasba piska kau praki yabaia sa nitka bara sa kaka, apia indianka tasbaya bri ba uba silpi bara ainitka nani sut sip briras sa kaka sin, bâku sin kiamka nani kau sahwi ba mita sin;

b) Bilka nitka nani ba yabaia sa,tasba warkka dauki ba wal, pâwaia, kan witin nani ba pat aitasbaya bri sa bamna.

Baikanka silpi 19

19

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 22: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu
Page 23: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Baikanka silpi 20 1. Gabamint nani ba ai lâka bilara mangkan kaia sa, indian uplika aikuki asla wark taki nâtka kat, lâka ba bui indian wark tatakra ra kaina pain kahbaia dukiara la pain kum manki sur munaia sa, kaina pain kahbaya kantrak kum daukuya bara, an wark takaia nâtka nani gabaimint lâka bilara bara ba uya pain apia sa kaka.

2. Gabamnit nani ba, witin nani dia daukaia karhnika bri nani ba alki daukan kabia, pliska dawanka nani ra, wark tatakra nani sut tila wina mayara kulki lâkanâtka nani ba wapnika mangkaia dukiara, kau pali ba naha piska nani sa:

a) Wark briaia sanska bara pyua ra, indian kul diman nani warkka, bâku sin aisanka daukaia kau wark nani pain briaia nâtka dukiara sin;

b) Ai mana pitka kat briaia,warkka praiska ba kat;

c) Ai wina tara wihki ai rayakara ilpka lâka nani brin kaia sa, wark nani dauki bilara, warkka taka mana, wan wina iplka dukiara, bâku sin wan warkka dauki taka ilpka ba, an sin utla ilpka raitka ba sin;

d) Asla takaia raitka brin kaia sa, la wal, wark uplika aikuki prawi wark dauki nani sut tilara pri lâka kat dimi tabaikaia raitka brih bangwi kaia sa, bâku sim, kampani ta bri uplika nani apia kaka, ta bri uplika daknika nani wal prawi ai raitka plikaia sanska brih bangwi sa.

3. Wark daukaia yabalka mangki bangwan kabia ba, kau pali ba ai lâka tilara brin kaia sa:

Piska III.Wark yabanka bara warkka tanka nani

21

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 24: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

a) Indian Masraka tila wina wark tatakra barasa kaka, wark tara, silpi, Kuntri walara wih taki nani tilara, baku sin tasba warkka daukisa sapa apia satka wala nanira takisa sapa sin, gabamint lâka tilara wark lâka plamaia ra dia ai raitka bri nani ba sut yaban kaia sa, sim nisan wala uplika nani raitka bri baku yaban kaiasa, bâku sin dia ai raitka bri nani ba maisapakan kaia sa, wark lâka bilara dia bapan ba kat daukan kaia sa;

b) Indian masraka wina wark tatakra nani ba, ai rayaka nani mapara sibrinkira warkka dauki taki kaia apia sa, kau pali ba sika puisin nani wal wark dauki nani ba;

c) Indian masraka wark tatakra nani ra, taibi munan lâka wal wark kantrakka kum ra dingkan kabia apia sa, baha tilara dimi sa, tras kum bri dukiara upla albika takaia apia sa;

d) Indina Masraka wina wark tatakra nani ba, waitna wihki mairin nani ba sin, wark briaia sanska ba kiamka wâla nani bâku sanska brin kaia sa, baha purkara, wark ta bri uplika nani bui wark uplikka mairin nani ra, wark dukiara priskaia lâka nani mapara kaina kahban kaia sa.

4. Indian masraka wark tilara dimi wark dauki pliska nani ra wih pura kaikan kaia sa, warkka ba daukaia dukiara yabalka aitana kasak nani kuakan kaia sa, bâku sin, naha aisi kaiki lâka bapanka na dia aisi ba kat daukan kaia dukiara.

22

Page 25: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Baikanka silpi 21

Baikanka silpi 22

Indian masraka nani ba sut, kultara dimi nata alkaia pliska nani brih kaia sa, kiamkka wâla nani brih bangwi ba bâku.

1. Natka nani plikan Kaia sa indian masraka nani ba silp ai kupia laka wal, kultara dimi nata alkan kaia, ai kupia lâka wal diman kaia, upla sut dimi nani pliskara.

2. Kultara dimi nata alkaia pliska nani upla sut dukia bangwi ba, indian masraka nitka nani kat tabaikan yaras kaka, gabamint bui mangkan kaia sa, indianka luhpia aikuki prawi, witinka nani dia ai brinka ba kat kul tara nanira mangkan Kaia sa.

3. Naha kulka tara watla nani ai warkka ba indian pliskara nahki iwi bangwiba natkara wark daukan Kaia sa, ai rayaka pawanka tanka ra, blasi piua wina nahki nâtkara pâwanka alki balan ba, bara pliska uplika brinka nani kat kulka yaban kaia sa. Naku kulka kuakaia dukiara, tanka pliki kaikaia warkka nani ba, pliska uplika aikuki prawi daukan kabia, bahara makabi wâlan kabia, kulka ba nahki nâtkara bukaia tanka bâku sin, warkka daukaia tanka nani. Sip kabia sa kaka, kulka ba ai kainara wabia taim, indianka luhpia nani mihtara mangkan Kaia sa.

Piska IV.Kultara nata alkan, tawan silpi nani ra ai mihta wihki misin walwarkka ba

23

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 26: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Baikanka silpi 23 1. Ai Mihta ni paskan warkka nani, tawan silpira asla lâkara dauki warkka nani, bara blahsi wina dauki warkka nani ba, Indian masraka ban raya Kaia warkka tilara sa: antin takaia bâku, miskaia warkka bâku, pispat satka sut wal alki wark-kabâku, turbi sakaia warkka nani ba sut ra kulkan ka tara yabankaia sa, kan naha nani ba Indian raiaka bilara karhni-ka tara pali bamna, kan baha warkka nani ba wal, indian nani ba ai iwanka nâtka bara patranka nani sut ba taura brih wisa tikraskira. Indian masraka nani aikuki, sanska bara taim, gabamint nani ba kaina kahban kaia sa naha nâtka nani ba tikras, kau karhnika yabi bara dauki kaia dukiara.

2. Indian masraka nani makabanka wal, sipsa yaban kaia, aitani sa kaka,sins lâkara ilpka bara lalah lainkara sin ta kasak baikan kaia, auya tikras kira indian nani blahsi wina dauki dukia nani ba, bara iwanka plamaika nani ba sin, bâku sin silp ai nâtka kat pawaia lâka nani ba tara pali kulkan Kaia sa.

24

Page 27: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu
Page 28: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Baikanka silpi 24

Baikanka silpi 25

Rayaka kasak main kaikaia lâka ba, tawa, tawa indian nani sut brin kaia sa, barayus munan kabia mayara kulkraskira.

1. Gabamint nani bui kaina kaikan kaia sa, wina tara yamni briaia warkka kasak nani ba Indian masraka mihta ra mangkan kaia, bâku sin witin nani mihtara mangkan kaia sa sanska nani, kan baha wal witin nani sip kabia ridi taki bara ranhwa lâka ra baha ilpka nani briaia, bâkunâtkara sip kabia ai wina tara an ai sinska mapara, kasak yamni tara bri kaia.

2. Wan wina tara yamnika warkka ba daukan kaia sa, tawan uplika aikuki dia sip ba kat, Naha ilpka nani ba ridi taki bakahnu manis muni daukan kaia sa, indian masraka sut aikuki, bara sin nû kaia sa, naha uplika nani nitka, dia sat tasbaya ra iwi yaba, uplika nâtka bara ai iwanka patran ba sin. Baku sin, nahki muni ban rayakaia nâtka, sins nâtkara, inhtawa saika blahsi wina dauki aula ba sut.

3. Wan wina tara yamni briaia warkka nani tilara, pas taura sanska yaban kaia sa, tawanka uplika nani ra kulka dimaia, bâku sin warkka takaia ra sin, bâku sin upla rayaka dukiara kaina plapan kaia sa, wan wina tara yamnika warkka satka wâla nani wal kasak maisa wilki, ban brih warkka ba daukan kaia sa.

4. Wan wina tara yamnika dukiara warkka dauki nani ba, bakahnu daukan kaia sa, Kuntri bilara pawanka warkka, iwanka nâtka, patranka nani, wan kuntri bilara aitani kulkbia ba

Piska V.Pliska dawanka rayaka wihki wina tara yamnika kasak kainakahbanka

26

Page 29: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Piska VI. Kul lâka bara pana pana aisaia yabalka nani

Baikanka silpi 26

Baikanka silpi 27

Baikanka silpi 28

Nâtka nani plikan kaia sa Indian masraka nani ra sanska pain yabaia dukiara bara kulnani ba satka sutra aitani diman Kaia, sim kuntri bilara nisan wâlanani raitka bri wal bâku.

1. Kul smalkanka bara warkka nani Indian masraka nani lahma ulban ba, daukan kaia sa bara yus munan kaia sa indianka nani aikuki asla lâkara, bâku lika witin nani silp ai nitka ba kat mangkan kabia,bâku sin Indian nani turka dahra, sinska lâka, nâtka nani, kulkanka satka sut, bara ai iwanka nâtka, lalah lainkara ba sut mangkan Kaia sa.

2. Gabamint nani ba nâtka pliki wilkan Kaia sa, indian masraka nani ba smalkanka satka sut ra diman Kaia ba dukiara, bâku sin indianka nani ba kul lainkara smalkanka ulbiba, bara dauki ba tilara manki aikuki warkka ba daukan kaia, bâkulika tawa tawa indian masraka nani alki brin kabia kul lainkara warkka nani ba tak, sip kabia kaka.

3. Baha purkara, gabamint nani ba, indian masraka nanira raitka yaban Kaia sa, silp ai apiska nani mankaia bara kul warkka nani ba sin, bâku sin warkka daukaia apiska nani ba, gabamint bara indian nani aikuki asla lâkara, la plamaika bapan nani ba wal aitani Kaia sa. Baha warkka daukaiara dia dukia nit takisa kaka, sut ba yaban Kaia sa.

1. Gabament nani, Indian luhpia nanira smalkisa taim, sipsa kaka, silp aibila ba katkaia sa, bâku apia kaka, witin nani ani bila kau aisi yus muni banghwiyaba ra smalkan kaia sa. Baha ba sip apia kabia sa kaka, kuntri lalka nani ba, indian masraka nani ra makabi wâlan kaia sa, nahki nâtkara naha warkka na daukaia sip kabia sapa.

27

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 30: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Baikanka silpi 29

Baikanka silpi 30

Baikanka silpi 31

2. Nâtka yamni nani plikan kaia sa, indian masraka nani ba, kuntrika bilara aisi bila ba pain lan takan Kabia dukiara, bâkuapia kaka, kuntri bilara aisi bila nani ba wina kum lan takan Kaia.

3. Nâtka nani plikan kaia sa, Indian masraka nani aisi bila ba, main kaiki tikras kira yus muni kaia dukiara, bâku sinbila nani ba pakaia bara piua wihka yus munaia warkka nani daukan Kaia sa.

Kulra smalkaia plamaika kum ba Indian luhpia nani ra smalkan kaia sa, sinska lâka aiska mapara bara wark nani lainkara sin, bâku lika sip kabia, wâla nani wal bâku, ai tawanka warkka nani ba kasak alki brih wabia, bara kuntri pâwaia warkka nani ba sin.

1. Gabamint nani ba kaina kahbaia warkka daukan kaia sa, indian masraka iwanka patranka ba kat, baha ba wal, indian ai raitka nani, brih daukaia dukia nani ba marikan kaia, kau pali ba wark lainkara, lalah, kul an wina tara yamnikara sin, naha lâka wina raitka nani bal taki ba sut brin Kaia dukiara.

2. Baha dukiara, nitka bara sa kaka, wauhtaya nani ba indian masraka bila kat lakan kaia sa, bâkusin upla aiska-ra maisa pakiba dukia nani ba yus munan kaiasa indian nani bila ba kat.

1. Gabamint nani ba kaina kahbaia warkka daukan kaia sa kuntri aiska bilara, kul lainkara, pas taura tawan nani indian masraka lamara iwi mahwi ba, baku lika Indian dukiara lukanka Saura nani bri ba tikankabia. Baha dukiara, trai kaikan kaia sa, blahsi dahra wauhkataya wihki smalkaia wauhkataya nani sut ba, indian turka dahra, bara wâlanani turka wal baku ulban Kaia sa.

28

Page 31: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Gabamnit nani ba nâtka nani plikan kaiasa, Kuntri wâla gabamintka wal wilkanka nani dauki kira, bâkulika Indian kiamka nani kuntri wâla bilara iwi nani aikuki prawi panapana aitabaikan kaia dukaira.Tila bara mangkan Kaia sa, lalah, Yamni iwaia, iwanka patranka, spiritka bara richka nani sut lainkara aikuki asla wark takan Kaia sa.

1. Gabamint lalka ba nâtka nani plikan kaia sa naha lâka tara na mankaia dukiara, nitka sa kaka apiskum mangkan kaia sa Indian masraka nani ba ta briaia dukiara, bara baha apiska dia nitka bri ba aitani kat yan kaia sa naha warkka na Yamni brih imhpakaia sa kaka.

2. Baha warkka tilara bri kaia sa:

a) Ridi takaia, pana pana aitabaikaia, warkka daukaia bara pura sin kaikaia, indian masraka aikuki bakahnu daukan kaia sa, naha lâkara dia ulbanba kat;

b) Kuntri lalka nanira wisa, lasatka wâla nani daukan Kaia sa, bâku sin, lâka nani ba bapi mangkan Kaia sa indian masraka aikuki asla.

Piska VII.Kuntri wâla aikuki prawi aitabaikaia tanka

Baikanka silpi 32

Baikanka silpi 33

Piska VIII.Warkka wakaia ta bri nani ba

29

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 32: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu
Page 33: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Baikanka silpi 34

Baikanka silpi 36

Baikanka silpi 37

Baikanka silpi 38

Baikanka silpi 35

Naha lâka bapan ba kat daukaia dukiara, nâtka sat ailal plikan kaiasa, baha nâtka nani ba swapni wal mangkan kaiasa kuntry bani ai nitka ba kat.

Naha lâkatara na bapuia taim, lâ satka wâla nani bilara Indian raitka karhnika yaban nani ba, mayara batahkan kaia apia sa, baha lâka nani ba sip Kaia sa, kuntri wâla aikuki prawi lâ bapan nani, wilkanka daukan nani, blahsi piua wina ai lâka bri kan nani, iwanka plamaika nani, kuntri bila ba kat wilkanka daukan nani ba sin.

Naha lâkatara na, kainara indian masraka satka nani sut dukiara lâ tara wâla paskan kanyaba1957 mankara, baha watlikara naha na mankisa.

Naha lâka tara na, kuntri bani gabamint kaba sain munan kaiasa, bâku lika ai kuntri lâkabâku daukisa, Sain munûya taim Wark Dukiara Kuntri Ailal Asla Takanka Apiskara Ta bri Nani ra maisa pakan kaiasa, buk tara ra nina ba ulban kaia dukiara.

1. Naha lâka tara na bui, taibi munan kabia, ani kuntri ka sain muni bara ai nina dinkan nani bara baman.

2. Naha lâka tara na karhnika alkan kabia, kuntri wal sain muni ai nina dinki luan wina kati matawalsip pura wal alkbia ba kat.

Piska IX.Daukaia tanka tarkika nani

Piska X. Knata prakira lâka nani

31

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 34: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Baikanka silpi 39

Baikanka silpi 40

Baikanka silpi 41

3. Baha piûa wina, naha lâka na karhnika alkan kabia, alsut ra, sain munan bara ai nina dinkan pyua ba wina kati matawalsip pura wal (12) lubia ninkara.

1. Naha lâkatara na sain munan kuntri ka nani ba sip kabia ai nina ba burbi sakaia, mani matawalsip alkbia taim, lâkakarhnika alkan piua ba wina, baha ba wauhtaya kum ulbi Wark Dukiara Kuntri nani Asla Takanka ta bri uplika ra blikan kaiasa. Burbanka ba karhnika alkan kabia, maka-buya pyua ba wina mani kum alkbia ba kat.

2. Kuntri bani naha lâka tara na sain munan nani ba, mani matawalsip alki luan ninkara, kli mani kum bilkara, ai nina burbaia makabras kaka, baha raitkaba tiwisa, bara taibi munan kabia, kau ai kainara mani matawalsip wâla kum bila kaikaia, bara sin ai kainara, naha raitka ba yûs munai-sa kaka, mani matawalsip alkuia bani kat lika daukaia sip kabia, sim naha lâkara ulban ba bâku.

1. Wark Dukiara Kuntri nani Asla Takanka Tâbri Apiska bui, alsutra maisa paki kabia, kuntri ân sain muni ba, winanka dauki nani ba bara burbaia makabi nani ba sin.

2. Asla Takanka lalka nani ra maisa pakuia taim ani kuntri-ka pat mani matawalsip alki luan nani kli nahalâka na sain munûia sa kaka, asla takan daknika tila ra bangwi nani sut ra maisapakan kabia, ani piua wina naha lâkana kli karhnika alkuya sapa.

Wark Dukiara Kuntri nani Asla Takanka Apiska Ta bri ba mihta maisa pakan kabia, Kuntri tak Asla Takanka Aiyul-brika ra, wauhkataya ra ulbi swiaia dukiara, Kuntri tak Asla Takan Lâka Wauhkataya Plamaia ra, Baikanka Silpi 102 ra dia bapan ba kat, turka tak, kuntri an ai nina sain munan sapa, winanka daukan sapa, bara ai nina burbaia maka-ban sapa, naha lâka tara nara dia bapan ba kat.

32

Page 35: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Baikanka silpi 43

Baikanka silpi 42

Baikanka silpi 44

Ani taim nitka bara sa kaka, Wark Dukiara Kuntri nani Asla Takan Apiska ta bri ba mihta ulbi maisa pakan kabia kamprins uplika nanira, nahki nâtkara naha lâka na ai warkka dauki auya sapa,bâku sin, nitka bara sa kaka, laki kaikan kabia, naha lâka na piska kum apia aiska sut.

1. Bankra Kamprinska ba, naha laka baku walara ya kum daukuia sa kaka, naha lâka na aiska apia kaka piska kum ba laki, praki kaikan Kaia sa,apia lâ raya ba mihka bâku apia wisa kaka lika sip daukras kabia:

a) Lâkatara raia sakuia ba, kuntri kum mita sain munûia sa kaka, naha lâka na selp wina tiwisa (ipso jure), sakuna, Baikanka Silpi 39 ra bapi mangkan ba ban kabia ani taim lâka raia ba aikarhnikabribia ba kat;

b) Ani taim wina lâkatara raia ba karhnika alkan piua wina, naha lâka na prakan kabia kuntri nani kau ai nina sain munbia apia dukiara,

2. Naha lâka tara na ai karhnika aiska ba ban bri ai taura wabia, ani kuntrika naha lakana sain munan, sakuna, lâ tara raia takuia bara sain munras nani ba.

Naha lâka tara na, inglis bilara wihki prins bilara ulban ba walsut, kasak atia sa.

33

Trida Wilkanka Lâka 169

Page 36: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

Bila Kum wina bila walara lakan ba aitani kulkaia dukira aisi kaikan turka nani daukanba

34

1 Adoptar Alki briaia2 A�rmado Además Baku sin kli aitani wisa.3 A�rmado que los pueblos indígenas Aitanika wisa indian masraka naniba4 Arreglos constructivos Pawaia wapnika nani5 Artesanía, las industrias rurales y comunitarias Mihta wakka, tawan silpira asla lakara dauki warkka nani6 Artículo Baikan sirpi7 Asamblea General Dakni aiska aslika8 Asimilación forzada Taiban wal lân takan 9 Asimilación Natka wala anhtikan10 Asistencia sanitaria Wina tara mapara yamnika ilpka11 Asistencia Técnica y Financiera Aitani sins smalkanka bara lalah apropiada yabanka natka12 Asumir progresivamente Tawatawa alkankaia13 Autogobierno Silp gabamintka.14 Autonomía Ranhwa laka / pri laka wal pawaia15 Autosu�cientes Silp aitani ba16 Capitulo Baikanka tara17 Celebrando Liliasa18 Civilizaciones Masraka nani pawanka.19 Conciencia Lukanka20 Conquista o la colonización Taibi muni dukia dakbaia laka21 Consentimiento libre, previo e informado Pri lakara, kaina manis smalkanka Wal aitani takan lukanka22 Conservar y reforzar Main kaiki tâ baikaia.23 Considerando Kulkanka Yabisa24 Consiente Sut nusa25 Convencido Kasak Nûsa 26 Convenio Trida laka, Wilkanka laka, Kuntri sut asla taki lâ tara bapan ba27 Criterio fundamental Lukanka plamaika28 Cuidados primarios de salud Isti wina tara ilpka29 Declaración de las Naciones Unidas Kuntri aiska aslika bui aitani kulkan ba wauhkataya

30 Declaración universal de derechos humanos Tasba aiskara upla raitka yaban ba

Page 37: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

35

Trida Wilkanka Lâka 169

31 Derechos consuetudinario Blahsi wina ai lâka dauki ba32 Derechos dimanantes del presente convenio Naha lâka wina taki raitka nani ba 33 Derechos humanos Upla nani raitka34 Desarrollo sostenido y equitativo Main kaiki bakahnu yus muni35 Destacado Pura luisa36 Dignidad Yamni wal37 Discriminación Mayara sa luki yaba.38 Diversidad de sus culturas Iwanka natka satka wala nani39 Doctrina Indian lukanka apia smalkanka.40 Ecología de la humanidad Upla nani iwanka natka41 En lo sucesivo Naha wina ai taura42 Enajenarles sus tierras Tasbaika dakbaia43 Entorno económico Lalah lainkara44 Entrará en vigor Karhnika alkbia45 Evolución del derecho internacional Tasba aiskara raitka pâwanka46 Exposición a plaguicidas o sustancias Puisin nani sut wal takiba tóxicas47 Filosofías Lukanka plamaika48 Flexibilidad Suapni wal49 Formación profesional Kul dimi lan takan natka50 Fortalecer las identidades Silp ai kulkanka ba tâ baikaia51 Frontera intelectual Sinska laka piarkika52 Funciones autónomas Ranhwa warkka.53 Garantías apropiadas Lal mana kasak ba54 Hostigamiento sexual Karnika wina ûr takaia lukanka55 Indemnizarse Lal mana aibapaia56 Injusticia histórica Blahsi wina patkas pat wauhan.57 Instituciones políticas, jurídicas, económicas Politik, lâ, kakah bara iwanka natka y sociales. apiska nani.58 Intrusión Mutuanka59 Ipso Jure Silp sins takan kaia60 La denuncia inmediata de este convenio Mala ai nina burbaia naha lakâ tara na wina.61 La naturaleza Tasba wina pâwan dukia nani62 Legislación laboral Kark takaia lâka63 Legislación nacional Kuntri bilara laka nani64 Libertades fundamentales Pri laka plamaika.65 Libre determinación Pri lakara aitani kulkanka

Page 38: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

36

66 Libres e Iguales a todos los demás pueblos Prî bara masraka sut aikuki baku.67 Lugares Arqueológicos Almuka nani dukia bara pliska Kau isti dauki natka.68 Menoscabo Mayara kulkanka69 Modalidades de transmisión Walara lakaia natka nani70 Observando las normas Kuntri wala nani bapan natka nani internacionales ba laki kaiki71 Observando Laki kaikan /waki kaikan72 O�cina internacional de trabajo Wark dukiara kuntri sut asla takan apiska73 Organización internacional Kuntri wala aslika74 Países independientes Prî kuntrika nani75 Participan Plenamente Rait pali dauki yaba76 Preocupado Warisa77 Procedimientos apropiados Daukanka Yamni nani78 Proclama Solemnemente Winisa klirkira pali79 Programas Ulki saki briba80 Programas de formación profesional Kul lainkara smalki pakaia ulbanka81 Propaganda Smat smalkanka82 Propiedad intelectual Silp daukan raitka83 Proposiciones Makabanka nani84 Protección e�caz en materia de Wark mapara kasak kaina sunanka contratación85 Pueblos indígenas y tribales Indian masraka nani sut86 Pueblos Nómadas Plis kumira iuras indiaka masraka nani87 Que la conferencia adopte un nuevo Kli aitani wisa. convenio88 Reconociendo Aitani kulkan sa89 Región geográ�ca Tasbaia piska90 Respetar y promover Rispit wal marikaia.91 Restitución establecida Sauhkanka kli paskan ba natka92 Revitalizar Kli rayaka paskaia.93 Restitución establecida Kli rayaka paskaia. Pura kaikaia94 Satisfagan las normas mínimas Natka bapanba âitani daukan kaia95 Sindicales Wark tatakra airaitka dukiara asla takan ba

Page 39: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu

37

Trida Wilkanka Lâka 169

96 Sobrevenidos Purara balan ba 97 Sociedad democrático Pri lakara iwi nani 98 Subrayando Markka manki wal 99 Subsistencia Raia kaia100 Sus propias costumbres o tradiciones Silp ai iwanka natka tradiciones 101 Tecnología Taim raya yus muni dukia102 Teniendo Presente Lukanka kat brih wal103 Trabajadores estacionales, eventuales y migrantes Wark uplika pyu banira takiba, sam taim takiba, kuntri wala wina balan ba.104 Transparentes Blahsi wina105 Transparentes Klir lâkara106 Urgente necesidad Isti Nitka

Page 40: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu
Page 41: Convenio Núm. 169 de la OIT sobre Pueblos Indígenas y Tribales en Países Independientes en Miskitu