“ภาคเครอขายชมชนเขมแขง เสรมพลงผปวยโรคปอดอดกนเรอรง (COPD)” โรงพยาบาลสงเนน จงหวดนครราชสมา

วรดา ปานวงษ, มณรตน อวยสวสด, อนชา สรอยเปา, สจจา เกษงอน, พชรนทรา กรองสนเทยะ, ธดารตน จนทราโรงพยาบาลสงเนน จงหวดนครราชสมา

ทมา โรงพยาบาลสงเนนพบโรคปอดอดกนเรอรงตดอนดบ 1 ใน 5 โรคทพบบอย ป พ.ศ. 2550-2552 พบวา อตราการเขารบบรการพนยาทหองฉกเฉนเพมขนจาก 40%, 50% และ52.5% ตามลาดบ อตราการเขารบการรกษาในโรงพยาบาลสงขนจาก25%, 36% และ 35% ตามลาดบ อตราการรบกลบเขารกษาซาในโรงพยาบาลดวยอาการหอบสงขนจาก 17%, 13% และ21.8% ตามลาดบ ปจจยทมสวนเกยวของกบการหอบจนตองรบเขานอนโรงพยาบาล คอการดแลตนเองไมถกตองเมอมอาการหอบทบาน ขาดคนดแล ฐานะยากจน ไมมยานพาหนะมาโรงพยาบาล ทาใหไมไดรบการรกษาตอเนอง และสภาวะแวดลอมทบานไมเหมาะสม การสรางภาคเครอขายชมชนในการดแลผปวย เปนแนวทางทสอดคลองเหมาะสมในการเสรมพลงผปวยโรคปอดอดกนเรอรง

วตถประสงค 1) สรางภาคเครอขายชมชนในการดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรง 2) เสรมพลงการดแลสขภาพตนเอง 3) ลดอตราการเขารบการรกษาในโรงพยาบาลดวยอาการหอบ การกลบมารกษาซาภายใน 28 วน และการลดเลกปจจยเสยง

ระเบยบวธวจย เปนการวจยเชงปฏบตการ 1) กอนปฏบต การ:สมภาษณเชงลกผปวย 20 ราย ชวงมนาคม-เมษายน2552 2)ระยะปฏบตการ: ชวงแรกพฤษภาคม 2552-เมษายน 2553 คดเลอกผปวยCOPD ระดบความรนแรงนอยและปานกลาง 20 รายเขารวมกจกรรม 6 ครงโดย 1) ประเมนสมรรถนะการควบคมอาการหอบเหนอย 2) ใหความรการดแลตนเอง 3) ตรวจรกษา 4)ทดสอบความทนทานการออกกาลงโดยทา 6 Minute WalkTest 5) ฟนฟสมรรถภาพปอดโดยใชสายรงหรรษา 6) ใหคาปรกษาลดเลกปจจยเสยง ชวงทสองกรกฎาคม 2553-กนยายน 2554 สรางการมสวนรวมของภาคเครอขายในชมชนบานเหลา-โนนคา ต.สงเนน โดยใชเครองมอแผนทผลลพธ พฒนาศกยภาพทมงานในการดแลผปวยและตดตามเยยมบาน คนหากลมเสยงและรณรงคลดเลกบหรในชมชน จดเวทแลกเปลยนเรยนร 3) ระยะประเมนผล: หลงดาเนนการ 2 ชวง วเคราะหอตรากลบมารกษาซาภายใน 28 วน อตรา Admit ดวยหอบกาเรบ อตราลดเลกปจจยเสยง

ผลการศกษา 1) กอนปฏบตการ: พบปจจยการเขารบรกษาคอปฏบตตวไมถกตองเมอหอบขาดคนดแลฐานะยากจนสภาวะแวดลอมไมเหมาะสม 2) ระยะปฏบตการ: ชวงแรกผปวย 20 รายดแลตนเองเมอหอบเหนอยเพมจาก 29.1% เปน 84.7% ทนตอการออกกาลงเพม

จาก 71.9% เปน 93.1% ควบคมการหายใจลาบากเพมจาก 17.1% เปน 96% เลกบหรได 3 คนจาก 4คน ป พ.ศ. 2553 จดตงEasy COPD clinic มผปวยขนทะเบยนเพมจาก 19.2% เปน 74% ชวงทสองเกดภาคเครอขายดแลผปวย 5 รายในชมชนตอเนอง ทกรายดแลตนเองดขน คมความถความรนแรงการหอบและทากจวตรประจาวนไดเพมขน 4 ราย ลด Admit ดวยหอบกาเรบจาก 5 เหลอ 2 ครง ไมกลบมานอนโรงพยาบาลซาใน28วน คดกรองประเมนกลมเสยงได>80% พบรายใหม 1 ราย 3) ระยะประเมนผล: พบอตรารบรกษาในโรงพยาบาลลดลงจากป พ.ศ. 2553 41.6% เปน 41% และ 34% ในป พ.ศ. 2554 และ 2555 อตรากลบรกษาซาในโรงพยาบาลดวยหอบลดลงจาก 19.1% ป พ.ศ. 2553 เปน 8.6% และ7.2%ในปพ.ศ. 2554 และ 2555

การนาผลงานวจยไปใชประโยชนในงานประจา นารปแบบมาใชใน Easy COPD clinic ทกบายองคาร ประเมนการรบรสมรรถนะควบคมการหอบเหนอย ใหความรการดแลตนเอง ตรวจรกษาโดยเปา PeakFlow นกกายภาพบาบดสอนฟนฟสมรรถภาพปอดนานวตกรรม “ขวดนารกษปอด” มาฝกบรหารการหายใจดวยวธหอปาก (purse lip) ตดตามผลดวยแบบบนทกฝกออกกาลงกายทบาน ใหคาปรกษาลดเลกปจจยเสยง ใชวางแผนดแลแผนกผปวยในและเพมระบบตดตามเยยมบานผปวยRe Admit 28 วนทกราย

บทเรยนทไดรบ 1) สงเสรมการมสวนรวมของภาคเครอขายในชมชนทาใหคนหาปญหาทแทจรงตรงความตองการของผปวยนาไปสการพฒนารปแบบการดแลทสอดคลองกบบรบท 2) การดแลผปวย COPD ตองประสานกบทมสหสาขาวชาชพในการวางแผนรวมกนสงผลใหงานประสบผลสาเรจตามเปาหมาย 3) รปแบบการทางานเชงรกโดยผสมผสาน Primary Health Care และใชชมชนเปนศนยกลาง ทาใหผปวยและกลมเสยงไดรบการดแลทถกตองรวดเรวลดภาวะแทรกซอนทรนแรง

ปจจยแหงความสาเรจ 1) ทมงานมความตงใจ มงมนในการใชความร ความสามารถ และรวมกนสรางสรรคนวตกรรม สงผลใหผปวยไดรบการดแลอยางตอเนองและมประสทธภาพ 2) การใหชมชนไดรบรปญหาของตนเองในพนทและรวมวางแผนการแกไขปญหารวมกน ทาใหเกดสมพนธภาพทด เกดความรวมมอและเหนความสาคญในการเขารวมกจกรรมในชมชน

การสนบสนนทไดรบจากผบรหารหนวยงาน/องคกร ผบรหารเหนความสาคญสงเสรมใหตอยอดผลงาน CQI ส R2R และสนบสนนใหมการจดตงคลนกบรการผปวย COPD เพมเตมทแผนกผปวยนอกพรอมสนบสนนวสดครภณฑในการดาเนนการจดตงทมงานและมอบหมายแพทยรบผดชอบชดเจน และสนบสนนการจดกจกรรมเชงรกในชมชน