Upload
avatarmac1
View
363
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
Hedging pod kontroląNajlepsze praktyki w zarządzaniu
ryzykiem walutowym
Radosław WojtasikRobert Karczmarczyk
Dział Zarządzania Ryzykiem Deloitte10 czerwca 2010 r.
Kluczowe zagadnienia
• Identyfikacja czynników i źródeł ryzyka walutowego
• Wiarygodna mapa ekspozycji na ryzyko walutowe
• Strategia zarządzania ryzykiem walutowym
- cel zarządzania ryzykiem walutowym
- wpływ charakteru ekspozycji na wybór strategii zabezpieczającej
- dopuszczalne instrumenty pochodne
- poziom i horyzont zabezpieczenia
- konsekwencje i ocena sytuacji over- i underhedge
- hedging a spekulacja – zagrożenia finansowania się na rynku instrumentów pochodnych
- limity i ograniczenia w zawieraniu transakcji pochodnych
• Organizacja procesu zarządzania ryzykiem walutowym
- podział obowiązków i struktura organizacyjna
- formalna dokumentacja hedgingu
• Pomiar ryzyka walutowego
• Zarządzanie efektem prezentacyjnym w sprawozdaniach finansowych- typy rachunkowości zabezpieczeń
- skutki stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń
Identyfikacja czynników i źródeł ryzyka walutowego
Pod koniec III kwartału 2008 r. rozpoczął się silny trend deprecjacyjny złotego względem EUR i USD.
Jednocześnie istotnie wzrosła zmienność na parach EUR/PLN i USD/PLN.
W II kwartale 2009 obserwowaliśmy wzrost wartości złotego względem walut EUR, USD. Pod koniec
roku 2009 i w pierwszych miesiącach 2010 roku kurs EUR/PLN i USD/PLN ustabilizował się.
Zaobserwowane w ostatnich latach gwałtowne zmiany kursów na rynkach walut zwróciły uwagę przedsiębiorstw
i opinii publicznej na zagadnienia związane z zarządzaniem ryzykiem walutowym, potencjalnymi konsekwencjami
wynikającymi ze zmian kursów walutowych, skutków nieprawidłowego zarządzania tym ryzykiem oraz zagrożeń
związanych z podejmowaniem działalności o charakterze spekulacyjnym.
Spowodowało to wzrost zainteresowania najlepszymi praktykami w procesie zarządzania ryzykiem walutowym.
1,9000
2,4000
2,9000
3,4000
3,9000
1/2/2008 7/16/2008 1/30/2009 8/14/2009 2/26/2010
USD/PLN
3,0000
3,5000
4,0000
4,5000
5,0000
1/2/2008 7/16/2008 1/30/2009 8/14/2009 2/26/2010
EUR/PLN
0
5
10
15
20
25
30
35
1/1/2008 7/15/2008 1/27/2009 8/11/2009 2/23/2010
%
USD/PLN 1 Year Volatility
0
5
10
15
20
25
30
1/1/2008 7/15/2008 1/27/2009 8/11/2009 2/23/2010
%
EUR/PLN 1 Year Volatility
Identyfikacja czynników i źródeł ryzyka walutowego
Ekspozycja na ryzyko walutowe – pozycja narażona na ryzyko zmiany kursów walut (np. ujęty w
bilansie składnik aktywów/zobowiązań lub przyszła planowana transakcja, których wartość uzależniona
jest od ceny kursów walutowych).
Źródła ryzyka walutowego
• kontrakty handlowe denominowane w walutach obcych lub indeksowane do kursów walut obcych
(np. zakup/sprzedaż produktów bądź surowców na rynkach zagranicznych)
• kredyty walutowe i instrumenty dłużne denominowane w walutach obcych
• lokaty i inwestycje finansowe w walutach obcych
• nakłady inwestycyjne w walutach obcych
• inne przychody i koszty walutowe (np. czynsze, licencje, transfery wewnątrzgrupowe)
Mapa ekspozycji na ryzyko walutowe – relacja pomiędzy kursem walutowym i określonymi pozycjami
finansowymi (tj. zysk netto, przepływy pieniężne) w danym okresie, z uwzględnieniem transakcji i
kontraktów wrażliwych na ryzyko, wynikających z nich aktywów i zobowiązań oraz modelu finansowego
działalności przedsiębiorstwa.
Mapa ekspozycji często konstruowana jest w oparciu o sprawozdanie finansowe pro forma, obrazując
relacje pomiędzy kursem walutowym a określonymi pozycjami sprawozdania finansowego (np. zysk
netto).
Wiarygodna mapa ekspozycji na ryzyko walutowe
Istotne elementy
w wyznaczaniu
mapy ekspozycji na
ryzyko walutowe
!
• Pełna identyfikacja pozycji
narażonych na ryzyko walutowe
(wpływ bezpośredni i pośredni)
• Jednolite podejście do prezentacji
poszczególnych elementów
ekspozycji na ryzyko, np: wolumen,
horyzont, kurs budżetowy
• Poprawne określenie momentu
powstania i ustania ryzyka
• Okresowa aktualizacja danych o
ekspozycji walutowej
Niepoprawnie skonstruowana mapa ekspozycji walutowej może wpłynąć
na podjęcie niewłaściwych decyzji odnośnie strategii zabezpieczających.
Strategia zarządzania
ryzykiem walutowym
Cel zarządzania ryzykiem walutowym
• Transakcje pochodne (opcje, forwardy, swapy) zostały stworzone, aby
umożliwić zabezpieczenie przed zmiennością rynkowych czynników ryzyka (np.
kursów walut).
• Hedging (zabezpieczanie) ryzyka walutowego jest dobrą praktyką świadczącą o
dojrzałym podejściu do zarządzania finansami przedsiębiorstw. Polega on na
dopasowaniu zawieranych transakcji do wpływów i wypływów walutowych
spółki.
• Stosowanie instrumentów pochodnych przez przedsiębiorstwa w celu spekulacji
– czyli bez związku z ich indywidualną ekspozycją na ryzyko walutowe jest
ryzykowne i niewskazane.
Cele przedsiębiorstw w zarządzania ryzykiem walutowym
• Cele wykorzystania instrumentów pochodnych w przedsiębiorstwach:
– Ograniczenie ryzyka przy założonym poziomie zysku?
– Maksymalizacja zysku przy założonym poziomie ryzyka?
– Maksymalizacja zysku?
• Dobre praktyki w zarządzaniu ryzykiem walutowym:
– Koncentracja na działalności podstawowej – spółka chce być wynagradzana przede wszystkim za
podejmowane ryzyko biznesowe
– Konieczność ograniczenia innych, towarzyszących działalności podstawowej ryzyk, w tym ryzyka
rynkowego
– Określenie poziomu zabezpieczenia ekspozycji netto na ryzyko walutowe
– Ograniczenie zmienności przyszłych przepływów pieniężnych – zapewnienie stabilnego wzrostu
wartości spółki w długim okresie
– Wypracowanie zakładanych wyników księgowych oraz osiągnięcie wymaganego poziomu
wskaźników finansowych w krótkim okresie
• Określenie apetytu na ryzyko walutowe:
– Właściciel
– Kadra zarządzająca
Wybór strategii zabezpieczającej
• Portfel czynników ryzyka:
– hedging naturalny
• Konieczność zarządzania pozycją zajętą w
instrumentach pochodnych po wdrożeniu strategii:
– under / over hedge
– zmiana charakterystyki pozycji zabezpieczanych
– sytuacja rynkowa
– wycena derywatów
• Strategie na rynku pochodnych instrumentów
finansowych:
– hedging operacyjny
– hedging strategiczny
Rodzaje instrumentów pochodnych
• Kontrakt forward – zobowiązanie dwóch stron do wymiany określonej kwoty waluty w ustalonym w kontrakcie terminie po ustalonym w dniu zawarcia kursie.
• Opcja walutowa – kontrakt o niezerowej wartości początkowej, dający prawo nabycia (opcja call) lub sprzedaży (opcja put) określonego aktywa po ustalonej cenie w określonym terminie.
• Struktura opcyjna – złożenie kupna i sprzedaży dwóch lub większej ilości instrumentów opcyjnych pozwalające generować niestandardowe profile wypłaty w celu czerpania korzyści z przewidywanych scenariuszy rynkowych.
• Cross Currency Interest Rate Swap – rodzaj kontraktu swap, w którym kwoty odsetek naliczane są od wartości kapitału wyrażonej w różnych walutach przy użyciu odpowiednich dla tych walut stóp procentowych.
• Interest Rate Swap – umowa wymiany strumieni płatności odsetkowych naliczanych od umownej kwoty kapitału, opartych o odmienne stopy procentowe w określonym horyzoncie czasowym.
Opcja europejska a opcja amerykańska
• Opcja europejska
– Europejska opcja kupna (call option) umożliwia nabycie waluty po ustalonej
wcześniej cenie umownej X (strike price) w wyznaczonym dniu wygaśnięcia T.
– Europejska opcja sprzedaży (put option) umożliwia sprzedaż waluty po cenie
umownej X w wyznaczonym dniu wygaśnięcia T.
• Opcja amerykańska
– Amerykańska opcja kupna umożliwia nabycie waluty po cenie umownej X w
dowolnej chwili przed wyznaczonym dniem wygaśnięcia T.
– Amerykańska opcja sprzedaży umożliwia sprzedaż waluty po cenie umownej
X w dowolnej chwili przed wyznaczonym dniem wygaśnięcia T.
• Rodzaje barier dla opcji walutowych (ze względu na termin aktywacji
bariery):
– Bariera typu europejskiego
– Bariera typu amerykańskiego
Zabezpieczenie przyszłych wpływów pieniężnych realizowanych w EUR nabytą
opcją sprzedaży
Profil ryzyka a profil wypłaty instrumentów pochodnych
kurs bieżący
EUR/PLN
3,50
kurs bieżący
EUR/PLN
Premia {
Zysk /
strata
Kurs wykonania
3,60
+
=
kurs bieżący
EUR/PLN
Premia {
Zysk /
strata
Kurs wykonania
3,60
Czy wystawiona opcja może być zabezpieczeniem?
Wystawienie opcji kupna przez eksportera
kurs bieżący
EUR/PLN
3,50
kurs bieżący
EUR/PLNPremia {
Zysk /
strata
Kurs wykonania
3,60
+
=
kurs bieżący
EUR/PLN
Premia {
Zysk /
strata
Kurs wykonania
3,60
Najczęściej spotykane struktury opcyjne
1. Kupno opcji sprzedaży – prawo do sprzedaży określonego nominału waluty w ustalonej dacie w przyszłości. Z jej
nabyciem wiąże się koszt początkowy – premia opcyjna.
bieżący kurs
walutowy
Premia {
Zysk /
strata
Kurs wykonania
Zysk /
strata
Premia {
Kurs wykonania 2
bieżący kurs
walutowy
+ =
Kurs
wykonania 1
Kurs
wykonania 2
bieżący kurs
walutowy
Premia {
Zysk /
strata
Kurs wykonania 1
Zysk /
strata
2. Poszczególne opcje złożone ze sobą tworzą strategie opcyjne o pożądanych profilach wypłaty. Złożenie nabytej opcji
sprzedaży z wystawioną opcją zakupu pozwala na uzyskanie, tzw. strategii collar (korytarza). Koszt początkowy związany z
nabyciem opcji finansowany jest premią uzyskaną z wystawionej opcji.
bieżący kurs
walutowy
+ =
Kurs
wykonania 1
Kurs
wykonania 2
bieżący kurs
walutowy
Premia {
Zysk /
strata
Kurs wykonania 1
Zysk /
strata bieżący kurs
walutowy
Zysk /
strata
Premia {
Kurs wykonania 2
bieżący kurs
walutowy
Zysk /
strata
Premia {
Kurs wykonania 2
bieżący kurs
walutowy
3. Złożenie nabytej opcji sprzedaży z wystawioną opcją zakupu na większy nominał niż opcja sprzedaży (np. 2x) pozwala
zarówno na rozszerzenie korytarza jak i pełne sfinansowanie nabytej opcji.
Efekt wykorzystania opcji
kurs bieżący
EUR/PLN
3,50
1. Zabezpieczenie przyszłych wpływów pieniężnych realizowanych w EUR nabytą opcją sprzedaży.
kurs bieżący
EUR/PLN
Premia {
Zysk /
strata
Kurs
wykonania
3,60
+ =
kurs bieżący
EUR/PLN
Premia {
Zysk /
strata
Kurs
wykonania
3,60
2. Zabezpieczenie przyszłych wpływów pieniężnych realizowanych w EUR strukturą opcyjną collar.
kurs bieżący
EUR/PLN
3,50
+
3.50 3.70
Zysk /
strata kurs bieżący
EUR/PLN
=
3.50 3.70
Zysk /
strata
kurs bieżący
EUR/PLN
3. „Zabezpieczenie” przyszłych wpływów pieniężnych realizowanych w EUR strukturą opcyjną z elementem
spekulacyjnym (nominał wystawionej opcji jest 2x większy od nominału opcji nabytej).
kurs bieżący
EUR/PLN
3,50
+
3.50 3.80
Zysk /
strata kurs bieżący
EUR/PLN
3.50 3.80
Zysk /
strata
=
kurs bieżący
EUR/PLN
Element spekulacyjny w transakcji strukturyzowanej
• Istnieją bardziej złożone,
egzotyczne struktury,
w szczególności
wykorzystujące tzw. opcje
barierowe
3.50 3.80
Zysk /
strata kurs bieżący
EUR/PLN
W przypadku wzrostu kursu EUR/PLN
spółka nie jest zabezpieczona –
ponosi stratę
Hedging a spekulacja
Hedging
• Polega na ograniczeniu wpływu
niepożądanych zmian cen aktywów
finansowych na generowane wyniki
finansowe przy wykorzystaniu transakcji na
rynku kasowym lub terminowym
Cel: ograniczenie ryzyka do
wymaganego poziomu
Spekulacja
• Spekulujący utrzymuje otwarte pozycje na
takich instrumentach finansowych rynku
terminowego, na których dostrzega
korzystne dla siebie trendy cenowe i w
odpowiednim dla siebie czasie zamierza
zlikwidować pozycję z istotnym zyskiem
Cel: osiągnięcie ponadprzeciętnych
zysków za cenę wysokiego ryzyka
Organizacja procesu
zarządzania ryzykiem
walutowym
Nazwa firmy Rok PrzyczynyInstrument
bazowySkutki
Metallgesellschaft 1993 • Strategia hedgingowa niedostosowana do profilu ryzyka
• Długoterminowe kontrakty zabezpieczane krótkoterminowymi
instrumentami pochodnymi (swap, futures)
Ropa naftowa
Olej opałowy
• 1,5 mld USD straty
Procter & Gamble 1994 • Niewłaściwe stosowanie instrumentów pochodnych Stopa
procentowa
• 0,2 mld USD straty (po
wygranym procesie
0,035 mld USD)
Sumitomo 1995 • Uchybienia w procesie handlowym (kontrakty forward)
• Brak właściwego podziału obowiązków i odpowiedzialności
• Brak odpowiedniego systemu nadzoru
Miedź • 2,6 mld USD straty
Barings Bank 1995 • Błędnie skonstruowany proces zawierania transakcji
• Próby odrobienia strat inwestycjami obarczonymi dużym ryzykiem
(kontrakty futures)
Indeks giełdowy • 1,3 mld USD straty
• Bankructwo (przejęty
przez ING za 1 funta)
Long-Term
Capital
Management
1998 • Niezabezpieczone krótkoterminowe pożyczki na znaczne sumy
• Niewłaściwa kontrola procesu zawierania transakcji
Stopa
procentowa
• 4,6 mld USD straty
Amaranth
Advisors LLC
2006 • Zbyt duża koncentracja inwestycji w niebezpiecznym sektorze (opcje
na gaz ziemny)
• Proces decyzyjny skupiony w rękach jednej osoby
Gaz ziemny • 6 mld USD straty
AIG 2007 • Zbyt duża ekspozycja na ryzyko kredytowe (wystawienie Credit
Default Swap na łączną wartość 447 mld USD)
Ryzyko
kredytowe
• 33,2 mld USD straty
• Bankructwo
Société Générale 2008 • Brak przejrzystości procedur i dostatecznej kontroli zawierania
transakcji (kontrakty futures, opcje)
Akcje • 4,9 mld EUR straty
Kontrola nad procesem zarządzania ryzykiem walutowym
W ciągu ostatnich dekad byliśmy świadkami spektakularnych strat i skandali w największych spółkach i
instytucjach finansowych na świecie w związku z niewłaściwym zarządzaniem ryzykiem rynkowym (lub
podejmowaniem tego ryzyka) oraz działalności w obszarze instrumentów pochodnych.
Kontrola nad procesem zarządzania ryzykiem walutowym
Lp. Branża PrzyczynyInstrument
pochodnySkutki
1 Budowlana • nominały transakcji zabezpieczających
niedopasowane do nominałów pozycji
zabezpieczanych
• niedostosowanie instrumentów pochodnych do
profilu ryzyka
• brak odpowiedniej kontroli działalności w obszarze
instrumentów pochodnych
• nieuwzględnienie ryzyka płynności w hedgingu
•brak właściwego podziału obowiązków
• Niesymetryczne
struktury opcyjne
• 50 mln PLN straty
2 Maszynowa • Barierowe opcje
walutowe połączone z
dźwignią finansową
• 100 mln PLN straty
• Bankructwo
• Opcje walutowe
• CIRS
• 9 mln PLN straty
• Utrata płynności
• Groźba bankructwa
3 Restauracyjna
Również w Polsce liczne spółki zanotowały istotne straty w związku z zawieraniem transakcji pochodnych
o charakterze spekulacyjnym. W stosunku do struktur opcyjnych przyjęto określenie „toksyczne opcje”.
Kontrola nad procesem zarządzania ryzykiem walutowym
• Spółki zawierały transakcje pochodne niedopasowane do właściwego profilu
ryzyka, m.in. ze względu na:
– Brak świadomości, że w rzeczywistości podejmują się spekulacji – niski poziom wiedzy o instrumentach pochodnych, brak umiejętności oceny ryzyka i analizy własnej ekspozycji oraz niewiedza na temat potencjalnych skutków zawartych transakcji w różnych scenariuszach rynkowych
– Brak kontroli – możliwe są przypadki, w których transakcje zostały zawarte bez odpowiedniej autoryzacji, czy świadomości kierownictwa
• Spółki, które zawierały tzw. „toksyczne opcje” często mają nieuregulowany
obszar zarządzania ryzykiem walutowym. Zgodnie z najlepszymi praktykami
przedsiębiorstwa przed rozpoczęciem zarządzania ryzykiem powinny
opracować, m.in.:
– Podział kompetencji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi biorącymi udział w zarządzaniu ryzykiem walutowym
– Cel i politykę zarządzania ryzykiem walutowym
– Strategię zarządzania ryzykiem walutowym
– Procedurę zarządzania ryzykiem walutowym
Struktura organizacyjna wspomagająca zarządzanie
ryzykiem walutowym – wybrane funkcje
8
7
1, 4
Zarząd
Front Office
Komitet Ryzyka
Middle / Back
Office
Bank / Broker
3 , 5
2 , 6
2, 9
Przebieg procesu zarządzania ryzykiem walutowym:
1. Polityka zarządzania ryzykiem walutowym / uchwała zatwierdzająca strategie zabezpieczające,
2. Propozycja strategii zabezpieczającej,
3. Ocena propozycji strategii zabezpieczającej,
4. Rekomendacja Komitetu Ryzyka odnośnie do propozycji strategii zabezpieczającej ,
5. Współpraca przy weryfikacji działań w ramach procesu zarządzania ryzykiem walutowym i ocenie strategii,
6. Współpraca przy konstrukcji propozycji strategii,
7. Zawarcie transakcji zabezpieczających,
8. Niezależna weryfikacja potwierdzeń bankowych,
9. Weryfikacja sposobu realizacji wyznaczonych przez Zarząd strategii zabezpieczających, pomiar i analiza wpływu
ryzyka walutowego na wyniki finansowe.
Kluczowe elementy Polityki zarządzania ryzykiem walutowym
Przed rozpoczęciem zarządzania ryzykiem walutowym spółka powinnaokreślić i potwierdzić kompetencje poszczególnych jednostekorganizacyjnych, w tym Zarządu i Rady Nadzorczej.
Proces zarządzania ryzykiem walutowym – wymogi
formalne
Określenie strategii
zarządzania ryzykiem
walutowym
Określenie zasad
raportowania
działalności
hedgingowej
Określenie limitów
i horyzontu
zabezpieczenia oraz
podejścia do ryzyka
kredytowego
Polityka zarządzania ryzykiem walutowym
Określenie celu
zarządzania ryzykiem
walutowym
Identyfikacja i opis
ekspozycji na ryzyko
walutowe
Określenie rodzajów
instrumentów
pochodnych i technik
zarządzania ryzykiem
Etapy procesu zarządzania ryzykiem walutowym
Pro
ces z
arz
ąd
zan
ia ry
zykie
m w
alu
tow
ym
Określenie wolumenów zabezpieczenia, akceptowalnych instrumentów
pochodnych oraz horyzontu potencjalnej strategii zabezpieczającej
Identyfikacja ekspozycji spółki na ryzyko walutowe
Analiza sytuacji finansowej spółki oraz warunków rynkowych
Analiza potencjalnego wpływu strategii
zabezpieczającej na wyniki finansowe spółki
Rozliczenie zawartych transakcji zabezpieczających
Raportowanie zarządcze
Ewidencja wyceny instrumentów
pochodnych w księgach rachunkowych
Zawarcie i monitorowanie strategii zabezpieczających
Proces zarządzania ryzykiem walutowym – wymogi
formalne
Pomiar ryzyka walutowego
Pomiar i apetyt na ryzyko walutowe
Apetyt na ryzyko
• poziom ryzyka, które spółka jest gotowa zaakceptować biorąc pod uwagę skalę i rentowność jej
działalności, skłonność do podejmowania ryzyka w celu osiągania zysków z tytułu korzystnych
ruchów walutowych, itp.
Czym jest pomiar ryzyka?
• określenie skali ryzyka i wrażliwości poszczególnych pozycji na dany rodzaj ryzyka
Czemu służy pomiar ryzyka?
• określenie poziomu ryzyka oraz analiza jego źródeł
• określenie podejścia do zarządzania danym ryzykiem – bierne / aktywne zarządzanie ryzykiem
• analiza potencjalnych strategii zabezpieczających i ich efektów ekonomicznych
• wybór strategii zabezpieczających
• aktywne zarządzanie pozycją w instrumentach zabezpieczających (w tym instrumentach pochodnych)
• ocena efektów działalności operacyjnej w odniesieniu do miar ryzyka
Miary ryzyka
• miary zmienności (np. odchylenie standardowe)
• miary wrażliwości
• miary zagrożenia (np. VaR, CFaR, EaR)
Miary zagrożenia - pomiar ryzyka na bazie koncepcji VaR
Statystyka ryzyka Opis
Odchylenie standardowe Symetryczna miara odchylenia od oczekiwanej (lub średniej) danej wartości zmiennej finansowej.
Poziom ufności
Wartość progowa odzwierciedlająca prawdopodobieństwo, że dana zmienna nie spadnie poniżej określonego
poziomu. Dla przykładu, prawdopodobieństwo, że przepływ środków pieniężnych nie spadnie poniżej 95 poziomu
ufności wynosi z 95%.
Maksymalna różnica w stosunku do wartości
oczekiwanej dla określonego poziomu ufności
Wielkość odpowiadająca maksymalnej wartości, o jaką dana zmienna finansowa może się różnić od wartości
oczekiwanej ze względu na zmienność danego czynnika ryzyka rynkowego, przy przyjętym poziomie ufności.
Wśród zaawansowanych metod pomiaru ryzyka VaR (wartość
narażona na ryzyko) jest podstawową miarą ryzyka rynkowego.
VaR rozumiany jest jako maksymalna kwota, którą jednostka
można stracić w wyniku inwestycji w portfel instrumentów
finansowych lub niefinansowych w określonym horyzoncie
czasowym i przy założonym poziomie ufności. VaR zakłada
występowanie normalnych warunków rynkowych.
Przykładowo, jednodniowy VaR w wysokości 1 mln PLN, przy
poziomie ufności wynoszącym 95%, oznacza, że z 95-cio
procentowym prawdopodobieństwem Spółka nie powinna stracić
więcej niż 1 mln PLN w horyzoncie jednego dnia z tytułu zmian
wartości czynników rynkowych, dla których dokonano pomiaru (np.
cen towarów, kursów walutowych, stóp procentowych).
Interpretacja graficzna VaR – rozkład stóp zwrotu dla
przykładowego portfela
5%
Strata
VaR
Zysk
95%
Podstawowe statystyki ryzyka w koncepcji VaR
Źródło: Opracowanie własne
Miary oparte na koncepcji VaR - EaR i CFaRNa bazie koncepcji wartości narażonej na ryzyko powstały inne miary ryzyka, w tym m.in. EaR (Earnings at Risk) i
CFaR (Cash Flow at Risk), określane jako miary typu VaR.
• służy do pomiaru ryzyka
spadku wartości rynkowej
portfela (MtM) w krótkim
horyzoncie czasu
• służą do pomiaru ryzyka spadku wartości bardziej złożonych i zagregowanych zmiennych
finansowych, tj. zysku netto i przepływów pieniężnych netto w średnim i długim horyzoncie
czasu.
Earnings at Risk (EaR)
Value at Risk Earnings at Risk & Cash Flow at Risk
EaR (Earnings at Risk) określa maksymalne
odchylenie zysku netto od założonego w
danym okresie celu, przy zadanym poziomie
ufności. Celem tym może być np. zysk
budżetowany lub planowany.
Przykład: W budżecie rocznym spółka
zakłada, że zysk netto wyniesie w roku 201X
120 mln PLN. Z wykorzystaniem metodologii
pomiaru ryzyka opartej na symulacji Monte
Carlo, spółka określiła, że poziom EaR w
horyzoncie roku 201X wynosi 30 mln PLN
przy poziomie ufności 95%. Oznacza to, że
z tytułu zmian czynników ryzyka rynkowego,
dla których dokonano pomiaru, zysk netto
spółki w roku 201X z prawdopodobieństwem
95% nie powinien być niższy od
zakładanego w budżecie o właśnie 30 mln
PLN.
CFaR (Cash Flow at Risk) określa
maksymalne odchylenie przepływów
pieniężnych od założonego
w danym okresie celu, przy zadanym
poziomie ufności. Celem tym mogą być np.
budżetowane lub planowane przepływy
pieniężne
Przykład: W budżecie rocznym spółka
zakłada, że przepływy pieniężne netto z
tytułu działalności operacyjnej, finansowej
i inwestycyjnej wyniosą w roku 201X 250
mln PLN. Z wykorzystaniem metodologii
pomiaru ryzyka opartej na symulacji Monte
Carlo, spółka określiła, że poziom CFaR w
horyzoncie roku 201X wynosi 40 mln PLN
przy poziomie ufności 95%. Oznacza to, że
z tytułu zmian czynników ryzyka rynkowego,
dla których dokonano pomiaru, przepływy
pieniężne netto spółki w roku 201X z
prawdopodobieństwem 95% nie powinny
być niższe od poziomu zakładanego w
budżecie o właśnie 40 mln PLN.
Cash Flow at Risk (CFaR)
Przykład zabezpieczenia ryzyka walutowego różnymi
instrumentami pochodnymi
Przychody walutowe denominowane w EUR
bez zabezpieczenia [PLN]
Kurs budżetowy: 4,20 EUR/PLN
Wartość oczekiwana: 22.927,49 PLN
Kwantyle 5% i 95%: 20.888,92 – 25.017,88 PLN
Przychody walutowe denominowane w EUR
zabezpieczone transakcją forward [PLN]
Kurs walutowy transakcji zabezpieczającej: 4,10 EUR/PLN
Wartość oczekiwana: 21.940,81 PLN
Kwantyle 5% i 95%: 21.584,18 – 22.300,67 PLN
Przychody walutowe denominowane w EUR
zabezpieczone nabytą opcja put [PLN]
Kupno opcji sprzedaży: cena wykonania 4,00 EUR/PLN
Wartość oczekiwana: 21.695,21 PLN
Kwantyle 5% i 95%: 20.903,93 – 23.422,57 PLN
Przychody walutowe denominowane w EUR
zabezpieczone strategią collar [PLN]
Sprzedaż opcji kupna (4,30 EUR/PLN) i
kupno opcji sprzedaży (4,00 EUR/PLN)
Wartość oczekiwana: 22.327,73 PLN
Kwantyle 5% i 95%: 19.569,22 – 24.548,05 PLN
Zarządzanie efektem
prezentacyjnym
w sprawozdaniach finansowych
• Ujęcie księgowe instrumentów pochodnych na zasadach ogólnych wiąże się z koniecznością
okresowej wyceny i ujęcia skutków przeszacowania tej wyceny odpowiedniej pozycji
rachunku zysków i strat (jako przychody / koszty finansowe lub operacyjne).
Ustawa o rachunkowości (Rozporządzenie MF z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych
zasad uznawania, metod wyceny, zakres ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów
finansowych)
MSR 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”
FAS 133 „Accounting for Derivative Instruments and Hedging Activities”
• Jeżeli zawarte instrumenty pochodne stanowią zabezpieczenie planowanych transakcji
fizycznych (planowana sprzedaż/zakup), które będą realizowane w przyszłości to zgodnie z
ogólnymi zasadami rachunkowości zmiany wyceny tych instrumentów będą ujmowane w
przychodach / kosztach danego okresu, podczas gdy planowane transakcje będą ujmowane
w rachunku zysków i strat dopiero w momencie ich realizacji. Taka sytuacja może skutkować
zniekształceniem wyniku finansowego spółki, nie ukazując pełnego efektu ekonomicznego
zabezpieczenia.
• Potencjalnym rozwiązaniem tej kwestii jest wdrożenie zasad rachunkowości zabezpieczeń,
która pozwala na księgowe odzwierciedlenie efektu ekonomicznego zabezpieczenia.
Rachunkowość instrumentów pochodnych
Rodzaje rachunkowości zabezpieczeń
Zabezpieczenie wartości godziwej – ograniczenie zagrożenia wpływu na rachunek zysków i strat
zmian wartości godziwej ujętych aktywów, bądź zobowiązań lub ich części, wynikających z
konkretnego rodzaju ryzyka, np. zabezpieczenie należności walutowej – ryzyko zmiany
wartości godziwej z tytułu fluktuacji kursu walutowego
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych – ograniczenie zagrożenia wpływu na rachunek zysków
i strat zmian przyszłych przepływów pieniężnych lub ich części, wynikających z konkretnego rodzaju
ryzyka, związanego z rozpoznanymi aktywami lub zobowiązaniami, przyszłymi uprawdopodobnionymi
zobowiązaniami, bądź planowanymi transakcjami, np. zabezpieczenie ryzyka zmian
przepływów pieniężnych z tytułu przyszłej sprzedaży denominowanej do lub w walucie obcej
Zabezpieczanie udziałów w aktywach netto jednostek zagranicznych, których działalność nie stanowi integralnej części działalności jednostki
Rachunkowość zabezpieczeń polega na proporcjonalnym kompensowaniu między sobą
wyników uzyskiwanych na skutek zmian wartości godziwej lub zmian przepływów środków
pieniężnych wynikających z instrumentu zabezpieczającego i pozycji zabezpieczanej.
Rachunkowość zabezpieczeń - porównanie
Zabezpieczenie wartości
godziwej
• Zabezpieczane aktywa i
zobowiązania ujęte w bilansie
• Zyski/straty z instrumentu
zabezpieczającego ujęte w
rachunku wyników
• Nieefektywna wartość
zabezpieczenia automatycznie
ujmowana w rachunku wyników
• Aktywa/zobowiązania wycenione
do wartości godziwej z punktu
widzenia zabezpieczonego ryzyka
Zabezpieczenie przepływów
pieniężnych
• Zabezpieczenie przyszłych przepływów
pieniężnych również dla pozycji nie
ujętych w bilansie
• Zyski/straty z instrumentu
zabezpieczającego w części skutecznej
ujęte w kapitale z aktualizacji wyceny
• Nieefektywna wartość zabezpieczenia
odnoszona do rachunku wyników
• Dołączenie do aktywów/pasywów
wartości kapitału z aktualizacji wyceny w
momencie zrealizowania zobowiązania
bądź prognozowanej transakcji
M
S
S
F
7
Nakłada obowiązek prezentowania analizy
wrażliwości wyników Spółki na zmiany
czynników rynkowych
Nakłada obowiązek publikowania w
sprawozdaniach finansowych informacji o
pomiarze i zarządzaniu ryzykami finansowymi
Dotyczy nawet najprostszych instrumentów
finansowych takich jak należności,
zobowiązania, środki pieniężne, pożyczki, itd.
Nawet ponad 60 nowych ujawnień w
sprawozdaniu finansowym
Obowiązuje w sprawozdaniach
jednostkowych, nie tylko w
skonsolidowanych
Ujawnienie informacji o instrumentach finansowych
Poprzez wprowadzenie MSSF 7 „Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji”
spółki sektora niefinansowego zostały zobligowane do ujawniania szczegółowych
informacji dotyczących posiadanego portfela instrumentów finansowych, w tym
transakcji pochodnych
Wprowadza wiele nowych
wymogów, których
wcześniej nie pokrywał
MSR 32
Nazwa Deloitte odnosi się do Deloitte Touche Tohmatsu, podmiotu prawa szwajcarskiego
i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny
opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu oraz jego firm członkowskich można
znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas
Member of Deloitte Touche Tohmatsu
© 2010 Deloitte Polska