DẾMÈNPHIÊULƯUKÝ

Tácgiả:TôHoài

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

PhầnIPhầnII

PhầnIII

PhầnIV

PhầnITôisốngđộclậptừthuởbé.ấylàtụclệlâuđờitronghọnhàdếchúngtôi.Vảlại,mẹthườngbảochúngtôirằng:

"Phảinhưthếđểcácconbiếtkiếmănmộtmìnhchoquenđi.Concáimàcứnhongnhongănbámvàobốmẹthìchỉsinhratínhỷlại,xấulắm,rồirađờikhônglàmnêntròtrốnggìđâu".

Bởithế,lứasinhnàocũngvậy,đẻxonglàbốmẹthuxếpchoconcáiraởriêng.Lứasinhấy,chúngtôicócảthảybaanhem.Baanhemchúngtôichỉởvớimẹbahôm.Tớihôm thứba,mẹđi trước,bađứa tôi tấp tểnh,khấpkhởi,nửalonửavuitheosau.Mẹdẫnchúngtôiđivàmẹđemđặtmỗiđứavàomộtcáihangđấtởbờ ruộngphíabênkia,chỗ trông rađầmnướcmàkhôngbiếtmẹđãchịukhóđàobới,beđắptinhtươmthànhhang,thànhnhàchochúngtôitừbaogiờ.Tôilàemút,bénhấtnênđượcmẹtôisaukhidắtvàohang,lạibỏtheomộtítngọncỏnontrướccửa,đểtôinếucóbỡngỡ,thìđãcóítthứcănsẵntrongvàingày.

Rồimẹtôitrởvề

Tôi cũng không buồn. Trái lại, còn thấy làm khoan khoái vì được ởmộtmìnhnơithoángđãng,mátmẻ.Tôivừathầmcảmơnmẹ,vừasạosụcthămtất cảcáchangmẹđưađếnở.Khiđãxemxét cẩn thận rồi, tôi rađứngởngoàicửavàngửngmặtlêntrời.Quanhữngngọncỏấunhọnvàsắc,tôithấymàutrờitrongxanh.Tôidọngiọng,vỗđôicánhnhỏtớinách,rồicaohứnggáylênmấytiếngrõto.

Từđây,tôibắtđầuvàocuộcđờicủatôi.Chodùtôisẽsungsướnghaykhổsở,cáiđótùyởtínhtìnhtôikhônngoanhayđầnđộn.Songtôichưacầnbiếtđếnthế,tínhđếnthế.Màhãylấysựđượcungdungđộclậpmộtmìnhlàđiềuthíchlắmrồi....

Ngàynàocũngvậy,suốtbuổi,tôichuivàotrongcùnghang,hìhụcđàođấtđểkhoétmộtcáiổlớn,làmthànhcáigiườngngủsangtrọng.Rồicũngbiếtloxanhưcáccụgiàtronghọdế,tôiđàohangsâusanghaingảlàmnhữngcon đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp nguyhiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.Chập tối, tôi tạmnghỉ tay và rađứngngoàicửa,họpcùnganhchịemhàngxómquanhbờruộng,vừagảyđànvừahátmộtbàiháthoànghônchàotạmbiệtôngmặttrời.Khiđêmđã

xuốnghẳn, cả xómchúng tôi, các bô lão dế lụ khụgià cốc đế cũngbỗngnhiênvuitính,ainấyrakhỏihang,đếntụhộithậtđôngtậngiữabãitrongđêmtốimátlạnh,cùnguốngsươngđọng,ăncỏướtvànhữnggãtàihoathìgảyđànthổisáo,cùngnhaucahát,nhảymúalinhđìnhđếntậnsángbạch,lúcôngmặttrờiquenthuộclạinghiêmtranglólênđằngđôngmớitancuộcaivềnhànấy.

Ngàynào,đêmnào,sớmvàchiềunàocũngngầnấythứviệc,thứchơi.Kểđờimàđượcnhưthếcũngkháannhàn,nhưngmớiđầucònthấyhayhay,vềsaucũngnhàmdần.

Bởitôiănuốngđiềuđộvàlàmviệccóchừngmựcnêntôichónglớnlắm.Chẳngbao lâu tôiđã trở thànhmộtchàngdế thanhniêncường tráng.Đôicàngtôimẫmbóng.Nhữngcáivuốtởchân,ởkhoeocứcứngdầnvànhọnhoắt.Thỉnhthoảng,muốnthửsựlợihạicủanhữngchiếcvuốt, tôicocẳnglên,đạpphanhpháchvào cácngọncỏ.Nhữngngọncỏgãy rạp, ynhưcónhátdaovừaliaqua.Đôicánhtôi,trướckiangắnhủnhoẳnbâygiờthànhcáiáo dài kín xuống tận chấmđuôi.Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phànhphạchgiòngiã.Lúctôiđibáchbộthìcảngười tôirungrinhmộtmàunâubóngmỡ soi gương được và rất ưa nhìn.Hai cái răng đen nhánh lúc nàocũngnhaingoàmngoạpnhưhailưỡiliềmmáylàmviệc.Sợirâutôidàivàuốncongmộtvẻrấtđỗihùngdũng.Tôilấylàmhãnhdiệnvớibàconvìcặprâuấylắm.Cứchốcchốctôilạitrịnhtrọngvàkhoanthaiđưacảhaichânlênvuốtrâu.

Tôi đi đứnghùngdũng.Mỗi bướcđi, tôi làmđiệu rún rẩy cái cẳng chân,runglênrungxuốnghaichiếcrâu.Chorakiểucáchconnhàvõ.Tôitợnlắm.Dámcàkhịavới tấtcảmọibàcon trongxóm.Khi tôi to tiếng thìaicũngnhịn,khôngaiđáplại.Bởivìquanhquẩnaicũngquenmìnhcả.Khôngnói,cólẽhọnểhơnlàsợ.Nhưngtôilạitưởngthếlàkhôngaidámhohe.ấyvậy,tôichotôigiỏi.Nhữnggãxốcnổithườnglàmcửchỉngôngcuồnglàtàicao.Tôiquátmấychịchâuchấungụngoàiđầubờkhiếnmỗilầnthấytôiđiqua,cácchịphảinúpkhuônmặt tráixoandướinhánhcỏ,chỉdámđưamắt lênnhìntrộm.Thỉnhthoảng,tôingứachânđámộtcái,ghẹoanhGọngVólấmlápvừangơngácdướiđầmlên.Tôicàngtưởngtôi là tayghêgớm,cóthểsắpđứngđầuthiênhạrồi.

Chaoôi,cóbiếtđâurằng:khitrẻtuổimàngườitahayhunghănghốngháchláo,chỉtổđemthânmàtrảnợnhữngcửchỉngudạicủamìnhthôi.Tôiđãphải trảicảnhnhư thế.Thoátnạnrồimàcònânhậnquá,ânhậnmãi.Thếmớibiết,nếuđãtrótkhôngsuytính,lỡxảyranhữngviệcdạidột,dùvềsau

cóhốicũngkhôngthểlàmlạiđược.

Câuchuyệnânhậnđầutiênmàtôighinhớsuốtđời

BênhàngxómtôicócáihangcủaDếChoắt.DếChoắtlàtêntôiđặtchonómột cách chế diễu và trịch thượng thế. Choắt nọ cũng chắc trạc tuổi tôi.NhưngvìChoắtbẩmsinhyếuđuốinêntôicoithườngvàgãcũngsợtôilắm.CáichàngDếChoắt,ngườigàygòvàdàilêunghêunhưmộtgãnghiệnthuốcphiện.Đã thanhniên rồimàcánhchỉngắnngủnđếngiữa lưng,hở cảhaimạngsườnnhưngườicởitrầnmặcáogi-lê.Đôicàngbèbè,nặngnềtrôngđếnxấu.Râuriagìmàcụtcómộtmẩu,màmặtmũilúcnàocũngngẩnngẩnngơ ngơ.Đã vậy tính nết lại ăn sổi, ở thì ( thật chỉ vì ốm đau luôn luônkhônglàmđược)mộtcáihangởcũngchỉbớinôngsátmặtđất,khôngbiếtđàosâurồikhoétranhiềungáchnhưhangtôi.

Mộthômtôisangchơi,thấytrongnhàluộmthuộm,bềbộn,tôibảo:

-Saochúmàysinhsốngcẩuthảquánhưthế!Nhàcửađâumàtuềnhtoàng.Ngộcókẻnàođếnphá thì thậtchúchếtngayđuôi!Này thửxem:khichúchuivàotổlưngchúphảilồmcồmđụngsátlêntậnmặtđất,làmchoaitrênvềcỏnhìnsangcũngbiếtchúđươngđiđứngchỗnàotrongtổ.Phỏngthửcóthằng chimCắt nó nhòm thấy, nó tưởngmồi, nómổmột phát, nhất địnhtrúnggiữalưngchú,thìchúcómàđiđời!Ôithôi,chúmàyơi!Chúmàycólớnmàchẳngcókhôn.

Ngẫm ra thì tôi chỉ nói lấy sướngmiệng thôi.CònDếChoắt than thở thếnào,tôicũngkhôngđểtai.Hồiấytôicótínhtựđắc,cứmiệngmìnhnóitaimình nghe chứ không biết nghe ai, thậm chí cũng chẳng để ý có ai nghemìnhkhông.

DếChoắttrảlờitôibằngmộtgiọngrấtbuồnrầu:

-Thưaanh,emcũngmuốnkhôn,nhưngkhôngkhôngđược,đụngđếnviệclàemthởrồi,khôngcònhơisứcđâumàđàobớinữa.Lắmkhiemcũngnghĩnỗinhàcửathếnàylànguyhiểm,nhưngemnghèosứcquá,emđãloròngrãhàngmấythángnaycũngkhôngbiếtlàmthếnào.Haybâygiờemđịnhthếnày...Songanhcóchophépnóiemmớidámnói...

Rồidếchoắtloanhquanh,bănkhoăn.Tôiphảibảo:

-Được,chúmìnhcứnóithẳngthừngranào:

Dếchoắtnhìntôimàrằng:

-Anhđãnghĩ thươngemnhư thế thìhay làanhđàogiúpchoemmộtcáingáchsangbênnhàanhphòngkhitắtlửatốiđèncóđứanàođếnbắtnạtthìemchạysang...

Chưanghehếtcâutôiđãhếchrăng,xìmộthơirõdàirồi,vớiđiệubộkhinhkhỉnh,tôimắng:

-Hức!Thôngngáchsangnhàta?Dễnghenhỉ!Chúmàyhôinhưcúmèothếnày,talàmsaochịuđược.Thôiimcáiđiệuhátmưadầmsụtsùiấyđi.Đàotổnôngthìchochết!

Tôivềkhôngmộtchútbậntâm.

Mộtbuổichiều,tôirađứngcửahangnhưmọikhi,xemhoànghônxuống.

Mấyhômnọ,trờimưalớn,trênnhữnghồaoquanhbãitrướcmặt,nướcdângtrắng mênh mông. Nước đầy và nước mới thì cua cá cũng tấo nập xuôingược,thếlàbaonhiêucò,sếu,vạc,cốc,lele,sâmcầm,vịttrời,bồnông,mòng,kétởcácbãisôngxơxáctậnđâucũngbaycảvềvùngnướcmớiđểkiếmmồi.Suốtngàyhọcãicọombốngócđầm,cókhichỉvìtranhmộtmồitép,cónhữnganhcòvêuvaongàyngàybìbõmlộibùntímcảchânmàvẫnhếchmỏ,chẳngđượcmiếngnào.Khổquá,nhữngkẻyếuđuối,vật lộncậtlựcthếmàcũngkhôngsốngnổi.Tôiđứngtrongbóngnắngchiềutỏaxuốngánhnướccửahangmàsuynghĩviệcđờinhưthế.

BỗngthấychịCốctừmặtnướcbaylên,đếnđậugầnhangtôi,cáchcómấybước.Chừngrớđượcmónnào,vừachénxong,chịtìmđếnđứngchỗmátrỉalông,rỉacánhvàchùimép.

Tínhtôihaynghịchranh.Chẳngbậnđếntôi,tôicũngnghĩmưutrêuchịCốc.TôicấttiếnggọiDếChoắt.Nghetiếngthưa,tôihỏi:

-Chúmìnhcómuốncùngtớđùavuikhông?

-Đùatrògì?Emđươnglêncơnhenđây.Hừhừ...

-Đùachơimộttí.

-Hừhừ...cáigìthế?

-ConmụCốckiakìa.

DếChoắtracửa,hémắtnhìnchịCốc.Rồihỏitôi:

-ChịCốcbéoxùđứngtrướccửanhàtaấyhả?

-ừ.

-Thôithôi...hừhừ...Emxinváicảsáutay.Emsợconmụlắm!Báccũngnênsợđimớiphải

Tôiquắcmắt:

-Sợgì?Màybảotaosợcáigì?Màybảotaocònbiếtsợaihơntaonữa?

-Thưabác,thếthì...hừhừ...emxinsợ.Mờibáccứđùamộtmìnhthôi.

TôilạimắngDếChoắtvàbảo:

-Đồmàyhènquá.GiươngmắtraxemtaotrêuconmụCốcđâynày.

TôirìnhđếnlúcchịCốcrỉacánhquayđầulạiphíacửatôitôi,tôicấtgiọngvéovon:

CáiCò,cáiCạc,cáiNông

Bacáicùngbéo,vặtlôngcáinào?

VặtlôngcáiCốcchotao

Taonấu,taonướng,taoxào,taoăn.

ChịCốcnghetiếngháttừtrongđấtvăngvẳnglên,khônghiểunhưthếào,giậtnẩyhaiđầucánh,muốnbay.Đếnkhiđịnh thần lại, chịmới trợn trònmắt,giươngcánhlênnhưsắpsửađánhnhau.Chịlòdòvềphíacửahangtôihỏi:

-Đứanàocạnhkhoégìtaothế?Đứanàocạnhkhoégìtaothế?

Tôichuitọtngayvàohang,lêngiườngnằmkhểnh,bắtchânchữngũ.Bụngnghĩthúvị:"Màytứcthìmàycứtức,màyghèvỡđầumàyrachonhỏđi,nhỏđếnđâumàycũngkhôngchuinổivàotổtaođâu!"

Mộttaihoạđếnmàđứaíchkỷthìkhôngthểbiếttrướcđược.Đólà,khôngtrôngthấytôi,nhưngchịCốcđãtrôngthấyDếChoắtđangloayhoaytrongcửahang,chịCốcliềnquátlớn:

-Màynóigì?

-Lạychị,emnóigìđâu?

RồiDếChoắtlủivào.

-Chốihả?Chốinày!Chốinày.

Mỗicâu"chốinày"chịCốc lạigiángmộtmỏxuống.MỏCốcnhưcáidùisắt, chọc xuyên cả đất. Rúc trong hang mà bị trúng hai mỏ, Choắt quẹoxươngsốnglănrakêuváng.Núptậnđáyđấtmàtôicũngkhiếp,nằmimthít.Nhưngđãhảcơntức,chịCốcđứngrỉalôngcánhmộtlátnữarồilạibaylàxuốngđầmnước,khôngchútđểýđếncảnhkhổđauvừagâyra.

BiếtchịCốcđirồi,tôimớimonmenbòlên.Trôngthấytôi,DếChoắtkhócthảmthiết.

Tôihỏimộtcâungớngẩn:

-Sao?Sao?

Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế tôi hốt hoảng quỳxuống,nângđầuChoắtlênmàthanrằng:

-Nàotôiđâubiếtcơsựlạiranôngnỗinày!Tôihốilắm.Tôihốihậnlắm!Anhmàchếtlàchỉtạicáitộingôngcuồngdạidộtcủatôi.Tôibiếtlàmthếnàobâygiờ?

TôikhôngngờDếChoắtnóivớitôimộtcâuthếnày:

-Thôi,tôiốmyếuquárồi,chếtcũngđược.Nhưngtrướckhinhắmmắt,tôikhuyênanh:ởđờimàcóthóihunghăngbậybạ,cóócmàkhôngbiếtnghĩ,sớmmuộnrồicũngmangvạvàomìnhđấy.

ThếrồiDếChoắttắtthở.Tôithươnglắm.Vừathươngvừaănnăntộimình.Giá tôikhông trêuchịCốc thìđâuđếnnỗiChoắtviệcgì.Cả tôinữa,nếukhôngnhanhchânchạyvàohangthìtôicũngchếttoirồi.

TôiđemxácDếChoắtđếnchônvàomộtvùngcỏbùmtum.Tôiđắpthànhnấmmộto.Tôiđứnglặnggiờlâu,nghĩvềbàihọcđườngđờiđầutiên.

*****

Tôi tậpsuynghĩvềmọihànhđộngcủamình.Lòngđoanvới lòngrằng từđâyphảibiếtphânbiệthànhvilốlỉnhvớinhữngviệclàmcósuynghĩ.Nhưthế,tôibắtđầusốngbìnhtĩnh.Nhưngnhữngngàyphẳnglặngđócũngchỉđượcítlâu.Baonhiêulâutôicũngkhôngnhớ.Rồitìnhcờtôiphảitrảiquamộtcuộcphiêulưusónggióvàkỳlạ.

ấylàvàođầumùahèmộtnămkia.Buổisángtôiđangđứngngoàicửagặmmấyngọncỏnonănđiểmtâm.Bỗngđằngcuốibãitiếnlạihaicậubécon,taycầmque,tayxáchcáiốngbơnước.Thấybóngngười,tôivộilẩnxuốngcỏ,chuinhanhvềhang.Bỗngchốctôinghetiếngchânbướcthìnhthịchloạntrênđầu.Vàríurítnhữngtiếngnói,tiếnggọi:

-ánày.Này!

-Cáigì?

-Chỗnàyđíchrồi.Đấtđùnmớitinh!

-ờờđúng.Gớmchửa,baonhiêuđấtmớiđùn.Lạivếtchâncucậumớiravàocònnhẵnthinthín.Béơi!Đưadaođâyđểtớkhoétlỗ,đằngấyđixáchnướcđi.Nhanhlên.

Lập tức tôi nghe tiếng thọcdao chuyển cảđất và thấyđất rơi lả tả xuốngngayđầu.Biếtcóbiếnlớn,tôivộinhảylênnấpcaotrênngáchthượng.Đứngđấymộtchốcthìcónướcộctới.Bọntrẻđổnướcđịnhlùatôira.Nhưngmỗiđợtnướcvàochỉdângđúngđếnvuốtchântôilạirútxuống.Bởivìkhibìnhthời,tôiđãcốýđàoranhiềuđườngngang.Bâygiờnướcvàonhữngkhôngcóchỗđọngđượctronghangmànướctheongáchthoátcảrangoài.Haiđứatrẻ ranh lắm.Chúngkhôngchịubỏ.Chúnghuỳnhhuỵchchạyquanh,xemxétdấuvếtcácmặt,chúngđoánđíchtrongtổnàycódế.NhấtcáicậutênlàNhớn.MấylầnBéđổnướckhôngthấydếbòra,đãtoanđi,nhưngNhớncứkhăngkhăng:

-Tớcamđoanthếnàocũngphảicó.Màlạidếtohạngnhấtcơ.Cáithứdếcụnóbạonướclắm,ngậpcảrâutrongnướcnócũngvẫnđứngđược,phảingâmnướcđếnhànggiờthìdếcụmớichịusặcmànhoira.Bâygiờmìnhphảitìmcáchlấphếtcácngáchxungquanhchonướcđọnglạitronghang,cucậutắc

thở,thếnàocũngtuồirathôi.

Nói như thế là làm y vậy, nghe rợn gáy. Lập tức, tôi thấy hang tối sẫm.Nhữngngáchngangngáchdọcvàohangtôiđềubịlấpcả.Chỉcònmỗimộtđườngchínhđểchuira.Chúngbắttôiphảixộcraconđườngấychochúngtómcổ.Bâygiờ,nướclùavàođếnđâu,đọngđếnđấyvàcứdângdầndần...Trướcđếnlưng,saulủmcảđầu.Chỉcònhaicáirâuthòlênđụngđậy.Rồirâucũngngậpnốt.Nhưngtôivẫncốnhịnthở,khôngchịulóđầura.Tôinghĩnướccóngập,nướccũngchỉngậpmộtchốcrồilạithấmsâuvàođất,đấtnàylàđấtcátvàtôinhịnthởđược.

Songdùnhờđấtthấmnướckhoẻthế,cũngkhôngphảicáchbềnvững.Quảnhiên,chẳngmấychốc,đấtcátcũngđãngấmnonước,khôngchịuthấmnữa,vậylànướclạiứlên.Tôiloquá,phennàyphảibòramất.Ôithôi,nếubòrabâygiờ,đờitôicòngì!Haiđứatrẻkiasẽbắttôiđemvềlàmmiếngmồibéochocongàchọi,conhoạmi,consáomỏngàcủachúngxơingon.Bọncáchậuchimlồngấymàvớđượcmónănmỡmàngnhưthằngtôithếnàythìphảibiết là thích.Màcứganliềnchônchânởđâyrồicũngđếnchếtngạt,chếtđuốimất.Rồi,tuykhôngđịnhrahẳnnhữngmỗilầnnướcộcvào,tôicứtựnhiênnhíchngườiramộtmảy,làmnhưvậytôithấyđầutôiđượcthòlênmặtnước.Nhưthếnghĩalàtôilạihítđượcmộtchútkhôngkhí.Códễchịuhơn.Từđấyhễbọn trẻ đổnướcvào, tôi lại hơi nhoi ramột tí,một tímàkhôngcảmthấymìnhđươngnhoidầnra.Khôngmaychotôibiếtbao!Tôikhôngbiết rằng cứnhư thế, cóđượcdễ thở, nhưngnguyhiểm làmỗi lầnnhấcchânlên, lànhíchra.Thếrồimột lầnnướcvừarútxuốngkhoeo,độtnhiênởngoàicửahangbọntrẻtrôngvàothấycáiđầucủatôi.

-Đâyrồi!Đầutogộc,bóngquá!

Tôirụtngayvào.Songđãmuộn.Họtrôngthấytôirồi.Đãtrôngthấytấthọphảibắtchokỳđược.Quảnhiên,nướccàngdộivào,tiếnghòhétcàngtợn,có lúc tiếng chân tay vỗ, giậmdoạn rung chuyển cả đất bốnbên.Tôi runngườilên,tôibíthở,tôivùngvẫyvìbứcnước.Rồitrongbụngkhôngđịnhmàchânlạicứnhấcdầnra.Bỗngnghemột tiếngxoạtngaysau lưng,nhưtiếngsét.Quaylại,mộtthanhnứa,lạicảmũidaonữa,đãthụcxuốngchắnngangđườngvàocuốihang.Thìra,haiđưatrẻkhônngoan,trôngmặtnướcđộngbiết tôiđãchuirađứngcửatổ.Họxiêndaoxiênnứaxuốngchặnlốisaulưngtôi.Nếutrúngthìđứtđôingười!Nhưngtôichưakịpgiậtmình,đãcócảmgiáccáithanhnứachẹnlưngđươngbẩytôira.Haiđứatrẻ,đứathìđẩy thanhnứa,đứa thìngồigõvàocáiốngbơđựngnước,mồmkêuthòmthòmgiảlàmtrốngngũliêndoạnạt,thúcgiụcvángcảbãi.

Bịhấtmạnh,bíquátôiliềnnhẩyra.

-Anhemơi!Dếcụ!Dếcụ!

-Ha!Ha!Bắtđượcdếcụ!

-Tobằngbốnthằngvesầu!

-Dếcụmàlị!

Nhớn tómđược tôi.Tôi cắn cho cậubémộtmiếngvàongón tay.Nókêuthét.Tôibồichocáiđạphậu,nóbuôngrờitôira.Đượcdịp,tôivộinhảytrốnvàogiữabãicỏ.Nhưngcảhaiđứatrẻ,đứacầmgiỏ,đứacầmốngbơ,đuổitheoúptôi.Chỉloángmắt,tôiđãnằmchỏngvógiữagiỏ.Tôicốcắnnangiỏmỏngrớt,nhưngchưanhaiđượcmắtnào,họđãđembuộctúmcáiđítgiỏlạikhiếntôikhôngnhúcnhích,cựaquậyđượcnữa.Họxếpốngbơxáchnướcvàcácđồchơilại,rabờđầmrửachânrửatayvàxáchtôitheo.

Họvuivẻravề.Chânbướctheonhịptaymúa.Miệnghátýơ.Vẻkhoáitỷlắm.Nằmtròntrongđítgiỏ,tôiđưamắtnhìnlầncuốicùngphongcảnhnơitôiở.Cỏnonxanhrờn,mặtnướcbạcmênhmông.Nắngvàngrảitrênlácây,vàngmộtmàutươilạlùng,lòngtôiđaunhưcắt.Haihàngnướcmắttuônrơi.Dầnmỗibướcmộtxa.Ngoảnhđầu lạikhông trông thấynữa, thế làkhuấthẳn.Phennàytôitấtchết.

******

Haiđứatrẻđemtôirakhỏibãi,quamộtquãngđườngngoắtngoéobênthànhtrerậmrạp,tớimộtlốinhỏđimenđếnmộtcáicổngtán.Nhớnvàonhàcấtmọithứđồđạc"đúc"dế,cònBéthìđặtgiỏxuống.Biếtsốphậnmìnhsắpđượcđịnhđoạt,tôithấyhồihộpvàlạnhcảsáuganbànchân.Sắplàmmồicho gà, cho chim chăng ? Nhưng quanh đây, tôi không nghe tiếngmóngchimhọamicàovàonanlồng,cũngkhôngthấycongàchọimặtđỏtíatainào.Tôihơiyênyên.

Nhớnởtrongnhàra.Bénói:

-Đemthằngdếnàyquẳngraaocho"xừ"vịtbầucủachúngmình"xực"mộtbữa,Nhớnạ.

Tôigiậtmìnhđánhthótmộtcái.NhưngNhớnxuataybảo:

-Không!Đúcđược thằngdếcụ thếnàyhiếmlắm.Dếnàydếcụ,gan liềntướngquânđây.ThằngThịnhhômnọcũngcómộtcondế,nókhoedếnókhoẻnhất, chođánhnhau, đánh thằngdếnào cũngphải thua. (Tôi đãhơinónggáyvàngứahếthai cái càng).Chúng tanênbỏdếcụnàyvào lồng,đem sang nhà Thịnh cho đánh nhau với thằng dế ben ấy. Để xema...ha..."thắngbạinhưhà..."ấyầyây...Tùngxoè...Tùngxoè...

Bévỗtay:

-Phải,phảilắm.

ấythếlàtôikhôngchết.Điềumaymắnnàykhônglườngtrướcrađược.

Haicậubéđemgiamtôivàomộtcáilồngtregàithenchắcchắn.Tôiđànhnằmyên,chờsựthayđổinàođómàtôilạikhôngthểtưởngtượngratrướcđược.Tôichỉbiếtthếlàtôisắpphảiđiđánhnhau.Nhưngcứnóiđếnđánhnhau,tôilạicứmuốnmúachânlên.Quêncảcáithântùđángnhẽphảitìmcách thế nào cho được tự do.Tâm tính ngôngnghênh của tôimuốnhunghăngtrởlạinhưdạotrước.

Buổitrưa,quảnhiênanhemnhàấyđemtôisangcho"giápchiến"vớimộtcậudếnhàbêncạnh.

Nhớndứngngoàingõgọi:

-ThịnhơiThịnh!

Thịntừtrongnhàchạyra.

-Gìthế?

-Dếcụtaođây.Cógiỏiđemdếmàyrachọinào.

Thịnhcườikhanhkhách,vẻcoithường,quayvào,xáchlồngdếra.Cảbọnrủnhauđếngiữakhuvườnlưathưanhữngbóngcâynhãnlùn.Chúngnằmsấpxuốngcỏ,lúcnàothíchthìconglênđạpkhôngkhí.Chúnggiáphaicánhcửalồngdế làmmộtchothậtchắc,nhưđuôi toanọkềcửa toakia lúc tàuhoảchạy, rồimới rút thenra,đểhai thằngdếchúng tôikhôngmuốncũngphảixôngsanglồngcủanhau.Chàngdếnọnhảytótsanglồngtôi.áichà,vẻtađây.Hắnbéhơntôimộtchút.Nhưnghắnngạomạnvàxấcxượclàmsao!Béloắtchoắtthếmàđãbắtchướcđâuđượcbộmặthờmhợm,khinhkhỉnhtừcáidángchânđikhụngkhiệng,vẻcoithiênhạnhưrác.Thoángthấyđã

lộntiết.Vừangótôi,hắnvuốtrunghaisợirâu,nói:

-ờờ,chúmàyđờmặtrathếkiathìliệucómấyhộtsứcchịunổinửacáiđásongphicủatakhông?

Rõchốitai!Tôiđãcáulắm.Nhưnglạsaolúcấytôivẫntỏradịudàngđược.Cólẽvìlòngquákhinhbỉ.

-Nàyanhkia!Làmchimàầmlên.Đứakhônngoanởđờithìkhôngnênnóitrước.

Hắnnherăngra,hầmhè:

-Mặckệ!Cógiỏithìrađâychơinhauchứđứngnóixỏđấyà?

Máunóng trongngười tôi sôi sùng sục, tưởngnghe tiếngđược.Biếtquânnàykhôngphảiquânănlời,tôibènnhảyphắtđến.Chúngtôibắtđầuđánhnhaugiữanhững tiếngcười reo,vỗ taycủabađứa trẻ.Mớiquần thảovàihiệp,tôiđãrõsứcanhdếlếuláokia,chọivớitôi,khôngđượcmấynảsức.Đúngthế,tôichỉthọcmạnhmộtcái,đạpcàng,hắnngãbổngửara.Tôibồithêmchiếc đá nữa, hắn ộcmáumồmđen sì, gãymột cẳng, lăn quay.Tôichẳngthèmđánhthêm,chỉghéxuốngtậntaihắn,lạnhlùngbảo:

-Chomàybàihọcthuộclòngvềsựhốngháchnhé!Từgiờchừađiconạ.

Hắnchỉ cònbiết cóviệc run rẩychắpchân, lạy rối rít.Nhưngnếu từđấychàngdếkiacóthểbiếtchừacáithóingôngnghênhthìtôi lạiănphảiđũacủahắn.Bệnhngôngnghênhcủahắnlâysangtôi.Thếmớikỳquặcchotôi.

Làmsaomàtôiđâmđốnkiếpnhưvậy.Thậttôikhôngcắtnghĩađượchếtcáikhúckhuỷu của tính tựkiêuvà tựđại.Tôi chỉ biết thế là những cái hunghănggànbướngvà lênmặthãohuyềnđầuóc tôichưagộiđượcsạchhẳn.Khi tôiđángã thằngdếkia rồi,mắngnó rồi thì tôinghĩnịnh tôi rằng: "ồmìnhgiỏithật.Chỉgảykhẽmộtcáimàthằngchakiađãngãlănchiêng".

Vàchỉnhờcáiđáxoàngấymàtrẻcontrongxómthinhauđi"đúc"dế,đàodế,săndếđemvềchochọivớitôi-tôiđãtrởnêntayvõkhéttiếng.Phải,dếnào tôi cũng phóng vài cái đạp hậu, cậu ta đã chạy bán xác. Hồi ấy, tôiđươnggiữatuổithanhxuân,sứclựccườngtráng,nhấtlàthêmcáitínhkiêu,tínhhợmchẳngcoiairagìnêncứcànglàmbộ.

Vìtôithắngtợnnênhaicậuchủbénhỏcủatôiyêuquýtôilắm.Mỗibậnđá

ngãkẻđịch,tôilạiđượccáccậuấytẩmbổbaonhiêulàcỏấurấtnon.Đêmđến, tôiđượccáccậucholênđứnguốngsươngtrêngiànmồngtơi,nhưngvẫnbịmộtsợichỉbuộcvàocàng.Tôicóthểcắnđứtsợichỉdễnhưchơi,màtôikhôngcắn,tôiuốngtừnggiọtsươnglónglánhtrênlámồngtơirồiungdungcaháttrongcaháttrongcảnhtróibuộcnhưthế.Tệquánữa,muốnlàm,đẹplònghaicậubé, tôichỉquanhquẩncảngàycạnhcáihộpdiêm,buồngngủcủatôi,khôngđiđâuxamộtbước.Thỉnhthoảngcaohứngtôiđạphaicàng, cất tiếnggáy riii...riii.Ôi, tôi đãquên cái thânbị đem làm trò chơi.Mấylácỏnonvàthóingôngđãkhiếntôiđâmrangutốiđếnthế.

Nhưngđếnmộtngàykia,tôiphảicảmơnmộtsựtìnhcờđãđếnmởmắttôi.Tôivẫnđiđánhnhauthuêmuavui.Tôivẫnđượcđemđichọinhaunhưthế.Đốithủcủatôi lầnnàylàmộtanhchàngcóbộcánhchưakínlưng,ngườimớidàibằngnửatôi.Vừabịđẩyvàođứngđốidiện,anhtađãnháonháckêutrutréo:

-Emlạybác,emlạybác,bácthachoem.Báclàngườilớn,bácđãcórăngcócàngtorồi,cònem,emvừarađờicómấyhôm,mớihômquađượcmẹemdắtchođiởriêngthôimà.

Tôithảnnhiên.Tôixôngvàochiếnngaythằngbé.Nókhóchuhurồichạyquanhlồng.Mấyđứatrẻxemchọidếcườihahả.Tôilạicàngnổihăng.

******

CómộtanhXiếntócbayxèxètrêntrờirồiđậuxuốngcànhnhãngầnđấy,nhìnđámdếchọinhau.AnhXiến tócvểnhhaicái sừngdàinhưhaichiếclôngcôngcongcókhấctừngđốt,chõxuốngmắngtôi:

-DếnMènnghếchngáckia!Màytođầuthếmàmàynỡđánhthằngbébằngngầnấyà?Khôngđượcquenthóibắtnạt.

Tôingoảnhđầunhìnlên:anhXiếntóclựclưỡngvàuynghibọcmìnhtrongbộáogiápđồnghunrấtcứng,bộhungtợndữdộilắm.Nhưngtôicócsợ.Coibộchẳnglàmgìnổitôitốt!Bởitôibiếtanhtacũnghãilũtrẻ,chỉđứngtrêncây,khôngdámxuống.

Tôihíchmũiramộtcâu:

-Ngứamồm!

Rồitôilạiđuổiđánhđứabénhưthường.Tôingổngáovụtlêntrước,hếch

cằm,chặn.Thảmhại,mớinếmthêmcócáiđáhậu,thằngbéđãquayđơvàchỉcònthoithópthở.Tôicũngchẳngbiếtthếnàolàthươngxót.Tạitôichỉnghecótiếnghoanhôrâmrancủabọntrẻ.

Thấykhôngnhữngkhôngngănnổitôimàtôicònđánhgầnchếtchúdếnhỏ,Xiếntócnghiếnrăngkenkét,chõcảhaicáisừngdàixuống,quát:

-Ađược,màygiờhồn!Bảolờiphảikhôngnghe,rồisẽbiếttay.

Tôicòntrêutức,ngướcrănglên:

-Cógiỏithìxuốngđâychọinhau.

Rồi tôiđứngungdungnhắmnhánhcỏcủa lũ trẻvừa tranhnhau tuồnvàothưởngchotôi.Làmnhưkhôngthèmđểýđếncâuchuyệnvặt.Xiếntóctứcrungsừng,rungrăng,nhưngkhôngbiếtlàmthếnào,vìcólũtrẻngồiđôngtrênbãicỏ.CuốicùngXiếntóccấtcánhvùđi.Tôichẳngthèmđểý.ừanhchàngkhoẻthìcókhoẻđấy,nhưngđâucóthểlàmgìnổitôi.

Đêmhômấy,theothườnglệ,bọntrẻđemtôirangoàigiànmồngtơi,đểtôiuốngsươngtẩmbổvàhítthởkhítrờitronglành.Trêncao,mặttrăngsángvằngvặc.Làngióđưađẩynhữngchiếc lá tredàivànhọndẫmsươngóngánhthànhmộtnétsắctrongbóngtrăng.Tôiduỗithẳngcảhaichân,cảcánh,vừaônmộtbàivõ,vừahát,ngẩngđầunhìnvòmtrờitrăngsángvàchắclàvẻmặttôilúcấycótựđắc,tựmãnlắmđấy.

Đươngungdungthế,lắngnghetiếngcáimáygìxèxèđâudầndầntớibêncạnh.RồianhXiếntócoailinhbanchiềuvụthạcánhxuốngngaybênnáchtôi.Tôirúlênmộttiếngkinhkhủng.Tôicứngcảkhoeo,khôngnhíchchạyđược.Tôikhôngngờ.Phennàychếtthậtchứkhôngchơi.Răngnónhưsắtthếkia,cáivuốtchânnhưdaothếkia.Mộtmìnhtôiởnơivắngvẻthếnày.Tấtchết!

Tôicốmímmôi,màcánh,màchân,màcàngtôivẫnnẩylênbầnbật.Xiếntócghénghiênghaicáisừngcườichếnhạo:

-Rõđồhèn!Saolúcchiềuhốngháchthế!

RồiXiếntóclụctội:

-Nàytahỏi:màyđángkhéptộigì?

-Lạyanh...

Cólẽlúcbấygiờtôicuốngquítnhữngđiệubộđángxấuhổvànựccười,đãkhiếnXiếntóckhinhbỉđếnnỗikhôngthèmgiếttôichobẩngươm.Bởivậytôichỉ thấyXiến tóccúihaicái sừngsátmặt tôi,kênhmũi tôi lênvàbảorằng:

-à,bâygiờthìcovòilạirồ,phảikhông...Còngìxấubằngcậysứcmàđibắtnạt.Khôngngoanđáđápngườingoài...Màycógiỏithì...Tathacholầnnày.Nhưngtahãymượntạmđicủamàyhaicáirâu.Đểtừđâymỗikhimàyđịnhlàmviệcgìbậybạ,hãysờlênchiếcrâucụt,lúcấynhớlạilờiôngXiếntócnhé.

NóirồiXiếntócđưarănglêncắncụtluônhaisợirâumượtóngtrênđầutôi.Đauđiếng,màtôiđànhngậmtămkhôngdámhérăng.Đườngđờinhiềubàihọc,mỗi bài họcmột kiểu, chịu nghĩ thì học được, học giỏi, bằng khôngthì...khốnkhổnhưthếnàyđây.Chođếnbâygiờđầutôivẫntrọclônglốcbởimấthaisợi râu từcái tích tôiđược thêmbàihọcmớivừađắtvừađauđêmấy.

Nhưng,cũngnhờthếmàtôitỉnhngộ.Trờiơi,thếratừkhibịhaiđứatrẻbắtvàovòngutối,tôiđiđánhnhaulàmtròcườichothiênhạ,tôichỉlàmácmàtôikhôngbiết.Mànhữngkẻbịtôiđánhcũnglàhọhàngxagầnnhàdếcả.Tôithởdàithầmnghĩ:

-Hômtrướctađãvướngđiềulầmlỗi.Bâygiờlạimắclỗinữa...Ôi,tahènquá.CũngmaybácXiếntóckhônggiếtngoémngaytađi.Mớibiếtđờinàyhồdễaibắtnạtnổiai.Tađánhkẻyếuhơnta thì lạikẻkhácmạnhhơntađánh ta.Thôi thôi,giấcmơkiađã tỉnhrarồi.Nghĩđược thế, lòng tôimớitạmyên.Nhưngnóichohếtnhẽ,nếubâygiờtôimuốnbỏđitínhhunghăngxằngbậyđithìtôiphảinhấtquyếtrờihaiđứabénàyra.Bởivìmụcđíchcủahọnuôitôilàbắttôilàmtròchoảngnhau,chohọcười.Văngvẳngbênhaitaitôitiếngthoátly.

Tôi thấybồihồi,muốnđingaylúcấy.Nằmtronglồng, tôi trôngthấycửalồngchưacài.Thếlàtôibòraluôn.Nhưngcũngngaylúcấy,BévàNhớnởđâuchạytớikêulên:

-á,á!

RồiBénắmgáy tôi,némvào lồng.Khôngbaogiờ tôicảm thấynhụcnhãhơn!Từlúcấy,tôibịcanhgiữkháchẳnmọikhi.Buổitối,vẫnđượclêngiàn

mồngtơinhưngphảinằmtronglồngkhôngaichonghênhngáongoài trờinhưmọikhi-dùlànghênhngáovớisợichỉbuộcvàobẹn.

Tôicàngthấmthíanungnấuýnghĩtrốnđi.Tôichờmộtdịpkhác.

Trongnhữngngàychờđợi,buồnơilàbuồn.Tôibuồnlắm,buồntưởngchếtđược.Phầnthìănnăntộilỗi.Phầnthìngaongánđờimình.Cuộcđờiđãnửathờixuânmàchưalàmnổiđiềugìgọilàcóích.Chỉnhữngnaylầmmailỗi.Tôiủrũ,chẳngbuồnăn,chẳngbuồnđi,đứngcũngkhôngbuồnđứng.Suốtngàynằmphụcvịthởdài.

Thấytôiđâmralùdùthế,bọntrẻchỉbiếtracôngsănsóc.Nhưnghọcàngsănsócthìlòngtôicàngchánngắtcàngcảmthấyhọnuôibéothânmìnhđểlàmchuyệnmuivui.Tôiănđuểnhđoảng,nhấmnháp.Dầndầnbọntrẻcũngchántôi.

Tròtrẻchơicáigìcũngthườnghaychóngchán.Vìkhônghiểuđượccáiốmvàđầuócnghĩngợicủatôibấygiờ,chúngchotôilàmắcbệnhgìđấy,cólẽbịđaudạdày.Rồi,cứbỏvàolồngtoànthứcỏthượnghạngmàchỉthấytôiđủngđỉnhnhếchrăngthìsựsănsóccũngnhạtdần.Họlạixáchống,daovàquenứa,hìhụcđào,đúcdế,mảitìmcuộcchơikhác.

Thếrồi,cứốmnghĩmãi,tôiđâmraốmthật.Tôicảmthấykhậtkhừrồitôingạtmũi,nhứcđầuluôn.Mấylầnbịmangđiđánhnhau,tôichỉđứngyên.Anhdếbênlồngkiasangcũngkhôngdámđánhtôi,thếlànhạttrò.Nghĩalàtôikhôngcònhoạtbát,khoẻkhoắnnhưtrướcnữa.Mấyngàykhôngnhớcahát,buổisángnhưbuổichiều,khônggáychàohoànghônvàbìnhminh.

Mộthôm,Nhớnthấytôinằmlửđử,bènbảoBé:

-Khôngphảinóđaudạdàyđâu,thằngdếnàyđánhnhaunhiềuquáđếnnỗikiệtsứcnênbâygiờmắcbệnhholao.Chúngmìnhchảnênnuôimộtthằngdếốm.Thảnóđi,Béạ.

Bégàn:

-Thếthìphảiđemraaochovịtbầuăn.

Tôilạnhđếntậnhaichânrăng.

-Không,thếcũngphí,tasẽđemnólàmcúpđábóng.Cúpđábónglàmộtdếcụ.Thếmàoai!

Rồihaiđứakéonhauđirủtấtcảtrẻcontrongxómhọplạiđábóngthiăngiảithưởng.Cáicúpấyđúnglàdếtôivậy.Thântôilạithànhcáigiảithưởng,nghĩcựcquá.Khôngđầymộtlúcđãcómộtlũđếnmười,mườilămđứakéođến.Chúngrủnhaurangoàibãi,đemtheotôira.Đámtrẻchialàmhaiphe.Mộtđứađãnhặtđượcởvườnnàovềmộtquảbưởiđểlàmbóng.

Tôiđượcđặttrịnhtrọngđứngtrongnắpcáivỏdiêmmới,trênmộthòngạch.Nhớngiaohẹncácbạn:

-Bênnàođượcba"gôn"thìănthưởnglãodếnày.Alê...Toetoetoe...

Tôi đứng thẳng, lấy vẻmặt tươi tỉnh, vui như cũng đương xem đá bóng.Khôngainghingờgìcả.Cũngthậtlàtrẻconthìmớihaysơýnhưthếđấy.Cơhộithoátlycóthểsắpđếnrồi.Đôibêntranhnhauquảbóngbưởimỗilúckịch liệt hơn.Đámnàyđábóng cũngxoàng.Tôi nhậnxét thế.Có cậu cứgiẫmvàobóng,ngãbổchửng.Cócậubíuvaichènnhauráchtoạccảáo.ấyvậymàvẫnmảimê,hòhétvangcảgócbãi.

Nhưngtôicũngvộinhậnratôiđứngđâykhôngphảiđểxemđábóng.Thếlà,trongkhibọn trẻđangxôđẩykịch liệt trênbãi thì tôi len lén rờinắpbaodiêm,bòkhỏibệgạchvỡ.Tôi lẻn rađầuvườn, chuivàođámcỏ rậm, rồichuồn thẳngđến tậnbụidứadạiđằngxa.Xổ lồngmộtcái,khỏiốmngay,nhanhthế!

Chẳngbiếtlúctancuộcbóng,thấymấtcáigiảithưởngquýhoá,bọntrẻcócáukỉnhmàcãinhaukhông

PhầnIIKhiđãđượcthảnhthơiđứngtrongbụidứaxanhmờ,tiếnghòreocủabọntrẻngheđãxa lắm,khôngcònlongạigìnữa, tôimớiduỗicánhvươnvai thởdài.Tôigặmvộitícỏchođỡđói.Mấybữanay,quảlàtôicũngvờốmthêmđểđỡphảiđichọinhau,chonênnhịnăn,cómệtmỏiđithật.Norồi,tôiphủphụcxuốngchụmchân,đánhmộtgiấcngủngon.

Lúctỉnhdậy,xungquanhvàđằngxa,chỉcócáiimlặngchậpchờnbuổitrưa.Lũ trẻ chắc đã về trongxóm.Nghĩ xa, nghĩ gần trong bụng tôi phân vân.Nửamuốnmộtphenđichơixa lạinửamuốnvề thămnhà.Dẫusao, trongmấyngàyqua,tôicũngnảyramộtýnghĩrấtđẹplàđãđượcthấyquamặtđấtnàybaola,khôngphảichỉcócáibờruộng,cáiđầmnướccủaquêmình.Cóphảitrongcảnhtróibuộclạihaycónhữngaoướcphóngkhoángchăng?Chỉbiết lũtrẻkiagiamgiữmình,nhưngphongcảnhnonnướcthìbaogiờcũngchờđónvàthúcgiụctahãyvuichânlên,hãycốđichokhắpthếgian.Đời traimàkhôngbiết baynhảy, khôngbiết đóbiết đây thì cuộc sống sẽnhạtnhẽolắm.

Saucùng,tôiquyếtđịnhtrởlạinhà.Tôinhớtừngàymìnhbịbắt,mìnhxanhà đã lâu, Tôi chắc chắn ngày ấy có khi mẹ tôi lại thăm hang tôi, thấygiườngmàn tan tành, hẳn người đã khóc không biết bao nhiêu nướcmắt.Nghĩthếthìtôinhớvàthươngmẹtôilắm.Tôilàconúttronglứasinh.Mẹthươngtôi,đãchobaonhiêucỏnon,lúcđemtôiđếnởhangmới.

Tôitrởvềquêhương.Tôicũngtínhthêmrằng:saukhivềthămmẹ,khimẹtôinhìnthấymặt,mừngtôicònsống,vẫnkhoẻ,ngườiantâmrồi,bấygiờtôisẽtínhmộtcuộcdulịchxaxôi.

Tôirẽcỏ,tìmlốivề...

Đườngvềxalắcxalơ...

Mộthôm,quamộtvùngcỏnướcxanhdài,chợtnghe tiếngkhóc tỉ tê.Tôilắngtai,đoánratiếngkhócquanhquẩnđâuđây.Vàibướcnữa,tôigặpchịNhàTròngồigụcđầubêntảngđácuội.ChịNhàTròbénhỏlạigầygùa,yếuđuốiquá,ngườibựnhữngphấn,nhưmớilột.Chịmặcáothâmdài,đôichỗchấmđiểmvàng,haicánhcônàngmỏngnhưcánhbướmnon,lạingắnchùnchùn.Hìnhnhưcánhyếuquá,chưaquenmở,màchodùcókhoẻcũngchẳngbayđượcxa.CácchịNhàTròvốnhọbướm,cảđờichỉbiếtvởnvơquanh

quẩntrongbờbụimàthôi.NhàTròđươngkhóc.

Nghenhưcóđiềugìoantráichiđây,tôibènhỏi:

-Làmsaomàkhócđườngkhócchợthếkiaem?

Chịngẩngđầulên,nướcmắtđầmđìarồicúichào,lễphép-cáccôNhàTròbaogiờcũnglịchsựvàmềmmại.

-Emchàoanh,mờianhngồichơi.

Tôinóingay:

-Cógìmàngồi!Làmsaokhócnào?

Thếlàchịtabùlubùloa:

-Anhơi!Anhơi!Hu...hu...Anhcứuem...Hu...hu

-Đứanào?Đứanàobắtnạtem?

-Thưaanh,bọnNhện.Anhcứu...Hu...hu...

Tôisốtruột:

-Nhệnnào?Saolạicứkhócthế?Kểrõđầuđuôimớibiếtlàmsaomàcứuđượcchứ!

NhàTròkể:

-Nămtrước,phảikhitrờilàmđóikém,mẹemphảivaylươngăncủaNhện.Sauđấy,khôngmaymẹemmấtđi,cònlạithuithủicómìnhem.Màemốmyếu,kiếmbữacũngchẳngđủ, làmănchảra thếnào,baonămnghèo túngvẫnhoànnghèotúng,mónnợcũchưatrảđược.Nhệncứnhấtđịnhbắt trảnợ.MấybậnNhệnđãđánhem.HômnaybọnNhệnchăngtơngangđườngđebắtem,vặtchân,vặncánhănthịtem.

Tôixoèhaicàngra,bảoNhàTrò:

-Emđừngsợ.Hãytrởvềcùngvớitôiđây.Đứađộcáckhôngthểcậykhoẻănhiếpkẻyếu.Đờinàykhôngphảinhưthế.

TôidắtNhàTròđi.

Mộtquãng,tớichỗmaiphụccủabọnNhện.

Bọnnhệnđãcôngphuchăngbênđườngnọsangbênkia,chằngchịtbiếtbaonhiêutơnhện,trùngtrùngđiệpđiệp,mộtchúMuỗiMắtnhỏnhấtloàimuỗicũngkhôngchui lọt.Lại thêm, sừng sữnggiữa lốiđi,một anhNhệncanhgác.ýhễthấybóngNhàTròlàlàmhiệucholũNhệnnấphaibênđườngkéora.

Khi tôi gần tớimạng lưới, nhìn vào các khe đá xung quanh đã thấy lủngcủngnhữngnhện lànhện:Nhệnmẹ,Nhệncon,Nhệngià,Nhện trẻ,Nhệnnước,Nhện tường,Nhện võng,Nhện cây,Nhện đá,Nhệnma...đủ họ nhàNhện.Chúngđứngimnhưđá,màcoivẻhungdữ.

Tôicấttiếnghỏilớn:

-Aiđứngchópbubọnmày?Rađâychotaonóichuyện.

Từtronghốcđá,mộtmụnhệncáitonhất,congchânnhảyra,haibêncóhaiNhệnváchnhảykèm.DángđâylàvịchúatrùmnhàNhện.Nomcũngđanhđá,nặcnô lắm.Vậy thìđầu tiên, tôihãy ra cáioai của tôi.Tôiquayphắtlưng,phóngcàngđạpmạnhvàođầumụNhệncáimộtđạp.Mụnọhoảnghốt,codúmlạihãingay.Rồithếlàmụcứrậpđầuxuốngđấtnhưcáichàygiãgạo,tỏýhốihậnvàsợhãimộtđiềugìđó-điềugìđócólẽmụtacũngchưabiết.

Tôithét:

-CớsaodámkéobèkéocánhrabắtnạtemNhàTròyếuớtthếkia?Chúngmàycócủaăncủađể,đứanàocũngbéomúpmôngđítcảlượtnhưthếkiamàtínhđòinómộttí tẹonợđãmấyđờirồi làkhôngđược.TacấmtừgiờkhôngđượcđòinợNhàTrònữa.Nóbébỏng,làmchưađủnuôithân,phảithươngnó,xuýxoácôngnợchonó.ởđời,thùhằn,độcáclàmgì.Thửtrôngđấy,baybắtnạtnó,nhưngcòncó takhoẻhơn, tamới thửgiómấycáiđáhậu,màxemrachúngmàyđãthấyđángnghĩlắmrồiphảikhông?

BọnNhệnnúpphíatrongcũngdạvangvàlaoxaonói"ngherồiạ"rốirítkheđá.

Tôiralệnh:

-Phácácvòngvâyđi.Đốthếtvăntựđi.

LũNhệnnghengaylờitôi,Cảhọnhanhnhẹnchạyngangchạydọc,phácácdâytơchănglướibuộcngangđường.RồivôsốNhệnnhấpnhô, tungtăngđến,chânnắmchânảNhàTròmànhảymúa,hátầmĩrấtvui.

HọnhàNhệncònđịnhmởtiệc thết tôi.ĐượccáihọnhàNhện thì lúcnàocũngkhéotrữlắmthứcănngon.Nhưngtôitừchối,nóirằngphảivộiđi.Hẹndịpkhácsẽquachơi.

TôitừgiãbọnNhệnvàNhàTrò.ChịNhàTròômvaitôicảmđộng,khôngnỡlybiệt,cứtheotiễnmộtquãngđườngdài.Còntôi,tronglònghoanhỉvìđãlàmđượcviệcđầutiêncóíchchođời.

Mấyhômsau,vềtớiquênhà.

Cáihangbỏhoangcủatôi,cỏvàrêuxanhđãkínlốivào.Nhưngđằngcuốibãi,mẹtôivẫnmạnhkhoẻ.Haimẹcongặpnhau,mừngquá,cứvừakhócvừacười.Tôikể lại từđầuchícuốinhưngngàyqua trongmayrủivà thửtháchmà bấy lâu tôi trải.Bắt đầu từ chuyện anhDếChoắt khốn khổ bênhàngxóm.

Nghexong,mẹtôiômtôivàolòng,ynhưngườiômẵmkhimớisinhtôivàbảorằng:

-Conơi,mẹmừngchoconđãquanhiềunỗihiểmnguymàtrởvề.Nhưngmẹmừngnhấtlàconđãrènđượctấmlòngchínchắnthậtđánglàmtrai.Bâygiờconmuốnởnhàmấyngàyvớimẹ,rồiconđidulịchxamẹcũngbằnglòng,mẹkhôngáynáygìvềconđâu.Thếlàconcủamẹđãlớnrồi.Conđãkhônlớnrồi.Mẹchẳngphảilogìnữa.

Mẹ tôi nói thế rồi chanhoàhàngnướcmắt sung sướngvà cảmđộng.Tôinhìnracửahang,nơimớingàynàocòntrứngnướcởđâyvàcũngcảmthấynaymìnhkhônlớn.

Tôiởlạivớimẹ:

-Mẹkínhyêucủacon!Khôngbaogiờconquênđượclờimẹ.Rồimaiđâyconlênđường,consẽhếtsứctutỉnhđượcnhưmẹmongướcchoconcủamẹ.

******

Bạnđọchẳnđãbiếtmụcđíchtôivềquêchuyếnnày,vừathămmẹvàvừacó

ýtìmbạncùngnhauđidulịch.Việchỏithămmẹ,thếlàđãxong.

Giờtôiđitìmbạn.Đấtnàybiếtmấyaikẻtriâm?Tìmbạnđãkhó,huốngchi lại là sựđánhbạnvớinhau trongcuộc lênđường lâudài.Lênđường!Lênđường!Mỗibướcchânsẽthấymộtđổithay.Mỗisớmmỗichiềutalạigặpcảnhvậtmới.Lúcnàocũngđitớimộtnơixalạ.Khôngaicóthểmongướchơn.Mớitưởngđếncũngđủnaonức,bồihồi.

Hỡiôi!Cònchibuồnbằng,tuổithìtrẻ,gânthìcứng,máuthìcuồncuộnvớitráitimvàlòngthiếtthamàđànhsốngtheokhuônkhổbằngphẳng:ngàyhíhúiđàobớiđất làm tổ,đêm thìđiănuốngvà tụ tậpchúngbạnnhảymúadôngdài.Tôikhôngmuốnchođếnlúcnhắmmắtvẫnphảiânhậnchẳngbiếtlàcuốicánhđồngmênhmôngkiacònnhữnggìlạvàcuộcđờiởđấyrasao.

Tôicóhaianhmộtlứasinh,vàbaanhemtôiđãđượcmẹtôicùngđưađiởhangriêngnămtrước.Trongcuộcđi tìmbạn, tôinghĩđếnônganhhai tôiđầutiên.

Tôiđếnthămanhhaitôi.

Thoạtnhìn cửahangcủa anh, tôi đãhơi thất vọng.Cửahangbévànhamnhở,bẩnnhưlỗgiunđùn,lúcchuivàothìcótừngđámrễcỏquệtxuốngđầu,ynhưvàomộthanghoang,càngsâucàngẩmmốc,lạnhtanh.

Trôngthấyanh,tôigiậtmình.Trongbóngtốiâmthầm,tôiphảichúýmãimớinhìnthấyvànhậnrađượcmặtanh.Anhtôigầykheonhưđếnnỗitưởngsứctôimàđáthìchỉpháchmộtcáicũngđủkhiếnanhtôibắnxamườilămtrượng.

Nghetiếngchântôibướcthìnhthịch,anhhoảnghốt,luốngcuống,bốirốicảcànglẫnrâurồicứquanhquẩnchạyvòngtròn,khôngbiếtchạyđiđâu.Tôiphảiđánhtiếngmãi,anhmớinhậnratôi,bấygiờanhtôimớiyênlòngvàđứngim,chỉcònhơirungrâu.Dángchừngtôikhoẻmạnh,cứngcápvàđenbóngnhưcộtnhàcháybôimỡ,anhcònsợ.Thếlàđôirâucứrungmạnhdầnlên.Thậtđángcườivàđángthương!

Tôihỏi:

-Anhơi!Anhốmhaythếnàomàcòmnhỏmvậy?

Anhnhănmặt:

-Chúnóibebéchứkhôngcóanhvángcảđầu.Khônganhkhôngốm,Tạngngườianhthế.Bấylâuchúđilàmănđâumànhữngđứađộcmồmđộcmiệngbảochúchếtrồi.

Tôicười:

-Emchếtlàmsaođược!Đixathíchlắm.Emvềchuyếnnày,trướcthămmẹvàcácanh,saurủanhcùngđixa.

Anhhoảnghốthỏilại:

-Điđâu?

Tôiđùa,quátto:

-Đixa!đixa!

Thếlàônganhtôithấtkinh,trễcảhairâumũixuống.Anhkhụyuchânngãgiụivànóilảmnhảm:"Đi...xa...chết...nó...chết".

Thảmhạiquá!Vìđâuanhtôimắcbệnhsợđếnnhưvậy,cáigìcũngsợ,chưachiđãsợ,sợđếnchếtngất.Khôngphảibệnhấycótừbẩmsinhđâu.Lúcbé,anhemchúngtôiđềukhoẻmạnhnhưnhau.Câuchuyệnbệnhsợcủaanhtôinhưsau:

Ra ở hang riêng ít lâu,một hôm anh đi chơi tha thẩn vào vườn rau.Anhđứngdướichânmộtcâycảixanh.Trênméplá,mộtchimChíchđangnhặtsau.Cóthểlàvôý,chimChíchỉatoẹtmộtbãitrúnglưnganh.Anhgiũcánh,lẩmbẩmchửiđứanàobậybạ,màanhkhôngbiếtđứanào,bởivìlúcấychimChíchlàmxongcôngviệcvôýấyrồiđiềmnhiêncongđuôichuivàokhềuconsâutrongkẽchiếclácảito.

Nghe tiếng chửi, chimChích quay ra,Chim vàDế đâm chuyện cãi nhau.Mộtbên thìchửiđứa ỉaxuống lưng tao.Mộtbên thìbảomàyvuoanchoông.(Vìanhtôiđãgiũsạchngaybãicứtchimtrênlưngrồi).

Khôngaichịunhauthìphảiđếnđánhnhauvậy.ThằngchimChíchkia thìbằnghạtmít,chânnóleokheonhưcáitămhươngvàcáimỏoặtnhưsợibún,cònanhtôithìnàorăngsắc,nàocóngạnhvênhrấthiểm,cứdấnmạnhlênthìchoảngchonóvỡmàyvỡmặtrachứ.Thếmàđùđờđếnnỗianhtôithua.Anhtôicocổchạy,Nóđuổitheo.Anhchạythụcmạng,nócứbaytrênđầu,nómổxuống.Anhtôisợquá,vấpngãngửa,nócũngkhôngtha,nóvẫnđuổi

đánh,cólúcanhtưởngchếtdọcđường.Rồiphảilêdần,chạylêthếmànóvẫnmổ,vẫnđánh,nóđuổiđếnkhilẩnđượcvàotronghangthìkhắpngườimáume,haicánhngoàiráchnátcảvànằmchếtngất.

Khôngbiếtmấyhômmớitỉnh.Từđấy,nghetiếnggióthổingoàicửahangcũngsợ,tưởngthằngchimChíchlạiđếnđuổiđánhtrênđầu.Khôngdámđiđâunữa.Đóilắmmàđếnkhuyamớidámracửalôivộimấycáicỏgiàvàonhấmnháp.Thếlàốmdần.Cứthếnàyrồithìmaikiacũngđếnchếtvùithântronghangmàthôi.

Một lúcsau,anh tôimớidầndần tỉnh.Tôicũngchẳngmuốnnói thêmlờinào.Càngkhôngdámđùanữa.Ngạianh tôicó thểchếtngấtmàchếthẳnchăng.

Tôirangoàibãi,háimớcỏnonvàtươinhấtđêmvàobiếuanh.Tôilựanóimấycâuanủi.Đếnlúcanhtôitỉnhtáonhưthườngrồitôimớikhéotráchsaohồiđóanhkhôngngửamặtgiơcànglênvừađánhvừađỡvừalùivàohang,phỏngthửthằngChíchláolếuđãlàmchinổi!Anhtôicũngchẳngtỏvẻgìngẫmnghĩđểhoạmaycònnhớlạiđượcchútmạnhbạonàokhông,anhchỉlắcđầu.

Tôilặnglẽrakhỏihanganh.Cũngkhôngcómộtýnghĩrõrệt.Cònnghĩsaonữa,khianhấyđãrunrẩyhènđớnđếnnỗiainóitocũnggiậtmìnhthìcógìmàhyvọngrủanhđiđược.

Tôiđếnthămanhtrưởngtôi.

Hanganhtrưởngtôirấtkhangtrang.Coivẻphonglưu.Tôiđãbiếttínhanhthíchănngon,ưuphéptắctôntitrậttự,haybắtbẻvặn.Tôichào.Mặtanhhằmhằmđươngtứctốiđiềugì.Tôiphảithưavớianhrằngbaonhiêulâuanhemxacách,emđãtrảinhữngphútgiannan,tínhmệnhtreođầusợirâu,anhcóbiếtkhông,emlặn lội từxavềđâyđểgặpanh,sao trôngthấyem,mặtanhcứlạnhnhưđáthếkia?

Anhtôinóimát:

-Chảdám!Chúcònnhớphéplịchsựđếnthămanh.Xinchảdám.

Tôiđáp:

-Thưaanh,điđâuthìemvẫnnhớanhemtacùnglứamẹsinhra.

Anhcườinhạt:

-Hừ,chúbảochúnhớanhmàlạivàonhàthằnghaitrướckhiđếnđây,thếthìphỏngthửchúcoigiagiáonhàtaracáigì,đuôilộnlênđầuhử?

Thếraanhtínhgiậntôiđãquêntôntithứbậc.Thảonào,mặtanhnặngnhưcáibị.Tôiđịnhcãilạimộtcâu.Chẳnggìthìtôiđãđiđâyđiđó,tôikhôngthểcungkínhtheođượccáithóitrêndướithứbậcvàcáiviệcchấpnhặtnhỏmọnnày.Nhưngchợtnhớđếnđâyđểrủanhcùngđi, tôiđãquêntứcvà từ tốntrìnhbày:

-Thưaanh,emcũngbiếtthế,nhưngvìanhhaiđauyếu,laitiệnemđiquanhà,thấynênvàothămanhấytrước.Thếđấy,chắcanhvuilòngrồi.

Anhtôikhôngvuilòng,anhtôivẫntotiếng,hỏigiậtgiọng:

-Mấynămnaychúđiđâu?

-Emđidulịch.

-Dulịch?Đidulịch,đibuônbán?

Tôicười:

-Chẳngbuônbángìđâu.Dulịchlàxemxétcácnơichomởmangtríócra.

Anhtôicườikhẩy:

-Đikhôngkiếmđượcmónngonthìchỉđimỏichân,cóđộngdạimớiđinhưthế.Đilangthangthất thểuthìaiởnhàtrôngnomphầnmộtổtiên,aiđènhươngcúnggiỗcáccụ?Thờibâygiờđứanàocũngnốnglênvớiđi!Quânbấtmụcbấthiếulàchú,chúbiếtkhông?

Tôigiận lắm,nhưngchỉcười thầm.Đáng lẽmẹ tôinóinhữngcâuấymớiphải.Nhưngmẹhiểu,mẹđãvuimừngthấyconbaynhảysônghồ.Tôi lạinghĩ giá tổ tiên tôimà biết được việc này hẳn các cụ cũng phát chán cáithằngconcháucứkhưkhưômmiếngđấtđếnmònđời,chẳnglàmđượcgìđể lấy tiếng thơmcho cha ông,Anhnàymới dúm tuổimà lụ khụhơn cảngườigiàlẫncẫn.

Đằngnàotôicũngcầnnóirõýkiếncủatôi.Tôinói:

-Thưaanh,emcũngbiết rằng trênđờinàymuốnmởmang tríóc thìphảibướcchânđirabốnphương"mộtngàyđàngmộtsàngkhôn",tổtiêntadạythếchứcáccụkhôngkhuyêntangồixóđâu.Chonênemvềđây,trướcthămanh,saumuốnrủanhcùngđiphiêulưuvớiem.

Anhtôihétto:

-Màychửitaoà?Màychửitao.

Rồixôngđếntrướcmặttôi.Nhưngtôibiếtdùnổinóngthế,anhcũngchẳngdámđộngđếntôi.Bởitôilựclưỡngtogấpmấyanh.Quảthế,cáulắmanhcũngchỉdámcụngtrántôivàdừnglại,trừngmắtthếthôi.

Tôibựcmình,songvẫncốlàmvẻbìnhtĩnh.Cáibìnhtĩnhlạnhlùngngụýkhinhkhi.

Tôinghênhmặtlên,khôngchào,lặnglẽquayra.Đuôicánhtôiquaychổngvàomặtanhmộtcáchkinhthường.Tôiđãtừgiãônganhcổhủcủatôimộtcáchngạomạnnhưvậy.Đểmặcônganh tức tím ruột.Tuyvậyanhcũngkhôngdámđuổiđánhtôi,đànhômmốicămhờnvìcóđứaemhỗnláodámđiphiêulưu!

Tôicònđitìmvàianhemquennữa.Songxemrachỉphườnggiááotúicơmthì lắm lắm.Có anh cũngnhư anh trưởngđãnói rằngnhàmình conmột,không thểnhấtđán rờiquêhương.Cóanhmớinghe tôinóiđudu lịchđãxanhmặtlạivàváitôi.Cóanhngẩnngơhỏi:"Đixathếđộmấyhômthìvềđược?"Tôichẳngbuồntrảlời.

Mộtbuổichiều,tôiđứngbờđầmnước,trôngra.Khihoànghônxuống,mặtnướctrờibỗngsánglêntronggiâylát,đượmvẻbaolakhêugợivôhạnlònggianghồ.

Bỗngsau lưngcó tiếngồnào.Quay lại, tôi thấymộtDếTrũiđươngđánhnhauvớihaimụBọMuỗm.HaimụBọMuỗmvừaxôngvàovừakêuomsòm.Aiđãnóirằng"vừađánhtrốngvừaăncướp",lúcấytôiđãthấytậnmắtcáicảnhthậtđúngcâuvívậy.Haimụgiơchân,nhecặprăngdàinhọn,đánhtớitấp.Trũibìnhtĩnh,dùngcànggạtđònrồibổsang.HaicàngTrũimóctoẽđằngtrước,khihươilên,coioainhưcặpchùyđồng.

Tôiđứngngắmvàkhenthầm.XưanaytôivẫncóýcoithườngcáccậuDếTrũi-DếTrũiquêkệch,mìnhdàithuồnthuỗn,bốnmùamặcáigi-lêtrần.Nhưngbâygiờ,nhìnanhTrũinhanhnhẹnnày,tôihiểurằngkhôngnênchỉ

xembềngoàimàcoithườngaimộtcáchhồđồnhưvậy.

Trũigangóc,mộtchốngvớiđôimàmàđịch thủvẫn luôn luônbị cúđònđau.Nhưng haimụBọMuỗm cứ vừa đánh vừa kêu, làm cho họ nhàBọMuỗmởruộnglúagầnđấynghetiếng.ThếlàcảmộtbọnBọmuỗmlốcnhốcchạyra.Trũibiếtthếnguy,lủikhỏivòngchiếnnhảybòmxuốngdòngnước,bơisangbênnày.Cáchnướcrồi,yêntrí,Trũilạinghênhngangđứnghướngvềbênkia,giơchân,giơcàngdoạlạibọnBọMuỗmvừakéotới.Thấythế,bọnBọMuỗmtức,bậtlênmộtcửchỉbấtngờlàchúngbayàosangrợpcảmặtnước.

TrũitakhôngdèbọnBọMuỗmbaymauthế.Anhtachỉkịpgiơhaicáicàngrăngcưatrònxoelênthìđãthấykhôngbiếtbaonhiêurăng,mócđánh,chémtớitấpxuống.Trũingãquay.Lũkiaxôcưỡilên.Nhấtđịnhcóánmạngphennày.

Tôivộinhẩytới.BọnBọMuỗmhốthoảngbayđihết.Trũinằmchỏnggọng,bấttỉnhnhânsự.Tôivựcvềcửahang,lấynướcphunvàomặtTrũi.

Mộtlát,Trũitỉnh,cònrênhừhừ.Bịnhiềuđònđauthâmtímcảmình.

Trũikểtôinghe.VốntrướckiahangTrũixómxabêncánhđồngkhác.Mộtlầnsangbênsông,thấycỏtốtquábènđếnởbênđó.XómấycóBọMuỗmtrú ngụ nhiều. Bọn BọMuỗm thấy tự dưng có kẻ lông bông ở đâu đến,khôngngàynàokhôngcóBọMuỗmđếnsinhsự.Chúngcắtlượtnhausuốtngàyvàocàkhịa,làmchoTrũikhôngchịuđược.NhưngTrũivẫnganlì.CókhichúngdọađánhchếtTrũi.

Trũi rấtngang,khôngsợ.Đứanàochửi thếnào,Trũichửi lại thếấy.Đứanào muốn đánh nhau, Trũi đánh nhau. Tiếng BọMuỗm bắng nhắng thế,nhưngdùthếcũngphảikiềngkẻgandạ,nêncũngmớichỉcónhữngcuộcxôxátxoàngthôi.Trậnẩuđảhômnaylàtonhất.BọnbọmuỗmđịnhđánhchếtTrũithật.Chúngchohaimụrasinhsự,lấycớrồikéocảlòra.Đâylàtrậnđònthùchứkhôngphảicuộcẩuđảtìnhcờnhưtôitưởnglúcmớiđầu.

Trũirốiríttạơn.TôikhuyênTrũinênởlạihangtôimàchữabệnhchotớikhikhỏihẳnmớivề.

Đượcítlâu,cácvếtthươngcủaTrũilànhdần.

MấyhômtròtruyệncũngTrũi,tôibiếttínhTrũirấyvui,haynóiphatròvàyêuđời.NhưngtôithíchnhấtTrũicũngưasựđiđâyđiđó,Trũithườngkhoe

rằngtuyTrũicòníttuổinhưngđãtừngđixa.TôingỏýrủTrũisẽcùngđidulịch.Tôibảorằngởphíachântrờixakiachắccónhiềucáilạ,khôngnênvềđồngcỏcũnữa.Trũireolên,nhậnlờingay.

Chúngtôikếtlàmanhem.

Từhômấy,TrũiởluônhangtôivàTrũitôntôilàanh.CòntôigọiTrũilàem.Thềrằngtừđâysinhtửcónhau.

Chúngtôisửasoạn.

Một ngày cuối thu, tôi vàTrũi lên đường.Hômấy nướcđầm trong xanh.Nhữngángcỏmượtrờirợi.Trờiđầymâytrắng.Gióhiuhiuthổinhưgiụclòngkẻrađi.Thếlàtôirờiquêhươnglầnthứhai.

Đilùivềphíasauhangtôi,cómộtcánhđồnglớn.Trèolênngọncỏlaucaonhất,ngướcmắttrôngchỉthấyxatíttắpmàchẳngthấychântrời.Khởiđầu,chúngtôiđịnhđisuốtcánhđồngvàbãihoang.

Chúngtôi,ngàyđiđêmnghỉ,cùngnhausayngắmdọcđường.Nonsôngvàphong tục, mỗi nơi mỗi lạ, mỗi bước rời chân mỗi thấy tuyệt vời. Nhìnkhôngbiếtchán.Mỏichẳngmuốndừng.Bạnđọcyêuquý,thậtcóđi,cótrải,cònnhư ro ró cái thân sớmchiềungơngẩngócbãi cửahang thì saohiểuđượctrờiđất,bếnbờlàđâu.

Ngàykia,chúng tôimêmảiđi, tối lúcnàokhôngbiết.Một lúc,mặt trăngtrắngbạchtừtừnhôlên.

Đêmấy,trăngsánglắm.TôibànvớiTrũi,nhânđêmsángtrăng,trờiđẹpvàmát,tacứđi,khôngcầnngủđỡ.Nhưngnửađêm,nổicơnmưalớn.Chúngtôiẩnlạidướitàuláchuối,cảđêmnghemưarơinhưđánhtrốngtrênđầu.Sánghômsau,bừngmắtdậy,trờiđãtạnhhẳn.Tôinhìnratrướcmặt,thấymột lànnướcmưamớichảyveoveogiữađôibờcỏ.Đây làcon sôngmàđêmquachúngtôikhôngrõ.

TôibảoTrũi:"Xemnhưdòngsôngnàychảyngoặtvềphíabênkia, tức làcũngdọctheođườngmàchúngtađịnhđi.Mấyhômchúngmìnhquốcbộđãnhiều,bâygiờ ta thửxuốngsôngđi thuỷmộtchuyến.Trũinghĩ thếnào?Cũngphảitậpchoquensôngnướcchứ!"

Trũinghengay.Trũibànmỗiđứanênđimộtchiếcthuyềnbằnglásenthậtkhô.Mùanước lớnmuộnnàycáigiốngsennhật trôi lang thangmặtnước

vẩnvơnhưchimvỡtổ.Mỗichiếclácómộtbầuphaokhôtonhưquảtrứng,cưỡilênthìnhẹvàêmlắm.Tôicũngnghĩthế.Nhưngtôibànthêm:lấyvàilásennhậtghép lạiđóng thànhbèđichung, tiện lợihơnnhiều.Chúng tôibènghépbabốncánhsennhậtlại,làmmộtchiếcbè.

Bèchúngtôitheodòngtrôibăngbăng.

Mùathumớichớmnhưngnướcđãtrongvắt.Trôngthấycảhòncuộitrắngtinh nằm dưới đáy. Nhìn hai bên ven sông, phong cảnh thay đổi đủ điềungoạnmục.Cỏcâyvànhữnglàngxagần,núixaluônluônmới.NhữnganhGọngVóđenxạm,gầyvàcao,nghênhcặpchângọngvóđứngtrênbãilầynhìntheohaitôi,ralốibáiphục.NhữngảCuaKềnhcũnggiươngđôimắtlồi,tìnhtứvàâuyếmngótheohaitôivớimuônvẻquýmến.ĐànSănSắtvàcá ThầuDầu thoáng gặp đâu cũng lăng xăng cố bơi theo bè hai tôi hoannghênhvángcảmặtnước.

Cứđichứnggầnnửabuổi,Trũilạiláibèvàobờđểtìmcỏăn.Cáilốivừađivừanghỉấymấtthìgiờquá.Chúngtôiđịnhđimộtthôinhiềungàymớilạitạtvàobờ.Nênmộtlần,Trũighébênmộtbụicỏthậttốtháixuốngđầymộtbècỏnon.Chúng tôiyên trí.Sangđêmthứba, trời tốiđemnhưmực.Tôingồi phục vị, nghe nước óc ách chảy dưới gậm bèmà ngủ quên lúc nàokhôngbiết.Khitrởdậytrờiđãsáng

Chaoôi!Nhìnraxungquanh,tôisợkhôngbiếtđểđâuchohết!Quaysangbêncạnh,thấyTrũicũngđứngđờra:hairâuhắnhơiđụngđậy,chắccucậuđứngrun.Cáinơimàbèchúngtôiđangtrôi,khôngphảilàdòngsônghômquanữa,dònghômquacóhaibờcỏnon.Chỗnàykhôngbiếtphíanàolàbờnữa!Nómênhmang như bể.Nghĩa là chúng tôi từ sông nhỏmà thoát rangoàihồlớntừđêmhômqua.Tôisụcsạotìmtrongbè,xemcómộtvậtgìkhảdĩdùnglàmbơichèođược,chẳngcóchi.Trừmấycáisốnglácỏvàmộtítcỏ,đủănmộtngày.Trũiravẻtuyệtvọng.Bâygiờlênhđênhgiữanước,chỉđànhnhờgióđưavàobờthôi.Đưavàobờcònphúc,nếugiócứmãiđẩybèrakhơi,thìthậtchếtngápmất.Chúngtôiđànhnằmyên,chờsựmayrủi.Sóng hồ đánh quá cao.Bè chúng tôi rậo rềnh đưa từ ngọn sóng đến cuốisóng,nhiềulúctưởngnhưđãngụpvàotrongnước.Maymàđượccáibènórấtnhẹ,nêntuynướcdữ,songcũngkhônglàmchếtnổichúngtôi.Nhưngcómộtđiềumàtôiquênchưanóicùngbạnđọc.ấylàcáidạdàycủachúngtôi,vàthúthậtnóchónglépghêlắm.Mộtngàychúngtôiphảidùngtớibabữalàít.Nếuchỉđểsớmngàyhômsaunữathìtrongbètậnnhẵncảcỏ.Màxungquanhtôivẫnmênhmangnhữngnước,chưatrôngthấybếnbờnàohết.Trũinhìntôi,thởdài.Tôiphảilàmramặtvuiđểhắnyênlòng.Tôivũcánh,múa

càng.Vừakhiêuvũvừahátnghêungao.

Quangàysángthứhaithìtôihếtcảhơi.Mỗikhihámồm,ruộtđóinhưmuốnco lên. Trũi tìm cách ngậmnhấmnhữngmép lá senNhật khô.Nhưng ănnhững thức đó, khác gì ăn gỗ, không thể chịu được.Vừa đói vừamệt,màchúngtôikhôngdámnhắmmắtngủ,sợrằngnếuchợpmắtđi,ngộnhỡcóconcálớnnàophábèthìnguylớn.

Ngàythứba,vẫnmộtmàutrắng.

Ngàythứtư,vẫnmộtmàutrắng.

Sangngàythứnămchúngtôikhôngthểnàođứnglênđượcnữa.Cáiđóighêgớmlàchochúngtôibạihẳnsức.Muốntừchỗnàyquachỗkhác,chúngtôiphảilênhíchtừngtýmột.BấygiờTrũimớikhẽnói:"Chếtmất,anhạ!"Tôicười:"Chúđừnglo.Tôixemđêmnaycóhyvọngđổigiólắm.Giómàđưatavềcáibờxanhxanhkialàsốngrồi!"Đếnchiềuhômấy,muốnnóivớinhauđôicâuchuyện,chúngtôiphảighésátnhau,mớiđủnghetiếng.

Trũibănkhoăn.Trũihaynhìntrộmtôi,tôiđoánthế,tôihỏiluôn:

-Chúsắpcómưugìbàncùnganh?

Trũilắcđầu.Nhưnglátsau,Trũinói:

-Thưaanh,emnghĩanhemmìnhkhólòngthoátchết.

Tôigạt:

-Chúđừngnghĩthếmànảnlònganhemta.

Trũitiếp:

-Anhmắngthìemcũngnói.Emtuyệtvọngrồi,mắtemmờđirồiđâynày.

Trũiimmộtlátrồilạithềuthào:

-Emtrộmnghĩchếtthìđànhchết.Nhưngkhôngnênchếtcả,vôích,taphảitìmcách...

Tôihỏi:

-Chúnóinhưvậynghĩalàsao?

Trũingậpngừng:

- Nghĩa là...Nghĩa là...ta tìm thứ gì tạm ăn cho sống được. Em có đôicàng...anh...

Tôingắtlời:

-Thôianhhiểubụngchúrồi.Chúcứnghĩrằngkhôngnhẽanhemtalạichịuchếtlênhđênhcảnhưthếnày,màphảicứusốnglấymột.Chúđịnhđểanhăn thịt chú, chúchịuhy sinhchoanhsống.Takhenchúđiều thủychung.Nhưngemơi!Tửsinh là lẽ thườngmàmạngemcũngnhưmạnganh,đềuquýcả.Huốngchi,chẳnglẽchúngtachịunằmchếtđóitrênmặtnướcnày?Dùthếnàocũngkhôngbaogiờnảnchí...

Trũicứkhẩnkhoảnrồichìacànglênmờitôiăn.TrũigượngcườibảorằngTrũicụtcảhaicàngcũngkhôngsao,khôngthểchết,vẫnkhoẻnhưthường.Trũiđãthấycóanhdếcụtcàngnhưthế.TôigạtphắtđivàmắngTrũi.Saucùnganhemtôiômnhaumàkhóc.NhữnggiọtnướcmắtthươngnhauấyđãlàmTrũiyêntâmvàbìnhtĩnhtrởlại.

Đêm ấy, trời trở gió, chơ vơ giữa trời nước, gió lại thổi nhiều, lạnh quá.Chúngtôinằmcoquắpvàonhau.Trũingửamặt lêntrời,gầnnhưngấtđi.Họ dế chúng tôi, ai cũng vậy, chỉ có khi sắp chết thìmới chịu phải nằmngửa.BâygiờthấyTrũinhưthế,tôiđãlolo.TôisờlênmặtTrũixemcònthởkhông,rồilaygọi,mãiTrũimớiúớtỉnh.Trờinghetrởgióầmầmtrênmặtnước.Tôichợtnảycáimừngvuvơ:"Cólẽgiónàyđưachúngtôivàobờ.Cólẽthế...Cólẽ..."Tôichợpmắt,cũngchiêmbaothấythế.Tớinửađêm,tôicũngmệtquá,thiếpđi.

Sớmsau,ngheđầubècótiếngđộngrềnnhưtiếngsấm.Tôithứcdậy,hécặpmắtnặngnề.

Nhưngmắtvừahéđãbịchóiđầyánhsángmặttrời.Tôinhíchđầulên-cổđâynhưbịaicứa-tôithấyngợpmắtmộtbờcỏxanhrì.Thìrabèchúngtôi,từlúcnàođãtrôivàogầnmộtbờcỏ,cáitiếngsấmđằngkiavanglạichỉlànhữngtiếngđộngquenthuộccủalàngxómđằngấyđươngrộnrãtrongmộtngàynắng.

TôibòđếnlayTrũi.Trũivẫnnằmnhuôinhưchết.Tôiphảinghevàđậpvàongựcxemcònthởkhông.Vẫncòn.TôicúixuốngngậmnướcphunvàomặtTrũi.ChốcTrũihắtxìhơiliềnbacái.Vừatỉnh,mắtcònnhắm,Trũiđãrềnrĩ

kêu.Tôi trỏ vàobờxanhxanh.Trũi nghển cổnhìn rồi rú lên.Trông thấysống.Thếlàtựnhiênchúngtôikhỏehẳnhơnlúcnãy.

Nhưngcũngphảiđếnchiều,bèchúngtôimớigiạtvàovàbấygiờchúngtôimớilênđượcbờ.Bèvàosátbụicỏ,tôitúmlấyleo.Trũicũnglàmnhưtôi,khôngđếnnỗirơixuốngnước.

Chúngtôilênbờ,đểlạiđằngsauchiếcbètrốngkhôngnhẹbỗng,vụtcái,trôivèovèovàogiónước.Bèơibè,từnaygiãbiệtmày.

Tôicúixuồnggặmmiếngcỏ.Bêncạnh,Trũihúcđầuhihúingồmngoàmngốn tự lúc nào. Thứ cỏ đó, cỏ nước. Lá cứng nhiều gân và ngăm ngămđắng.Phảinhưmọingày,tôichẳngthèmghérăng.ấyvậymàlúcđóchénngonđáođể.Thếmớibiết,đãđói,nuốtđấtcũngthấyđược.

Ănxong,trờiđổtối.Cẩnthận,chúngtôichạymộtmạchvàotrongđềphòngnếuđêmcómưa,nướclớnkhôngcuốnchúngtôiđiđược.Đếnbãicỏtrênmôđấtcao,chúngtôilănrađánhgiấcsaysưa.

Sánghômsau,tôitrèolênngọnhoacỏxước,ngắmđịathếchỗchúngtôibạtphongvào.Đólàkhoảngbãirộng,lầylộibùmtumtoàngiốngcỏnước.Quáphía trên, đất hơi ráo, nhưng cũng chỉ độcmột thứ cây ké hoa vàng rượi.Xómấyxưaràysốngvấtcảtrongbùnlầynướcđọng.DâncưchỉcóvàinhàCóc,mấyanhễnhUơng,ChẫuChàng,NháiBén,mộtếchCốmvàmộtchúRắnMòng.Hoặcgiảcũngcóthêmmộtvàigiốngnữa,nhưngcảcáixómbùnlộiđenngòmvớidadẻchântayloàiởbùncũngomnhưthế,ítaimớinhìnđãmớinhìnđãphânbiệtngayrađược.

PhầnIIIXómởchơvơtrongcáicùlaogiữanước,muốnvàođấtliềnphảiquabãilầyvàmộtdòngsôngnhỏ.Theothóiquenởbãi,vảlại,đườngsáđilạidiệuvợi,mọinhàtrongcùlaokhôngmấyairangoài,khôngainghebiếttintứcmọinơi. Suốt ngày bàn tán quanh quẩn lúc nào cũng vang động tiếng cãi cọ,tranhnhauđoánsuôngxembaogiờthìtrờimưa.Suốtđờihọmongmưa.Bởicómưa,đấtlầynhuyễnra,dễđàobới,mớiđượccáiăn.Cứđiềuquatiếnglại,mỗimiệngthêmmộtlời,khôngainhịnai,uồmuồmoangoangmãilên.Cánhnàyđã to tiếng thì thì phải biết là ầm ĩ.Mới có cậu ễnhương căngmép,phìnhbụngchỉnóimộtcâubìnhthườngcũngvángtaicảxungquanhrồi.

Chúngtôivàođây,ngheloạnxạ,màđimộtlúcchưagặpai.MãisaucóanhRắnMòngtrôngthấychúngtôiRắnMòngngoenguẩytrườnra-chỉcótrẻemnhútnhátthìsợRắnMòngchứthậtraanhRắnMònghiềnnhưcáiđụnrạ,Khôngaithấyanhnóibaogiờ,tưởngcâm,nhưnganhấychỉcótínhítnóithôi.Hàngngày,anhMòngvơvẩntrênmặtnướcđợimồi.MộtMuỗiMắt,mộtgãBọBèolạctới,anhtợpngay.Nhưngthườngđợicảthángcũngchẳngđượccáitợpnào.Mòngđươnglúcđói,mớinghetiếngchânchúngtôiđitớiliềnbòra.Nhưngkhithấychúngtôitolớn,châncànggaingạnhkhôngthểlàmồicủaanhthì,thìMònglạicúpmắtxuống,nhìnchỗkhácvàtrườnđi.

SaucóNháiBéntrôngthấychúngtôi.NháiBéntínhnhaunhảuliềnrabảoễnhươngđirongkhắpnơiđánhlệnhvangvangraochocảlàngnướcbiếtcóngườilạvàođịaphận.Thếlà,cảxómlônhôkéora.Trôngnhữngcáibụnglépvànétmặtvêuvao,tôiđoánbiếthọkéoralàmgì.Họraxemchúngtôicó gì cho ăn hoặc chúng tôi có phải là thức ăn được không.Nhưng thấychúngtôisừngbướng,đầumìnhbọcgiápsắt,chânmangkhígiớinhọnhoắtthìhọlạilờvờlảngdần.

Đãlâutrờikhôngmưa,khôngcónướcdềnhvàoxóm-nướchồlâumưathìtrongvắt,chỉđẹpmắtmàkhôngcóthứcgìănnêndâncưtronghồđóilắm.Baogiờcũngvậy,sựcùngquẫnhaykhiếntanghĩngợivàgiậndữ.Khôngbiếtvặcvàoai.Chẳngbiếttrờiởđâumàlôixuốngbắtlàmmưa-dùchotiênsinhCóccóđượctiếnglàcậuôngtrờiđichăngnữathìcũngđànhchịu,chonên họ đâm ra nóng tính, độngmột tí cũng cáu kỉnh, bực tức ầm cả lên.Trongxómkhônglúcnàodứttiếngchửivã.Nhànàyđòinợnhàkia,chỗnàybàn,chỗkia tán, inhỏinhữnguômoạp,nhữngkèngkẹcngàyđêmkhôngbaogiờngớt,bởivìkhôngbiếtgiảiquyếtthếnào.

Thấychẳngănthuagì,mấyanhnọlảngđinhưRắnMòng.ChỉcònđôibabácCócngẩnngơđứnglại.MộtCóctóptépmiệng,nhưtợpđượcmồi,vờnhaichođỡthèm.MộtCóckhácbướcra,cấtlênmộtgiọngrấtvănvẻ(Cócvẫnnổitiếngthầyđồ,thầyđồCóctrongtranhTết):

-Hàcớmànhịvịtrángsĩdunhànquabảnthôn?

Rõchán,nóichữmàchưachắcđãbiếtnghĩa,tôibấmbụngnhịncườithầyđồCócrồidùngcáikhoagiaothiệphoamỹkhôihàiđóđápđùalại:

-Thưatiênsinh,chúngtôiđidulịch.

-Kèngkẹc!Dulịch!Kèngkẹc!Dulịch!Vậybỉphuxinhỏinhịvịtrángsĩ,nhịvịxưarày là taydọcngangnàobiết trênđầucóai, thế thìchắcnhịvịphải nghe tiếng từ lâu rằng bỉ phu mặc dầu thanh bạch ở hang dưới đấtnhưngbỉphulàcậuthằngTrờiđấy!Nhịvịquachơinhiềunơitrênhoàncầu,nhịvịcógặpthằngcháu"trờiđánhthánhvật"nhàtôiởđâukhông?

Trũimỉmcười,dùngcànghíchtôimộtcái.Tôinháy,ýbảophảinghiêmmộtchút,gặpđứadởhơithìcũngcứliệulờichoquachuyệnmớiđược.Tôibènlấyđiệuvuốtrâutưởngtượng,làmvẻđứngđắntrảlờirằng:

-Thưatiênsinh,chúngtôicógặpôngTrời.

-Kèngkẹc!Rấttiếc!Kèngkẹc!Rấttiếckhôngđượctươngkiếntrước.Thếthìnếunhưtừnayvềsaunhịvịtrángsĩcócòngặpnóthìhỏinóchobỉphurằng:Vì lẽ gìmà lâu nay bản thôn không có nướcmưa ?Cái thằng "trờiđánh thánhvật"cháu tôimêmải tổ tômxócđĩaởđâumàkhôngbiếtsuốtđêmcậuCócnóphảinghiếnrăngkèngkẹcđếnnỗiđâuđâucũngnghenhưtiếngtrốngđăngvănấychăng,đếnđỗicậunóđãnghiếnmònhếtcảrăngrồiđấychăng?

Suýtnữatôibậtcườithànhtiếng.GiỡnchơithếchứnàotôibiếtcáilãoTrời"trời đánh thánh vật" ấy ở mô tê! Tôi còn đương bụmmiệng nhịn cười,nhưngTrũiđãngứataikhônggiữnổivaikịch,bỗngchoangmộtcâu:

-Trờivớiđất,cậuvớicháu,chỉvớvẩn!Nóithẳngthừnglàmuốnănmàchỉngửataythếthìkêuđếnsáicổ,gãyrăng,gãyhàmnữacũngchẳngquảsungnàorụngtrúngvàomồmđâu.

CóccònđươngngơngácnghechưathủngcâunóimỉamaicủaTrũi,tôiđãchenvào,átđi,tôicungkính,lễphépnóito:

-Thưatiênsinh,tôinhớrarồi,tôinhớdùchưađượctiênsinhdặnthế,chúngtôicũngđãcótâuhỏiviệclâunaysaohạgiớikhôngmưa.ÔngTrờiôngấycứ xua tay nhănmặtmà rằng hồi này tôimắc bận, chưamưa được, chưamưa,bận lắmlắm.ViệcôngTrời làviệc làmmưamàôngấy lạikêumắcbận,chẳnghiểubậngì,tôicũngchẳnghiểurasaocả,nhưngkhôngdámhỏinữa.

Tôinóithế,Cóctađãkêukèngkẹcvẻmãnnguyện,ầmĩ:

-Bỉphuhiểurồi!Hiểurồi!Hiểurồi!Thếracháunóbậnquáđếnnỗiquêncảchocậunóuốngnước.Cháunóbậnquá!Cóthếchứ!àrathế!Thảonào!

Cóccứdấmdớlýsựvàlẩmnhẩmmộtmìnhnghĩ,mộtmìnhnóithếtrongkhicảđàncócnhônhốpnhảyralạinhảyvào,vừakèngkẹc,vừagậtgù:Cóthếchứ,àrathế!Thảonào!Tựanủimìnhbằngcâuchuyệntầmphơcủatôi.Cáccậucócchỉquanhquẩnxóhangmàkhoáicáioaihờ"concóclàcậuôngtrời"lànhưthế.

Chúngtôinhắmmắt,nhắmmũilạilănracười.Đếnkhimởđượcmắt,khôngthấyCócđâunữachỉthấyđitớimộtchàngNháiBéngầy,lêuđêucao,haicáiđùibéquắtmàdàiquánửathânmình.BộquầnáothểthaocủaNháiBénbósátngười,cứsole,xộcxệch,càngcócảmtưởngnhưcáicẳngchânnódàithêm ra. Chúng tôi lại toan cười.NhưngmặtNhái Bén vốn nhợt bây giờnghiêmxámhẳnlại.Tôiim.Tôingờcóđiềugìđây.

Quảthật.LãoCóccótínhkhuyếchkhoácchứkhôngphảilãoCóclàcụcđấtmàaichửivàomũilãocũngđược!Còncócâuví"gancóctía"cơmà.Lãocũngthâmlắm,chonênsựchếgiễuvànhạobánglãocủachúngtôikhôngquanổiýtứlão,đếnlúcchúngtôinhắmmắtlạicườivàomũilãonhưthếthìlãocáulắm,vàthànhcáikếtquảngaylàcáclãođikhắpxómlàcókẻtrộmvàoxóm.

Nháymắt,NháiBénnhảythoắtđếntrướcmặt,nói:

-Đạivươngếchcólệnhđòi.

Chúng tôi theoNhái Bén đến dướimột búi cúc tần ẩm thấp, nhớp nháp,trôngvào thấy ếch chồmchỗmngồivênhmõm trênviêngạchvuôngnhưkiểungồitrênsập,rađiềuuynghilắm.Đôimắtlồinghiêmnghịcủalãotacứgiươngtrừngtrừng.Haikhoeochântrướckhoảnhra,đôichânsauxếptèhe lại.Ngựcvàbụngtrắngbónggiống lốicổáo thầykiện,cứphậpphồngđưa lênđưaxuống lấyhơisắpnói,nhưngmãichẳng thấynóigì.Đặcbiệt

trêngáylãorađiểmmấymiếngxanhởcổáovàlưngáonhưhạtcốm.Bởithế,lãocũngcótênlàếchCốm.

Vàcólẽtronghoàncảnhđóikémnày,lãocậymìnhcòntobéokhoẻmạnhnhấtvùngnênlãoxưnglàđạivương,đạivươngếchCốm!Vớichúngtôi,đạivươnghaylàcáigìthìcũngchẳngbậntâm,quacâuchuyệntôichỉcónhậnxét tính lãocũnghệtbọnđồcócđãdốt lạicònhaykhoechữ,còncái tínhkhoácláccủaếchthìmộttấcđếntrời,hơnCócnhiều.Chuyệnvớianhnóikhoácnóchỉbiếtnóichonónghevàkhôngbiếtngheainóicả,cứtứcanháchnhưbịbòđá.

ếchcốmhỏi(haynóicũngkhôngrõ)

-ChúngbaysangbuônngọcbênvùngRùaRùatrongchânnúi...

Tôiđáp:

-Thưa,tôi...

-Biếtrồi,tabiếtrồi,đâyvàođếnvùngRùaRùacònxamộtphiênchợ.Ngàytrướctađã....

Trũisẵngtiếngngắtlời:

-Không,tôikhôngđếnvùngRùaRùa!

- Ta biết rồi... Ngày trước ta đã vào chơi vùng Rùa Rùa trong chân núiấy...Ngàytrướcta...Ngàytrướcta...Ngàytrướcta...

Nói có mấy câu thì đầu đuôi câu nào cũng "ngày trước ta..." và "ta biếtrồi...".Nênchoanhchàngkhuếchkhoácnàythêmcáibiệthiệulàanh"ngàytrướcta"hayanh"biếtrồi".CáilãođạivươngếchCốmnàychẳngbiếtcócgìnhưngcáigìcũngnóitrước,mìnhchưanóihếtcâunóđãnóinốtcâumìnhnói,cáigìcũngtỏvẻbiết,vàcáigìtacũnggiỏi.Bâygiờtôimớirõcâutụcngữ"ếchngồiđáygiếng"thếmàthâmvàýnghĩasâu.

Khôngaichịuđượcnhữnganhđãdốtlạihaytựđắcvàdởhơi.Trũicótínhnóngnảy.Thấytráitai,Trũicãiphăng,nóiphăng.Rồimuốnrasaothìra!

Trũivăngmộtcâu:

-Này ông hỏi chúng tôi, chúng tôi đã trả lời đâumà ông biết được, ông

chẳng biết cóc gì hết!Ông là ếch ngồi đáy giếng, ếch ngồi đáy giếng chỉtrôngthấymẩutrời trongmiệnggiếngđãtưởngnomthấycảvòmtrời!Haha!ếchngồiđáygiếng.Hômnaymớithấythậtếchngồiđáygiếng.

ếchcốm tứcquá,hét ầmỹđuổiTrũi,Trũiđiềmnhiêngiơcàng.ếchCốmkhôngdámxôngđến.Chúngtôikhôngchạy,cũngkhôngnói,chúngtôiungdungđi ra.Làmvẻngôngnghênhcũngkhông tốt,nhưng lúcấychúng tôithúvịnhưthếđấy.

ếchcốmgọicảxómlại,bàncáchnệnchúngtôi.Nhưngbuồncườithay,xómnàymớichỉrỉtaibànbímậtmàđitậnxaxacũngnghetiếnguômoạp.Nóithếnày,thếnọ,cứầmỹrốixoè.Aicũngkêulàghéthaithằnglếuláo,giáthấymặtbâygiờthìphảiđánhchochúngmấyđánh.Nhữngquânlangchạởđâuđếnrõbọnđầutrộmđuôicướp.Phảivặncổnóxuống,tứclắm,phảinệnchochúngnómộttrậnnhừtử.

ếchcửễnhươngvàChẫuChàngđiđánhchúngtôi,cảhaianhchàngcùngnhăn nhó là có bệnh đau bụng kinh niên. ếch bảoCóc.Đáng lẽCóc phảihăngháiđinhấtthìCóctrảlờirằngvớichúngtôi,Cóclàchỗquenbiết,xưanaycógiao thiệp,vảchăng,đã là thầyđồnhonhãbiếtngậmcáibút lôngmèothìkhôngbaogiờ thượngcẳngchân,hạcẳng taynhưkẻ tầmthường.ĐếnlượtNháiBén,NháiBénngoẹomình,giơmạngsườn,làmhiệuvàkiếu:tôi gầy lắm, đứanào thổimạnhmột cái tôi cũngngãhuống chi chúngnónhữnghaiđứa...RắnMòngkhướcmìnhvừa lột,xươngcốtmìnhmẩycònmỏngmanhlắm,chưalàmviệcnặngđược.

Đến khi cả bọnCóc, ễnh ương,Nhái Bén, ChẫuChàng, RắnMòng đồngthanhcửđại vươngếch cốmhãy tạm rời cáimàếchmùađôngởbờđầmnướcvàcái sậpgạchkiêncốấy,bướcra,đi trước,bọnhọsẽ theosau trợchiếnthìếchcốmraphồngbụng,phồngmép,trốmắt,quát:

-Nhưtađâyđườngđườngmộtđấngtrượngphuhainhãiấychưađángmặtđọsứcvớita...

Rútcuộc,aivềnhànấyvàlạilàmcôngviệchàngngàycủamình.MòngvàCócđirìnhmuỗi.NháiBénleocây.ChẫuChànghátnghêungao.Nhữngkẻkhác thì ngồi than vãn, khóc lóc hoặc cãi vã nhau cho qua ngày.CònđạivươngếchCốmvẫnlặngimtưlựmộtcáchvôtíchsựtrênhòngạchvuông-suốtmùađônglãongồingậmhơikhôngmộtlầnnhíchđítkhỏicáisậpoaivệtrongcáimàcủalão.

Chúngtôichẳngmuốngâysựvàcũngkhônglưuluyếngìđấtnày,đấtbuồn.Cóđángkỷniệmđâychỉlànhớnơimàchúngtôilênhđênhtừngoàinướclớngiạtvào-mộtlầnthoátchết.

TôicùngTrũiđingượclênphíanhữngrặngcâykéhoavànglấplánhmộtgiòngsông.Chúng tôiđịnhvượtquađấycó thể tìmmột ít cỏ tốt rồinghỉngơivàingàychăng.

Trũinhảyxuốngnước,bơisang.Bơimộtquãngbỗngnhiênchìmnghỉm.Cảhai cái râu cũng không thấy ngo ngoe trênmặt nước, như bị đột ngột rútchânxuống.Chốc,thấyTrũingoilên,kêuvángrồihớthảiquaylại.Tôiđịnhthầnnhìnkỹthấyquanhđấycóluồngsóngcồnđuổitheo.Mộtđàncásănsắtđương rầmrậpkéođến.Nhữngcáiđuôicờngũsắcbayhoacảmặtnước.Vừa rồimảibơi, chính làTrũibịmấygãSănSắt ấykéo tụtxuống.May,Trũicốvùngthoátlên.

Bâygiờtôimớikinhhãinhìndầnrakhắpdọcsông,chỗnàocũngthấyđôngđặccáSănSắtvớinhữngđuôicờmúarợpbóngnước.Chúnglượnđilượnlại,vẻnghênhngang,chặnđường.Cáinàychắccóâmmưugìđây.RồitôithấySănSắtkéođếnmépnướcphíachúngtôi,hằmhètoannhảyhẳnlênbờđòichoảngnhau,rấthunghăng.Thếnàyphảitìmcáchthoátngaymớiđược.ờ!cóthểếchcốmlậpramưunày,cáilãokhoáclácmộttấcđếntrờimàcũngmưulượcgớm.

LạivàimụDiếctrắngtrẻo,béotrònconquay,lòmòđến.Cácmụtungtăngmúavây,múagáy.RồimấybáccáNgãomắtlồiđỏ,dàinghêu,mồmnhọnngoácra,ởđâubơichớpnhoángđến,đỗkềngaybờtrướcmặt,hámiệngđợiđớp.Ôichao,nếukhôngmauchân,bọnnàycứthắtmãivòngvây,chínguy!Trũi lau taumà đã thấy cuống. Trũi nóng tính, nóng hăng thì cũng nóngnhụt!Chưachicảmàđãhốt.Tôibảo:

-Khoankhoanliệuviệc,nhốnnháothìhỏngđấy.

BỗngTrũilạitrulên:

-Kìakìa..lũnữađến...

NhìnlênđầusôngthấymấybáccáChuốiđươnglừlừtới.BóngcáChuốiloángcảdòngnước,răngnhetrắngnhưlưỡicưa,nólướtvàođếntrướcmặtthìdòngnướcđươngtrongvắtbỗngđensạmnhưnềntrờicơnmưa.

Phảitínhviệctẩungay.

Nhìnsangbênkiasông,tuyxa,nhưngtôicảmthấynếutôicốthìcóthểbayquađược.Tôisẽbayquangaytrênđầuchúngnó.NhưngđôicánhcủaTrũingắnthunlủn,khôngthểbayxathế.Trongkhiấy,nếucòntrùtrừthìchết.Đàn cáChuối hung hăng sẽ ngoi lên tận bờ bùn này đớp chân chúng tôi.HoặcmộtthằngChạch,mộtthằngLươncóthểđộnthổlênngayvũngbùndướichânchúngtôiđứngđây.

Tạisaonêntainạnnhưvậy?Vềsautôimớihiểuchỉvìcáithóinghịchácvàsựcoithườngxungquanhcủachúngtôi.Chẳnglàbịkhíchthế,cảxómếchNháiđươngbuồnbãkiabỗngphátcáulênvàcácxómCángoàinàynghephong thanhcóhai thằngdếbơvơởđâuđến làm loạnsông thìcákéo rađánhđuổiđi.

Lúcấy, tôikhomngườixuống.Tôiđãnghĩramộtcách.TôibảoTrũi trèolênlưng.Tôimímmiệngnghiếnrăng,gắngsứcbìnhsinhcõngTrũibayquasông.Khôngcấtcaomìnhlênđược,tôichỉđủsứcbaylàlàmặtnước.

Cảđànmấychụccácloạicáđuổitheo,chennhauđánhsóngvàquẫyđuôi,ngoápmiệngbắnnướclênđầymặttôi,ướtcánhvàướtcảbụngtôi.Tôichỉnúngcánhmột chút,nómà tợpđượcchân tôi lôixuống thì tanxươngcả.Lưngtôinặngnhưcáicốiđáđè.Tôicốsức,cốsức,cốsức...Cuốicùng,tôilướtkhỏimặtnước,sangtớibờbênnàybãicỏ.Tôilănkềnhrabãi,trongkhiTrũibịhấttungngãtítđằngkia.

Trở dậy, trông bờ bên ấy đã thấy cả xóm ếchNhái kéo ra. Tuy vậy, vẫnkhôngthấyđạivươngếchCốmđâu.Thêmviệnbinh!BốnbácCuaNúiđensìnhưbốncáixebọcsắttokềnh,múalênnhữngchiếccàngrấtlớn.Tưởngnếubịcàngđócắpthìbụngtôicóthiếtgiápcũngphảiphòiruột.

Nhưngchúngtôiđãquađượcsông.Tháchcũngchẳngmốngcánàodámlênbờđuổi.Nghĩcứngthế,nhưngtôilạichợtnghĩthêm:biếtđâuaihọcđượcchữngờ,nhưcáilầnTrũibịcảxómBọMuỗmbayquasôngsangđánhsuýtchếtđấy.TôivộibảoTrũicùngnhauchạytrốnngay.Trũicũnghiểu,chúngtôibiếnrấtnhanh.

Tuyvậy,trướckhichạy,vẫnlàmoaitađây,chúngtôigiơcànglên,ririhátmộtbài.Trũixỏhaichânvàohairâu,congcongrâu,làmhiệugiễucợt.Giởtròtrêungươicáiđã.

NhưngbênkiabọnbênkiasôngchưakịpnổigiậnthêmtôiđãkéoTrũichạymộtmạchđếntậnhàngcâyxanhxanhmờmờđằngxa.

******

Hàng cây,mà lúc cònở ngoài bãi chúng tôi trông thấymờxanh xanh, làcánhrừngcỏmay.Bấygiờmặtđấtđươngmùahoamay.Chúngtôiđimịtmờdướibónghoamay.Trôngsuốtbốnphíachântrờiđâucũngphấtlênmộtmàutrắngbàngbạc,xamxámnhữngngùhoamay.

TrongrừnghoacỏmayấyngụnhữngxómChuồnChuồn.

Đối với Chuồn Chuồn, họDế chúng tôi là láng giềng lâu năm.HangDếthườngởquanhbãivàgầnhồao.ChuồnChuồnhayđậu trênngọncỏcaobênbờnước.Bởithế,đãthànhthóiquennhưbứctranhsơnthủythìphảicónúi,cósông,chàngDếvàchàngChuồnChuồncứmùahèđếnlạigặpnhauởbờcỏ,anhđậungọn,anhnằmgốc.Trongđámcỏ,cókhinắngchangchang-ChuồnChuồnthậtkhoẻchịunắng-chúngtôithườngsôinổiđàmluậnviệcđời,nhấtlànhữngchuyệnđườngxa.

Xómấy trúngụđủcácchihọChuồnChuồn.ChuồnChuồnChúa lúcnàocũng như dữ dội, hùng hổ, nhưng kỳ thực trông kỹ đôi mắt lại rất hiền.ChuồnChuồnNgônhanhthoănthoắt,chaocánhmộtcáiđãbiếnmất.ChuồnChuồnớtrựcrỡtrongbộáoquầnđỏchótgiữangàyhèchóilói,điđằngxađã thấy. Chuồn Tương có đôi cánh kép vàng điểm đen thường bay lượnquanhbãinhữnghômnắng to.Lại anhKỉmKìmKimbấy lẩynhưmẹđẻthiếutáng,chỉcóbốnmẩucánhtítẹocáiđuôibằngchiếctămdàinghêu,đôimắtlồitohơnđầu,cũngđậungụcưvùngnày.

HọnhàChuồnChuồncứmiênmanđi thaphươngcầu thực,nhưnghễkhitrờisắpgiônggióthìlạibayquađồnghoacỏmaytìmvềtránhmưatrongchâncỏ.

Chúngtôivừađến,đisuốtđoạnđường,thấycáclàngChuồnChuồnaicũnghớnhởtrongxốngáomớitinhgiữahoamay.Họđươngsắpđi.Tôihỏiđiđâu.Đáprằnghọđixemhộithivõ,trêntrời,ChuồnChuồnbaysátcánhrợpcảnắng.CậuKỉmKìmKimgầycòmchỉlượnđượcdướithấp,nhưngcũngtungtăngradánglắm.Tôihỏithêmthếthìnhưanhemchúngtôimuốnđixemhộithivõcóđượckhông.Đáprằngcó.

ThếlàchúngtôiđitrẩyhộitheoChuồnChuồn.Họbaytrênkhông.Chúngtôiđidưới.Đôi lúckhoáichí tôi cũngcất cánhbaychơimộtquãng.Trênđườngcòngặpvôkhốikháchnônứctrẩyhội.Vuilắm.CảnhữngôngNiềngNiễngđennháyquanhnămkhôngrakhỏimépcáilásenmặtnướccũnglịchkịchcấtbướcrađi.

Sựtíchhộithivõnhưthếnày:

Nguyênvìởvùngcỏ,hàngnămđếnmùahoamaychíntrắngbạckhắpmiềnthìcóhộilệ.Nămngoái,cụBọNgựagiàyếuđãkhuấtnúi.Nămnay,dâncảvùng,nhânhộihoamay,mởluônhộithivõkénaitàigiỏinhấtđểđứngracoisócviệcchungtrongvùng.Đócũnglàphongtụclâunămcủamiềncỏmaynày.

Giữavùngcỏmay,châncỏđỏtía,đầuhoaxámtrắngvàlónglánhdựnglênvõđàinguyngacao,toànbằnggỗcâylaungàvàng,đứngcuốibãitrônglêncũngrõmồnmột.Đàivõchắcchắn,đẹp,cóghếôngcầmtrịchngồi,trênlớplácỏmậtvà treo từngchùmhoakévàngmọngbuôngxuống, lắc lư tronggió.

Những hôm đầu là đấu loại. Nhiều anh Châu Chấu vừa nứtmắt đã bắngnhắnglênđài.Ngựanonháuđá,nhữnggãngôngnghênhđóthậtrachưacónổibahộtsức.Mớitựchânmìnhđámấycáicũngđãrunrẩycảngườirồiđứngthởhồnghộc.Vìthếchỉcócácanhấytưởngvõmìnhlàtuyệtthôi,cònkháchxemthìthấycuộcthiđấuloạcchoạc,ngấy,họđichơihộihơnlàđixemvõ.

Mấyngàysau,võđàimớibắtđầurầmrộ.Bởivìnhữngtayvõkémđãbịlọchết.Baonhiêucậutitoeđềubạtxuốngchânđàicảrồi.ChỉcònlạicóhaitaycứngvàođấuvòngcuốilàBọMuỗmvàBọNgựa.Haitrángsĩtrongvùngđấy.

Sánghômấy, trướckhi raxem thiđấu, tôimộtmìnhdạochơiquanhbãi,nhìnthiênhạkéotớixemhội,chậtnhưnêmcối.

NhữngchịCàoCàotronglàngra,mỹmiềuáođỏáoxanhmớbamớbảy,bướctừngchânchầmchậm,khoanthai,khuônmặttráixoannhưethẹn,nhưlàmdáng,nhưngượngngùng.

Các anh Châu ChấuMa thì mặt mũi rất xí nhưng chúa hay lơn tơn đónđườngcokéocácnàngCàoCàoxinhđẹpvàotròchuyệnvẩnvơtrongvườncỏnon-nhữnghàngquándọcđường.

Tôithấybụngđoiđói,tôicũngtạtvàoquánlàmvàinhánhcỏlótdạ.Đôngkháchquá,ChâuChấu,CàoCào,BọMuỗm,BọNgựarậmrịchvào.

BỗngmấychúChâuChấuMađangnhảynhótkhoetàiquanhcácnàngCào

Cào,vộinégiạtvềmộtbên.Rồi trongcửahàngchợt im tiếngồnào.TôithấytrịnhtrọngtiếnvàomộtanhBọNgựa.NgườingợmanhBọNgựanàycũngbình thường thôi,nhưngchưahiểusaoanh làmra lốiquandạngđếnthế, anh cứ đi chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chânngỗng,cách thứcrất tađâykẻgiờvàháchdịch.Cáikhấccổvươnra.Cáimặtngắncủnnhưngcáicằmvuôngbạnhlên.Conmắtđuđưatưởngnhưaixungquanhchỉcòncóviệc thánphụcnhìnanh ta.Hai sợi râuóngảmấpmáyphấtlênphấtxuống.Hailưỡigươmbênmạngsườn,lưỡicórăngcưa,luônluôncovàotrướcngực,ralốitađâyconnhàvõđiđứngđúngthếvõ,lúcnàcũnggiữmiếng.

Trôngbộtịchanhtanhưthế,nhưngtôicũngkhôngđểtâm.Bởivìtôiđãbiếtthườngnhững anh tính hay khoe thì cái gì cũng ramiệnghết và chỉ cóởmiệngchứtrongbụngnhiềukhichẳngcócóckhôgì.Nhưanhnày,chắccómấymiếngvõxoàngthìđãtrổrataychânmặtmũicảrồi,chẳngcòngìphảichúýnữa.Vảchăngtôicũngđâucầnđểmắttớicáioairơmrácvàlốbịchấy.CónghĩalàlúcđótôivẫnđủngđỉnhgiữacửaquánhàngcỏnhưkhôngbiếtcóvõsĩBọNgựađivào.Thấythế,BọNgựabổluônchotôimộtnhátgươmvàođầu.Tôiđauđiếng.

Tôinhảytrái,đáhậucúsongphi.Hắnnéđượcvàcohaigươmđịnhquạngtôinữa.Thấycóxungđột,baonhiêukháchhàngbỏchạyhết.CácchịCàoCàohốthoảngnhảytung,ráchcảvạtáomàu.ChỉkhổbácCànhCạchđãcaotuổi,lạitolớnchạyvướngcáiáodàilụngthụng,ngãngoẹocàng,nằmcongchân,xoãcánh,kêutrờikêuđất.

NhưnggãBọNgựakhôngxôngvàogiữamàchỉgiơgươmtrỏmặttôi,bảo:

-Cógiỏichốcnữalênđài.

Tôicườikhểnh,nóilịchsựmỉamai:

-Rấthânhạnh.

Sau đó BọNgựa, thật tức cười, lại trịnh trọng khuỳnh khuỳnh kiểu bướcchânngỗngđúngnhưlúcnãy.Nhưngbướcra,đicút luônmất.Đámđôngdầntrởlại,quáncỏlạichenchânmớivàođược.Bâygiờhọxúmquanhtôi,BácCànhCạchngã lúcnãydạyđược,nhôcáimũinhọnđến, thởhổnhểnnói:

-Chúmìnhơi!Chúmìnhdạithế!Chắcchúmìnhởxađến,chưabiết.ÔngấylàcháuđíchtôncụvõsưBọNgựa,cảvùngnàykhôngaidámđụngđến

cáilôngchânôngấyđâu.ÔngấyphenhàyhẳntranhđượcchântrạngvõnốichứccụvõsưBọNgựarồi.Chúmàybiếtđiềuthìmaumautránhđinơikháclàhơncả.

Tôinói:

-Cảmơnchưvị.Bìnhsinhtrênđờitôikhônghềbiếtsợlờiđedoạnàocả.

BácCànhCạchcònlàubàuphànnànchotôilàgàdởvànói"chúmìnhgởchếthaysaoấy".

Tôiởquánbáncỏra.LờilẽnhátsợcủabácCànhCạchnọlàmtôikhóchịu.Tôi phải bước vào rừng cỏ ngắm làn hoamay đương tràn ngập trong gióphơiphớichotĩnhtâmlại.

Khitrởvàođámhộithìvõđàiđươngvàocuộcthitài.

TôirấtngạcnhiênkhithấyTrũiđứngsừngsữngtrênđài,sắpđấuvớianhBọMuỗm.ThìrachúTrũinhàtôibấylấuvẫncòncămnhàBọMuỗm.Cáitrậnđòn của cácmụBọMuỗmnanh ác ngày ấy vẫn chưa thể quên!Còn cămnặngđếnđộbâygiờchỉgặpmộtgãBọMuỗmxalạcũngkhiếnTrũinổmáuđònthù.Trũilênđàingay.

GãBọMuỗm kia đã đánh ngãmấy địch thủ nhép hôm qua, đương nhơnnhơnravẻ.Thựcragãcũngkhôngphảitayvừa.Ngườigãxanhrựcvàvạmvỡ,bắpchânbắpcàngbóngnhẫy,mậpmạp.Lưnggãgờlênrắnchắc,vàđôicánhmàulácâylàmthànhchiếcáogiápchekínxuốngtậnđuôi.Đằngđuôi,mắcthêmlưỡigươmconghoắt.Đầugãlớn,mútnhọnlại,húcrấtkhoẻ.Haivành râu trắng phau.Đôimắt to hó nhưmắt cá.Hai tảng răng thì đen vànhọnkhoằmkhoặm.

NếukhôngcóTrũi lênđài thìBọMuỗmđượcđấu thẳngvớiBọNgựađểtranhchứctrạngvõ.

Haivõsĩrađài.

CụChâuChấugiàlụkhụđãbạccảlưng,cáigânđenkẻnổigồtrêntrán,rangồicầmtrịch.

TrũivàBọMuỗm,saukhimỗianhđimộtbàivõramắtnhưcáctayđôvậtmúalênđàirồiđứnglại,ngónhaumộtgiây,rồitừtừđưachânlênvuốtrâuđànghoàngmấycái,rồibấtthìnhlìnhậpvàođấuđáliền.Trũisửđôicàng

khéolắm.Từngàyrađi,Trũihọcthêmđượcnhiềumiếngvõ,đườngquyềncoingoạnmụcvàkín.BọMuỗmkiathìkhôngcầnvõ,chỉcậysức,cứlănxảvàothọcgươmvàcắnlialịa.NhưngTrũiuyểnchuyểnvànhanhhơn,tránhđượccả.Loanhquanhmộtlát,BọMuỗmđãmệtphờ.BấygiờTrũimớimởsức.Trũinhảyphóc lên,đưahaiquả trùycàngépbẹpvỡcặpkínhbảovệmắtcủaBọMuỗmrồithúcthêmmộtcáiđálàmgãkiangãngửa,rướnlưngmấylầnmàkhôngdậyđược.

CụChâuChấucầmtrịchthongthảbướctớidắtchàngvõsĩđượctrậnramộtbênvàtuyênbốkẻthắngtrận.Cảbãixônxao.Vừahoanhô,vừalạlùngvìchưaaibiếtvõsĩTrũitàigiỏiấyởđâura.CụChâuChấugiàcầmtrịchnângcáiloadàitếtbằnglácỏấu,nóixuốngđài:

-VõsĩDếTrũithắngvõsĩBọMuỗm.Bâygiờcácvõsĩtrongthiênhạđãđôngđủvềđây,ailênđấuvớivõsĩDếTrũi:

Tiếngôngcụgọi loavangđài,ainấy lặngyênnghe, lặngyênnghe.Bỗngmộttiếngđápvangđộng:"Cótađây!"RồianhchàngBọNgựabannãyvừalôithôivớitôi,nhảyvótlên.CơnguychoTrũi,vìxemanhchàngTrũiđãcóvẻmệt.Vảlại,thấyBọNgựangôngngáo,nhớchuyệnbannãyởquánhàng,cáibựcmìnhtrongtôitứctốctrởlại.

Tôinhảyphắtlênđài,quát:

-Khoankhoan,đâytrướcđã.Nhớhẹnchứ?

BọNgựalùilạirồi"à"mộttiếngrõto,nghênhhaithanhgươmlên-vẫnmộtđiệutựcaotựđạinhưthế.Lạinhưlệtrêntrườngđấungàyấy,trướckhivàocuộc, mỗi bên biểu diễn một vài đường quyền, theo sở trường mình. BọNgựađứngvươnmình,đibài songkiếm.Bóngkiếm loang loáng,mùmịtnhưhoamayđiệubộkháđẹpmắt.Tôi chẳng cầnđi bài gì hết.Tôi đứngnghiêngngườivềđằngtrước,hếchhaicànglên.Cứhaicàngấy, tôiraoaisứckhoẻ,đạpphóngtanhtáchliêntiếpmộthồi,giótuônthànhtừngluồngxuốngbaytốccảáoxanháođỏcáccôCàoCàođứnggần.

Lúcvàođấu,BọNgựacaonênlợiđòn.Haigươmhắnbổxuốngđầutôichanchát.Nhưngđầu tôiđầugỗ lim tôi lựacáchđã,khôngvầngìhết.Còn tôiđoảnngười,tôinhèbụnghắnmàđá,khiếncólúchắnphảihạgươmxuốngđỡ,mấtđà,đâmloạngchoạng.Biếtkhôngchémvỡđượcđầutôi,hắnliềnđổimiếngác,cogươm,quặpcổtôi.Hắnđịnhláchgươmnghiêngvàokhehọng-chỗhiểm,cuốnghọngtôicókhethịtdễđứt.

Thấythếnguy,tôigỡđòn,cúixuống,thúcnhanhmộtrăngrấtsâuvàobụnghắn.Choángngười,BọNgựanhảylộnqualưngtôi.Tôicũngchỉđợicóthế.Vừađúnglàcàng-lừavàomiếngvõgiatruyềncủanhàDế,tôilấytấn,đáhậuđánhpháchmộtđátrờigiángvàogiữamặtanhchàng.ChàngBọNgựakiêungạorúlênmộttiếng,bắntunglêntrời,rơitọtrangoàivõđài,ngãvàođámđôngxônxao.

Tôiđãhạđịchthủmộtcáchvẻvang,trongkhidướiđámhộicònđươngồnàonhốnnháovìkhôngaingờvõsĩBọNgựagiỏivõnhấtvùngđồngcỏlạithuanhanhvàthuađaunhưthếvàthuabởimộtchàngDếMènlạmặtởđâuđến.Cònchưaaihết lạ lùngthìcụChâuChấucầmtrịchlạira, trịnhtrọnggiơloalên,balầnđềuđặn,hôvangvangxuống:

-Tôixinhỏiđôngđủcácvõsĩtrongthiênhạtềtựuquanhvõđài,cócònailênđấunữachăng?

Cảđámhộiimlặng.CụChâuChấucầmtrịchlạihôtiếp.

-Bâygiờtrậnđấutranhhùngkếtthúc.VõsĩDếTrũiđấuvớivõsĩDếMèn!

Ơhay,tôisẽđấuvõvớiTrũi?TôinhìnsangTrũi.VừalúcTrũilạinhìntôi.Chúngtôicùngnhauđiđếnđấtnàyđểđấuvõtranhquyềnvớinhauư?Bấtgiác,tôitiếnlạiTrũi,đứngthẳnghaichântrước,khoácvaiTrũi,haichúngtôihướngxuốngdướivõđài.Khắpbãi,rờnbónghoamay,tụtậphàngnghìnvạncácloàitrongvùngđixemhộivõ,tôinóitolênrằng:

-Thưachưvị,anhemchúngtôivừatừphươngxatớiđây.Cáichủđíchcủachúngtôithậtkhôngđịnhtranhlèogiậtgiảigìởđấtnày.Đấtlànhchimđậu,thấyphongtụcvuithìchúngtôiđếngópmặtvuichungmàthôi.Bâygiờ,cáiđiều chúng tôi không chờ đợi là anh hùng bốn phương đều đã lui cảmànhườngquyềnđọsứccaothấpsaucùngchoanhemchúngtôi.Vớisựtranhđua,anhemchúngtôixinlỗi,khôngthể.Bởivìsao,chắcchưvịđãrõ.Cònvềngôi thứtráchnhiệmthìanhemchúngtôixin lỗi,khôngdám.Anhemchúngtôichỉlàhaikẻgianghồthấyđấtquêđẹpđẽthìghétớitrênđườngđimàkhôngđịnhýởđâucả.Dámxinchưvịxétcho.

Tôivừanóixong,ởdướivang lên tiếng the thé, tiếng ầmầm.Kẻ thì bảonhấtquyếtphảimờichúngtôirathiđấu,lệvùngnàynghìnxưanhưthế.Kẻthìrằngthôi.Saucómộtbanbôlãothượngthọcủađámhộicắtratrôngnomvõđài-mộtcụChâuChấu,mộtcụBọNgựa,mộtcụCànhCạch,mộtcụCàoCào,mộtcụNiềngNiễng,cáccụranóivớichúngtôirằng:

-Thưahaivõsĩ,đấtlànhchimđậu,haivõsĩquađây,lạicólònglênthithốtàinghệsiêuquần,thiênhạkhôngcònaiđốiđịchnổi,thậtlàphúcchochúngtôi.

Haivõsĩlàanhemmộtnhà,lạilànhữngtayvõđồngmônvớinhauthìcàngmaychochúngtôivànhưthế,cáilệđấucóthểbỏđiđược.Nhưngviệcchịutráchnhiệmvềđứngđầuvùngnàythìphảicómộttronghaingàinhận.Đólàphongtụcđấtchúngtôihàngbaođờivẫnchọntàinhưthế.

Tôithìhếtlờitừchối.CònTrũiđứnglặngkhôngnói(vềsautôimớibiếtsựimlặngcủaTrũicómộtýnghĩariêng).Tôiđànhphảinhận.Thếlàcảđámhộiầmvanglờihoanhôtônchúngtôilênlàchánhphó,thủlĩnhđứngđầucáclàngtrongvùngcỏmay.Cảđámhộixôvàolàmkiệurướchaitôilên,đichentrongđámđôngvàhoacỏmay.

Các chị Cào Cào áo xanh áo đỏ làm duyên đứng nghiêng khuônmặt dàingoẵngnhìntheochúngtôimộtđỗirấtlâu,tỏvẻmếnphục.Tấtcảtungcỏ,tunghoamay.Đồngdâncửbàihátrầmrộ.Rồicùngnhaumừngrỡcầmtaykhiêuvũ.CànhCạchvớiChâuChấu,CàoCàovớiBọMuỗmnhảymúalinhđình.Từ tronghang, trong lá rađếnngoàibãi,ngoàiđồng,hoamay trắngsuốtchântrời.

Tôibướclênđài,uốnéomúacàng,rungcánh,trổmộtbàihátrấtdudương.Trũithìhớnhởhơnaihết.Thìralúcnãycucậuimkhôngnóigìchỉsợtôitừchốicáiđịavịthủlĩnh.Đếnkhithấytôinhậnlời,Trũirahétinhlên,múarốiríthaicàngkhiếnnhữngbácCànhCạchnhútnhát,mớiđầucũngsợđáođể!

Chúngtôiởlạivùngcỏmayđượcítlâu.Ngàylạingày...

Tôithìhơibuồnvàbănkhoăn.Nểquámàphảinhậnlờiđóthôi.Tôivẫnchỉmuốnđượcthoảchínguyệncủamìnhlàđiđâyđiđó,thếđủsungsướngrồi.Tráivớitôi,Trũirấtthúvị.ĐứngđâuTrũicũngtỏvẻkhoáicứnghiêngrâuméplêngảyđàntưngtưng.TôibảoTrũi:"Đừngtưởngthấyannhànmàvui!Huốngchiđờitacòntrẻmàsốngchỉcóannhànthếnàythìbuồntẻkhácnàokhichúngtacònởtronghangquênhà".

Quảnhiênmùađôngnămấyxảyramộtviệcbiếnlớn.

Cỏmaytrênbờđườngđiđãtàn.Nhữngconbògầytọp,dũitoétcảmũicũngchỉvơđượcmấychiếc rễcỏkhô.Người trong làng rađồnggặt lúa.Cánhđồngvàngrượixưakiađãđượcngườitalấyliềmgặt,bótừnglượm,cáiđònxócđâmngangthànhtừnggánh,quẩyvềsân.Trênmênhmôngchỉcòntrơ

lạinhữnggốcrạkhô.

Thếlàmùarétđãtới.Cánhđồngvắngngắt,màuxámtrêntrờivàmàuxámdướiđấtđãliềnvàonhauvàởgiữacógiósuốtđêmngày.Trẻconrangoàiđồngthìlạnhtaivàđỏhắtmũi.Rétquá,rúmcảchân.Chẳngaicóthểtrốntrênđồngkhôngđược.Phảiđitìmnơitránhrét.Nếucứphongphanhgiữatrờisuốtmùađôngthìđếnchếtcả.

Bởi thế,đã thành thóiquen từxưa,cứmùa rétđến thìcác loài sống trongvùngnàylạibỏcánhđồnglạnhngắtlạnhngơmàlũlượtđikiếmnơitránhrét.Cókhiphảitranhcướp,đánhnhaumớitìmđượcchỗ.Bởivìtrongmùarét,nhiềuloàiáomỏngkháccũngđitìmkiếmchỗởấmnhưthóiquencủahọnhàChâuChấu.

TôibảoTrũi:

-Cóphảithếkhông,Trũithấynhé.Gióthổihunhútđếnnỗiconkiếnchỉcócáichânbé tẹobằnghạtbụicũngphảirasứcđàosâuxuốngdướiđấtmớitìmđượctíhơiđấtấm.Lochocáisốngcũnggaylắmđây.Kìabaonhiêuloàiphải xô đẩy nhau đi tìm chỗ trú ẩn trongmùa đông tháng giá.Mùa đôngkhủngkhiếpđãđếnrồi.

Tôibảobàconrằng:

-Cáirétđãđếnngoàiđồng,chúngtahãykípđitìmnơiấmápmàtrúẩn.

Chẳngmấylúc,khôngcònthấybóngaingoàitrời.BọnChuồnChuồncánhgiấy-cáccậuKỉmKìmKimốmobiếtmìnhkhôngchịunổinửacơngiógiậtđãmòmẫmđitrước.AnhemnhàNiềngNiễngthìlặnxuốngbùnnằmvớicácanhGọngVó,bêncạnhnhữngCua,nhữngÊ'chlorétđươngvộivãđắpnhữngcáimàđấtlônhôbátúpquanhcácbờđầmao.

ChâuChấu,CàoCào,BọNgựa,BọMuỗmthìđitìmkhedứadại.Trongmùađông,chỉcónhữngbụidứadạixanhnguyên,mỗichiếcládứavẫndỏngcáitaicứnglênnềntrờixám.Kẽládứasâuhoắm,tacóthểchúiđượcvàođấy,nằmchổngđuôira,bấtchấpmưagióbênngoài.Cứvàođấy,nằmyênđấy,chođếnkhinhữngngàyxuântrởlại,thấycáiấmđậuxuốnghaivaivànghetiếngconchimchíchkêuvuichanhcháchngoàikhelá,lúcấymớibướcra.

Chúngtôiđitìmchỗởmùađông.

Tìmnơiởmùađông làviệcnămnàocũngphải làmvàbaogiờcũnggian

nan.Bởivìkhôngbaogiờvàkhôngcóchỗnàocứđếnlàđãsẵnchỗ.Hơnnữa,aicũngmuốnđượcnơiởtốtnhất.ấythếlàcáicảnhtranhgiành,lắmkhiđổmáu,lạithườngdiễnra.

Ngoàiđồng,mâyđencuồncuộn,gióthổitantác,mặtđấtvàgiólùacáigiábuốtvàotậnruộtgan,khôngaimuốncấtmộtbước.Thếmàvẫnphảiđi,đimãiđimãichưatìmthấyđâuchỗẩnnáu.Khelánào,gốccâynàocũngvôkhốicácloàiáomỏngvàotránhrét,trốnrétròngrãnhiềungày,mỗisángralạibỏlạivenđườngmấycáixácbạnchếtcóngrấtđauthươngmàvẫnchưatìmrađượcnơitrúngụ.Lạiphảiđánhnhauthôi,mộtlàsống,hailàchết,cóđánhnhaumớigiànhđượcchỗở-tiếngbàntánvàthanthởnhưthếtrongđámđông,mỗilúccàngxônxao.

Một ngày kia, chúng tôi đếnmột bờ đê, trông xuống thấy nhiều bụi dứa,tronglòngrấthồihộp.MấyanhBọMuỗmcaocẳngrónchânđithámthínhxemaiđãđếntrúchưa.Quânthámthínhvềbáo,cáckẽláđềuởđầyChâuChấuVoi.

Cảđoànsaulưngchúngtôilaóvàkêurầmrĩ.Họkhôngmuốnđi,họkhôngđinổinữa.Tôitrùtrừmộtlátrồisauthấyđámđôngùnlên,nhốnnháo,thếlà tôi cũnghùa theo, chúng tôikêu lên"Cứxôngvào,đánhnhau thìđánhnhau,chếtthôi".Thếlàchúngtôikéođếntừnggócdứa,leolênláchvàokheláđầygaiphủởngoài,cứcắnđuôitừngChâuChấuVoimàlôigiậtlùi.Khóchịu, bọnChâuChấuVoi nhảy ra.Thế là chúng tôi,một phần tranhnhaunhảy xuống khe dứa hở, một phần thì xúm lại đánh cho Châu Chấu Voikhông quay vào được nữa.BọnChâuChấuVoi khoẻ lắm.Anh nào cũnghùngdũngvàhiênngang.ChẳngtráchhọđượctênlàChâuChấuVoi.MộtChâu Chấu Voi đương thoắt xông tới. Sắc xanh biếc, lưng cao nhọn vàngangngạnhlên.Haichiếcrâutrổradữnhưhaicáiđinh.Đôicàngđãto,tohơn càng tôimàquanhbắpvế còn lắp chi chít nhữngmũimácnhọnnhưchông.

Chẳngcầnbiếtmìnhcóthểyếuthế,bởivìmỗiChâuChấuVoitogấpmấylầnChâuChấuthường,nhưngchúngtôicứlănxảvàovâyđánh.Chúngtôiđươngliều.Choảngnhaurốirítđếntậnchiềucũngchưangãngũbênđượcbênthua.ĐámChâuChấuđãchuiđượcvàochiếmkhedứasợquá,lạinhàocảra.Thếlàchúngtôivẫnlongđongngoàitrờirét,buốtlêntậnóc.NhưngcóđiềuđauđớnhơnchotôilàTrũiđãbịChâuChấuVoibắtlàmtùbinhrồi.Cảđêmtôi trằn trọc lokhôngchợpđượcmắt.Mờmờhômsau,chúng tôiđônghàngnghìn lạikéovàovâyrặngdứa.PhảicứuTrũikỳđược.Nhưngkhixôlên,nhòmvàokhelá,thìlạthay!Cáckhelárỗngtuyếch,khôngcòn

mộtbóngChâuChấuVoi!Họđãrútđitừlúcnào.

Cólẽsợchúngtôiđôngquávàcáihăngthímạngcủachúngtôi,họđãrađitừbanđêm.Thôithếdùsaocũnglàxongnỗilomùađông.Nhưngđượcchỗởấmrồimàtôicứngaongáncảngười.Bởivì,lúcrútchạy,ChâuChấuVoiđãmangđicảtùbinh.Trũimấttíchrồi.Chúngtôiđượcvàoởkíncảtrongbụidứa.Ngàyđêmtrênđầukhe,gióhú,giógàobênngoàinhưngtrongvẫnấmápvàêmđềmnhưthường.

Khinơiănchốnởđầyđủcả,tôimớinóirằng:

-Trongtrậnxungđộtvừarồi,chẳngmayemtôibịcầmtù,phảiChâuChấuVoiđemđiđàyđếntậnxứsởnàokhôngrõ.Ngàytrướcanhemtôiđãthềcùngnhausinhtử.Bâygiờcơsựxảyrathếnày,tôikhôngđànhtâmngồilạiđây.Tôiphảiđitìm,cùngtrờicuốiđấtnàotôicũngđi,đibaogiờgặpđượcnhauthìanhemtôilạitrởvềđây.Ainấyxúmlạicanngăn,khôngmuốntôiđi.Nhưngchítôiđãquyết.Tìnhemnghĩabạn,ởyênmộtmìnhsaođặng.Vảlại,tùchânmộtchỗcũngđãlâu,tôinóngruộtlắm.

Biếtkhôngthểlưutôilại,aicũngngaongán.HọdặnđidặnlạirằnghễtìmđượcTrũithếnàocũngphảitrởvề.

Tôinói:

-Chưvịhãyyêntâm,mặtđấtrộngmàhẹp,thếnàochúngtacũngcònkhigặpnhau.

Chiataylưuluyến,tôicũngbịnrịn,tuykhôngkhócnhưnglòngnaonao,bùingùi.Cảnhbiệtlybaogiờchẳngvậy.

Thếlà,khăngóigióđưa,tôilạibướcchânđi.Bấygiờđãtànmùahoamaytừlâu.Trênđồngbãivàbờruộngchỉcònxámmờnhưngđámgốcrạvàgốccỏcủatrẻchăntrâuđãnhổlên,chấtđống,đểđốtsưởi.Đámkhóicỏxanhngắt trong vòm trời gió buốt, càng đượmvẻ thê lương.Trời đông rét runcánh,runrâuthếmàcảlàngChâuChấunhảyrangoàikhelá,lũlượtđộigiótiễntôimấydặmđườngmớichịutrởlại.

NgượclênphíaBắc,cứngắmnhữngbụicâytrơtrụixaxamàđitới.Bướccaobước thấp, đi hếtmùađông sangmùaxuân.Vàonhữngđêmhèxanhtrong,trăngsaovằngcặc,tôicàngcảmthấymìnhlẻloi.Cókhi,tôingửamặtlênvòmtrờikhông,gọito:"Emơi!Giờemởđâu?"

Ròngrãmấymùarồi,khôngnhớmàcũngkhôngngheđượcmộttintứcgìvềTrũi.Càng đi càng thăm thẳm, càng sốt ruột.Đã qua nhiềumiền khácnhau, đã hỏi thăm nhiều dân cư dọc đường. Chẳng ai biết tông tích đoànChâuChấuVoibímậtkia.

Lủi thủimộtmình, chánkhông!Nghĩ lạixưakia,điếmcỏcầu sương,vuibuồn anh em có nhau, gian nan biếtmấy cũng vẫn vững lòng tin,mà lúccùngnhausungsướngthìcànghểhả,nứclòng.Thanôi!Giờmộtmìnhtôilẽođẽođườngdài,đơnthânđộcbóng.Cólúcnhớlạicáilầncùngnhautrênchiếcbèsennhậtlênhđênhlạcranướclớn,Trũikhẩnkhoảnđưacàngcủamìnhchotôiăn;nướcmắttôimuốnứara.Thấmthoắt,lạiđãhếtmộtmùađông.Nhữngngàyxuânmớibắtđầu.Chimhótơiớiđầucành.A'nhnắnglụanõnnàphủtrêncây.Nhữngvạtcỏtrởlạinontươi,xanhmơnmởnkhắpmặtđất,cỏxuânnhấmngọtnhưđườngphèn.

Mộthômtôidừngchânbêndòngnướcnhỏ.Bỗngnghetrênnhữngcâydóđãnởhoanhưtreođènthơmkhắpcánhrừngtrướcmặt,cótiếnồnào.Khôngphảittiếngongrạorựctìmhoalàmmậtmànhữngtiếngnhịpnhàngkhixakhigần,khiréorắtnhưaiđànhát.Trèolêntảngđá,nhìnsangbờbênkiathìthấytrênmộtđámcỏnon,cóđàncáccôBướmVàng,BướmTrắng,BướmHồng,BướmNhungđangnối cánhnhau,nhảy thànhvòng.Vừanhảyvừahát.Thìrađấylàtiếnghátcangợimùaxuân.

Cảnhhaynhưvẽ

Gióhâyhây

Đàomỉmmiệng

Liễugiươngmày

Bướmnhặngbay

Trongbụi

Oanhvàngríurít

Đầunhà

énđỏhóthay(*)

CómấyanhchàngVeSầu,mặtmũivằnvèovàsầnsùimàlạiănmặcchải

chuốt,đứngnghẹođầucạnhcácảBướm,đươnggiơcáimõdướicánhlênkéobàiooiidàidằngdặc,hoànhịpvớilờicatrongtrẻocủacáccôBướm.

Chắcbọnnàyđươngtiệcmúahátmừngxuânmới.Đầumùaxuân,đâuđâucũngtưngbừngtếtnhất.Lòngtôibỗngvuilây.Tôibènleolêncaođểnghetiếnghátchođượcthúvịhơn.TôitrôngthấybêncạnhcácảBướmvàchàngVeSầucòncónhữngđànBướmkhácởcácBãicỏphíaxacũngđươngmúahát.Tiếnghátmùaxuântrongnhưnướcchảy,ngânvàomãirừngxanh.

TôitrôngkỹlạithấyrađànBướmnhảymúaxungquanhmộtbácXiếnTóctogồ,caolêuđêu.MỗichânbácXiếnTócnắmmộtBướmTrắng,sáuchânbácXiếntócnắmsắuchịBướmTrắng,tấtcảBướmTrắngcùngmúacánhlênnhưtunghoa.LúccáiđầukềnhcàngcủabácXiếnTócngảxuống,khiếnchochiếcđàntựnhiênxưanaybácvẫnđeotrongcổbỗngkêulênkinkít,thìhaiảBướmTrắngkháclạiđếnnghịchngợmleolênvítkhấcrâucứngquếucủabác.Họnhảyvàhátlinhtinhvuinhộnnhưtrẻnhỏchơi.

TôinghểnxembácXiếnTócấythếnào,giàtrẻrasaomànghịchlốiconnítthế.Xưanay,các tayXiếnTócvẫnđượctiếngđạomạocơmà.Nhìnkỹ...Tưởngai!HoáracáibácXiếnTócnămxưa.Vẫnnétmặtnghiêmnghiêmvàtrầmtĩnh,vẫnhaitảngrăngđensắcghêgớm,xiếnđứtcảtóc-vìthếmàbácđượctênlàXiếnTóc,vàbácđãchỉxiếnmộtcáchnhẹnhàngmàhaisợirâutốtđẹptrênđầutôiđãđứtbéngtừngàyấy.

Tôixinthưacùngbạnđọcyêuquýcủatôirằng,từngàybịbácXiếnTóccắtmấtrâu,tuyvìthếmàvẻmặttôicógiàđimộttẹo,nhưngkhông,tôichẳngmảymaythùoánbácXiếnTóc,màtôicònphụcbáclàngườigiỏi,bụngdạrộngrãi,đườngđườngmộtđấnganhhàocônquyềnđủsức,lượcthaogồmtài,tôiđãhọcđượcởbácấynhiềuđiềulắm.ThếmàthậtlạlùngchẳngngờcáibácXiếnTócgaingạnh,khắckhổ,tưlự,mấynămchảgặp,bâygiờhoára ngâyngô, nhí nhảnhnỡmđời, đi rong chơi dôngdài với lũVeSầuvàBướm.Màđiệubộnàythìhọtiệctùngthâuđêmsuốtsángđây.Tôiđãtừngchơinhữngtròphíthìgiờnày,tôichẳnglạ!

Cònđươngphânvân,biếtcónênsangramắtbácXiếnTóchaylàlủiđi,thìbỗngcảmấyảBướmcùngimbặttiếng.Rồicácảhốthoảngchạytrốnhếtvàonépimtrongbụi.XiếnTóclừđừngẩngđầulên,ềàhỏi:

-Aiđâumàcácemsợthế?

XiếnTóccũngđảođầutìmkiếm,ngơngác.Chợttrôngthấytôi,báctađịnh

thầnnhìnkỹrồireolên:

-ADếMèn!Điđâuthế?Xuốngđâyđãnào!CóphảiDếMènđấykhông?

Dángchơibời,thứcđêmnhiều,mắtXiếnTóccóphầntoétnhoèn,nhìnmãivẫnchưanhậnrõhẳnratôi.Tôiliềnbaysang.BấygiờbọnBướmnúptrongbờcỏmớingấpnghémonmenragần.Lúcnãy,đươnghát,thoángthấytôilạ, họ sợ xấu hổ, bỏ chạy. Bây giờ biết quen, lại sấn đến và quá bạo, cứkhoácvaitôiranhảymúa.Nhưngtôitừchốikhéo.Cảbọnhọlạichạyrabãinôgiỡn,nhữngchàngVeSầulạilêntiếngnhạcmõooiirầurĩnhứctai.

Cònlạihaichúngtôi,XiếnTócnhìntôi,hỏiđùa:

-Thếrabộrâuchúmìnhkhôngmọcnữanhỉ?

Tôilắcđầumỉmcười.TôihỏithămXiếnTócđộràyrasaomàcoibộrỗirãinhànhạthế.BácXiếnTócthởdài,đànrăngđàncổlênđiệuxiếnkenkét,rồiim,rachiềutưlự.Mộtlátsaubáccấttiếngbuồnbuồnkểrằng:

-Cóphảianhtrôngtôibâygiờkháctrướcnhiềulắmkhông.Chínhtôi, tôicũngtựcảmthấykháclắm.Tôicũngbiếttôiđổđốnđâmrachơibờidôngdài, thếmà tôi buồnbãkhôngmuốnxoay chuyểnnữa.Cuộcđời éo le đãkhiếntôichánlắm,chánquá.Saungàygặpanh,tôiđươngrấtkhoáivìngàyấytôiđãlàmđượcnhiềuviệcngẫmnghĩthấycóích.Mộtlần,tôiđếnxómkia.Khôngdèởđấyđươngcócuộcsănđuổidobọntrẻnghịchngợmkhởixướng, cũng như cái bọn trẻ đã bắt anh để đem đi đánh chọi và làm giảithưởngbóngđáấy.Đólàmấycậubétrongthànhphốvềquêmùahè,chúngđirìnhbắtXiếnTócvềchơi.Chẳngmay,tôibịbắtmộtbuổisớmtrênmộtcànhdướng.

Bọntrẻđemtôivề thànhphố.Đườngxanhữngbaonhiêungày, tôikhôngbiết.Vìhọnhốttôivàomộtcáihộpkínbưngcùngvớinămbạnxấusốnữavàcứnhốtmãinhưthế.Cóbạntôichếtvìngạtthở.Vốnquenănvỏcây,giờbọntrẻngớngẩnkhôngbiếtgìvềthứcănXiếnTóc,cứnhétđầycỏ,cókhicảcụccơm,miếngxương,tôikhôngnuốtđược.Tôinhịnănhàngthángtrờimàhọcũngvôtình,khôngbiếtnốt.

Rồimayquá,trốnthoát.Bởivì,tôiđểýxemxétbiếtcáigiamtôibằnggiấybìacứng.Từhômấytôicứnhảnướcbọtvàomộtchỗrồilấychânbới,cáitưởnggiấymủndần.Mộthômtôicốlấytấtcảbaonhiêuhơisứccònlại,húcmộtcái,thếlàcảngườitôibậtlọtrangoàihộp.Tôigiươngcánh,baythẳng.Phúcđứcmàtôivẫncònnguyênhaichiếccánhlótlụa.Cácbạnkhácđềubị

lũ trẻnghịchngợmbứtcụthaicánh lụamỏngở trong thành thử,danghaicánh tàu bay vỏ gỗ ở ngoài ra, không thể cất mình lên được, không bayđược.Rồicácbạnấybòtrốnđiđâutôikhôngbiết.

"Tôibaybấtkểngàyđêm.Ròngrãlâungàylắmmớivượtrakhỏiđượccáithànhphốxùxìuámgớmghiếcấy.Khirađếnvùngcóvườnbãixanhtươi,thì,vì lao lựcquákhôngcốhơnđượcnữa, tôiốmmấtmấy tháng.Khônghiểusaolúcốmkhỏithìtínhnếtthayđổidần,tôisinhchánđời,khôngthiếtgìnữa.Cólẽvìđãcóphenquásợ,cólẽvìbuồn.Thôitôimặckệcả.Tôitìmvềnơiamthanhcảnhvắngnày.Tôibỏănvỏcây,tậpăncỏthanhđạmchodễkiếmvà tự coi nhưmìnhđãđi tu.Ngày tháng tiêudao, bạn cùngmâynước,khonggặpai,khôngquảnai,chỉcònbiếtrongchơivớibồnmùacảnh,bốnmùatình,bỏthóiquensoigươngngắmmặt,cốquênbiếttrờiđấtngoàikiabâygiờthayđổivầnxoaythếnào...Từbấytớinay..."

Imlặng.Nghemànão lòng!Cái lãochánđờinàybịmộtvốđauđiếng thìkệchchứgì.Cóthếmàkhôngcắtnghĩađượctạisao,rõchán!RồiXiếnTócgậtgùhỏitôi,vẫngiọngrầurĩ:

-Cònanh,chẳnghaybấylâunayanhmưagióđườngđờirasao?

TôicũngkểgótđầuchoXiếnTócnghe.Chốcchốc,bácchánđờilạiđiểmvàocâuchuyệnmộttiếngthởdàingheđếnphátphiền.TớiđoạntôibỏkhedứatrúđôngđidòlatintứcChâuChấuVoiđểtìmTrũithìXiếnTócnói:

-ChâuChấuVoi?ChâuChấuVoi!Nhớrarồi.ờờ...Cáchđâyítlâu.ChâuChấuVoiđiquacótạtvàođây.Ư`thấycócảmộtgãDếTrũi...

-Thếa?

-Ư`DếTrũi

-Emtôi,emtôirồi!Thếbâygiờcảbọn...Khổemtôibịbắt...

-Không,Trũi có phải tù đâu.Nóđi đứng cũngnhưChâuChấuVoi thôi.Phảirồi,không...

-Khôngthếnào?

-Không,không...ChàChà,ítlâunaytôihayquênquá.Phải,tôinhớrarồi.CáihômChâuChấuVoivàTrũiquađây,mụcđíchhọmuốnrủtôicùngđilàmmộtcôngviệc.Chaoôi!Cáicôngviệc tưởng tượng là sẽđikhắpquê

hươngcácloàitrêntráiđất.Nghekhólắm!

Tôikêulên:

-Haylắm!

XiếnTócthongthảnóitiếp:

-Tôixuatay, lắcđầuvàbảovớinhữngkẻviểnvôngấyrằng"tôixinthôingheviệcđó".Tôiđãsợđờirồi.Tôibâygiờđộimũni.Sựđờiđãbỏnórangoàihaicái râu.Sựđờiđã tắt lửa lòng,cònchenvàochốnbụihồng làmchi.

Tôisốtruột:

-Thếbâygiờhọđâu?

-Khôngrủđượctôi,họđi.

-Điđâu?

-Họcóhẹnđimộtvòngcánhđồngbênkiarồihọsẽtrởlại,quađâysangphía tây.Anhcứởđâymàđợi,chắcsẽgặp.Trũikhônghềgìđâu.Nhưnganhcũngthíchbaynhảythếthìanhthậtlàngôngcuồng.Chaoôi!

Bác Xiến Tóc không biết rằng công việc Châu ChấuVoi đươngmưu đồcũngchínhlàđiềutôimơtưởng.Từkhimẹtôicăndặnlúcrađi,dầndàtôiđãhiểurộngraýnghĩacuộcsống.TôivàTrũicũngđịnhđikhắpthếgiannày.vậynên,dùchỉnghemangmáng,tôiđãcảmtìnhngayvớiChâuChấuVoi.Vàtôiânhậnquáchừngvềcuộcđánhnhaudạotrước.Cũnglạichỉvìtôinóngnảyvànôngnổinênmớinênnỗi thế.Nếu tôichịukhó thămhỏitrướcthìđãchẳngsao.Tuyvậy,tôicũngđỡphầnáynáyvìchắcTrũiđượcvôsự.

ởlạiđâyđợihayđi?Tôiphânvân.TôicótranhluậnviệcđờivớibácXiếnTócmấy lầnnữa.NhưngócbácXiếnTócdễđãmủn ra thànhmiếngbột,khônggợnmột nếp nghĩ.Tuynhiên nếuở lại đâymàgặpđượcTrũi nhưXiếnTócmáchthìtôicũngchịukhóđợi.ThếlàtôidừngchânvànươngnáutrongcáilềucỏcủaẩnsĩXiếnTócvừachánđờivừađálẩmcẩm.Ngàyngàybên tôi vo ve lèo nhèo những cuộc ca hát vẩn vơ của các nàngBướmvàchàngVeSầu.Nghemãi,vàchỉngheđànhátvàchơikhôngthìcũngchốitai. ởđây, khôngmột cái gì đánggọi là côngviệc cả.Nói tóm lại, những

ngàytrúchânchỗnàytôithấycảnhsốngxungquanhkhôngkhácthủacònbétỉtikhitôimớiđượcmẹchoraởriêng,cứtốiđến,mêmảiđinhảymúaháthỏngvớibèbạn,ngàythángănchơilêulổng.

Chơikhôngthìbaogiờcũngchóngchán-tấtnhiên.Tôikhôngưabọnnày.Huốngchi,tôilàkẻhaybaynhảy,lạicànglấyviệcphảidừngchânlàkhóchịu.Dầndà,tôithấythìgiờtôivớihọthậmvôtíchsự.BướmvàVeSầulàlũănhại, trốnviệc.BácXiếnTócđãtừlâusinhmấtnết,đâmlười,ănhạinốt.NếukhôngmongchúthyvọngởlạicóthểgặpTrũithìchắctôiđãcuốngói đi rồi. Nhưng ngày ngày, nếu đời sống biếng nhác xung quanh càngkhiếntôibựcdọcthìýnghĩvềviệccủaChâuChấuVoiđịnhđikhắpnơiđểkếtgiaovớingườitốtcàngnungnấu,thấmthíatrongtôi,tưởngtượngratôisắođượcđicùngđoànbèbạncóchí lớnấy.Ngàymai,ngàykiahaychốcnữa?Mỗibuổisáng,bừngmắtlạithấybồnchồnvàthathiếtmuốnđi.

Chẳngcònmấyngàynữathìmùaxuânđãhết.Rồimùahạquađi,bâygiờhoasen trongđầmnướccũng tàn rồi.Láxanhbắtđầuúađỏ.Trờiđãngảsangmùathu.Buổisớmấy,cácảBướmrủtôivàorừngdựcuộcmúahátthi.Tôi lắc đầu từ chối rồimộtmình lững thững dạo ra bờ suối, đứng ngẩngtrôngchờ.LònghiuhiunhớTrũivàbângkhuângmongướcxaxôi.Bỗngđằngphươngtâytrànđếnnhữngtiếngreoàà.Mộtđànongbayàođếnđậutrênnhữngbụitrúcvànhữngcâycốixaynởhoavàngchoé.Đikiếmănvề,nghỉchânđấy,ongnàocũngnặngphấnvàđầynhững tiếngvovechuyệnvui,nhữngbàiháthùngtrángthúcgiụccủangàyđường.Khôngkhíyêntĩnhnơiquạnhvắng,bỗngnhộnnhịphẳnlên.

Nghỉmộtlát,đànonglạibayvù.Tấmlòngnáonứccủatôinhộnnhịpcũngnhưbaytheo.Tôingơngẩnnhìn.Đànongđóhẳnvừaquamộtquãngđườngdài.Họđixâydựngđờisống,họđổichỗở.Phảisốngởđờicóbiếtđiđâyđiđó,biếtlàmviệcthìmớilàđángsống.Tôibồihồi,khaokhát.Nhữngtiếng:gianghồhoạtđộng,đihếtanhemtrongthiênhạ,đếnnhảymúatrongóctôi.Chântôingứangáy,giậmgiật.Lạiđi,lạiđithôi!Tiếnggọitôilênđườngmàđànongvừathổikènvừabaytungtrờikiađươngvangvangtrướcmắttôi.Vảchăng,tôicũngđãcháncảnh,ngấytìnhởđâylắm.

Tôicònđươngsuytính,lưỡnglựkhibướcquarừngthưa.Cạnhbụitrúc,tôithấybácXiếnTócgậtgùtrầmngâm.Báctavốnlựclưỡng,vairộngvuôngvắn,rấtkhoẻmànaylúcnàocũngủdột,trôngthậtkhôngkhớpvớidángvốnnhanhnhẹn, thànhthửnombáctađâmravẻbuồncười.Báctangướcmắtnhìnvơvẩnrồigậtgùcấtgiọngvịtđựcngâmưử?

...Chibằng

đếnthẳng

giậucúcthơm

Ngồikhểnh

vỗđàn

gảymộtkhúc

Chamẹ trờiđất!Nhữngngheđãphátngán.Haicảnhnốinhauvừabàyratrướcmắttôi:đànongmảimêrầmrộ;mộtbácXiếnTóctoxác,quálườicứrangẩnvàongơ.Tôivốnítmơmộng,khôngthíchlốisốngphấtphơ.Càngthêmngấyvàbực.

Tôiquyếtbỏcácbọnvôtíchsựnàyvàlạirađingayhômấy.Khôngtừbiệtai,khôngaitrôngthấy,tôicứthếđi.Đimươihômthìđếnchânmộtconđê.Dốcđêcao,leomãimớitớiđượcmặtđê.Đứngnhìnrasôngthấylànnướcđỏ ngòmbăng băng chảy. Lắng nghe có tiếng hét "quých quých!" dữ dộingaytrênđầu.NgẩngđầuthìthấymộtlãochimTrảloắtchoắtmàrấtdiệnvừabaytới.Ôichao,lãotalàmbộđiệumớibảnhbaovàoaivệlàmsao!

TênlãolàTrả.Cólẽvìlãochỉăncá-chảcávàgỏicá!Mỗikhiđịnhbắtmộtconcá,lãovỗcánhđứngngắmnghíatrênkhôngrồithìnhlìnhđâmbổxuốngmặtnước,túmcálên.Vìcáchcâucáđặcbiệtấy,lãocòncóbiệthiệulàtiênsinhBóiCá.Tôi trônglãonàycónhẽcũngnhiềutuổi,ngườiđãhomhemquắtlạirồi.SonglãoBóiCáxưanaynổitiếnglàgiàmàhaylàmđỏmtráimùa.Đãhópmárồilạihaytỏvẻhơhớtraitơ.Lãosắmđâuđượcbộcánhmàusặcsỡkhônghợptínàovớibộmặtâmthầmcủalão.Bụngtrắng,lưngxanhthắtđáy,đôicánhnuộtnàbiếctím.Chânlãođiđôihiađỏhắt.Lãosẽđôichútđẹptraiđấynếulãocócáimỏvừaphải.Nhưng,cơkhổ, lãophảivácgiữamặtmộtcặpmỏkếchxùmàđenquá,dàiquá,xấuquá.Mỏlãodàihơnngười lãovà tođếnnỗi trônggiốngnhưcóainghịchácđemđóngcảmộtchiếccọctregộcvàogiữamặtlão.Cảngày,lãonhănnhóméomặtvácmỏchẳngkhácgìanhcuSênsuốtđờiphảiđội toàđìnhđánặngtrênlưngvậy.

TôingắmcáimỏlãochimTrảmàcườithầmlàđángđờicáianhgiàhaylàmđiệumàkhôngthểcấtcáimỏxấuxíkiađiđâu.Nhưng,quảbáo,cáimỏtotướngtôiđươngchếnhạothầmđósắpsửađếnhỏitộitôiđây.

Duyêndothếnày:

LãochimTrảđươngbay,bỗngsàxuốngđậu trên tấmphênnứacửacốngtrướcmặttôi.Cáiphênlunglay,lãocứngấtngưởngđứnglấyđànhưngvẫnkhông quên chăm chú trông ramặt nước rình cá.Gật gùmột lát lão chợttrôngthấytôinhôlêntrênđê.

-Đâyrồi!Đâyrồi!

Nhưgặplạibạnchíthân!(Rồitôimớibiếtlãokêulênthếvìđấylàlãovừanảymộtýrấthaycủalão).

Haitròngmắtlãođỏlòmlộnlênrấtnhanh.Lãobaychéothẳngxuốngđầutôi.Lãogiươngcặpmỏtotướngra.Tôitrôngvàothấycảcáilưỡilãonhọnhoắtvàthắmnhưmáu.Tôihơiluốngcuống.Nhưngcóđiềudanhdựđángtựhàonày,xinthưacùngbạnđọcyêuquý:tôithườngđắcýrằngđãtừlâu,dùtrongcơnnguyhiểm,dùchếtngay tôicũngkhônghềmột lầnnàonữahạmìnhlạylụcai,nhưhồixưatôicólầnlạybácXiếnTóckhibịXiếnTócdoạnạt.

Bâygiờ,trướcmặtlãochimTrả,tôiloayhoaytìmcáchchốngđỡ.LãochimTrả đã có tiếng là cục tính, khi lão phát cáu hoặc khi hammuốn điều gì.Nhưngtôinhấtquyếtkhôngsợ.Tôi lấyhếtgân,bạnhngười,giươngcánh,giangchânkhuỳnhcàngra.Cảthânmìnhtôinởbung,nhưconcuacàng.

Thấychưachitôiđãtỏýkhángcự,lãochimTrảgầmlên:

-Hè...hè...Oắt!Oắt!...Giỏi!Giỏi!

Lão bổ thượng xuống một mỏ. Chưa bao giờ tôi bị một đòn khiếp thế.Nhưngđầutôivốnđộimũtrụ,nổitảng,cứnglắm.Tôichỉđaumàkhôngxâyxáttígì.Thấykhôngđánhngãnổitôi,đánglẽphảicáuhơn,nhưnglãochợtnhớlạicáiýhaymàlãođãkêu"đâyrồi,đâyrồi"lúcnãy.Lãobènquắptôi,baybổnglên.Chaochao.Giórútrêncaođếnlộngóc.Từlọtlòngmẹchưabaogiờtôibịtunglêntậnlưngtrờinhưthế!

PhầnIVNhưng cuộc đờiMèn tôi chưa phải đến đây đã bị phết cái dấu chấm saucùng.Tôicònsống.Vẫnsống.Đểhômnayngồikỳkhuchépnhữngngàygianghồ lên tranggiấy trắngchobạnđọcyêuquýcùngnếmvớiMèn tôichútphongvịvàýnghĩamộtquãngđờiluânlạc.

Thếnghĩalà,tôikhôngchết.TôinằmbẹpdítrongcặpmỏlãochimTrảvàbâygiờlãođươngbaylàlàxuốngsátmặtdòngsôngphùsađỏối.Quasôngrồi,lãođỗvàomộtbãidâuxanhlưathưa.Lãovừabuôngtôixuốngđất,tôiđãgiơngaychânvàcànglêngaingạnhthủthếvànghênhđịch,nhưlúcnãy.

Lãongoácmỏracườikhàkhàrồinói:

-A'ichà!Diễuvõgiươngoaicứngđấy!Nhưngthôi,hãycụpchânxuốngmàngheđây.Tớvừatậuđượcngôinhàmới,tớđươngcầnquảngia.Đằngấyvềlàmquảngiachobiệtthựcủatớ.Bằnglòngkhông?

Cáiýhayđãkhiến lúcnãy lãochimTrảkêu lên: "đây rồi,đây rồi" là thếđấy. Tôi lắc đầu cãi rằng tôi đương tự do đi trên đường cái, không ai cóquyềnlấymấtchântaycủatôi,nếuôngcólòngtốtvàbiếtânhậnvềsựtìnhứchiếpnhauvừarồithìchỉviệcôngkệtôiđứngđâyrồitôiđiđâumặctôi,đừngthởracâunóitráitainàonữa.

NhưnglãochimTrảnheomắtlạibảo:

-Nàynày,chớlảmnhảmlýsựvônghĩa.Hỏichơithếthôichứdùchúmìnhkhôngmuốn,tabắtchúmìnhphảimuốn.

Tôicứ thảnnhiên,đếnkhi lãohỏidồn thì tôi chỉ lắcđầu.Lão liềnhémỏquắptôibayđếncáinhàmớicủalão.Cáinhàmới,haynóichooai,biệtthựcủalãochimTrảlàmộtcáihangsâuhỏmvàogiữamộtmôđấtcáttrênbờsông.Cũngkhôngphảitựtaylãođàocáihangnày.Lãokhôngbiếtđàomàlãochỉcótàiláuvặt.Nghĩalàcáitàiđicướpnhàcủachúchuột.

ChimTrả chuyên tìmhang sẵn.Đượccái bỏhoang thì tốt, nếukhông lãorình chúChuột đi vắng lâu ngày, lão vào giả vờ đào bới khoét tí ti trongngoài,đếnkhichủhangvề,lãochimTrảsinhsựtốngrangoài,cứnóixưngxưnglàvàomàxem!Vàomàxem!Cóphảinhàmàyđâykhông.ChúChuộtnọbựcmình,nhưngcũngngạilôithôi,thếlàbỏquách.Tuyvậy,khôngphải

chúchuộtnàocũngdễtính.CóchúChuộtcònđếncãinhaumãi.ThếrabâygiờlãochimTrảnghĩcáchbắtmìnhgiữhangvàcóthểcòncãinhauhộđây.

Lâunay,lãođãcóýtìmmộtquảngianhưthế.Trongcùnghang,lãođãđàothêmmộtngáchnhỏvừacáilỗconcon.Lãođẩytôivàođó.Tôilùira,đạphậuvàomặtlão.Nhưngchỉđạptrúngcáimỏcứngnhưđá,chẳngănthuagì.Lão bèn đưa cả cặpmỏ to tướng, hẩy phắt tôi vào.Tôi ngã chúi đầu vàotườngcát.Lậptứclãonhặtviêngạch,chặnkíncửangách.Tôimấtđườngra.Trongngáchtốinhưhũnút.Cáikhehởtítikhôngđủthòmộtchânra.LãochimTrảđứngngoàitruyềnlệnhvàochotôi:

-Việccủađằngấytừnaylàchungthâncoinhà.Làmkháthìđượcthưởng.Làmkhôngnênthìđượcănđòn.Bâygiờdỏngtainghetớdạycáchcoinhà:muốnkhôngchobọnchuộtbọrắnrếtnàovàotrộmcắpđượcthìcứdóngcổlênhòhéttấtcảnhữnglúctớvắngnhà.Đứanàođingoàicửasẽhiểurằngtronghangcóchủ,khôngdámvào.Cóthếthôi!Mỗibữatớsẽđemvềcácthứccỏngonchomàăn.Sướngnhé!

Tôi khônghát, khônghét, khôngkêu la như lãomuốn.Lão rìnhmấy lần,khôngthấytôiđộngtĩnh.Thấythế,lãokhôngđemcỏvềchotôiăn.Đóiquá.Sautôinghĩthếlàdại,chẳngnhẽchịuchếtởđây,taphảigắngănđểsống,đểcósứctìmcáchthoátkhỏihanghùm,thếmớilàthượngsách.

Từhômấy,cảngàytôihòhét tronghang,nhiêulúclãocóởnhàtôicũngkêuầm ĩ, lãokhôngngủđượcphảiquát lên, tôimới thôi.Ngàycũngnhưđêm,tôiquanhquẩntrongcáihangkín.Ngàycũngnhưđêm,tôihátrốngcòkechẳngrađâuvàođâu,nhưđứadởhơi.Đểbọnđingoàikiabiếthangcóchủ,khỏivàonhànhầm.ĐểcậuChuộtchủcũcóvềtưởngtronghanglắmthứchenchúc,nàoDếnàochimTrảlộnxộn,cũngsợlôithôi,khôngvàođòinữa.

LãochimTrảđivắngcảngày,khôngmấykhicónhà.Banđêm,lãotangủ,tôinghỉhòlaháthỏngthìtôilạicặmcụibímậtđàongách.Nhưngtrongcáitườngbịttrướcmặttôi,lãotađãthađâuvềđượcnhiềuhònsỏilènvàođấy,sứcmóngchântôikhôngkhoétnổi.Màđằngsaulưngthìchịu.Tuyvậy,tôivẫnchịuđựngvànuôihyvọng.Mặcdầukhôngbiếtsẽrasao,nhưngvẫntinvàchờ.Lòngtinvàhyvọngởvớitôi,anủitôi,xuađuổicáibuồnnảntrongtôiđi.

Trongcáiâmthầmbóngtốighêgớmấy,tròhòhátvẫnlàcôngviệcbóbuộchàng ngày. Nào ai cần đâu tôi hát hay hát dở, đây lão ta chỉ bắt tôi mở

miệng, rồi tôi kêu hay hát, hay quát tháo cũng được,miễn tiếng động ấychứngtỏtronghangcóchủ.Tôinghêungaohát,tôigáy.Đểtìmcáchsống,đểnghĩkế.Tôicũngtưởngtượngbiếtđâumìnhkêunhưthế,aitòmòvào,rõnỗioáioămmìnhbịcầmtù,cóthểtìmcáchcứuđượcmìnhchăng.Tôinghĩkế,tôinghĩ...

Bởivậy, tôikhônghátnhữngcâunhảmnhínữa.Tôiđặt racáccâuhátcóhồn. Tôi hát cho tôi nghe.Những bài hátmới, những bài hát ai oán thânphận,nhữngbàiháttâmsự,nhữngbàihátmanghyvọngxa.

Ailàmchinổi

Códạimớinênkhôn

Nướcnướcvớinonnon

Nămcanhhồnngơngác.

Ngàykianhưlệthường,lãochimTrảbayrasôngkiếmăntừsángsớm.Tôibângkhuânghátđihátlại:

...Nướcnướcvớinonnon

Nămcanhhồnngơngác.

Mìnhlạinghetiếnghátcủamìnhchìmvàobóngtối,lòngtôilìmlịmthấmthíavàcứhátmãi.

Tôihátlại:

Ailàmchinổi

Códạimớinênkhôn...

Vừadứttiếng,nghengoàicửacótiếnghỏivọngvào:

-TiếngainhưtiếnganhMènphảikhông?

Tôivộikêu:

-Aiđó?Tôiđây!Tôiđây!Mènđây!

ởngoàidộivàotiếngkêutohơn:

-Ô'i!ối!AnhMènư!Trũiđây!EmTrũiđây.Anhđâu?Anhđâu?Anhởchỗnào?

Tôibànghoàngcảngười.ĐúngtiếngTrũi.Dùxanhautôivẫnkhôngquêncáigiọngồồcủanó.CũngnhưTrũi,bấylâudùsơnkhêcáchtrở,Trũivẫnnhớngaytiếngtôi.

Tôibảovọngra:

-Anhởđây.Anhphảitùtrongđáyhangnày.Cóaiđươngđivớiemngoàiđókhông?

- Thưa anh, các bác Châu Chấu Voi với bác...Em vào cứu anh ngay tứckhắc...

Tôinóilớn:

-ấychớ!cứuanhthìđãđành,nhưngđừngvàobâygiờ.Tườngnhàtùchắcchắnlắm,màsắpđếnbuổilãochimTrảđikiếmănvềrồi.Emchịukhórangoàiđợi,sángmai,lúclãotatrởdậylạibayđi,lãođirồi,tavàothìchắcchắnhơn.

Látsau,quảnhiênlãochimTrảtừngoàibờsôngbayvề,chuitọtvàohang.Anhemngoàiấyhẳnđãnúpđâuquanh,chắclàlãotakhôngbiết.Lãongồitựacáitườngđấtngayngoàibuồngiamtôi,lãongủ.Bấygiờđãtối.Tôichỉnhấmđượctícỏ,rồicảđêmlòngrộnrực.Baonhiêucâuhỏirốirentrongtrí.LàmsaoTrũilầnmòquađây?Ngàymaimìnhthoátchốnnàyư?Ôichao,lại sắp thấy trời, trời xanh, lại thấy ánh sáng, ánh sáng vàng những nắng.Anhemlạigặpnhau.Saocáiđêmchờđợilêthê,dàiđếnlàdài.

Sánghômsau,lãochimTrảbayđikiếmăntừlúcsươngchưatan.Vàolúcấydễđóncáđiănrạngđông.Tinchắclãokhôngtrởlạibấtchợt, lãotínhcẩnthậnkhôngbỏquêncáigìbaogiờ.

LãochimTrảvừarakhỏi,tôigọiầm:

-Trũiơi!Trũiđâu?

Tiếngđáplạingay:"Dạ..dạ...Emđây..."Hìnhnhưcácbạnđãnấpquanhđấycảđêmqua.Lậptức,mấycáibónglổnngổmbòvàohang,hìhụcđàobớicậykhoétmoiđấtra.LãochimTrảlèngạchđácẩnthậnlắm,phảibớimộtlúcmớihởtẹolỗ.ởtrong,tôinghecáccucậuthởphìphò.

Nhưngcáilỗtítẹocứtodần.Tôithòđượcđầu...Tôinhoiđượcvai...Rồitôiquờ cả hai chân trước ra. Đến đấy tôi giởmón sở trường đạp hậu phanhpháchmộtcáialêhấp!Ngườitôibậtnhưbaybổngraphíacửahang.Cácbạncùngreolên.ChợtnhớđếnlãochimTrả,tôibảocácbạnchạyđi,phảichạyngay.Đượcmộtquãng,đếnbụithàilàikínđáo,chúngtôiđứnglại.Đãlâubâygiờmớiđượcchuyếnchạyvàbay,đạpthoảhaicáicàng.Sautôi,cảlũtheo,tôichạynhanhquá.

Cả lũ,cóTrũivàcácbạnChâuChấuVoi.NhưngcáianhchạynhanhđầutiênkhôngphảiTrũimàlà...bácXiếnTóc.ẩnsĩXiếnTócởlềucỏdạotrướcấy!BácXiếntócvừachạyvừabay,rấtgọn.Khôngcònchútnàocáidángđủngđỉnhchánđờibữanọ.

Tôichưakịpngạcnhiên,bácXiếnTócđãvuốtsừngcườirộ:

-Tệquá!Bỏđimàkhôngnóiaibiết.ĐằngấyđimấyhômthìChâuChấuVoivàTrũitrởvề.Tôikểchuyệnđằngấyđimấyhômthìhọhoảnghốtlên.Ô`,bạnTrũigiỏilắm.NgàytrướcChâuChấuVoiđãgiảnggiảichotôi,đếnkhiđằngấytớicũngnóilàđờisốnggianghồthìvuithíchnhưthếnào,tôicứumêcãilại,tôitưởngcáisốmìnhlắmtaihoạ,khôngbaogiờdứtnổibệnhchánđờinữa.ThếmàđếnkhiTrũinói,bạnTrũinói cómột lần,mìnhđãtỉnh.Tôixấuhổnhậnratrongđờimìnhchỉmớikhókhănmộttímàđãsợ.Từnaytôihiểurằngchánđờilàtínhxấu,kẻchánđờinghĩlàtacaothượng,nhưngthậtkhôngcaothượngchútmàchỉlàtrốnviệcrongchơi.Nghĩđượcthế,tôiliềntốngcổbọnBướm,bọnVeSầulườibiếnglạihaykêucaphànnànvàcảmấygãSênrềràchuyênănbám,tôicũngđuổinốtvàbảohọrằngtừnayđikiếmlấymàănchứcáithânănnhờởcậylàxấuxanhấttrênđời.Tôiđốtcáilềucỏrồitôitheoanhemđitừđộấy.

Trũigiớithiệutôivớicácbạn:

-AnhMèntôiđây.AnhMènmàtôivẫnkểchuyệncácbạnngheđó.AnhơiTừkhianhem taxanhau.Chắcanh tưởngemchết rồi chứcònđâungàynay.Nhưngkhông,khiembịcácanhChâuChấuVoibắtrồimangđithìemhiểungaycácanhấylàbạntốtthếnào.Hômđánhnhau,nếuchúngtađừnghấptấpvàchúngtađừngbịnhữngđứanhátsợvànóngnảycứđẩylungtunglên,màtachịukhó,bìnhtĩnhhỏihantrướcthìkhôngthểxảyrasựđángtiếcvàchúngtađãhiểunhaungaytừlúcấy.CácanhChâuChấuVoivớichúngtađềuthíchgianghồphóngkhoáng.

"Emngheranhữnglờichílýấy,emphụclắm.Tuychẳnglúcnàoemquên

tìnhanhem,nhưngemcũngtìnhnguyệnđivớicácanhChâuChấuVoivàemtinchắcngàykiaanhemsẽgặpnhau.Đượcítlâu,emcùngcácbạntrởlạirặngdứadạitrênđê,địnhnóivớianh,emtinchắcanhsẽthíchngay,bởivìemvẫnnhớanhđãdạychoembiếtýnghĩabướcphiêulưucủaanhemmìnhngàytrướccũnggiốngthế.NhưngcácbạnChâuChấuVoinóianhđãđitìmem.EmcótrìnhbàychocảvùngChâuChấunghecáimơướcmàemđươngtheođuổi.Ainấyvỗtay,nhảymừng.Bởivìnếumơướcđóthànhsựthậtthìkhôngbaogiờtrongđờicòngặprủiro,chỉvìđitìmkhelátránhrét."

"Rồiemlạiđi.Thờigiansau,cólúcchúngemquachỗcáichùa,tạigiacủabácXiếnTóc, thấybácấybảoanhđếnđâyđợiemtừ lâuvàmấybữaràychẳngbiếtanhđiđâu.Emmừngquá.Nhưngđợimãichẳngthấyanhvề.Chỉởcóítngàyemcũngcóthểđoánđượctạisaoanhđi.Emđãbiếttínhanh,trướccảnhănchơidôngdàianhkhôngchịuđược.Thếlàkhôngđợianhvềnữa,emlạicùngcácbạnChâuChấuVoiđi."

"ChúngemđươngtrênđườngsangvùngKiến.Maymắnbiếtbao,gặpanhđây...

TôivàTrũinhìnnhau,lúcấybỗngnhớravàcàngthấmthíatâmsựcâuthềngàytrướcrằngtừđâysốngchếtcónhau.MộtanhChâuChấuVoicấttiếng.TiếngChâuChấuVoisangsangnhưchiêngđồng:

-Phải,cácbạnđãnóirấtđúngrằngchúngtađươngcùngnhauđikhắpthếgiớikếtlàmanhem.

Trũicảmđộngnói:

-Emtinđâycũnglàbướcđườnganhemtađi,chẳnghayýkiếnanh...

Tôivui sướng thấyTrũibâygiờkháchẳn trước.Trũi đãhết tínhhấp tấp,nóngnảy,xốcnổi.Trũigiờnóinăngđiềmđạm,chắcchắn.

TôiâuyếmômTrũimàrằng:

-Emyêuquý!CácbạnChâuChấuVoitrikỷơi!Điềucácbạnnghĩ,cũnglàđiềuxưanaytôimộngtưởng.Naytôixincùngcácbạnđikhắpthếgian,làmchođượcnhữnggìtađươngmơước.

Cảbọnreolên.Vàlậptứcchúngtôikhởihành.

Cólúcđươngđiđường.Trũidườngnhưlấylàmlạdừnglạingắmtôirồihỏi

tôi:

-Ơhay!Saobâygiờanh trắng trẻonhưhọc trò,khôngđen trậm trụinhưxưa.

Tôicười:

-Vìanhphải tù trongcáihangcủalãochimTrả, lâukhôngbiếtmấymùasươngnắngđãqua,nênthânmìnhanhmớibệchmộtvẻcôngtửbộtnhưthế.Chắcchỉdầudãiítlâuthìlạinhưthườngthôi,bởivìsứckhoẻanhthìvẫnnguyênvàtấmlònganhthìđươnghăngháilắm.

Đếnđây,tôixinmởdấungoặcnóivềChâuChấuVoi.

Đâylànhữngtaycóbảnlĩnhtrướctiênxướngxuấtlênnhữngýnghĩcaocảvềviệcđigianghồdulịch.

KhiChâuChấuVoigặptôivàTrũiởvùngcỏmayvàkhixảyracuộclưuhuyếtlàlúcChâuChấuVoibắtđầuthựchiệnchílớn.NếungàyấytôibiếtthìđãchẳngphiêubạtđếncáilềucỏcủacưsĩXiếnTócrồilạiđếnnỗiphảitùtronghangchimTrả.

ĐoànChâuChấuVoicùngTrũiđiđãnhiềuđườngđất,nhiềunơi.Ơ'đâu,aiaicũngđềucoitìnhbạntốtđẹpấylàlẽphảinhấttrênthếgian.

Đãquanhiềuvùng, tròchuyệnvàbạnbèđãnhiềuaicũngnghiệmrarằngnhữngaicólòngtốt,đềuthíchlàmănyênổn.Đâuđâucũngthế,thậtphấnkhởi.Chỉcócáikhólàbànchânvàcảcánhbay,cũngkhôngthểđicùngtrờicuốiđấtđểmauchóngnóirộngnhữngđiềuquantrọngấyra.

Khôngaibảoai,cácbạnđềuthấynếuthếthìkhônggìhayhơntìmđếnvùngKiến.ChỉcóanhemKiếnvẫnchịukhócẩnthận-vàkhắpthếgiới,đâucũngcóKiến.ĐólàcáicớkhiếnChâuChấuVoivàcácsangvùngKiến,điquacủahangchimTrảvừarồi.

Từđấy,trongbọncótôicùngđi.

LạinóivềKiến.Xưanay,dùchođấylàmộthọKiếntogồthìKiếncũngvẫnlàbénhỏ,mảnhdẻ,tuyvậy,kiếnlạisốngđôngđúcnhấttrêntoàncầu.Thửđểýmàxem,từxóbếpđếnbànăn,chiếuăn,mâmăn, từđồngruộngđếnrừngnúi thànhphốkhôngđâukhôngcókiến.Conkiến rất nhỏmàởđâucũngcó,hạtthóc,hạtkêbélitilàcáinuôingườihàngngày...Kiếntíhonmà

kiếnđikhắpthếgian.Nhiềuthứkiến:KiénGió,KiếnMun,KiếnCàng,KiếnCỏ,KiếnCánh,KiếnBọDọt,KiếnĐen,KiếnVàng... trămnghìnchỉpháinhàkiếnnhiềukhôngkểxiết.

Kiếncónhềuđứctính:chămchỉ,cầncù,biếtloxa,vàcũngbướngbỉnhnhấttrầngian,ởđâucũngvậy,Kiếnxây thànhđắp luỹkiêncố, riêngbiệtmộtnơi.

Kiếnđánhnhauvớiaithìchếtngaycũngđánh,khôngbiếtsợ.

Nhưngcùngnhaumộtchíhướngrồi,Kiếnsẽđemnhữngđiềutốtđẹptruyềnbáđikhắp thếgian.Như thếchẳngbao lâunữa,đâuđâucũngsẽbiếthết.Kiến cứgặp nhau chụmđầu lại, đưa tin rồi lại đi.Baogiờ cũngvậy.TinKiếntruyềnthậtnhanh.ChỉcócácbạnđạigiankhổnhưKiếnGiómớikhamnổicôngviệctorộngnhưthế.CácbạnKiếnGióchâncaochuyênnghềđưatin,nhanhnhưgió.

ĐườngvàovùngKiếnxalănglắc,rồilạimỗithànhluỹhiểmhóckhác,cứphảihỏithămsuốtdọcđường.Nhưngđilâucũngphảitới.Bâygiờchúngtôiđã qua nhiều làng và cánh đồng, trông thấy vùngKiến trên trái đồi trướcmặt.

Trờiđấtgiờđâylạisắpsangxuân.Giónhẹ.Thinhkhôngcaocao.Mỗinămgặplạimùaxuân,tronglònglạithấyhaicâuthơtựnhiêntrởlại,thậtxinhtươithay:Cỏnonxanhrợnchântrời.Cànhlêtrắngđiểmmộtvàibônghoa.Ainấyđềucahát.RiêngbácXiếnTócđicạnhtôivẫncònthan thởvàânhậnvềcáithờinhàncưchoquangàyởxórừngmộtcáchvôlý,thậmvôlý.Bâygiờđượcđiđứng,bôn tẩuđâyđó, thì lạ thay lại thấykhỏi lừkhừvàkhoẻmạnhhơnxưa.Mớibiếtchẳngviệckhónàokhiến tanản lòngđược.Kểđâuđếnthànhbạimụcđíchởđờilàhoạtđộng.

Đườngđikhúckhuỷudần.

ChúngtôileolêntrênlưngmộttráiđồithìđếnđịađầuvùngKiến.Chúngtôidừnglạiđưamắttrôngvàothấymộtmàuđấtđỏtrùngtrùngnhấpnhônhữngthànhtrìnốinhauđiliêntiếp,khôngbiếtđâuphânbiệtđượcđườngđi.ĐángkhenphụckỳcôngkiếntrúccủacáckỹsưKiến.

Hômsauchúngtôibắtđầuđivào.

Từhômấy,chúngtôiquabiếtbaonhiêukhókhăn.Đểbạnđọcyêuquýrõtừngngàygiankhổrasao,tôixintríchvàidòngnhậtkýcủatôi,ởtậpthứtư,

nhữngtrang151,154,chođếntrang158chépvề"NhữngngàyMènđivàođấtKiến":

"Mùaxuân,ngày79-Kiếnởđôngquá.Câutụcngữ"đôngnhưkiến"thậtđúng.Đườngnganglốidọcchỗnàocũngđầykiến.ĐầutiênchúngtôitrôngthấytừngbọnKiếnGió.KiếnGiócónghềxâyđắprấtgiỏi,lạiđinhanhtheocáchkhôngphảiđi.Kiếnnghiêngmìnhvào làngió,gió thổibay.Kiến tựdưngsaxuốngchớpnhoánghơngió.

Màuáonâulẫnvớiđất,cácchàngđidàyđặcquanhchúngtôi.Thấychúngtôitolớn,thânhìnhmỗiKiếnGióchỉbằngcẳngchântôi,nhưnghọkhôngsợhãi,vẫnthảnnhiênngửamặtđứngthòhairâuranghengóngchốclátrồilạichămchúlàm.KiếnGiógiỏikhuânvácvàxâydựng,đôikhichạytincầnkíp.

MộttốpKiếnLửaquầnáovàngkhè,KiếnLửalầmlìhìhụcđàođấtxâyhàoluỹ.Họdựnglũyđàohàorấtkhéo.Cácđườnghầmphủmảngđấtluyệnthậtmỏngtrênmặt thànhđềudoKiếnLửaxây.Cả làngđi trongnhữngđườngchìmấy, ítkhi lóra.Bởi thế,vàovùngKiến thoạt trôngchỉ thấycao thấpnhữngmảngđấtvắngvẻ,nhưngtrongđườnghầm,làngKiếnqualạitấpnậpchenchúcđôngvuisuốtđêmngày.

Tôihỏithămđường.GãKiếnLửanhìnchúngtôikhôngnói.Vẻbímậtghê!Đãthế,cũngkhôngcần,bọntôicứđi.

Mùaxuân,ngày82-Gặpviệcrắc rối.Vô tình,XiếnTóc thụtchânxuốngmộtđườnghầm.Mọihômđicảngàykhôngsao.DùKiếnđiđôngđảoquanhchúngtôi,nhưngkhôngaiđụngvàoai,thìaicứviệcnấy,chẳnglôithôiđếnnhau.Bâygiờ,bọnkiếndướiđườnghầmtưởngcókẻđếnpháhoạinhàcửacủahọ.GãKiếnKimngoilên,chẳngbiếtnếptẻthếnàoxôngvàođánhnhauliền.

ThámtửKiếnĐenchạyđicấpbáokhắpvùng.LậptứcvôvànKiếnLửarầmrĩ hung hăng kéo đến.Nhưng anh chàngKiếnLửa nào nhảy tới, vừa nherăngrađềubịchúng tôihấtđángã.Chúngvẫnkéođến.Chúngcậyđông,vâybọntôilại.

Mùaxuân,ngày83-Tựnhiêntrêntrờirơixuốngđầuchúngtôihằnghàsasốnhữnganhkiến to thô lố,áođỏvàcócánh.Đó làKiếnCánhnhảydù.ĐoànKiếnCánhnhảydùtớitấpđến.KiếnCánhrấthăng.Cógãbịcắnđứtđuôi,rơibụngramàvẫnchạytonton.TrậnđánhđươngtơibờithìTrũisa

vàođườngmaiphục,bị bắt sống.NhưngnửađêmTrũi trốnđược.Chúnggiam Trũi vào một hầm đất. Hầm đất của Kiến thì mỏng mảnh thôi. VàchúngkhôngngờtàiđàokhoétngạchcủaTrũi.Chỉdùnghaicànggạtmấyphátđãhổngmộtlỗto,Trũiẩyđất,đổbẹpcậuKiếngác,thếlàungdungvề.

Trũivềnóitrôngthấybọncứuviệnkéođếnnhiềulắm.Chaoôi!Giảnggiảithếnàochonhữnggãđươngnóngđầungheđược.

Mùaxuân,ngày84-NhưTrũibiết,bữanaythêmviệnbinh:KiếnBọDọt.KiếnBọDọtto,khoẻhơntấtcả.ChỗnàocũngcóKiếnBọDọtchenvào,đioaiphongnhưbòtótđầuđàn.LạicóKiếnKimvàKiếnCánh.Đươngđánhnhauhăng,bỗngXiếnTócđứngsữnglên,giươngthẳngcảhaicặpcánhlụa,comúarốirítchânvàkêurốngtừnghồighêrợn.

Thìra,thấyXiếnTócmìnhđồngdasắt,đấmđánhbáctanhưđấmđánhbịbông,cứtrơra,chẳngmùigì,KiếnBọDọtlậpmưuchuivàotrongvànhcổXiếnTóc.KhắpngườiXiếnTócđềubọgiápsắtkểcảcáckhấcbụng.Chỉcóchỗkhecổrấthiểmlàchỗphạm.Bịđâmvàođó,XiếnTóccóthểđứtcổ.

ChúngtôikhiêngXiếnTócchạylùi.ChâuChấuVoirịtchobãthuốc,buộclại.CổXiếnTócnhưquàngcáiphulachàm.Khôngchết,nhưngvếtthươngtấy,sưngvù.Xungquanhđánhnhau,XiếnTócngồikhưkhưmộtxó.Tuyvậy,cũngchẳngai làmgìnổi.ThấyXiếnTócốm,cócậuKiến tưởngbở,xôngvào,XiếnTócgiơchânrađỡ.ChânXiếnTóccứngnhưcây tređực,XiếnTóccứđểyênchoKiếncắn.Chẳngăn thuamà lại có thểgãy răng,kiếnchạy."

Trênđây lànhữngngàygiannanvàrắcrốicủachúng tôi.Vàcòn lôi thôinữa.Mỗibuổisớm,trôngtrướcmặt,ngósaulưngchỉthấymanmáclớplớpnhữngthànhlũymàKiếnLửa,KiếnGiómớiđắpthêm,vòngvâycàngdàynữa.ĐoànKiếnĐen,KiếnGióthôngtinthìlảngvảngđingoàicùng.Chúngchạy, những cái chân lênh khênh phóng đi. Chúng thông hiệu. Anh nàyđươngchạyliênliến,gặpanhkhác,đứngdừngphắt,gírâumócvàonhauấythếlàhaibênđãbáochonhauđủtinhỏatốc,rồilạichạybiến.Cứthếtruyềnmãi.

Tìnhhìnhtrướcmắtthìquảgaygothật.ChúngtôibiếtcóKiếnChúatrongvùngnày, cầnphải gặpKiếnChúa.Muốngặpnhưngkhôngbiết đíchxácchỗnào.ĐâucũngcoichúngtôilàthùmàKiếnChúathìởtrongthànhkiêncố,chúngtôikhôngbiếttìmđếnchỗnàođược.Tôibàncốthủđây,cònTrũithìvượtvòngvâyrangoàitìmvềvùngcỏmaygọicácbạnChuồnChuồn.

CácbạnChuồnChuồnđếnđâysẽgiúpchúngtađượcnhiều:tảilương,đưatin,điliênlạc.ChuồnChuồnsẽbayđitìmgọiKiếnChúa.ChuồnChuồnvốntháo vát. Các loài ChuồnChuồn suốt đời kiếm ăn nơi đầu sông cuối bãi,nhữngtayChuồnChuồngianghồấymàmởhếttốclựcphicơthìphảibiết.

Nửađêm.Trũilẻnđượcrangoài.

Trongkhiấy,vòngvâycàngngàycàngthắtchặtthêm.VìKiếnđãtinchoKiếnChúa rằngbọnngỗnghịch chúng tôi ở đâuđến reo rắc sựpháhoại.KiếnChúatứcgiậnraxem,thấyđúnghàolũyđồnảitanhoangnhưlờibáo.KiếnChúaralệnhchocảvùngvâyhãmchokỳđếnchúngtôichếtđóihayphảibỏchạyđimớithôi.Bấtcứkẻnào,cảđếnnhữngtaybọhungsừngsỏ,lỡchânlạcvàotổkiến, thườngđềucóđikhôngcóvề,nếukhôngcũngsợchếtkhiếpsuốtđời.

Sựhiểulầmtaihại,càngtaihại.

Chẳngbaolâu,Trũiđãtrởlại,kìa!

Trũibáo tincácbạnsắpđến.Chúng tôi sẽcócứuviện.Chúng tôivẫn tintưởng.Nhưngsaochưathấyvânmòng!Màvòngvâykiếnthìmỗilúcmộtchật ních thêm.Kiếnởđâukéovềđôngđặcđen sẫmnhưdòng sôngmậtquấnquanhtrướcmặtsaulưngchúngtôi.Ôi!Chẳngnhẽchịuchếtởđấtnày?

Bạnđọcyêuquý!Cómộtbiếnđổi-tôihaynóibiếnđổiquá,nhưngthậtcómộtbiếnđổi,tôikhôngbiếtnóithếnàokhác.Xinđểtậpsáchxuốngđó,lặngnghetôikểchomộtchuyệnkhác.Thoạtnghebạnsẽchotôilàdàilời,nhưngkỳtìnhcâuchuyệncóquanhệđếncáicảnhđươnggaygonhưlửacháynày.

Cónămcôbéhọctrò,tênlàcôMai,côĐiển,côMếnvàhaicônữa,khôngnhớtên.CũngnhưbọncáccậuNhớn,cậuBé,cậuThịnhngàytrướcấymà,bạnlúcđểchỏmthìnhềulắm,ainhớhếttênđược.Cáccôđihọc,ngàychủnhật đượcnghỉ thì đi chơi.Nămcôhọc trò đi chơi, có nămcô học trò đichơi.

Cáccôhọctròđichơiđôikhikháckiểucáccậuhọctrò.Cũngchơingàychủnhật nhưng các cô rủnhauvừađi chơi vừakiếmcủi.Củi sưởi trongmùađôngtới,củithổicơm.Mộtcônóithêm:háihoa.Mùanày,baonhiêulàhoa.Đếnđỗitrênđầucâychuameđấtbébỏngvàgàygùacũngđộicáimũhoatimtímcơmà.Vậythìchúngtađichơi,kiếmcủivàháihoa.

Cáccôbướcquanhịpcầubắcbằnghaicâytrenganglạchnướcsangtráiđồibênnày.TráiđồibênấyđươngbaynhiềuBướmVàng,BướmTrắng,phấpphớilẫnvớihoahồngbụiđỏrựcvàhoatầmxuânhồngnhạt.cảbọnvừahátvừacười,nhảychânsáolênđồi.Gócđồiđólànơibọntôivàkiếnđươnggiãnhautúibụimấyhômnay.

Nghetiếngđộnglạ,ngẩnglênthấynhữngbànchânngườiđươngthoănthoắttới.Đốivớichúngtôithìnhữngbànchânấyvínhưmộttrậnmưađá,toànđátảng, những hòn đá tảng to thật to choảng tôi. Không làm thế nào chốngđược,phảinhanhchânkhôngthìchếtmấtngáp!

Tôihôlớn:

-Anhemơi!Chạyđi!

Bọntôinhấttềbaygiạtvàonấptrongbụicỏấu.

Cáccôvừatới,vôý,đươngnghếchmắtvàvớitayrónrénháihoatầmxuân.Thế là bàn chân loay hoay rồi giẫm vào tổ kiến. Kiến vốn cục tính, nhưchúngtađãbiết.Thấyđộngđếnlàkhángcựliền,bấtcứai.Phảiđươngcơnvachạmkịchliệtvớibọnchúngtôi,thếlàkiếncongđítnhọnhoắtlên,nhèchâncáccôbémàcắn.CậuKiếnLửathìleolênngoặphailànrăngnanhdữdộivàobắpchân.

Haicôgiậtmình,buôngcànhhoatầmxuân,nhảychoichoilênkêu,bacôbạnđăngkianghetiếngkêuvộichạytới.Mộtcônhónchânvàodắthaicôbạnđương lúng túngrakhỏiđámkiếnrồiđưaxuốngsuối rửachân.Nướcmátlàmnọckiếndịuđi.

Haicônữa,mỗingườicầmmộtchiếcnón.Họtứctốcchạyxuốngvụcnướcsuốilênđổàoàovàovùngtổkiến.Nhữngnónnướcxốinhưtrờiđổxuốnghàngnghìncâynướckhủngkhiếplàmngậplụtkhắpthếgian.Thànhquách,nhà cửa, của cải và dân cư, trong nháymắt, trôi vèomất cả.Chỉmột lát,quangcảnhchỗđánhnhaubannãyđãđổirakhoảngđấttrơtrụi, lênhlángnước. Hàng nghìn hàng vạn kiến bị trôi suối đương ngoi vẫy trong dòngnước.

Bâygiờlàbuổichiềurồi.Cáccôbéhọctròđikiếmcủivàháihoavềtừlâu.Đốivớicáccô,khôngcógìđángnghĩ,vìmỗicôđãlàmđủkếtquả,vácvềmộtbócủivớinhữngcụmtầmxuânhoaphơnphớthồngnhạtxinh.Nhưngởvùngkiếnhômấythìphảinóirằngtrậnbãolụtquatừlâurồimàtấtcảcònbànghoàng.

Chập tối, trăng lên, trăng cuốimùa xuân, sáng trong và dịu dàng lạ lùng.Chúngtôiđứngnéptrongbụicỏ,dướichânnướcướtnhamnháp.Lúcbịdộinước,nướcchỉàoquabụicỏ.Cũngmay,nếuchúngtôibịtrúngnhữngcâynướctừnóndộixuốngchắccũngtrôibăngrasuốirồi.

Trướcmặt chúng tôi,một vùng im lặng ghê rợn.Chúng tôi suy nghĩ đếnnhững khủng hoảng thiên nhiên đầy rẫy quanh mình. Bỗng đâu ChuồnChuồn bay đến trong ánh trăng.Đấy là đànChuồnChuồnTương bay rấtđông,cánhquệtcảvàobóngmặttrăng.Cánhnâuchấmđen.ChuồnChuồnTươngcũngyếuvàkhôngbaogiờbayđêm, tuyvậy,ChuồnChuồnnhiềutìnhcảmnhất,khingheTrũikểvầcáikhókhănnguyhiểmchúng tôigặpphảidọcđường,ChuồnChuồnTươngđãbayđingay,baythongthả,nhưngbayluônvàsuốtđêmkhôngnghỉnênđếnsớmnhất.BọnChuồnChuồnNgô,ChuồnChuồnChúacậysứckhoẻ,họcũngđingayđấy,nhưngcònnhởnnhơđâu chưa tới. ( Có khi lạc đường cũng nên - các cậu láu táu nhanh nhảuđoảngmà!).

ChuồnChuồnTươngbaytớitrongánhtrăng,bốncánhrậprờn,nhịpnhàng,đươngbaybỗngquẫy lại, rất nhanhvà đẹpmát.Họ lượnđi lượn lạimấyvòngtrênngọncỏấutìmchúngtôi.

-ChuồnChuồnTươngđãtới!Hoanhôcácbạn!

-Cácanhơi!

-Bạnơi!Hãybaykhắpđồi,cácbạnhãygọi to lênxemKiếnChúaởđâumaumuarachochúngmìnhhỏichuyện.

ChuồnChuồnTươnglạithongthảbayđitrongtưnglànánhtrăngchảylênhláng trênmặt lá, sángđẹpnhưbanngày.Trăng sánggâycho lòng tamộtcảmtưởngdịudàngvàyêuđời-dùđangtrongcảnhđaukhổ.

LátsauChuồnChuồnTươngquaytrởlại,nóito:

-ThấyKiếnChúarồi.

-Thếsao?

-KiếnChúahẹnsángmaiđigặp.

-ở?đâu?

-Chúngemsẽdẫnđường.

Sớmhômsau,ChuồnChuồnTươngđãrậprờnbay từ lúccòn tờmờ.Cácbạn trongbọnđã ủy cho tôi làm sứgiả tối quan trọnghômđó.Trên trời,ChuồnChuồnTươngbaytầngtrêntầngdưới,liệngcaoliệngthấp,chaocánhvừamúavừabaynhưmừngnhưgiỡn.TiếngđồnChuồnChuồnTươnghồnnhiênvàyêuđờibấylâuquảkhôngsai!

Tôingắtmộtchiếclátređểchenắngvàcũngđểgiơcaolênđầu,tỏdấuhoàbình;vàtôibướcsâuvàolàngxómkiến.

Phảinhưmọikhi,cócầmmấycáilátremanghìnhảnhyênlànhcủalũytrexanhngõxómthìbọnkiếncụctínhkiacũngcóthểlănxảrađảngay.Nhưngsớmnay,đườngnganglốidọccứtrốngtrơn.Trongcảnhtrơtrọiấy,thếmàđãlổmngổmnhữnganhkiếnxâydựng-KiếnGióvàKiếnLửa,nhữngtaythợchămchỉvàcầnmẫn, cóanh trôi suốibơi suốtđêmmới trởvềđược,mìnhcònướtlướtthướtmàđãrađàolũymới.Nhẫnnạivàchămviệcquá.Mảimiếtcắmcúilàm,chẳnganhnàongóra.Sựgiankhổvàchịuđựngcònintrêntừngcáibóngkiếnlủithủi,đềuđềuvácđất.Vàtrôngvàotrongcáclỗ,kiếncònkéorađidòngdàitưởngkhôngbaogiờngớt.Kiếncóthóiquenđimột hàng, trước sau nghiêmngặt. Sấm sétmưagió khủngkhiếp tưởngchếthếtđêmqua,nhưngkhôngphải,lúcnàokiếncũngkỷluậtnghiêm.

Vàbaogiờkiếncũngcóhaithànhtrìđểở.Nhưđãbiếtloxa.Mộtthànhtrênmặtđấtvàmộtngầmdướiđất,cólỗvàohangrấtsâu.Bâygiờ,trênmặtđấtbãicỏtrống,hàngvạnkiếnbịtrôixuốngsuốimớitìmvềđượcvàhàngvạnkiếntrongcáclỗcáchangbòratấpnậpvàđắpthànhlũy.Đôngđặc,nhưngkhácmấyhômtrước,khôngaihằmhè,khôngaichúýtớitôi.Tấtcảlặnglẽđềuđặnthađất,nhỏbọtđắplũy.

ChuồnChuồnTươngchỉđườngchotôivàothẳngtậnnơiKiếnChúa.Chỗlùlùxaoấylàbứctườngkiêncốcònsótlạisautrậnlụt.ĐấycũnglàdinhlũyKiếnChúa.Tôixưng tên rồivào.HaiKiếnCàngdẫn tôiđi.Cáchang lúcnàyđềuvẫnxâmxấpnước.TôithấybùnlấmngangkhoeochânChúaKiến.

ChúaKiếncũngđươnglàm.

BàKiếnChúatấttảkhuânđấtđắplạibờlũycửahang.KiếnChúalớngấpđôigấpbaKiếnBọDọt,vẻtháovátvàlanhlợi.Cáiđầuđỏbóngnhưgỗgụ,lấplótrongchiếckhănvuồnlụanâunhỏ.Chândàivàcao,nhanhnhẹnlắm.Dướiđuôi,đeo thanhkiếmnhọnsángnhưcâykim.Đôimắt lúcnàocũnglonglanhrựcrỡđụngđậynhôranhưhaimắtcua.

Trôngthấytôi,KiếnChúanói:

-Chúngtôixưanaychỉbiếtlàmăn,saocácôngđộcácđếnsinhsựrồilạidộinướcgâylụtlộtđánhđuổichúngtôiđi?

Tôingạcnhiên.Câuchuyện tainọsang taikiacứ lạcđinhư thếđấy.BọnKiếnlầmlìđãgâysựthìcó.TôibèntrìnhbàyđầuđuôicâuchuyệnchoKiếnChúanghe,chúng tôikhônggâysự, chúng tôi chỉvụngvềkhôngbiếthỏihanvàđểhiểunhầm.Cònviệclụtlộivàviệccủangườita,khôngnêntưởngchúngtôixuimấycôbéhọctròlàmramưagió.

Rồitôinói:

-Chịđâylịchlãm,hiểubiếtrộngrãi,rấtmongthôngcảmchúngtôilặnlộikhónhọc,khôngquảnđisôngvềnúi,chỉvìchúngtôinghĩđếnnhữngviệcíchlợingoàitấmthânmình.

Nghetôinóixong,KiếnChúakhócmàrằng:

-Thưaanh,emđãlầm.Emchỉnghenóicókẻcướpđếnphánhà.Màanhbiết,chúngemkhôngbaogiờđểaibắtnạt.Dùlàthằngcướphungdữnhấtcóđiquatổkiếnthìkiếnvẫnđốtchorấtđauvàđánhđuổiđinhưthường.Thếrakhôngphảicácanhđếnphátổkiến.Chaoôi,việclàmcủacácanhtolớnkhắpthếgian,quýbáuthay!Sứcchúngemgiúprậpđượcbaonhiêu,xinchẳngtừnan.

Tôicười,sungsướngvàcảmđộng:

-Cácbạnkiếnsẽlàmđượctấtcả,làmđượcrấtnhiều,thếnàochúngtacũngthànhcông.

TôikểKiếnChúanghenhữngnơimàChâuChấuVoiđãđiquavàmụcđíchchúngtôiđếnđấtKiến.KiếnChúagậtđầukhâmphụcvàcóvẻnghĩngợikhihìnhdungracáiviệcquantrọngmàhọsắpghévaigánhvác.

Ngaylúcấy,KiếnChúachomờicảTrũi,cảXiếnTócvàcácbạnChâuChấuvoivào.

Cũngngaylúcấy,câuchuyệnquantrọngđãlọtra.CácbạnKiếnnhanhthế,cảcáclàngmạng,hangổ,thànhluỹvàởnhữngnơiđươngxâydựngđềuđãbiếtđầyđủcâuchuyệnmàKiếnChúađươngbànbạcvớichúngtôi.Đâuđâu

cũngbàntánsôinổi,tanhẳnvẻbuồnuámnhưlúctaihoạhômqua.

Chúngtôicònđươngtròchuyện,cácbạnkiếnởcáchangkéođếnmỗilúcmộtnhiều,bỗngngheầmầmbốnphiáchântrời.ThìracứuviệncủachúngtôidoTrũinhờcáctayChuồnChuồngianghồbayđigọi,đãtới.

RợptrờicácloạiphicơChuồnChuồn.ĐầymặtđấtnhữngChâuChấu,BọNgựa,BọMuỗm.VàcảcáixómlầylộinhữngRắnMòng,Ê~nhương,NháiBén,Cóc,Ê'ch...Ê'chồmộp,Cóckèngkẹc,ChẫuChàngchằngchuộc.Ê~nhương uôm oạp. Bọn có càng thì khua càng gõmõ. ầm cả lên. Chưa hết.Tronglòngsuốidướichânđồi,cácloàiCávàchúRắnMòngcũngđôngđủđigiúpchúngtôi.ĐànSănSắtmúađuôicờlêntungtoémặtnước.NhữnganhCuaNúimắt lồi đen kịt như cái tàu bò, lịch kịch lên bờ, đi tìm cứuchúngtôi.

Khicácbạntới,đãthấytrênmặtđấtkhôngphảilàcảnhxôxátnữamàcảlàngKiếnkéorachàohỏiniềmnởlễphép.Mộtquangcảnhchanhoàthânáidiễnrakhắpvùngđồiđươngmùahoatầmxuân,đếngióthổicũngđỏhồngcảkhôngkhí.

Tôinói ramấycâukể lại rồiđọc lờihịchmàchúng tôivừa thảo rađểcổđộngthếgiớiđạiđồng"muônloàicùngnhaukếtanhem"thìhọreoầmầm,tấtcảlạiđâukéovềđấy,vừađivừanhảymúavuichơi.

ChúngtôigiãtừđấtKiến.

Cảmđộngquá,đimấyngày,lạimấyngày,rồiđinhiềungàynữacũngthấyđâuđâubàntáncôngviệccácloàibâygiờđãthànhanhem.Kiếnthôngtintớitấpđikhắphangcùngngõhẻm.Kiếntruyềntin!Kiếntryềntin!TrênthếgiớikhôngchỗnàokhôngcóKiến-đâucókhítrờithìđấycókiếnở,kiếnđếnđâuthìởđấybiếttinvuilớn.

Chẳngbaolâu,cảmọiloài,từrừngxuốngbiển,đềugửithưnhắntinvềhoanngênhvàhưởngứng.Tấtcảnhữngnơitôiđãđiqua,đềuhoanhôhếtcỡ.CảcôNhàTròyếuđuối,cácnàngBướmvàVeSầulườibiếngtrướckiacũngcóthư.

Tiếngvangcuồncuộnkhắptrờiđất!Thôithếđãxongphầncôngviệcquantrọng.Tôinhẹnhõmthởmộthơirõdài.MấyanhKiếnKimngượngvàthẹnvìđãhấptấpchoảngchúngtôiđểsinhchuyệnxíchmíchcuốicùng-vâng,câuchuyệnxíchmíchcuốicùngđángtiếc.Từđấy,cáccậuKiếnKimxấuhổcứlangthangkiếmănvơvẩnngoàiđồng,khôngmuốngiápmặtainữa.

BâygiờchỉcònlạicóTrũivàtôi.

Cácbạnđồngtâmđãdờiđimỗiđứamộtngả.Nhưngaiđiđâucũngkhôngcòncảmtưởnglẻloivàchỉthấyrấtvui,rấtđầmấmvìđiđâubâygiờcũngcóbạn.Chúngtôivừalàmđượcmộtviệctotátquá.

TôivàTrũitrởlạiquêhươngđịnhnghỉngơiítngàyvàtôicóýmuốnđưamẹtôiđichơiđâyđógiốigiàmộtphen.

Trênđườngvề,tớiđâu,tôivàTrũicũngđượcđónmời.ÔngÊ'chCốmcùngcảxómratậnđầuđườngtiếprước.Đámcángoàiquãngsôngcũngbơivàoxinlỗivềviệccũ.Tôithưarằngnóivềchuyệncũthìngàyấychúngtôicũngmanglỗichẳngkhácgìcácbạn.Chỉcóhômnaychúngtađềukháctrướcrồi.

ởđâucũngtưngbừngrộnrịch.

Vềtớiquêhương,cảnhvậtcóđổikhácítnhiều.Baonhiêunămxacách!VìcâuchuyệncủachúngtôiđãđượccácnhàtruyềntinkiếnđemđếntừlâunênnghebiếttôivàTrũitrởvề,cảvùngbờnướcđiđón.

Anhcảtôisướngcuồnglên,vìđãcóôngemrấtquý(chứkhôngphảibấthiếubấtmục)nhưtôi.Ôngkểvớibốnbênhàngxómrằngmùaxuântớiôngcũngđidulịchvàphiêulưunhư"chúMènnó"chomàxem!Chomàxem.

Ônganhhaiốmyếuthìmấttừlâu.

Nhưngbuồnnhất,mẹtôicũngđãkhuấtnúi.

Tôiraviếngmộngườibênđầmnước.Nhớđếnlờingười,khisinhthời.Mẹơi!Lávàng,thìlárụng,sựxoayvầntựnhiên,muônloàichưaaicưỡnglạiđược,convìthếmàbuồn,nhưngconvẫnânhậnrằnglầnnàytrởvềkhôngcònđượcquỳômđôicànggầyyếucủamẹkínhmếnmàkểlạinhữngngàyluânlạcvànhữngcôngviệcconđãlàmíchlợichođờiđểmẹnghe.

Sauđó,tôinghỉlạiquênhàítlâu.Lòngthưthái,nằmduỗichânnhìnlênquakhecỏấu,thấymảnhtrờixanhbiếcnhưướcvọngđờimìnhđươngbayxa.RồitôibànvớiTrũimộtcuộcđimới.

Ngàynào,cuộcđimớiấy,cuộcphiêulưurờiquêhươnglầnthứbaấyxong,bấygiờ,chúng tôimới thựcsựđược lađà theobướcchânmình.Đósẽ làcuộc phiêu lưu hoà bình, chúng tôi sẽ để hết thì giờ xem xét phong tục,nghiêncứuvănhoávàthổngơitừngvùng.Chúngtôicóthểthànhnhàkhảo

cổ,nhàđịalý,nhàkinhtế,nhàthơnổitiếngcũngnên.

Trongnhữngngàycònlưuởquêhương,tôichéplạicuộcsốngtrôinổivừaqua.Giờđươngmùathu.Mùathu,hoacúcvàngnởlưnggiậu.Lốimònđầyláđỏrơi.Từhômvàomùamới,đấttrờiuámmưaphùn.Cảnhbuồnmàlòngvui.

Thưabạnđọcyêuquý.Mèn tôi xinphép chấmhếtmộtphần thiênký sự.Ướcaotrongcuộcđivôcùnghàohứngđươngtới,chúngtacònđượcgặpnhau.

12-1941-NghĩaĐô

TôHoài.

ThưviệnCâyTre:http://www.nchess.com/bamboolib/