De economie van welzijn en geluk

Paul de BeerAmsterdams Instituut voor ArbeidsStudies (AIAS)

& De Burcht (Centrum voor Arbeidsverhoudingen)

Tevredenheid met het leven en gemiddeld inkomen (ca. 2000)

y = 0,7169Ln(x) - 0,1045

R2 = 0,45

3,5

4,0

4,5

5,0

5,5

6,0

6,5

7,0

7,5

8,0

8,5

9,0

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000

gemiddeld bbp per capita in US$ (PPP)

(On)tevredenheid met het leven en gemiddeld inkomen

0

10

20

30

40

50

60

1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

% z

eer

tevr

eden

/ n

iet

tevr

eden

100

110

120

130

140

150

160

170

180

bb

p p

er c

apit

a (1

973

= 1

00)

zeer tevreden

niet zo tevreden + helemaal niet tevreden

reëel bbp per capita (1973 = 100)

Adam Smith (1723-1790)

“It is not from the benevolence of the butcher, the brewer, or the baker, that we can expect our dinner, but from their regard to their own interest.”

Hoofdstelling van de welvaartseconomie

Kenneth Arrow en Gerard Debreu

De welvaart is maximaal als ieder op de vrije markt zijn eigenbelang nastreeft

Twee redenen waarom eigenbelang maatschappelijk welzijn in de weg zit Gedrag van de een heeft negatieve effecten

voor de ander Welzijn en geluk zijn afhankelijk van iemands

relatieve positie

Gedrag van de een heeft negatieve effecten voor de ander Vervuiling Files (congestie) Segregatie

Thomas Schelling

Micromotives and macrobehaviour (1978)

Segregatieproces

NetLogo

Voorkeur voor minimaal 75% soortgenoten

Voorkeur voor minimaal 50% soortgenoten

Voorkeur voor minimaal 40% soortgenoten

Welzijn en geluk hangen af van relatieve positie Geld maakt niet gelukkig … … maar méér geld wel Relatieve opleidingsniveau belangrijker dan

absolute opleidingsniveau

Wat is de oplossing? (1)

Verminderen van de negatieve gevolgen van individueel gedrag:

Zorgen dat mensen minder hun eigenbelang najagen Er is al veel ‘sociaal gedrag’ … … maar overheidsbeleid moedigt dit niet aan

Condities veranderen zodat eigenbelang en maatschappelijk welzijn niet meer strijdig zijn Inperking van de individuele keuzevrijheid … … zodat ieders vrijheid groter wordt

Wat is de oplossing? (2)

Verminderen van de negatieve gevolgen van een slechte relatieve positie:

Zorgen dat mensen zich minder met anderen vergelijken Maar onderlinge vergelijking is meer dan jaloezie Een slechte relatieve positie heeft reële gevolgen

Sociale ongelijkheid verminderen Afweging tussen positieve en negatieve effecten

van (inkomens)verschillen … … rechtvaardigt hogere belastingtarieven