Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Stijn Decock
Hoofdeconoom Voka
2 september 2014
De vierde
industriële revolutie
in VlaanderenBusiness Meets IT Seminarie
Waar het in essentie over gaat
Het gaat niet over nieuwe basistechnologie zoals 1e-3e IR, maar over bestaande technologie die steeds krachtiger, goedkoper, handiger, communicatiever en sneller wordt
Technologie zit op een punt dat ze de handigheid en de intelligentie bezit om heel wat jobs over te nemen, aan een veel lagere kost
Vooral kracht van algoritmes: in 2004 werd gedacht dat driverlesscars nog decennia ver weg lag. In 2010 waren ze een realiteit.
Steeds meer nieuwe combinaties van technologie en businessmodellen (bv apps)
Levensduur van technologie wordt korter. Nieuwe technologie kan sector in enkele jaren wegblazen: bv analoge fotografie, Iphone vsBlackberry en Nokia
Daarnaast ook nog (r)evolutie in materialen: nanotechnologie, composieten…
De drijvende kracht: wet van Moore
Gordon Moore (mede oprichter Intel) voorspelde in 1965 dat aantal
transistors per chip om de twee jaar verdubbelt
Wet is nog altijd geldig (oa omdat er steeds nieuwe materialen
gevonden worden waarop men de schakelingen van chips verfijnder
kan aanbrengen)
Wet implementeert:
Steeds meer rekenkracht voor minder geld en minder volume
Steeds meer opslagkracht voor minder geld en minder volume
Steeds grotere en complexere algoritmes die sneller uitgevoerd
kunnen worden
Wet van Moore geldt in mindere mate ook voor (beeld) sensoren,
data-transport (via kabel of wireless), schermresolutie, 3D-
printmogelijkheden, aansturing van machines…
Wet van Moore leidt dus tot machines die steeds
meer menselijke activiteiten kunnen overnemen
Van telmachine tot Artificiële Intelligentie
Computer oude stijl Computer 2.0
Desktop, gericht op standaard kantoortaken Multi-kanalen: smartphone, laptop, tablet
Verbonden met servers en software van
bedrijf
Servers in de cloud, performante open
source standaarpaketten te verkrijgen voor
complexe bedrijfsvoering
Bedrijfssoftware duur om te ontwikkelen en
duur om te onderhouden
ICT kan gemakkelijk meegroeien met aantal
klanten en medewerkers, geen grote
investeringskost
Vooral gerichte op intern database en
rekenwerk
Geïntegreerde complexe zoek- en
interpretatie opdrachten mogelijk op zeer
grote databestanden.
Hulpmiddel bij een klassieke face-to-face
klantenrelatie
Extreme interconnectiviteit met klant,
meestal zonder face-to-face contact.
Extreme connectiviteit met interne processen
Grotere opslagcapaciteit, steeds meer nieuwe
toepassingen
Veel nieuwe mogelijkheden in productieprocessen
Robot oude generatie Robot nieuwe generatie
Hoge aanschafprijs Al vanaf 20.000 euro
Complex om te programmeren Snel, zonder veel voorkennis te
programmeren
Weinig flexibel te verplaatsen of te
herpositioneren
Gemakkelijk te verplaatsen, beeldsensoren
zorgen voor meer handigheid en precisie
Enkel beperkt tot massa (consumptie)
goederen en grote oplages in grote
bedrijven
Nu ook haalbaar voor KMO’s en kleine
oplages
Nog relatief veel arbeid nodig in
randoperaties (bv verpakking), in
precisiebewerking, bij het programmeren, in
de KMO’s…
Geavanceerde productielijnen draaien quasi
autonoom. Eenvoudige arbeid bij KMO en
multinational verdwijnt
Wendbaarder, goedkoper en automatischer
De toekomst?
(Vracht)wagens zonder chauffeurs. Koerierdiensten via drones
De slachtoffers
47% van Amerikaanse jobs bedreigd door
automatisering in komende 20 jaar
Onderzoek Frey en Osborne (Oxford) naar Amerikaanse jobs op
graad van repetetiviteit, handigheid, creativiteit, sociale intelligentie…
Grote sociale consequenties
Vraag naar heel wat arbeidsprofielen (vooral laag en
middellaaggeschoolden) daalt
Stijging werkloosheid van laaggeschoolden vanwege geen nieuwe
sectoren die voldoende nieuwe vraag naar arbeid creëren
Inkomen onder druk van laaggeschoolden en middenklasse. Winner
takes it all-economieën (bv Google, Facebook)
Kodak: ooit 140.000 werknemers
Instagram bij overname:
15 werknemers
Is this time different?
Nieuwe technologie leidde nog nooit tot langdurig tekort van vraag naar arbeid. Landbouwers gingen in de
fabrieken werken, arbeiders in de diensten-
sector. Nieuwe technologie leidt tot nieuwe
jobs. Maar niemand ziet nu welke sector
op grote schaal laaggeschoolde arbeid
kan opnemen.
Denkpistes bij Angelsaksische bronnen:
Minder uren werken
Meer lasten op kapitaal en patenten (Martin Wolf van de FT)
Basisinkomen
Negatieve belastingvoet (laaggeschoolden die werken subsidiëren)
Of toch een hype?
Driverless cars: getest op Amerikaanse wegen maar wat met
chaotisch (Europees) stadsverkeer? Wat met verzekering en
aansprakelijkheid bij ongeval (bv omver rijden van spelend kind)?
Zijn veel bedrijven niet al extreem geautomatiseerd? Zijn bv banken
al niet maximaal gecomputeriseerd?
Niet alle arbeidsbesparende technologie slaat aan: bv mislukking
Proton. Efficiënte self-service restaurants zoals Lunch Garden
hebben minder succes dan kleinschalige, gezellige restaurants
Er zullen toch heel wat nieuwe behoeftes komen met extra vraag
naar manuele arbeid: vergrijzing, renovatie en onderhoud van huizen
en wegen, nieuwe horeca- en vrijetijdsconcepten…
België al sterk geautomatiseerd
Impact op bedrijfsprocessen
Waardeketen wordt nog meer gefragmenteerd: wie haalt de grootste marges? De ontwerpers, de logistieke (productie)keten of de beheerders van de klantendata? Bepaalde delen van de waardeketen krijgen een lagere instapdrempel om toe te treden (= meer concurrentie maar ook meer opportuniteiten)
Producten worden nog meer gepersonaliseerd: ieder product kan aangepast worden aan de klant (bv via 3D-printing). Er worden geen producten verkocht maar een ‘beleving’.
Netwerk- en cluster dynamiek neemt nog meer toe. KMO’s naast MNE’s, universiteiten naast bedrijven, productie naast klanten…
Grenzen tussen sectoren en activiteiten vervagen: diensten en producten vloeien door elkaar (bv Google in auto-industrie). Concurrentie kan uit steeds meer hoeken komen.
Meer nood aan interdisciplinair denken. Design, R&D en klantenanalyse horen steeds meer bij elkaar. Kennis van materialen (nanotech, biotech, cradle-to-cradle) steeds belangrijker.
4e Industriële Revolutie in
Vlaanderen: uitdagingen en
opportuniteiten
Vlaanderen en de nieuwe technologie - algemeen
Nieuwe technologie kan een troef zijn voor Vlaanderen:
Nieuwe technologie kan ons productief en competitief houden
Minder behoefte om uit te besteden naar ZO-Azië,
herindustrialisering
Centrale ligging belangrijker in nieuw technologie tijdperk
(=nabijheid klant en haven)
Goede scholing cruciaal in nieuw technologie tijdperk
Creativiteit en maatwerk nog meer bepalend. Nieuwe
producten maken (bv via 3D printing) of nieuwe
ondernemingsmodellen creëren wordt goedkoper
Plantrekkersmentaliteit voor flexibele verwachting klanten
Welke werknemer overleeft?
Werknemers met vaardigheden die moeilijk vervangbaar zijn
Hooggeschoold (vooral in STEM-richting, zakelijke diensten of
medische sector) of
Creatief (ontwerp, marketing, kunsten, horeca…) of
Arbeider met probleemoplossend denkvermogen
(onderhoudt en bedient de machines) of
Handig en flexibel (renovatie, reparaties, health care, 24-uur
economie…) of
Goede social skills (diensten, talen, health care, verkoop,
horeca)
Welke sectoren kunnen extra vraag naar 5
voorgaande profielen genereren?
High-tech sectoren: ICT, biotech, cleantech, farma, machinebouw
Traditionele sectoren met hoge technologiecomponent: voeding,
chemie, textiel, financiële en zakelijke diensten…
Stille kampioenen: snelgroeiend, gezonde mix van veel
arbeidsprofielen nodig
Nieuwe creatieve sectoren: apps, 3D printing-craftmanship,
webdiensten, horeca met meerwaarde, kunsten
Onderhoud: (ver)bouwen, onderhoud infrastructuur, cleaning, repair
(bv via geavanceerde sharing economy modellen)
Zorgsector: vergrijzing, gezondheid, kinderopvang, wellness
Vrijetijdssector: retail met meerwaarde, toerisme, fietssector, events
Geavanceerde logistiek, evt logistiek die ook produceert
Wat met wie niet onder 5 voorgaande
vaardigheden valt?
Via opleiding en scholing zoveel mogelijk mensen in voorgaande 5 categorieën brengen:
Onderwijs (voor jongeren): opwaardering technisch onderwijs, numerus clausus bepaalde universitaire richtingen, meer interactieve manier van lesgeven, belang van social skills
Aanvullende opleidingen en cursussen (huidige werknemers en werklozen)
Niet iedereen kan, zelfs met opleiding, de 5 noodzakelijke skills verwerven (beperkte cognitieve vaardigheden, slechte werkattitude)
Voka wil dat deze mensen kunnen werken en niet arm blijven
Meer sectoren nodig die low-skilled arbeid nodig hebben (horeca, retail, huishoudhulp, bepaalde logistieke activiteiten)
Eventueel uitbreiding van negatieve inkomenstax (bv dienstencheque) voor andere vormen van laaggeschoolde arbeid, mits maatschappelijk betaalbaar
Ondernemingsvriendelijk beleid kan veel oplossen
Wegwerken 3 grote concurrentiehandicaps (lonen, energie, mobiliteit)
zorgt dat traditionele sectoren in België kunnen blijven en uitbreiden
Zorgt dat nieuwe arbeidsintensievere bedrijven (bv nieuwe logistiek, creatieve bedrijven) zich in België vestigen en blijven
Maakt de stap om nieuwe ondernemingen op te richten makkelijker
Geeft arbeidsintensieve sectoren zoals horeca en leisure ruimte om meer mensen aan te werven
Inzetten op O&O, in zeer diverse sectoren
Onderwijs: technisch onderwijs, creativiteit, talen…
Levenslang leren
Werk maken van betere integratie van allochtonen
Wat Voka-CEO’s hierover vertellen
Farma: 4e IR kan net probleem van de patent cliff (vervallen
patenten op blockbuser medicijnen) vermijden omdat we meer
algemene gezondheidsoplossingen ipv medicijnen zullen verkopen
Maakindustrie: 4e IR betekent vooral dat machines met elkaar gaan
praten. Nieuwe robots zorgen dat we competitief en kwalitatief in
België kunnen blijven werken. Onze werknemers willen
werkzekerheid maar beseffen wel dat ze daarvoor continu mee
moeten in het veranderingsproces
Logistiek: 4e IR betekent meer online aankopen en zorgt er net
voor dat we in magazijnen net meer manueel moeten werken omdat
de orders kleiner worden. Meer productie door logistieke spelers is
vooral iets binnen 10 jaar.
Wat Voka-CEO’s hierover vertellen
Dienstverlenende bedrijven: 4e IR zorgt dat onze medewerkers
veel meer social skills nodig hebben. Takenpakket verruimt.
Technologiebedrijf: 4e IR is als een mierenkolonie. Er zijn niet
langer killer applicaties of massa-processen, evolutie is diffuser.
Vlaanderen heeft door zijn ‘plantrekkersmentaliteit’ en goede
scholing veel troeven in de 4e IR
ALGEMEEN: Technologie is een grote gamechanger. Geloven niet
dat dit tot het voorspelde massale jobverlies zal leiden. Werknemers
zijn best te hertrainen.
Appendix: Arbeidsvoorwaarden 4.0
3e IR 4e IR
BASIS AO onbepaalde duur (life long) Dé-standaardiseringCasualisation – Slashers
ORGANISATIE Top down hiërarchie – VerticaalBureaucratisch
Ondergeschikt verbandLeiding, gezag en toezicht
Flat & lean – Horizontaal More work than heads
Trust - PerformanceDialoog
INHOUD Function based (functieclassificatie)
Opsplitsing denken/doenWhite/blue collar
Job crafting – Autonomie Projectbased
Denken én doen Grey collar
PLAATS Fabriek/kantoorWork used to be a place …
My office is where I am (nieuwe werken)
… now it’s a task to do
Arbeidsvoorwaarden 4.0
3e IR 4e IR
TIJD ArbeidsduurInput (tijdseenheid)
Weisure - Work life blendOutput (resultaat)
VERLONING
BELONING
Per tijdseenheid, maand/uurloon Functiegebonden (pay grade)
Results Only Work EnvironmentProductivity based (output)
Financiële participatie
VORMING Weinig op eigen initiatiefFunctiegebaseerd
Blijvende inzetbaarheid
PARTICIPATIE Indirect via vertegenwoordigingBelangenbehartiging, gericht op
(her)verdelingConflictmodel
Directe participatieBetrokkenheid dr personal appsCoöperatief voor waardecreatie
Bestuurlijke participatie
Naam