Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
DEEL 1
- VERANTWOORDING VAN DE BEWARINGS- EN VERNIETIGINGSRICHTLIJNEN
Uit : MARECHAL G., Bewaring en vernietiging van gemeentearchieven. Richtlijn en advies. Deel II, Miscellanea Archivistiva Studia 7, Brussel, 1990.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
8. OPENBARE WERKEN EN RUIMTELIJKE ORDENING1
Delen 8.1. Algemene beschouwingen en richtlijnen en 8.2. Openbare Werken en Leveringen
werden voorbereid door G. Gadeyne, met uitzondering van 8.2.5. Gebouwen dat van de hand
van G. Degueldre is. Delen 8.3.-8.5. Ruimtelijke Ordening, Stadsvernieuwing en
Monumentenzorg werden voorbereid door H. De Nijn.
8.1. ALGEMENE BESCHOUWINGEN EN RICHTLIJNEN
8.1.1. Organisatie der diensten
De gemeente bezit domeingoederen (goederen onontbeerlijk om haar publiekrechtelijke
functie uit te oefenen, b.v. wegen, riolen, gebouwen voor diensten) en privaatgoederen
(goederen die zij bezit als rechtspersoon, maar niet gebruikt voor openbare dienst : b.v.
verhuurde eigendommen). De belangrijkste van deze goederen zijn onroerend, maar de
gemeente kan zeer belangrijke roerende goederen bezitten (b.v. havenuitrusting).
Een van haar functies bestaat erin deze goederen materieel te bouwen, te verbouwen, te
onderhouden, eventueel te vernietigen. Het departement, de afdeling of de dienst die belast is
met de onmiddellijke technische en administratieve uitvoering of opvolging (vaak ook met de
studie) van deze werken aan de onroerende en belangrijke roerende goederen alsook van
leveringen van materialen en goederen heet gewoonlijk "(openbare) werken" of "technische
dienst". Om practische redenen bevatten de dossiers van deze dienst(en) vaak ook juridische
en financiële bewijsstukken.
De ruimtelijke ordening, die zich oorspronkelijk beperkte tot de regeling van de wegenis,
wordt vaak door dezelfde dienst van Openbare Werken opgevolgd. Sedert de wet van 29
maart 1962 is deze materie sterk toegenomen. Dit geldt eveneens voor stedebouw,
stadsvernieuwing en monumentenzorg tijdens de laatste decennia. Om die redenen wordt deze
materie thans vaak door afzonderlijke diensten behandeld en wordt de bewaring en
vernietiging van de desbetreffende documenten in een afzonderlijke onderverdeling 5.3
besproken.
8.1.2. Algemene richtlijnen inzake bewaring en vernietiging
1 Gepubliceerd in: MARÉCHAL, Griet. Bewaring en vernietiging van gemeentearchieven Richtlijn en advies.
Deel 2. Brussel, 1990, p. 60-79.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
- Gezien bij werken de verantwoordelijkheid van de aannemer in de regel 10
jaar na de definitieve oplevering duurt, is dit ook de minimale administratieve
bewaartermijn voor de dossiers van die werken. Een algemeen toepasselijke
administratieve bewaartermijn is niet a priori vast te stellen, omdat bepaalde
werken en gebouwen zeer lange tijd blijven bestaan of gevolgen hebben en de
dossiers ervan (eventueel uitgedund volgens de hiernavolgende richtlijnen) ter
beschikking moeten blijven van de administratie. De vermelding "vernietigen"
betekent dan ook "na verval van het administratief nut". Het ware zeer nuttig
dat reeds na verloop van de minimale termijn van 10 jaar een bevoegd persoon
van de dienst zelf, in overleg met de verantwoordelijke archivaris, zou
aanduiden welke dossiers en welke stukken in de dossiers definitief moeten
bewaard worden (b.v. merken met B) en de andere (voorzover ze geen
administratief belang meer hebben) laten vernietigen. Daarvoor kan men
enerzijds steunen op de hiernavolgende richtlijnen voor het statisch archief,
maar in veel gevallen (door ons aangeduid met relativerende termen :
essentiële stukken, belangrijke of ingrijpende werken, buitengewone werken,
bescheiden nodig, speciale gevallen) kan alleen of best een deskundige inzake
werken oordelen. Deskundigen stellen b.v. voor om restauratiedossiers
integraal te bewaren, advies dat door ons gevolgd wordt.
- Akten en bescheiden nodig voor de kennis van rechten en plichten zoals
vonnissen en K.B. van onteigeningen, akten m.b.t. stichting, wijziging,
overname en opheffing van (water)wegen; vaststelling van het regime der
(water)wegen, vaststelling van rooilijn, afpalingsakten, eigendomsakten,
contracten en overeenkomsten (ook m.b.t. private wegen), akten m.b.t.
dienstbaarheden, gebruiksrechten, besluiten tot rangschikking als beschermd
monument of landschap, contracten van wegconcessies, uitspraken of
overeenkomsten m.b.t. betwistingen en klachten, enz. : bewaren.
Uitzondering : uittreksels uit kadastrale leggers en stukken m.b.t.
wegvergunningen van korte duur : vernietigen.
- Eventuele boekhoudkundige stukken en dossiers bewaard in de dienst
Openbare Werken hebben geen juridische waarde : vernietigen, behalve de
eindafrekening.
N.B. Voor verordeningen, beleidsvormende bescheiden o.m. van commissies,
onderrichtingen, briefwisseling, algemene overzichten, statistieken, enz. zie hoofdstuk 7.2.
Algemene categorieën.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
8.2. OPENBARE WERKEN (WEGEN, WATERLOPEN, GEBOUWEN, ENZ.) EN
LEVERINGEN
8.2.1. Organisatie en beheer van de technische dienst(en) en werkplaatsen
- Stukken m.b.t. de organisatie, reglementen : bewaren.
- Stukken m.b.t. het dagelijks beheer van de werkplaatsen en materialen
(magazijnboek, fiches van doorlopende inventaris, inventaris bij verandering
van verantwoordelijke...) : vernietigen2.
8.2.2. Werken
Planning en openbaar onderzoek
- Plannen (ook uitvoeringsplannen) : bewaren (samen met de overige te bewaren
bescheiden betreffende de zaak). Als er meerdere exemplaren zijn, slechts 1
bewaren (bij voorkeur het officieel goedgekeurde exemplaar).
N.B. Uittreksels uit kadastrale plannen ook bewaren. Kadastrale plannen met
de toestand op een bepaald ogenblik zijn immers moeilijk te vinden.
- Maquettes, foto's : bewaren.
- Openbaar onderzoek (de commodo et incommodo) : proces-verbaal, verslagen
en adviezen van bevoegde diensten en beslissing van schepencollege bewaren.
- Voorbereidende studies m.b.t. het opmaken van het bijzonder bestek :
vernietigen.
- Verzoekschriften : vernietigen.
- Dossier van de voorontwerpen en definitieve ontwerpen (ook als ze niet
uitgevoerd werden) : bewaren, behalve de financiële stukken.
Aanneming en aanbesteding
- Aanneming van de werken met gunning, contracten of verbintenissen van
aanneming : bewaren.
- Algemene aannemingsvoorwaarden (meestal wordt er slechts naar verwezen) :
bewaren.
- (Bijzonder) bestek (ook lastenboek genoemd), bevattende de administratieve
en technische voorwaarden, de opmetingsstaten en de definitieve plannen :
bewaren.
- Aanbesteding of offerteaanvraag met
2 Zie G. MARÉCHAL, Bewaring en vernietiging, deel I, p. 91.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
• aankondiging en oproep tot de inschrijvers, bewijzen van publiciteit
en aanbesteding : vernietigen,
• inschrijving op aanbesteding of offerte waarop ingegaan werd :
bewaren,
• inschrijvingen of offertes waarop niet ingegaan werd : vernietigen,
• proces-verbaal van opening der inschrijving en aanwijzing van de
aannemer (hetzelfde bij eventuele heraanbesteding) : bewaren,
• overzichten van de minimumdaglonen bij de uitvoering van openbare
werken (meestal drukwerk) : bewaren vóór 1945.
Uitvoering van het werk met
- uitvoeringsplannen (zie plannen) : bewaren,
- vergunningen : zie hoger m.b.t. akten nodig voor de kennis van rechten en
plichten,
- belangrijke verslagen van architecten : bewaren,
- bevel tot aanvang : bewaren,
- levering van materialen voor de werken : vernietigen,
- ontleding van het gebruikte materiaal : vernietigen (tenzij m.b.t. restauraties),
- toezicht en verslagen van de toezichter, dagboek en notulen van de
werfvergaderingen : vernietigen, behalve m.b.t. werken met historische waarde
(b.v. restauratiedossiers volledig te bewaren !),
- herstelling van aangerichte schade : vernietigen (zelfde voorbehoud als
hierboven).
Voorlopige oplevering en gedeeltelijke afrekeningen met
- vorderingsstaten, loonstaten, verrekeningen voor lonen, materialen en vervoer,
boeten (voor laattijdige afwerking b.v.), overdracht van schuldvorderingen,
gedeeltelijke betalingen : vernietigen,
- essentiële stukken (b.v. toelatingen, plannen, verslagen) over belangrijke
bijwerken en wijzigingen (blijkt ook uit de eindafrekening) : bewaren,
- proces-verbaal van voorlopige oplevering (bij het einde van het werk) :
bewaren.
Definitieve oplevering en afrekening met
- proces-verbaal van definitieve oplevering : bewaren,
- eindafrekening : bewaren.
N.B. Wanneer over bepaalde werken en leveringen (van goederen van duurzame aard) slechts
weinig documenten bewaard zijn : alles bewaren.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
8.2.3. Wegen (inclusief bruggen, kaaien, enz.)
8.2.3.1. Regime van de wegen
Openbare wegen zijn wegen die in feite een openbare bestemming hebben en waarvan het
publiek gebruik kan maken (zelfs als de bedding ervan private eigendom is).
Volgens de wet van 10 april 1841 en aanvullende regelingen worden de openbare wegen
ingedeeld als volgt.
De grote wegen of hoofdwegen in :
a. Rijkswegen (o.a. autosnelwegen met speciaal statuut).
b. Provinciale wegen.
c. Waterwegen (zie sub 8.2.4.).
d. Spoorwegen.
De gemeenten hebben een zekere inspraak over rijks- en provinciale wegen (o.a. m.b.t. de
rooilijn), staan ook in voor een deel van de uitrusting ervan (voetpaden, soms verlichting,
enz.) en hebben politiegezag erover.
De kleine wegen in :
a. Gemeentewegen. Alle kleine openbare wegen, behalve de buurtwegen, zijn
gemeentewegen, ten laste van de gemeente. Vóór de wet van 29 maart 1962
(ruimtelijke ordening) bestonden er bovendien ook stadswegen (in steden en in
erkende geagglomereerde delen van gemeenten) met een apart statuut, vooral m.b.t. de
subsidiëring).
b. Buurtwegen. Dit zijn de wegen als dusdanig erkend in uitvoering van de wet van 10
april 1841 en opgenomen in de "Atlas der buurt- en voetwegen". Ze zijn ten laste van
de gemeente, maar de bestendige deputatie heeft daar belangrijke beslissings- en
politiebevoegheid over.
Men onderscheidt hierin nog :
- wegen van groot verkeer, die verschillende gemeenten verbinden en als
dusdanig door de Koning erkend werden.
- gewone buurtwegen (of buurtwegen van klein verkeer).
Private wegen werden door private eigenaars op hun eigendom aangelegd voor particulier
gebruik (dreven, exploitatiewegen, enz.). In bepaalde gevallen geldt de politiebevoegdheid
van de gemeente ook over private wegen (b.v. de toegangen naar en de onmiddellijke
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
omgeving van de openbare wegen). Anderzijds hebben private aangelanden aan openbare
wegen meestal zakelijke rechten erop (recht van toegang, uitweg, zicht en waterloop). In een
gemeentearchief kan men bijgevolg stukken vinden over alle voornoemde wegen.
8.2.3.2. Richtlijnen voor bewaring en vernietiging
- Atlas der Buurtwegen : bewaren.
- Algemene tabel van de buurtwegen (tableau général ou résumé de toute la
voirie vicinale) (gewoonlijk ingebonden bij de Atlas der Buurtwegen) :
bewaren.
- Staat van de restituties en de innemingen (gewoonlijk ingebonden bij de Atlas
der Buurtwegen) : bewaren.
- Tabel van de eigenaars der percelen grenzend aan de buurtwegen (gewoonlijk
ingebonden bij de Atlas der Buurtwegen) : bewaren.
- Gelijkaardige tabellen behorend bij plannen : bewaren.
- Aanvullingen bij de Atlas der Buurtwegen : bewaren.
- Periodieke wegenschouwingen : bewaren.
- Dossiers m.b.t. wegeniswerken in ruime zin met
• aanleg en ingrijpende wijzigingen van wegen, bruggen, kaaien, voet-
en fietspaden, tunnels, viaducten, steunmuren, naamborden, riolering,
bestendige uitrustig (b.v. signalisatie, verkeersheuvels, par-
kingmeters, uurwerken, weegbruggen, papierkorven, aanplakzuilen),
beplanting : bewaren, mits schifting (voor de samenstelling van het
dossier en voor de te vernietigen bescheiden zie 8.1.2. en 8.2.2. Spe-
cifiek voor de rooilijnplannen en bijhorende stukken zie 8.3.11.; voor
de verkavelingsvergunningen zie 8.3.7.; voor de onteigeningen zie
8.3.10.),
• onderhoud van dito : vernietigen,
• uitrusting van korte duur : vernietigen,
• werken van openbaar nut door de gemeente of concessiehouders
uitgevoerd op haar wegen (openbare verlichting, water-, gas-, electri-
citeitsvoorziening, enz.) : bewaren, mits schifting (voor de
samenstelling van het dossier en voor de te vernietigen bescheiden zie
hierboven sub 8.1.2. en 8.2.2.),
• gemeentelijke beschermingsmaatregelen als sneeuwopruiming,
maatregelen tegen ijzel, opruiming van bladeren en afval, besproeiing
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
tegen het stof, dooibarelen... : vernietigen, behalve de coördina-
tieplannen,
• nummering van de huizen : bewaren3.
8.2.4. Waterlopen
8.2.4.1. Regime van de waterlopen
Bevaarbare waterlopen
Onderhoud, beheer en politie behoren tot de bevoegheid van de staat.
Onbevaarbare waterlopen
In uitvoering van de wet van 7 mei 1877 hebben de provinciebesturen voor iedere gemeente
een "Atlas van de Onbevaarbare Waterlopen" met bijhorende beschrijvende tabel en
processen-verbaal (zie hierna) laten opmaken. Een dubbel daarvan berust normaal in het
gemeentearchief. Het jaarlijks onderhoud van deze waterlopen waarvoor de gemeente
verantwoordelijk was, viel ten laste van de aangelanden, de verbeteringswerken ten laste van
de initiatiefnemer.
Door de wetten van 15 maart 1950, 16 februari 1954 en 28 december 1967 werden de
onbevaarbare waterlopen in 3 categorieën ingedeeld. Gewone ruimings-, onderhouds- en
herstellingswerken aan de waterlopen van eerste categorie werden (wisselend volgens de
geciteerde wetten) door de staat of de provincie uitgevoerd; aan die van tweede categorie
(eveneens wisselend) door de provincie of gemeente; aan die van derde categorie door de
gemeente.
Buitengewone werken van verbetering of wijziging zijn ten laste van de initiatiefnemer
(openbare besturen en instellingen, private personen), maar kunnen voor een deel ten laste van
de gemeente gelegd worden. In veel gevallen moet voor buitengewone werken een onderzoek
de commodo et incommodo voorafgaan.
Buitengewone werken van verbetering zijn alle werken zoals uitgraving, verbreding,
rechttrekking en over het algemeen alle wijzigingen aan de bedding, het tracé of de
kunstwerken die zich op de waterloop bevinden en die er toe strekken de waterafloop
gevoelig te verbeteren. Buitengewone werken van wijziging zijn alle andere werken die de
3 G. MARÉCHAL, Bewaring en vernietiging, deel I, p. 34.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
bedding, het tracé of de kunstwerken die zich op de waterloop bevinden, wijzigen en die
zonder de waterafloop te schaden, er niet toe strekken deze te verbeteren.
De administratieve politie (reglementering) van de onbevaarbare waterlopen valt vooral onder
de bevoegdheid van de bestendige deputatie en sinds 1967, ook van de Koning.
Tot 1967 werd de bedding van een onbevaarbare waterloop geacht eigendom te zijn van de
gemeente; nadien, volgens de categorie, van het rijk, de provincie of de gemeente.
8.2.4.2. Richtlijnen voor bewaring en vernietiging
- Atlas van de Onbevaarbare Waterlopen : bewaren.
- Beschrijvende tabel (tableau descriptif) der waterlopen (gewoonlijk
ingebonden bij de Atlas) : bewaren.
- Processen-verbaal van voorlopig gedoogde en niet-gedoogde werken,
aanplantingen en veranderingen, gewoonlijk ingebonden bij de Atlas :
bewaren.
- Aanvullingen bij de Atlas : bewaren.
- Periodieke beekschouwingen : bewaren.
- Dossiers m.b.t. buitengewone werken van verbetering of wijziging: bewaren
mits schifting (zie hierboven sub 8.1.2. en 8.2.2.).
- Dossiers en stukken m.b.t. de gewone ruimings-, herstellings- of
onderhoudswerken : vernietigen.
- Voor de onteigeningen zie 8.3.10.; voor de rooilijnplannen zie 8.3.11.
8.2.5. Gebouwen
8.2.5.1. Bepaling
Hier onder worden verstaan alle gebouwen behorend tot het patrimonium van de gemeente of
door de gemeente in huur genomen en dat kunnen zowel dienstgebouwen, publieke
gebouwen, als verhuurde gebouwen zijn.
De documenten kunnen betrekking hebben op aankoop, nieuwbouw, restauratie, herstelling en
onderhoud.
8.2.5.2. Richtlijnen voor bewaring en vernietiging
Voor bewaring of vernietiging kan men steunen op wat reeds gezegd is onder 8.1.2. en 8.2.2.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
Het aankoopdossier met
- besluiten, plannen (van het gebouw, kadastrale plannen, grondplannen enz.),
aankoopakte (is mogelijk slechts een afschrift indien het origineel bewaard
wordt in juridische dienst of elders), foto's of maquettes : bewaren,
- uittreksels uit de kadastrale legger, alle briefwisseling die geen elementen
bevat die nodig zijn om de te bewaren documenten te begrijpen : vernietigen.
Het nieuwbouwdossier met
- voorlopige en definitieve ontwerpen, lastenboek, plannen, belangrijke
verslagen van architecten en toezichters, proces-verbaal van voorlopige en
definitieve oplevering, eindafrekening : bewaren,
- financiële documenten zoals berekeningen kostprijs, begroting, subsidies, enz.
: vernietigen.
Restauratiedossiers kunnen volgende bescheiden bevatten : historische nota, plannen van de
bestaande toestand, verbeteringswerken, gewijzigde toestand, verslagen, bestekken, enz. Ze
moeten integraal bewaard worden, ook wanneer later bij een nieuwe restauratie een nieuw
dossier wordt samengesteld.
Dossiers inzake herstelling en onderhoud. Voor grote herstellingswerken wordt een procedure
gevolgd die overeenstemt met die van aankoop en nieuwbouw. Bijgevolg zijn de besluiten,
aanbestedingen, bestekken, plannen enz. te bewaren.
Zo er al een dossier m.b.t. onderhoudswerken bestaat, kan het, wanneer het geen nut meer
heeft voor de verdere opvolging, vernietigd worden.
8.2.6. Leveringen van roerende goederen
Voor levering van materialen voor werken zie onder 8.2.2.
- Stukken m.b.t. levering van roerende goederen van duurzame aard (b.v.
vrachtwagen) : bewaren, mits schifting (zie onder 8.1.2. en 8.2.2.)
- Stukken m.b.t. levering van goederen van niet duurzame aard (b.v. papier) :
vernietigen.
- Stukken m.b.t. niet geleverde goederen : vernietigen.
8.3. RUIMTELIJKE ORDENING
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
8.3.1. Inleiding
De administratieve dossiervorming i.v.m. ruimtelijke ordening is de laatste jaren sterk
toegenomen en heeft aanleiding gegeven tot het ontstaan van nieuwe diensten. Tot vóór het
besluit van 2 december 1946 was in de gemeentewet alleen vastgelegd dat het C.B.S. belast
was met het vaststellen van rooilijnen voor de grote en kleine wegen (art. 90 7°) en met de
afgifte van bouw- en verkavelingsvergunningen (art. 90 8°). In 1946 werd de urbanisatie bij
besluit geregeld. Er werd een Bestuur van Stedebouw en een Hoge Raad voor Stedebouw
opgericht. De gemeenten werden verplicht plannen van aanleg op te maken. De wet van 29
maart 1962 bracht de nodige uitbreiding en verduidelijking en stelde een georganiseerde
ruimtelijke ordening en stedebouw op punt. Deze documenten -dus alles tot en met 1962 -
dienen integraal bewaard te worden.
De vormgeving van de formulieren is niet altijd wettelijk bepaald zodat deze per gemeente
kan verschillen. Op gebied van ruimtelijke ordening kent elke gemeente trouwens haar eigen
initiatieven.
8.3.2. Streekplannen
De ruimtelijke ordening van het land, streken, gewesten en gemeenten wordt vastgelegd in
plannen, die door een koninklijk besluit een bindende en verordenende kracht krijgen (art. 1
en 2 van de wet van 29.03.1962). Voor het ontwerp van de streekplannen dienen zowel de
bestendige deputatie als de gemeenteraad van advies.
Bewaring en vernietiging
Hoewel de gewest- en gemeentelijke plannen meer uitgebreid zijn is het toch aangewezen de
streekplannen op de gemeente te bewaren.
8.3.3. Gewestplannen
Door K.B. worden de gewesten aangeduid waarvan plannen van aanleg moeten worden
opgemaakt. Wanneer een streekplan bestaat, richt het gewestplan zich naar de aanwijzigingen
en bepalingen ervan en vult ze aan.
Een gewestplan bevat :
- de aanduiding van de bestaande toestand,
- de maatregelen van aanleg, vereist om te voldoen aan de economische en
sociale behoeften van het gewest,
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
- de maatregelen ter verbetering van het verkeersnet,
- algemene voorschriften van esthetische aard,
- geheel of ten dele de zaken die in een gemeenschappelijk algemeen plan zijn
opgenomen.
Bewaring en vernietiging
Het openbaar onderzoek dat het opstellen van een gewestplan voorafgaat, gebeurt door de
bestendige deputatie zodat opmerkingen en bezwaren die bij het ontwerpplan geformuleerd
worden, bij het provinciebestuur terecht komen en de vorming van het dossier dus op
provinciaal niveau plaats heeft. Het plan zelf, zoals hierboven beschreven, moet bewaard
blijven.
8.3.4. Gemeentelijke plannen
Een gemeente is verplicht een algemeen plan en bijzondere plannen van aanleg aan te nemen.
De gemeenteraad kan beslissen dat hij betreffende het algemeen plan van aanleg genoegen
neemt met de voorschriften van een reeds bestaand gewestplan. Het algemeen plan van aanleg
geeft voor het HELE grondgebied naast de bestaande toestand, de algemene bestemming van
de verschillende delen aan, het tracé van het voornaamste wegennet, algemene voorschriften
van esthetische aard en de algemene bouwregels.
Het bijzonder plan van aanleg (B.P.A.) geeft voor een DEEL van het gemeentelijk
grondgebied, naast de bestaande toestand, een gedetailleerde bestemming der gebiedsdelen
aan, een tracé van alle te wijzigen verkeerswegen, voorschriften betreffende gebouwen en
afsluitingen, binnenplaatsen en tuinen, wegen, bouwvrije stroken en beplantingen en de
grenzen van de nieuwe kavels bij ruil- of herverkaveling.
Het plan wordt voor iedereen ter inzage gelegd in het gemeentehuis. Artikel 19 van de wet op
de ruimtelijke ordening bepaalt dat een commissie van advies moet opgericht worden om alle
problemen van esthetische aard aan te onderwerpen.
Bewaring en vernietiging
Algemeen plan van aanleg : bewaren.
Bijzonder plan van aanleg : bewaren.
Proces-verbaal van het openbaar onderzoek : na de administratieve bewaartijd (30 jaar)
bewaren.
Verslagen van de adviescommissie : bewaren.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
8.3.5. Attesten
Volgens K.B. van 22.10.1971 zijn de gemeentebesturen gehouden om aan de personen die
erom verzoeken, afdrukken en uittreksels van de volgende bescheiden af te geven :
- bij K.B. goedgekeurde streek- of gewestplannen en bijbehorende verordenende
voorschriften,
- door de minister van Openbare Werken vastgestelde ontwerpen van streek- en
gewestplannen, en bijhorende verordenende voorschriften,
- gemeenschappelijke algemene plannen, algemene en bijzondere plannen van
aanleg, goedgekeurd bij K.B. en bijhorende verordenende voorschriften,
- algemene en gemeentelijke bouw- en verkavelingsverordeningen,
- perceelplannen met vaststelling van het statuut der autosnelwegen,
- rooiplannen.
De gemeenten zijn eveneens verplicht om aan de belanghebbenden een stedebouwkundig
attest af te geven. Men onderscheidt stedebouwkundig attest nr 1 en 2. Het eerste verstrekt
inlichtingen i.v.m. de toelating tot bouwen op een welbepaald perceel. Het attest moet worden
aangevraagd door middel van formulier I A. Het wordt binnen de veertig dagen afgegeven
uitsluitend met het gebruik van formulier I B. Het tweede attest bevat een door de aanvrager
opgesteld voorstel tot een wijze van bouwen, het benadert reeds de bouwaanvraag. De
formulieren die hiervoor gebruikt worden dragen respectievelijk de nrs. II A en II B.
Bewaring en vernietiging
Afdrukken en uittreksels : vernietigen.
Stedebouwkundige attesten, formulieren I A, I B, II A, II B : vernietigen na 1 jaar.
Registers der aanvragen en afgiften : vernietigen.
8.3.6. Bouwvergunningen
Volgens de gemeentewet was het C.B.S. belast met de afgifte van bouwvergunningen. Het
besluit van 2 december 1946 droeg deze bevoegdheid op aan het Bestuur voor Stedebouw.
Sinds de wet van 29 maart 1962 is het opnieuw het C.B.S. die de bouwtoelatingen verleent.
Meer bepaald is een schriftelijke en uitdrukkelijke vergunning vereist voor :
- bouwen, verbouwen, herbouwen of afbreken van gebouwen,
- ontbossen, reliëf van de bodem wijzigen,
- alleenstaande hoogstammige bomen vellen,
- ontginnen of vegetatie wijzigen van heiden of venen,
- opslagruimte voor gebruikte voertuigen of schroot inrichten,
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
- het gebruiken van de grond voor het plaatsen van verplaatsbare inrichtingen
die voor bewoning kunnen worden gebruikt,
- alle andere handelingen die door een bouwvergunning bij K.B. zijn vastgelegd
(o.a. het aanbrengen van zaken als lichtreclame, uithangborden, terrassen en
zonnetenten ...).
Om volledig te zijn moet een dossier van een aanvraag verschillende stukken bevatten (M.B.
06.02.1971) :
1° een vergunningsaanvraag in meervoud,
2° het inschrijvingsattest van de architect,
3° verschillende tekeningen van het uit te voeren werk, ondertekend door aanvrager en
architect,
4° ten minste drie genummerde foto's.
Meer specifieke gegevens moeten gegeven worden wanneer het een vergunning tot
ontbossing betreft, een wijziging van het reliëf, ontginningswerken of werken tot wijziging
van de vegetatie van heiden of venen. Wanneer voor het bedoelde gebied geen plan van
aanleg of verkavelingsplan bestaat, moeten de aanvragen aan een openbaar onderzoek
onderworpen worden (dit geldt trouwens ook voor de gebouwen met een aanzienlijke
omvang, gebouwen binnen het gezichtsveld van een beschermd monument, winkelruimtes
e.d.).
Het C.B.S. maakt gebruik van formulier A ingeval van verlening van een vergunning en C
ingeval van een weigering, als er geen goedgekeurd plan van aanleg bestaat. Indien deze
plannen wel bestaan, wordt formulier B gebruikt voor de toekenning en D ingeval van
weigering.
Bewaring en vernietiging
Registers der aanvragen en toekenningen : bewaren.
Bouwvergunningsdossiers : bewaren. Eventueel kunnen uit de dossiers verwijderd worden
- de vergunningsaanvraag : na 30 jaar,
- inschrijvingsattest architect : idem,
- proces-verbaal van het openbaar onderzoek : idem.
De overige documenten (tekeningen, foto's, vergunningsformulier A en B,
weigeringsformulier C en D) moeten bewaard blijven.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
8.3.7. Verkavelingsvergunningen
Evenals voor bouwvergunningen is het C.B.S. volgens de gemeentewet belast met de afgifte
van verkavelingsvergunningen. Er is een schriftelijke en uitdrukkelijke vergunning vereist
voor het te koop zetten of vrijwillig verhuren van een kavel die bestemd is voor woningbouw
(titel III van de wet 29.03. 1962).
Een volledig verkavelingsdossier bevat volgende stukken (M.B. 27.10. 1967) :
- een vergunningsaanvraag,
- een document waaruit blijkt dat de aanvrager eigenaar is of door de eigenaar
gemachtigd is,
- een situatieplan,
- een kaart met de voorstelling van de bestaande toestand,
- plannen en documenten met gegevens over de omliggende gebieden en
infrastructuur,
- een ontwerp van de verkaveling,
- plannen en documenten die betrekking hebben op de bebouwing zelf
(dichtheid, bouwhoogte, bouwdiepte ...).
Bepaalde aanvragen (meestal voor grotere gebiedsdelen) vereisen een openbaar onderzoek.
Het C.B.S. maakt gebruik van formulier J ingeval van verlening van de vergunning, formulier
L ingeval van wijziging van de vergunning en formulier N ingeval van weigering van de
vergunning, formulier P ingeval van weigering van wijziging. Dit alles wanneer een
goedgekeurd plan van aanleg bestaat. In het ander geval worden respectievelijk formulieren K
en M gebruikt voor de verlening van een vergunning en de toestemming tot wijziging, en de
formulieren O en Q voor weigeringen.
De gemeenten worden ook bij wet verplicht een inventaris bij te houden van alle percelen op
hun grondgebied waarvoor een niet-vervallen verkavelingsvergunning bestaat en waarop nog
niet gebouwd is, evenals van alle onbebouwde percelen gelegen in een woongebied zoals
bepaald door het vigerend gewestplan of gemeentelijk plan van aanleg (art. 63 par. 2 wet
29.03.62).
Bewaring en vernietiging
Registers der aanvragen en toekenningen : bewaren.
Dossiers der verkavelingsvergunningen (zoals boven beschreven) : volledig bewaren.
Formulieren J en K, L en M, O en P : bewaren.
Inventarissen die eventueel opgemaakt zijn : bewaren.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
8.3.8. Overtredingen
In de wet op de ruimtelijke ordening is een straf voorzien voor diegenen die werken uitvoeren
of handelingen verrichten die in strijd zijn met de voorschriften van de plannen van aanleg,
van de vastgestelde verordeningen of van een verkavelingsvergunning. Technische
ambtenaren van de gemeente zijn bevoegd tot het opsporen en het vaststellen van die
overtredingen (M.B. 31.01.1975).
Bewaring en vernietiging
Registers der overtredingen : bewaren.
Proces-verbaal van de overtreding : indien geen register bestaat bewaren; indien wel, na 10
jaar vernietigen.
8.3.9. Bouwtaks4
Er bestaat een onderscheid tussen de bouwbelasting en de bouwtaks. De bouwbelasting is een
jaarlijkse heffing op onbebouwde percelen verkavelde grond. De bouwtaks is een éénmalige
heffing die geheven wordt bij het uitvoeren van een bouwaanvraag.
Bewaring en vernietiging
Registers der bouwtaks : bewaren.
Formulier (wordt meestal bij het bouwvergunningsdossier gevoegd) : indien registratie ge-
beurde, vernietigen na 30 jaar.
8.3.10. Onteigeningen
De regering kan, op verzoek van de gemeenteraad, machtiging verlenen tot onteigening van al
de gronden bestemd voor openbare nutsdoeleinden, wanneer het gaat om een geheel van
werken, ter sanering of verbetering van een oude woonwijk of bouw van een nieuwe wijk
(K.B. 15.11.1867).
Een onteigening kan alleen geschieden bij K.B. dat moet worden aangevraagd en dat alleen
kan genomen worden na onderzoek (wet 27.05.1870). Met de wet van 29.03.1962 ontstonden
4 Voor de registers der bouwbelasting zie G. MARÉCHAL, Bewaring en vernietiging, deel I, p. 81-84 en 107.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
de onteigeningen als gevolg van het opmaken van een streek-, gewest- of gemeentelijk plan
(art. 25).
Als onteigenende instantie moet de gemeente in het bezit zijn van een onteigeningsplan (met
de omtrek van de te onteigenen percelen, kadastrale vermelding van de sectie, de nummers,
grootte en de aard van de percelen, naam van de eigenaar) (art. 27). Voor het uitvoeren van
verwervingen, instellen van vervolgingen en het leiden van procedures tot onteigening moet
beroep worden gedaan op de aankoopcomités van onroerende goederen, ingesteld bij het
ministerie van Financiën.
De dossiers van onteigeningen, zoals deze zich op de gemeenteljke diensten bevinden,
bevatten :
1° gemeenteraadsbeslissing tot onteigening,
2° de aangetekende brieven met een bod in der minne,
3° brief met het laatste bod van het aankoopcomité,
4° het plan.
Bewaring en vernietiging
Registers der onteigeningen : bewaren.
Vonnissen (geregistreerd bij Registratie en Domeinen) : bewaren.
Onteigeningsdossiers : bewaren.
8.3.11. Rooilijnplannen
De gemeentewet belast het C.B.S. met de vaststelling van rooilijnen van de grote en de kleine
wegen, met inachtname van de plans, aangenomen door de hogere overheid. De wet op de
ruimtelijke ordening ontheft de gemeenten van alle wettelijke formaliteiten inzake
rooilijnplannen indien een B.P.A. is goedgekeurd (art. 16).
Bewaring en vernietiging
Rooilijnplannen : bewaren.
Uitvoeringsplannen : bewaren.
Lijst of inventaris der verwervingen : bewaren.
Verwervingsakten en overeenkomsten : bewaren.
Dossiers i.v.m. verwervingsoperaties (meestal per straat) : bewaren mits schoning.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
8.4. STADSVERNIEUWING
8.4.1. Herwaarderingsgebieden
Een herwaarderingsgebied is een gebied dat prioritair in aanmerking komt voor een stads- of
dorpsherwaarderingsoperatie en dat afgebakend wordt op basis van ruimtelijke en
maatschappelijke kenmerken, uitgedrukt in een rapport dat een beleidsvisie voor het te
herwaarderen gebied formuleert; de werken, voorzieningen en handelingen hebben als doel de
woon-en leeffunctie te behouden, te bevorderen en/of te herstellen, rekening houdend met de
eigen ruimtelijke, maatschappelijke, esthetische en socio-economische kenmerken (Besluit
Vlaamse Executieve 02.06.1982).
Om de herwaarderingsoperaties binnen een bepaald planningsproces te begeleiden, wordt een
stuurgroep opgericht. De gemeente bakent een herwaarderingsgebied af, stelt een stuurgroep
samen en omschrijft de beoogde operatie. Het verzoek om erkenning van het
herwaarderingsgebied bevat het advies van de stuurgroep en de verschillende
gemeenteraadsbeslissingen i.v.m. eventuele herziening van de plannen van aanleg en de
inspraak van de bevolking.
Om een herwaarderingsgebied in te richten kunnen handelingen als verwerving, renovatie,
sloping, oprichting invulsbouw en vervangingsbouw, voorzieningen ter verbetering van de
kwaliteit van de woonomgeving en het stimuleren van de woonfunctie noodzakelijk zijn.
Aan de gemeenten kan de Vlaamse Executieve een toelage verlenen van 60 % voor de
verwerving van onroerende goederen, de uitvoering van werken, voorzieningen, handelingen
en studiekosten. Eerst wordt een aanvraag tot principiële belofte van toelage opgesteld, als
deze is goedgekeurd volgt een aanvraag tot vaste belofte.
Bewaring en vernietiging
Dossiers der aanvragen ter erkenning met hun motiveringsnota's en de beslissing wel/niet
erkenning : bewaren.
Aanvragen tot principiële belofte van toelage : bewaren. Ze bevatten :
- kopie van de beslissing van de Vlaamse Executieve,
- situering en verantwoording van de beoogde werken, voorzieningen en
handelingen,
- raming der kosten,
- dossier van uit te voeren werken,
- verslag van de stuurgroep,
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
- afschrift van de notulen van de beslissing van de gemeenteraad.
Aanvragen tot principiële belofte : bewaren.
Aanvraag tot vaste belofte van toelage : bewaren. Ze bevatten :
- kopie van de principiële belofte,
- verslag van de voortgezette inspraak met de stuurgroep,
- stand der verwervingen,
- aanbestedingsdossier.
Aanvragen tot vaste belofte : bewaren.
Register der huurwoningen in het gebied : bewaren.
Huurcontracten : vernietigen na verval en registratie.
8.4.2. Diversen
Van de gemeentelijke initiatieven vindt men over het algemeen wel een recapitulatie in de
jaarverslagen. Meestal zijn de hierin opgenomen gegevens te summier en is het wel
verantwoord, gezien het eenmalig karakter van de materie, het dossier integraal te bewaren.
De hierna beschreven initiatieven dienen slechts als voorbeeld waarnaar men zich kan richten.
Saneringspremie
Indien de registratie volledig gebeurt in een register, kunnen de dossiers na verloop van 10
jaar administratieve bewaartijd, vernietigd worden. De registers blijven bewaard.
Verkeersplanologische en soortgelijke studies
Dossier met onderzoeken en enquêtes, verslagen van de begeleidende werkgroepen,
verwerking van de gegevens en het uiteindelijk resultaat : bewaren.
Stedebouwkundige wedstrijden
Plannen, verslagen en beoordelingen : integraal bewaren.
Tentoonstellingen i.v.m. stadsvernieuwing
Dossiers i.v.m. vorming en de praktische uitvoering ervan kunnen geschoond worden na 10
jaar.
8.5. MONUMENTENZORG
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
8.5.1. Beschermingsprocedure
Volgens de wet van 7 augustus 1931 kunnen op voorschrift van de Koninklijke Commissie
voor Monumentenzorg of het C.B.S., monumenten en gebouwen, waarvan het behoud in
historisch, artistiek of wetenschappelijk opzicht van nationaal belang is, in hun geheel of
gedeeltelijk gerangschikt worden bij K.B. en zodanig onder bescherming van de staat gesteld
worden. Bij decreet van 3 maart 1976 wordt bepaald dat per gemeente één of meer
voorontwerpen van lijsten van de voor bescherming vatbare monumenten en stads- en
dorpsgezichten aangelegd worden. Zij worden
1° ter advies voorgelegd bij de provinciale commissie en aan de Administratie Ruimtelijke
Ordening en Leefmilieu (A.R.O.L.),
2° voor openbaar onderzoek gepubliceerd,
3° bij ter post aangetekende brief betekend aan eigenaars en vruchtgebruikers,
4° bij het betrokken gemeentebestuur neergelegd ter advies en ter aanplakking.
Bij het verstrijken van de vastgestelde termijn wordt het proces-verbaal afgesloten en samen
met het advies van het C.B.S. overgemaakt aan de A.R.O.L., Bestuur Monumenten en
Landschapszorg. Wanneer ook de Koninklijke Commissie voor Monumentenzorg een gunstig
advies heeft gegeven, komt het definitief beschermingsbesluit tot stand.
Bewaring en vernietiging
Lijst (register) der beschermde gebouwen en landschappen, zowel in openbaar als privébezit :
bewaren.
Proces-verbaal van het openbaar onderzoek : bewaren.
Motiveringsnota's : bewaren.
8.5.2. Restauratie
De gemeente draagt ook bij in de kosten van de uit te voeren werken die nodig zijn om een
gerangschikt monument of gebouw te onderhouden, te verstevigen of te herstellen. Bij een
aanvraag tot subsidiëring wordt een voorontwerp gevoegd dat bestaat uit :
- een historische nota,
- fotografische en iconografische documentatie,
- opmetingsplannen van de bestaande toestand,
- diagnosenota,
- bouwprogramma,
- verantwoordingsnota's betreffende restauratieopties,
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
G. GADEYNE, G. DEGUELDRE EN H. DE NIJN
- voorlopige beschrijving van de werken,
- voorlopige raming en meetstaat.
Het voorontwerp wordt aan A.R.O.L. overgemaakt die een principile belofte van toelage
verleent.
In een tweede fase wordt het ontwerp doorgestuurd naar de Algemeen Technische dienst
(A.T.D.) en bevat dan een afschrift van de principiële belofte van toelage, de administratieve
en technische bepalingen, de bestekken en uitvoeringsplans en de definitieve raming en
meetstaat. Bij een goedkeuring zet de vaste belofte van toelage het licht op groen voor de
aanbesteding.
Sinds 27 maart 1985 (M.B.) bestaat er een spoedprocedure bij een aanvraag tot bescherming
en restauratie. Een afschrift van het proces-verbaal (opgemaakt door de A.T.D. in verband
met de offertes), het bestek en de plannen worden naar de gemeente gestuurd.
Bewaring en vernietiging
Verslagen van een plaatselijke commissie voor monumentenzorg of een ander adviserend
orgaan : bewaren.
Het hele restauratiedossier wordt integraal bewaard.
Bescheiden i.v.m. de financiële afhandeling : vernietigen na 10 jaar voorzover het geen
verantwoordingsstukken bij de rekeningen zijn5.
5 Zie hoofdstuk Algemene categorieën.
DEEL 2
- SELECTIELIJST
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
TOELICHTING BIJ HET GEBRUIK1
TOEPASSING
In de hoofdstukken 8-12 worden alle bescheiden die tot nu besproken werden, opgesomd met
de vermelding van hun uiteindelijke bestemming : bewaren of vernietigen. Wie meer wil
weten over de inhoud van de bescheiden, hun onderlinge samenhang, wetgeving en
verantwoording van de genomen beslissing, raadplege de hoofdstukken 2 tot en met 6.
Onderhavige bewarings- en vernietigingslijsten zijn - zoals deze in deel I2 - opgesteld in
uitvoering van de archiefwet. Artikel 5 van deze wet van 24 juni 1955 (B.S. 12.08.1955)
maakt immers het vernietigen van o.m. gemeentebescheiden slechts mogelijk mits
toestemming van de algemene rijksarchivaris of diens gemachtigden. De lijsten hebben
uitsluitend betrekking op gemeentebescheiden en mogen niet toegepast worden op bescheiden
van een hoger niveau zoals arrondissement, provincie of ministerie. Voor reeksen die op
meerdere niveaus voorkomen, is immers geopteerd ze op het ene en niet op het andere niveau
te bewaren en vice versa. Wel kunnen de voorschriften voor bescheiden inzake financiën,
(openbare) werken en personeel ook toegepast worden op de gelijkaardige bescheiden van het
O.C.M.W.
Wat betekenen de termen bewaren, vernietigen, schonen in de volgende lijsten ?
De term bewaren betekent bestendig, permanent bewaren; ook na het verval van hun
administratief belang blijven deze bescheiden dus behouden.
De bewaringsvoorschriften gelden ongeacht de drager waarop de informatie voorkomt. Het is
immers de informatie die beoordeeld wordt. Of die informatie nu op de klassieke drager,
papier, of op niet-conventionele drager zoals magnetische band, schijf, microfilm, microfiche,
etc. voorkomt, speelt geen rol. Bij informatie op niet-conventionele drager zal men er zorg
voor dragen dat die leesbaar blijft. De bewaring van aangepaste leesapparatuur is dus
noodzakelijk.
Bescheiden van na 1945 die als voor vernietiging in aanmerking komend zijn aangeduid,
kunnen onder de verantwoordelijkheid van de gemeentearchivaris - bij ontstentenis onder de
verantwoordelijkheid van het C.B.S. - vernietigd worden. DE TOELATING TE
1 Gepubliceerd in: MARÉCHAL, Griet. Bewaring en vernietiging van gemeentearchieven Richtlijn en advies.
Deel 2. Brussel, 1990, p. 92-94. 2 G. MARÉCHAL, Bewaring en vernietiging van gemeentearchieven. Richtlijn en advies. Deel I, Miscellanea
Archivistica, XLI, Brussel ARA, 1986.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
VERNIETIGEN GELDT ENKEL VOOR BESCHEIDEN VAN NA 1945. De toelating
van de algemene rijksarchivaris of zijn gemachtigden blijft noodzakelijk voor het vernietigen
van bescheiden ouder dan 1946.
Het advies te vernietigen houdt geen verplichting tot vernietigen in. Het spreekt evenwel
vanzelf dat bij de huidige aangroei, de vernietiging van de daarvoor in aanmerking komende
bescheiden een noodzakelijke voorwaarde is om niet alleen de bewaring van het waardevolle
mogelijk te maken, maar ook het overzicht ervan te behouden en de toegankelijkheid te
verzekeren. Door regelmatig te vernietigen voorkomt men o.m. plaatsgebrek en onnodige
investeringen3. Het is even vanzelfsprekend dat vernietigen slechts na verval van het
administratief belang gebeurt.
Voor de (administratieve) bewaartermijnen van de voor vernietiging in aanmerking komende
bescheiden, die in dit deel behandeld worden, bestaan zo goed als geen wettelijke
voorschriften noch reglementeringen. De administratieve bewaartermijnen die opgegeven
worden, zijn deze die ofwel in de praktijk van meerdere gemeenten hebben uitgewezen
voldoende te zijn, ofwel logisch zijn, d.w.z. na verval van het administratief belang. Stukken
ingekomen of opgemaakt ter voorbereiding van verslagen verliezen b.v. hun administratief
belang na de goedkeuring van deze verslagen. Dossiers inzake gebouwen behouden hun
administratief belang zolang de gebouwen bestaan (voor dit laatste zie de hoofdstukken 5 en
11 betreffende Openbare Werken).
Indien enkel vernietigen staat aangegeven, betekent dit dat de algemene rijksarchivaris van
oordeel is dat de bescheiden op termijn voor vernietiging in aanmerking komen. Het is aan de
gemeente om die termijn te bepalen.
Voor de vernietiging van bescheiden die niet in de lijsten voorkomen is ook de toelating van
de algemene rijksarchivaris noodzakelijk.
Schonen is een activiteit die op elk dossier moet uitgevoerd worden, en ten laatste op het
ogenblik dat het dossier overgebracht wordt naar het statisch archief. Schonen is al het
overbodige materiaal, alle bescheiden met slechts tijdelijk of zonder belang, verwijderen. Zo
kunnen alle overbodige kopies, dubbels of meervoudige exemplaren van circulaires,
bestekken, kladontwerpen, blanco formulieren verwijderd worden. Daar schonen een
vanzelfsprekende activiteit is, wordt dit in de lijsten niet telkens herhaald. Wanneer dit toch
expliciet gebeurt, is dit omdat stukken van beperkte waarde moeten verwijderd worden.
3 G. MARÉCHAL, Gemeentearchief : om beter te bewaren verantwoord vernietigen een noodzaak, in :
Gemeentekrediet van België, nr. 166, okt. 1988, p. 37-49.
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
8. OPENBARE WERKEN EN RUIMTELIJKE ORDENING1
8.1. SPECIFIEKE RICHTLIJNEN
Een algemeen toepasselijke administratieve bewaartermijn is hier niet a priori vast te stellen.
Bepaalde werken en gebouwen blijven lange tijd bestaan of hebben langdurige gevolgen. De
vermelding "vernietigen" betekent in elk geval "na verval administratief belang" vernietigen.
Daar de verantwoordelijkheid van de aannemer bij werken in de regel 10 jaar na de
definitieve oplevering bedraagt, is dit de minimale administratieve bewaartermijn.
In het algemeen kan gesteld worden dat de dossiers van nieuwe constructies permanent
moeten bewaard worden, aanpassingswerken en onderhoudswerken daarentegen kunnen
vernietigd worden (zie ook hoofdstuk 8.1.2. en 8.2.2.). Wanneer over bepaalde werken en
levering (van goederen van duurzame aard) slechts weinig stukken bewaard zijn, is het
aangewezen alles te bewaren.
Behalve naar hoofdstuk Algemene categorieën, is het aangewezen hier expliciet te verwijzen
naar de regel dat akten en bescheiden nodig voor de kennis van rechten en plichten moeten
bewaard blijven. In deze context geldt dit b.v. voor vonnissen en K.B. van onteigeningen,
akten m.b.t. stichting, wijziging, overname en opheffing van (water)wegen; vaststelling van
het regime der (water)wegen, vaststelling van rooilijn, afpalingsakten, eigendomsakten,
contracten en overeenkomsten (ook m.b.t. private wegen), akten m.b.t. dienstbaarheden,
gebruiksrechten, besluiten tot rangschikking als beschermd monument of landschap,
contracten van wegconcessies, uitspraken of overeenkomsten m.b.t. betwistingen en klachten,
enz. Een uitzondering hierop zijn de uittreksels uit kadastrale leggers en stukken m.b.t.
wegvergunningen van korte duur. Ze mogen vernietigd worden.
Organisatie en beheer van de technische dienst(en) en werkplaatsen
- Stukken m.b.t. de organisatie, reglementen : bewaren.
- Stukken m.b.t. het dagelijks beheer van de werkplaatsen en materialen
(magazijnboek, fiches van doorlopende inventaris, inventaris bij verandering
van verantwoordelijke...) : vernietigen2.
1 Gepubliceerd in: MARÉCHAL, Griet. Bewaring en vernietiging van gemeentearchieven Richtlijn en advies,
Brussel, 1990, p. 114-121. 2 Zie G. MARÉCHAL, Bewaring en vernietiging, deel I, p. 91.
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
8.2. WEGEN, WATERLOPEN, GEBOUWEN, ENZ. EN LEVERINGEN
8.2.1. Dossiers van de werken
Planning en openbaar onderzoek
- Plannen (ook uitvoeringsplannen) : 1 exemplaar, bij voorkeur het officieel
goedgekeurde, bewaren (samen met de overige te bewaren bescheiden
betreffende de zaak).
N.B. Uittreksels uit kadastrale plannen ook bewaren. Kadastrale plannen die de
toestand op een bepaald ogenblik weergeven, zijn immers moeilijk te vinden.
- Maquettes, foto's : bewaren.
- Proces-verbaal, verslagen en adviezen van bevoegde diensten en beslissing van
het C.B.S. inzake het openbaar onderzoek (de commodo et incommodo) :
bewaren.
- Voorbereidende studies m.b.t. het opmaken van het bijzonder bestek :
vernietigen.
- Verzoekschriften : vernietigen.
- Dossier van de voorontwerpen en definitieve ontwerpen (ook als ze niet
uitgevoerd werden) : bewaren, behalve de boekhoudkundige stukken.
Aanneming
- Aanneming van de werken met gunning, contracten of verbintenissen van
aanneming : bewaren.
- Algemene aannemingsvoorwaarden (meestal wordt er slechts naar verwezen) :
bewaren.
- (Bijzonder) bestek (ook lastenboek genoemd), met de administratieve en
technische voorwaarden, de opmetingsstaten en de definitieve plannen :
bewaren.
Aanbesteding of offerteaanvraag
- Aankondiging en oproep tot de inschrijvers, bewijzen van publiciteit en
aanbesteding : vernietigen.
- Inschrijving op aanbesteding of offerte waarop ingegaan werd : bewaren.
- Inschrijvingen of offertes waarop niet ingegaan werd : vernietigen.
- Proces-verbaal van opening der inschrijving en aanwijzing van de aannemer
(hetzelfde bij eventuele heraanbesteding) : bewaren.
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
- Overzichten van de minimumdaglonen bij de uitvoering van openbare werken
(meestal drukwerk)
• van vóór 1945 : bewaren,
• van na 1945 : vernietigen.
Uitvoering van het werk
- Uitvoeringsplannen (zie planning) : bewaren.
- Vergunningen : zie hoger m.b.t. akten nodig voor de kennis van rechten en
plichten.
- Belangrijke verslagen van architecten : bewaren.
- Bevel tot aanvang : bewaren.
- Levering van materialen voor de werken : vernietigen.
- Ontleding van het gebruikte materiaal : vernietigen, behalve m.b.t. restauraties.
- Toezicht en verslagen van de toezichter, dagboek en notulen van de
werfvergaderingen : vernietigen, behalve m.b.t. werken met historische waarde
(restauratiedossiers volledig bewaren !).
- Herstelling van aangerichte schade : vernietigen (zelfde voorbehoud als
hierboven).
- Dossier "voorlopige oplevering en gedeeltelijke afrekeningen"
• p.v. van voorlopige oplevering en de essentiële stukken zoals
toelatingen, plannen, verslagen enz. over belangrijke bijwerken en
wijzigingen : bewaren,
• overige, o.m. gedeeltelijke afrekeningen : vernietigen.
- Definitieve afrekening
• p.v. van definitieve oplevering : bewaren,
• eindafrekening : bewaren.
8.2.2. Wegen (inclusief bruggen, kaaien, enz.)
- Atlas der buurtwegen : bewaren.
- Algemene tabel van de buurtwegen (gewoonlijk ingebonden bij de Atlas der
Buurtwegen) : bewaren.
- Staat van de restituties en de innemingen (gewoonlijk ingebonden bij de Atlas
der Buurtwegen) : bewaren.
- Tabel van de eigenaars der percelen grenzend aan de buurtwegen (gewoonlijk
ingebonden bij de Atlas der Buurtwegen) : bewaren.
- Gelijkaardige tabellen behorend bij plannen : bewaren.
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
- Aanvullingen bij de Atlas der Buurtwegen : bewaren.
- Periodieke wegenschouwingen : bewaren.
- Dossiers aanleg en ingrijpende wijzigingen wegeniswerken : bewaren, mits
schifting (voor de samenstelling van het dossier en voor de te vernietigen
bescheiden zie 8.1. en 8.2.1.; voor de rooilijnplannen, de
verkavelingsvergunningen en de onteigeningen, zie hierna).
- Dossiers onderhoud : vernietigen.
- Dossiers uitrusting van korte duur : vernietigen.
- Dossiers van werken van openbaar nut door de gemeente of concessiehouders
uitgevoerd op haar wegen (openbare verlichting, water-, gas,
electriciteitsvoorziening, enz.) : bewaren, mits schifting (voor de samenstelling
van het dossier en voor de te vernietigen bescheiden zie 8.1. en 8.2.1.).
- Gemeentelijke beschermingsmaatregelen als sneeuwopruiming, maatregelen
tegen ijzel, opruiming van bladeren en afval, besproeiing tegen het stof,
dooibarelen... : vernietigen, behalve de coördinatieplannen.
8.2.3. Onbevaarbare waterlopen
- Atlas van de onbevaarbare waterlopen : bewaren.
- Beschrijvende tabel der waterlopen (gewoonlijk ingebonden bij de Atlas) :
bewaren.
- Processen-verbaal van voorlopig gedoogde en niet-gedoogde werken,
aanplantingen en veranderingen (gewoonlijk ingebonden bij de Atlas) :
bewaren.
- Aanvullingen bij de Atlas : bewaren.
- Periodieke beekschouwingen : bewaren.
- Dossiers m.b.t. buitengewone werken van verbetering of wijziging : naar
analogie met 8.2.1. behandelen.
- Dossiers en stukken m.b.t. de gewone ruimings-, herstellings- of
onderhoudswerken : vernietigen.
- Voor de onteigeningen en de rooilijnplannen zie hierna.
8.2.4. Gebouwen
De bewarings- en vernietigingsregels zijn dezelfde als geformuleerd onder 8.1. en 8.2.1.; zie
ook hoofdstuk Algemene categorieën.
- Aankoopdossiers : bewaren.
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
N.B. Uittreksels uit de kadastrale legger en briefwisseling die geen elementen
bevat nodig om de te bewaren bescheiden te begrijpen, mogen vernietigd
worden.
- Nieuwbouwdossiers : naar analogie met 8.2.1. behandelen.
- Restauratiedossiers : integraal bewaren, ook wanneer later bij een nieuwe
restauratie een nieuw dossier wordt samengesteld.
- Dossiers inzake grote herstellingswerken : naar analogie met de aankoop- en
nieuwbouwdossiers behandelen.
- Dossiers onderhoudswerken : vernietigen.
8.2.5. Leveringen van roerende goederen
- Stukken m.b.t. levering van roerende goederen van duurzame aard : bewaren,
mits schifting (zie 8.1., 8.2.1. en hoofdstuk Algemene categorieën).
- Stukken m.b.t. levering van goederen van niet duurzame aard : vernietigen.
- Stukken m.b.t. niet geleverde goederen : vernietigen.
N. B. Voor levering van materialen voor werken zie 8.2.1.
8.3. RUIMTELIJKE ORDENING
Alle stukken van vóór 1963 (rooilijnen voor de grote en kleine wegen en bouw- en
verkavelingsvergunningen) dienen integraal bewaard te worden.
- Streekplannen : bewaren.
- Gewestplannen : bewaren.
Gemeentelijke plannen
- Algemeen plan van aanleg : bewaren.
- Bijzonder plan van aanleg : bewaren.
- Proces-verbaal van het openbaar onderzoek : na de administratieve bewaartijd
(30 jaar) bewaren.
- Verslagen van de adviescommissie : bewaren.
Attesten
- Afdrukken en uittreksels : vernietigen.
- Stedebouwkundige attesten, formulieren I A, I B, II A, II B : vernietigen na 1
jaar.
- Registers der aanvragen en afgiften : vernietigen.
Bouwvergunningen
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
- Registers der aanvragen en toekenningen : bewaren.
- Bouwvergunningsdossiers : bewaren. Eventueel kunnen na 30 jaar uit de
dossiers verwijderd worden :
• de vergunningsaanvraag,
• het inschrijvingsattest van architect en
• het proces-verbaal van het openbaar onderzoek.
De overige stukken (tekeningen, foto's, vergunningsformulier A en B, weigeringsformulier C
en D) moeten bewaard blijven.
Verkavelingsvergunningen
- Registers der aanvragen en toekenningen : bewaren.
- Dossiers der verkavelingsvergunningen (zoals in 8.3.7. beschreven) : volledig
bewaren.
- Formulieren J en K, L en M, O en P : bewaren.
- Inventarissen van percelen (cfr. hoger) : bewaren.
Overtredingen
- Registers der overtredingen : bewaren.
- Processen-verbaal van de overtreding
• er bestaat een register : vernietigen
• er bestaat geen register : 10 jaar bewaren.
Bouwtaks3
- Registers der bouwtaks : bewaren.
- Formulier (wordt meestal bij het bouwvergunningsdossier gevoegd) : indien
geregistreerd, 30 jaar bewaren.
Onteigeningen
- Registers der onteigeningen : bewaren.
- Vonnissen (geregistreerd bij Registratie en Domeinen) : bewaren.
- Dossiers der onteigeningen : bewaren, met dien verstande dat de briefwisseling
i.v.m. het bod na 10 jaar mag behandeld worden zoals aangegeven in
hoofdstuk Algemene categorieën
Rooilijnplannen
3 Voor de registers der bouwbelasting zie G. MARÉCHAL, Bewaring en vernietiging, deel I, p. 81-84 en 107.
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
- Rooilijnplannen : bewaren.
- Uitvoeringsplannen : bewaren.
- Lijst of inventaris der verwervingen : bewaren.
- Verwervingsakten en overeenkomsten : bewaren.
- Dossiers i.v.m. verwervingsoperaties (meestal per straat) : bewaren, met dien
verstande dat de briefwisseling na 10 jaar mag behandeld worden zoals
aangegeven in hoofdstuk Algemene categorieën
8.4. STADSVERNIEUWING
Herwaarderingsgebieden
- Dossiers der aanvragen tot erkenning met de motiveringsnota's en de beslissing
wel/niet erkenning : bewaren.
- Dossiers der aanvragen tot principiële belofte van toelage : bewaren.
(Voor de samenstelling van deze dossiers zie 8.4.1.).
- Dossiers der aanvragen tot vaste belofte van toelage : bewaren.
(Voor de samenstelling van deze dossiers zie 8.4.1.).
- Register der huurwoningen in het gebied : bewaren.
- Huurcontracten : vernietigen na verval en registratie.
Saneringspremie
- Dossiers : indien geregistreerd in een register, na 10 jaar vernietigen; indien
niet bewaren.
- Registers : bewaren.
Verkeersplanologische en soortgelijke studies
- Dossier met onderzoeken en enquêtes, verslagen van de begeleidende
werkgroepen, verwerking van de gegevens en het uiteindelijk resultaat :
bewaren.
Stedebouwkundige wedstrijden
- Plannen, verslagen en beoordelingen : integraal bewaren.
Tentoonstellingen i.v.m. stadvernieuwing
- Dossiers i.v.m. vorming en de praktische uitvoering : na grondig schonen
bewaren.
8.5. MONUMENTENZORG
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE> LIJST
Beschermingsprocedure
- Lijst (register) der beschermde gebouwen en landschappen, zowel in openbaar
als privebezit : bewaren.
- Proces-verbaal van het openbaar onderzoek : bewaren.
- Motiveringsnota's : bewaren.
Restauratie
- Verslagen van een plaatselijke commissie voor monumentenzorg of een ander
adviserend orgaan : bewaren.
- Restauratiedossiers : integraal bewaren.
- Bescheiden i.v.m. de financiële afhandeling : vernietigen na 10 jaar voorzover
het geen verantwoordingsstukken bij de rekeningen zijn4.
4 Zie hoofdstuk Algemene categorieën.
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
TOEZICHT > GEMEENTE ARCHIEVEN > SELECTIE
Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën 1990
Griet MARÉCHAL
AFKORTINGEN1
A.R.A.B. : Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming
A.R.O.L. : Administratie Ruimtelijke Ordening en Leefmilieu
A.T.D. : algemeen technische diensten
B.D. : Bestendige Deputatie
B.P.A. : bijzonder plan van aanleg
B.S. : Belgisch Staatsblad
B.V.L.O.V. : Bestuur van Volksontwikkeling en Openbare Lektuurvoorziening
C.B.S. : College van burgemeester en schepenen
G.W. : Gemeentewet
i.v.m. : in verband met
K.B. : Koninklijk besluit
M.B. : Ministerieel besluit
m.b.t. : met betrekking tot
min. rond. : ministerieel rondschrijven
M.S.T. : Medisch Schooltoezicht
N.G.W. : Nieuwe Gemeentewet
N.I.S. : Nationaal Instituut voor de Statistiek
O.C.M.W. : Openbaar Centrum voor maatschappelijk Welzijn
O.G.W. : Oude Gemeentewet
O.V.A.M. : Openbare Vlaamse Afvalmaatschappij
P.G.C. : Plaatselijke Geneeskundige Commissie
P.L.B. : Passieve Luchtbescherming
P.V. : proces-verbaal
R.B. : Regentsbesluit
T.B.W. : Territoriale Burgerlijke Wacht
V.G.V. : Veiligheid, Gezondheid en Verfraaiing der Werkplaatsen
1 Gepubliceerd in: MARÉCHAL, Griet. Bewaring en vernietiging van gemeentearchieven Richtlijn en advies,
Brussel, 1990, p. 127.