Gazali T ercümeleri:

Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası İçin Bir Bibliyografya Denemesi

Yu su f T uran GÜNA YDlN

Türk Tarih Kurumu (Ankara)

Özet

GazaJl'nin (1058-1111) eski ve yeni harflerle Türkçeye

tercüme edilmiş eserlerinin bibliyografik künyelerini ih­tiva eden bu çalışma, "Osmanlı Devri" ve "1928 Sonrası"

şeklinde iki ana kısımdan oluşmaktadır. Tespitierimize göre GazaJl'nin ünlü eserleri lhyau ulflmi'd-din ve Kim­

ya-yı Saadet tercümeleri Osmanlı devrinde büti4ıüyle hiç basılmamışken, Telıafütü'l-felasife'nin ilk tercümesi

de Cumhuriyet döneminde gerçekleştirilmiştir. Eyyühe'l­

ueled'in "te;cümesi" olarak Osmanlı devrinde defalarca

basılan eser ise Süleyman b. Cera"a ait bir ilmihal kita­bıdır ve bu eser Cumhuriyet devrinde de sadeleştirilerek

defalarca bastlmıştır. 1928 sonrasında GazaJl' den ilk me­tin tercümesinin hangisi olduğu, Gazali'ye ait eserlerden

hangisinin ilk kez hangi tarihte basıldığı ve GazaJl mü ter­cimlerinin kimler olduğıı bibliyografyada ortaya konul­

muş ve ulaşılabilen matbu tercümelerin künyeleri kitap adiarına göre tasnif edilerek sıralanmıştır.

Anahtar Keliıneler: GazaJl, Tercüme, Bibliyografya, Os­

marilı devri, 1928 sonrası.

63 Oi'van DiSiPLiNLERARASI

ÇALIŞMALAR DERGiSi cill 16 sayı 30 {2011/1), 63-90

Yusuf Turan GÜNAYDIN

64 oıvan

201111

İSlAM DÜŞÜNCE TARİHİNİN en etkili isimle­rinden biri ol~ ve "Hüccetü'l-lslam" olarak tanınan Gazali'nin (1058-1111) pek çok eseri, Osmanlı devrinden Cuınhuriyet'e uza­nan süreçte Türkçeye -kimi zaman birkaç defa- tercüme edilmiş­tir. Hilmi Ziya Ülken'in tespitlerine göre bu, özellikle XV. yüzyıldan sonra hızlanan bir süreçtir.1 Gazali'nin en ünlü eserlerinden !hyô.u ultımi'd-dzn'in Osmanlı devrindeki tam tercümesi ilk kez Yusuf Sı­dldMardinl (1816-1903) tarafından gerçekleştirilmiştir (1879). Yaz­ma halinde tek nüshası bulunan bu tercüme, hasılına imkanma kavuşamarnıştır. Bu durumda Cumhuriyet devrine gelirıceye kadar !hyô.'nm yaygın olarak faydalanılan tam bir tercümesinin bulun­madığı söylenebilir. Tehô.fütü'l-felô.sife'nin eksiksiz tercümeleri de çok geç tarihlidir. Tehô.füfürı Gelenbevizade Ahmed Tevfik Efendi tarafından başlarup Süleyman Has bi (1827 -1911) tarafından bitirii­miş tam tercümesi İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde yazma olarak araştırmacıların ilgisini beklemektedir.2 Osmanlı devrin­de Kimya'nın eksiksiz bir tercümesinin bulunup bulunmadığı ise şimdilik ayrı bir ar~ştırmanın konusudur.3

Gazali'nin ürılü eserlerinden Eyyühe'l-veled'in "tercümesi" oldu­

ğu belirtilerek Osmanlı devrinde defalarca basılan ve devrin 'popü­ler' eserlerinden biri olan Süleyman b. Cera"a ait bir ilmihal kitabı­

na da ayrıca değinmek gerek.mekte'dir. 1800'lü yıllarda sekiz (veya daha fazla) baskı sayısına ulaşan bu eser, -her ne kadar hem baş­lığında ve kütüphane kayıtlarında, hem de Cumhuriyet devrinde çok sayıda basılan sadeleştirmelerinde hep Gaza.Ji'ye ait gösterili­yorsa da- müstakil bir risale olması dolayısıyla Gaza.Ji'ye ait bir eser sayılamaz. Risale, Eyyühe'l-veled'in bir şerhi kabul edilse bile onu bütünüyle Süleyman b. Cera"a atfetmek daha doğru olacaktır. Bu durumda sözkonusu eser, literatürdeki. pek çok başka örneği gibi, Gazali'nin Eyyühe'l-veled'i dikkate alınarak kaleme alınan nasihat­name türü bir kitaptır. Bu arada sözkonusu eserin çeşitli taşbaskı

ı H. Z. Ülken, "Gazali'nin Bazı Eserlerinin Türkçe Tercürneleri", Ankara Üni­versitesi llalıiyat Fakültesi Dergisi, c. lX (1961), s. 59. Gazali'nin bütün eser­lerini tespit etmeye yönelik önemli iki eser, Maurice Bouyges (Essai de Ch­ronologie des ıeuvres de al-Giıazali, Beyrut 1959) ve Abdurrahman Bedevi'ye (Müellefatü'l-Gazzdli, Kahire 1961) aittir.

2 Ülken, a.g.ro., s. 67-68.

3 Kimya'nın Kastamonu Kütüphanesi yazmalan arasında eksiksiz bir tercü­mesi bulunduğu kaydedilmekteyse de (bkz. Ülken, a.g.m., s. 61) metni bü­tünüyle incelemeden bu hususta kesin bir hükme varmak mümkün gözük­memektedir.

r 1 1

Gazali Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

neşirlerinde müellifin (veya şarthin) adı kimi zaman Süleyman b. Cera', kimi zaman Ceza, kimi zaman Cerağ biçiminde geçer ve bi-. yografisi haklanda herhangi bir bilgi bulwunamaktadır.

Ülken, Süleyman b. Cera"ın bizim görme irnkaru bulabildiğirniz ve burada künyelerini verdiğimiz üç Eyyühe'l-veled şerhi nüsha­sı dışında tarihsiz ilk baslasından, · 1291 (1876) tarihli ikinci, 1296 (1879) tarihli üçüncü, 1303 (1886) tarihli dördüncü ve 1309 (1891) tarihli altıncı baslasından söz eder.4 Aynı kitabın bizim bulabildi­ğimiz nüshalarından biri 1301, bir diğeri ise 1302 tarihlerini taşı­dığına göre, eser için Ülken'in verdiği basla sıralaması değişrnek durumundadır. Tabü burada zikrettikle~den başka nüshaları­nın basılmış olması da oldukça yüksek bir ihtirnaldir. 5 Gaziili tara­fından Farsça olarak yazılmış ve meçhul bir mütercim tarafından Arapçaya tercüme edilmiş olan Eyyühe'l-veled,6 ilgi çekiciliğini as­marılı devrinden beri korurnaktadır. Hatta Mehmed Aı:nild adlı bir Melfunl süfisi tarafından bu metne bir nazire dahi yazılmıştır7 ve Eyyühe'l-veled'e yönelik ilgi, son yıllarda yapılan yeni tercümele­riyle de artarak devam etmektedir.

Aşağıdaki bibliyografyayı "asmarılı Devri" ve "1928 Soruası" ol­

mak ÜZere iki ana kısma ayırmakla birlikte tercümelerin çokluğu se­bebiyle Cumhuriyet devrinin, asınarılı devrine layasla daha yoğun bir görüntü arz ettiğini vurgulamalıyız. Bu devirde Gaziili'nin en ta­nınmış ve kendisine nisbet edilmiş hemen her eseri defalarca Türk­çeye tercüme edilerek basılmıştır. Bunlardan bir kısmı asınarılı dev­ri tercümelerinin sadeleştirme yoluyla yeniden neşrinden ibarettir.

Cumhuriyet devrinde Gaziili'den tercüme edilen veya asınarılı devrinde tercüme edilerılerden çeviriyazı-sadeleştirme yoluyla ak­tarılan eserler arasında yine Eyyühe'l-veled başta gelir diyebiiiriz. Bibliyografyayı hazırlarken asınarılı devrirıin en popüler neşirle­rinden biri olan şerhli Ey}ülıe'l-veled tercümesini sırf metin ter­cümelerinden ayırma ihtiyacı duyduk. Önce metin tercümelerini, ardından da sadeleştirilmiş nüshalarını sıraladık.

4 Ülken, a.g.m., s. 68-69.

S Eserin bütün haskılanna ulaştığuruzda bu şerhle ilgili müstakil bir çalışma hazırlarnayı ve böylece Osmanlı devrinin popüler neşirlerinden biri olan bir kitabın izini sürerek hakkında daha net kanaatler serdedebilrneyi ümit edi­yoruz.

6 H. Bekir Kar lığa, "Gazzali: Eserleri", D lA, c. XIII (İstanbul 1996), s. 524.

7 Abdilibaki Göl pınarlı, Melamflik ve Melamfler, Gri Yayınları, İstanbul 1992, s. 76.

oıvan

2011/1

65

Yusuf Turan GÜNAYDIN

66 oıvan

201111

Türkiye'de en çok ilgi gören dinl-tasavvufi eserlerden olan !hyau ulUmi'd-din tercümelerini üç alt başlık altında toplama ihtiyacı hissettik. tlk grupta !h ya' nın tam metin tercüme! erini, ikinci grupta ise Arapça olarak ihtisar edilmiş metinlerin tercümelerini sıraladık. Ayrıca Cumhuriyet devrinde !h ya' dan çok sayıda bölüm tercümesi de yayınlanmıştır ve yayınlanmaya devam edilmektedir. Bunlara da Jhya'nırı tam tercümelerini sıraladığımız bölümün üçüncü alt başlığında yer verilmiştir. Burada büyük çoğunlukla mütercimi ta­rafından lhya'nırı hangi bölümü oldugu belirtilerek net bilgi veri­len tercümeler yer almaktadır. Esas en jeneriğinde veya önsözünde herhangi bir sarahat bulurımadığı için Gazall'nin hangi eseri oldu­gu kesinleştirilemeyen bir kısım eserler lhyil dan bölüm tercüme­leri olmalıdır. Bölüm tercümelerinin dışında lhya, bazı derlernelere de konu olmuştur.8 Bu derlemeleri hazırlayanların, çalışmalarını, eserin Arapça aslından doğrudan tercüme yoluyla gerçekleştirdik­lerine dair bir işaret bulurırnadığından, bunlar bibliyografyarnıza dahil edilmemişlerdir. ·

Tespit edebildiğimiz kadarıyla 1928 sonrasında Gazall'den ilk metin tercümesi Süleyman Tevfik Özzorluoğlu'na (1860-1939) ait bir sadeleştirmedir: Hüccetü'l-lslam: Türkçe Eyyühe'l-Veled. Bu eser, yukarıda da vurguladığımız gibi Süleyman b. Cera"ın ese­ri olmakla birlikte sürekli Gazall;ye ait gösterilerek yayınlanmış bir eserdir ve yeni harflerle ilk kez 1933'te basılmıştır. Eser 1945'e kadar üç baskı yapmıştır ve 1950'li yıllarda da basımı sürmüştür. Cumhuriyet devrindeki ikinci neşir ise bir lhya ihtisarıdır: Felsefeli Dini Esaslar- Dördüncü Kısım: lhyayı Olumin Türkçe Hülii.sası adlı bu çalışma Eyyüb Necati Perhiz (1874-1940) tarafından gerçekleşti­riimiş ve 1938'de Konya'da basılmıştır. Üçüncü neşir ise M. Rahmi Balahan'ın (1888-1953) 1947'de hastırdığı el-Munkiz tercümesidir. Bunu Hilmi Güngör'ün (ö. 1953) 1948' de neşrettiği el-Munkıztercü­mesi takip eder. Harflnkılabı sonrasında Eyyühe'l-veled'in ilk metin tercümesi ise mütercimi belirtilmemiş bir neşirdir ve ls tanbul Ma-: arif Kitaphanesi tarafından 1945'te basılmıştır. Mütercimi belli olan ilk neşir ise Lütfi Doğan'ın 1958'de yayınladığı tercümedir. 1928'de Harf lnkılabı gerçekleştirildikten sonra 1950'lere kadar Gazall'den tercüme edilmiş ilk eserlerin bunlar oldugunu söyleyebiliriz.

8 Mesela bkz. Gaziili'den Safi Hikdyeler, haz. Ömer Gencer, Ay Yayınları, 1starı­bul2004, ısı s.; lmam Gazali'nin Duaları ue Kur'an'daki Ayetler, haz. Mus­tafa Arslan, y.y., [İstanbul) 1967, 16 s.; Gazali ue Cezuli'den Seçme/er, haz. Recep Makineci, Ca~tus Yayınları, 1stanbul2006, 215 s.

GazaliT~rcümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

Tespit edebildiğimiz. kadarıylp. lhya'nm Cumhuriyet devrinde tam tercümesi için ilk girişim Ahmet Serdaroğlu'nun, birinci bas­kısı 1963'te bir CÜZ olarak yayınlanan ve 1966, 1970, 1974 yıllarında devam eden çalışmasıdır. Bu tercümeler Milli Kültür Yayınevi ve Bedir Yayınevi tarafından basılmıştır. Ancak Serdaroğlu tercüme­sinin ilk bölümü 1963'te basılmışsa da dört cilthalinde bütünlüklü bir tercüme olarak basılışı 197 4-1975 tariblerindedir. Ali Arslan'ın 10 ciltlik çalışması ise ilk baskısı 1971-1973 tarihleri arasında ta­mamlanan ilk tam tercümedir. Bu metin 1993'te Dücane Cündioğ­lu tarafından yayma hazırlanarak dört cilthalinde de yayınlanmış­tır. Bu durumda Serdaroğlu'nun tercüme girişimini bir kenarda tutarak ilk tam !h ya tercümesinin Ali Arslan tarafından gerçekleş­tirildiğini söyleyebiliriz. Kfmya-yı Saadet'in ilk tam tercümesi ise Hakkı Şenkon'un 1961'de yayınladığı tercümedir.9

Cumhuriyet devrinde, özellikle de l950'lerden sorıra, Gazau'nin eserlerinin Türkiye' deki dini yayıncılık açısından -çoğu zaman kar amaçlı olsa da- önemli bir yere sahip olduğu söylenebilir. Hatta Gazau'nin isminin sağladığı satış imkarılan, bazen Gazau'ye aidi­yeti şüpheli birtakım eserlerin tercümelerinin de piyasaya sunul­masına yol açmıştır/açmaktadır. Gazili'ye ait olduğu hakkında umumi bir kanaat hasıl olan ve böylece tercüme edilen eseriere baktığımızda, aslında bunlardan bir kısmı için aidiyet tartışma­sının var olduğu görülmektedir: ed-Dürretü'l-fahire, el-Madnun bih ala gayri ehlih [el-Madnunu'l-kebfr], er-Risaletü'l-ledünniye, Sırru~l-alemın, Minhacü'l-abidfn vb. 1° Fakat el-Madnun'un dışın­daki esei:ler Osmanlı devrinden beri Türkçeye birkaç kez tercüme edilip basılan eserlerdir ve kamuoyunda bu eserlerin Gazau'ye ai­diyetinden şüphe edilınemektedir. Özellikle er-Risaletü'l-ledQ,nni­yeile birarada baskıları bulunan Risaletü't-tecrfdfi kelimeti't-tevhfd ise Gazili'nin kardeşi .Aiırrıed el-Gazau'ye (ö. 1126) ait olduğu ka­bul edildiği için ağabey Gazau'nin eserlerini ele alan hemen hiçbir kaynakta yer almamaktadır. Halbuki eserin ağabey Gazau'ye nis­bet edilerek yayınlanmış üç ayrı tercümesi bulurımaktadır (Celal

9 Ülken, ilk tam Kimya tercümesine Meliha Arnharcıoğlu tarafından başlan­elığını ifade ediyorsa da (bkz. Ülken, a.g.m., s. 61), mütercim, kendisiyle bir görüşmemizde böyle bir tercümesi olmadığını söylemiştir. Yalnız Ambar­cıoğlu Tercüme dergisinde Kimya' dan bölüm tercümeleri neşretmiştir; bkz. Gazal.i, "Sema' ve Vecd", tre. M. Ambarcıoğlu, Tercüme, sy. 81 (Ocak-Mart 1965), s. 10-24; Gazali, "Uzlet Üzerine", tre. M. Ambarcıoğlu, Tercüme, sy. 83 (Temmuz-Eylül 1965), s. 8-24.

10 Karlığa, "Gazzal.i: Eserleri", s. 518-524.

oıvan

2011/1

67

:ı

ı

ı ; .: ;,,,'­: .

Yusuf Turan GÜNAYDIN

68 D'ivan 201111

Yıldırım, Serkan özburun & Yusuf Özkan Özburun ve Abdillhalık Duran tercümeleri). Bu vesileyle vurgulamamız gereken bir hu­sus da Gazali'ye bir şekilde nisbet edilmiş ve onun adıyla tercüme edilmiş bütün eseriere bibliyografyamızda yer verilmiş olmasıdır.

Tartışmalı eserler hakkında bir ayrıştırmaya gitmek farklı bir çalış­manın konusudur.

Mütercirni belli olmayan metirılerde mütercim için bazen "?",

bazen de "belirtilmemiş" ifadesi kullanılmıştır. Bu farklılığın sebe­bi şudur: Soru işareti bizzat görme imkarn bulamadığımız metirıle­rin mü tercimleri hakkındaki bilgi eksikliğini, "belirtilrnemiş" ifade­si ise metni görerek mütercirninin zikredilmediğine kesin kanaat getirdiğimiz durumlan ifade etmektedir. Metinde zikredilmediği halde öyle olduğuna kanaat getirdiğimiz künye ayrıntıları da köşeli parantez içinde verilmiştir. Ayrıca köşeli parantez, künye bilgisine ek bilgi vermek istediğimiz durumlarda da kullanılmıştır. özellikle yayın tarihleri belirtilmediği halde bir şekilde tespit edilebilenlerin yayın tarihlerini, net olarak jenerikte belirtildiği için herhangi bir vurguya ihtiyaç göstermeyen yayın tarihlerinden ayırt etmek için bu yola başvurulmuştur. Aynı uygulama, eserin basıldığı şehrin be­lirtilmediği durumlar için de geçerlidir. Bazı yayınevlerinin eserin tercüme adının yanı sıra hemen ba~lığın altında yine köşeli paran­tez içinde orijinal adı da yazdığı vakidir ve bu eser adları köşeli pa­rantezle gösterilmiştir.

Gazali tercümelerine her yıl ve hatta birkaç ayda bir yenileri ek­lenmektedir. Bu çalışmayı yürüttüğümüz hengamda dahi birkaç Gazali tercümesinin daha yayırılanmış olmasının kuvvetle muhte­mel olduğunu hatırlatmak gerekmektedir.ıı

A. Osmanlı Devrinde GazaıiTercümeleri (Yayın tariliine göre)

Terceme-i Kimya-yı Sa'adet, tre. belirtilmemiş, Ta.kv'im-i Vekayi' Matbaası, lstanbull260, 120 s.

Minlıdcli.'l-Abidin Tercemesi, tre. belirtilmemiş, Tercüman-ı Ah­vaı Matbaası, lstanbull280, 384 s.

Risaletli.'t-tecrid fi kelimeti't-tevhfd, tre. Mehmed Fevzi, Esad Efendi'nin Taş Destgahı, 1stanbull285 h., 254 s.

ll 2006' dan itibaren her yıl yayınlanan Gazali tercümelerini tespit maksadıyla başlanan ve fakat sürdürülemeyen bir makale diZisinin ilki için bkz. Hasan Afşin Can, "Son Gaza!iTercümeleri", Kitap Postası, sy. 18 (Eylül2006), s. 61.

Gazali Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

Kitab-ı · Terceme-i Minhiici'l-abidin li imiimi'l-Gazalf rahmetu'llahi aleyh, tre.?, Hazane Matbaası, [İstanbul] 1287, 232 s.

el-Munkiz mine'd-daldl Tercemesi, mütercimler: Said ve Zihnr, ı2

ı. bsk., Matbaa-i Amire, İstanbul 1287, i+106 s.; 2. bsk., Daru't­

Tıbaati'l-Amire, istanbul 1289, 110 s.

iksir-i Devlet: Kimya-yı Saadet nam Kitabın Beşinci Faslının Ter­cümesi, tre. Nergis!, İstanbul 1288, 11S s.

Terceme-i Kimya-yı Sa'iidet, tre. Lalizade Abdülbaki, Basımevi yok, İstanbul 1293, ıso s.

Kimya-yı Saadet Birinci Kısmın Tercümesi: Unvan-ı Müslimani, tre. belirtilmemiş, [İstanbul] 1293, 120 s.

Riyiizü'l-mukınin, tre. Eyyüb Sabri Paşa (1832-1890), Es' ad Efen­

di Matbaası, ı. bsk., İstanbul 1298, 383 s. [Ağırlıklı olarak Gazali ve

Birgivi'den derlemedir].

Hiizii Kitab- ı Terceme-i Eyyühe'l-veled min te'lifi imam el-Gaziilf aleyhi rahmeti'l-Eari el- ma'rCtfbi Hücceti'l-isliim, şerh: Süleyman b.

Cera', Taş baskı: Hakkaklar Çarşısında Osmanlı Kumpanyası, [İstan­bul] 1301, 104 s.

Hiizti Kitab- ı Terceme-i Eyyühe'l-veled min te'lifi imam el-Gazall

aleylıi rahmeti'i-Btiri el-meşhur bi Hücceti'l-islam, şerh: Süleyman b.

Cera', Taş baskı: Hulusı, [İstanbul] 1302, 104 s.

Ta'ytnü'l-veziiif fi hakki'l-müteşabihtit, tre. Ahmed Rüşdi, Mat­

baa-i Osmaniye, İstanbul 1302, 122 [+2) s. [llcamü'l-aviim tercüme­si].

Hiizti Kitab-ı Terceme-i Eyyühe'l-ueled min te'lifi imamel-Gaziili aleyhi rahmeti'I-Bari el-ma'rufbiHücceti'l-islam, şerh: Süleyman b.

Cera', Taşbaskı: Mehmed Zi.hnl'nin hattınd13an nakil yoluyla Meh­

med Hulüsi, [İstanbul], 1304, 104 s.l3

Kimya-yı Saadet Tercemesi, tre. Rıza Efendi, İstanbul 1304, ıso s.

12 Ülken bu mütercim hakkı.Q.da şu bilgileri verir: "Hoca Zihn(tstanbul'da doğmuş olup M. Reşad adında bir kaymakamın oğlu idi. Galatasaray ve Mülkiye mekteplerinde Arap Edebiyatı, fıkıh ve kelam okuttu; Halvetiye tarikatine girdi ve hicri 1329 (19ll)'de öldü"; bkz. Ülken, a.g.m., s. S9.

13 Eserin ayın tarihte basılan diğer bir nüshasında Maarif Nezaretirıirı ruhsat kaydı yoktur. Ruhsatsız baskılar ise, dönemin korsan baskılan sayılmaktadır. İki baskı arasındaki fark, ilkiniri son sayfasının bitimirıde "Maarif Nezaret- i Celilesirıirı 6 Şevval, sene 1303 tarih ve 276 numerolu ruhsatname ile Bayezid Bakırcılar Çarşısında 42 numerolu Mehmed Ali Matbaasında tab' olunmuştur" kaydı bulunmasına rağmen ikincisirlde bu kaydın bulunmayışıdır. Ayrıca eserin ayıu yıl içindeki ilk baskısında hangi ayda basıldığı belirtilmemişken korsan baskısında "fi evail-i Re­ceb" kaydı vardır. Dolayısıyla eserin ayıu yıl (1304) iki ayrı baskısı yapılmış olmaktadır.

oıvan

20 1111

69

r .,

! YusufTuran GÜNAYDIN

,ı · ·· ·

70 Di' van 2011/1

Eyyülıe'l-Veled Tercümesi, tre. Bağdatlı Mehmed Reşid Efendi, ls­tepan Matbaası, lstanbul1305, 48 s.l4

Mi'yar-ı Hüsn-i Ahlak: Imam Gaziilf Hazretlerinin llıyau'l-Ul,Ctm nam Te'lif-iAlilerinden Mütercem, tre. Hüseyin Tevfik, Matbaa-i Os­maniye, [İstanbul], h. 1305, 26 s.

Mfzan-ı Ülfet, tre. Hüseyin Tevfik, Matbaa-i Osmaniye, İstanbul 1305, i+29 s.

Esbabii.'l-inaye fi tercemeti bidayeti'n-nilıaye, tre. Eyyı1b Sabri

Paşa (1832-1890), Bahriye Matbaası, İstanbul1306, 142 s.

Misbalıü'n-Necah, tre: FarükiAbdullah Hasib, 1stanbul1308, 23 s.

Ilm-i Ahlak, tre. Ömer Adil, İstanbul 1313, 59 s. [Ki'mya-yı

Saadet'ten seçme tercüme].

Vücılbu şükri'l-insan ala ni'meti'l-Mennlin, tre. Hafız Cehlieddin

Livanevi, Bursa 1323,94 s. [llıya'nın "Kitabü'ş-Şükr" bölümünün ter­

cümesi].

Kitab-ı Ilm, tre. Süleyman Tevfik [Özzorluoğlu), İstanbul 1326, ıso s. [/lıya'dan bölüm tercümesi].

Jhya-yı UlCtm Tercümesi, tre. Süleyman Tevfik Hüseyni [Özzorlu­

oğlu], Tevhid-i Anasır Matbaası, [İstanbul] 1327, 244 s.

Kitab-ı Kava'idü'l-Akaid, tre. Süleyman Tevfik [Özzorluoğlu], ls­

tanbul1327.

Minlıô.cü'l-Abidfn ile'l-Cenne,-,trc.llyas b . Abdullahen-Nihani (ö. 1519), baskı tarihi yok. ıs

B.l928 Sonrası GazaJ.i Tercümeleri

Eyyiihe'l-veledTercümeleri

a) Metin Tercümeleri Hüccetiıl-Jsliim: Türkçe Eyyühel Veled, tre. belirtilm emiş, İstanbul Maarif

Kitaphanesi, lstanbull945, 56 s.

Ey Oğul, tre. Lütfi Doğan, lrşad Neşriyat, Ankara, 1958, 49 s.; 2. bsk.: İs­tanbul 1960, 47 s.; 3. bsk., Bedir Yayınları, 1stanbul1963, 32 s.; 4. bsk.

İstanbul1968, 32 s.; 5. bsk.: 1969, 32 s. ıs

/

14 Tercüme hakkında bkz. Babılili Karşısında 73. Numaralı Kütübhane-i Cihan Esiimi-i Kütiibü, Alıter Matbaası, İstanbul 1318, s. 80.

15 1. Turgut Ulusoy tarafından Abidler Yolu adıyla sadeleştirildiğini bildiğimiz eserin Osmanlıca matbu nüshasıru görme ~anı bulamadık. Yazması hakkında bilgi için bkz. Ülken, a.g.m., s. 64.

16 Değini: Diriliş, sy. !(Nisan 1960), s. 18.

Gazafi Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

Oglum: Jmam Gaziili'nin Talebesine Öğüt/eri, tre. Ahmet Serdaroglu, DİB Yayınları, Ankara 1963, 46 s.; 2. bsk.: Ankara 1964, Ayyıldız Matbaası, · xxxi:.ı-46 s.

Ogluma, tre. Ab dülhalim Akkul, Sinan Yayınları, 1stanbul1971, 123 s.; 2.

bsk.: 1stanbul1972, 160 s.; 3. bsk.: Istanbul 1996, 155 s.

Ey Ogul, tre. Yaman Arıkan, Uyanış Yayınları, İstanbul 1972, 34 s.

Dinde Edep, tre. Yusuf Adem Eminoglu, İslami Neşriyat, Konya 1972 (?),

68 s. Eyyühe'l-Veled, tre. Hüseyn Hilmi Işık (1911-2000), Işık Kitabevi Yayın­

ları, 23. bsk. İstanbul1981 , s. 202-223 [lslamAhlakı adlı eser içinde).

Ey Ogulllıyau Ulümi'd-Din'in Özeti, tre. Rahmi Serin, haz. Arif Pamuk, Pamuk Yayınları,1stanbul1983, 96 s.

Ey OguZ, haz. Fatrna Mehveş Muhammed, Çekirdek Yayınları, İstanbul 1983,48 s.

Ey Ogul! (Eyyühe'l-Ve/ed), tre. C. Eşref Bilginer, Bedir Yayınları, İstanbul

1990, 88 s. [Kitabın ilk 42 sayfasında Gazali hakkında bilgi verilmek­tedir).

Oglum (Eyyühe'l-Veled), tam izahlı ve şerhli tre. Ab dülhalim Akkul, Sinan

Yayınları, 13. bsk., 1stanbul1996, 155 s.

Ey Ogul, tre. Yahya Pakiş [el-Abbasi) & Süleyman Taş, Buhara İlim ve Hiz­met Vakfı Yayınları, Istanbul 1997, v+41 s.

Ey Ogul, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, İstanbul 2004, 139 s. [lman ile Küfrü Birbirinden Ayırmak ve Kırk Hadfs ile bir arada).

Hak Yolcusıma Öğütler: Ey Ogul, tre. A. Cüneyd Köksal, Gelenek Yayınla­n, lstanbul2004, 48 s. Diger basun: Sufi Kitap, 4. bsk., lstanbul2010,

126 s. [Yol, Bilgi ve Varlık içinde).

Gençlige Öğütler [Eyyülıe'l-Ve/ed Tercümesi), tre. Hüseyin Okur, Semer­kand Yayınları, 3. bsk., İstanbul2005, 86 s.

Öğütler Kitabı: Gençlere Öğütler, tre. Soner Duman (1975-), llke Yayıncı­

lık, İstanbul 2008, 80 s. [er-Risdletü'l-va'ziyye & Minlıacü'l-drifin ile birarada].

b) Sadeleştirmeler Hüccetii'l-lsldm: Türkçe Eyyühe'l-Ve/ed, metin: Süleyman b. Cerag, sade­

leştirme: Süleyman Tevfik Özzorluoglu (1860-1939), tkbal Kütüpha­nesi, İstanbul 1933, 89 s.; 2. bsk.: Bozkurt Basunevi, Istanbul 1938,

106 (+41 s.; 3. bsk.: Kültür Matbaası, tstanbul1941, 89+iv s.; Istanbul Maarif Kitaphanesi, İstanbul 1945, 56 s. Diğer basırnlar: 1956, 1958, 48 s. .

Eyyühe'l-Veled Tercümesi: Dualı Tam Hüccetii'l-lsliim, metin: Süleyman b. Cerağ, sadeleştirme: Muharrem Zeki Korgunal, Bütün Kitabevi, İs­

tanbul 1955, 60 ı4ı s. Diger basun: İstanbul 1964, 48 s.

Ol van 2011/1

71

Yusuf Turan GÜNAYDIN

70 D'! van 2011/1

Eyyühe'l- Veled Tercümesi, tre. Bağdatlı Mehmed Reşid Efendi, ls­

tepan Matbaası,lstanbul1305, 48 s.14

Miyar-ı Hüsn- i Ahlak: Imam Gazalı Hazretlerinin lhyau'l-Ul,Um nam Te'lif-i Alllerinden Mütercem, tre. Hüseyin Tevfik, Matbaa-i Os­

maniye, [İstanbul]. h. 1305, 26 s.

Mfziin-ı Ülfet. tre. Hüseyin Tevfik, Matbaa-i Osmaniye, İstanbul

1305, i+29 s.

Esbô.bü'l-inaye fi tercemeti bidayeti'n-nihaye, tre. Eyyilb Sabn Paşa (1832-1890), Bahriye Matbaası, 1stanbul1306, 142 s.

Misbô.hü'n-Necah, tre. Farülô:Abdullah Hasib, İstanbul 1308, 23 s.

Ilm-i Ahlô.k, tre. Ömer Adil, İstanbul 1313, 59 s. [Kimya-yı

Saadet'ten seçme tercüme).

Vücubu şükri'l-insan ala ni'meti'l-Mennan, tre. Hatiz Celruedclin Livanevi, Bursa 1323, 94 s. [llıya'mn "Kitabü'ş-Şükr" bölümünün ter­

cümesi].

Kitab- ı flm, tre. Süleyman Tevfik (Özzorluoğlu], İstanbul 1326, 180 s. [lhya'dan bölüm tercümesi].

llıyd-yı UZam Tercümesi, tre. Süleyman Tevfik Hüseyni [Özzorlu­

oğlu], Tevhld-i Anasır Matbaası, [İstanbul]1327, 244 s.

Kitab-ı Kava'idü'l-Akdid, tre. Süleyman Tevfik [Özzorluoğlu], 1s­

tanbul1327.

Minlıacü'l-Abidfn ile'l-Cenne; tre. llyas b . Abdullahen-Nihani (ö.

1519), baskı tarihi yok. ıs

B. 1928 Sonrası Gazili Tercümeleri

Eyyiihe'l-ueledTercümeleri

a) Metin Tercümeleri Hüccetill-lslam: Türkçe Eyyülıel Veled, tre. belirtilınemiş, İstanbul Maarif

Kitaphanesi, 1stanbull945, 56 s.

Ey Oğul, tre. Lütfi Doğan, İrşad Neşriyat, Ankara, 1958, 49 s.; 2. bsk.: ts~ tanbul1960, 47 s.; 3. bsk., Bedir Yayınları, İstanbul 1963,32 s.; 4. bsk. İstanbul 1968, 32 s.; 5. bsk.: 1969, 32 s. ıs

14 Tercüme hakkında bkz. Babulli Karşısında 73. Numaralı Kiitüblıane-i Cihan Esami-i Kiitübii, Alıter Matbaası, 1stanbul1318, s. 80.

15 1. Turgut Ulusoy tarafından Abidler Yolıı adıyla sadeleştirildiğini bildiğimiz eserin Osmarılıca matbu nüshasını görme imkanı bulamadık. Yazması

hakkında bilgi için bkz. Ülken, a.g.m., s. 64. ·

16 Değini: Diriliş, sy. ı (Nisan 1960), s. 18.

Gazali Tercümeleri: Osmanlı Oevri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

Oğlum: lmiim Gaziili'nin Talebesine Öğüt/eri, tre. Ahmet Serdaroğlu, DlB Yayınlan,Ankara 1963, 46 s.; 2. bsk.: Ankara 1964, Ayyılclız Matbaası, · xxx:i+46 s.

Oğluma, tre. Ab dülhalim Akkul, Sinan Yayınlan, İstanbul1971, 123 s.; 2. bsk.: İstanbul1972, 160 s.; 3. bsk.: 1stanbul 1996, 155 s.

Ey Oğul, tre. Yaman Arıkan, Uyanış Yayınlan, 1stanbul1972, 34 s.

Dinde Edep, tre. Yusuf Adem Eminoğlu, İslfurıi Neşriyat, Konya 1972 {?),

68s.

Eyyühe'l-Veled, tre. Hüseyn Hilmi Işık (1911-2000), Işık Kitabevi Yayın­lan, 23. bsk. İstanbul1981, s. 202-223 [lsliimAhliikı adlı eser içinde).

Ey Oğullhyiiu Ulumi'd-Dln'in Özeti, tre. Rahmi Serin, haz. Arif Pamuk, Pamuk Yayınlan, İstanbul1983, 96 s.

Ey Oğul, haz. Fatma Mehveş Muhammed, Çekirdek Yayınlan, İstanbul 1983,48 s.

Ey Oğul! (Eyyühe'l-Veled), tre. C. Eşref Bilginer, Bedir Yayınlan, İstanbul

1990, 88 s. [Kitabın ilk 42 sayfasında Gazali hakkında bilgi verilmek­tedir).

Oğlum (Eyyühe'l-Veled), tam izahlı ve şerhli tre. Abdilihalim Akkul, Sinan Yayınları, 13. bsk., İstanbul1996, 155 s.

Ey Oğııl, tre. Yahya Pakiş [el-Abbasi] & Süleyman Taş, Buhara llirn ve Hiz­met Vakfı Yayınları, istanbul1997, v+41 s.

Ey Oğul, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, İstanbul 2004, 139 s. [lman ile Küfrü Birbirinden Ayırmak ve Kırk Hadfs ile bir arada).

Hak Ya Zeusuna Öğütler: Ey Oğul, tre. A. Cüneyd Köksal, Gelenek Yayınla­rı, lstanbul2004, 48 s. Diğer basım: Sı1fi Kitap, 4. bsk., istanbul2010, 126 s. [Yol, Bilgi ue Varlık içinde].

Gençliğe Öğütler {Eyyühe'l-Ve/ed Tercümesi], tre. Hüseyin Okur, Semer­kand Yayınlan, 3. bsk., İstanbul2005, 86 s.

Öğütler Kitabı: Gençlere Öğütler, tre. Soner Duman (1975-), ilke Yayıncı­

lık, İstanbul 2008, 80 s. [er-Risiiletü'l-ua'ziyye & Minlıiicü'l-iirifin ile birarada].

b) Sadeleştirıneler Hüccetü'l-lsliim: Türkçe Eyyühe'l-Veled, metin: Süleyman b. Cediğ, sade­

leştirme: Süleyman Tevfik Özzorluoğlu (1860-1939), lkbal Kütüpha­nesi, İstanbul 1933, 89 s.; 2. bsk.: Bozkurt Basımevi, İstanbul 1938, 106 [+4) s.; 3. bsk.: Kültür Matbaası, İstanbul1941, 89+iv s.; istanbul Maarif Kitaphanesi, istanbul 1945, 56 s. Diğer basımlar: 1956, 1958, 48s.

Eyyühe'l-Ve/ed Tercümesi: Dua lı Tam Hüccetü'l-lslam, metirı: Süleyman b. Cerağ, sadeleştirme: Muharrem Zeki Korgunal, Bütün Kitabevi, İs­tanbul1955, 60 ı4ı s. Diğer basım: İstanbul 1964, 48 s.

oıvan

2011/1

71

c -

l ı

Yusuf Turan GÜNAYDIN

72 oıvan

2011/1

Mufassal ve Ilaveli Büyük Hüccetü'l-lslam: Imam Gaziili'nin Eyyühe'l­

Veled Kitabının Tercümesi, metin: Süleyman b. Cerağ, sadeleştirme: Elhac Muzaffer Ozak (1916-1985), Ergin Kitabevi, İstanbul1956 (?);_2.

bsk.: 1957; 3. bsk.: 1958 (?); 4. bsk.: 1960; 5. bsk.: 1962; 6. bsk.: Salah Bilici Yayınları, 1963; 7. bsk.: 1964, 208 s.

Hüccetü'l-Jsliim, metin: Süleyman b. Cerağ, sadeleştirme: Mehmet Şakir Çörüş (1874-1958), Şakir Hoca Kitabevi, İstanbul1957, 126 s.

Tam Hüccetül Islam (Eyyühel Veled), tercüme-açıklama: Halilü'r-Rah­man, Eser Yayınları, İstanbul1965, 158 s. Diğer basım: Gençlere Din

ve Ahlak Dersleri, tre. Halilü'r-Rahman, sadeleştirme: Ahmed Remzi Eser, Kit-San Matbaası, İstanbul1979, 136 s.

Hilccet-ül-lsliim Ilmihali ve lmam-ı Muhammed Gazali'nin Eyyühelve­

led Kitabının Tercümesi, metin: Süleyman b. Cerağ, sadeleştirme:

Hüseyin Hilmi Işık (1911-2000), Salah Bilici Kitabevi, 9. bsk., İstanbul

1966, 224 s.; 23. bsk.: lhlas Matbaası, İstanbul1981, 224 s.

Hilccetü'l-lslam: Müslümanlık Bilgileri, metin: Süleyman b. Cerağ, sade­

leştirme: belirtilmemiş, Saadet Yayınları, İstanbul1966, 128 s.

Hüccetü'l-lslam Imiim-ı Gazall'nin Eyyühe'l-Veled (Ey Oğul) Isimli Risa­lesiyle Özleştirdiği JsliimAhliikı: Mufassal ve lbretli, metin: Süleyman

b. Cerağ, sadeleştirme: M. Rahmi [H. R. Yananlı, 1930-], Eskin Mat­

baası, 1stanbul1974, 199 s. Diğer basırnlar: Alemdar Ofset, İstanbul

1978 (?), 191 s.; AkpınarYayınlaı:ı, İstanbul 1983, 186 s. ~\

Mııfassallliiveli Hüccetü'l-lslam: Din ve Ahlak Bilgisi, metin: Süleyman

b. Cerağ, sadeleştirme: Seliimi Münir Yurdatap (1910-1987), Dizer­

konca Matbaası, İstanbul 1970, 192 s. Diğer basım: Eskin Matbaası,

istanbul1976, 224 s.

Hüccetül Islam (Eyyühel Veled), metin: Süleyman b. Cerağ, sadeleştirme:

Hüseyin Sudi Erdoğan, His ar Yayınları, İstanbul1978, 175 s.

Ey Oğul: Hüccetii'l-lsliim Imam Gazali'nin Talebesine Öğütleri, metin:

Süleyman b. Cerağ, sadeleştirme: Ahmet Serdaroğlu, -Çile Yayınları,

2. bsk., İstanbul1980, 19Z s.; Isliimf Prensipler: Hüccetü'l-lslam Imam

Gazaltden Nasihatler adıyla, Kamer Neşriyat, 3. bsk., İstanbul1983,

198 s.

Ey Oğul -Eyyühe'l-Veled-, metin: Süleyman b. Cerağ, haz.: Hasan Küçük;

Marifet Yayınları, lstanbul1984, 206 s.; 3. bsk.: Marifet Yayınları, İs­

tanbul 2002, 206 s.

Hüccetü'l-Jsliim Gazatı'den Öğiitler: Ey Oğul, metin: Süleyman b. Cerağ,

sadeleştirme: H. Mustafa Varlı (1941-), Esma Yayınları, İstanbul [1988], 132 s.

Ey Oğul llmihiili, şerh: Süleyman b. Ceza, sadeleştirme: Hüseyn Hilmi

Işık (1911-2000), lsliimAhliikı içinde, Hakikat Yayıncılık, 24. bsk., İs­tanbul1994, s. 347-527.

Gaz51i Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

Ey Ogul: Eyyühe'l-Veled Tercümesi ve Şerh i: lbadet-ltikat-Edeb, metin: Süleyman b. Cerag, sadeleştirme: Rahmi Serin, Pamuk Yayınları, Is­

tanbul 1997, 288 s.; lstanbul2001, 288 s.

Hüccetü'llslam: Ey Oğul! (Eyyühe'l Veled), metin: Süleyman b. Ceza', sa­

deleşti.ren: tsrnail Aydın, Saadet Yayınları, lstanbul2006, 315 s.

Eyyühe'l-Veled (Ey Ogul), metin: Süleyman b. Cera', Cihangir Yayınları,

İstanbul2009, 212 s.

İhyit Tercümeleri

a)TamMetin

lhyaıı Ulumi'd-Din, 1-X, tre. Ali Arslan (1931-), Arslan Yayınları, Istan­

bul 1971-1973, . 583+592+583+584+580+590+535+663+640+620 s.

Yeni basım: 1-N, yayma haz.: Dücane Cündioglu, Merve Basım, Is­

tanbul1993, 1039+910+898+ 1099 s.; Hikmet Yayınları, lstanbul2003,

1039+910+898+1099 s.

lhyiiu Ulumi'd-Din, I-N, tre. Ahrriet Serdaroğlu, Bedir Yayınları, İstanbul

1974-1975; 1985-1986, CVİ+1056+924+896+1184 s.

lhyiiu Utami'd-Din, 1-N, tre. Mehmed A. Müftüoğlu, Tugra Neşriyat, ls­

tanbul1993, 922+844+835+990 s.

lhyiiu Ulumi'd-Dfn, I-N, tre. Sıtkı Gülle, Huzur Yayınları, lstanbul1998, 877+836+934+1114 s.

Yeni lhyiiu Ulumi'd-Din, 1-N, tre. Abdülhalık Durarı, Hikmet Neşriyat,

İstanbul 2004, 554+448+606+640 s . ..

b) İhyô.İhtisarları Felsefeli D inf Esaslar- Dördüncü Kısım: lhyayı Ülumin Türkçe Hüliisası,

ihtisar: Eyyüb Necati Perbiz (1874-1940), Yenikitap Basımevi, Konya 1938, 123+8+7 s.

Zübdetü'l-lhya, ihtisar: Muh'"ammed Cemaleddin el-Kasımi (1866-1914), tre. Ali özek (1935-), Salalı Bilici Kitabevi, İstarıbul 1969, 638 s.; 2. bsk.: 1973, 640 s. (Mev'izatü'l-mü'minfn min lhyai ulumi'd-din).

Mev'izetü'l-Mü'min'in: Muhtasar lhyiiu Ulumi'd-Dfn, ihtisar: Cemaled­din el-Kasımi (1866-1914), tre. AliArslan (1931-), Eser Kitabevi,Istan­bul1970, '?s. [İki cilt bir arada].l7

Gazaltden Vaazlar, ihtisar: Cemaleddin Kasımi ed-Dımeşki (1866-1914), tre. Sıtkı Gülle, haz.: İsmail Demir, Akpınar Yayınları, İstanbul 1984,

17 Milli Kütüphane kayıtlarındarı buldugumuz bu tercilmenirı sayfa sayısını, orada sadece cilt sayısı verilip sayfa sayısı yazılmadı!9.; eseri bizzat görme irnkaru da bulamadı~ içirı tespit edemedik.

oıvan

2011/1

73

Yusuf Turan GÜNAYDIN

74 D'! van 2011/1

716 s. Diğer basunlar: Sehat Neşriyat,1stanbull982, 716 s.; Saadet Ya­yınları, İstanbul ts., 716 s. (Mev'izatü'l-Mü'mintn min lhydi Ulflmi'd­Din).

Muhtasar lhyiiu Ulumi'd-Din, tre. Ali Aslan, Şfıra Yayınları, İstanbul

2002, 427 s. (Lübiibü'l-lhyii).

c) lhytidan Bölüm Tercümeleri Bana Arkadaşını Söyle: Arkadaşlık Bilinci, tahkik: 1. Faris el-Harastani

- M. Yunus Şuayb, tre. Osman Arpaçukuru, tıke Yayınları, Istanbul

2002, 149 s. Diğer bsk.: Gerçek Hayat & llke Yayıncılık, lstanbul2006,

143 s. [lhyii'run "Adabü'l-ülfeti ve'l-uhuweti ve's-suhbeti ve'l-mua­

şere m'aa asna.fi.'l-halk" bölümü).

Cehaletten Korunma/c, tre. Halil Aldemir, Polen Yayınları, lstanbul2005,

256 s.; Diğer basun: Cahillikten Nasıl Korunabiliriz? (0, Polen Yayın­

lan, lstanbul2007, 255 [+ll s. [lhyii'nın "Kitabü'l-llm" bölümü).

Cahillikten Nasıl Konüıabiliriz -2-, tre. Halil Aldemir, Polen Yayınları,

lstanbul2007, 126 s.

Cennet Bahçeleri: Riyazü'l-Mukınln, Gaziili ve Birgivi'den derleme: Ey­

yüb SabriPaşa (1832-1890), sadeleştirme: tsmailDemir, Meral Yayın­

ları, Istanbul 1981, 532 s. ıs

CelcelUtiyye Duası'nın Haviis ve Esran, tre. Halil Günaydın, Pamuk Ya­

yınları, Istanbul 1987 (?), 87+41 s. (Şerh u Kasldeti'l-Celcelutiyye).

Cimrilik ve Mal Tutkusundan Korunma/c, tre. Harun Öğmüş, Polen Ya­

yınları, !stanbul2005, 140 s. [lhyii'nın "Kitabu'l-Buhl" bölümü).

Dil Beliilan Lisan Afetleri (Kitiibu'l-A[eti'l-Lisiin), tre. belirtilmerniş, Be­

dir Yayınları,lstanbul2007, 188 [+4] s.

Dil Beliisı (Kitiibu Afiiti'l-Lisiin), tre. Muhammed Hakan öner, Semer­

kand Yayınları, 6. bsk., İstanbul2007, 248 s.; 12. bsk.:, lstanbul2009,

248 s.

Dilimize Nasıl Sahip Çıkabiliriz?, tre. Abdullah Durmuş, Polen Yayınları,

Jstanbul2007, 126 s. [lhya'run "Afatu'l-Lisan" bölümü].

Dünyanın Aldatmasından Korunma/c, tre. Mehmet Odabaşı, Polen Ya­

yınları, Istanbul 2005, 125 s. [lhya'run "Zemmu'd-Dünya" başlıklı

bölümü).

Dünyanın Süsüne Aldanma: Ahldkf Hastalıklar, tre. M. Halid Bağdu, Se­

mere Yayınları, [İstanbul) 2009, 95 s. [lhyd'run "Zemmu'd-Dünya"

başlıklı bölümü).

18 Eser, Eyyı1b Sabri Paşa'nın telif eserleri arasında da sayılmaktadır; bk. M. Akif Fidan, Eyüp Sabri Paşa ve Tarihçiligi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2011, s. 85.

Gazali Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası lçin Bir Bibliyografya Denemesi

Ecel, Kıyamet, Ölüm ve Ötesi, tre. Mahmut Coşkun-Ahmet Yılmaz, Merve Yayınları, 1stanbul2001, 416 s. (/hyadan "Kitabu Zilai'l-Mevt ve ma Ba'dehi1" başlıklı bölüm).

Evlenme Ada bı ve Şehvetin Kınlması, tre. Ömer D önmez, His ar Yayınları, ts., 220 s.

Ey insan, tre. belirtilmemiş, Fazilet Yayınları, 2. bsk., Istanbul 1991, 14 s. (ihya'nın "Kitabü'l-Muxakabeve'l-Muhasebe" ve "Nefsi Uyarıp Kı­nama" bölümlerinden kısalnlarak hazırlanıruşnr).

H eZaller ve Haramlar, tre. Harun Ünal, Çelik Yayınları, 1stanbul2008;-372 s.

ilahi Muhabbet (Kitiibu'l-Muhabbe ve'ş-Şevk ve'l-Ons ve'r-Riza), tre. be­lirtilmemiş, Bedir Yayınları, lstanbul2007, 184 s.

iyiliği Em retmek ve Kötülükten Men Etmek, tre. Ömer Dönmez, His ar Ya­yınları, ts., (!stanbul), 121 s.

Ölüm ve Sonrası: Kabir, Kıyamet, Ahiret, tre. Hüseyin OkUI, Semerkand Yayınları, İstanbul 2004; 2. bsk.: !stanbul 2005, 271 s.; 3. bsk.: Ahiret Hayan [Ölüm-Kabir-Kıyamet] adıyla, Semerkand Yayınları, Istanbul 2006, 357 s.; 4. bsk.: İstanbul 2009, 357 s. (ihya'nın "Kitab-ı Zikri'l­Mevt ve ma Ba'dehu" başlıklı bölümünün tercümesi].

Ölüm, Kıyamet-Ahiret 1 Kabir-Cennet- Cehennem, haz. Abdullah Ka­rakuş, Huzur Yayınları, lstanbul1996, 413 s.

Uzlet: Yalnızlıgzn Faziletleri, tre. Harun Ünal, Çelik Yayınları, Istanbul 2005,126 s.

Olfet Terazisi, tre. Ahmet Faik Arslantürkoglu (1930), Sahaflar Kitap Sa­rayı Yayınları, İstanbul ts., xvi+263 s. ( Vasiyetname başlıklı toplam içinde, s. 1-60).

Kimya-yı SaadetTercümeleri

Kimya-yi Saadet, tre. belirtilmemiş, sadeleştirme: Hakkı Şenkon, Hilal Yayınları, lstanbul1961, i22 s.; 2. bsk.: Ankara 1963, 174 s. (Muhtasar Kimya-yı Saadet).

Kimya-yı Saadet I-n, tre. A. Faruk Meyan [Süleyman Kuku, 1938-J. Bedir Yayınları, lstanbul1969; 2. bsk.: 1970; 4. bsk.: 1972; 5. bsk.: 1972;19 6. bsk.: 1973; 7. bsk.: 1974; 8. bsk.: 1975; 9. bsk.: 1976; 10. bsk.: 1977; 822 s.; lstanbul1988, 798 s. (İlk baskılar Abdürreşid Avanoglu adıyla] .

Saadet Hazinesi, tre. Seha.bi Büsameddin b. Hüseyin (ö. 1564), sadeleş­tirme: l. Tuxgut Ulusoy, Hisar Yayınları, lstanbul1973, 112 s. (Muhta­sar Kimya-yı Saddet).

19 Tercümenin bu baskısında "Türkiye' de ilk defa tam metin Kimya-yı Saadet" notu vardır.

oıvan

2011/1

75

Yusuf Turan GÜNAYDIN

76 oıvan

2011/1

Kimya-yı Saadet -I, tre. Sehabi Hüsameddln b. Hüseyin (ö. 1564), sade­leştirrne: Mehmet Faruk Gürtunca (1904-1982), Sağlam Kitabevi, (İs­tanbul) 1977, 386 [1] s.

Kimya-yı Saadet, tre. Mehmed A. Müftüoğlu, Çile Yayınları, İstanbul 1980, 572 s.; 2. bsk.: 1981, 752 s.

Jrşadat-ı Gaziilf, tre. Muallim Naci (1849-1893), çeviriyazı: Yakup Şafak, . Selçuk Oniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sy. 8 (2000), s.149-. 168.20

Kimya-yı Saadet (Mutluluğun Formülü) I-II, tre. Ali Arslan, Hikmet Neş­riyat, lstanbul2004, 1085 s.; Diğer bsk.Yeni Şafak Yayınları, İstanbul 2004, 447-959 s.2ı

Bidayetü'l-hidaye Tercümeleri

Bidayetü'l-Hidaye: Hidayet Yolu, tre. Lütfi Doğan, Rüzgarlı Matbaası, Arı­kara 1962, 79 s.

Bidayetü'l-Hidaye, tre. Abdülkadir Akçiçek (1933-1989), Bahar Yayınları, 1stanbul 1964, 112 s.; 2. b., 1971, 124 s.; 3. b . 1975, 126 s.

HidayetRehberi: Bidayetü'l-Hidaye, tre. VeyselAkkaya (1973-), İnsan Ya­yınları, Istanbul 2003, 175 s.; Jhya'nzn Anahtan adıyla: 2. bsk., 1stan­bul2006, 159 s.

Yola Gidenlerin Kılavuzu ve Arayan~arın Bahçesi, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, İstanbul2004, 309 s.

Hidayetin Başlangıcı: Adab Ahlak ve Tasavvuf, tre. ömer Faruk Hilmi, Sultan Yayınları, İstanbul (2007), 312 s.

Adap Kitabı, tre. Osman Gürnan (1976-),llke Yayınları,lstanbul2007, 91 s. (Bidayetü'l-Hidaye).22

Müslümanca Bir Hayat [Bidiiyetü'l-Hidaye], tre. Abdullah Demiray

(1983-), Semerkand Yayınları, 3. bsk., lstanbul2010, 160 s.

M isbahü'n-necah Tercümeleri

Terbiyeye Dair, tre. Abdilihalim Akkul, Cağaloğlu Yayınları, İstanbul

1970, 30s.

20 Metin şu makalenin içinde yayınlanmıştır: Yakup Şafak, "Mecmı1a-i Muallim'in Rasılamayan Yazıları ve "lrşadat-ı Gazali", Selçuk Oniversitesi TürkiyatAraştırma/an Dergisi, sy. 8 (2000), s.l31-168. Şafak, metnin Kim­ya-yı Saadet'in baş tarafının tercümesi olduğunu tespit etmiştir.

21 Başlığın parantez içindeki kısmı Hikınet Neşriyat baskısında yoktur.

22 Eserin jeneriğinde MecmCıatu'r-resiiilli Gazziili' den Bidiiyetü'l-hidayeve el­Edebufi'd-dtn tercümesi olduğu belirtilmiştir.

Gazarı Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

Misbah'ül-Neciih: Terbiye, tre. Ffu:Uki Abdullah Hastb, sadeleştirme: Ab­

dülkadir Aleçiçek (1933-1989), Rahmet Yayınlan, lstanbul1972, 93 s.;

Alperen Yayınlan, Ankara 2001, 63 s.

Mükilşefe Tercümeleri

JliihENiziim I-II, tre. Yaman Arıkan, Yunus Emre Yayınları,1stanbul 1-969,

(2. bsk.: 1978; 3. bsk.: 1980; 4. bsk.: 1981; 5. bsk.: Uyaruş Yayınlan,

Istanbul 1981; 6. bsk.: 1982; 7. bsk.: Yunus Emre Yayınlan, Istanbul

1989; 8. bsk.: 1992, 719 s.

Kalpterin Keşfi, tre. Hüseyin Sudt Erdogan, Hisar Neşriyat,İstanbul1975,

727 s.; 2. bsk.: 197.7; 1994, 655 s.

Mükiişefetü'l-KulO.b: Iman ve Jsliim'ın Vasıjlan - Insanın Mes'O.liyyetleri,

tre. Salih Uçan, Çelil<Yayınlan, tstanbul1980, 593 s.; 2. bsk.: 1982,590 s.

Allah Yolunda Kalbierin Keşfi, tre. Abdullah Aydın, Seda Yayınlan, lstan­

bul1999, 640 s.

Kalplerin Keşfi, tre. Ali Kaya, Semerkand Yayınlan, İstanbul2003, 767 s.;

7. bsk.: lstanbul2008, 767 s.

Allah Nizarnında Kalplerin Keşfi, tre. Atilla Cengizoğlu, Merve Yayınlan,

İstanbul ts., 560 s.

Minhiicü'l-abidtn Tercümeleri .•

a) Minhiic Metni

Abidler Yolu. tre. Yarnan Arıkan, Dede Korkut Yayınlan, İstanbul 1.968,

300 s. Diger basunlan: Yagmur Yayınlan, İstanbul 1971, 304 s.; Yay­

lacık Matbaası, tstanbulJ.976, 304 s.; Yunus Emre Yayınlaiı, Istanbul 1969; Uyaruş Yayınları, 6. bsk., Istanbul 1980, 300 s.; Esra Yayınları,

1stanbul1981, 300 s.

Abidler Yolu, tre. llyas b. Abdullah en-Nihant, sadeleştirme: t. Turgut Ulusoy, Hisar Neşriyat, İstanbul 1972, 359 s.;·2. bsk.: [19771. 384 s.; 3.

bsk.: 1979, 376 s. (Minhiicü'l-abidfn ile'l-cenne).

Ab id ler Yolu, tre. M. S adi Çögenli (1949-) & Ali Bayram, Özdemir Basunevi,

İstarıbul 1980, 316 s. Diger basım: Çile Yayınlan, İstanbul 1981, 336 s.

Abidler Yolu. tre. Naim Erdogan; Özdemir Basunevi, İstarıbul 1980,

316+xi s.

Cennete Doğru: Yedi Geçit, tre. Ali Kaya, Semerkarıd Yayınlan, İstanbul 2001, 327 s. (Miniıacü'l-abidfn ila cenneti Rabbi'l-alemfn).

Ol van 201111

77

ı ı i.

Yusuf Turan GÜNAYDIN

78 Divan 201111

b) MinhiicŞerhi

Minhticü'l-Abidin Şerhi Siracü't-Talibin: Hak Yolcusunun Rehberi, şerh: lhsan Muhammed Dalılan el-Kediri, tre. ömer Dönmez, Hisar Yayın­ları,lstanbul ts., 478 s. (Siracü't-talibEnşerhun 'ala minhiici'l-'abidEn).

Şerhu Esmai'lüihi'l-Hüsna Tercümeleri

Esrna-i Hüsna Şerhi, tre. Muhammed Ferşad, Ferşat Yayınları, İstanbul 1972, 271 s. (el-Maksadü'l-esna şerh u esmai'llahi'l-hüsna).

lliihEAhlak, tre. Yaman Arıkan, Uyanış Yayınları, İstanbul 1988, 382+130 s. Diğer b as un: Elif Ofset, İstanbul 1983, 382+ 130 s. [Türkçe&Arapça].

Esmaü'l-Hüsna Allah C. C. 'nun Mübarek Szfat ve Güzel Isimleri Havds ve Esrarı, tercüme- şerh: ömer Faruk Hilmi, Sultan Yayınları, İstanbul

[2007], 351 s.

Mişklltü'l-envarTercümeleri

Mişkdtü'l-Envar: Nurlar Feneri, tre. Süleyman Ateş, Bedir Yayınları, İs­

tanbul 1966; 2. bsk.: 1994, 72 s.

Nur Kandili, tre. Yaman Arıkan, Uyiıp.ış Yayınları, İstanbul 1972, 91 s. Di­ğer basun: Elifbe Yayınları, İstanbul 1980; 3. bsk.: 1981, 91 s.

Nur Metafiziği: Mişkdtü'l-Envar, tre. A. Cüneyd Köksal, Gelenek Yayınla­n, lstanbul2004, 96 s. Diğer basun: Sı1fi Kitap Yayınları, 4. bsk., lstan­bul2010, 126 s. [Yol, Bilgi ve Varlık içinde].

Parlayan Nurlar, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, lstanbul2006,

528 s.23

Mişkdtu'l-Envar: Nurlar Alemi, tre. Şadi Eren, Nesil Yayınları, İstanbul

2010,94 s.

Nuriann Pınltısı, tre. Ahmet Faik Arslantürkoğlu (1930-), Sahaflar Kitap Sarayı Yayınları, İstanbul ts., s. 61-119 [Vasiyetnameiçinde].

er-Risaletü'l-ledünniye Tercümeleri

lltihE Sır, tre. Abdülkadir Şener&Şükrü Topaloğlu, Cağaloğlu Yayınları, İstanbul 1967, 48 s.

23 Mütercim, tercümelerini "tehzib ve tekmil" yoluyla gerçekleştirdiğini be­lirtmektedir.

Gazali Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası Için Bir Bibliyografya Denemesi

Le dün Risalesi, tre. Yaman Arıkan, Uyanış Yayınlan, lstanbull972; Diger basım: Elifbe Yayınlan, lstanbull980, 59 s.

Teuhid·ve Ledün Risalesi, tre. Serkan özburun&Yusuf Özkan özburun,

Furkan Yayınlan, lstanbull995, 102 s. (Risdletü't-tecrldfi kelimeti't­tevhld & er-Risaletü'l-ledünniye).

Ledün Risalesi, tre. Serkan Özburun&Yusuf Özkan Özburun, Semerkand

Yayınlan, lstanbul2004, 79 s.

Ledünnı Ilim, tre. AbdillhalıkDuran, Hikmet Neşriyat,1stanbul2004, 144

s. [Dogru Olan Ölçü & Ariflerin Yolu ile bir arada).

Ledünnf Ilim Risalesi, tre. A. Cüneyd Köksal, Gelenek Yayınlan, istanbul

2004, 54 s. Diğer basım: Silfi Kitap Yayınlan, 4. bsk., İstanbul 2010, 126 s. (Yol, Bilgi ve Varlık içinde).

et-Tecrid .fi kelimeti't-tevhfdTercümeleri

Kelime-i Tevhfd Kal'ası, tre. Cela.I Yıldırım, Ticaret Matbaası,tzmlr 1964,

55s.

Tevhid ve Ledün Risalesi, tre. Serkan özburun&Yusuf Özkan Özburun,

Furkan Yayınlan, !stanbul 1995, 102 s. (Risa.letü't-tecrid fi kelimeti't­Tevhfd & er-Risaletü'l-ledünniye).

TevhidAkidesinin Basamak/an, tre. Ab dülbalık Duran, Hikmet Neşriyat, İstanbul 2004, 142 s. (Nasihat/ann Özü ve Aldanan Insanlar ile bir

arada).

Faysalü't-tefrika Tercümeleri

Islam'da Müsamaha. tre. Süleyman Uludag, İrfan Yayınlan, İstanbul

1972, 79+v s. Diğer basım~ Marifet Yayınlan, İstanbul 1990; 96 s.

Imam Gaztılf ve lman-Küfü.r Sının, tahkik: Süleyman Dünya, tre. Ahmet TuranArslan (1951-), Risale Yayınlan, İstanbul 1992, 188 s. (Faysalü't­tefrika beyne'l-lsldm ue'z-zendeka).

lman ile Küfrü Birbirinden Ayınnak, tre. Ab dülbalık Duran, Hikmet Neş­

riyat, lstanbul2004, 139 s. (Ey Oğul ve Kırk Hadfs ile bir arada).

ed-Dürretü'l-fahireTercümele"ri

Kur'an-ı Kerim 'de Kıyamet ve Ahir et, tre. Ömer Beg, haz. Mehmet Gavsi, Ergin Ki tabevi Yayınlan, İstanbul 1957, 96 s.

oıvan

2011/1

79

Yusuf Turan GÜNAYDIN

80 oıvan

2011/1

Kur'an-ı Kerim'de Kıyamet ve Ahıret, tre. ömer Beg, sadeleştirme: Hü­seyin Hilmi Işık (1911-2000), lhlas Matbaası, İstanbul 1983, 63 s.; 46. bsk.: !stanbul 2007, 63 s. (Kur'an-ı Kerim'de Kıyamet ve Ahiret Hllllen).24

Ölüm ve Sonrası: Kabir-Kıyamet-Ahiret Hayatı, tre. Mehmet A. Müftü­oğlu, tedkik ve tashih: A. Fikri Yavuz (1924-1992), Vural Yayınları, İstanbul 1996, 288 s.

Ölüm ve Ahiret, tre. Ali Arslan (1931-), Arslan Yayınları, İstanbul 1996, 327s.

Ahiret Aleminin Sırlan, tre. ömer Dönmez, Hisar Yayınları, İstanbul 2003?, 153 s.

Kıyamet ve Ah iret: Ölüm ve Ölüm Ötesi, tre. Harun Ünal, Çelik Yayınları, lstanbul2005, 426 s.

Ölüm ve Ötesi: Kabir-Kıyamet-Cennet-Cehennem, tı:e. Ali Fuat Arslan, Saadet Yayınları, 1stanbul2006, 318 s.

Alıiret Halleri, tre. tsrnail Karakaya, Kitap Yayınları, 2. bsk., Arıkara 2007, 138 s. (ed-Dürretü'l-fahirefi keşfi ulami'l-ahire).

Ahiret Kitabı, tre. Ayhan Ak (1981-),llke Yayınları, lstanbul2008, 142 s. (ed-Durretül'l-fahire).25

el-Keşfve't-tebyfn Tercümeleri \

Riyadan lhlllsa Gururdan Tevazua, tre. Celal Yıldırım, y.y., [İzmir] 1965,

45s.

Riyô.dan lhlllsa, tı:e. Ahmet Faik Arslantürkoğlu (1930-), Dede Korkut Yayınları, !stanbul 1970, 75 s. (el-Keşf ue't-tebyln fi gurari'l-halki ec­main).

Aldananlar: el-Keşf ve't-Tebyln fi Gurari'l-Halki Ecmain, tre. Fetbullah Yılmaz, Semerkand Yayınları, 1stanbul2003; 2. bsk.: 1stanbul2004, 88 s.; 8. bsk.: lstanbul 2009, 88 s.

Aldanan Insanlar, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, İstanbul 2004, 1142 s. [Teulıid Akidesinin Basamaklan, Nasihatterin Özü ile birarada].

Aldananlar ve Günahlan Temizleyen Ameller, tre. Arif Pamuk, Pamuk Yayınları, Istanbul ts., 288 s.

24 1983 ve 2007 baskısının 63. sayfadan sorırası "Nefs Muhasebesi" adıyla Kimya-yı Saadet'in Farsça aslından bölüm tereümesidir. 74-383. sayfalar arası ise "M üstimana Nasihat Vehhabilik" adlı telif-derleme bir eserdir.

25 Eserin jeneıiginde kitaba el-Ecvibetü'l-G~liyye (Kitiibu'l-Madnun bihl 'ala ehlihl) ve el-Madnunu bihi ala gayri ehlih adlı eserlerin de dahil oldu­ğu belirtilmiştir . .

Gazali Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

Kanunu't-te'vllTercüıneleri

el-Kfiriunu'l-Küllfft't-Te'vtl: Te'vil Hakkında Genel Bir Kaide, tre. M. Şe­

refeddin [Yaltkayal. Darülfünun Ilahiyat Fakültesi Dergisi, sy. ll (İs­tanbul1929), s. 46-58.26

Kiinunu't-Te'vtl, tre. Bilal Aybakan, Isliimf Araştırmalar (Gazalf Özel Sa­

yısı), XIII/3-4 (2000), s. 521-526.

Mlziinü'l-amelTercüıneleri

Mfziinü'l-Amel: Arnelierin Ölçüsü, tre. Rernzi Banşık, Yağmur Yayınlan,

Arıkara 1970, 368 s.

Arnellerde lliiht Terazı, tahkik: Süleyman Dünya, tre. Abdullah Aydın, Ay­

dın Yayınları, 1stanbul1971, 472 s.

Arnellerde lliihi Saadet, tre. ömer Dönmez, Hisar Yayınlan, İstanbul ts.,

208s.

el-MunkizTercüıneleri

Sapıklıktan Kurtuluş, tre. M. Rahmi Balahan (1888-1953), Gayret Kitabe­

vi Yayınlan, İstanbul1947, 16 s. (el-Munkizu mine'd-daldl ve'l-muf­sih bi'l-ahviil). 27

el-Murikızu mine'd-dalal, tre. Hilmi Güngör (ö. 1953), Türkiye Cumhu­riyeti MaarifVekaJ.eti Yayınları, Arıkara, 1948, vi+78 s.; 2. bsk.: Arıkara 1960, 90 s.; 3. bsk.: MEB Yayınlan, İstanbul1989, 88 s.; 4. bsk.: İstan­bul1990, 80 s.

el-Munkızu mine'd-Dalal, tre. Ahmed Davudoğlu & Salih Şeref & Hüse­yin Tura!, Cağaloğlu Yayınlan, İstanbul1970, 76 s.

Dalaletten Hidayete, tre. Ahmet Subhi Furat, Şamil Yayınlan, İstanbul 1972, 86 s .. Diğer basım: İstanbul ts., 95+xiv s.&Tıpkıbasım.

26 Bkz. M. Şerefeddin [Yaltkaya], "Gazall'nin Te'vil Hakkında Basılmamış Bir Eseri", Darülfünanlltihiyat FakültesiDergisi, XIII/ll (İstanbul1929), s. 46-58.

27 Eser, Hakfkat Yollarında üst başlığıyla tek bir kapak altında yayınlanmış üç kitaptan oluşmaktadır. Diğer iki kitap Şeyh Bedreddin'in Varidiit'ı ile İbn Arabi'nin Fusı2s'unun Fusus Nakşı adıyla yapılmış tercümesidir. Ki­taplar kendi içlerinde ayn ayn sayfalandırılmıştır. Aynı kapak altında Th. Floumey'i.h Wilyam Ceymis'in Felsefesi ve Mark Orel'in Düşünceler adlı eserlerinin tercümeleri de yer almaktadır.

oıvan

2011/1

81

Yusuf Turan GÜNAYDIN

82 D'Min 2011/1

el-Munkızü mine'd-Daldl Şerhi ve Tasavvufi Incelemeler, Abdülhalim Malımüd (1910-1978), tre. Salih Uçan, Kayıhan Yayınları, İstanbul 1990,471 s. (Kaziyyetü't-Tasavvuf el-Munkızu mine'd-Daldl).

Islam ve Sapıklık, tre. Ali Güzeldillger, Alunet Sait Matbaası, İstanbul 1973, 61 s. (el-Munkızu mine'd-dalii.l).

el-Munkızu mine'd-daldl, tre. Yahya Pakiş, Umran Yayınları, 2. bsk., İs­tanbul 1996, 136 s.

Hakikate Giden Yol, tre. Ali Kaya, Semerkand Yayınları, İstanbul 2004, 220 s.; 5. bsk.: lstanbul2008, 220 s.

Arayışlar Kitabı, tre. Osman Gürnan (1976-),llke Yayınları, İstanbul2008; 2. bsk.: lstanbul2009, 87 s.

el-i ktisad fi'l-i'tikiid Tercümeleri28

ltikadda Orta Yol. tre. Kemal Işık, Arıkara Üniversitesi llahiyat Fakültesi Yayınları, Arıkara 1971, 200 s.

ltikadda lktisad, tre. Osman Zeki Soyyiğit, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1971,269 s.

ltikad'ta Orta Yol, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, İstanbul2004, 344s.

/tikdt'ta Ölçülü Olmak, tre. Hanifi Akın, Alısen Yayınları, 1stanbul2005, 312s.

ltikatta Sözün Ozü (Ellktisiidfill'tikô,d), tre. Ömer Dönmez, Hisar Yayın­lan, İstanbul ts., 247 s.

el-Erbainft usuli'd-din Tercümeleri

Kırk Esas, Gazali, tre. Yaman Arıkan, Eskin Matbaası, İstanbul 1970, 438 s.

Dinde Kırk Esas, tre. Hüseyin Sudi Erdoğan, Hisar Yayınları, 2. bsk., İs­tanbul 1976, 429 s.

Dinde Kırk Prensip, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet NeŞriyat, İstanbul 2004, 492s. ·

Tehilfiitü'l-Felitsife Tercümeleri

Felsefecilere Cevap, tre. Akif Nuri (müstear]. Fatih & Dava Yayınları, İs­tanbul 1970, 236 s. Diğer basım: Filozofların Tutarsızlığı, tre. Bekir Karlığa (1947), Çağrı Yayınları, İstanbul 1981,382 s.29

28 Metin neşri: al-lktisiid fi'l-l'tikdd, haz.: Hüseyin Atay&tbrahim Agah Çu­bukçu, Arıkara Üniversitesi llarnyat Fakültesi y., Arıkara 1962, 270 s.

29 Hakkında: N alan Soydaş, "Gazali ve "Filozoflalın Tutarsızlığı", Yedi Iklim, 1/9 (Kasım 1987), s. 37-40.

· ?IT

Gazafi Tercüme!eri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bib!iyografya Denemesi

Filozojlann Tu(arsızlığı, tre. Bekir Sadak, Alısen Yayınları, lstanbul2002, 251 s.

Filozojlann Tutarsızlığı, tre. Mahmut Kaya - .Hüseyin Sanoğlu, Klasik

Yayınları, lstanbul2005; 2. bsk.: İstanbul2009, XV+ 279 s. [Arapça me­tinle birlikte].

Mlzitnü'l-ahliikTercümeleri

lslam Ahlakı, tre. Akif Nuri Karetoğlu [Bekir Karlığa], Sinan Yayınları,

İstanbul 1960, 270 s.; 2. bsk.: İstanbul 1969, 122 s.; 3. bsk.: !stanbul

1978, 263 s.; 4. bsk.: !stanbul, 2 eilt bir arada; 5. bsk.: İstanbul [1983?),

270s.

Ahlak Ölçüleri, tre. Ahmet Faik Arslantürkoğlu (1930-), Sağlam Kitabevi

Yayınları, lstanbul1974, 384 s. Diğer basrm: Dayuran Matbaast, ts­tanbull980, 384 s.

Hizbü'r-Rahman'ınAhliikı, tre. Abdilleelli Candan, Ribat Neşriyat, Kon­

ya, 1985, 289 s. Diğer bastmlar: Müslümanın Ahlakı, Vahdet Yayın­lan, 2. bsk., !stanbul 1990, 286 s.; Müslüman Ahlakı, tre. Abdilleelli

Candan, haz. İbrahim Dem.irci, Nükte Kitap Yayınları, Konya 2005,

195s.

İlcamü'l-avam Tercümeleri

Halk lçin Hakikatler, tre. Yusuf Kurtiş, Çile Yayınları, lstanbul1978, 127

s.

lnançtaHassasölçüler, tre. Nedim Yüksel, HisarYayınlan, lstanbul1987,

139 s.

Halkın Kelami Tartışmalardan Korunması, tre. D. Sabit Ünal (1901-

1984), İzmir llahiyat Fa.J<.!iltesi Vakfı Yayınlart,lzm.ir 1987; 132 s.

Uyanş, tre. Ahmet Faik Arslantürkoğlu (1930-), Vasiyetname içinde, Sa­

haflar Kitap Sarayı Yayınları, İstanbul ts., s. 121-242.

Nasihatü'l-mülUkTercümeleri

Devlet Başkanianna Nasihatlar: Tercüme, izahlar ve Dipnotlar, tre. Os­man Şekerci, Sinan Yayınları, 1stanbul1969; 2. bsk.: 1995, 175 s. (et­Tibrü'l-mesbak.fi nasihati'l-mülak).30

30 Bkz. Kitap Dergisi, X/66 (Mayıs 1995), s. 41.

oıvan

2011/1

83

'· ...

Yusuf Turan GÜNAYDIN

84 oıvan

201111

Yöneticilere Altın Öğütler, tre. Hüseyin Okur, Semerkand Yayınlan, İs­tanbu12004, 296 s.; 7. bsk.: lstanbu12009, 296 s.

Devlet Başkanına Öğütler, tre. Osman Arpaçukuru, ll.ke Yayınlan, İstan­bill 2004, 159 s.; Diğer basım: Yöneticilere Tavsiyeler adıyla, 2. bsk., tstanbu12008, 191 s.

lmam-ı Gazali'den Yönetim Sırları, tre. İbrahim Doğu, Çelik Yayınlan, tstanbu12008, 222 s.

Meiiricü'l-kuds Tercümeleri

Mukaddes Merdivenler, tre. Yaman Arıkan, Eskin Matbaası, İstanbul 1971,231 s. (Mearicü'l-kudsfi medarici ma'rifeti'n-nefs).

Hakikat Bilgisine Yü~eliş_: fv!earicü'l-Kuds, tre. Serkan Özburun, İnsan Yayınlan, 1stanbu1 1995, 181 s.3ı

Mürninler Için Yükselme Basamakları, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat,lstanbu12004, 174 s.

Ceviihirü'l-Kur'iin Tercümeleri

Kur'an'dan Cevherler, tre. Hüseyin Sudi Erdoğan, Hisar Yayınlan, 1stan­bu11970, 230 s. Diğer basım: 1stanbu11977, 239 s.

\ Kur'an'ın Cevherleri: Kur'an-ı Kerim.'i En Çok Sevdiren Ayetler, tre. Ömer

Türker, HayyKitap Yayınlan, 1stanbu12006, 245 s.

el-Hikme fl marifetilliih Tercümeleri

Varlıkların Yaratılış Hikmetleri, tre. Mürsel Sıradağ&Hasan Akarsu, Dede Korkut Yayınlan, 2. bsk., İstanbu1 1973, 140 s. Diğer basım: Ocak Yayınlan, Ankara, ts., 199 s. . · .

Allah Tedla'mn Yarattıklarında Tefekkür Etmek. tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, 1stanbu12004, 222 s.

Hikmetler Kitabı: Allah'ın Yarattıklarındaki Hikmetler, tre. Halil Kendir (1968-),ll.ke Yayınlan, İstanbi.ıl2007; 2. bsk.: 1stanbu12009, 127 s.

Ravzatü't-tiilibfn ve uddetü's-sitlikfn Tercümeleri

Tasavvufun Esasları, tre. Ramazan Yıldız, Şamil Yayınlan, İstanbul

[1971]. 201 s.; Diğer basım: Şamil Yayınlan, lstanbıiı [1976], 215+5 s.

31 Değini: Matbtlat, sy. 18 (Şubat 1996), s. 50.

Gazali Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

Tasauuufun Prensipleri, tre. Remzi Barışık, Kılıç Kitabevi, Yayınları, An­kara [197.2], 256 s.; 2. bsk.: 1973, 252 s.

Hak Yolunun Esaslan, tre. Dilaver Selvi, Semerkand Yayınları, İstanbul 2004, 256 s.; 5. ve 6. bsk.: 1stanbul2009, 256 s.

Ahliik Kitabı, tre. Seray Yıldız (1980-), llke Yayınları, İstanbul 2007; 2. bsk.: İstanbul2010, 205 s.

Tasauuufun Esas/an, tre. Ramazan Yıldız, Dehliz Kitaplar Yayınları, 2. b., İstanbul2010, 222 s.

Minhlicü'l-ariftn Tercümeleri

Arifler Yolu, tre. Yaman Arıkan, Uy~ış Yayınları, İstanbul 1972, 267 s. Diğer basım: Eli.fbe Yayınları, 3. bsk.: İstanbul 1981, 52 s.

Ariflerin Yolu, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, İstanbul 2004, 144 s. [Doğru Olan Ölçü ve Ledünn'illim ile bir arada].

Öğütler Kitabı: Hak Yolcuianna Yol Haritası (Minhiicü'l-Arifin), tre. Soner Durnan (1975-), llke Yayınları, 1. b., İstanbul 2008, 80 s. [er­Risiiletü'l-Va'ziY.Yeve EY.Yühe'l-Ve/ed ile bir arada).

Minhiicü'l-Arifin {Ariflerin Yolu], tre. Eser Kazak, Semerkand Yayınları, İstanbul2009, 64 s.

er-Risliletü'l-va'ziyy&2 Tercümeleri

Vaaz·Risiilesi, tre. Yaman Arıkan, Uyaruş Yayınları, İstanbul 1972, 201-222+2 s. Diğer basım: Elithe Yayınları, İstanbull980, 39 s.

er-Risdletü'l-Va'ziY.}'e, tre. Bekir Topaloğlu, Dini Sohbetler içinde, İstan­bul 1982, s. 55-65.

imam Gazali'den Öğüt Mektubu, tre. Ahmet Turan Arslan, lsliim, sy. 59 (femmuz 1988), s. 50-52.

Öğütler Kitabı: Hak Yolcusuna Öğütler, tre. Soner Durnan (1975-), tıke Yayınları, 1stanbul2008, 80 s. [EY.Yühe'l-ueledve Minhiicü'l-iirifin ile bir arada).

el-Erbaun Tercümeleri

Kırk Kudsı Hadfs. lliilıi Buyruklar, tre. Arif Pamuk, Pamuk Yayınları, İs­tanbul2003, 128 s.

32 Eserin biİ adı da Risiile ilii Ebi'l-Feth Ahmed b. Seliime'dir; bkz. Karlığa, "Gazzali: Eserleri", DlA-XIII, s. 520.

oıvan

201111

85

Yusuf Turan GÜNAYDIN

86 D1van 2011/1

Kırk Hadfs, tre. Ab dülbalık Duran, Hikmet Neşriyat,lstanbul2004~ 139 s. (lman ile Küfrü BirbindenAyırmakve Ey Oğul ile bir arada). ··

Kudsi Hadisler, tre. Feyzullah Demirkıran, Semerkand Yayınlan, ı. bsk.,

lstanbul2004, 88 s.

el-Madnfin Tercümeleri

lki Madnun, tre. D. Sabit ünal (1901-1984),1zrnir llaruyat Fakültesi Vakfı Yayınlan,lzmir 1988, 135 s. (Kitabu'l-Madnun bihf 'ala gayri ehlihf &

Kitabu'l-Madnun bihf 'ala ehlihl).33

Ehii Için: el-Maznunu bihf 'ala Gayri Ehlihf, tre. Muarnmer Esen, Araşttr­ma Yayınlan, Ankara 2005, 109 s.

Ahiret Kitabı, tre. Ayhan Ak (1981-), !lke Yayınlan, 1stanbul2008, 142 s. (el-Ecuibetü'l-Gazzaliyye (Kitiibu'l-Madnun bihf 'ala ehlihi) ve el-Ma­

dnunu bihi ala gayri ehlihl).34

Bir Arada Basılan Eserler

:.\

Adap Kitabı, tre. Osman Gürnan (1976-),llke Yayınları,lstanbul2007, 91 s. [Mecmuatu'r-resail li Gazzali'den Bidayetü'l-hidilye ve el-Edebu

fi'd-din).

Ahiret Kitabı, tre. Ayhan Ak (1981-),llke Yayınlan, lstanbul2008, 142 s.

[ed-Durretül'l-fiihire & el-Ecuibetü'l-Gazzaliyye (Kitabu'l-Madnurı

bihf 'ala ehlihl) & el-Madnunu bihi ala gayri elılih).

Arifler Yolu & Ey Oğul & Ledün Risalesi & Nur Kandili & VaazRisalesi, tre.

Yaman Arıkan, Elifbe Yayınlan, 2. bsk., İstanbul 1980,_267 s.

Teuhid Akldesinin Esaslan & Nasihatların Ozü & Aldanan insanlar, tre-.

Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, İstanbul2004, 142 s.

lman ile Küfrü Birbirinden Ayırmak & Ey Oğul & Kırk Hadfs, tre. Abdill­

halık Duran, Hikmet Neşriyat, lstanbul2004, 139 s.

Dogru Olan Olçü, tre. Abdülhalık Duran, Hikmet Neşriyat, lstanbul2004, 144 s. [Mecmuatu'r-resiiil li Gazziili'den: Ariflerin Yolu & Ledünnz

ilim ile bir arada).

33 Eserde yer alan tki Madnün'dan ilki el-Madnunu'l-Kebzr adıyla, ikincisi ise el-Madnunu's-sağir veya el-Ecuibetü'l-Gaziiliyye fi's-saili'l-uhreuiyye adla­nyla da tanınmaktadır.

34 Eserin jeneriğinde kitaba ed-Durretül'l-fahire adlı eserin de dahil olduğu belirtilıiUştir. ·

-ı:

ı

Gazali Tercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyografya Denemesi

O gütler Kitabı: tre. Soner Duman (1975-) ,llke Yayınları, 1stanbul2008, 80 s. [er-RisiUetü'l-Va'ziyye & Eyyühe'l-Veled & Minhdcü'l-Arifin].

lman ·Kitabı, tre. Ayhan Ak (1981-), llke Yayınları, İstanbul 2009, 93 s.

(Faysalü't-Tefrika & Kanı2nu't-Te'vll & Kavô.idü'l-Aicaid fi't-Teuhid].

Yol, Bilgi ve Varlık, tre. A Cüneyd Köksal, SCtfi Kitap Yayınları, 4. bsk.,lstan­

bul2010, 126 s. [Ey Ogul & Mişlcatü'l-Envar & LedünnıJlim Risô.lesi].

Vasiyetnô.me: Olfet Terazisi, Nurların Pınltısı, Uyarış, Vasiyetname, tre. Ahmet Faik Arslantürkoğlu [1930-J. Sahatlar Kitap Sarayı Yayınları,

İstanbul ts., xvi+263 s. [ Olfet Terazisi (A.dabü'l-ülfeti ve'l-uhiiuveti ve's-suhbe), s. 1-60; Nuriann Pınltısı (Mişlcatü'l-Envar), s. 61-119; Uyarış (/lcamü'l-Audm an llmi'l-Kelam), s. 121-242; Vasiyetndme, s.

243-259.

Diğerleri (Alfabetik sırayla)

Ahiret Aleminin Sırlan, tre. belirtilmemiş, Hisar Yayınları, İstanbul ts., 153 s. (?)

Alemierin Sırrı, tre. N alın Erdoğan, haz.: Abidin Sönmez, Hisar Yayınları, 2. bsk., İstanbul ts .• 231 s.; 3. bsk.: 1980, 239 s.; 4. bsk.: 1983, 256 s.

(Sırru 'I-alemin).

Ayet ve Hadis-i Şeriflerde Jmam Gazali ve Muhiddin-iArabl'den Şeytanın Hileleri, tre. Ahmed Remzi [Eser). Kamer Neşriyat, İstanbul 1987 (2. bsk.: 1991), 32 s.(?)

Batınfliğin lçyüzü, tre. Avnl İlhan, TDV Yayınları, Ankara 1993, 163 s. (Fedaihu'l-Batıniyye/el-Mustazhirf).

Bid'at:lslam'a Yabancılaşma. tre. Hamza Tekin (1945-), FerşatYayınları,

İstanbul2005, 287 s. (?)

Büyük Günahlar, tre. belirtilmemiş, Ailem Yayınları, Istanbul 2007, 156 s. (?)

Çocuk Nasıl Yetiştirilir?, tre,.?, Üsküdar Yayınları,lstanbul2001, 72 s. (?)

Dinde Edeb, tre. Yusüf Emin Ademoglu, İsiarnı Neşriyat, Konya [1972). 68 s. (?)

Diişünme, Konuşma ve Söz Ozerine, Ahmet ~a.mil Cihan (1962-), İn­

san Yayınları, İstanbul 2002, 95 s. (el-Maô.rifü'l-akliyye ve lübtibü'l­hikmeti'l-ilahiyye).

Düşünmede Dogru Yöntem -Mihakku'n-Nazar-, tre. Ahmet Kayaeık, Ah­sen Yayınları, lstanbul2002; 181 s.

Evliyalar Yolu, tre. Abdullah Aycı.ID, Aydın Yayınları, İstanbul 1970, 437 s.(?)

Fdtihatü'l- Ula m: llimlere Giriş, tre. Abdülkadir Akçiçek, Gonca Yayınları, İstanbul 1984, 340 [+3) s.

oıvan

201111

87

Yusuf Turan GÜNAYDIN

88 oıvan

2011/1

Felsefenin Temel ilkeleri, tahkik: Süleyman Dünya, tre. Cemaleddin

Erdemci, Vadi Yayınları, Ankara 2001; 2. b., İstanbul 2002, 312 s. (Makasidu'l-Felô.sife).

Gıybet, tre. Yahya Alkın, Birlik Matbaası, İstanbul 1972, 128 s. Diğer ba­sımlar: Bahar Yayınları, İstanbul 1974, 128 s.; 1980, 125 s.; Ailem Ya­yınları, Istanbul2009, 103 s.(?)

Hristiyanlık üzerine Değerlendirmeler, M. Abdullah Şarkavi ile birlikte, tre. Osman Cilacı (1940-), Beyan Yayınları, Istanbul 1998, 174 s. (er­Reddü'l-cemllli iliihiyyeti lsa bi sarihi'l-Jncil).

Jlahı Nurlar: ·Jsliim Düşüncesi, Ahliikı ve Peygamberimizin Mucizeleri: Jmiim Gaziili'nin Eserlerinden Seçmeler, tre. Abdullah Aydın, Aydın

Yayınları, !stanbul 1967, 319 s.; Sena Yayınları, 2. bsk., lstanbul2004,

336s.

Jmam Gazziilf'nin Mektupları, haz. Abdili Kayyum, tre. Gürsel Uğurlu, lnkılab Yayınları, !stanbul 2002, 143 s. (Eser Feziiilü'l-Eniim min Resiiili Hücceti'l-lsliim adıyla Farsçaya, bu tercümeden de Letters of Al~Ghazzali adıyla da Ingilizeeye tercüme edilmiştir. G. Uğurlu'nun

tercümesi İngilizce metni esas almıştır).

lmam-ı Gazalt HazretZerinden Müslümanlık Hükümleri, haz. Cemal Er­

ten, Saadet& İslam Güneşi Yayınları, !stanbul1966, 128 s. (?)

lrfan Ordusunun El Kitabı, tre. Ahme~ !nce, Fatih Matbaası, İstanbul 1968, 64 s. Diğer basım: Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1971, 64 s.

\ (Hülasatü't-Tasnif fi't- Tasavvu/J.

ls lam 'da Evlilik ve Aile Hayatı, tre. Mehmet Ali Kayabağlar, İdeal Kitap­lar Yayınları, Istanbul1999, 142 s. (?)

KalpZere Şifa, tre. Mehdi Aydın, Özlem Yayınları, 1stanbul2005, 431 s. [Keşfü'l-Kulub?]35

Kavasimu'l-Biitzniyye, tre. Ahmed Ateş, Ankara Üniversitesi ilahiyat Fa­kültesi Dergisi, Ill/1-2 (1954), s. 28-30.

el-Kıstasü'l-Müstakfm: Hak Yolcusunun Miracı, tre. Yaman Arıkan, Es­

kirı Matbaası, !stanbul 1971, 269 s.

Minhiicü'l-Müteallim: ls lam'da Eğitim Metodu, tre. Ömer Atmaca, y.y.,

ts., 72 s.36

el-Mustasfii: islam Hukukunda Deliller ve Yorum Metodolojisi 1-11, tre.

Yunus Apaydın, Rey Yayınları, Kayseri 1994, 344+441 s. Diğer basım: Mustasfii: ls lam Hukuk Metodolojisi, Klasik Yayınları, 1stanbul2006,

416+448 s. (el-Mustasfii min llmi'l-Usul).

35 Eser hakkında bkz. Can, a.g.m., s. 61.

36 Eserin Osmanlıcaya Hamzaoğlu Molla Osman tarafından tercüme edilmiş bir yazma nüshası için bk. Ankara Milli Kütüphane, Yz. 3678/2 (1280 tari­hinde istinsah edilmiş nüsha). Aynı kütüphanede eserin Arapça yazmalan da bulunmaktadır.

·ı i

1

GazaliTercümeleri: Osmanlı Devri ve 1928 Sonrası için Bir Bibliyogralya Denemesi

el-Mürşidü'l-Emin i/ii Meu'izeti'l-Mü'minin, tre. Abdülkadir Akçiçek, Be­dir Yayınları, İstanbul 1989,416 s.(?)

Olüm ue Oıesi, tre. belirtilmemiş, Saglam Yayınları, İstanbul 1999, 395 s. Uç kapakta: Olüm ue Kıyamet -Olüme Hazırlık-].(?)

Olüm ue Otesi, haz. Abdullah Ayd.ın&Selrna Aydın, Sena Yayınları, lstan­bul2001, 366 s. (?)

Olüm ue Otesi, tre. belirtilmemiş, Ailem Yayınları, İstanbul 2007, 160 s. (?)

Olüm ue Otesi -Olümü ue Sonrasını Düşünmek-, haz. Kasım Yayla, Merve Yayınları, lstanbul2006, 80 s. (?)

Silsiletü'z-Zeheb Yolu, tre. Dursun Başaran, Başaran Yayınları, İstanbul 1972,318 s. [Eserlerinden derleme].

Şeytan ue Şeytanın Hileleri, tercüme Abdilihalim Akkul, haz. Sinan Yıldız, Sinan Yıldız, İstanbul 1998, lll (+2] s.(?)

Tercüme-i Risale-i Emanetu'llah, tre. Mehmed Emin-i Tokacü (1664-1745), çeviriyazı: Halil İbrahim Şimşek (1968-), Mehmed Emin-i Tokadi: Hayatı ue Risaleleri içinde, !nsan Yayınları, ls tanbul 2005, s. 221-238.

Yasin, Tebareke,Amme, Vakıa, Dühdn, KıyameSüreleri ueAyetlerdekiEs­

rar, der. ve haz. Arif Pamuk, Pamuk Yayınları, İstanbul (2006], 144 s.

Gaza.I.i Haldandaki Tercüme ve Çeviriyazı Eserler

Bütün Cepheleriyle Gazalf, Şibli Nurnani, tre. Yusuf Salih Karaca, Baytan K.evi Yayınları, İstanbul1971, 250 s. Diğer basım: Islam'ın Fikir Kılıcı (Gazdli), Baytan Kitabevi Yayınları, İstanbul 1972, 250 s. (Urduca­dan?).

MüslümanA ydın: Gazali Hakkında Bir Araştırma, W. Montgomery Watt, tre. Hanifi Özcan, Dokuz Eylülü. Yayınları, İzmir 1989, IX+165 s. Di­ğer basım: Etüt Yayınları, Samsun 2003, ı 73 s. (İngilizcedeh: Muslim Intellectual/A Study o fGhazalı).

Medreseden Kaçış: Imam GazztllE'nin Hayatı, Fikirleri ue Eserleri, Hüse­yin Zerri.nkfıb, tre. Hikmet Soylu, Anka Yayınları, 1stanbul2001, 320 s. (Farsçadan: Pertir ez Medrese Der Baare-ye Zendegf ue Endişe-ye Ebü Hamid Gazali).

Islam'da Fikir ue Davet Önderleri, Ebü'l-Hasan en-Nedvi (1913-). Risale Yayınları, lstanbull987, 366 s. (Arapçadan.: Ricalü'l-Fikri ue'd-Da' ue fi'l-lslam).37

37 Eserde yer alan altı düşüniliden üçü stlfidir: Gazill, Geylani ve Mevlana Cela.Jedcün-i Rtlmi. T!'!rcümenin Mevlana bölümünde, yayınevinden kay­naklandığını zannettiğimiz yer yer belirgin kesintiler mevcuttur.

oıvan

201111

89

f

ı' 1 1

Islam Düşüncesinin Zirvesi: Imam Gaztil i, Mehmed AU Ayni (1868-1945), sadl.: Erol Kılınç, İnsan Yayınları, ı. bsk., İstanbul 2011, 310_s. (Os­manlıcadan: Hüccetü'l-ls!am Imam Gaztili).

Abstract

Al-GhazaliTranslations in Turkish: A Bibliographical Sketch of the Onoman and Post-1928 Periods

This article contains the bibliographical references of trans­lations from al-Ghazall (1058-1111) in Ottoman and Modem Turkish. It covers two major periods, including the "Ottoman era" and .the "Post-Alphab~t Revolution era." An histarical survey of these translations shows that the translations of al­Ghazali s two most popular books, Ihyii al-ulüm al-dfn and Kfmyii-e Sa'iidat, were never fully published in the Ottoman period whereas his Tahiifut al-faliisifa was first translated during the Republican era. On the other hand, a pamphlet known as the translation of al-Ghazall's A.wuha al-walad and published several times during the Ottoman period, is actu­ally S ulaiman ibn Jarll's catechistic bo ok, which has also been simplified and published ~everal times during the Republican era. The present article also contains information on the first translation from al-Ghazali after 1928, the first publication da tes of his works in Turkish and their translators. Finally it gives a list of the published translations from al-Ghazali in al­phabetical order.

Keywords: al-Ghazali, Translation, Bibliography, the Ottoman Period, Post -1928 Period.