Sayfa 1 / 27

DENİZLİ

ÇEVRE DURUM RAPORU

(A). COĞRAFİ KAPSAM A. 1. Giriş Denizli İli’nin coğrafi konumu, Anadolu yarımadasının güneybatısında, Ege Bölgesinin doğusunda, Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit teşkil eder. Bu nedenle, Denizli İl sınırları içerisinde iklim ve bitki örtüsü değişiklik arz eder. Çameli, Beyağaç ve Kale ilçeleri Akdeniz, Sarayköy, kısmen Buldan ve Denizli merkez ilçesinin Çürüksu Vadisi Ege, diğer ilçeleriyle İç Anadolu Bölgesi iklim ve bitki örtüsü özellikleri taşımaktadır. Yüzey şekilleri bakımından dalgalıdır. Alçak ve yüksek ovalar, yaylalar ve dağlar birbirini tamamlar. Yüksek ovalar da gerçekte bir yayla sayılır. Denizli şehir merkezi, Karcı Dağı eteklerindeki platformda yer almıştır. Genel olarak ilk yerleşim nedeni korunma, ulaşım imkanları ve verimli topraklara sahip olmasına bağlıdır. İç Anadolu ve Antalya'ya giden yollara hakim bulunan Denizli, çevresinde tarihi yönden önemi çok büyük olan yerleşimlere daha önceleri de sahne olmuştur. İlk yerleşim, halen Bayramyeri diye adlandırılan ve bugün de

Sayfa 2 / 27

ticaretin yoğun olduğu Kaleiçi yöresinde başlamıştır. Denizli İl genelinin ve konum olarak üç tarafı dağlarla çevrili kuzey ve batıya açılan bir çöküntü düzlüğünde bulunan şehir merkezinin hızlı büyümesine paralel olarak çoğalan çevre sorunları çevre durum raporunda incelenerek ortaya konmaya çalışılacaktır. A.2. İl ve İlçe Sınırları

Denizli İli sınır itibariyle doğudan Burdur, Afyon ve batıdan Aydın, Manisa, kuzeyden Uşak, güneyden ise Muğla illeri ile komsu bulunmaktadır (Bkz. Harita A.1). Son düzenlemelere göre Denizli İli’nin 18 ilçesi bulunmakta olup, alfabetik sıraya göre su ilçeler yer almaktadır: Acıpayam, Akköy, Babadağ, Baklan, Bekilli, Beyağaç, Bozkurt, Buldan, Çal, Çameli, Çardak, Çivril, Güney, Honaz, Kale, Sarayköy, Serinhisar ve Tavas (Bkz. Harita A.1) A.3. İlin Coğrafi Durumu

İlin Türkiye illeri içerisindeki genel konum ve sınırları Harita A.1'de gösterilmiştir. 3712' ve 3812' kuzey enlemleri ile 2830' ve 2930' doğu boylamları arasında ve yüzölçümü 11.868 km2 olan Denizli ili, Anadolu yarımadasının güneybatısında, Ege Bölgesinin doğusunda, Ege-İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri kesişme noktasında bulunur.

B.4.Su Kaynakları

Denizli İlinde su kaynakları akarsular, yeraltı suları, baraj ve göller olmak üzere üç grupta toplanır. B.4.1.İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar

Denizli İlinin su ihtiyacı, Belediye sınırları içindeki ve dışındaki yeraltı ve yerüstü su kaynaklarından karşılanmakta ve içme suyu; Gökpınar, Derindere ve Benlipınar kaynakları ile sondaj kuyularından temin edilerek Belediye sınırları içerisindeki konut, özel ve resmi kuruluşlara dağıtılmaktadır. (Bkz. Tablo B.4)

Gökpınar içmesuyu Kaynağı şedde ile memba-mansab seklinde ayrılmış olup, mevcut tünelden Denizli’ye cazibeli su verilmektedir. Gökpınar içmesuyu Kaynağı’ndan doğrudan temin edilen içmesuyu, şehrin muhtelif yerlerindeki su depolarından şebekeye verilmektedir. Denizli’nin bu değişiklerden dolayı yıllık enerji tasarrufu yaklaşık 800bin dolar civarındadır. 2006 yılı içerisinde şehrimizin muhtelif yerlerinde 7 adet sondaj kuyusu açtırılarak toplam 144 l/s su elde edilmiştir

C). HAVA (ATMOSFER VE İKLİM)

Sayfa 3 / 27

C.1.İklim ve Hava

Denizli ili coğrafi konumu itibariyle Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit teşkil ettiğinden iklimi değişiklik arz etmektedir. Genellikle İç Anadolu’nun güney bölümü ve Ege İkliminin yaygın özellikleri görülmektedir. Ege Bölgesi ikliminden sıcaklık olarak biraz düşüktür. Komsu illerimizden Aydın ilinin sıcaklığından 2-3 C’lik düşük seviyede farklılıklar görülebilir. Yazları gölgede 40 C’ye varan ve kıs ayları ise -15 C’ye kadar düsen sıcaklık ile Ege Bölgesi ikliminden farklılık gösterir. Denizli ilinde dağlar ekseriyetle denize dik olarak uzanmakta olduğundan denizden gelen rüzgarlara açık bulunmaktadır. Çameli, Beyağaç ve Kale

İlçeleri Akdeniz; Sarayköy, kısmen Buldan ve Denizli merkez ilçesinin Çürüksu Vadisi

Ege, diğer ilçeleriyle İç Anadolu Bölgesi İklim özelliklerini taşımaktadır. Kışı ılık (kıs mevsimi ortalama sıcaklığı 9,43 C) ve yağışlı, yazı sıcak (yaz mevsimi ortalama sıcaklığı 23,43 C)’dır. Yaz aylarında Basra Alçak Basınç Merkezinin etkisi ilimizde görüldüğü zaman sıcaklıklar bir hayli yükselmektedir. Yılın en az 9 ayında ortalama sıcaklık 10Cden fazladır. 2006 Yıllık toplam yağıs miktarı 510,6 mm. olup, yağışların %70 Ekim-Mart (Kıs) periyodundadır. Yağısın en az görüldüğü ay Aralık ayıdır. Maksimum kar kalınlığı 3 cm. olarak kaydedilmiştir. Hakim rüzgar yönü (NW) kuzeybatıdır. Kuvvetli esen hakim yön olarak da Güney(S)’dir.

2.Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman Hava kirlenmesine sebep olan gaz kirleticiler, normal sıcaklık ve basınç altında gaz formunda bulunan maddeler ile katı ve sıvı halde bulunan maddelerin buharlarından ileri gelir. Gaz halindeki kirleticilerin en önemlileri Karbonmonoksit (CO), Hidrokarbonlar, Hidrojen sülfür (H2S), kükürt oksitler (SOx), azot oksitler (NOx), ve Ozon’dur. Kükürtdioksit (SO2) suda ve dolayısıyla vücut sıvısında büyük ölçüde çözünebilen gaz olması nedeniyle insan sağlığı açısından önemlilik arz eder. Bu nedenle hava kirliliğinde en önemli kriterlerden biri olarak kabul edilmektedir. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğine göre, Kıs Sezonu Ortalaması Sınır Değerleri; Kükürt Dioksit (SO2 ) için 250 g/m3

, Havada asılı partikül madde (PM) için 200 g/m3 `dür. Denizli’de

2007 yılına ait hava kirliliği aylara göre ölçüm sonuçları Grafik.C.1 ‘de verilmiştir.

Sayfa 4 / 27

C.2.2. Partikül Madde Emisyonları Partikül halindeki kirleticiler menşelerine ve tane büyüklüklerine göre ince tozlar, kimyasal dumanlar, kimyasal buhar, yanma dumanları , aerosol ve sprey olarak sınıflara ayrılır. Genel olarak gaz molekül büyüklüğü 0.002 m çaptan iri olan ve havada bir süre askıda kalabilen katı veya sıvı her türlü madde (10 mikron ve daha küçükleri) partikül sınıfına girer. Kıs Sezonu Ortalaması Sınır Değerleri Kükürdioksit .............................................. 250g/m3

Havada asılı partikül madde ........................ 200g/m3

C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları Yerleşim merkezinde ve etrafında en çok rastlanan gazlardan biri karbon monoksittir. Renksiz, kokusuz ve havanın ortalama mol ağırlığına eşit bir ağırlıkta gaz halindedir. Kolay fark edilmeyişi ve kaynaklandığı yerde iyi dağılmayışı önemli bir özelliğidir ve zehirlidir. Oldukça stabil bir gaz olup, atmosferde kalma süresi 2-4 aydır. Bu gaz, içten yanmalı motorların egzoz gazları ile yakıtların tam yanmaması sonucunda oluşur. Normal egzoz gazının %3-4, iyi yakılmayan yakıt gazında %7 düzeyinde bulunmaktadır. C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları Yedi çesit oksit meydana getiren, azotun en önemlileri azot monoksit (NO) ve azot dioksit (NO2)’dir. Bunlar beraberce (NO+NO2) NOx olarak belirtilmektedir. C.2.5. Hidrokarbon ve Kursun Emisyonları*

Sayfa 5 / 27

C.3. Atmosferik Kirlilik C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri Ozon tabakasının en önemli özelliği, tüm canlı varlıkları, doğal kaynakları ve tarımsal ürünleri olumsuz yönde etkileyen morötesi radyasyonu yani günesin ultraviyole ısınlarını absorbe etmesidir. Bu ısın tutma işlemi, oksijenin ozona ve ozonun parçalanarak tekrar oksijene dönüşmesi sırasında ultraviyole ısınlarının kullanılması sonucunda meydana gelmektedir. Ozon tabakasının incelmesinin, insan sağlığı ve canlıların üzerinde önemli etkileri vardır. Bu etkiler, deri kanseri ve kataraktlarda artış, bağışıklık sisteminde değişiklik, deniz organizmalarının yaşam döngülerinde değişiklik ve iklimde önemli ölçüde değişiklikler getirmesidir. Ozon tabakasının incelmesini daha çok buzdolaplarında soğutucu etken olarak kullanılan kloroflorokarbonlar neden olmaktadır. Bir çok gelişmiş ülke ve AT ülkeleri, spreylerde bu gazın daha az kullanılmasını ve 2000 yılından itibaren kullanılmamasını istemektedirler. İlimizde ozon tabakasının incelmesine neden olan kloroflorokarbon gazlarının havadaki ölçümleri yapılmamaktadır.

D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik İlimizdeki hızlı sanayileşme ve şehirleşme neticesinde sanayi ve evsel atıklar ile bilinçsizce kullanılan tarımsal gübre ve ilaçlardan yeraltı sularımızda kirlilik meydana getirmektedir. Denizli tekstil ağırlıklı bir sanayi şehri olduğu için, özellikle şehir içinde kalan tekstil boyama, iplik yıkama ve deri tabakhane tesislerinden çıkan kostik atık suların bir kısmı kanalizasyona verilmekte bir kısmı da açıktan akarak sulama sularına ve yer altı sularına karışmaktadır. İl sınırları içerisinde yerleşim merkezlerinde oluşan kentsel katı atıklar (Çöpler); haşerelerin artması, koku problemi, estetik görüntünün bozulması, yeraltı sularının kirlenmesi, salgın hastalıkların görülmesi gibi sorunlar oluşturmaktadır. İl sınırları içerisinde yerleşim merkezlerinde oluşan kentsel katı atıklar gelişi güzel atılarak ve belediye çöplüğüne atılmak suretiyle bertaraf edilmektedir. Standarda uygun çöp deponi alanları olmadığı için bu çöplerden sızan sular yeraltı sularına sızarak kirletilmelerine neden olmaktadır. Ayrıca il sınırları içerisindeki yerleşim merkezlerinde oluşan tıbbi atıklar gömülmek ve belediye çöplüğüne atılmak suretiyle bertaraf edilmektedir. Bu tıbbi atıklar da yer altı sularının kirlenmesinde rol oynamaktadırlar. D.3.2. Akarsularda Kirlilik İlimizde su kirliliğine neden olan baslıca kirletici kaynaklar; hızlı sanayileşme ve şehirleşme sonucunda oluşan sanayi ve evsel atıklar ile kısmen bilinçsiz kullanılan tarımsal gübre ve ilaçlardan kaynaklanan kirliliklerdir.

Sayfa 6 / 27

Akarsular Kirlenme Nedenleri Menderes Nehri Evsel sıvı atıklar, sanayi atıkları, zirai faaliyetler, evsel katı atıklar Gökpınar Çayı Evsel sıvı atıklar, sanayi atıkları, zirai faaliyetler, evsel katı atıklar Çürüksu Çayı Evsel sıvı atıklar, sanayi atık, zirai faaliyetler Dalaman Çayı Evsel sıvı atıklar, zirai faaliyetler, sanayi atıkları Denizli cografi konum itibariyle Menderes Nehri’nin ve havzasının üst baslangıcında bulunması dolayısıyla yukarıda belirtilen kirlilik etmenleri; verimli Menderes Havzası tarım arazileri için büyük bir tehlike arz etmektedir. DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’nce B. Menderes Nehri üzerindeki sekiz adet kalite gözlem istasyonlarına ait Harita D.1. 1992-2001 yılları arasındaki ölçüm değerleri, B. Menderes Nehri’ndeki kirlilik yüklerini belirlemek amacıyla İl Çevre ve Orman Müdürlüğümüzce değerlendirilmiştir. B. Menderes Nehri üzerindeki ölçüm istasyonlarına ait 1992-2003 yılları arasındaki ortalama ölçüm değerleri Tablo D.8.’de verilmektedir. Denizli tekstil boyama, iplik yıkama ve tabakhanelerden oluşan tekstil ağırlıklı bir sanayi şehridir. Yakın bir zamana kadar kostik özellikli atıksuların bir kısmı kanalizasyona verilmekte bir kısmı da açıktan akarak sulama suyuna karışmaktaydı. Denizli İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nün bu konuda yapmış olduğu çalışmalar sonucunda; su kirliliği yaratan özel sektör fabrikaların hemen hepsi arıtma tesisini yapmıştır ve çalıştırmaktadır. Su kirliliğinin önlenmesi çalışmaları çerçevesinde ; Basta 161 adet İsletmenin faaliyet gösterdiği I. OSB olmak üzere, 44 adet endüstriyel atıksu arıtma tesisi, 21 adet turistik tesis ile evsel atıksu arıtma tesisi yer almakta olup, 44 adet tesise Desarj İzin Belgesi verilmiştir. Denizli Belediyesi’nce yaptırılan Denizli il merkezi atıksu arıtma tesisinin su kabulu yapılarak isletmeye alınmıştır. Bakanlığımızca yaptırılan Pamukkale – Akköy – Karahayıt- Belediyeleri ile Yeniköy ve Develi yerleşim birimlerinin evsel atıksu arıtma tesisi yapımı tamamlanmış ve faal durumdadır. Sözkonusu tesise Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile Desarj İzin Belgesi verilmiştir. İlimizde Denizli Belediyesinin dışında hiçbir Belediyenin atıksu arıtmatesisi bulunmamaktadır. Ancak, Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 23 Şubat 2005 tarih ve 2005/3 sayılı Genelgesi ve 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği gereğince tüm Belediyelerden Atıksu Altyapı Tesisleri (Kanalizasyon, Arıtma Tesisi) İş Termin Planları istenmiş olup, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Geçici Madde 4 te belirtilen sürelerde arıtma tesislerini yapılmasının takibi Bakanlığımızca ve Müdürlüğümüzce yapılmaktadır. 2 adet Belediyenin proje onayı yapılmıştır. İlimiz Mahalli Çevre Kurulunun 09.03.2005 tarih ve 06 nolu kararı ile İlimiz sınırları içerisindeki tüm akaryakıt satış istasyonları ile Yer ve Taşıt yıkama ve yağlama işyerlerinin Bakanlığımızın 27.02.2004 tarih ve 2004/3 sayılı genelgesinde ve 31/12/2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğindeki Tablo 20.3:Sektör: Endüstriyel Nitelikli Diğer Atıksular (Benzin İstasyonları, Yer ve Taşıt Yıkama Atık Suları)’ daki çıkış suyu standartlarını sağlayacak şekilde arıtma tesisi yapılarak Müdürlüğümüze onaylatıldıktan sonra araç yıkama ve yağlama yapılabilmesine karar verilmiştir. Bu doğrultuda alıcı ortama deşarjı olan tesislerin proje onayı Müdürlüğümüzce yapılmakta olup, proje onayı için Müdürlüğümüze başvurular devam etmektedir. Alıcı ortama deşarj eden ve araç yıkama ünitelerinden kaynaklanan atıksular için fiziksel atıksu arıtma tesislerini tamamlayan toplam 19 adet tesise Deşarj İzin Belgesi verilmiştir.

Sayfa 7 / 27

İlimiz sınırları içerisinde bulunan sanayi tesislerinin ve turistik isletmelerin inceleme ve denetimleri yapılmış olup, denetimlerde sanayi tesislerinden ve turistik tesislerden atıksu numunesi alınarak analizlerin Bakanlığımızdan yeterliği bulunan laboratuarlarda yapılması sağlanmıştır. Aşırı su kirliliği yaratan belli kapasitenin üstündeki özel sektöre ait tesislerin bir çoğu, arıtma tesislerini tamamlayarak faaliyete geçirmiştir. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nce takip edilmektedirler. Atıksu arıtma tesisi faaliyette olan kuruluşlar Tablo D.11.’de verilmiştir. Denizli şehir metropolündeki çeşitli sanayi kuruluşlarından ve şehir kanalizasyonlarından kaynaklanan atıksular Gökpınar Çayı’na boşaltılmaktadır. Memba kesiminde içilebilir nitelikte olan Gökpınar kaynaklarının suyu, baraj aks yerine ulaştığında, içme, kullanma ve sulama suyu niteliklerini kaybedecek şekilde kirlenmektedir. Gökpınar Çayı’nın her geçen gün artan kirliliğine evsel ve sanayi atık suları ile Denizli şehrinin kanalizasyon suları neden olmaktadır. Gökpınar Çayı’nın üzerinde DSİ tarafından yapılmakta olan baraj inşaatı tamamlanmıştır. Baraj gölü suyunun korunması ve kirliliğinin önlenmesi Denizli İl merkezi için hayati önem taşımaktadır. Çünkü zamanla nüfus artısı sonucu ihtiyaç duyulacak su kaynağı olarak planlanmaktadır. Bu nedenle, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen bütün önlemler alınarak Gökpınar Baraj Gölü’nün kirlenmesinin önlenmesi gerekmektedir. Bu sebeple, 15.09.1995 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile Gökpınar Baraj Gölü Su Toplama Havzası; Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliği’ne göre koruma altına alınmış, baraj gölünü kirletebilecek atıksular bir ana kollektör ile göl dışına akıtılması planlanmıştır.

Harita D.1. B. Menderes Nehri Üzerindeki Ölçüm istasyonlarının Yerleri istasyon Adları: 1(B.Menderes Işıklı Gölü Su Alma Yapısı), 2(Adıgüzel Barajı Dip Savak Çıkısı), 3(B.Menderes Yenice Regülatörü), 4(Gökpınar Çayı Akhan Regülatörü), 5 (Böceli Regülatörü), 6 (Çürüksu Yukarı Samlı Köprüsü), 7 (B. Menderes Sarayköy Köprüsü), 8 (B. Menderes Buharkent Köprüsü).

Sayfa 8 / 27

Sayfa 9 / 27

Sayfa 10 / 27

Sayfa 11 / 27

Sayfa 12 / 27

Sayfa 13 / 27

Sayfa 14 / 27

Sayfa 15 / 27

F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları” HONAZ DAGI MİLLİ PARKI 1. Alanın Resmi Adı: HONAZ DAGI MİLLİ PARKI 2.Coğrafik Konum Honaz Dağı Milli Parkı’nın sınırları kuzeyde Honaz Horst’u ile Büyük Menderes Graben’inin birbirini ayıran eğim kırıklığından geçer. Milli parkın batısındaki sınır Gökpınar Deresi’nin doğusundaki yolu takip etmektedir. Güney ve doğu sınırları ise, tepeler hattını Oluşturmuştur 3.Alan: 9219 ha. 4.Alanın Açıklamalı Tanımı Denizli’nin güney doğusunda yer almakta olan Milli Park alanı, kuzeyde Honaz ilçesi, Kareteke ve Menteş köyleri, batıda Cankurtaran beldesi ile sınır oluştururken, doğu ve batı yönünde sınır oluşturacak şekilde yerleşme yeri bulunmamaktadır. 5. Yasal Konumu Denizli ili Honaz ilçesi sınırları içerisinde bulunan Honaz Dağı 21.04.1995 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 95/6717 sayılı “Bakanlar Kurulu Kararı” ile Milli Park olarak ilan edilmiştir. AKDAĞ TABİAT PARKI 1.Alanın Resmi Adı: AKDAG TABİAT PARKI 2.Coğrafi Konumu ve Koordinatları Uşak L23 – b2, b3, c2 ve Afyon L24 - a1, a4,d1 paftalarında kalmakta olup, Çivril Orman işletme Şefliği sınırları dahilindedir. Saha coğrafik mevkii olarak 38° 11’ 36’’ ile 38° 25’ 10’’ kuzey enlemleri ve 29° 53’ 55’’ ile 30° 4’32’’ dogu boylamları arasında almaktadır. Sahanın en doğu ucu Arapalan tepesi, en batı ucu Cumalar’daki Kocadere’nin Çivril-Dinar yolunu kestiği nokta, en kuzey ucu Geyikölen çukuru, en güney ucu Göğebakan tepesi’dir. Saha kuzeybatıdan-güneydoğuya doğru alçalan üç silsile halinde uzanmakta olup, Batı Anadolu dağ sıralarına dik konumdadır. Bu nedenle de Büyük menderes vadisi boyunca Ege’ye açılır. 3. Alanı 14.781 ha’dır 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı Güneybatıda, Işıklı Gölü’nün bitiminde ani bir yükselim yapan Akdağ, bu kesiminde en yüksek tepelere ulaşır. Güneyde büyük bir yay üzerinde yer alan bu tepeler, batıdan itibaren sırasıyla Kızkayası (1992 m), Küçük Yapağılı (2405 m), Büyük Yapağılı (2446 m) , Akkale (2000 m) ve Obruk Yaylası- Kıraç (2345 m) tepeleridir. Bu yay tepeler arasından, kuzey-güney doğrultusunda uzanan Karanlık Dere’nin açmış olduğu derin bir vadiyle ayrılır. Kuzeye doğu ani, sonra da hafifçe açılmaya başlayan bölgemiz, batıda Sığırkuyruğu Yaylası (1600 m) , doğuda Karanlık

Sayfa 16 / 27

Dere’si boyunca Kıraç Tepesi (2345 m)’ne ulaşır. Güney-doğuda Düzbel mevkii ( 1350 m)’ne ulasan bölge buradan güneye doğru Işıklı Gölü’ne ve Gümüşsuyu Kasabasına (910 m) ulaşır. 5. Yasal Konumu Akdağ Tabiat Parkı, Afyon ili Sandıklı ilçesinde 8535.5 Ha. (%58’i) ve Denizli li Çivril lçesinde 6245.5 Ha. (%42’si) olmak üzere toplam 14781 Ha. büyüklüğündedir. Akdağ Tabiat Parkı, Orman Bakanlığı’nın 29.06.2000 gün ve MPG.MP.1.23.03/270 sayılı oluru ile 14916 Ha. olarak ilan edilmiştir. Akdağ Tabiat Parkı’nın alanı, Bakanlık Makamı’nın 02.10.2001 gün ve MPG.MP.1.45.16/626 sayılı Oluru ile 14781 Ha. olarak değiştirilmiştir. KARTAL GÖLÜ TABİATI KORUMA ALANI 1. Alanın Resmi Adı: Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları Çiçekbaba zirvesinden kuzeydoğu yönüne giden yaklaşık 1.5 km uzunluğunda, 100 ile 300 m. genişliğe kadar ulasan vadinin orta bölümlerinde yer alan tahminen buzul çağında oluşmuş bir krater gölüdür. Alanı yaklaşık 1 hektardır. Rakım 1903'dür. Etrafı dik kızıl kayalıklarla çevrilidir. Az sayıda "Anıt Karaçam" ağacı da gölün bekçileri gibidir. Bölgenin adı ile ilgili çok şey anlatılır .Ancak en mantıklı olanı,yüksek bir bölge olması ve daha yakın zamana kadar yolun olmaması nedeniyle çevrede ağaçlar ve kayalıklarda "Kartalların yasaması, burada yuva yapıp yavrulamaları nedeniyle "Kartal Gölü" adını aldığıdır. Bölge "Anıt Ormanlar-Kartal Gölü" olarak isim yapmıştır. Haziran ayı ortalarından sonra (daha önce kar nedeniyle ulaşım yoktur) günübirlik piknik alanı ve çadırlı kamp için yerli ve yabancılar tarafından kullanılır. Konumu gereği çok ilginç görünüm sunar. Saha, Denizli-N21-c4 paftasında kalmakta olup, Eskere Orman isletme Müdürlüğü sınırları içerisinde kalmaktadır. Saha coğrafik mevkii olarak 28° 50’ 13’’ile 28° 52’30’’ kuzey enlemleri ve 37° 06’ 00’’ ile 37° 06’ 15’’doğu boylamları arasında kalmaktadır. 3. Alanı 1309 Ha. 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı Alana yaslı Karaçam bireylerinin oluşturduğu saf ormanlar ile buzul gölü alpin kuşağının aynı havzada bulunması nedeniyle Tabiatı Koruma Alanı yapısı kazandırılmıştır. 1994 yılında Tabiatı Koruma Alanı olarak ayrılan 1309 Ha.’lık alan Denizli ili Beyağaç ilçesinden 30 km.lik bir orman yoluyla ulaşılabilmektedir. Yol boyunca alana ulaşım yollarını açıklayıcı tabelalar bulunmaktadır. 5. Yasal Konumu Orman Bakanlıgının 23.12.1994 tarih ve 131 nolu olurlarıyla Tabiatı Koruma Alanı olarak tefrik edilmiştir.

Sayfa 17 / 27

GÜNEY SELALESİ TABİAT ANITI 1.Alanın Resmi Adı: Güney Şelalesi Tabiat Anıtı 2.Coğrafi Konumu ve Koordinatları Denizliye 62 , Güney ilçesine 8 km. uzaklıktadır. 15 m. yükseklikten düşüş yapan su, 20m. asagıda12 m.lik bir sut daha yapmaktadır. Ana şelale konsolu içinde içi su dolu bir mağara bulunmaktadır. Selale ile çevresini içine alan 5 dekarlık bir saha Milli Park Genel Müdürlüğünce 1994 yılında Tabiat Anıtı olarak tescil edilmiştir. Saha, Uşak-L22-d1 paftasında kalmakta olup, 32° 23’ 80’’ enlemi ve 42° 21’ 33’’ boylamında kalmaktadır. 3. Alanı: 0,5 Hektar 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı Büyük Menderes Nehri üzerinde kurulan Cindere Barajı Su Toplama Havzası içindedir. Barajda su toplanmasından sonra selalenin alt kotu, göl seviyesinde olacak ve peyzaj daha da güzelleşecektir Çok kısa olacak şekilde koruma alanın içinde bulunduğu biyo-coğrafik bölgenin tanımı, karakteristik özellikleri ile ilgili bilgilere yer verilecektir. 5. Yasal Konumu 09.11.1994 tarihinde “Tabiat Anıtı” ilan edilmistir. BEYLERLİ GÖLÜ YABAN HAYATI GELİSTİRME SAHASI 1.Alanın Resmi Adı: Beylerli Gölü Yaban Hayatı GeliŞtirme Sahası 2.Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil) Denizli M23-d2 paftasında kalmakta olup, Çardak Orman İsletme Şefliği sınırları içerisindedir. Saha coğrafik mevkii olarak 37° 42’ 15” ile 37° 44’ 50” kuzey enlemleri ve 29° 38’ 45” ile 29° 43’ 30” doğu boylamları arasında kalmaktadır. Saha Çaltı köyü ile Beylerli kasabası arasındadır 3. Alanı: 920 Ha 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı Saha, Denizli ili, Çardak ilçesi, sınırları içinde kalmakta olup, Saz köy, Çaltı köyü ve Beylerli kasabası arasındadır. 5. Yasal Konumu 16.10.2005 tarih ve 25968 sayılı Resmi Gazete de Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak tescil edilmiştir ÖKPINAR RECEP YAZICIOGLU BARAJ GÖLÜ VE SU TOPLAMA HAVZASI 1.Alanın Resmi Adı: Gökpınar Recep Yazıcıoğlu Baraj Gölü ve Su toplama Havzası 2.Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil) Denizli sehir merkezinin kuzeydoğusunda Gökpınar Deresi üzerindedir

Sayfa 18 / 27

NOKTA NO ENLEM BOYLAM 1 3740’37”.40 2906’39”.43 2 3740’05”.57 2905’19”.56 3 3741’22”.55 2902’55”.57 4 3743’01”.83 2903’59”.97 5 3744’59”.15 2903’48”.12 6 3746’06”.93 2905’58”.12 7 3747’18”.89 2907’22”.73 8 3747’23”.20 2908’29”.28

9 3745’52”.38 2909’39”.81 10 3744’27”.86 2912’52”.41 11 3743’23”.93 2914’27”.91 12 3740’26”.39 2917’12”.76 13 3739’26”.35 2915’41”.96 14 3738’19”.32 2914’01”.61 15 3738’45”.04 2910’37”.17 16 3738’37”.92 2907’29”.50 17 3747’50”.80 2906’22”.12 Sekil F.1. Gökpınar Barajı Koruma Alanı Sınır Koordinatları

3. Alanı Bu proje ile; 698 ha. yeni sulama sahası açılması, mevcut Çürüksu sol sahilinde 1930 ha., Çürüksu sağ sahilinde 3894 ha. olmak üzere toplam 5824 ha. sulama sahasına su takviyesi yapılması, Yukarı Çürüksu Ovası’ndaki mevcut 3952 ha. sulama sahasını yeterli suya kavuşturması ve halen sulamada kullanılan ortalama debisi 1,1 m3/sn. (34,7 hm3/yıl) olan Gökpınar kaynaklarının Denizli şehrine içme suyu olarak tahsisi amaçlanmaktadır. 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı Çok kısa olacak şekilde koruma alanın içinde bulunduğu biyo-coğrafik bölgenin tanımı, karakteristik özellikleri ile ilgili bilgilere yer verilecektir.

Sayfa 19 / 27

5. Yasal Konumu Baraj gölü suyunun temiz kalması için, 15.09.1995 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile Gökpınar Recep Yazıcıoglu Baraj Gölü ve Su toplama Havzası Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeligine göre koruma altına alınarak koruma alan sınır koordinatları belirlenmiştir. Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde koruma altına alınan Gökpınar Baraj Gölü ve Su Toplama Havzası baraj gölünün su toplama kapasitesini karşılamayacağı düşünülerek (kirlenen suların bay-pas kanalı ve ileride yapılacak kolektör hattı ile havza dışına çıkarılacak olması nedeniyle ) 27 km2 büyüklüğündeki Kuruçay Havzası 25.06.2002 tarih ve 06 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile Gökpınar Baraj Gölü ve su toplama havzası da dahil edilmiştir. Gökpınar Baraj Gölü ve Su Toplama Havzası sınırları içerisinde Su Kirliligi Kontrolü Yönetmeliği hükümleri ve aşağıda belirtilen 15/09/1995 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı hükümleri uygulanmaktadır. 1- Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlügü’nün 15/06/1995 tarih ve 920-095/3783 sayılı Gökpınar Baraj Gölünün Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmesi ile ilgili olarak Denizli Valiliğine gönderdiği yazıdan önce Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne müracaatla Uzun Mesafeli Koruma Alanı içerisinde konut alanı için ön izin talebinde bulunan ve ilgili kuruluşlardan uygun görüş almış olanlara konut amaçlı imar planı yapımı için izin verilmesine, 2- Gökpınar kaynağı ile Gökpınar Barajı arasında kalan dere kenarının Mutlak Korumaya alınmasına, bu bölgede yer alan ve yeni kurulacak olan balık üretme tesislerinden arıtma tesisi istenmesine, 3- Şimdiye kadar yapılmış olan, harita üzerinde işaretlenmiş mevcut yapılar haricinde yapılaşmaya izin verilmemesine, 4- Çukurköy Köyü (cankurtaran Belediyesi), Karataş Köyü ve Değirmen Mahallesi kanalizasyon hattı harita üzerinde çizilmiş olup, arıtma tesisinin Kozak Meydanı civarında yapılmasına, 5- Kamulaştırılması istenen Karakurt Köyü için alternatif alan olarak belirlenen (Erendüzü, Zeytintepesi, Taslıtarla) üç yerden birinin seçilmesine, 6- Orta ve uzun mesafeli koruma alanı içerisinde yer alan mevcut imar planlarının aynen korunmasına, yeni ilave imar planları yapılarak genişletilmemesine, bu durumun Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü, Denizli Belediyesi, Bağbası, Kayhan, Kınıklı ve Cankurtaran Belediyelerine yazılı ile bildirilmesine, 7-Gökpınar su kaynağı etrafında piknik yapılmasının kesinlikle yasaklanmasına, bu hususta Denizli Belediyesine yazı yazılmasına, 8-Su Kirliligi Kontrolü Yönetmeligi koruma alanları içerisinde imar planlı bölgeler dısında yeni kurulacak tesislere izin verilmemesine, ilgili belediyelere, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne gerekli duyurunun yapılmasına, 9-Gökpınar Barajı Su Toplama Havzası içerisinde kalan mevcut tas ocaklarının isletme ruhsat süreleri bitiminde yeni süre verilmemesi ve yeni tas ocakları açılmasına izin verilmemesine, bu konuda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına, İl Özel İdare Müdürlüğüne ve Milli Emlak Müdürlüğüne yazı yazılmasına, 10-Bu Mahalli Çevre Kurulu Kararında bulunmayan konularda 4/9/1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulmasına karar verilmiştir.

Sayfa 20 / 27

PAMUKKALE ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ 1. Alanın Resmi Adı: Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi 2.Coğrafi Konumu ve Koordinatları Denizli linin 20 km kuzeybatısında, kendine has jeolojik yapısı ve tarihi değerleri ile öne çıkan bir bölge olup; Pamukkale (Ecirli), Akköy, Karahayıt, Develi ve Yeniköy yerleşim alanlarını içine alır. Güneyde Baba Dağları, kuzeyde Büyük Çökelez ve Küçük Çökelez Dağları bulunmaktadır. SINIR KOORDİNATLARI NOKTA NO BOYLAMI ENLEMİ 1 290 06’ 08’’ 370 58’ 43’’ 2 290 09’ 14’’ 370 54’ 58’’ 3 290 09’ 28’’ 370 51’ 40’’ 4 290 07’ 38’’ 370 51’ 20’’ 5 290 02’ 53’’ 370 57’ 30’’ 3. Alanı:66,56 km2

4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı Denizli ili, Akköy ilçesine bağlı 2 belde ve 2 köyden oluşmaktadır. Bölgedeki önemli doğal kaynaklardan olan ve Pamukkale Travertenleri' ni oluşturan termal su kaynakları geniş bir bölgeyi etkilemiş olup, bu kapsamda sıcaklıkları 35-100oC arasında değişen 17 sıcak su kaynağı bulunmaktadır. Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde Pamukkale Travertenleri'ni oluşturan sıcak su kaynaklarının çıktığı fay zonunun kuzeybatısında yer alan Karahayıt Jeotermal Kaynakları bölgenin önemli bir sağlık ve turizm merkezi olmasını sağlamıştır. Söz konusu suların sıcaklığın ve kimyasal kompozisyonu farklı nitelikte olup bu durum Karhayıt Beldesi'nde gözlenen kırmızı travertenlerin oluşmasını sağlamıştır. Karahayıt çevresindeki yüksek jeotermal potansiyeli doğal dengesine uygun olarak kullanılmasını sağlamak amacıyla ÖÇK Kurumu, Denizli Valiliği ve MTA arasında koordineli çalışmalar yürütülmektedir. 5. Yasal Konumu 22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiş, 21.11.1990 tarih ve 20702 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 6. Yerleşimler ve Nüfusları Akköy ilçesi, Karahayıt ve Pamukkale Beldeleri, Develi ve Yeniköy Köylerinden oluşmaktadır. Toplam nüfusu 10.977 kişidir. 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler Çökelez Dağı' nın güney yamacında, büyük bir kristalin kitlenin hemen önündeki kalker katmanların arasından çıkan termal sular, ülkemizde doğal bir anıt olan Pamukkale’yi oluşturmaktadır. Pamukkale Travertenleri, güneyde Kadı Deresi yakınındaki Domuz Çukuru adı

Sayfa 21 / 27

verilen alandan başlayarak, kuzeydeki Nekrapol’ ün son mezarının yakınından akan Çatlık Deresi'ne kadar uzanan bir alanda gözlenir 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde Pamukkale Travertenleri'ni oluşturan sıcak su kaynaklarının çıktığı fay zonunun kuzey- batısında yer alan Karahayıt Jeotermal Kaynakları bölgenin önemli bir saglık ve turizm merkezi olmasını sağlamıştır. Söz konusu suların sıcaklığın ve kimyasal kompozisyonu farklı nitelikte olup bu durum Karhayıt Beldesi'nde gözlenen kırmızı travertenlerin oluşmasını sağlamıştır. Karahayıt çevresindeki yüksek jeotermal potansiyeli doğal dengesine uygun olarak kullanılmasını sağlamak amacıyla Kurumumuz, Denizli Valiliği ve MTA arasında koordineli çalışmalar yürütülmektedir. F.4.1.13. 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar Denizli ili dahilinde sulak alan niteliğinde üç yer bulunmaktadır. Uluslar arası kriterlere göre Işıklı Gölü “A Sınıfı” , Acıgöl ise “B Sınıfı sulak alan kapsamına girmektedir. Işıklı Gölü; ilimizin Çivril ilçesinde yer alır. Aynı zamanda çevresindeki su kaynakları itibariyle Büyük Menderes Nehri’nin Dinar’dan sonra ikinci büyük beslenme kaynağını oluşturmaktadır. 206 x 10 m3 kapasiteli olup A Sınıfı sulak alan niteliğindedir. Gölde tatlısu canlıları özellikle de sazan balığı çesitleri, turna tatlısu kefali ve ıstakoz yetiştirilmektedir. Ayrıca göçmen kuşlar için uygun bir konaklama yeri teşkil etmektedir.

Etrafında verimli araziler bulunur. Gölün çevresinde Isıklı, Yuva, Beydilli, Gümüşsu, Süngüllü, Irgıllı, Beyköy, Sundurlu, Seraserli, Yalınlı, Bucak, Karamanlı, Tuğlu ve Yeniköy gibi yakın yerleşim alanları bulunmaktadır. Işıklı Gölü alt kesimlere yapılan dolgu set ve regülatör

Sayfa 22 / 27

nedeniyle aynı zamanda bir baraj gölüdür. Çivril, Baklan ve Aydın Ovası’nın yağıs rejimine uygun sulamasına yardımcı olmaktadır. Acıgöl; Çardak ilçesi merkez ve Gemiş kasabası ile Afyon ili Dazkırı ve Başmakçı sınırları içerisinde bulunmaktadır. Sıg bir göldür. Yaz mevsiminde suyu azalır ve yer yer kurur. Uluslararası kriterlere göre “B Sınıfı” na giren sulak alandır. Göl suyunda yüksek miktarda sodyum sülfat (Na2SO4) bulunduğundan canlı yasamamaktadır. Göl suyunun tuz oranının yüksek olması ve yaz aylarında kısmen kuruması neticesinde rüzgarın etkisiyle tuz tozlarının yakın çevresindeki araziyi çoraklaştırdığı görülmektedir.

Bazı kuruluşlar, sodyum sülfat üretimi için Acıgöl’den faydalanmaktadır. Ancak kurutulan göl sahasından çıkan tozlar sebebiyle kenar arazilerin çoraklaşması hızlanmaktadır. Çardak ilçesine bağlı Gemiş kasabası yakınında bulunan 1.500 lt/sn debili tatlısu kaynağı yazın göl suyunun tamamen yok olmasını önlemektedir. Tatlı su kaynağı etrafında yaklaşık 500 da. sazlık bir alan bulunmaktadır. Acıgöl’ün doğal yapısı ve çevresi; gerek kuşları için uygun bir ortam oluşturmaktadır Yayla (Süleymaniye) Gölü; Buldan İçesi Süleymaniye Köyü yakınında ve Sazak Dağı’nın 1150 m. kotundaki düzlüğünde bulunmaktadır. Göl yatağı ve sulak alan toplam sahası 500 da.’dır. Göl flora ve fauna varlığı, kaynak sularına besleyici özellik taşıması ve ayrıca yayla ortamında mesirelik yer olması yönünden önemli bir göldür. Bu özelliklerin korunması için, Mahalli Çevre Kurulu’nca Su Kirliligi Kontrolü Yönetmeliği’ne göre 1995 yılında koruma altına alınmıştır.

E.1.Altyapı E.1.1. Temiz Su Sistemi Denizli Merkez içme suyu inşaatına 1996 yılında başlanmıştır. Tesisi bünyesinde çesitli çaplarda 36 km jütlü çelik boru ile toplam 8 adet depo ve yardımcı tesisler bulunmaktadır.Tesisi, Gökpınar Kaynağından keson kuyularla su alınıp toplam 1100 L/s’lik suyun H=32 m ye terfi ettirilmesi seklinde yapılması düşünülmüşken yapılan ekonomik hesaplar sonucunda tesis bu terfi kaldırılarak Gökpınar Kaynağının sedde ile menba –mansap seklinde ayrılıp , mevcut tünelden

Sayfa 23 / 27

Denizli’ye cazibeli su verilmesi sekline çevrilmiştir.Denizli’nin bu değişikliklerden dolayı yıllık enerji tasarrufu yaklaşık 800 bin dolar civarındadır. Tesisin son durumu aşağıda verilmiştir: Tesisi Adı Bitirilen kısım İsale hattı 19 km Depolar arası baglantı hattı 15 km Sebeke ana ve esas boru hattı 12 km Terfi hattı 400 m Gökpınar Kaptajı su miktarı 25.000 m3 Gökpınar Kaptajı yüzey alanı 5500 m2 L.1.2. Atıksu Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 31.12.2005 tarihi itibariyle kanalizasyon şebeke uzunluğu 341 km, yağmursuyu hattı 18 km’dir. 01.01.2005-31.12.2005 tarihleri arasında Denizli Belediyesi kanalizasyon ekipleri tarafından 103655m kanalizasyon hattı ve 224 m ızgara döşenmiştir. Arıtma tesisi yeri arıtılmış atıksuyun sulama suyu olarak değerlendirilebilmesi amacıyla, arıtma tesisinin kollektör hattı 14 nolu bacası ile 20 nolu bacası arasında kalan alanda yapılması uygun bulunmuştur. Denizli atıksu arıtma tesisinden çıkan arıtılmış atıksu DSİ’nin Çürüksu sol sahil ana sulama kanalı ile tarım alanlarına iletilerek sulama amacıyla kullanılacaktır. Arıtma tesisi klasik aktif çamur prosesine göre dizayn edilmiştir. Atıksu tesise 1.600 mm çaplı kollektör ile gelmektedir. Tesis 3 ana üniteden oluşmaktadır: 1- ÖN ARITMA: Bu ünite giriş yapısı, ince ve kaba ızgara ile kum tutucu’dan oluşmaktadır. 2- BİYOLOJİK ARITMA: Bu ünite ön çökeltim, havalandırma, son çökeltim ve klorlama ‘dan oluşmaktadır. 3- ÇAMUR GİDERME: Bu ünite ise, çamur giderme ve gaz üretim tesislerinden oluşmaktadır. Çamur keki %30 katı madde ihtiva edecektir. Bu kek pamuk ve tütün üretiminde gübre olarak kullanılabilecektir. Izgaralar: Elle temizlemeli kaba ızgara ve mekanik temizlemeli ince ızgara olmak üzere iki kademeli boyutlandırılmıştır. Havalandırmalı Kum Tutucu: Kanalizasyon şebekesinde tesise gelen atıksuyun ön havalandırması ve böylece arıtmaya uygun hale getirmek, ön arıtma ünitelerinde septik oluşumları önlemek amacıyla havalandırmalı kum tutucular projelendirilmiştir. Ön Çökeltim Havuzları: Çökelebilen askıda katı maddelerin en az %90’ını giderebilmek ve tesise gelen BOİ5

yükünün yaklaşık %30’unu tutmak amacıyla, biyolojik arıtma ünitelerinden önce atıksu çökeltme havuzlarından geçirilecektir. Böylece ikinci kademeye gelen kirlilik yükü azaltılmış olur. Aktif Çamur Sistemi: Biyolojik arıtma ünitesi aktif çamur sistemi olarak boyutlandırılacaktır. Aktif çamur sistemi hidrolik bekleme süresi ortalama 6 saat olan bir havalandırma havuzu ve bunu takip eden çökeltme havuzundan meydana gelmektedir. Havalandırma havuzundaki hidrolik koşullar piston akımlı reaktör tipindedir. Son Çökeltme Havuzu: Son çökeltme havuzları dikdörtgen seklinde boyutlandırılmıştır.

Sayfa 24 / 27

Klorlama: Arıtılmış atıksuyun patojen mikroorganizmalardan ve biyolojik arıtmadan kaçan bakterilerden arındırılması amacıyla dezenfekte edilecektir. Dezenfeksiyon kademesi, debi ölçer, klor dozlama ve karıştırma odası ve klor kontak tankından oluşmaktadır. Klorlama amacıyla gaz klor kullanılacaktır. Toplam atıksu debisinin hesaplanmasında arıtma tesisine gelen kollektörler ve taşıdıkları debi incelenmiştir. Denizli’nin atıksularını toplayan iki ana kolektör bulunmaktadır. 1.600 mm’lik Ellez Deresi Kollektörü ve 600 mm’lik Bağırsak Deresi Kollektörü arıtma tesisi için ilk düşünülen sahaya kadar projelendirilmiştir. Ancak; arıtma tesisi sahası, arıtılmıs suyun DSİ Sulama Kanalı’na deşarjını mümkün kılacak bir yere alınmıştır. Bu durumda Bağırsak Deresi Kollektörü arıtma tesisine bağlanamamaktadır. 1.600 mm’lik Ellez Deresi Kollektörü’ne gelen debi toplam debinin % 91,2’si kadar olacaktır. 2005 ve 2025 yıllarına ait atıksu bilgileri aşağıda verilmiştir. 2005 2025 Nüfus (kisi) 378.353 703.838 Su Kullanımı (lt/kisi-gün) 225 225 Su Kullanımı (m3/gün) 85.129 158.363,55 Evsel Atık Su (m3/gün) 68.104 126.690,84 Yagmur Suyu Sızması (m3/gün) 6.810 12.669,08 Yeraltı Suyu Sızması (m3/gün) 25.574,4 45.664,3 Toplam (m3/gün) 100.488 182.024,22 1600 mm Kollektöre Gelen Debi (m3/gün) 91.645 166.006,08 Endüstriyel Tesisler (m3/gün) 9.901,3 10.083,7 TOPLAM ORTALAMA DEBİ (m3/gün) 101.546 176.089,78 Projelendirmeye esas hesap debileri aşağıda verilmiştir 2005 2025 Proje Debisi (lt/sn) 1.692 2.806 Max Debi (lt/sn) 2.123 3.608,79 Min.Debi (lt/sn) 736 1.317,78 Ortalama Debi (lt/sn) 1.333 2.137,78 Toplam askıda katı madde yükü ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir. 2005 2025 Toplam AKM Yükü (kg/gün) 48.308,11 89.866,05 Ortalama Debi (m3/gün) 101.546 176.089,78 AKM Konsantrasyonu 526 540 Esdeger Nüfus Hesabı: Eşdeğer Nüfus Hesabı 2005 2025 Toplam Organik Yük(kg/gün) 24.369 40.855 KgBOI5/Kisi-gün 0,00054 0,054 Eşdeğer Nüfus (kisi) 451.278 756.574 1995 yılında arıtma tesisi ihalesini alan firma, tesisin inşasını tamamlamıştır.

Sayfa 25 / 27

F:ATIKLAR Atık Yönetimi Denizli Belediyesi’nin atık bertarafı ile ilgili olarak düzenli depolama sistemine geçmek için yapılan çalışmalar tamamlanmış ve düzenli depolama sahası isletmeye alınmıştır. Denizli şehir merkezinin ve 20 komsu belediyeyi de kapsamına alan proje ile su anda 30 mahallede tüm atıklar kaynağından ayrılmakta, değerli atıkların geri kazanımı sağlanmakta, organik atıklar komposta dönüştürülmekte, değerlendirilemeyen atıklarda düzenli bir şekilde depolanmaktadır. Toplam 21 ha’lık bir alan üzerine kurulmuş olan düzenli depolama sahasında özel atıklar için de bir bölüm ayrılmıştır. Projenin toplam maliyeti 10 992 775,00 Euro olup finansmanı dıs kredi ile sağlanmaktadır. Proje ile ilgili veriler sürekli değerlendirilip güncelleştirilmekte olup,uygulama ile İlimiz modern, uygun bir atık yönetimi sistemine kavuşmuştur. .Böylelikle geçmiste yaşanmakta olan tüm olumsuzluklar ortadan kalkmıştır. Katı Atık Miktarı ve Kompozisyonu Denizli Belediyesi sınırları içerisinde üretilen katı atık miktarı ve bileşenleri Denizli Merkeze Ait Katı Atık Miktarı (Tahmini)

Evsel Atıklar 114 296 ton/Yıl Komsu Belediyeler 46.829 ton/Yıl Otel Atıkları ton/Yıl Pazar Yeri Atıkları 1 080 ton/Yıl Tıbbi Atıklar 662 ton/Yıl Sanayi Atıkları 3 232 ton/Yıl Değerlendirilemeyen Atıklar ton/Yıl

TOPLAM 166 090 ton/Yıl Denizli Belediyesi kendi sınırları ve 18 çevre belediye sınırları içerisinde kalan bölgeden çıkan atıkları incelemiştir. İlçeleri ile ilgili bir çalışması bulunmamaktadır. Denizli şehir merkezinin mevsimlere göre nüfusunda çok büyük oynamalar olmamaktadır. Bu nedenle atık miktarı mevsimlere göre fazla değişiklik göstermemektedir. Denizli'de Değerlendirilebilir Atık Miktarı Tahmini Denizli'de 4 kez yapılan atık ayırma çalışmalarının sonuçları, evsel atıkların içerisinde önemli bir kısım değerlendirilebilir atık olduğunu göstermiştir. Tabloda evsel atıkların %22'sinin değerlendirilebilir potansiyel oluşturduğu anlaşılmaktadır. Yıllık yaklaşık 40.000 ton organik içerik sıra dışı bir durum göstermektedir. Bu atığın değerlendirilmesi, anılan miktara yönelik olarak büyük ölçekli tesis gerektiren kompostlaştırma ile mümkündür. Alansal bazda uygulanacak yeşil atıkların kompostlaştırılması etkilerinin tahmini, kıyaslanabilir temel veri olmadığından Türkiye şartlarında imkan dışıdır.

Sayfa 26 / 27

Tablo N.4. Denizli Kenti Evsel Çöplerin Değerlendirilebilir Atık Potansiyeli (Korsan Toplayıcılar Hariç) Madde Grubu

Evsel çöp içerisinde

oransal dağılım

Değerli atık potansiyeli

Değerli atık potansiyelinde oransal dağılım

Değerli atık potansiyeli

% ton/yıl % ton/ayOrganik > 40mm 36.6 39.900 3.300 Kagıt ve karton 7.2 7.850 32.3 650 Plastik 7.5 8.180 33.6 680 Cam 3.0 3.270 13.4 270 Tekstil 2.2 2.400 9.9 200 Metal 2.4 2.620 10.8 220 Degerli atık Potansiyeli (Organik hariç)

22.3

24.320

100.0

2.020

Denizli Belediyesi 2003

Geri kazanım için oldukça uygun bir atık grubunu kağıt oluşturmaktadır. Denizli'deki çöplerin %7'si kağıt ihtiva etmektedir. Bu ise, 8.000 ton/yıl kağıt atığı oluşturmaktadır. Türe göre ayırım yapılmadan geri kazanım hedeflemek teknik bakımdan yüksek maliyet gerektirir. Değerli atıklar içerisinde cam %3 oranı veya 3.300 ton/yıl ile metal grubunda olduğu gibi önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Tecrübeler, atık içerisindeki değerlendirilebilir potansiyelin hiçbir zaman %100 oranında toplanamadığını göstermiştir. Ayrı toplamada gelişen atıkların yanlış torbalara bırakılması veya ayıklamalarda küçük ölçek ayırma güçlüğü veya kirlenme dolayısıyla belirgin olarak düşük bir oran ortaya çıkmaktadır. Gerçekte erişilebilen geri kazanım oranları atık grubu ve toplama sistemine bağlı olarak önemli ölçüde değişmektedir. Denizli'de evsel çöplerdeki değerlendirilebilir maddelerin toplanması bugün için yaygın olarak ruhsatsız toplayıcılar tarafından sürdürülmektedir. Korsan toplayıcı olarak isimlendirilen bu toplayıcılar, kaldırım kenarına toplanmaya hazır olarak bırakılan çöpleri karıştırarak değerli maddeleri toplamaktadırlar. İnceleme verilerine göre, atıkların %24'ü atık grubu olarak çevrimde yer almaktadır. Toplam değerlendirilebilir atık potansiyeli, bu gün için ayrılan atıklar ve korsan toplayıcıların ayırdığı değerli atıklardan hesaplanarak yaklaşık bir değer olarak bulunmuştur. Denizli'de ortaya çıkan atıklar içerisindeki değerli atık kısmı % 36,9 olarak hesaplanmıştır. Tablo N.5.'de Her bir madde grubu ve oranları gösterilmiştir. Madde Grubu

Degerli Atık potansiyelinde oransal dagılım

%Kagıt ve karton 44,38

Naylon 5,54 Pet 7.17 Plastik 7,35 Cam 5,98 Metal 4,01 Aliminyum 0,25

Değerlendirilemeyen kısım 25,32 Toplam 100

Denizli Belediyesi (2007)

Sayfa 27 / 27

Tahmini %24 olarak verilen geri kazanım değeri herhangi bir tartım ile doğrulanmamıştır. Söz konusu oran oldukça yüksektir. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri: Denizli'de çöpler genellikle evlerin ve işyerlerinin önlerinde bulunan 400 lt. hacmindeki konteynerlerde biriktirilmektedir. Konteynerlerin büyük olması ve vatandaşlarca kapaklarının açık bırakılması nedeniyle, biriktirme süresince çevreye pis kokular yayılmasına ve sinek üremesine uygun ortam oluşturmaktadır. Bazı semtlerde çöpler tenekelerde, plastik torbalarda ve varillerde biriktirilerek atık toplama aracı için alınmaya hazır hale getirilmektedir. Denizli'de ortaya çıkan atıkların toplanması, taşınması, değerlendirilmesi, bertarafı ve sokak temizligi gibi görevler belediye bünyesindeki Temizlik İsleri Müdürlüğü'nün sorumluluğundadır. İlimizde katı atıklar iki ayrı yöntemle toplanmaktadır. -Pilot Cadde Uygulaması: Şehrin merkezi caddelerinde aksam saatlerinde torbalar ile cadde üzerine, belli noktalara çıkartılmaktadır.Bu torbalar da hergün belediye tarafından toplanmaktadır. -400 lt Konteyner Uygulaması: Katı atık şehir genelinde yerleştirilmiş olan 400 lt’lik konteynerlerde biriktirilerek belli zamanlarda belediye tarafından toplanmaktadır. Denizli Belediyesi, katı atıkların toplanması - taşınması ve cadde-sokak temizliği isini 2005 yılından itibaren özel şirkete yaptırmaktadır. Çöp toplama ve cadde temizliği için sıkıştırmalı tipte 25 çöp toplama aracı (10 adet idare malı, 15 adet müteahhit malı) , 4 adet yol süpürme aracı, 1 adet tıbbi atık aracı, 1 adet vinçli atık kağıt toplama aracı kullanılmaktadır. Atıkların Bertaraf Yöntemleri: Katı Atıkların Depolanması 2003 yılı Ekim ayında isletmeye alınan düzenli depolama sahasının tüm altyapı hizmetleri tamdır. Çöpün ayrışması sonucu ortaya çıkan kirlilik yükü yüksek sızıntı suları, patlama riski olan gaz için toplama sistemleri ve yağmur sularının toplanacağı yağmur suyu toplama havuzu planlanmıştır. Denizli Belediyesinin katı atık projesi kapsamındaki, düzenli depolama çalışmaları devam etmekte olup, bu sahada Denizli şehir merkezinin ve 20 komsu belediyenin katı atıkları bertaraf edilmektedir

Denizli Belediyesi Katı Atık Tesisi

Denizli Belediyesinin Katı Atık Projesi dahilinde kompost tesisi de yapılmıştır.2002 yılı Eylül ayından bu yana pazaryerlerinden çıkan organik atıkların ayrı toplanmasına başlanmıştır. Toplanan atıklar kompost tesisinde toprak iyileştirici malzemeye dönüştürülerek değerlendirilmektedir. Tesisin başlangıçtaki kapasitesi 3000 ton/ yıl olarak hesaplanmış, sağlıklı işletimin sağlanması ile birlikte kapasitenin 12.000 ton/ yıl ‘a çıkarılması planlanmıştır.