Dermatologiske prosedyrer

STANSEBIOPSI EPIKUTANTESTING

KURRETAGE SOPPMIKROSKOPI

ELEKTROKIRURGI PRIKKTESTING

KIRURGISK BÅTSNITT

PDT

KRYOBEHANDLING

UV-LYSBEHANDLING

STANSEBIOPSI

PROSEDYREN

Til diagnostikk bruk stanse 3 mm eller 4 mm.

Til vanleg histologi på formalin: frå sentrum av forandringa

Til immunfluorescens på 0,9% NaCl: frå randsona eller like utanfor utslettet

STANSEBIOPSI - BRUKSOMRÅDE

• Diagnostikk av utslett

• Diagnostikk og dybdevurdering av potensielt maligne hudforandringar

• Fullstendig fjerning av hudforandringar (alternativ til eksisjon)

DIAGNOSTIKK AV UTSLETT

Primære efflorescensar ? Sekundære hudforandringar p.g.a. kløe ?

Definert hudsjukdom ? Ved tvil ta stansebiopsi

Urticaria ?. Skabb ? Xerodermi ? Psykogen kløe ? VISS NEI, VURDER PRURITUS – UTREDNING VED LANGVARIG KLØE BIOPSI HAR OFTE LITEN VERDI

Døme på «vanskelige» utslett der biopsi er nødvendig

?

Sekundære hudforandringar

Diagnostikk av enkeltelement og tumores

Fjerning av element (basalcellekarsinom) med stanse 6 mm

KURRETAGE - PROSEDYRE

• Skrap med «sløv» skarp skei eller 4 mm kyrette

• Unngå å gå ned i feittvev

Godt eigna til seboreiske keratoser, og nokre verruca vulgaris, evt. solare keratoser

+ / - lokalanestesi Xylocain adr.

Elektrokirurgi

1. Elektrodessikasjon med eller uten kurretage, eller etter høvling med Dermablade

2. Fulgurasjon

3. Bipolar diatermi ved eksisjonar

Elektrokurretage

PROSEDYREN

Etter lokalanestesi kurretage med enten skarp skei eller 4 mm kyrette. Deretter diatermi med kule, monopolar modus, 30W

Bruksområde:

Basalcellekarsinom, nodulær og superfisiell type

Benigne tumores

Erytematøst plakk i hårbotn

Fulgurasjon

PROSEDYREN

Nål førast nær hudoverflata, strømpulsar koagulerer forandringa

Venektasier på leppe

Spider nevi

Pyogene granulom

Milier

Syringom

KIRGURGISK BÅTSNITT – «kirurgisk ellipse»

Aktuelt å utføre for mange allmennlegar

Trygg prosedyre når ein ikkje går djupare enn subkutant feitt

1. AVMERKING

3-4

1

°

KIRGURGISK EKSISJON – «kirurgisk ellipse»

1. Avmerking

2. Lokalanestesi Xylocain adr. Lita grå nål Sterican 27G, 0,40 x 12

La gjerne virke 10-15 minutt

3. Skarpt snitt vinkelrett på hudoverflata ned til subkutant feitt. Bruk skalpellblad nr. 15. Løys lesjonen med lita feittpute

Resorberbare suturar i dermis

HUDSUTURAR SOM FJERNAST

Eg brukar Ethilon og Prolene suturer.

Ansikt: Ethilon 5-0 og Prolene 6-0. Fjernast etter 1 veke

Ekstremitetar : Ethilon 4-0, av og til 3-0 Fjernast etter 10 dagar

Rygg og bryst: Ethilon 3-0, av og til 4-0 Fjernast etter 10-14 dagar

Fotodynamisk behandling (PDT)

PROSEDYRE

1. Lokalanestesi Xylocain adr. og/eller Marcain adr.

2. Lesjonen kurreterast

3. Påfører metyl-ALA krem (Metvix®) i 3 timar. Uregelmessige hudceller tar opp metyl-ALA, som blir omdanna til fototoksisk protoporfyrin IX.

4. Området lysast med rødt lys i ca. 10 minutt. Uregelmessige celler blir øydelagt i ein fototoksisk reaksjon

BCC SOLAR KERATOSE Mb. Bowen Nodulær type < 2 mm ? Superficiell type

PDT

PDT av basalcellekarsinom

To behandlingar med 1-2 vekes mellomrom

Godt eigna i ansiktet, på brystet og på leggar

Kosmetisk resultat : ofte bra kvite makulære arr er vanleg.

postinflammatorisk hyperpigmentering førekjem

Oppfølging: kontroll etter 4 mnd., deretter evt. 1 år.

PDT av solare keratoser

Ei behandling er nok. Kontroll er ikkje nødvendig

Feltbehandling f. eks. sentrale delar av hårbotn

Vanleg prosedyre med ledningsanestesi

Dagslys-PDT (enklare)

KRYOBEHANDLING

Flytande nitrogen, - 196 C

Frys ned lesjonen med 1-2 mm brem rundt til det dannar seg ein kvit «isball».

Med lettare utstyr som i allmennpraksis kan ein fryse 2 gongar med opptining mellom.

Kryobehandling

INDIKASJONAR • Verrucae vulgaris (NB! Smertefullt, dårleg metode til små barn) • Seboreiske keratoser • Skin tags • Solare keratoser • Molluscum contagiosum • Kondylom • Lentigo solare

Basalcellekarsinom bør kun behandlast av spesialist

FRYSETIDER

Solar keratose 5-10 sekund

Verruca vulgaris hand-/ fingrar 10-20 sekund

Verruca vulgaris fot 20-40 sekund

Seboreisk keratose 10-25 sekund

Skin tag 10 sek.

Molluscum contagiosum 5-10 sekund

Lentigo solare 5 sekund

INFORMASJON TIL PASIENTEN

Smerter første 1-2 døgn kan behandlast med ibumetin og/eller paracetamol

Hevelse evt. danning av (hemorragiske) bullae er vanleg og ufarleg

Området handsamast lik eit vanleg skrubbsår med antiseptisk salve

Kan etterlate bleike makulære arr

UV-lysbehandling

UV-lysbehandling

UTSTYR

Dei fleste hudlegar disponerer i dag smalspektra UVB = TL01.

Nokre har også UVB + UVA = kombilys

Hudavdelingar har ofte anna meir avansert utstyr som PUVA og høgdose-UVA1.

UV-lysbehandling - indikasjonar

Psoriasis

Eksem

Andre kløande hudlidingar :

lichen planus

pruritus og prurigo – tilstandar

mycosis fungoides

keratosis pilaris, vitiligo ..... etc.

UV-lysbehandling (TL01)

VIKTIG INFORMASJON

• Lysbehandling 2-3 gonger i veka, ein jevn serie ofte 30 behandlingar

• Drop-in, kvar behandling tek typisk 1-5 minutt

• Vanleg at ein blir litt brent ein gong i.l.a. ein serie

VED HENVISNING TENK GEOGRAFI !

Korleis hudlegar tenkjer om UV-lysbehandling

Ofte som ein «del av ein pakke» d.v.s. lokalbehandling i tillegg, i alle fall i starten

PSORIASIS: Silkis salve (calcitriol), gruppe 3 steroidkrem eller Daivobet

EKSEM: fuktighetskrem, gruppe 2-3 kortisonkrem

Mål: remisjonsvarighet minst ½ år

UV-lysbehandling (TL01) - sikkerhet

Forskningsdata indikerer at sikkerheten er god

Ved mange, fleire hundre ?, behandlingar er risikoen for non-melanom hudkreft kanskje dobla

EPIKUTANTESTING («lappetest»)

Kan påvise kontaktallergi, ein T-cellemediert forsinka hypersensitivitetsreaksjon = type IV allergi

INDIKASJON

Utredning av - ofte kroniske - eksemer f. eks. handeksem

VURDERING AV EPIKUTANTEST

UTFORDRINGA ER:

Er utslag klinisk relevante ?. Forklarer eventuelle relevante reaksjonar eksemet ?.

Eksemer er typisk multifaktorielle

PRIKKTEST

Påviser IgE mediert straksallergi = type 1 allergi

I dermatologien aktuelt ved utredning av urticaria-angioødem, atopisk eksem særleg hos barn < 5 år

Den positive prediktive verdien av prikktest er sannsynlegvis litt høgare enn av spesifikke IgE i blodprøve

SOPPMIKROSKOPI

Vanskeleg undersøking, også for dermatologar.

KOH-preparat kan vere nyttig for påvisning av gjærsoppen Malazessia f. eks. ved pityriasis versicolor.

Dermatofyttar kan vere vanskeleg å påvise

SOPPMIKROSKOPI - PROSEDYRE

Tynt lag med hudavskrap (evt. neglbitar) leggast på eit objektglas med dekkglas over

Dryp inn fra kanten av dekkglass 1-2 dråpar 20% KOH

Varm opp under spritflamme, NB! Ved kanten av dekkglaset til det boblar litt

Trykk forsiktig vekk overflødig væske med filtrerpapir

Mikroskoper

Malazessia framstår klassisk som «kjøtbollar og spaghetti»

Tåneglsopp ?

Ta dyrkingsprøve, neglbitar + skrap med skarp skei

NB! Systemisk behandling kun aktuelt ved positiv dyrkning