Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Ders 5: Şimdi Hepsi Bir Arada: Av, Avcı ve BitkilerDers 5 - SeviyeA - 5 Yaş +
Süre:45 dakikalık 2-3 oturum
Malzemeler:● 2-3 öğrenciye 1
bilgisayar● Simulasyon ● Ders notları (sayfa 4-9)
Ders programı ile ilişkisi:● Bilim: Popülasyonlar,
ekosistemler, bilimselyöntem
● Matematik: Verininsunulması veyorumlanması
● Okuma: Fikirler arasıbağlantıları anlatmak
Temel sistem dinamiklerikavramları ve içgörüleri:● Popülasyonlar yalıtlmış
olarak var olmazlar; diğeretkenler (ör. av sayısı,besin miktarı)büyümelerine veküçülmelerine etki eder.
● Avcılar, avları ve avlarınbesini salınım(dalgalanma) davranışıgösterebilen karmaşık birsistem oluşturular.
Genel
Bu ders, öğrencilerin, bir ekosistem içindeki ikihayvan popülasyonunun (kurtlar ve geyikler) vebitkilerin karşılıklı ilişkilerini keşfetmelerinisağlar. Karşılıklı ilişkiye girip birbirlerinietkiledikçe popülasyonlar ve bitkiler zamanboyunca artar ve azalır (salınır, dalgalanır).
Öğrenme hedefler:● Avcıları ilgili av hayvanları ile eşleştirmek.● Avları besin kaynakları ile eşleştirmek.● Etkileşimli iki hayvan popülasyonu ve bitki
kaynağı ile popülasyon simülasyonunukeşfetmek.
● Çizgi grafik üzerinde veri sunmak veyorumlamak.
● İki popülasyonun ve bir besin kaynağınınzaman boyunca artıp azalmasının (salınması,dalgalanmaı) nasıl ve neden olduğununöyküsünü anlatmak.
Öğrencinin Görevi
Kurt ve geyik popülasyonlarını sağlıklıdüzeylerde tutacak avlanma seviyesiniayarlamak.
Şekil 1 – Ana Sayfa
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 1
Dersin Açıklaması
Oturum 1:
1. Gerekiyorsa terimlerin (avcı, av, besin,ekosistem, vb.) tanıtımını yapın.
2. Kart setlerini öğrencilere dağıtın ve farklı av /avcı hayvanları eşleştirmelerini isteyin.Öğrenciler, kartları sınıflandırmak için 5.sayfadaki (Ders Notu 2) T-çizelgesinikullanabilirler.
İsteğe bağlı: Başka hayvanların ve bitkilerinresimlerini çizmek isteyen öğrenciler için boşkartlar bulundurun. Öğrenciler farklı yanıtlarlagelebilirler. Aşağıdaki yanıtlar, olasıyanıtlardan biridir. Kart setinde sadece bitkitemelli besinlerin olduğuna dikkat edin. Bazıav hayvanları diğer organizmaları yerler veyahem etçil hem otçuldur. Örneğin, kovan kuşukerkente ile, kertenkele böceklerle beslenir.
Şekil 2 – Giriş
Şekil 3 – Başlayalım
Şekil 4 – Karar Verelim
Hazırlık:
1. Öğrenci grupları (2-3 kişilik) oluşturun.
2. Her öğrenci veya öğrenci grubu için ders notuhazırlayın. Öğrencilerin simülasyonu birdençok çalıştırabilmeleri için kayıt sayfalarındanyeteri kadar kopya hazırlamaya dikkat edin.
3. Hayvan av, avcı ve besin kartlarını kesin veyaöğrencilere kesitirin (Sayfa 4, Ders Notu 1)
4. Bilgisayarların internet erişimini kontrol edin.
Avcı Av Besin
Kurt Amerikan Geyiği Balsam Göknarı
Çakal Tavşan Otlak Alan
Baykuş Fare Yabani Pirinç
Aslan Geyik Sulak alan
3. Farklı eşleştirmeleri kısaca karşılaştırın vetartışın. Bazı avcıların birden çok besinkaynakları olabileceğini belirtebilirsiniz. (ör.çakal, tavşan, kedi,kemirgen yiyebilir)
4. Sınıfta öğrencilere simülasyonu gösterin vegiriş bölümlerini birlikte okuyun (Şekil 2 ve 3)
2 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange
Dersi Eve Götürmek:● Öğrencilerin
“Düşünelim” bölümünüküçük gruplar veya sınıfolarak keşfetmelerinisağlayın.
● Hayvanpopülasyonlarının vebesinin neden azalıparttığını (salındığını,dalgalandığını)düşünün.
● Bilgisayar / projeksiyonkullanarak sorunlarıtartışın ve fikirlerideneyin. Örneğin:● salınımı azaltacak
ayarlar● geyik avlanmasına
izin veren ancakecosistemin sağlığınıkoruyan ayarlar.
● insanların vehayvanlarının güvenliolacağı ayarlar.
Dersin Açıklaması
5. Öğrencilerin küçük gruplar halinde “KararVermeleri”ni sağlayın (Şekil 4). Simülasyon,başlangıçta, dünya problemlerinin ve avlanmanınolmamasına ayarlıdır.
6. Öğrencilerin, verilerini sayfa 6'daki Ders Notu 3'ekaydederek “Görelim” bölümüne (Şekil 5)geçmelerini sağlayın. İlk çalıştırmadan sonra,öğrenciler sayfa 7'deki Ders Notu 4'ü kullanarakkurtlar, geyikler ve besin (bitkiler) arasındakiilişkilere yönelik “olursa ne olur” sorularısorabilir, simülasyonu keşfetmeye devamedebilirler.
Şekil 5 – Görelim
Değerlendirme Önerileri:● Öğrencilerin, döngünün
öyküsünü anlatmak, diğer av /avcı ve bitkileri belirlemek veöğrendiklerini paylaşmak için,değerlendirme sayfalarınıdoldurmalarını sağlayın.Öğrencilerin, döngününöyküsünü sözel olarakanlatmalarını tercihedebilirsiniz. Değerlendirmesoruları sınıf içi bir tartışmanınparçası da olabilir.
Oturum 2 ve sonrası:1. Gerekiyorsa, öğrencilerin simülasyonlarını
bitirmelerini sağlayın.2. Simulasyonu birçok kez çalıştırdıktan sonra,
öğrenciler “Düşünelim” bölümüne (Şekil 6)devam edebilirler.
3. Simulasyon deneyimini, Dersi Eve Götürmek veDeğerlendirme fikirlerini kullanarak özetleyin(Sayfa 8 ve 9, Ders Notu 5 ve 6).
Şekil 6 – Öğrenelim
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 3
Ders 5 – Ders Notu 1
Geyik Tavşan Baykuş
ÇakalAslan
FareAmerikan Geyiği
Kurt
Otlak Alan
Sulak Alan
Yabani Pirinç Balsam Göknarı
4 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange
Avcılar AvDers 5 – Ders Notu 2
Besin
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 5
Av / Avcı / Besin Simülasyonu Kayıt Sayfası
Dünya Problemleri: _________________________________________
Av için Avlanmak (Geyik): ___________________________________
Avcıları Öldürmek (Kurt): Evet / Hayır
Her iki hayvan ve besinin grafiğini çizin ve tanımlayın.
Ne oldu? _________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Ders 5 – Ders Notu 3
500 10 20 30 40
40000
80000
0
10000
20000
0
25000
50000
0
6 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange
Av / Avcı / Besin Simülasyon Soruları
Her bir soruyu ayrı ayrı deneyin ve sonuçları farklı birsayfaya yazın
Soru 1: Herhangi bir değişiklik yapmazsam ne olur?
Soru 2: Amerikan geyikleri hastalanırsa ne olur?
Soru 3: Yağmur yaşmaz ve kuraklık olursa ne olur?
Soru 4: İnsanlar çok fazla geyik avlarlarsa ne olur?
Soru 5: İnsanlar tüm kurtları öldürürse ne olur?
Soru 6: İnsanların geyik avlayabildiği ve aynı zamanda sağlıklı
bir ekosistem nasıl olabilir?
Soru 7: Aklınıza gelen başka sorular var mı? Sorunuzu aşağıya
yazın ve denemeler yapın.
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Ders 5 – Ders Notu 4
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 7
Değerlendirme
Av / Avcı / Besin döngüsünün öyküsünü anlatın.
Eğer kurt popülasyonu artarsa, . . .
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Ders 5 – Ders Notu 5
Diğer avcılar;
____________________________
____________________________
Diğer avlar;
____________________________
____________________________
Diğer besin;
____________________________
____________________________
8 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange
Değerlendirme
Av / Avcılar ve besin ile ilgili neler öğrendiniz?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Popülasyonlar neden artar ve azalır?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Besin neden artar ve azalır?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Ders 5 – Ders Notu 6
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 9
Teşekkürler:Ders 5 – Düzey AŞimdi Hepsi Bir Arada: Av, Avcı ve Bitkiler©2012 Creative Learning Exchange
Bu model, karmaşık sistemlerin özelliklerini keşfetmek amaci ile hazırlananmodel dizisinin bir parçasıdır.Simulasyon http://www.clexchange.org/curriculum/complexsystems/oscillation/turkish.aspModelin yaratılmasına katkı sağlayanlar:Jen AndersenAnne LaVigneMichael RadzickiGeorge RichardsonLees StuntzJay Forrester ve The Creative Learning Exchange desteği ile.
Türkçe'ye çeviri:Emre Göktepe
Resimler:Kurt, Gary Kramer, USFWS, Public Domain.Balsam Göknarı, USDA, Public Domain.Amerikan Geyiği (ana sayfa), USFWS, Public Domain.Amerikan Geyiği (başlangıç sayfası), USFWS, Public Domain.Kurt uluması, USFWS, Public Domain.Ses dalgası, USFWS, Public Domain.Amerikan geyiği sesi, USFWS, Public Domain.Besin piramidi, Thompsma, Wikimedia Commons, Creative CommonsAttribution -ShareAlike 3.0 Unported license(http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en). Yaslanan geyik, Zaereth, Wikimedia Commons, Public Domain.Avcı resmi, Bruno Liljefors, Public Domain.İnek ve çocuk, ca.1923, Public Domain.Kuru nehir yatağı, Kirk Miller, USGS, US Dept. of the Interior, Public Domain.Örümcek ağı, USFWS, Public Domain.Yay, A.LaVigne tarafından çekilem fotograf. İzin ile kullanılmıştır.Şehir manzarası, Detroit Publishing Company, ca.1900, Public Domain.Maymun yumuşak oyuncağı, Richfife, Wikimedia Commons, Public Domain.Ormandan sesler, Dobride, Freesound.org, Creative Commons AttributionLicense. Wild Rice, by Chemoqua, Wikimedia Commons, Public DomainSulak alanlar, USFWS, Public Domain.Otlak alanlar, Luke N. Vargas, Wikimedia Commons, Public Domain
10 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange