1

İTÜ GELİŞTİRME VAKFI BEYLERBEYİ ÖZEL İLKOKULU VE ORTAOKULU

Ödevler ve ders çalışma konusu, birçok ailenin okul sonrası zamanlarını zorlaştıran, kimi zaman anne baba ile çocuğun çatışmasına neden olan bir konudur. Çocukların sadece bilişsel ve akademik gelişimlerini değil, yaşamla mücadele etmeleri, sorumluluk sahibi olmaları, özgüven gelişimleri ve kendi ayakları üzerinde durabilmeleri açısından da çok önem taşımaktadır.

Anne ve babalar çocuklarının başarıyı yakalaması ve “iyi bir öğrenci” olması için ona destek olmaya çalışırken bazen kendilerini ödevlerin tam ortasında bulabilmekteler. Zaman içinde de görürler ki; okul, dersler ve ödevlerle ilgili olarak bunalan, kaygılanan ve plan yapan sadece kendileri olmuş! Üstelik yaşı büyümüş olmasına rağmen her zaman birinin destek ve yönlendirmesine ihtiyaç duyan bir çocuk yetişmiş.

Yetişkinler, yaşamlarında önlerine çıkan sorumlulukları kendileri planlayarak kolaylıkla hayata geçirebilirler. Ancak çocuklar için durum böyle değildir. Zaten çocukları çocuk yapan yaşamlarını planlama işinde yetişkinin yardımına ihtiyaç duymasıdır. Bu yardımı sağlamak bir denge işidir.

Bu bültenimizde siz anne ve babaların bu dengeyi sağlamanızın yanı sıra eğitim sürecinde alabileceğiniz geliştirici ve destekleyici rolün nitelikleri konusunda sizlere destek olabilmeyi umuyoruz.

Çocuğun hayatı boyunca birçok öğretmeni olacaktır; ama anne ve babası tektir ve asla değişmez. Çocuğun ebeveyni ile olan bağı, eğitim hayatından çok daha geniş bir ruhsal alanı kaplayan ve yoğun duygularla dolu bir bağlanmadır. Çocuklar anne ve babaları tarafından takdir edildiklerini, beğenildiklerini hissetmeye her şeyden önce ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle siz anne babaların gözetmeniz gereken ilk sınır, ebeveynlik ve öğretmenlik arasındaki sınırdır.

DERS ÇALIŞMA SÜRECİNDE

ANNE BABANIN ROLÜ

Kasım 2013

2

Çocuğunuzla ilişkinizde önce onların vazgeçilmez ebeveynleri olma rolünüzü üstlenin. Öğretmekle ilgili tüm görevler ise öğretmenin liderliğinde yürüyen ve anne-baba-çocuk arasındaki ilişkide karşılıklı beğeni ve takdire zarar vermeyen bir sınırda kalmalıdır. Akademik çalışmalara direnç gösteren çocukların büyük çoğunluğu, bu çalışmalar sırasında yaşanan zorlanma ya da başarısızlıkların sonucunda anne ve babalarının takdirini ve beğenisini de kaybetmiş olduklarından bu direnci gösterirler. Çocuğun ders başarısı ve akademik konularda geri bildirimleri veren kişi öğretmen olmalıdır.

Eğitim yaşantısının başarı sorumluluğunu ebeveynin üstlenmesi, bu yaşantının doğal sonucu olan “hata ve düzeltme” işlevlerini de anne babanın alması durumunu doğurur. Oysa çocuğun öğretmeni ile olan ilişkisinin doğasında zaten yeni kazanımlar ve rehberlik vardır. Çocuk, bu süreçte bazı zorluklar yaşayabilir ve kendisini geliştirerek bu zorlukları çözme yoluna gider. Ancak öğretmenin bu sorumluluğunu ebeveyn aldığında, çocukta ebeveyni kaybetme ve güvende olmama endişeleri onu derse karşı dirence götürür.

Ebeveynlik ve öğretmenlik arasındaki sınırı rol karmaşalarının oluşmasını engelleyecek şekilde kurduktan sonra, çocuğunuza destek olmak ve onun başarısını artırmak için son derece verimli bir ilişki kurmuş olacaksınız. Peki, bu destek sürecinde pratik olarak neler yapabilirsiniz?

Bu alanda çocuğun ihtiyacı olan en önemli beceri planlama becerisidir. Aslında bu becerinin temelleri okul yıllarından çok önceleri atılmaktadır. Planlama becerisini şöyle tanımlayabiliriz: Planlama, öncelikle karar vermek demektir ve karar vermek, sonuçların sorumluluğunu da almayı gerektirir. Bazı konularda kendi alabileceği kararları çocuğa bırakmak önemlidir. Çocuğun hayatında onun zarar görmesine neden olmayacak birçok alan vardır. Üzerine giyeceği kıyafeti seçmek, odasının dekorasyonu ve düzenini belirlemek, arkadaşları ile ilişkisinde kendi seçimlerini yapmak ve gerekiyorsa çatışma yaşamak gibi deneyimler çocuğun sorumluluk taşımayı öğrenmek konusunda kendini geliştirebileceği güvenli alanlardır. Çocuk, böylece, seçim yapmanın ciddiyetini kavrayıp o seçimin sonuçlarını yaşayarak öğrenme fırsatı bulur. Ebeveyn olarak kendinizi çocuğun hayatındaki bu alanların dışında tutmak çocuğu olgunlaştırıcı etki yaratacaktır.

3

Sözünü ettiğimiz güvenli alanlar dışındaki yaşam alanlarında (eğitim hayatı, hayatıyla ilgili önemli kararlar, toplumsal yaşam becerileri vs.) yetişkinlerin rol alıp çocuğu sınırlandırması gereklidir. Bu gibi konularda çocuğunuzla ilişkinizde onun eşiti olarak değil, güven vererek sürece hâkim bir rol almanız (bazen bu konuda çocuğunuz şikâyet etse bile) çocuğunuza iyi gelir. Buradaki kriter çocuğun yanlışlarını yakalayıp yüzüne vurmak değil, onu, farkında olmadan kendine zarar verebileceği davranışlardan uzaklaştırmaktır. Bunun yolu çocuğa kullanabileceği olumlu ve yeni bir seçenek sunmaktır.

Kimse neyi yanlış yaptığının sürekli yüzüne vurulmasından hoşlanmaz; ancak yanlış olanın yerine neyi koyabileceğini öğrenmeyi herkes ister. Bu amaçla çocuklarınıza model oluşturmanız son derece olumlu etki yaratır. Karar verebilme yeteneğine sahip ve doğru davranış modelleri ile beslenmiş olan çocuklar kendi planlarını yapmaya hazırdır. Böylece eğitim hayatının disiplinini taşıyabilirler.

ANNE BABA OLARAK NELER YAPABİLİRSİNİZ?

• Okulumuzun ödev politikası hakkında bilgi almakla başlayabilirsiniz. Ne tür ödevlerin verildiği, anne-babadan bu konuda nasıl bir destek istendiği açıklığa kavuşturulmalıdır.

• Okul durumunu yakından takip etmeniz, öğretmenleriyle iletişim halinde olmanız bazı sorunlara zamanında müdahale etmenizi kolaylaştıracaktır.

• Çocuğunuzun, beklentilerinizi açık ve net bir biçimde bilmesinde yarar vardır. Örneğin “Senden başarılı olmanı bekliyoruz.” çok geniş ve soyut bir ifadedir. Bunun yerine “Senden ödevlerini takip etmeni ve her gün belirlediğimiz sürede bitirmeni bekliyoruz.” ifadesini kullanmak çocuğunuz için daha anlaşılır olacaktır.

• Çocuğunuz için koyduğunuz hedeflerin gerçekçi ve ulaşılabilir olduğundan emin olun. Her çocuğun başarılı olduğu alanlar farklıdır. Her konuda, sizin beklediğiniz performansı gösteremeyebilir. Hedef belirlenirken geçmiş performansı ve kapasitesi göz önüne alınmalıdır. Prensip olarak, başladığı noktadan bir adım ileri gidebilmesi ve adım adım ilerlemesi hedeflenmelidir. Bu süreçte çocuğa gerçekçi geribildirimler verilmesi önemlidir.

• Küçük yaşlarda zamanı planlama konusunda sizlerin yardımına ihtiyaç duymaktadırlar. Günlük hayatlarını birlikte planlayarak, bu planı takip ederek belirlediğiniz plana uymasında destek olabilirsiniz. Yapılan programı kâğıt üzerine

4

aktarmak ve bunu görülebilecek bir yere asmak, programa uymayı da takibi de kolaylaştıracaktır.

• Evde, uygun fiziksel şartları ve uygun zaman aralığını sağlamak çocuğunuzun zamanını verimli bir şekilde değerlendirmesine yardımcı olacaktır. Özellikle dikkatinin dağılmasına neden olabilecek uyarıcılardan (TV ya da elektronik oyuncaklar gibi) uzak bir ortamın yaratılması önemlidir.

• Ödevlerini yapıp yapmadığını ona sürekli sormak, ödevlerin onun değil sizin sorumluluğunuz olduğu gibi yanlış bir mesaj verebilir. Bu durum, onun bu sorumluluğu almamasına neden olacaktır. Ona sürekli hatırlatmak yerine, ödevini yapmadığında öğretmeniyle ve okulda yaşayacağı sonuçlarla yüz yüze kalmasını sağlamak çok daha etkili ve doğru bir yoldur. Böyle bir durum olduğunda, öğretmeniyle iletişime geçmenizde ve takibini yaptığınızı bildirmenizde yarar olacaktır.

• Çocuğunuzu cesaretlendirmek için yapabileceğiniz en iyi şey aldığı notlara odaklanmaktan çok onun çabasını ve düzenli çalışmasını takdir ettiğinizi göstermektir. Aksi halde çocuğunuz da öğrenme sürecinden çok, alacağı sonuca yönelik kaygılar taşıyabilir.

Bu konularla ilgili desteğe ihtiyaç duymanız halinde çocuğunuzun sınıf öğretmeni ya da psikolojik danışmanlık ve rehberlik bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.

Hepinize mutlu, sağlıklı ve başarılı bir yıl diliyoruz.

İTÜ GELİŞTİRME VAKFI BEYLERBEYİ ÖZEL İLKOKULU VE ORTAOKULU

PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BÖLÜMÜ