DR. CAVİT CAN

PROSTAT KANSERİ

PROSTAT KANSERİ

Ürolojik tm.ler içinde ilk sıradaİnsidansı yaşın ilerlemesi ile birlikte

artarTümörün ikiye katlama zamanı

uzundur ~3,5 yıl

Androjenik aktiviteye bağımlı bir tm.dür

1. Akciğer2. Prostat3. Mesane4. Kolorektal5. Mide/Larinks

1. Akciğer2. Prostat3. Mesane4. Mide/Larinks5. Kolorektal

1. Prostat2. Akciğer3. Kolorektal4. Mesane5. M Melanom

PCa- Risk Faktörleri

Yaşın ilerlemesi <40 yaş → 1:10 000 40-59 yaş → 1:103 60-79 yaş → 1:8

Siyah ırkAilede PCa olması

4-7 kat artırıyorYağlı diyet ile beslenmeKadmium ile temas

Sigara, pil, kaynak endüstrisi

PCa- Patoloji

%95’i adenokanser%5’i diğerleri

Transizyonel hücreli ca (%90) Nöroendokrin karsinom (small cell) Sarkomlar

Prostatik intraepitelyal neoplazi (PIN)En çok periferal zondan köken alır (%60-70)Transition zon (%10-20)Santral zon (%5-10)

PCa’da Grade (derecelendirme)

GLEASON GRADE1-5 arasında yapılır

GLEASON SKORUPrimer ve sekonder

gradelerin toplamıdır 2-4 → iyi diferansiye 5-6 → orta diferansiye 8-10 → kötü diferansiye 7 → orta/kötü

diferansiye

PCa- Evreleme

T- PRİMER TÜMÖRTis: carcinoma in situ (PIN)T1: palpe edilebilen tm yok

T1a: rezeksiyon materyalinde <%5 tümör T1b: rezeksiyon materyalinde >%5 tümör T1c: PSA yüksekliği nedeniyle Bx sonucu tm.

T2: palpe edilebilen tm., prostata sınırlı T2a: bir lobun yarısı veya daha azı T2b: bir lobun yarısından fazla T2c: her iki lob tutulumu

PCa- Evreleme

T3: prostat kapsülünü aşmış tm. T3a: bir veya iki tarafta ekstraprostatik yayılım T3b: seminal vezikül tutulumu

T4: çevre doku ve organ yayılımı

N- BÖLGESEL LENF NODLARI N0: lenf nodu metastazı yok N1: lenf nodu metastazı var

M- UZAK METASTAZ M0: yok M1: var

M1a: bölgesel olmayan lenf nodu tutulumu M1b: kemik metastazı M1c: kemik haricinde diğer yerlere yayılım

Evreleme

Lokalize PCa T1-2

Lokal yayılmış PCa T3-4 T?, N1

Metastatik PCa T?, N? M1

KLİNİK BULGULAR

SEMPTOMLAR

Erken evrede asemptomatik

Obstrüktif ve irritatif işeme semptomları

Kemik ağrısıSpinal kord bası

belirtileriİdrar inkontinansıGaita inkontinansı

BULGULAR

DRMPalpabıl lenf noduAlt ekstremite ödemi

LABORATUVAR BULGULARI

AzotemiAnemiAlkalen fosfataz

Parmakla rektal muayene

PSA düzeyi

TRUS-Bx

PCa- Tanı

Parmakla Rektal Muayene

Endürasyon > 0,2 ml palpe

edilebilir AsimetriSertlikFikse olmasıVezikülo seminalis

palpasyonu

PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN

İyi bir belirteç

ORGANA ÖZGÜ

Prostat dokusu

Nodül oluşumundan ortalama 6.2 yıl önce PSA yüksekliği oluyor

• Gann PH. JAMA 1995

PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN

İdeal bir belirteç değilKANSERE ÖZGÜ DEĞİL

Normal prostat dokusu Hiperplazik doku Neoplazik doku

Travma (TUR, Bx, PRİ ??) Enfeksiyon (akut, kronik) Enflamasyon (AUR, prostatik infarkt)

Serum PSA (ng/ml)Serum PSA (ng/ml) Kanser olasılığı (%)Kanser olasılığı (%)

< 2.5

2.5-4.0

4.0-10.0

>10.0

< 2

~ 18

~ 25

~ 67

Urol Clin N Am 2003

PSA DÜZEYİ & PROSTAT KANSERİ OLASILIĞI

PSA TÜREVLERİ

Statik kavramlar PSA dansitesi (PSAD) Transizyonel zon PSA dansitesi (PSAT) Yaşa özgü referans aralığı Serbest/total PSA oranı Bağlı PSA (cPSA) Serbest PSA’nın izoenzimleri

Dinamik kavramlar PSA artış hızı (PSAV) PSA’nın ikiye katlanma zamanı (PSADT)

PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN

Bağlı PSA %65-90

Serbest PSA %10-35

Total PSA

SERBEST/TOTAL PSA ORANI

En çok kullanılan türevGereksiz biyopsi sayılarını azaltabilmekteReferans değeri: %14 ila %25 arasındaDezavantajları;

Serbest PSA’nın stabilite sorunu Serbest PSA’nın prostat manüplasyonlarından

etkilenmesi Prostat hacimlerine göre değişiklikler göstermesi

PSA’nın DİNAMİK TÜREVLERİ

PSAV Serum PSA düzeyindeki yıllık absolü artış 0.75 ng/m

PSADT PSA’nın zaman içindeki rölatif değişikliği yansıtıyor Logaritmik bir formül ile hesaplanıyor PSAV’den daha etkin olduğu bildiriliyor

Daha geniş çalışmalara gereksinimi var

Prostat Ca – PSA

GÜNCEL DURUM

Herhangi bir PSA düzeyinde PCa olabilir

Hemen Bx???PSA seyri önemli

PSA artış hızı (PSAV) PSA ikiye katlanma zamanı (PSADT)

Transrektal Ultrasonografi

Tanıda iki önemli rolü var

1. Şüpheli lezyonların belirlenmesi

2. Biyopsinin etkinliğini artırmak

Lezyonlar çoğunlukla hipoekoik (%45-60)

Önemli oranda da izoekoik (%35-45)

TRUS-Bx

Tanı koydurucudurTRUS eşliğinde

yapılması artık standarttır

Sistematik olarak yapılır

Bx sayısı !!! ~ 12 kor

TRUS_Bx

GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

EVRELEME AMAÇLI YAPILIR

TRUSCTMRIKemik sintigrafisi

AYIRICI TANI

BPHProstatitDRM’de endürasyon yapan nedenler

Prostat taşı Granülomatöz prostatit TURP İğne biyopsisi

PSA’yı yükselten nedenlerMesane boynu darlığıPaget hastalığı

TEDAVİ- Lokalize Hastalık

İzlem Yaşam süresi uzun olmayan hastalar Klinik önemsiz düzeyde PCa

Radikal prostatektomi >10 yıl yaşam süresi beklenenler

Radyoterapi Eksternal Brakiterapi

TEDAVİ- Lokal Yayılmış Hastalık

Radikal prostatektomiRadyoterapiRadyoterapi + hormonal tedavi

Neoadjuvan Adjuvan

Radikal prostatektomi + hormonal tedavi

Hormonal tedavi

TEDAVİ- Metastatik Hastalık

Hormonal tedavi

=Androjen ablasyonu

KASTRASYON

HORMONAL TEDAVİ ENDİKASYONLARI

KASTRASYONM1 semptomatikN+Lokal yayılmış M0Lokal yayılmış semptomatikLokal yayılmış asemptomatik (definitif tedaviye

uygun olmayan)Definitif tedavi sonrasında ilerleyen hastalık

ANTİANDROJENLERKısa süreli uygulamaNon-steroidal antiandrojenler

Hormonal Tedavide İzlem

NEDEN ?Tedaviye cevabı monitorize etmekTedaviye uyumu sağlamakEndokrin tedavinin potansiyel

komplikasyonlarını saptamakKastrasyona dirençli döneme geçildiğinde

palyatif semptomatik tedavi seçeneklerine klavuz oluşturmak

HORMONAL TEDAVİ KOMPLİKASYONLARI

KOMPLİKASYON

Libido kaybı Erektil disfonksiyon Sıcak basmaları Jinekomasti/meme ağrısı Vücut yağlanmasında artış Adele zayıflığı Anemi Kemik mineral dansitesinde

azalma Zihinsel aktivitede azalma

TEDAVİ

Yok PDE5-inhibitörleri, ICI DES, CPA RT,mammektomi,

tamoksifen Egzersiz Egzersiz Eritropoietin Egzersiz, kalsiyum+vit.D,

bifosfonatlar Yok

Hormonal Tedavide İzlem

NE ZAMAN ??3. aydaki PSA düzeyi önemli !!M0 hastalıkta;6 ay aralıklaM1 hastalıkta;3-6 ay aralıklarlaKastrasyona dirençli hastalıkta;Daha kısa aralıklarla

Kastrasyona duyarlı dönem

Ortalama 18 aylık süreç

Aylar-Yıllar arasındaHETEROJEN

HASTALIK

Kastrasyona Dirençli PC’de Tedavi

MABAAWİkincil AAİkincil AAW ?? Sekonder hormonal manüplasyon

Adrenal testosteron inhibitörleriKemoterapi

SONUÇ

Erken tanı ile küratif tedavi şansı>50 yaş hastalarda PCa düşünülmesiDRM + PSA düzeyi ↔ TRUS-BxErken tanı ve tedavide >10 yıl yaşamTedavi şekilleri;

Radikal prostatektomi Radyoterapi Hormonal tedavi Kemoterapi

İzlem

PROSTAT KANSERİ İNSİDANSI