การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนา แบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

DEVELOPMENT OF THE PERFORMANCE EVALUTION FORM OF ARTS LEARNING STRAND: VISUAL ARTS

BY THE PERTICIPATORY ACTION RESCARCH

สภญ คณสวรรณ

วทยานพนธน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวจยและประเมนผลการศกษา

มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนา แบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

สภญ คณสวรรณ

วทยานพนธน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวจยและประเมนผลการศกษา

มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

(1)

หวขอวทยานพนธ การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนา แบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

ผวจย นางสภญ คณสวรรณ สาขา วจยและประเมนผลการศกษา ประธานกรรมการควบคม รองศาสตราจารย ดร.พรชย หนแกว กรรมการควบคม นาวาตร ดร. พงศเทพ จระโร

คณะกรรมการสอบ

............................................................ ประธานกรรมการ ( อาจารย ดร. พาท เกศธนากร )

............................................................ กรรมการ ( นาวาตร ดร. พงศเทพ จระโร )

............................................................ กรรมการ ( รองศาสตราจารย ดร.พรชย หนแกว )

............................................................ กรรมการผทรงคณวฒ ( อาจารย ดร. จรวรรณ นาคพฒน ) คณะกรรมการบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร อนมตให วทยานพนธฉบบน เปน สวนหนงของการศกษาตามหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวจยและประเมนผลการศกษา

............................................................ ( ) ประธานคณะกรรมการบณฑตศกษา วนท .... เดอน ........................ พ.ศ. .....

(3)

บทคดยอ

หวขอวทยานพนธ การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนา แบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

ผวจย นางสภญ คณสวรรณ สาขา วจยและประเมนผลการศกษา ป พ.ศ. 2558 ประธานกรรมการควบคม รองศาสตราจารย ดร. พรชย หนแกว กรรมการควบคม นาวาตร ดร.พงศเทพ จระโร

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมก าหนดตวบงชและน าหนกความส าคญของการใหคะแนนการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 2) พฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลปโดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 3) ตรวจสอบคณภาพแบบประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม กลมตวอยางม 3 กลม ประกอบดวย 1) ผสอนสาระทศนศลปในชนประถมศกษาปท 3 จ านวน 3 คน 2) นกเรยนชนประถมศกษาปท 3 จ านวน 101 คน 3) ผปกครองของนกเรยนทเปนกลมตวอยางและสมครใจเขารวมวจย จ านวน 3 คน

ผลการวเคราะหขอมลพบวา 1. วเคราะหและศกษาสาเหตของปญหา มขอมลทสามารถน าไปใชเปนแนวทางใน

การสรางแบบประเมนผลการปฏบตงาน 4 ดาน คอ 1) ดานสภาพปญหา การประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป คอ ครเปนผประเมนผลงานนกเรยนทงหมด โดยประเมนจากผลงานทนกเรยนสรางขนและคณลกษณะนสยในการปฏบตงานเทานน ขาดเกณฑการประเมนผล 2) ดานผประเมน ผทควรมสวนรวมในการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป คอ คร นกเรยน เพอน และผปกครอง 3) ดานการประเมน ควรก าหนดแบบประเมนผลเปน 4 ดานคอ การเตรยมและเกบอปกรณ กระบวนการท างาน ผลงาน และคณลกษณะนสย

2. การวเคราะหตวบงชและน าหนกความส าคญของคะแนนการประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ลกษณะของแบบประเมนประกอบดวย 3 มต คอ 1) สงทประเมนครอบคลม 4 ดาน การเตรยมและเกบอปกรณ กระบวนการท างาน ผลงาน คณลกษณะนสย 2) งานศลปะทใชในการประเมน คอ การเขยนภาพระบายส 3) ผประเมน แบงออกเปน 4 กลม คอ คร นกเรยน เพอน และผปกครอง โดยมตวบงชและอตราสวนน าหนกความส าคญของการใหคะแนนในการประเมน ดงน

2.1 ตวบงชดานการเตรยมและจดเกบอปกรณ ม 4 ตว กระบวนการท างาน ม 5 ตว ผลงาน จ านวน 5 ตว คณลกษณะนสย ม 4 ตว เมอรวมจ านวนตวบงชทงหมดมจ านวน 18 ตว

(4)

2.2 อตราสวนน าหนกความส าคญของการใหคะแนนดานรายการประเมน ประกอบดวยการเตรยมและจดเกบอปกรณ กระบวนการท างาน ผลงาน คณลกษณะนสย มคาเทากบ 2:3.3:3:1.61 สวนอตราสวนน าหนกความส าคญของการใหคะแนนดานผประเมน ประกอบดวย คร นกเรยน เพอน ผปกครอง มคาเทากบ 4.99:2:1.56:1.22

3. แบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตร การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 มวตถประสงคเพอใหไดสารสนเทศส าหรบใชในการพฒนาการปฏบตงานดานศลปะของนกเรยน โดยมลกษณะทส าคญดงน 1) สงทใชวด 2) งานทใชในการประเมน 3) เครองมอทใช 4) ผประเมน 5) การใหคะแนน 4. คณภาพของแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป ทผวจยพฒนาขนมคณภาพของแบบประเมนในดานตางๆ ดงน

4.1 คาความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) ระหวาง 0.67-1.00 แสดงวา แบบประเมนผลการปฏบตงานมคณภาพดานความเทยงตรงเชงเนอหา

4.2 คาความเชอมนแบบสอดคลองโดยการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธ เพยรสนในการประเมนผลการปฏบตงานของครผสอน มคาอยระหวาง 0.686-0.919

(5)

Abstract

Title DEVELOPMENT OF THE PERFORMANCE EVALUTION FORM OF ARTS LEARNING STRAND: VISUAL ARTS BY THE PERTICIPATORY ACTION RESCARCH

Researcher Supin Kunsuwan Major Research and Educational Evaluation Year 2558 Advisor Associate professor Pornchai Nukeaw, Ed.D. Co-advisor Lieutenant Commander Pongthep Jiraro, Ed.D.

The purposes of this research were to 1) developed indicators and weight score 2) developed the art performance evaluation form 3) examined the effectiveness of the art performance evaluation form. The sample consisted of 3 teachers, 101 students and 3 parents who attend this project

The research finding were: 1. Analyze and study the causes of the problem There is information that can

be used as a guide. Creation of an evaluation conducted four areas: 1) the problems. Performance evaluation of learning art. Visual arts teachers to evaluate student performance. The assessment of student work and features created specifically for the performance only. Lack of assessment criteria, 2) the assessor. Who should be involved in evaluating the performance of learning the art. Visual arts teachers, students, friends and parents, 3) assessment. Assessment should be defined as a fourth side is the preparation and storage equipment. Workflow Portfolio and character.

2. The analysis indicates the importance and weight of the evaluation of performance. Learning art Visual arts According to the Basic Education Curriculum 2544 appearance of the evaluation are three dimensional: 1) what assessment covers four areas of preparation and storage equipment. Workflow Portfolio character 2) art used to evaluate the Painting 3) The assessment is divided into four groups: teachers, students, friends and parents, with the indicator and the weight ratio of the importance of scoring. Such as

2.1 The indicator has four storage areas to prepare the process has a portfolio of five to five character has a total of four all indicators are the number 18.

2.2 The weight ratio of the importance of scoring the assessment list.

(6)

Including site preparation and storage equipment. Workflow Portfolio character is equal to 2: 3.3: 3: 1.61 ratio of weight to rate the importance of the evaluation include teachers, students, parents, friends, is equal to 4.99: 2: 1.56: 1.22

3. Performance evaluation of learning art. Home Visual Arts Curriculum Basic Education Act 2544 is intended to provide information for use in the development of student art work. By the looks of: 1) a measure 2) that is used to evaluate 3) used 4) the rate of 5) ratings.

4. The quality of assessment for learning art. Visual arts The researchers developed a model of quality assessment in the following areas.

4.1 Content Validity is between 0.67-1.00 denote Evaluation of performance, quality and content validity.

4.2 The reliability and consistency by analyzing the correlation coefficient. Pearson in evaluating the performance of teachers. Ranged from 0.686 to 0.919

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยด เพราะไดรบความอนเคราะหจาก รองศาสตราจารย ดร.พรชย หนแกว ประธานกรรมการทปรกษา นาวาตร ดร.พงศเทพ จระโร กรรมการทปรกษา ทไดกรณาใหค าปรกษาแนะน าและตรวจแกไขขอบกพรอง และใหก าลงใจผวจยตลอดระยะเวลาทท าการศกษาวจยจนเสรจสมบรณผวจยขอกราบขอบพระคณดวยความซาบซงอยางยงไว ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร. พาท เกศธนากร อาจารย ดร.จรวรรณ นาคพฒน กรณาใหขอเสนอแนะเพมเตม จนท าใหวทยานพนธมความถกตองสมบรณยงขน นอกจากนผวจยขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.ณฐนร ศรทอง นาย สมศกด บญพา นายประคนทร คณสวรรณ นางยพด สขกรม นางรตนา ฉายะเจรญ (ถงแมทานจะลวงลบ ไปแลวกตาม) ทไดรบเปนผทรงคณวฒ และกรณาตรวจสอบ เสนอแนะปรบปรงเครองมอวจยเปนอยางด ขอขอบพระคณผอ านวยการโรงเรยนและคณะครพรอมทงนกเรยนกลมตวอยาง ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา กาญจนบรเขต 1 ทกทาน ทกรณาอ านวยความสะดวก ใหความรวมมอในการท าแบบสอบถาม แบบสมภาษณ ดวยความตงใจ ตลอดจนเพอนๆทกคน รวมทง ทกคนในครอบครวและสาม ทใหก าลงใจ ชวยเหลอ สนบสนน อ านวยความสะดวกมาโดยตลอด จงขอขอบคณมา ณ ทนดวย สดทายนประโยชนทพงไดรบจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอนอมร าลกถงพระคณของบรรพบรษ บดาทลวงลบ มารดา และผมพระคณทกทาน ครและอาจารยทไดอบรมสงสอนและสนบสนนการศกษาใหผวจยสามารถด ารงตน และมานะพยายามศกษาจนบรรลผลส าเรจดวยด

สารบญ หนา

ปกใน ......................................................................................................................................... (1) หนาอนมต .................................................................................................................................. (2) บทคดยอภาษาไทย .................................................................................................................... (3) กตตกรรมประกาศ ..................................................................................................................... (7) สารบญตาราง ............................................................................................................................ (9) สารบญภาพ ............................................................................................................................... (11) บทท 1 บทน า .............................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา .................................................................... 1 วตถประสงคของการวจย .......................................................................................... 4 ขอบเขตของการวจย ................................................................................................. 5 นยามศพทเฉพาะ ...................................................................................................... 5 ประโยชนทไดรบจากการวจย .................................................................................... 6 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ........................................................................................ 7 การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ........................................................................ 9 การประเมนผลการเรยนรทสอดคลองกบการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ........ 33 การประเมนผลการเรยนร กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ....................... 40 การประเมนผลการปฏบตงาน กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ................ 41 การจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป .................................... 47 งานวจยทเกยวของ .................................................................................................... 61 กรอบแนวคดในการวจย ............................................................................................ 65 3 วธด าเนนการวจย ............................................................................................................. 66 ขนตอนท 1 ศกษาวเคราะหปญหา และหาสาเหตของปญหา .................................... 68 ขนตอนท 2 วางแผนการปฏบต ................................................................................. 71 ขนตอนท 3 ปฏบตตามแผน ...................................................................................... 81 ขนตอนท 4 ประเมนผลและสรปผล .......................................................................... 85

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล ...................................................................................................... 86 ขนตอนท 1 วเคราะหและศกษาสาเหตของปญหา .................................................... 86 ขนตอนท 2 วางแผนการแกปญหา ............................................................................ 98 ขนตอนท 3 ปฏบตตามการวางแผน ........................................................................... 102 ขนตอนท 4 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ ....................................................... 114 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ ............................................................................. 116 วธด าเนนการวจย ...................................................................................................... 116 สรปผลการวจย ......................................................................................................... 118 อภปรายผลการวจย .................................................................................................. 120 ขอเสนอแนะในการวจย ............................................................................................ 124 บรรณานกรม ............................................................................................................................. 125 ภาคผนวก .................................................................................................................................. 129 ประวตผวจย .............................................................................................................................. 162

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 ผลการวเคราะหสภาพและปญหาการประเมนผลการปฏบตงาน กลมสาระฯ ศลปะ ........ 59 2 โครงสรางแบบสอบถามส าหรบนกเรยน ........................................................................... 78 3 โครงสรางแบบสมภาษณส าหรบคร .................................................................................. 80 4 รายละเอยดการด าเนนการเกบขอมลสมภาษณ ................................................................ 81 5 ความสอดคลองระหวางแนวทางการประเมนผลฯ กบปญหาการเรยนการสอนและการประเมนผลของครและนกเรยนในจงหวดกาญจนบร ................................................................... 82 6 กรอบโครงสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระฯ ศลปะ สาระทศนศลป ........... 84 7 ตวบงชการประเมนผลการปฏบตงานจากการสมภาษณครผสอน .................................... 86 8 การตรวจสอบคณภาพของแบบประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป ..................... 88 9 ผลการวเคราะหความคดเหนของครเกยวกบสภาพผก าหนดเกณฑ การประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ............................................................... 91 10 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณครเกยวกบดานทประเมนในการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ............................................................... 93 11 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณคร เกยวกบผประเมนในการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ................................................................................ 96 12 ตวบงชการประเมนผลการปฏบตงาน ............................................................................. 98 13 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความคดเหนของนกเรยนและผปกครองเกยวกบสภาพการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป .............................................. 100 14 ผลการวเคราะหการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ............................................................................................................... 103 15 ผลการวเคราะหการก าหนดตวบงชและน าหนกความส าคญดานการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ................................................................................ 104 16 ผลการวเคราะหความเหมาะสมระหวางผประเมนกบดานการประเมน ........................... 105 17 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณคร สอบถามนกเรยนและผปกครองเกยวกบรปแบบเครองมอทใชในการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ........ 106 18 ผลการวเคราะหกรอบและแนวทางการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ............................................... 10

สารบญตาราง (ตอ) ตารางท 19 ผลการวเคราะหวตถประสงคดานพฤตกรรมและวตถประสงคดานคณลกษณะ ............... 111 20 ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางวตถประสงคเชงพฤตกรรมและตวบงชในการประเมนผลการปฏบตงาน ......................................................................................................... 112 21 ผลการวเคราะหการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมน ........................................ 113 22 ผลการวเคราะหการก าหนดน าหนกความส าคญของดานการประเมน ............................. 114 23 ผลการวเคราะหการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนและดานการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ............................................................... 115 24 ผลการวเคราะหวธการวดผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ......... 116 25 ผลการวเคราะหดานการประเมนและคณภาพของการปฏบตงานหนวยการเรยนรการเขยนภาพระบายส เรอง ชวยกนลดภาวะโลกรอน .................................................................................... 116

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 ความแตกตางในเชงความสมพนธระหวางผวจย ผถกวจยและชมชน .............................. 23 2 สาระส าคญของกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป .............................................. 60 3 กระบวนการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ................... 63 4 กรอบแนวคดในการวจย .................................................................................................. 68 5 กรอบกระบวนการวจย .................................................................................................... 70

1

บทท 1

บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา แผนพฒนาการศกษาแหงชาต ฉบบท 8 ( พ.ศ. 2540 – 2544 ) ไดใหความส าคญในการพฒนาคน และคณภาพของคน แนวการพฒนาจงเนนคนเปนศนยกลาง กลาวคอ จดมงหมายหลกของการพฒนา มงใหทกคนมการพฒนาอยางเตมศกยภาพโดยอาศยการศกษาเปนกลไก สรางรากฐานในการพฒนาคณภาพชวตของคน และในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ฉบบแกไขเพมเตม ( ฉบบท 2 ) พทธศกราช 2545 ไดใหทศทางในการปฏรปการศกษา การเรยนร ทชดเจนวาการจดการศกษาตองเปนไปเพอ พฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา สามารถอยรวมกบผอนอยางมความสข มหลกการตามมาตรา 22 วา ผ เรยนทกคนมความสามารถเรยนร และพฒนาตนเอง ไดยดถอวา ผ เรยนมความส าคญสด กระบวนการจดการศกษา ตองสงเสรมใหผเรยน สามารถพฒนาตามธรรมชาต และเตมตามศกยภาพ โดยใหจดกระบวนการเรยนร ตามมาตรา 24 ใหจดเนอหาสาระและกจกรรมสอดคลองกบความสนใจ และความถนดของผเรยน โดยค านงถง ความแตกตางระหวางบคคล บคลากรทางการศกษา จงจ าเปนตอง ปรบเปลยนวธการปฏบตงาน ใหทนตอการเปลยนแปลง ของรปแบบการเรยนการสอน การวดและประเมนผลการเรยนรในโรงเรยน เพอประสทธภาพ ประสทธผลของผเรยน ไดตามเปาหมายของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542

นอกจากน แนวทางการจดการศกษาทก าหนดไววา การจดการศกษาตองยดหลกผเรยนส าคญทสด ซงไดก าหนดไวในหมวด 4 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ฉบบแกไขเพมเตม ( ฉบบท 2 ) พทธศกราช 2545 วา การจดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจ และความถนดของผเรยน ใหฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ จดกจกรรมใหผเรยน เรยนรจากประสบการณจรง จดการเรยนการสอน โดยผสมผสานสาระความรดานตางๆ สนบสนนใหผสอน จดบรรยากาศสภาพแวดลอม สอการเรยน และอ านวยความสะดวก เพอใหผเรยน เกดการเรยนร ใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดา มารดา ผปกครอง และบคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมมอกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ นอกจากน พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพทธศกราช 2542 ไดก าหนดแนวทางการวดและประเมนผล โดยใหท าการวดผลควบคไปกบกระบวนการเรยนการสอน เพราะการวดผลเปนกระบวนการทชวยสงเสรมความกาวหนาทางความร ของผเรยนดวยการท าหนาทประเมนความสามารถ และพฒนากระบวนการเรยนการสอน ทงของผสอนและผเรยน โดยมรปแบบของการวดและประเมนผล ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ทมงเนนใหมการตดสนการเรยน ในลกษณะกระบวนการ โดย ตองท าการวดผลควบคกบการเรยน ใหไดขอมลยอนกลบ ส าหรบเปนสารสนเทศ ในการวนจฉยขอบกพรอง เพอหาแนวทางแกไขในการเรยนรรวมกน ระหวางผสอนและผเรยน มการประเมนจากบคคลทเกยวของนอกเหนอจากผสอน เชน ตนเอง เพอน ผปกครอง ตองสามารถวด

2

ทงดานความร ทกษะ และคณลกษณะคานยมทพงประสงค และเนนพฒนาการ การเรยนรของผเรยน

ศลปะเปนอกกลมสาระการเรยนรในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทมงเนนสงเสรมใหผเรยนมลกษณะทส าคญ 3 ประการ คอ 1) เปนผทมความคดสรางสรรค 2 ) มจนตนาการ 3) ชนชมความงามและตระหนกถงคณคาของงานศลปวฒนธรรมไทย โดยหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ตองการใหกระบวนการเรยนการสอนสาระการเรยนรศลปะ ชวยพฒนาคณภาพของผเรยน ดานรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณและสงคม ใหเปนผทมความเชอมนในตนเอง กลาแสดงออก มทกษะกระบวนการ สามารถคนพบศกยภาพของตนเองอนเปนพนฐาน ในการด ารงชวตหรอประกอบอาชพ ซงคณลกษณะดงกลาว จะชวยพฒนา และยกระดบคณภาพชวตของมนษยและสงคมใหดขน ( กรมวชาการ,2545 ) การจดการเรยนรของกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ก าหนดใหจดแนวทางการเรยน โดย ก าหนดให ผมสวนเกยวของทกฝาย ตงแตผสอน ผเรยน ผปกครอง มสวนรวมในการจดการเรยนร ใหผเรยนสามารถเรยนร ดวยตวเอง เปนผมความรบผดชอบ กลาแสดงออก เนนการท างานเปนกลม โดยก าหนดใหเพมประสบการณการท างานจรงตามสถานการณ มากยงขนตามชวงชนป ( กรมวชาการ,2545 ) ดานการวดและประเมนผลสาระการเรยนรศลปะ ตามหลกการของหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ไดก าหนดใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง มการประเมนผลพฒนาการผเรยนครอบคลมทง 3 ดาน คอ ความร ทกษะ และ กระบวนการ คณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค ใชรปแบบการประเมนทหลากหลายดวยการใหผเรยนประเมนตนเองหรอใหผมสวน เกยวของในการเรยนเปนผประเมนรวมกน ต อ ง ก ร ะ ท า อ ย า ง ต อ เ น อ ง ท งประเมนผลกอนเรยน ระหวางเรยน และ ประเมนผลรวบยอด ไมเนนผลงานศลปะเปนตวหลก ในการก าหนดคณภาพความส าเรจของผเรยน ( กรมวชาการ,2545 ) การประเมนผลการเรยนกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทไดน ามาใชจนถงปจจบนแลวนน ยงพบวา มปญหาการประเมนผล หลายดาน เชน ผสอนขาดความรและหลกการในการวดและประเมนผลทถกตอง การประเมนผลไมมเกณฑมาตรฐานทแนนอน การประเมนผลขนอยกบประสบการณของผสอน และ ขาดการมสวนรวมในการก าหนดเกณฑ และประเมนผลไมตอเนอง ท าใหผเรยนไมทราบพฒนาการ ของตนเอง ใชวธการประเมนผลจากผลงาน โดยใหความส าคญกบผลงานส าเรจ มากกวาพฤตกรรมการแสดงออกระหวางปฏบตงาน ทงทจดประสงคการเรยนรของวชา เนนการปฏบตมากกวาทฤษฎ ผสอนไมสามารถประเมนผลครอบคลมรายการทกดาน เนองจากรบผดชอบการสอนจ านวนมาก ขาดความชวยเหลอ จากตนสงกดในการสรางแบบทดสอบมาตรฐาน และประเมนผล ความรเดม กอนเรยน และประเมนความรระหวางเรยน นอยเกนไป สภาพดงกลาวมา นบเปนปญหาทส าคญตอการประเมนผลสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ซงปญหามความแตกตางกบหลกสตรการศกษาขนพนฐานเปนอยางยง โดยเฉพาะปญหาทพบมากทสด คอ ผสอนใชวธการประเมนผลจากผลงาน ใหความ ส าคญกบผลงานส าเรจ มากกวาพฤตกรรมการแสดงออก ระหวางปฏบตงาน ซงขดแยงกบแนวทาง การประเมนผลสาระการเรยนรศลปะ ทไมเนนผลงานศลปะ เปนตวหลกใน

3

การก าหนดคณภาพ ความส าเรจของผเรยน ( กรมวชาการ,2544 ) เพราะธรรมชาตของ สาระการเรยนรศลปะจะเกยวของ กบการปฏบตงาน ผเรยนสามารถแสดงออกทงวธการ รปแบบในการสรางสรรคผลงาน ดงนนการตดสนคณภาพของผเรยนทผลงานศลปะ จงไมสามารถวดกระบวนการเรยนร และพฒนาทกษะ อนเปนพนฐานความรทเกดจากการปฏบตงาน ของผเรยนไดอยางแทจรงและปญหาทพบมาก อกดาน คอ ผสอนไมมความรดานการวดและประเมนผล ไมสามารถสรางแบบประเมนดวยตนเองได และไมมเกณฑมาตรฐานในการประเมน ( วทศา ชนอารมณ. 2546) จากการศกษางานวจยทเกยวกบแนวทางการแกปญหาดงกลาว สมใจ สทธชย ( 2537 ) ไดพฒนาเกณฑการประเมนภาคปฏบตงานวชาศลปศกษา หนวยการเขยนภาพระบายส ระดบชนประถมศกษาปท 5 ตามหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 ( ฉบบปรบปรง 2533 ) มวตถประสงคเพอพฒนาและน าเสนอเกณฑการประเมนภาคปฏบต โดยผลการวจยพบวา เกณฑการประเมนภาคปฏบต กลมสาระศลปศกษา สาระทศนศลป หนวยการเขยนภาพระบายส มกรอบโครงสรางการประเมน 4 ดาน คอ 1) กรอบโครงสรางดานความรความเขาใจในการปฏบตงาน 2) กรอบโครงสรางดานกระบวนการปฏบตงาน 3) กรอบโครงสรางดานผลงาน 4) กรอบโครงสรางดานลกษณะนสย ในการปฏบตงาน วทศา ชนอารมณ ( 2546 ) ยงไดพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะดานทศนศลป ชวงชนท 2 ระดบชนประถมศกษาปท 4 มวตถประสงค เพอก าหนดตวบงชน าหนกความส าคญ ของคะแนนการประเมนผลการปฏบตงานศลปะ และสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานศลปะ กลมประชากร คอ ครศลปะ นกเรยน และผปกครอง ใชแบบสมภาษณและแบบประเมนผลการปฏบตงานเปนเครองมอในการวจย พบวา แบบประเมนทพฒนาแลวครอบคลม 3 ดาน คอ การปฏบตงาน ผลงาน และคณลกษณะนสย เครองมอเปนแบบมาตรประมาณคา แบบสงเกตพฤตกรรม ผลการใชแบบประเมนผลการปฏบตงานโดยใชครผสอน สรปไดวาเครองมอมประสทธภาพ นอกจากน ในเรองการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนอกสวนหนงทท าใหผวจย สนใจศกษา เพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงาน ดงงานวจยของ ชยวฒ คมประดษฐ ( 2539 ) ท าการวจย เรองรปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนาวนยของนกเรยน วตถประสงคเพอปรบและทดลองรปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เพอสรางวนยการรกษาความสะอาดเรยบรอยของนกเรยน โดยมการศกษา 4 ขนตอน คอ ขนสรางความตระหนกและศกษาปญหา ขนวางแผนแกปญหา ขนด าเนนการแกปญหา และขนประเมนและสรปผลรวม พบวา เปนรปแบบทมประสทธภาพ และเหมาะตามความมงหมายของการวจย คอสามารถระดมการมสวนรวมของครและนกเรยน และไดรบขอมลส าหรบวางแผนด าเนนการการสรางเสรมวนยการรกษาความสะอาดเรยบรอยของนกเรยน จนกระทงสามารถน าแผนการด าเนนงานไปปฏบตได การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) เปนรปแบบของการวจยแบบใหมทประยกตและเปนการรวมเอาแนวคดของวจยเชงปฏบตการ (Action Research) กบการวจยแบบมสวนรวม (Participatory Research) มาผสมผสานเขาดวยกน โดยเปนการวจยทเกดขนจากความคดทวาการวจยเปนกจกรรมทางสงคมทจะตองใชทรพยากรของสงคมในการศกษา จงเปนสมบตของสงคมและเปนการกระท าทมงหมายจะใหประโยชนหรอเปนการรบใชสงคม เปนการ

4

วจยเพอพฒนาและแกไขปญหาทเกดจากการระดมสมองในลกษณะของการมสวนรวมของหลายฝายทเกยวของ โดยปรบเปลยนกระบวนทศนของการวจยรปแบบดงเดมทตงประเดนของปญหาเรมตนและจบกระบวนการโดยนกวจย ซงพบวางานวจยหลากหลายชนมไดถกน าไปเผยแพรหรอน าไปทดลองใช อนเปนการสญเสยทงก าลงความคด งบประมาณและทรพยากรเวลาอยางนาเสยดายยง มาเปนงานวจยทเรมตนจากชมชน ชมชนมสวนรวม ทงในมตของการรวมกนเรยนร รวมกนแสวงหาปญหา และคดคนแนวทางออกเพอแกไขปญหาหรอพฒนาทเปนเรองอนเปนฉนทามตของชมชน รวมทงรวมกบผลของการพฒนา ดงนน การวจยจงสรางคณลกษณะของการเรยนรแบบพหภาคพรอมกบบงเกดผลพลอยไดทเปนจตส านกตระหนกในปญหาหนาทและรวมกนแกไขปญหา สงเสรมกจกรรมกลม การท างานรวมกน ทงแกปญหาและพฒนาอยางตอเนอง ผวจยในฐานะเปนผสอนสาระทศนศลป ไดเหนความส าคญของการวจยและสนใจทจะสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เพอใหเหมาะสม และสอดคลองกบแนวทาง การประเมนผล ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ดวยการประเมนผลการปฏบตงาน จากผมสวนเกยวของ คอ ตวนกเรยนเอง คร และผปกครอง โดยประเมนผลการเรยนทกดาน ซงครอบคลมเนอหาทง 1 หนวยการเรยนรเพอใหไดแบบประเมนผลการปฏบตงาน กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ส าหรบใชเปนแนวทาง การประเมนผลการเรยนส าหรบผสอน และเพอใหน าสารสนเทศจากการประเมน มาใชพฒนากระบวนการเรยนร ของผสอนและผเรยน ตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพอใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมก าหนดตวบงช และน าหนกความส าคญของการใหคะแนนการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 2. เพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลปโดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 3. เพอตรวจสอบคณภาพแบบประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ขอบเขตของการวจย

ขอบเขตดานเนอหา สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ก าหนดมาตรฐานสาระทใชในการจดการเรยนการ

สอนส าหรบผเรยน จ านวน 8 รายการ คอ 1. สอความคด จนตนาการ ความรสกประทบใจดวยวธการตางๆอยางสนกสนาน 2. สงเกต รบรสงทอยรอบตว ใชทศนธาตสรางสรรคงานทศนศลป โดยใชวธการตางๆ 3. เลอกใชวสดอปกรณในการท ากจกรรมทศนศลปอยางปลอดภยและมความรบผดชอบ 4. แสดงออกถงความรสกในการรบรความงาม

5

5. แสดงความคดเหนเกยวกบลกษณะในธรรมชาตสงแวดลอม ผลงานทศนศลปของตนเอง และผอน 6. น าความรและวธการทางทศนศลปไปใชกบสาระอน และชวตประจ าวน 7. รความเปนมาของสงทอยรอบตวทเกยวของกบงานทศนศลป 8. สนใจงานทศนศลปอนเปนมรดกทางวฒนธรรม ประเพณ และภมปญญาทองถน

ขอบเขตประชากร 1. ประชากรในการวจยครงน คอ ครผสอนชนประถมศกษาปท 3 นกเรยนชนประถมศกษาปท 3 และผปกครองนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 ของโรงเรยนในจงหวดกาญจนบร 2. กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ใชกลมตวอยาง 3 กลม คอ 2.1 กลมตวอยาง ทเปนครผสอนกลมนเปนครผสอนสาระทศนศลปในชนประถมศกษา ปท 3 ปการศกษา 2551 ของโรงเรยนในกลมเครอขายชาววง อ าเภอทามวง สงกดส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 จากโรงเรยนขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก จ านวน 3 คน 2.2 กลมตวอยางนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 นกเรยนชดนเปนนกเรยน ในหองเรยนของ ครผสอนสาระทศนศลป ทเปนกลมตวอยาง จ านวน 101 คน 2.3 กลมตวอยางทเปนผปกครอง จะเปนผปกครองของนกเรยนในกลมตวอยาง ทสมครใจเขารวมวจย จ านวน 3 คน นยามศพทเฉพาะ การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม หมายถง การวจยทเปดโอกาสใหประชาชน หรอสมาชกสวนใหญในชมชน ไดรวมด าเนนการในทกขนตอนของกระบวนการวจย โดยผวจยท าหนาทคลายผประสานงาน และบรหารการวจยใหเปนไปตามวตถประสงค

แบบประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง แบบจดเกบขอมล และประมวลผล เพอใหไดสารสนเทศ อธบายความสามารถในการปฏบตงานของบคคล ตามจดมงหมาย และเกณฑการประเมน ในดานของการปฏบตงาน ผลงาน และคณลกษณะนสยในการปฏบตงานของผเรยน

ประสทธภาพของแบบประเมน หมายถง คณลกษณะของแบบประเมนทผใช ยอมรบวาเขาใจไดงาย และมความสะดวกในการใชประเมนการปฏบตงานดานศลปะของนกเรยน ประสทธผลของแบบประเมน หมายถง ความสามารถของแบบประเมนทใหสารสนเทศและเปนสารสนเทศทเปนประโยชนส าหรบครศลปศกษา ในการวนจฉยทกษะการปฏบตงานดานศลปะของนกเรยน ครอบคลมการปฏบตงาน ผลงาน และคณลกษณะนสย เพอปรบปรงการเรยนการสอน

ประเมนผลการเรยนร หมายถง กระบวนการรวบรวม ประมวลผล เรยบเรยง สารสนเทศของผเรยนอยางเปนระบบ เพอใชในการสะทอนภาพของผเรยน ในดานจดเดน จดบกพรองและพฒนาการในการเรยนร ซงผสอนจะใชเปนพนฐานในการวนจฉย และตดสนคณคาประสทธภาพ

6

ประสทธผลในการเรยนร ผลจากการประเมนจะใชเปนขอมลยอนกลบ ในการพฒนาคณภาพของผเรยน การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง การวนจฉยและตดสนคณคาของความสามารถในการปฏบตงานของผเรยน ใหตรงตามจดมงหมายของหลกสตร ในดานของการปฏบตงาน ผลงาน และคณลกษณะนสย ซงเปนผลจากการใชความร ความคดและทกษะในการปฏบตงาน โดยลกษณะ ของงานจะถกออกแบบขนภายใตสถานการณทก าหนดขน อนเปนสถานการณทใกลเคยงกบสภาพชวตจรง ตวบงช หมายถง สารสนเทศทแสดงถง สภาพ การด าเนนงาน ผลงาน จากการปฏบตงานทสามารถน ามาใชเปนขอมลสะทอนลกษณะการปฏบตงาน ผลงาน และคณลกษณะนสย จากการเรยนรของนกเรยน

กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป หมายถง องคความรทครอบคลมในศาสตรทเกยวของกบงานจตรกรรม งานปน งานพมพ และงานสรางสรรคอนๆ ซงมจดมงหมายใหผเรยนมความคดสรางสรรคชนชมความงาม มสนทรยภาพ ดวยกระบวนการเรยนร และการปฏบตงานทางดานทศนศลป เพอพฒนาใหผเรยนเปนผทสมบรณทงรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม ประโยชนทไดรบจากการวจย 1. ไดแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลปโดยใชกระบวน การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมทมคณภาพ ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 อนเปนเครองมอส าคญทจะชวยใหผสอนไดรและเขาใจผเรยนไดถกตอง 2. สงเสรมใหผสอน ผเรยนละผปกครองไดพฒนาการเรยนรรวมกน เพอสรางความเขาใจเกยวกบแนวทางการประเมนผล กลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544

7

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ งานวจยเรอง การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ผวจยไดศกษาเอกสารตางๆ รวมถงศกษางานวจยทเกยวของ แลวน าสาระมาจดล าดบความส าคญ ซงจะเสนอสาระส าคญตามล าดบหวขอตอไปน

ตอนท 1 การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 1. แนวคดพนฐานของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 2. ความหมายของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 3. หลกการส าคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 4. ลกษณะส าคญและขนตอนของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 5. ระเบยบวธการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 6. บทบาทของผมสวนรวมในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 7. บทบาทของนกวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 8. องคประกอบทส าคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 9. คณสมบตของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 10. กระบวนการ ขนตอนและรปแบบของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

ตอนท 2 การประเมนผลการเรยนร ทสอดคลอง กบ การศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 1. แนวทางการประเมนผลการเรยนรตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต 2. แนวทางการประเมนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ

ตอนท 3 การประเมนผลการเรยนร ทสอดคลองกบ การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

1. ความหมาย 2. ปรชญาพนฐานการประเมน กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

ตอนท 4 การประเมนผลการปฏบตงาน กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 1. ความหมายการประเมนผลการปฏบตงาน 2. การวดผลและประเมนผลกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป 3. กระบวนการวดการปฏบตงาน 4. หลกการสรางเครองมอในการวดผลการปฏบตงาน

8

5. การเลอกวธการวดผลการปฏบตงาน 6. ประเภทของเครองมอวดผลการปฏบตงาน

ตอนท 5 การจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 1. การเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลปในระดบ

ประถมศกษา 2. พฒนาการของเดกกบศลปะ 3. ทฤษฎพฒนาการดานศลปะของเดก 4. หลกการประเมนผลการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 5. แนวทางในการประเมนผลการเรยนรสาระการเรยนรศลปะ 6. รปแบบของเกณฑการประเมนสาระการเรยนรศลปะ 7. เครองมอในการประเมนผลสาระการเรยนรศลปะ

ตอนท 6 งานวจยทเกยวของ 1. งานวจยในประเทศไทย 2. งานวจยตางประเทศ

9

ตอนท 1 การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ( participatory action research : PAR ) แนวคดพนฐานของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (participatory action research) หรอทเรยกวา PAR ไดมนกวชาการคนควาหาแนวคดทเปนพนฐาน ไวหลายทาน ดงค ากลาวของ นงลกษณ วรชชย และทศนา แขมมณ (2546) ไดพดถงการวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวมวา การศกษาบรบทเปนสงส าคญและจ าเปน นกวจยจะตองรจก ค าวา identify need & problem ตองรจกค าวาการศกษา บรบททวไปและบรบทวจย ในกรณบรบททวไปหมายถง การวเคราะหชมชน เพอคนหาโจทย หรอความจ าเปน (need) ซงเปนการมสวนรวมในแนวราบของผเกยวของ คอ คนในระบบทเขาไปไมได หมายถงวาจะเอาคนในระบบนนมาฝากใหเปนผวจยรวม แตเปนมากกวานน การมสวนรวมนนจะตองมสวนรวมทกขนตอน ไมใชบางตอนเพราะฉะนนการพฒนาโจทยวจยเขาตองมสวนรวม

ผสนใจอกทานหนงคอ ขนษฐา กาญจนรงส ( 2547 ) เขาไดเสนอแนวคดพนฐานในการด าเนนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ทใกลเคยงกน เปนรายขอ คอ

1. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนกระบวนการทไมหยดนงอยกบท การวจยเรมตนจากสถานการณทเปนจรง ในขณะหนง เคลอนทไปยงสถานการณ ทควรจะเปนอนาคตซ งไมอาจท านายได โดยการเคลอนทดงกลาวเกดขน ไดทงจากการแปลงเอง ในสถานการณนนถกกระทบจากเหตการณแวดลอมนอกกระบวนการวจย และเกดจากกระบวนการวจย รวมทง ผรวมในการวจยเอง การเกดขนของการเปลยนแปลงจะตองถกเกบมาเปนสวนหนงของการวเคราะห และตดสนใจในการเคลอนไหวของกจกรรมตอ ๆ มา ในกระบวนการวจยเสมอ ดงนนกระบวนการวจยจงตองมลกษณะยดหยนและปรบเปลยนได ก าหนดเวลาอาจคลาดเคลอนไมมความแนนอน สภาพปญหา แนวทางการแกไขปญหา และกจกรรมแกไขปญหาไมสามารถก าหนดไวลวงหนาได 2. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จะประสบความส าเรจไดเมอนกวจย และผเกยวของมความเชอวาคนทกคนมศกยภาพ และความสามารถในความคด และการท างานรวมกนเพอชมชนทดขน ผมความรภมปญญาทองถน มความส าคญเชนเดยว กบภมปญญาของนกวจย นกวชาการ หรอนกพฒนา และทกสงทกอยางในชมชน ทงเรองของความรความช านาญ ทรพยากรทมอยและจะหาไดในอนาคตจะตองไดรบการจดสรรอยางเทาเทยมกน

3. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จะตองเรมจากความรสกของคนทมปญหาหรอความตองการของชมชน แลวเคลอนสการสรางความเขาใจ และการกระท าทกอใหเกดการเปลยนแปลงในตนเอง และชมชน ทงในมตของปญญา จตใจ และกายภาค 4. กระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนกระบวนการทตอง ด าเนนการ อยางตอเนองและไมสนสดในวงจร แตเปนการเรมเพอน าไปสวงจรใหม ซงเปนวงจรของการแสวงหาความรและการกระท า โดยวงจรนจะด ารงอยและด าเนนตอไปไดตราบเทาทคนในชมชนยงสามารถม

10

สวนรวมกนวจยอยได ซงตรงกบแนวคดของ พนธทพย รามสต (2540, หนา 32-33) ไดบอกวา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมไดถอก าเนดจากแนวคดทวา การวจยเปนกจกรรมทางสงคมทใชทรพยากรของสงคมในการศกษา จงเปนสมบตของสงคม ซงกระท าโดยมความ มงหมายทจะรบใชสงคม ดวยเหตนจง ควรค านงถงประโยชนสงสดทสงคมจะไดรบ นอกจากน ผองพรรณ ตรยมงคลกล ( 2543, หนา 186 ) ยงกลาววา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (participatory action research) หรอ PAR เปนการวจยทเกดขน อยางสอดรบกบความตองการทจะหลดพนจากการถกครอบง า และความพยายามทจะฟนฟสงคม ดงนนส าหรบนกวจยเหลานจงเปนการวจยทเรยกวา critical and spiritual research กลาวคอ เปนการวจยเชงวพากษทแฝงเรนดวยจตวญญาณของความเปนอสระเปนการวจยทเสรมพลง (empower ) กลมทดอยกวาในสงคมเปนการวจยททดแทนการวจยแบบเดม ซงถกวจารณ วาไมเคยแกปญหาทางสงคมและเศรษฐกจของกลมทดอยโอกาสกวาไดอยางแทจรง นอกจากน สทธณฐ ประพทธนตสาร ( 2547, หนา 37-39 ) ยงไดกลาววา แนวคดวจยแบบมสวนรวม ไดถกพฒนามาจากปญหาของการพฒนา หรอการแกปญหาตาง ๆ ในสงคมทด าเนนการมายาวนาน แตดเสมอนวา ปญหาตางๆ ในสงคมยงซบซอนยงยากมากขน ในขณะเดยวกน ปญหาทางองคความรทเคยเชอวาเกดมาจากการวจยทผกขาดโดยนกวจยทมทฤษฎมระเบยบวธวจยทเชอไดทางวทยาศาสตร องคความรบางสวนไดถกน าไปชวยใหชวตความเปนอยของมนษยดขน ( อยางนอยทางวตถ ) แตหลายสวนทองคความรกบปรากฏการณจรงทหลากหลาย โดยเฉพาะทางดานสงคมศาสตร กลบมชองวางมากขน ยงไปกวานนคอ ความรในดานเทคโนโลย สวนมากจะเปน เรองเฉพาะดาน กจะแกปญหาไดเฉพาะจด และบางครง ตวเทคโนโลยนนกสรางปญหาใหมขนมาอก วนเวยนแบบนตลอดไปสวนความร ดานสงคมศาสตร มลกษณะ ถาไมแคบเกนไปกกวางเปน นามธรรมสงจนเกนไป จง ไมไดชวยใหการแกปญหาตาง ๆเปนไปอยางมผล หรอกลาวอกนยหนงคอ ชองวางระหวางความร กบการปฏบตการดเสมอนวากวางขน พนธทพย รามสตร ( 2540 ) ไดคนพบวา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนเรมเกดขน เมอประมาณกลางป ค.ศ.1970 จงมแนวคดใกลเคยงกบ การวจยเชงปฏบตการ (action research) ซงเรมมาตงแต ป ค.ศ. 1940 และมสวนคลายกบ การพฒนาชมชนทมมาตงแต ป ค.ศ. 1920 จากแนวคดพนฐานทกลาวมาขางตนสรปแนวคดไดวาการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ไดแนวทางการด าเนนการมาจากการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม มงหวง เพอแกปญหา ในสงคมนน ๆ โดยผแกปญหากคอ คนในสงคม หรอชมชนนน ทรวมมอกนแกปญหา ซงกระบวนการกระท าแตละขนตอนตองมงประโยชนตอสงคม ผวจย จงไดแนวคดนมา เพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป โดยค านงถงการวด และประเมนผลของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2542 ทวาประเมนผลจาก บคคลทเกยวของ นอกเหนอ จากผสอน

11

ความหมายของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม กมล สดประเสรฐ ( 2540, หนา 6 ) ไดกลาววา ในการพฒนาอกอยางหนง ทก าลงน ามาใชในสงคมไทยกคอ การพฒนาแบบมสวนรวม (participation) ของประชาชน และใชการท างานในรปแบบของการวจยเชงปฏบตการ (action research) ซงเปนการวจยทจดท าเปนกลม เปนหมคณะและการวจยโดย ผปฏบตงานเอง จนภายหลงมการเรยกวจยเชนนวา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม participatory action research และกมล สดประเสรฐ ( 2540, หนา 8 ) กลาวถง PAR ไววา คอ การวจยคนควาแสวงหาความรตามหลกการของการวจยเชงวทยาศาสตรแบบเดม ๆ ตางกนแตเพยงวาวจยแบบมสวนรวม นนมวตถประสงคมงไปทการแกปญหาในการพฒนาเปนการวจย ทด าเนนไปดวยการมสวนรวมของชมชน ผรวมงานรวมทงในกระบวน การวจย และในการมหนสวนใชประโยชนของการวจย ส าหรบ ขนษฐา กาญจนรงส ( 2544 ) เขาใหความเหนวา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนการรวมทงการวจยเชงปฏบตการ และการวจยแบบมสวนรวมเขาดวยกน กลาวคอ เปนการพยายามศกษาชมชน โดยเนนการวเคราะหปญหา ศกษาแนวทางการแกปญหา วางแผนด าเนนการเพอแกไขปญหา (planning) ปฏบตตามแผน (doing) และตดตามประเมนผล (checking) โดยทกขนตอนมสมาชกในชมชนเขารวมดวย เสมอ

ในแนวคดของ สรยา วรวงศ ( 2546 ) กลาวถง ความหมายการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม ไววา เปนวธวทยาใหสงคมชวยกนคด โดยเปนการวจยและพฒนา ซงขยบจากการวจยแบบปกต การท าวจยประเภทน จะตองมความสมพนธกบชมชน ซงจะเหนจากภาพของวธการทเคลอนตวมาเปนการท าวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม กรานด และ คมมส (Grundy and Kemmis) อางถงใน บญเรยง ขจรศลป ( 2546 ) ชวา ในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม คนทรวมวจย ตองมสวนรวม ในการก าหนดเปาหมายของการเปลยนแปลงสถานการณ วางแผน (plan) การกระท าตามแผน (do) และประเมนผล (check) ทกกจกรรมอยางเปนระบบ มการประเมนตวเอง ( action) พรอมกบการรบฟงความคดเหนของเพอนรวมงาน เมอเวลาทด าเนนงานอาจขยายแวดวงของ ผรวมวจยในโครงการไปอก แตกตองมกระบวนการท พยายามรกษาการมสวนรวมอยาง เทาเทยมกน ระหวางทมงานทกคนไวได สวนใหญการวจยประเภทน จะเกดขนในสงคมประชาธปไตย เพราะเปนกระบวนการของประชาธปไตย อยางหนง ในลกษณะของกระบวนการวจยอยบนฐานของปรชญาและคณคาทเนนคนเปนศนยกลาง (people centered) สรางพลงอ านาจใหแกประชาชน (empowerment) ดวยกระบวนการพฒนาอยางมสวนรวม (participation) ผานการวจย เพอเปลยนสภาพ (transformation) ของบคคลและสงคม

ตามความหมายของ สภางค จนทวานช ( 2539, หนา 67-68 ) คอ การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเปนวธการเรยนรจากประสบการณ โดยอาศยการมสวนรวมอยางแขงขนจากทกฝายท

12

เกยวของกบกจกรรมวจย นบตงแตการระบปญหาการด าเนนการ การตดตามผล จนถงขนประเมนผล นอกจากน พนธทพย รามสต ( 2540, หนา 31 ) ยง กลาวอกวา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนกระบวนการทางประชาธปไตยอยางหนง ทบคคลจ านวนหนงน าความรทไดรบจากการศกษาวจยและการลงมอกระท าดวยตนเองมาปรบปรง แกไขหรอเปลยนแปลงสงคมของตน ดงนนวจยแบบมสวนรวม จงเปนรปแบบของการวจยทประชาชน ผเคยเปนประชากร ทถกวจย กลบบทบาท เปลยนเปนผรวมในการท าการวจยนนเอง การมสวนรวมนจะตองมตลอดกระบวนการวจยนบแตการตดสนใจ วา ควรจะตองมการรเรมศกษาในชมชนนน ๆ หรอไม การประมวลเหตการณ หลกฐาน และขอมล เพอก าหนดปญหาวจย การเลอกระบประเดนปญหา การสรางเครองมอ การเกบขอมล การวเคราะห และการเสนอสงทคนพบ จนกระทงการกระจายความรทไดจากการวจยไปสการลงมอปฏบต

และ ทส าคญอก คอหนวยงานของ ส านกมาตรฐานการศกษา ( 2545,หนา 232 ) ระบวาการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนเทคนคการศกษา และวเคราะหปญหาชมชนทเนนคนในชมชนสามารถรวมตวกนในรปขององคกรประชาชนทมประสทธภาพ โดยเพมศกยภาพของชมชน ดวยระบบขอมล ใหประชาชนเหนความส าคญของขอมล เพราะขอมลจะชวยใหคนในชมชนสามารถวเคราะหปญหาของชมชน และด าเนนการพฒนาชมชนตอไป จากความหมายของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ทหลายคนได กลาวไว สรปไดวา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม หมายถง กระบวนการวจยทมหลายฝายเขามารวมกนแกปญหาทเกด ตามบทบาทหนาทของผรวมวจยแตละคน ตงแตเรมการเลอกประเดนปญหา จนเสรจสนกระบวนการ และถอวาทกคนทมสวนเกยวของมความส าคญเทา ๆ กน เพอพฒนาไปตามกระบวนการวจย จนประสบผลส าเรจตามวตถประสงค ผวจยจะไดน าแนวคดน มาพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ตอไป

หลกการส าคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เคมมส และ วลคนสน ( Kemmis และ Wilkinson ) ( อาง ถงใน ผองพรรณ ตรยมงคลกล, 2543, หนา 187 ) ขยายรายละเอยดคณลกษณะพนฐานของ PAR รวม 6 ประการคอ 1. กระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรว ม เปนกระบวนการทางสงคม (PAR is a social process) เพราะมความเชอวา กระบวนการพฒนาปจเจกชน กบกระบวนการเปลยนแปลง สงคมตองเปนไปอยางสมพนธกน ไมวาปจเจกชนนนๆ จะไดรบประโยชนโดยสวนตนมากหรอนอย 2. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนการวจยแบบมสวนรวม (PAR is participatory) การวจยอาจเรมตนหรอถกจดประกาย โดยนกวจยภายนอกแตกระบวนการวจยเนนการมสวนรวมของทกคน ในกลมเปนเจาของการวจยรวมกน ไมใชเพยงในฐานะผใหขอมลกบนกวจย

13

ภายนอก หรอในฐานะเฉพาะผไดรบผลประโยชน แตถอวาทกคนรวมกนวจยเกยวกบเรองของตนเอง ไมใชไปวจยเรองของผอนกลมอน ทกคนมสวนรวมพนจพเคราะหศกยภาพและคณคาในตนเอง มสวนรวมในการจดการใชความรความคดของตนเพอการเปลยนแปลงรวมทงเรยนรทจะ สะทอนความคดวพากษตนเอง ในสงทไดกระท ารวมกนทงน การวจยแบบมสวนรวมในอดมคตนน สมาชกในชมชนมสวนรวมในทกขนตอนของการวจย ตงแตการตกลงใจทจะท าการวจย การก าหนดปญหาวจย การเลอกวธการเกบขอมล การวเคราะหขอมล การตรวจสอบขอมล การตดสนใจทจะปฏบตการตามแผน และการวเคราะหผลการปฏบต 3. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนการวจยทเนนการปฏบต (PAR is practical.) โดยเฉพาะการปฏบตใดๆ ทเกดจาก ปฏสมพนธของคนในสงคม โดยมงท าความเขาใจวธการและผลการปฏบตงานทเปนอย ศกษาวธการทจะปฏบตใหดขน และเรยนรจากกระบวน การปฏบต และผลทเกดขน ความรทไดจากการวจยจะเปนพนฐานของการปฏบต 4. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนกระบวนการวจย เพอสรางอสรภาพ ( PAR is emancipatory ) กลาวคอ ปลกจตส านกเพอใหคนไดคลคลายและเอาชนะปญหาอปสรรคอนเนองจากการถกเอารดเอาเปรยบในสงคมทมโครงสรางไมเปนธรรม ท าใหคนเรยนรทจะแบงปนและรวมสรางสงคมทเปนธรรม และสงบสขมากขน 5. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เนนกระบวนการเชงวพากษ ( PAR is critical. ) สะทอนตนเอง (self-reflection) ในขนตอนของการวจยทงกอนและหลงการปฏบต 6. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนเกลยวของการวจยเชงปฏบตการ(PAR is recursive) จะ สะทอนถงวงจรของการเรยนรเพอการเปลยนแปลง และการเปลยนแปลงซงจะชวยใหเรยนรตอไปอก จงเปนกระบวนการเรยนรจากการปฏบตรวมกน (learning by doing with others) นอกจากน พนธทพย รามสต ( 2540, หนา 33-34 ) กลาวถงหลกการส าคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ดงน 1. ใหความส าคญและเคารพตอภมความรของชาวบาน โดยยอมรบวา ความรพนบาน ตลอดจนกระทงการสรางความร และการก าหนดความรในวธอนทแตกตางไปจากของนกวชาการ ยงเปนสงทปฏบตและยอมรบกนแพรหลายในหมชาวบาน คนยากจน เพอเปนหนทางแกปญหาในการด ารงชวตของเขา

2. ปรบปรงความสามารถและศกยภาพของชาวบาน ดวยการสงเสรมยกระดบและพฒนาความนาเชอมนในตวของเขาเองใหสามารถวเคราะห และสงเคราะหสภาพการณปญหาของเขา ซงเปนการน าเอาศกยภาพเหลานมาใชประโยชนแทนทจะเมนเฉย หรอ เหยยดหยามวาเปนสงไรคณคาเชนทเคยปฏบตมา

14

3. ใหความรทเหมาะสมแกชาวบาน และคนยากจน โดยใหสามารถไดรบความรทเกดขนในระบบสงคมของเขา และสามารถทจะท าความเขาใจ แปลความหมาย ตลอดจนน าไปใช ไดอยางเหมาะสม 4. สนใจในปรทศนของชาวบาน โดยการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปดเผยใหเหนค าถามทตรงกบปญหาของชาวบาน เชน การถกกดกน หรอแบงแยก ( alienated ) จากพนดนและทรพยากรธรรมชาตอนๆ การตองดนรนตอสกบแรงบบคน จาก อทธพล สงเหลานเปนค าถามทนกวจยแบบเกาไมใครนกถง และไมเคยเปนจดเนน ในการคนหาความรมา

5. ปลดปลอยความคด การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จะชวยให ชาวบานสามารถใชความคดเหนของตนอยางเสร ในการมองสภาพการณและปญหาของตนเอง สามารถยนหยดตอตาน พลงอทธพลจากภายนอก หรอ อ านาจกดขจากผมอ านาจ จากหลกการและแนวคด ของนกการศกษาทกลาวถงหลกการส าคญของวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม พอสรปเปนหลกการส าคญ ไดวา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนน มลกษณะทมงใหเกดการเรยนรรวมกนอยางเปนระบบ เนนการเปนประชาธปไตย ใหความเทาเทยมกนทกคน เหนความส าคญของทกคน ใหสามารถคด ไดอยางเสรภาพตามศกยภาพของ แตละคน ผวจยเหนความส าคญของหลกการวจยนจงมงเนนการมสวนรวมในการพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป ดวยเชนกน ลกษณะส าคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนการวจยทมงจะน าหลกของวธการทางวทยาศาสตรมาใช เพอแกปญหาในสภาพการณเฉพาะไมไดมงเนนเพอน าผลไปใชกบสภาพการณอนๆ โดยทวไปทนอกเหนอไปจากสภาพการณทศกษา เปนการวจยทเนนการมสวนรวมของประชาชนในฐานะผรวมวจยและน าไปใชในการแกปญหาในการท างานจรงๆ นกวจยเพอการพฒนา หรอนกพฒนาจะอาศยการวจยนเขาไปชวยกระตน ใหประชาชนเรมพจารณาปญหาชมชน ไปพรอมๆกบนกวจยภายนอก และแลกเปลยนการเรยนร ชวยตรวจสอบปญหาการมองซงกนและกนเปนกระบวนการ วจยตอเนอง ( สมอาจ วงษขมทอง,2536,หนา24 ) นอกจากวงจรของการวจยหรอเกลยวการวจยเชงปฏบตการ ซงเปนลกษณะเฉพาะของการวจยเชงปฏบตการแลว การวจยแบบมสวนรวม ไมมกรอบทเฉพาะเจาะจงในเรองวธการ ใชแนวทางของการวจยเชงวพากษ คอใชแนวทางผสมผสาน ( Eclectic ) ทงนเนนเทคนควธทเปนหวใจ คอ การสะทอนตนเอง และวภาษวธ เลอกใชเทคนคของการเกบ และวเคราะหขอมล ทเหมาะสมกบ

15

สถานการณและเปนวธทกอใหเกดการเรยนรและปฏบตรวมกน ทงน ตองยอมรบความเสยงหรอความผดพลาดรวมกนทงกลมนกวจยภายนอก และสมาชกของชมชน หากมขอขดแยงใดๆ ในทกขนตอนของการศกษา และการปฏบตกควรมการเปดใจพดคยคลคลายกนอยางตรงไปตรงมา อยางไรกด งานวจยในแนวทาง มคณลกษณะเฉพาะบางประการทเปนจดเดนดงน 1. ค าถามวจย ( research questions ) ในการวจยแบบมสวนรวม จะไมมค าถามวจยทชดเจนก าหนดไวกอน โดยนกวจยภายนอก แตค าถามวจยจะมจดก าเนดจากปญหาในกลม หรอชมชน ดงนน กลมจะรวมกนก าหนดค าถามวจยทจะน าไปสการศกษา และการปฏบต เพอแกปญหาและค าถามวจยนอาจปรบเปลยนไดอกในระหวางด าเนนการวจย 2. การเกบขอมลดวยเทคนคสามเสา ( triangulation ) เทคนคสามเสามจดก าเนดจากการวจยเชงคณภาพใชเพอเสรมความเทยงตรงและความนาเชอถอของวจย การใชเทคนคสามเสา มหลายระดบ ส าหรบการวจยแบบมสวนรวม ใชดงน 2.1 ใชกลมนกวจยสหวทยาการ ( multidisciplinary term ) สมาชกในกลมวจย ควรประกอบดวยผทมประสบการณ และความเชยวชาญจากตางสาขา เพอใหสามารถมองเหนปญหาและแนวทางการศกษาไดครอบคลมทกแงมม และลกซงเปนการเรยนรซงกนและกน 2.2 มความหลากหลายของแหลงขอมล ( diversity of Sources of Information ) ใชแหลงขอมลทหลากหลายทงจาก คน เหตการณ และสถานท โดยเนนขอมลเชงคณภาพ มากกวาขอมลเชงปรมาณ ขอมลตาง ๆ จะตรวจสอบ และยนยนซงกนและกน เพอประกนความเชอถอได 2.3 มความหลากหลายของเทคนคการเกบขอมล ( diversity of Information and techniques ) ใชเทคนคการเกบขอมลหลากหลายวธผสมผสานกน

3. การวเคราะหขอมลและวธน าเสนอ การวจยแบบมสวนรวม ใน การวเคราะหขอมลมความยดหยน ใหความส าคญกบการวเคราะหรวมกนในพนทและในทนทวธการวเคราะหไมจ ากดดวยเทคนคการวเคราะหเชงปรมาณทใชคาสถตบางอยางเปนบรรทดฐาน เลอกใชเทคนคทไมซบซอนและคนในชมชนสามารถเขาใจและมสวนรวมได ตวอยางเชน การจดล าดบความส าคญ ( ranking ) การใชแผนผงชนดตางๆ ดวยสญลกษณทเขาใจงาย การเขยนล าดบเหตการณ ( time line/historical profile ) เปนตน ผลการวเคราะหควรน าเสนอรวมกนในทนท ในแตละคราว การน าเสนอผลการวจยไมจ ากดเพยงรายงาน แบบเปนทางการ อาจน าเสนอในลกษณะการเสวนาททกคนมสวนรวมในการตตง-วพากษ สดทายผลการวจยและความรทไดจากการวจยและการปฏบตเปนของทกคนและไดรบการยอมรบรวมกน

16

4. บทบาทของนกวจยภายนอก ในงานวจยแบบมสวนรวม จะมผเกยวของอยสองกลมทท างานรวมกน คอ กลมคนใน ซงไดแกกลมคนทอยในชมชนทเผชญสถานการณและปญหานนๆ โดยตรง และกลมคนนอก หรอทเรยกวา นกวจยภายนอก ซงจะมบทบาททซบซอนมากกวานกวจยโดยทวไป เพราะไมใชเพยงด าเนนการเกบขอมลตามแผนทก าหนดไวแลวจากไป แตจะมสถานภาพ เปนทงผมสวนรวม ( participant ) และผประสานงาน ( facilitator ) ในกจกรรมทงปวง บางครงจงเรยกวาเปน “ catalytic agent ” คอผกระตน หรอ “ ตวเรง ” ใหกจกรรมด าเนนไปไดด นกวจยภายนอกจงตองมคณลกษณะเฉพาะตว มประสบการณการท างานภาคสนาม มทกษะ ทางมนษยสมพนธ และมทศนคตเชงสรางสรรคในการท างานทามกลางความขดแยงทอาจเกดขน กจกรรมตางๆ ทนกวจยตองรบผดชอบ จงมหลากหลาย ผสมผสานทงงานของนกวจยและงานของนกพฒนา 5. ประเดนในเรองความเทยงตรงของงานวจย ความเทยงตรง ( validity ) เปนเกณฑส าคญในการพจารณาคณภาพของงานวจย โดย เฉพาะในงานวจยเชงปรมาณ ส าหรบการวจยแบบมสวนรวมประเดนปญหาในเรองความเทยงตรงเกยวของกบค าถามวา ความรทไดจากกระบวนการทกลมไดศกษา และท าความเขาใจเรองราวและการปฏบตของตนเองนนจะเปนความรทสะทอนความเปนจรงทนาเชอถอไดเพยงใด ทจรงค าถามมทมาจากทศนะของนกวจยเชงปรมาณ แตในกลมของนกวจยทใชการวจยแบบมสวนรวม มกไมสนใจประเดนนนก เพราะเชอมนในกระบวนการมสวนรวมของกลมชน วาจะใหไดความรทตรง ตามจรง อยางไรกตามวธการบางประการในการควบคมความเทยงตรง ของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมดงน (Smith อางถงใน ผองพรรณ ตรงมงคลกล, 2543, หนา 191)

1. ใชเทคนคสามเสาเพอตรวจสอบและเสรมความนาเชอถอของขอมล ดงไดกลาวแลว 2. เสรมความแกรงของความเทยงตรงเชงโครงสราง (construct validity) โดยกระบวนการ ทเขมแขงของการสะทอนความคด-วพากษตนเองในการปฏบต ( praxis ) ซงถอวาเปนกระบวนการของการสรางความรทผานการกลนกรองจากทงความคด และ ประสบการณของการปฏบต

3. เสรมความเทยงตรงเฉพาะหนา ( face validity ) โดยการน าขอมลทไดจากการศกษายอนกลบใหสมาชกกลมไดรวมกนวเคราะหและตความเรองราวของตนเอง นอกจากน ยงเนนทกระบวนการในการกระตนและปลกพลงกลม เพอเรงใหเกดการเปลยนแปลงวา จะเปนการเสรมความเทยงตรงชนดทมชอเฉพาะวา “catalytic validity”.

พนธทพย รามสต ( 2540, หนา 35-39 ) ไดกลาวถงลกษณะส าคญ ของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ดงน

17

1. เปนการสรางองคความร ( Produce Knowledge ) โดยการผสมผสานระหวางความรจากนกวจยกบชาวบาน เชน แมน าจาก 2 สาย ไหลมาบรรจบกน ตรงทบรรจบกนจะเกดฟองซงเปนความรใหม เปนการเรยนรรวมกน ( co - generative learning ) แลวคอยขยบขยาย จากการมสวนรวมเพยงบางสวนจนเปนการมสวนรวมเตมรปแบบระหวางนกวจยกบชาวบาน และการสรางความรสกรวมกน ผสมผสานทฤษฎกบการปฏบตเกดเปนความรใหม

2. รปแบบผสมผสานการวจยแบบมสวนรวมเปนลกษณะปฏสมพนธ ( interactive ) และ สหวทยา ( interdisciplinary ) ซงเปนวถชวต เปนปรทศนทางจตวทยาทรวมเอาความอยากรอยากเหนเขากบการเปดใจกวาง การผจญภยเขากบการคนพบสงใหมเปนความตองการทจะเสรมความรแกตนเอง โดยผานวธการใหม เปนการเชอมนวาการคนพบสงใหม หมายถง การเปดหนทางใหม การเปน สหวทยาการ ไมใชจากการเรยนแตเปนผลของการฝกฝนอยางตอเนอง และท างานอยางเปนระบบทน าไปสรปแบบความคดทยดหยนมากขน ดงนน สหวทยา จงเปนการฝกปฏบตทงโดยสวนตวและรวมกบผอน และเปนการฝกใหเกดทกษะทจะพฒนาจตมากกวาจดจ าทฤษฎ นอกจากนน การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ยงเปนการเรยนรขามสาขา คอพยายามทจะสรางความเขาใจ ขามพนเขตแดน วชาชพทมลกษณะเฉพาะออกไป สความหลากหลายอยางกวางขวาง เปนการขยายปรทศน จากเฉพาะสาขามากกวา สหวทยาการ ทมความเกยวพนกนเพยง 1- 2 สาขาเทานน

3. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนการลงมอกระท า ใหเกดความเขาใจทเปนรปธรรม เปนความจรง ( act to transform reality ) ดงนน จงหวะของการวจยแบบมสวนรวม จงเปนการสะทอนความคด ลงมอปฏบต เปนการทบทวนความคด หรอสะทอนความคดของตนเอง แลวน าไปปฏบต เปนการตระหนกถงการทตนเองเปนทพงแหงตนหรอตนชน าตนเอง

4. การวจยเชงปฏบตการแบบมมสวนรวม เปนการใชความร ลงสการปฏบต ( practical ) ซงเปนลกษณะเดนทเนนการชประเดนปญหาทส าคญและเปนจรงของทองถน เปนการศกษาโดยวธการเรยนทไมเนนความรทเปนทฤษฏ และนนทนาการวเคราะห ซงเปนลกษณะ ทแบงแยกคน

5. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนกระบวนการเบดเสรจ ( inclusive ) ทใชทรพยากรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยการสรางความรจากวธการและความรทมอย พยายามแยกหรอจ ากดขอบเขตสงใด ทกความคดจะไดรบการรบฟง และใหโอกาสทกคนไดเรยนร ( learning for all ) ซงเปนลกษณะพเศษของการวจยเชงปฏบตการแบบมมสวนรวม 6. การวจยเชงปฏบตการแบบมมสวนรวม เปนสงทมตวตน มชวต มรปราง ( organic ) เปนกระบวนการตอเนองทมเวลาจ ากด เปนรปแบบเปด ทไมสามารถก าหนดแผนการลวงหนาไดอยางวทยาศาสตร การเปลยนแปลงเกดขนอยตลอดเวลา ตามกระแสทนกวจยเขาไปมสวนรวมในชมชน และเลอนไหลไปตามขนลงของสถานการณ โดยไมมทฤษฏตายตว ไมมกฎเกณฑทางวทยาศาสตร หรออดมการณเปนกรอบก าหนด และการวจยเชงปฏบตการแบบมมสวนรวม เปน

18

การน าเสนอการเปลยนจดเนนจากขอสรป และผลของการวจยมาเปนการเนนทกระบวนการแบบบรบทแทน ซงนกวจยภายนอกจ าเปนตองมความรและความผกพน ตอกลมของชาวบาน รวมทงความสนใจของเขาไมเชนนนจะไมสรางความเชอถอไววางใจใหเกดขนไดในการวจยเชงปฏบตการแบบมมสวนรวม นกวจยภายนอกจงเปนแคผบรการ ผชวยเหลอ (facilitator) มากกวาเปนผควบคมหรอก าหนดโครงการ

7. สรางความตระหนกถงความเปนตวของตวเอง ( self – awareness ) การสรางความตระหนกในตนใหเกดขนกบประชาชนนน จะตองเปนสงทเกดขนในกระบวนการวจยอยางมสวนรวม โดยทการมสวนรวม จะชวยประชาชนใหเกดความเชอมนในตวเอง พฒนาอตมโนทศน (Self - concept) ของประชาชน แมคนยากจนกสามารถมสทธมเสยงได เปนเปาหมายของการวจยเชงปฏบตการแบบมมสวนรวม ทจะปรบปรงความเปนมนษยของคน (dehumanizing) ซงหมายถง การทบคคลจะปลดปลอยจากขอสรปทก าหนดไวลวงหนา และปลดปลอยจากกฎเกณฑขอตดสนพพากษาลวงหนาตาง ๆ ซงไมใชเพยงเสรภาพเทานนทจะเกดขน แตมนยงจะชวยใหคนสามารถมพลงทจะใหความชมชนแกชวตของตนเองและผอน พลงนจะท าใหทกคนทตอสดนรน เพอชวตทดกวาและเพอประสบความส าเรจ หากประชาชนเรยนรทจะตราคาคณคาประสบการณของตนเองแลวเขาจะมความเชอมน และกลาทจะใหคณคาประสบการณของตนเองแลวเขาจะมความเชอมน และกลาทจะใหคณคาแกประสบการณของผอน การใหเกยรตนบถอกนและกนจะเกดขนกระบวนการรวมมอ ความเอาใจใสทมใหแกกน และผานความรก ความอาทร ( Reason,1988 ) ดงนนนกวจย เชงปฏบตการแบบมมสวนรวม จงตองเลกพะวง ถงกระบวนการทางวทยาศาสตร ทไดมาซงค าตอบเพยงอยางเดยว แตควรค านงถงการสรางความรสกทดใหเกดขนในประชาชนทเราท างานดวย เพราะการทเราคนหาตวเองพบ จะท าใหเราสามารถยอมรบผอนได และท าหรอคดสงตาง ๆ ในลกษณะของกลมของพวกมากกวาตวเองคนเดยว นนกคอ บคคลและกลมจะเกอหนนกนในการเรยนร และการรวมมอกนเปลยนแปลงสงคมของเขา

8. สงคมนเวศน ( ecological society ) ชมชน ( community ) เปนแหลงทส าคญทสดทบคคลจะสามารถโยง อดต ปจจบน และอนาคตของตนเขาดวยกนในการวางแผนทจะควบคมเปาหมายชวตของตน โดยการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จะชวยสรางสงคมนเวศน (ecological society) ทคนในชมชนมการพงพาอาศยกนลมเลกระบบเจานาย สรางความผสมผสานกลมกลนระหวางมนษยชาต กบธรรมชาต และมนษยกบมนษยใหเกดขนใหม สงคมนเวศนจะเกดขนไดจะตองมความสมพนธ ระหวางกนของสมาชก ในลกษณะของความเปนประชาธปไตยทเทาเทยมกนเทานน

9. การวจยเชงปฏบตการแบบมมสวนรวม เปนการมองอนาคต ( future oriented ) ดงนนนกวจยแบบมสวนรวมจะตองรวธการสรางฉากส าหรบการเรยนรในชมชน การจดการใน

19

ลกษณะทไมมการจดท าโปรแกรมลวงหนาส าเรจรป หรอตายตว การท าใหเกดการชวยตนเองของชมชน การสรางแนวทางส าหรบการกระท าแนวทางปฏบต ทไมเคยมอยกอน การทบทวนการปรบเปลยนการปรบปรงระบบทเขาเปนสมาชกอย การพฒนาตวอยางโครงสราง หรอภาพลกษณทจะ ปะตดปะตอ ใหเกดอนาคตทตองการเหลานเปนตน

10. การวจยเชงปฏบตการแบบมมสวนรวม เชอวา อสรภาพของมนษยมความส าคญทสด มนษยมสทธทจะแสวงหาอสรภาพแกตวเองดวยการปลดปลอยตนเอง ( self – emancipation ) และการปลดปลอยทแทจรงซงจะไดมาจากการททกคนมสวนรวม และจะน าไปถงการสรางสงคมใหมทประชาชนทกคนเปนผกระท าโดยอาศยความรทเขาสรางขนเอง

ลกษณะส าคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ขอมลแบบเชงคณภาพ ลกษณะของค าถามไมควรก าหนดลวงหนา จะเกดจากการมสวนรวมกนคดและตอบปญหานน ๆ

ระเบยบวธการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ระเบยบวธของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ไมยดตดกบรปแบบอนเปนมาตรฐานใดๆ การรวบรวมขอมล จงสามารถใชไดหลายรปแบบ สวนใหญ ใชวธการเชนเดยวกบการวจยเชงคณภาพ เรมตงแตการเขาสนาม และสรางความสมพนธ การสงเกต การสมภาษณ และการวเคราะหเชงปฏบตแบบมสวนรวม มขนตอนมากกวาการวจยเชงคณภาพ เพราะตองมการปฏบตหรอกจกรรมเพมเขามา ตลอดจนการตดตามและปรบปรงแกไขกจกรรมนน อยางไรกด กระบวนการในการท ากจกรรมและการตดตามยงคงใชวธการเชงคณภาพเชนกน ซงกลวธหลกของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ( อมรา พงศาพชญ, 2529, หนา 25-26 ) มดงน 1. เนนการศกษาชมชน โดยการแลกเปลยนความคดเหนกบชาวบาน การศกษาปญหาและความตองการ เปนการชวยกนวเคราะหสภาพปจจบน วามขอบกพรองทใดบาง เรองอะไร บางหนวยงานเชอวาการศกษาความตองการพนฐาน ซงรฐบาลใหท าทกหมบาน เปนวธการศกษาสภาพชมชนเพอเรยนรปญหาของชมชนอยแลว ถาชาวบานไดชวยกนศกษาวเคราะหกนอยางจรงจง และไมใชการกรอกขอมลโดยผใหญบานหรอผทรงคณวฒเพยง 1-2 คน กคงพอถอไดวา เปนการศกษาสภาพชมชนกนพอสมควร นอกเหนอจากการศกษาสภาพชมชน เพอดปญหาทควรแกไขแลว ถาจะมการแกไขใหไดผล กควรมการส ารวจทรพยากรในชมชน ซงจะรวมทงทรพยากรธรรมชาตทรพยากรมนษย บรการของหนวยงานตางๆในพนท ทงภาครฐและเอกชนดวย 2. เนนการหาแนวทางการแกไขปญหา โดยประชาชนมสวนรวมการวเคราะหปญหาชมชน และศกษาดวาทรพยากรในทองถนมอะไรบางทจะน าไปสวธการแกไข เปนการพยายามประยกตขอมล 2 เรอง คอ เรองปญหาและเรองทรพยากรทองถนดวาท าอยางไร จงจะน าทรพยากรในทองถน มาแกปญหาจะตองมองดทกแงมม

20

3. เนนการใหประชาชนมสวนรวมในการคดเลอกโครงการ เพอน าไปปฏบต ถามปญหาหลายเรอง และมแนวทางแกไขปญหาโดยใชทรพยากรในทองทไดหลายวธ จะตองมการพจารณากนวาปญหาเรองใดเรงดวนกวากน และวธการแกไขปญหาดวยวธการใดจงจะเหมาะสมกวากน การพจารณาเรองความเหมาะสมของโครงการ ในการน าไปปฏบต อาจตองพจารณาเชงเศรษฐศาสตร ในแงของความคมทน นอกจากนตองพจารณาความเหมาะสมกบพนทวฒนธรรมพนบานเดม 4. เนนใหชาวบานมสวนรวม ในการด าเนนการแกปญหา และ สามารถท าตอไปไดหลงนกวจยออกจากพนทแลว วธการทจะท างานเดนตอไปไดตลอดคอ การหาคนในหมบานเปนแกนน าในการท างานตงแตตน และเพอใหแกนน าในหมบานสามารถท างานตอไปไดควรมเครองมอ หรออปกรณเพอชวยสงเสรมในการสอสารใหขอมลแกชาวบานตอไปในทางปฏบต ส าหรบขอคดของ กมล สดประเสรฐ ( อางถงใน ศรวรรณา บญสนธ, หนา 2548, หนา46-47 ) ไดกลาววาระเบยบวธการของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม นน มกจกรรมทแตกตางกนอย 2 ชด คอ 1. กจกรรมการวจยเชงปฏบตการ ของผประสานหรอผอ านวยการวจย 2. กจกรรมการวจยเชงปฏบตการ ของชมชน 2.1 กจกรรมการวจยเชงปฏบตการของผประสานงานงานวจยนน กคอ กจกรรมแสวงหา ความรของนกวจยเชงปฏบตการตามโครงการวจยแบบมสวนรวม แตละคนในชมชนใดชมชนหนง จดมงหมายทส าคญของนกวจยคอ การสรางรปแบบวจยแบบมสวนรวม ทมประสทธภาพเปนไปตามหลกการวจยเชงวทยาศาสตร และสามารถทเผยแพรแกสงคมได รปแบบของวจยแบบมสวนรวม ทมประสทธผลนน จะตองเปนรปแบบทสามารถแกปญหาของชมชนไดอยางมประสทธภาพ สนเปลองเงนทองก าลงงาน และเวลาไมมากนก แตในเวลาเดยวกนกไดรบผลตอบแทนสง 2.2 กจกรรมวจยเชงปฏบตการของชมชน คอ กจกรรมทเกดจาก ความพยายามในการแกปญหาชมชนของนกวจยเชงปฏบตการรวมกบชมชน นกวจยปฏบตการทท าหนาทเปนผประสานงาน หรอ ผอ านวยการวจยจะท าหนาทเปนผชวยเหลอตงแตเรมแรกและคอยๆ ลดการชวยเหลอลง และหวงวาเมอสนสดโครงการแลวประชาชนจะสามารถแกปญหาของตนไปตามล าพงไดอยางมประสทธภาพ โดยมไดรบการชวยเหลอจากภายนอกอก โครงการวจยทงหมดของผประสานงาน หรอผอ านวยการวจยจะครอบคลมรวมไปถงกจกรรมแบบวนตอวนของชมชน และกจกรรมทชมชนมสวนรวม และเปนสวนหนงของการวจยแบบมสวนรวมโดยตรง ผประสานงานวจย เรมตนดวยการวจย และสนสดลงดวยการเผยแพรรปแบบของการวจยปฏบตการ จากกระบวนการของการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม กจกรรมทสมพนธกบการมสวนรวม ของชมชนจะถกปลกฝง ใหกลายเปนการวจยทประจ าของชมชน

21

การเปลยนพฤตกรรมของชมชนเชนนเกดจากกจกรรมรวมกนของผประสานงานการวจยปฏบตการและชมชนโดยแท พอสรประเบยบวธวจยการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมไดวาตองการการรวมกน ศกษาปญหาท เกดในชมชนแลวน าปญหามาชวยกนแก ไข ไมมรปแบบการวจย ทตายตว ผวจยภายนอกเปนเพยงผประสานงานการวจย เมอกระบวนการวจยสนสดลง บคคลในชมชนสามารถแกปญหาในชมชนของตนเองไดอยางตอเนอง ส าหรบการวจยในครงนกเชนกน ผวจยไดค านงถงการแกปญหาแบบมสวนรวม จงไดน าผมสวนเกยวของ เขามารวมแกไขปญหา เพอคณภาพของแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป

บทบาทของผมสวนรวมในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนนผมสวนรวมสามารถแสดงบทบาทของตนเอง โดยแบงออกเปน 6 ขน ( พศน แตงจวง, 2538, หนา 14-15 ) ดงน 1. การเรยนรรวมกนเปนชวงแรกของการท างาน เปนการพบปะ หารอ แลกเปลยนขาวสารขอมลตอกน นบเปนการเรมเปดพรมแดนมตรภาพ 2. การสรางเงอนไขรวมกนระหวางชมชน ชาวบาน และ นกวจย โดยนกวจย อาจสรางการประชม ฝกอบรม การศกษาดงาน สวนชาวบานอาจตงวงนนทาใหขาวลอ เปนการทดสอบจตใจกน 3. วเคราะหบทบาทของแตละฝายตลอดเวลา วาใครมความถนดดานใด 4. เมอแตละฝายเรมเหนคณคาความหมายของกนแลว เรมหาแนวทางรวมกน 5. มการก าหนดกจกรรมรวมกน และด าเนนการตามกจกรรมทก าหนด 6. มการแพร ขยายความรวมมอ การท างานจากหมบานหนงไปอกหมบานหนง ดงนน จะเหนไดวา บทบาทของผมสวนเกยวของ ในการวจยเชงปฎบตการแบบม สวนรวม แตละฝาย ตางกมความส าคญเทาเทยมกน เพราะหากแตละฝาย รจกบทบาทและหนาท ดวยความเขาใจกนดแลว ยอมท าใหการท างานเกดประโยชนสงสดแกชมชน

22

ผวจย ผวจย

ชมชน ชาวบาน ชมชน ชาวบาน

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

ภาพประกอบท 1 ความแตกตางในเชงความสมพนธระหวางผวจย ผถกวจย และชมชน ในการวจยเชงปฏบตการ การวจยอยางมสวนรวม และการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ( อรศรา ชชาต 2538, หนา 9 )

จากแผนภาพจะเหนไดวา ผมสวนรวมในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมม 3 ฝายคอชาวบาน ชมชน และนกวจย ทง 3 ฝาย น ควรมบทบาททเทาเทยมกนในการรวมกน ก าหนดปญหาและเลอกแนวทางปฏบตการซงเปนการผสมผสานกนระหวางความรเชงทฤษฎ และระเบยบ วธเลอกแนวทางปฏบตการ ของนกวจย และ ความตองการรอบรของชาวบานและชมชนโดยถอวาขอมลในชมชน ชาวบานรดทสดทงสามฝายมโลกทศนทตางกนไป ตามกรอบแนวคด ทตนยดถอ การท าวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมจะเปนการเชอมโยงคณสมบตของแตละฝาย มาเออแกกน เพอใหมโลกทศนรวมกนเพอความเขาใจรวมกนในการพฒนา ซงเปนจดเรมตนของการปฏบต งานอยางมประสทธภาพ (สภางค จนทวานช. 2539. หนา 70 )

จากการศกษาขางตน พอกลาวถงบทบาทของผรวมวจยไดวา บทบาทหนาทของผรวมวจยมความเทาเทยมกนในทกขนตอน แลวแตความถนดของแตละบคคลทเขามามสวนรวม ใหถอวาขอมลในชมชนนนๆ ผทอยในบรบทนนจะมความรไดดกวาคนอน ฉะนนตองใหความส าคญโดยเทาเทยมกนจะเกดความรสกมสวนรวมทงคณะ

บทบาทของนกวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม โดยปกตแลวนกวจยจะเปนผทมวถชวตทแตกตางกบผทอยในพนท เปนผทมแนวคดทางวชาการ มความรเชงทฤษฎ และมความเชยวชาญในระเบยบวธการวจยไมมากกนอย รวมทงมใช

ผวจย

ชาวบาน ชมชน

23

ผทจะใชชวตอยในชมชนตลอดไป ในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ถอวา เปนนกวจยนอกชมชน ( ชยวฒ คมประดษฐ, 2539, หนา 23 ) ดงนนจงจ าเปนตองเขาใจและตระหนกถงบทบาทของตนเองอยเสมอ บทบาทของนกวจยในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมมผเสนอไวดงน คอสามารถ ศรจ านง ( อางถงใน สทธณฐ ประพทธนตสาร, 2545, หนา 35-36 ) ไดกลาววาบทบาทของนกวจยในการรวมวจยเชงปฏบตการมขอตกลงเบองตนดงน

ประการแรก ตองตระหนกในขอจ ากดของตนเอง มความรสกวาไมร นอกจากนแลวตระหนกในระบบคณคาของตนเอง เมอตองสมพนธกบคานยมของประชาชน ในทองถนทแตกตางกนไปจากตนเอง

ประการทสอง ยอมรบการไมร และพยายามเรยนรจากคนในชมชน โดยผานมตรภาพความเขาใจซงกนและกน

ประการทสาม หลงจากทไดขอมลพอสมควร หรอเขาใจปญหาของทองถนจากการสนทนากลม ตองรวมกนกบชาวบาน หาทางออกหรอการแกไขปญหา แต การกาวเดนอยางม จงหวะ ปลกและกระตนใหชาวบานตระหนก และเปดใจกวางออก จะชวยใหชาวบานไดเรยนและ เหนทางออกทไมจ าเปนตองมการปะทะ หรอน าไปสความขดแยงเสมอไป นอกจากนนการแกปญหา โดยชาวบานมสวนรวมเปนระบบการเรยนรวธการแกปญหาไปดวย

ประการสดทาย คนนอกทเขาไปเรยนรชมชนหรอชนบท ตองเตรยมเรยนรเกยวกบสถานการณความขดแยงของชนชนน าในชมชน ความสมพนธระหวาง พวกเขากบอ านาจภายนอก อทธพลของเขาตอนโยบายและการปฏบตในการพฒนาในแนวคดของ บณฑร ออนด า ( อางถงใน สทธณฐ ประพทธนตสาร, 2545, หนา 36 ) ไดเสนอบทบาทผท างานวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมดงน 1. การเรยนรรวมกน ซงเปนชวงแรกของการด าเนนการวจย เปนการพบปะปรกษา หารอ แลกเปลยนขาวสารตอกน นบเปนการเรมตน ของการไดพรมแดนแหงมตรภาพ

2. สรางเงอนไขการเรยนรทงฝายชาวบาน ฝายนกพฒนา และนกวจย เชนนกพฒนาอาจจะสรางโดยการฝกอบรม ประชมดงาน สวนชาวบานอาจจะเปนการตงวงสนทนาใหขาวเปนการตงวงสนทนาใหขาวเปนการทดสอบจตใจระหวางกนและกน

3. การจ าแนกบทบาทในสองขนตอนเบองตน ตางวเคราะหบทบาทของแตละฝายตลอดเวลา ในขนตอนนการจ าแนกบทบาทเรมมความชดเจนยงขนวา ผใดมลกษณะคณสมบตอยางไร มความถนดดานใด

4. ขนจดกจกรรมเผยแพร และขยายความรวมมอ แตละฝายเรมก าหนดกจกรรมท างานรวมกนเปนการด าเนนงานทใหประโยชนแกชมชน และสรปบทเรยน การท างานจากในหมบาน แลวเผยแพรไปสหมบานใกลเคยง และ เรมตนจาก บทบาททกลาวมาขางตน ในหมบาน ตอไป

24

นอกจากน พนธทพย รามสต ( 2540, หนา 86-88 ) ยงกลาวถงบทบาทของนกวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมวา ในฐานะทเปนนกวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม นกวจยจะตองใหความส าคญใน สงดงตอไปน

1. ความตงใจทจะแสวงหาและเพมเตมความรเกยวกบสถานการณในชมชน และ สถานการณทกวางขวางออกไป โดยการสงเกต การฟง การถาม การอภปราย และการวเคราะหในทกโอกาสทจะท าได นกวจยภายนอกจะตองหาโอกาสทจะรวมท างาน เลน กน อยในชมชน เพราะเปนวธทจะไดเรยนรสภาพทแทจรงของชมชน

2. ความสนใจในสถานการณทางการเมอง สงคม เศรษฐกจ เพอจะไดรวาเราก าลงท างานกบ ใครในชมชน ใครคอคนทงานวจย เขาถงไดงายทสด ใครคอคนทงานวจยจะเขาถงนอยทสด

3. ความยนดพรอมทจะประเมนและวจารณตนเอง เปนการยอมรบฟงขอวจารณหรอการ ประเมนจากผอนทงในและนอกโครงการวจย

4. มความสามารถทจะตงค าถามอยางมวจารณญาณ ใชชาวบานไดตดสนใจเอง โดยนกวจย อาจน าเอามมมองใหมๆ มาเสนอแนะใหกบชาวบาน

5. มความยดมนตอพนธกรณ ในระยะยาวกบทองถน หรอ ชมชนทท าวจยอยางตอเนองและผกพนเพราะเปนหนทางเดยวทจะท าใหเกดการมสวนรวมอยางเทาเทยมกนตลอดกระบวนการวจย

6. มความแนวแนทจะรวมกบชาวบานในการเสยงตอปฏกรยา หรอการตอตานจากกลมอ านาจ ซงกระบวนการวจยอาจจะพวพนถงนกวจยทละทงงานเมอมสถานการณคบขนเกดขน

7. มความเตมใจในการถายทอดทกษะของตนแกผรวมโครงการวจย พยายามท าใหชาวบาน เกดความรสกวา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม รวมทงทกษะและวทยาการตาง ๆ นนเปน สงทชาวบานสามารถเรยนรและเขาถงไดงาย

8. มพนธะกรณทจะยอมรบ และ พจารณาใหความสนใจ ของชาวบานผรวมในโครงการ วจยอยล าดบแรก กอนความสนใจของนกวจยเอง และ กอนความสนใจของนกวชาการในชมชนหรอแมกระทงกอนความตองการของผใหทนสนบสนน นกวจยจะตองสขมรอบคอบ ในการเจรจาตอรองล าดบความส าคญ เพอใหประชาชนไดประโยชนสงสด

จากการศกษาบทบาทหนาทของนกวจยนนจากหลายๆ คน พอกลาวไดวา บทบาทของนกวจยตองใหความสนใจและความส าคญตอผรวมวจย บคคลในชมชนคอนกวชาการผหนงทจะรวมท างานใหกบนกวจยบรรลตามวตถประสงค เกดการเรยนรรวมกน พบปะพดคยใหผรวมวจยเกดความรสกวาเปนเรองปกต ทเปนชวตประจ าวนของตนเอง เคารพ ในความคดสนใจทจะแสวงหาความร เกยวกบชมชน มงหวงการพฒนาชมชนอยางตอเนอง และกระตนใหชมชน เขารวมคดรวม

25

ท าอยางแทจรง ผวจยไดตระหนกในเรองนเปนอยางด และพรอมทจะน าไปปฏบต เพอพฒนาการประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป อยางจรงจง

องคประกอบทส าคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม นตยา เงนประเสรฐศร ( 2544, หนา 62 ) ไดสรปองคประกอบของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ไว ดงนคอ องคประกอบตวแรกของการวจยแบบมสวนรวม ไดแก การมสวนรวม ( participatory ) ซงแสดงใหเหนถงความเปนประชาธปไตยในการวจยโดย ตระหนก ยอมรบคณคาของผเขารวมปฏบต ( practitioners ) สมาชก ชมชน ประชาชน ผปฏบตงาน และอาสาสมครตางๆ ซงกลมผมสวนไดสวนเสยดงกลาว เปนผมประสบการณ จะสรางองคความรทมประโยชน จากภมปญญาของตน โดยพจารณาถงปญหาตางๆ ทเกดขน องคประกอบท 2 ของการมสวนรวมไดแก การกระท า(action) ซงชใหเหนวาการวจยจดมงหมายทจะเปลยนแปลง ความพยายามตางๆ ของผมสวนรวมในสถานการณเฉพาะ ดงนน จงมการกระท าตาง ๆ เกดขน องคประกอบท 3 ของการวจยแบบมสวนรวม ไดแก การวจย ซงเปนความพยายามอยางมระบบทสรางองคความร เพอใหมการเปลยนแปลงตามความตองการในสถานการณเฉพาะ สมาเยา Sumayao ( อางถงใน สทธณฐ ประพทธนตสาร, 2547, หนา 25-26 ) ไดเสนอองคประกอบทส าคญ ของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมดงน 1. ปญหาของการวจยทเกดขนในชมชนเปาหมาย จะตองเกดจากการท าความเขาใจ การวเคราะหปญหาและการพยายามแกไข โดยคนในชมชนเอง โดยทนกวจยภายนอกชมชนวเคราะห สถานการณ และสภาพปญหาตามแนวคด และวธการของตนเพยงฝายเดยว 2. เปาหมายสดทายในการวจย คอ การเปลยนแปลงสงคมอยางถอนรากถอนโคน เพอ พฒนาชวตความเปนอยของประชาชนใหดขน เพราะฉะนนผทไดรบผลประโยชนโดยตรง คอ ประชาชนในเปาหมายของการวจยนนเอง

3. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เรยกรองการมสวนรวมอยางแขงขน และเตมท ของชมชนตลอดกระบวนการของการวจย ตงแตตนจนจบ คอ 1) การท าความเขาใจและนยามปญหาของการวจย 2) การเลอกวธการแกปญหา 3) การวเคราะหขอมลตาง ๆ 4) ท ากจกรรมทจะตามมาจากผลการวจย

4. กระบวนการของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ตองใหกลมคน ไรอ านาจตอรอง ( powerless groups ) เขามามสวนรวมในการวจยดวย เชน คนทถกเอารดเอาเปรยบ คนยากไร คนทถกกดข และคนชายขอบของสงคม

5. กระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จะกอใหเกดจตส านกในหมประชาชน เกดความหวงแหนทรพยากรตางๆ ของตนและมงสการพงตนเอง

26

6. กระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนกระบวนการทท าการวเคราะหความเปนจรงในสงคมไดแมนย าขน

7. นกวจยภายนอกเปนเพยงผมสวนรวมททมเท เปนผอ านวยความสะดวก และเปนผรวมเรยนรตลอดกระบวนการวจย

จากการศกษาองคประกอบส าคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมพอสรป ไดวา เปนการเนนความเปนประชาธปไตย โดย การเรยนรรวมกนตงแตตนจนเสรจสน พรอมทงมงการพงตนเอง เพอพฒนาคณภาพชวตใหดขน ดวยการสรางองคความรและมการพฒนาอยางตอเนอง

คณสมบตของการวจยชงปฏบตการแบบมสวนรวม พนธทพย รามสต ( อางถงใน ฉววรรณ สายทอง, 2549 , หนา 65-67 ) ไดกลาวถง

ลกษณะของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมวา เปนงานทตองไดรบความรวมมอจากประชาชนในพนททท าการวจยอยางจรงจงดงนนการทจะไดรบความรวมมอจากชาวบานนกวจยจะตองมคณลกษณะ ดงน

1. ความรสกรวม ( empathy ) คอมความรสกเชนเดยวกบชาวบานเทากบชาวบานเหมอนเอาใจเขามาใสใจเราการทนกวจย สามารถมความรสก เชน เกยวกบชาวบานเทากบอยในภาวะเชนเดยวกบเขาจะชวยไมใหเกดความวพากษวจารณของชาวบานวาถกหรอผด

2. การเปนทยอมรบ ( credible ) คอความเชอถอได วางใจได การทคนจะไดรบการยอมรบเชอถอไดกตอเมอเขามองเหนวา เปนคนซอสตยและมเกยรต

3. ความเปนมตรและจรงใจ ( friendly Pleasant ) โดยทวไป คนจะเชอถอ และ เปนมตรกบคนทเขาชอบมากกวาคนทเขาไมชอบ

4. มองโลกในแงด ( positiveness ) คนทมองโลกในแงดกจะแผความรสกเชนนนแกผอนดวย ผทไดรบกจะตอบมาในท านองคลาย (helpful) การรวมมอชวยเหลอกนและกน จะสงเสรมใหเกดการสอสารทมประสทธภาพ

6. การระมดระวงเรองอากปกรยา ( the use of gestures ) ทาทางจะบอกถงลกษณะไดหลายอยาง เชน การชนวกจะบงบอกถงลกษณะความเปนเจานาย หรอเปนการบงบอกถงการ ทาทายผอน เปนตน

7. การยม (smiling ) อาการยมบนใบหนาจะเปนการแนะน าทกอใหเกดการตดตอสอสารทมประสทธภาพ เวลาทพดกบใครควรสงเกตสหนาของเขาดวยเพราะจะเปนการบงบอกถงความรของเขาวาก าลงคดอะไรอย

8. เปนผฟงทด (good Listener) การฟงเปนเรองส าคญในการสนทนา ถาเราใชเวลาในการฟงใหมากเราจะเรยนรอะไรตางๆ ไดมาก การฟง กเปนการซมซบความรสกของคนอนวารสกอยางไร

27

9. การเปดใจกวาง ( open mind ) พยายามเปดใจใหกวางไมวาบางครงจะท าไดยาก เรากควรฝกหดทจะเขาใจในเหคผลของผอนทเชอหรอคดแตกตางจากเรา

10. ความเปดเผย ( openness ) นกวจยแบบมสวนรวม ตองพรอมทจะเปดเผยตวเองกบผอนทตนก าลงมความสมพนธดวย การเปดเผยเปนความยนดทจะใหขอมลเกยวกบตวเอง ตอการสนทนา

11. การใหความนบถอผอน ( respectful ) ทกคนตองไดรบการปฏบตอยางใหเกยรต แมเรองอาจจะไรสาระแตเรากตองแสดงใหความสนใจ

12. ความเสมอภาค ( equality ) ในบางครงอาจเกดความไมเทาเทยมกน เชน บางคนอาจมสถานภาพสงกวา เกงกวาสวยกวาซงเรากจะตองปฏบตตอทกคนอยางเทาเทยมกน

จากค ากลาวของนกการศกษาหลายทาน พอสรปไดวา คณสมบตของนกวจย ตองมความรสกรวม มมนษยสมพนธทดตอกน เปดเผยตนเองอยามการซอนเรน เปนทไววางใจ นานบถอใหแกชมชน และจะสงผลตอการพฒนาตอไปอยางตอเนองในระยะยาว

กระบวนการ ขนตอน รปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

นตยา เงนประเสรฐศร ( อางถงใน ศรวรรณา บญสนธ, 2548 , หนา 45-46 ) ไดกลาวถงกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ไวดงน

1. การพฒนาหลกการส าคญเพอการมสวนรวม 1.1 จดตงกลมท างานโดยมตวแทนของกลมผมสวนไดเสย เขามารวมเปนตวแทนทจะใหสารสนเทศตาง ๆ 1.2 แตงตงผประสานงานวจยมคณภาพเหมาะสม 1.3 ก าหนดกลมผมสวนไดสวนเสย ทมศกยภาพทงชมชน และหนวยงานอน ๆ ทเกยวของ 1.4 ก าหนดบทบาทและความรบผดชอบ และวางแผน ออกแบบโครงสรางเพอใหกลมผมสวนไดสวยเสยเขารวมพฒนาโครงการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ซงประกอบดวยกรอบระยะเวลา เจาหนาท และทรพยากรทจดหาได

2. การรวบรวมและวเคราะหขอมล 2.1 เกบรวบรวมขอมลทเปนภมหลง ใหกลมผมสวนไดเสยไดเขามามสวนรวมในการเกบขอมล 2.2 ก าหนดสารสนเทศใหมทจ าเปนเกบสารสนเทศใหม ๆ ใชโอกาสใหกลมผทมสวนไดเสย ไดเขามามสวนรวมในการเกบขอมล 2.3 กลมผทมสวนไดเสย วเคราะหสารสนเทศและก าหนดความเขาใจรวมกน

28

3. การท าการประเมนผล 3.1 กลมผมสวนไดเสย วางแผนและมการกระท าตางๆ ซงขนอยกบผลทไดจากวเคราะห 3.2 กลมผไดเสยตรวจและประเมนผลการกระท าตาง ๆ ถามความจ าเปน ตองปรบเปลยนการกระท าตาง ๆ ซงขนอยกบผลทไดจากการวเคราะห 3.3 การเกบขอมลใหม ๆ วเคราะหใหมถาจ าเปนจะตองท า พนธทพย รามสต ( 2540, หนา 42-43 ) มแนวคดเกยวกบกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม วาตองประกอบดวยขนตอนทส าคญ ดงน 1. เตรยมชมชน เพอทจะใหชมชนมความพรอมในการเขาไปมสวนรวมในการวจยในระดบทเสมอภาค ในทกขนตอนจงตองมการเตรยมชมชนกอน โครงการวจยจะเรมในแงตาง ๆ เชน การสรางบรณาการของชมชน การสงเสรมกระบวนการตดสนใจรวมกนของชมชน ในการจดล าดบความส าคญของปญหาหรอในการเลอกผแทน ผรวมโครงการ เปนตน

2. อบรมนกวจยรวมจากชมชน ในฐานะเปนนกวจยจากทองถนควรใหมความรเกยวกบสถานการณจากทองถน บทบาทของผท าหนาทเปนนกวจยทองถน การจดตงองคกร ชมชน รปแบบ ของผน า การสนบสนนและ มนษยสมพนธ

3. ก าหนดรปแบบการวจย ทมนกวจยทองถน จะรวมกนก าหนดรปแบบการวจย เชน การแตกปญหาทวไป ทชมชนเลอกแลวลงเปนปญหายอย ๆ ทสามารถจะท าการวจย เพอแกปญหาไดทละสวน ตอไปกก าหนดวธการจะรวบรวมขอมลทตองการเครองมอทจะใช ผทจะใหค าตอบหรอใหขอมล รวมทงขนาดของตวอยาง การสรางเครองมอ การก าหนดรปแบบค าถาม และวธถาม เปนตน

4. ลงมอเกบขอมล โดยผทไดรบการอบรมวธการเกบขอมลมาแลว 5. ประเมนผลและวเคราะหขอมล โดยทมนกวจยทองถน จะรวมกนท าการประมวลผล

และสรปผล ใหขอสงเกตหรอขอวจารณสงทพบ วเคราะหวาเหตใดจงไดขอมลเชนนน เขยนสรปสงทพบอยางกวาง ๆ พรอมทงใหขอเสนอแนะประกอบ

6. หารอผลการคนพบกบชมชน โดยมจดมงหมาย ทจะน าขอมลทไดจากการศกษากลบคนชมชนใหมโอกาสตรวจสอบและแกไขความถกตอง ตลอดจนท าการวเคราะหสรปประเดน หรอชแนะแกทมนกวจย กระบวนการหารอนอาจท าในรปของการแสดงบทบาทสมมต การประชมกลม หรอวธการอน ๆ เชน จดแสดงขอมลในรปของภาพหรอกราฟแบบตาง ๆ ในทสาธารณะ หรอทชมนมของชมชนแลวกระตนให มการออกความคดเหน การแสดงออกถง ความรสกของชาวบาน การประเมนทาท และปฏกรยาตอขอมลของชมชน รวบรวมไดจากกระบวนการวจย ตลอดจนการตดสนใจรวมกนในเรองเหลาน

29

7. วางแผนชมชน โดยการอบรมทมวางแผนใหมความสามารถเขยนโครงการไดรวมทงความสามารถในการจดองคกรชมชนดวย โครงการททมวางแผนเขยนนจะตองน ามาปรกษาหารอกบชมชนใหชมชนตรวจสอบแกไขและรบรองกอนน าไปเสนอเพอขอทนสนบสนน ตอองคกรทเกยวของตอไป 8. น าแผนไปปฏบต โดยการระดมทรพยากร ทงบคคล และขมพลง ตลอดจนองคกรประชาชน ตาง ๆ ในชมชน มารวมในการปฏบตตามแผนทจดวางขนจากขอมลทเปนผลจากการ ศกษารวมกนโดยทมนกวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนน

9. ตดตาม ก ากบ และประเมนผลชมชน โดยทมนกวจยแบบมสวนรวม และชมชนรวมกน ตามแนวคดของ ฉววรรณ สายทอง ( 2549, หนา 82-83 )ไดสรปขนตอนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ในการน าไปใชวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เพอฝกทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ไว 3 ขนตอน คอ 1) ขนวางแผน 2) ขนปฏบตและสงเกต 3) ขนสะทอนผลการปฏบต แตส าหรบแนวคด ของ กมล สดประเสรฐ ( 2540, หนา 12-15 ) ไดกลาวถงกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ไว 8 ขนตอน คอ 1. เลอกชมชนเปาหมาย การเลอกชมชนเปาหมาย ตองจดท าใหเปนระบบ เรมดวยการเกบขอมลเกยวกบชมชนหรอหมบานตาง ๆ ทจะพจารณาใหเขารวมในโครงการ ขนตอไปก าหนดเกณฑส าหรบการคดเลอกชมชนเปาหมาย การคดเลอกชมชนนควรไดรบการยนยนจากหนวยงานของรฐหรอเอกชนและผอ านวยการหรอผประสานงานวจยแลวประชมตดสนใจเหนชอบขนสดทายและเรมกระบวนการบนทกไวเปนหลกฐาน 2. สรางบรรยากาศการยอมรบของชมชน เปนการกระท าดวยการมแนวคดทจะใหผประสานงานการวจยใหเปนทยอมรบของชมชน และเปนการสรางบรรยากาศในการด าเนนงานการวจยปฏบตการในชมชนเปาหมาย งานขนนเกยวของกบการทจะตองไดรบการเหนชอบจากผบรหารทองถน หรอผน าชมชนใหเขาไปท างานในชมชนนนๆไดเสยกอนและในทสดกจะท าใหผประสานงานเปนเสมอนคนในชมชนนนคนหนง 3. ระบปญหาและการแกไขปญหาทมศกยภาพ ชมชนจะด าเนนการวจยในทนททกจกรรมนนจดขนโดยมจดมงหมายคอการศกษาความจ าเปนหรอความตองการของชมชน ระบ ปญหาของชมชน คนหาวธการแกปญหาทมศกยภาพ และหยบยกเอาขอจ ากดขดของมาพจารณาเพอใหเขาใจในสวนนไดด ความเขาใจในความคดรวบยอดของความจ าเปน หรอความตองการทแตกตางกนเรมตงแตความตองการพนฐานหรอความจ าเปนพนฐาน 4. วางแผนเพอปฏบต ขนตอนนเปนการอธบายถงยทธศาสตรและเทคนคเพอชวยเหลอใหคนเตรยมโครงการพฒนาใหเปนซงจะเกยวของกบการก าหนดจดประสงค การใชเวลาในการ

30

ท างาน ทรพยากร ก าลงคนทจะใช และกจกรรม รวมถงการใชทรพยากรทจ าเปนในการด าเนนงานตามแผน จดนตองก าหนดใหชมชนไดเตรยมทรพยากรทงภายในภายนอกชมชน ซงคงตองจดท าขอเสนอหรอค าขอยนตอหนวยงานทเกยวของ

5. การด าเนนงานตามแผนปฏบตการ แผนปฎบตการจะท าใหบรรลความเปนจรงดวยวธปฏบตการ ผประสานงานจะตองระวงถงการเปลยนแปลง ทจะเกดขนในสวนหนงสวนใดของแผนปฏบตการ และจะเปลยนแปลงแผนปฏบตการกตอเมอ จะเกดผลสะทอนทหนกหนวงตามมาเทานน 6. การประเมนผล ผลสะทอน การสงผลกลบ ชมชน และผประสานงาน การวจยจะตองจดท าบนทกประจ าวน บนทกการจดการและกจกรรมสงเกยวของกบโครงการทงหมด ไวเปนหลกฐาน และชวยบนทกความจ าเมอสนสดการด าเนนงานแตละขนตอน ผประสานงานตองประเมนผลแกไขใหเสรจเรยบรอย ถาจ าเปน เมอด าเนนการหมดทกขนตอนแลว กจดการประเมนรวมครงสดทาย การประเมนนจะอธบายวธการทเอออ านวยตอการประเมนความกาวหนา ของโครงการและผลส าเรจโดยคนทรวมงาน งานจะส าเรจไดดวยการตดตามและประเมนผลอยางสม าเสมอ ชมชนสามารถใชปฏทนการปฏบตงาน ซงอาจจดท าเปนรปตารางหรอจดท าเปนรปกางปลา ใหเกบขนตอนของการท างาน ใหเปนเครองมอในการตดตาม และประเมนผลงาน อาจจดใหมการประเมนผลการประชม ประเมนกระบวนการ จดท าบนทกเอกสาร และประเมนการมสวนรวมของประชาชนเอง ซงจะสามารถปอนผลทไดกลบมาใหผประสานงาน และสามารถทจะวเคราะหตาง ๆ ไดอกดวย 7. การหมนเกลยว การวนรอบ และการท าใหเปนระบบของการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม ขนตอนนเกดเมอชมชนเรมตนลงมอจดการแกปญหาทยากอกปญหาหนงแตยงใชขนตอนของการวางแผน การด าเนนงานของโครงการของการวจยอย ชมชนเรมใชหลกการและเทคนควธทเรยนรมาจากการวจยแบบมสวนรวม เอามาแกปญหาทกครงทชมชนหมนวนเทคนคและความรทเรยนรมาจากการวจยแบบมสวนรวม ผประสานงาน หรอผอ านวยการการวจย ตองพยายามมอบความรบผดชอบใหแกชมชน มากขนจนในทสดผประสานงานหรออ านวยการวจยกถอนตวออกมาปลอยใหชมชนท าเองอยางสมบรณ 8. ขนเตรยมการถอนตวและเผยแพรผลงาน ขนนอธบายถงยทธศาสตร ในการสรางทกษะในการใช การวจยแบบมสวนรวม ในชมชนเพอเตรยมการถอนตวของผประสานงาน หรอผอ านวยการวจย กอนทผประสานงานหรอผอ านวยการวจยจะถอนตวจากชมชนจะตองตรวจสอบใหแนใจวา การวจยแบบมสวนรวม นนไดถกปลกฝงเขาเปนกระบวนการแกปญหาของชมชนอยางตดแนนแลวนกหมายความวา ตองมการประเมนปจจยปอนของการศกษา ซงจะชวยใหชมชนสามารถแกปญหาดวยวธการวจยแบบมสวนรวม เสนอใหผทสนใจในการประยกตใชวธการน การเผยแพรงาน

31

นจะกระท าไดตอเมอรปแบบการใชการวจยแบบมสวนรวม ได พสจนใหเหนอยางชดเจนวาเปนรปแบบทมประสทธภาพ และไดรบประสทธผล นอกจากนแนวคด ของ ชยวฒ คมประดษฐ ( 2539, หนา 35-38 ) ไดสรปกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม โดยมขนตอนดงน

1. ขนตระหนกและศกษาปญหา เปนจดเรมตนทส าคญ ในการทบคคลจะลงมอปญหาหรอ พฒนาในเรองใด ๆ กตามจ าเปนตองเรมจากการใหชมชนไดเหนปญหาหรอความจ าเปนดวยตนเองเปนอนดบแรก ดงนนขนทสงสดในการแกปญหานน คอการทชมชนแสดงความตงใจวาจะปรบปรง ท าใหดขน หรอตงจดหมายไดอยางถกตอง อนเปนการแสดงความตงใจวาจะตองแกไขปญหาหรอ พฒนาถาชมชนยงไมรสกวา เปนปญหาเขากจะไมมความกระตอรอรนทจะเปลยนแปลงการปฏบตไปจากเดม สวนวธการทจะท าใหชมชนเหนปญหา เหนความจ าเปน นกวจยสามารถรวมกบทกฝายในการด าเนนกจกรรมสรางความตระหนกในปญหา เพอเหนความแตกตางของสภาพทเปนอยและควรจะเปน หรอใหเหนสภาพวา ถาท าอยางเดมแลวจะเปนอยางไรและประเมนผลวาการปฏบตเหลานเปนสงทตองการหรอไม เมอไดเหนปญหา เหนความจ าเปนและไดก าหนดเปาหมายหรอตวปญหาแลวกตองมการรวมกนคดวเคราะห วจารณ นกวจยในฐานะเปนฝายวชาการ อาจจะดงความเชยวชาญมาใชเพอท าปญหาใหชด มการวเคราะหดานความเปนมา ผมสวนเกยวของ กจกรรมทเกดขน โดยเฉพาะสาเหตทท าใหเกดสงนน และก าหนดปจจยทเปนเหตเปนผลกน เมอไดสาเหตของปญหามาหลาย ๆ ขอ แลว กน าปญหามาวเคราะห ซงจะตองด าเนนการอยางรอบคอบ โดยมงไปทตวปญหาจรง ๆ การเกบขอมลตองรวมกบทกฝาย และการวเคราะหสรปตองเปดโอกาสใหผใหขอมลแสดงความคดเหนและรวมกนสรปเปนการรบรปญหา และองคประกอบทเปนเหตเปนผลกนในตวปญหา ส าหรบ ทวป ศรรศม (2537 , หนา 15) ไดแบงปญหาในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ออกได 3 ประเภท คอ 1) ปญหาขอของใจ คอปญหาทเกดขนในอดต และ ปจจบนยงเปนปญหาอย ถาไมไดรบการแกไขปญหานกยงคงอยและด าเนนตอไปในอนาคต 2) ปญหาเชงปองกนคอคาดวาจะมปญหาเกดขนในอนาคตจงตองรบเตรยมการแกไขไวกอน 3) ปญหาเชงพฒนา คอ ปญหาทเกดขนมานานแลว จนคนทวๆ ไปไมคอยตระหนก แตจะมคนอกกลมหนงพยายามจะแกไขและตองการเปลยนแปลงใหดขน

ในการก าหนดปญหาการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ทวป ศรรศม ( 2537, หนา 15-16 )ไดก าหนดเกณฑในการพจารณาไว คอ 1) ปญหานนจะตองเปนปญหาทเกดขนจรงไมใชปญหาทเกดขนมาลอยๆ อยางเพอฝน 2) ปญหานนมความส าคญตอผปฏบตงาน 3) ปญหานนงายและต ความไดชดเจน 4) ปญหานนเกยวของกบผปฏบตงานโดยตรง 5) ปญหานนใชเครองมอและวธการแกปญหาทไมยากนก วธการศกษาปญหาสามารถท าไดหลายวธ เชน การปรกษาหารอ กบผรบผดชอบโครงการวจย การสมภาษณ การสงเกต การมสวนรวมในกจกรรมตางๆ การประชมกลม การระดมสมองในการอภปรายกลมยอย การสมมนา เปนตน

32

2. ขนวางแผนแกปญหา เมอไดภาพรวมหลกการ หรอความคดรวบยอดของปญหาหรอการพฒนานน ๆ แลว งานขนตอไปกคอการมองหาลทาง ทางปฏบตทจะท าใหเกดผลทดขน วธนใชหลกการแกปญหาทวา เมอมปญหากใหเหนทางเลอกหลาย ๆ ทาง อยาคดแกปญหาตรง ๆ ใหจดท าทางเลอก ทางทสามารถปฏบตไดหลาย ๆ ทาง และครอบคลมสาเหตตาง ๆ ทอยในระบบทน าเสนอไวในขนตอนแรก แตตองสามารถน าไปสจดหมายไดอยางเดยวกน การคดหาทางเลอกเพอแกปญหาใหครอบคลมองคประกอบทงหมด เปนการหาทางปฏบตอยางรอบคอบ การแกปญหากเปนการแกปญหาทงระบบ มใชเปนการแกปญหาเพยงจดเดยวอนจะน ามาซงปญหาตอเนองอกมายมาย เมอผรวมวจยไดรวมกนเสนอทางเลอกแตละทางทเสนอมานนน าไปปฏบตตอไป โดยน าทางเลอกแตละทางมาพจารณารวมกนถงความเปนไปได ผลด ผลเสย อปสรรค และแรงสนบสนน เกณฑส าหรบน ามาประกอบการพจารณาเลอกทางแกปญหาอยางนอยทสดจะ ตองประกอบดวยเกณฑตอไปน ( ทวป ศรรศม, 2537, หนา 16 ) 1) ทางแกปญหานนสอดคลองกบวถชวตและคานยมทสงคมยอมรบและตองการหรอไม 2) ทางแกปญหานนมทฤษฏหรอหลกการรองรบหรอไม เมอไดประเมนทางเลอกทกทางแลว กรวมกนเลอกทางเลอกทางใดทางหนงหรอหลายทางประกอบกน เพอน าไปใชเปนแนวทางจดท าแผนปฏบตงานเพอแกปญหาตอไป

3) ทางแกปญหานน สามารถน าไปปฏบตเพอแกปญหาหรอไม และมความเปนไปไดเพยงใดในการแกปญหานน 3. ขนด าเนนการแกปญหา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมจะตองประกอบดวย สวนทเนนการปฏบตหรอวธการ (action Procedure) และสวนทเปนเปาหมาย หรอ ผลลพธ (goal or output) (ทวป ศรรศม, 2537, หนา 16) ดงนนในขนตอนนเปนการน าแผนการปฏบตงานลงสการปฏบตจรง ตลอดระยะเวลาทลงมอปฏบต ผเขารวมโครงการวจยจะท าการบนทกผลทเกดจากการปฏบต มการเกบขอมลเปนระยะอยางตอเนอง มการพบปะกนเปนระยะทกสปดาห มการอภปรายผลการปฏบต ผลการเกบขอมล และการประเมนผลการปฏบตงานของผเขารวมในการวจย ในขนตอนนอาจจะมการปรบแผนการปฏบตใหม ถาหากวาผรวมวจยเหนวาสภาพการณเปลยนไปหรอมองเหนการแกปญหาทดกวา ในระหวางการด าเนนงานนน นกวจยหรอนกปฏบต จะตองคอยกระตนใหชมชนรวมคดพจารณาประเมนผลการปฏบตงานดวยตนเอง อยางสม าเสมอ เมอเกดปญหา อปสรรคขนระหวางการปฏบตงานกชวยกนคดหาวธการปรบปรงและพฒนางานเพอใหส าเรจตามวตถประสงคของงานทตงไว 4. ขนประเมนและสรปผลรวม เมอการปฏบตงานสนสดลงแลว กจะตองมการประเมนผลรวม และสรปผลการด าเนนงานตามแผนทก าหนดไว โดยพจารณาจากวตถประสงคของ

33

โครงการทตงไวเปนส าคญ วาการปฏบตงานนนบรรลผลตามวตถประสงคหรอไม เพยงใด สภาพเดมกอนการปฏบตงานเปนอยางไรไดท าอะไรไปบางไดผลเปนยอยางไรในขนตอนน การสรปผลการปฏบตงานทงหมด ตามโครงการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จากขอมลหรอผลทบนทกไว ทงหมด และมการประเมนผลโครงการทงหมด การสรปผลอาจใชการทดสอบทางสถต การท าการประเมนผลโครงการเปรยบเทยบระหวางการปฏบตทเกดขนจรงกบผลทก าหนดไวในสวนของเปาหมาย สงส าคญในขนตอนนคอในการประเมนและสรปผลรวมตองประเมนรวมกบผรวมวจยทกฝายโดยเปดโอกาสใหผรวมวจยไดสนทนา น าเสนอ อภปราย ชแจงเกยวกบผลงานของตนเอง จากการศกษากระบวนการและ ขนตอนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมจากนกการ ศกษาทกลาวถงขางตน พอกลาวไดวา กระบวนการ หรอขนตอนของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมมไดก าหนดกระบวนการและขนตอนในการท าวจยใหโดยตรง แตจะเปดโอกาสใหผ ท าวจยไดศกษาและพจารณาขนตอนอยางละเอยด ซงเปนการพจารณาจากสภาพของปญหา วตถประสงคของการท าวจยรวมทงสภาพของชมชนทผวจยสนใจท าวจย ส าหรบผวจยเอง ไดสรป การน ากระบวนการ และขนตอนของการวจยเชงปฏบตแบบมสวนรวมมาใชเปนแนวทางในการด าเนนงานการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม พฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ทผวจยสนใจมขนตอน 4 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 วเคราะหและศกษาสาเหตของปญหา ขนตอนท 2 วางแผนการแกปญหา ขนตอนท 3 ปฏบตตามการวางแผน ขนตอนท 4 ประเมนผลและสรปผล

ตอนท 2 การประเมนผลการเรยนรตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2544 แนวทางการประเมนผลการเรยนรตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

1. นโยบายการประเมนผลการเรยนรตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ความตองการปฏรปการศกษาของไทยท าใหเกดการเปลยนแปลงเกยวกบการจดการศกษา เชน การ จดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ การประเมนผล การประกนคณภาพการศกษา การขยาย โอกาสทางการศกษา การก าหนดมาตรฐานวชาชพครจนท าใหเกดพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ซงเปนกฎหมายแมบทเกยวกบการบรหารและการจดการศกษาของชาต ซง ศรชย กาญจนวาส ( 2545 ) ไดเสนอแนวทางการปฏรปการศกษา โดยศกษาสาระส าคญในหมวด 1 ความหมายและหลกการ ในมาตรา 6 ไววา การจดการศกษาตองเปนไปเพอ พฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการด ารงชวต สามารถอยรวมกบผอน ไดอยางมความสข ในหมวด 4 มาตรา 22 การ

34

จดการศกษา ไดก าหนดไววา การจดการศกษาตองยดหลกผเรยนทกคนตองมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยน สามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ ส าหรบหมวด 23 ก าหนดวา การจดการศกษาตอง เนนความส าคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และมาตรา 26 ใหสถานศกษาประเมนผเรยนโดยพจารณาจาก พฒนาการของผเรยน ความประพฤต การสงเกตพฤตกรรมการเรยนการรวมกจกรรมและการทดสอบความรควบคไปกบกระบวนการเรยนการสอน จากหลกการดงกลาวจะเหนไดวา พระราช บญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 แกไขเพมเตม ( ฉบบท 2 ) พทธศกราช 2545 มความตองการจะปฏรปการศกษา และสงเสรมใหประชาชนไดรบการศกษาสงขน ความตองการยกระดบความรความสามารถและทกษะของคนไทย ใหสระดบสากล การวดการประเมนผลการเรยน ซงเปนองคประกอบหนงทส าคญตองท าหนาททงการประเมนเพอพฒนา และ การประเมน เพอตดสนผลใหสอดรบการปฏรปการศกษาจงมความจ าเปนทจะตองศกษาท าความเขาใจอยางถองแท ก าหนดหลกการและแนวทางเพอพฒนาผเรยนทกคนสเปาหมายทพงปรารถนารวมกน 2. ความมงหมาย หลกการ และแนวทางการจดการศกษาตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาตพทธศกราช 2542 แกไขเพมเตม ( ฉบบท 2 ) พทธศกราช 2545 ความมงหมาย ก) ความมงหมายของการศกษา ทก าหนดไว คอ เพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณ ทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการด ารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข ( มาตรา 6 ) ข) ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงผเรยน ใหมจตส านกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย รจกรกษาสทธหนาทของตนเอง ความเคารพกฎหมาย มความภาคภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวม และของประเทศชาต รวมทงสงเสรมศาสนา ศลปวฒนธรรมของชาต การกฬา ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล ตลอดจนอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มความสามารถในการประกอบอาชพ รจกพงตนเอง มความรเรมสรางสรรคใฝร และการเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง หลกการจดการศกษา ก) จดระบบโครงสรางการศกษาใหมเอกภาพในทางนโยบาย แตมความหลาก หลายในทางปฏบต มการกระจายอ านาจไปสพนทการศกษา ทงสถานศกษา และองคกรปกครองสวนทองถน มการก าหนดมาตรฐานการศกษา และจดระบบประกนคณภาพการศกษาทงภายในและ

35

ภายนอก มหลกการสงเสรมมาตรฐานวชาชพคร เนนการจดการศกษาแบบมสวนรวม จากบคคลทมสวนเกยวของ เชน ครอบครว ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน สถาบนศาสนา และสถาบนสงคมอนๆ ข) จดการศกษาภาคบงคบแบบใหเปลาทมคณภาพอยางทวถง พฒนาสาระและกระบวน การเรยนร อยางตอเนอง โดยใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา แนวทางการจดการศกษา ก) การจดการศกษาตองยดหลกวา ผเรยนทกคนตองมความร ความสามารถเรยนร และพฒนาตนเองได และถอวาผเรยน มความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษา ตองสงเสรม ใหผเรยน สามารถพฒนาตามธรรมชาต และเตมศกยภาพ ( มาตรา 22 ) ข) การจดการศกษาตองเนนความส าคญทง ความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษาในเรองตางๆ ไดแก ความรเกยวกบตนเอง ความสมพนธของตนเองกบสงคม วทยาศาสตรและเทคโนโลย การจดการธรรมชาตและสงแวดลอม ศาสนา ศลปวฒนธรรม การกฬา ภมปญญาไทย คณตศาสตร ภาษา ความรและทกษะในการประกอบอาชพ ( มาตรา 23 ) ค) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน ฝกทกษะการคด การจดการ และการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการปฏบต ผสมผสานความรดานตางๆ อยางไดสดสวนสมดลกน สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยนและอ านวยความสะดวก เพอใหผเรยนเกดการเรยนรรวมทงสามารถใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร จดการเรยนรใหเกดขนทกเวลา ทกสถานท โดยความรวมมอกบฝายตางๆ ( มาตรา 24 ) ง) สถานศกษาจดการประเมนผเรยน โดยพจารณาจากพฒนาการ ความประพฤต การสงเกต พฤตกรรมการเรยน การรวมกจกรรมและการทดสอบควบคไปกบกระบวนการเรยนการสอน ( มาตรา 26 ) จ) ใหสถานศกษาพฒนากระบวนการเรยนการสอน ทมประสทธภาพ รวมทงสงเสรมใหผสอนสามารถวจย เพอพฒนาการเรยนรทเหมาะสมกบผเรยน ในแตละปการศกษา ( มาตรา 30 ) ในสวนของการประเมนการเรยนร การปฏรประบบการประเมนการเรยนร ส าหรบประเทศไทย ศรชย กาญจนวาส ( 2545 ) ไดเสนอแนวทางหลกการ ดงน 1. การจดการศกษาจะตองก าหนดเปาหมายการเรยนรไวอยางชดเจน เพอชวยใหการจดประสบการณเรยนร หรอกจกรรมการเรยนการสอน สอดคลองกบหลกสตร การเรยนการสอน การวดและประเมนการเรยนรตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542

36

2. การวดและการประเมนผลการเรยนร ตองผานการเหนชอบ จากผบรหารการศกษา เพอใชเปนกลไก ของการตดตาม ก ากบ สนบสนน และพฒนาการเรยนรทกระดบอยาง เปนเอกภาพและมประสทธภาพ 3. ระบบการวดและการประเมนผลการเรยนร จะตองมความเทยงธรรมโปรงใส สามารถตรวจสอบความถกตองได 4. การวดและการประเมนผลการเรยนร ถอวาเปนสวนหนง ของการเรยนการสอน ทผสอนตองกระท าอยางตอเนอง ทงกอน ระหวาง และหลงเสรจสนการเรยนการสอน 5. การวดและการประเมนผลการเรยนร จะตองเปนไป เพอพฒนาผเรยนเปนส าคญ และจ าเปน ตองตอบสนองตอเปาหมายการเรยนรระดบบคคล ระดบสถานศกษา ระดบเขตพนทการศกษาและระดบ ประเทศ รวมทงมความเปนสากลระดบนานาชาต 6. การวดและการประเมนผลการเรยนร จะตองครอบคลม ทงสถานภาพ และความกาวหนาดานความร ทกษะ พฒนาการของผเรยน และคณธรรม 7. บคคลทรบผดชอบดานการวดและการประเมนผลการเรยนรทกระดบ จะตองมความร ความสามารถ ทางดานการวดและการประเมนผลทางการศกษา 8. ผลจากการประเมนจะตองใชเปนสารสนเทศ ส าหรบในการพฒนาการเรยนร พฒนาการสอน และพฒนาคณภาพการศกษาของผเรยน และผสอน นอกจากน สวมล วองวาณช ( 2546 ) ไดกลาวถงหลกประเมนผเรยนไวดงน 1. เปนการประเมนทสะทอนถงจดประสงคการเรยน และมการบรณาการเขากบการเรยนการสอน 2. การประเมนผลจะตองมความตอเนองและเปนประโยชน ตอผเรยน และผสอน 3. ผสอน ผเรยน และผปกครองตองรบร และก าหนดความคาดหวงจากการประเมนผลตงแตเรมท าการประเมนรวมกน 4. การประเมนผลตองมความยตธรรม 5. การประเมนผลตองใชเปนสารสนเทศในทางสรางสรรค เพอสงเสรมการเรยนรและพฒนา แกไขจดทตองปรบปรง 6. การประเมนผลตองครอบคลมกจกรรมการเรยนการสอนอยางสมดล

37

แนวทางการประเมนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร ( 2545 ) ไดบอกแนวทาง การเรยนร ทเนนผเรยนเปนส าคญน จ าเปนตองใชขอมลสารสนเทศ ของบคคลสามกลม คอ ตวผเรยน ครผสอน และพอแมหรอผปกครองของผเรยน ดงนนผทใชผลการประเมน ในระดบชนเรยนทส าคญ คอ ตวผเรยน ครผสอน และพอแมผปกครองของผเรยนนนเอง โดยยดการประเมนทประกอบดวยวธการประเมนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ คอ

1. เปาหมายทตองการประเมน ประกอบดวย 1.1 ดานความร ดานความคด และเหตผล

1.2 ดานทกษะ วธการปฏบตและการสรางสรรคผลงาน 1.3 ดานสงคม อารมณ จตใจ 2. วธการประเมน ประกอบดวย 2.1 การประเมนจากการสอสารสวนบคคล 2.2 การประเมนจากการปฏบต 2.3 การประเมนจากแบบทดสอบ ศรชย กาญจนวาส ( 2545 ) ผสอนถอเปนบคคลส าคญ ในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ เพราะเปนผเตรยมการสอนทงในขนเตรยมการ ขนด าเนนกจกรรม ขนประเมน และขนการใชผลการประเมน ซงในขนการประเมนผลการการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ เปนขนตอนของการตดสนประสทธภาพการเรยนร และพฒนาการดานความร ทกษะและคณธรรมของ ผเรยนโดยเปรยบเทยบกบเกณฑทผสอนไดก าหนดไว 1. ขนเตรยมการ เปนขนตอนการเตรยมการทงในสวนของผสอน กจกรรมการ เรยนรและผเรยน 2. ขนด าเนนกจกรรม ผสอนจะตองจดกจกรรมทกระตน สงเสรม ชวยเหลอ แนะน าใหผเรยนไดรบความรพนฐาน ทจ าเปนไดพฒนาทกษะกระบวนการแสวงหาความร ใหผเรยน มประสบการณตรงจากการปฏบตจรง และชวยใหผเรยนสามารถน าความรไปประยกตใชในชวตประจ าวนได 3. ขนประเมน ในการประเมนผลเปนขนตอนการตดสนคณคาการเรยนรของผเรยน ซงผสอนสามารถประเมนผลการเรยนของผเรยนไดตลอดเวลา โดยการสอนแทรกการประเมนผลในขณะด าเนนกจกรรมการเรยนการสอน สามารถท าการประเมนผเรยนทงแบบรายบคคล และแบบกลม อยางเปนทางการดวยวธการทหลากหลายโดยบคคลทเกยวของกบการศกษาทงผสอน ผเรยน เพอน และผปกครอง

38

3.1 ชวงเวลาของการประเมน ในการจดการเรยนการสอน รายวชาหรอรายหนวยการเรยนร ผสอนสามารถประเมนผเรยน ไดตลอด 3 ชวงเวลา คอ (กรมวชาการ, หนา2544) 3.1.1 การประเมนผลกอนเรยน ผเรยนจะตองประเมนผลกอนเรมเนอหาการเรยนใหม เพอหาความรพนฐานของผเรยนในเบองตนส าหรบน าไปใชสราง กจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบพนฐานของผเรยน ตามรปแบบการจดการเรยนร ทเนนผเรยนเปนส าคญ แตจะไมน าผลการประเมนไปใชในการตดสนผลการเรยน การประเมนผลกอนเรยนประกอบดวย การประเมนดงตอไปน ก) การประเมนความพรอมพนฐานของผเรยน เปนขนตอนการตรวจสอบความร ทกษะ ความพรอมของผเรยน ในเรองทเปนพนฐานของผเรยน วามความพรอมในการเรยน เรองนนมากนอยเพยงใด เพอใหผสอนน าผล จากการประเมนมาใชเปนแนวทาง เตรยมความพรอมใหผเรยน มพนฐานความรกอนเรยน ข) การประเมนความรอบรในเรองทจะเรยน กอนเรยน เปนขนตอนของการตรวจสอบ ความรและทกษะเกยวกบเรองทเรยน เพอน าผลทไดมาใชในการจดการเรยนการสอน ใหเหมาะสมกบผเรยน และเปนการตรวจสอบพฒนาการ การเรยนรของผเรยนหลงจากจบบทเรยนวาผเรยนมความรความสามารถเพมขนมากนอยเพยงใด 3.1.2 การประเมนผลระหวางเรยน เปนการตรวจสอบพฒนาการของผเรยน ในระหวางเรยน เกยวกบความรความเขาใจในเนอหาบทเรยน ซงสารสนเทศทไดจากการประเมนผล จะน าไปใชในการปรบปรงแกไขขอบกพรองของผเรยน เพอสงเสรมผเรยนใหมความร ความเขาใจ และใหผเรยนเกดพฒนาการสงสด ตามศกยภาพของตนเอง ก) การประเมนดวยการสอสารสวนบคคล เปนการสนทนา พดคย เกยวกบกจกรรมการเรยนการสอน ในระหวางเรยน หรอบนทกเหตการณของผเรยน ตรวจแบบฝกหด เพอ ตรวจสอบความเขาใจ และใหขอมลยอนกลบ ผเรยน ข) การประเมนจากการปฏบตงาน เปนการประเมนโดยการมอบหมายภาระงานใหผเรยนปฏบต เพอเปนการตรวจสอบความรความเขาใจ เกยวกบสงทเรยน จากวธการปฏบตงานอาจเปนการก าหนดงานเปนรายบคคล รายกลม การสาธตหรอการท าโครงงาน โดยสงทส าคญส าหรบการประเมน คอ ภาระงาน ทจะใหผเรยนปฏบตและเกณฑ การใหคะแนน (rubrics) โดยผสอนตองสรางเครองมอส าหรบใชในการประเมน เชน แบบวดภาคปฏบต แบบสงเกตพฤตกรรม แบบตรวจสอบรายการ ค) การประเมนตามสภาพจรง เปนการประเมนจากการปฏบตงาน หรอกจกรรมอยางใดอยางหนง โดยการมอบหมายงานใหผเรยนปฏบต โดยจะเปนงานในลกษณะทใกลเคยงกบสภาพจรง เปนงานทมความซบซอนมากกวางานปฏบต วธการประเมนตามสภาพจรง

39

ไมมความ แตกตางจากการประเมนการปฏบตงานเพยงแตจะมความยงยากในการประเมนมากกวา เพราะ การประเมนจะตองรถงความสามารถทแทจรงของผเรยนวา มจดเดนและขอบกพรองในเรองใดอนน า ไปสการแกไขทตรงประเดนมากทสด ง) การประเมนดวยแฟมสะสมผลงาน เปนวธการทชวยสงเสรมใหการประเมนตามสภาพจรงมความสมบรณทสะทอนศกยภาพทแทจรงของผเรยนมากขน ดวยการใหผเรยนเกบรวบรวมผลงานจากการปฏบตจรง ทงในชนเรยน และในชวต มาแสดงอยางเปนระบบ โดยมจดประสงค เพอสะทอนใหเหนความพยายาม เจตคต แรงจงใจ พฒนาการ และความสมฤทธผลของการเรยนรของผเรยน 3.1.3 การประเมลผลเพอสรปผลการเรยน เปนการประเมน เพอตรวจสอบความส าเรจของผเรยน เมอผานการเรยนรในชวงเวลาหนง หรอสนสดรายวชา ปลายภาค และ ปลายป ก) การประเมนหลงเรยน เปนการประเมนผเรยนในเรองทไดเรยนจบแลว เพอตรวจสอบการเรยนรของผเรยนตามทคาดหวงดวยการน าผลการประเมนกอนเรยนเปรยบเทยบกบ การประเมนผลหลงเรยน วาผเรยนเกดการพฒนาการขนมากนอยเพยงใด เปนการประเมนศกยภาพในการเรยนร และประเมนประสทธภาพการจดกจกรรมการเรยน ขอมลจากการประเมนผลภายหลงการเรยน สามารถน าไปใชในการสอนซอมเสรม ปรบปรงวธเรยนของผเรยน และน าไปแกไขพฒนาการจดกจกรรมการสอนของคร ข) การประเมนผลการเรยน ปลายป หรอ ปลายภาค เปนการประเมนผลเพอตรวจสอบผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน ในรายวชาตางๆ ตามผลการเรยนทคาดหวงรายป ใชสรปการตดสนความส าเรจของผเรยนในสาระการเรยนรรายป และใชเปนขอมลส าหรบปรบปรง แกไขซอมเสรมผทไมผานการประเมนผล เพอใหเกดพฒนาการและมผลการเรยนตามผลการเรยนทคาดหวง 4. ขนใชผลการประเมนผลจากการประเมนสามารถน ามาใชเปนสารสนเทศ เพอพฒนาผเรยน ทงในดานความร ทกษะ และคณธรรม จากการประเมนทงกอนเรยน ระหวางเรยน และหลงการเรยน สามารถน ามาใชประโยชนตอผเรยนได ดงน 4.1 การประเมนผล กอนเรยน เพอใชในการประเมนความรพนฐาน ของผเรยน กอนเรมกจกรรมเพอเปนประโยชนในการวางแผนกจกรรมการเรยนการสอน ใหเหมาะสมกบผเรยน 4.2 การประเมนผล ระหวางเรยนเปนการตรวจสอบความรของผเรยน ในขณะ ปฏบตกจกรรม เพอเปนประโยชน ในการรวมกบ การตดสนผลการเรยน 4.3 การประเมนผลหลงเรยน เปนการตดสน พฒนาการและระดบผลสมฤทธของผเรยน

40

สรปไดวาการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญนน ผสอนตองเตรยมกจกรรม ทงกระบวนการใหพรอมกอนสอนจนเสรจสน รวมทงกระบวนการประเมนในระหวางเรยนใหครอบคลมทกษะทกดาน ตอนท 3 การประเมนผลการเรยนรทสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 แกไขเพมเตม ( ฉบบท 2 ) พทธศกราช 2545 ความหมายของการประเมนผลการเรยนร การประเมนทสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษา พทธศกราช 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พทธศกราช 2545 คอ การประเมนการปฏบต (Performance Assessment) และการประเมนสภาพจรง (Autherntic Assessment) ซงจะเนนไปทการประเมนสภาพจรง โดยผานการประเมนการปฏบต (Heman,Asehbacher and Winters,1992, หนา 1-4) ซงมนกการศกษาใหความหมายไว ดงตอไปน คอสตา (Costa, 1998:2) ใหความหมายของการประเมนการปฏบต เปนลกษณะเชง กระบวนการโดยสงเกตพฤตกรรมโดยตรง ดจากพอรทโฟรโอของงาน โครงงานตลอดภาคเรยน การจดบนทกตางๆ การสมภาษณนกเรยน แถบบนทกภาพการท างานของนกเรยน และตวอยางของงานเขยน การประเมนขอมลตางๆทท าใหภาพของความสามารถดานใดดานหนง ทชดเจน เชอถอได ตลอดจนดความ กาวหนามากกวาการสอบดวยขอสอบ เครดเลอร (Cradler, 1991,หนา 20)ไดกลาวถงทางเลอกอกทางในการประเมน ควรเปนการใหนกเรยนไดแสดงความสามารถในการใชทกษะการคดและความรเพอแกปญหาในลกษณะโลกของงานในชวตจรง เรยกวธการนวา วธการเชงสภาพจรง (Authentic Approaches) เฮอรแมน แอสชบาเชอร และวนเตอรส (Herman,Aschbacher and Winters, 1992 หนา 6) ไดใหความหมายของการประเมนสภาพจรงไววา เปนการใหนกเรยนปฏบตสรางผลต หรอท าบางสงบางอยาง ใชความสามารถระดบสง (High Level Ability)และทกษะการแกปญหา ใชกจกรรมการสอนหรอกจกรรมทมความหมายทเกยวกบโลกแหงความเปนจรง และประเมนโดยการตดสนใจ ใหคะแนนความสามารถ และผลงาน แจสมน (Jasmine, 1992 , หนา 6) ใหความหมายของการประเมนสภาพจรงไววา การประเมนสภาพจรงตองสะทอนถงงานปจจบนของนกเรยนโดยการสงเกต โดยเหนวาการสงเกต และการเฝาดพฤตกรรม และตรวจผลงานนกเรยนทผานการปฏบตงานนนๆ จะตองเปนงานทมคณคา นอกจากน ชกาแมน แอลเลน และเคลเลอร – โคแกน (Sugarman, Allen และ Keller - Cogan, 1993 หนา 67) การประเมนสภาพจรง หมายรวมถง การท าฟอรทโฟรโอ การจดแสดงนทรรศการ การปฏบตงาน บนทกรายวน การท าโครงงาน การทดลอง เปนวธการส าหรบการเรยนในชวตจรง

41

การประเมนผล แบบน ท าใหเดกๆ เรยนรไดดทสด เมอนกเรยนไดปฏบตงานอยางกระตอรอรน และรบขอมลยอนกลบจากการเรยนร และมการประเมนผลเปนสวนทผสมผสานอยในกระบวนการกนละกน และจากคร นกเรยน จะสรางงานจากสงทเขาเรยนร และมการประเมนผล หลากหลาย การสอบปากเปลาเปนเครองมอทชวยกระตนผเรยนใหตงใจปฏบตงานและท างานดวยตนเอง ปรชญาพนฐานของการประเมน กลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป การประเมนตามสภาพจรง มหลกการพนฐานทส าคญหลายประการ ( สมศกด ภวภาดาวรรธน, 2544 ) ดงน 1. มงเนนความรทหลากหลาย ไมไดมความหมายส าหรบเรองใดเรองหนง หรอบคคลใดบคคลหนง 2. กระบวนการเรยนรเปนไปตามธรรมชาต เปนการเรยนรทผเรยน ตองการแสวงหาความรดวยตนเอง เนนการปฏบตงานตามสภาพจรง มากกวาเรยนรตามค าบอก 3. การประเมนผลใหความส าคญกบกระบวนการเรยนร และผลผลตทเกดจากการเรยนรโดยพจารณาจากสงทไดเรยนร วธการเรยนร และสาเหตของการเรยนร 4. การประเมนจะเนนการสบสวนการแกปญหาของผเรยนตามสภาพทเปนจรง ในชวต ประจ าวน 5. การประเมนมจดมงหมาย เพอการเรยนรใหผเรยนไดขอมลยอนกลบ และสามารถพฒนาศกยภาพของผเรยนไดอยางกวางขวาง 6. การประเมนจะเชอมโยงความร ดานพทธพสย ทกษะพสย จตพสย 7. การประเมนเชอวาสงทสอน และสงทวดการเรยนรของผเรยนเปนเรองอตนย และเปนเรองเกยวกบคณคา 8. การประเมนจะเนนการมสวนรวม ของผสอน และ ผเรยนในการตดสนใจเกยวกบสงทเรยน และรวมกนตรวจสอบความรโดยใชกระบวนการแบบประชาธปไตย 9. กระบวนการเรยนรเปนกระบวนการทเกดจากความรวมมอระหวางผสอนและผเรยน มการแสดงออกและตรวจสอบความคดรวมกน ตอนท 4 การประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ความหมายการประเมนผลการปฏบตงาน

มผใหความหมายไวหลายทานดวยกนเชนกรมวชาการ ( 2546 ) ไดใหความหมายไวในการประเมนผลการศกษาในชนเรยน ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 ไดก าหนดไว

42

วา การประเมนการปฏบต ( Performance assessment ) เปนการประเมนทตองการใหผเรยนไดแสดงความสามารถทรอบรดวยการปฏบต มหลายรปแบบอาทเชน การออก แบบการทดลอง และการด าเนนการทดลอง การเขยนความเรยงซงตองการใหผเรยนไดคด ไดสงเคราะหหรอน าขอมลสารสนเทศ มาใช การท างานรวมกบ เพอนนกเรยนดวยกนโดยใหชนงาน หรอภาระงานบรรลผลส าเรจ สาธตการใชอปกรณ หรอเทคนคตางๆ อยางมประสทธภาพการสรางแบบจ ารอง (model) ตางๆ การอาน และใชแผนท อยางมประสทธภาพ ท การรวบรวมขอมลตางๆ การเขยนภาคนพนธ การเขยนบทวจารณ เขยนค าประพนธ หรอเรองสน การใหพดในทสาธารณะ ตามโอกาสตางๆ การเลนดนตรชนดตางๆ การเขารวมสอบปากเปลา การพฒนาแฟมสะสมงาน (Portfolio) การพฒนาทกษะทางกฬา ฯลฯ เปนตน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร (2545) ยงไดก าหนดไววา การประเมนการปฏบต เปนวธการประเมน ทครมอบหมายงาน หรอกจกรรมใหผเรยนท า เพอใหไดขอมลวา ผเรยนเกดการเรยนรมากนอยเพยงใด งานหรอกจกรรมส าหรบการประเมน จะก าหนดใหผเรยนใชความร และทกษะของตนหลายๆ ดาน แสดงใหเหนวาผเรยนสามารถท าบางสงบางอยาง ไดส าเรจตามเกณฑมาตรฐาน คณภาพหรอไม มากนอยเพยงใด โดยอาศยดลยพนจตดสนของครผสอน ซงครสามารถใชเครองมอตางๆ ในการประเมนการปฏบต ไดแก 1) แบบตรวจสอบรายการ 2) แบบประเมนคา หรอมาตรประเมนคา 3) การประเมนจากสภาพจรง และการประเมนดวย พอตโฟลโอ นงลกษณ วรชชย ( 2546 ) การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง การประเมนทผเรยนหรอผถกประเมนตองลงมอท างานทใชความเขาใจลกซงและตองใชความ สามารถระดบสง มใชเพยงแตใชความร ความจ า และจะตองม ผลงานปรากฏใหสามารถประเมนไดตามเกณฑ ทผประเมน และผถกประเมนไดรวมกนก าหนดไว การประเมนเนนความ ส าคญของการพฒนา และทกษะระดบสง ส าหรบ ศรชย กาญจนวาส ( 2545 ) ไดใหความ หมายของการประเมนผลการปฏบต (performance assessment) วาเปนการประเมนความสามารถในภาคปฏบตงานของผเรยน ภายใตสภาพการณ และเงอนไขทสอดคลองกบสภาพจรง โดยพจารณาจากกระบวนการท า และคณภาพของงาน เกณฑประเมนอาจสรางขนจากมตความส าคญ (rubic) ของคณลกษณะดานตาง ๆ ของผลงานนน สนนทา สนทรประเสรฐ ( 2545 ) ยงมแนวคดการประเมนจากการปฏบต (Performance Assessment) วา เปนวธการประเมนทผสอนมอบหมายงาน หรอกจกรรมใหผเรยนท า เพอใหไดขอมลสารสนเทศวาผเรยนเกดการเรยนรมากนอยเพยงใด และการประเมนการปฏบตผสอนตองตระเตรยมสงส าคญ 2 ประการ คอ 1) ภาระงาน หรอกจกรรมทจะใหผเรยนปฏบต ( Tasks ) 2) เกณฑการใหคะแนน ( Rubrics ) จากความหมายดงกลาว สรปไดวา การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง การประเมนความสามารถ ในการปฏบตงาน ของบคคลใหตรงตามจดมงหมาย ในดานของกระบวนการท างาน

43

ผลงาน ซงเปนผลจากการปฏบตงาน ทใชทกษะความคด ความร ความเขาใจในระดบสง โดยลกษณะของงานจะถกก าหนดขนภายใตสถานการณทก าหนดขน หรอสถานการณทใกลเคยงกบสภาพชวตจรง

การวดผลและประเมนผล กลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป

หลกการของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน เนนกระบวนการเรยนรทยดผเรยนเปนส าคญโดยใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง มการตดตามประเมนผลตามมาตรฐานการเรยนรกลม สาระการเรยนร และมาตรฐานการเรยนรชวงชน ซงใชเปนเปาหมายของการพฒนาผเรยนครอบ คลมทงดานความร ทกษะ และกระบวนการ คณธรรม จรยธรรม และคานยม การประเมนผล ตองปรบเปลยนไปจากเดม โดยมตวบงช ( Benchmark ) แสดงคณภาพของผเรยนตามมาตรฐานการ ประเมนเกยวกบดานความรจะประเมนจากความร ทพฒนาแลว คอ การน าความรไปใช รวมทงการประเมนทกษะ และประเมนเจตคตผสมผสานกน หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 กลมสาระการเรยนรศลปะไดกลาววาการประเมนผลสาระศลปะตองท าการจดกจกรรมการประเมน ใหควบคไปกบกจกรรมการเรยนร ตลอดจนสามารถประเมนไดครอบคลม ครบถวนพฤตกรรมของผเรยน 3 ดาน ดงน 1. ดานพทธพสย การประเมนความรในกลมศลปะ จะใชแบบทดสอบ ความรในเนอหาสาระของกลมศลปะนน สามารถประเมนไดจากผลผลต หรอการกระท าทผเรยนไดแสดงออก และไดลงมอปฏบตจรง ถาอยากรวาผเรยนมความรในเนอหาสาระมากนอยเพยงใด เทคนคการประเมนทใชอาจจะเปนการใชแบบทดสอบ การน าเสนอผลงาน การเขารวมกจกรรม การประเมนตนเอง 2. ดานทกษะพสย การประเมนการปฏบต ของกลมสาระศลปะนน เปนสงทคอนขางจะชดเจนเพราะสวนใหญเปนเรองของการแสดงออกของผเรยนทงสน จงเปนการประเมนทครผสอนจะเหนถงความตอเนองของทกษะ กระบวนการ ความคลองแคลว เทคนคการประเมน คอทกษะปฏบต กระบวนการท างาน กระบวนการกลม การปฏบตงานฝก การปฏบตงานจรง 3. ดานจตพสย เปนการแสดงออกของผเรยนทงหมด นบตงแตสหนาทาทาง ครสามารถประเมนดวยวธการสงเกตไดอยางชดเจน และบนทกการสงเกตพฤตกรรมในทกๆ อรยาบถสถาบน พฒนาคณภาพวชาการ ( 2546 ) ไดใหขอคดใน การประเมนผลทางทศนศลป ในการศกษาระดบ พนฐาน ควรพจารณาทง 3 ดาน ดงน 1. พจารณาพฤตกรรมการเรยนร ( lerning behavior ) 2. พจารณากระบวนการสรางสรรค (creative process)

44

3. พจารณาผลงานศลปะ (work of art ) และมขอเสนอแนะในการประเมนผลพฤตกรรมการเรยนร คอ 3.1 ความพรอมและความตงใจในการเรยนร 3.2 การเสนอความคด วเคราะห วจารณ 3.3 การแสวงหา และการศกษาคนควา 3.4 จตส านกสาธารณะและการท างนรวมกน 3.5 จตพสย ความสะอาดและระบบระเบยบในการท างาน นอกจากน โกสม สายใจ ( 2546 ) ยงไดแสดงความคดเหนเรอง การวดผล และประเมลผลสาระทศนศลป ดงน 1. ดานความร 1.1 จากการตอบค าถาม และแสดงความคดเหน การสนทนา 1.2 จากการปฏบตกจกรรม 2. ดานทกษะกระบวนการ 2.1 ประเมนจากผลงาน ทางดานความคด 2.2 ประเมนจากการสรางสรรคผลงาน การใชส การใชอปกรณทเหมาะสม 3. ดานคณธรรม จรยธรรม และคานยม 3.1 ประเมนผลจากการสงเกตพฤตกรรม ความรบผดชอบ 3.2 สงเกตจากการปฏบตงานรวมกบผอน

4. การประเมนการอาน คดวเคราะห และเขยนสอความ 5. การประเมนคณลกษณะอนพงประสงค จากแนวคดของนกวชาการ สรปไดวา การวดผลและประเมนผล กลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป เนน 3 กระบวนการ คอ ดานความร ดานทกษะ และเจตคต ซงผสอนตองท าการประเมน พรอมกบ การจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยครอบคลมพฤตกรรมทง 3 ดาน กระบวนการวดการปฏบตงาน กระบวนการวดการปฏบตงานคลายกบการวดและการประเมนผลการเรยนทวไป ซงผประเมนตองท าความเขาใจวตถประสงคของหลกสตรใหชดเจน และตองวเคราะหพฤตกรรมทจะวดเพอสามารถน ามาก าหนดเกณฑในการวดไดอยางมประสทธภาพ กระบวนการวดการปฏบตงาน มขนตอนทส าคญ ดงตอไปน ( สวมล วองวาณช, 2546 ) 1. การก าหนดงานทใหท า การวดการปฏบตงาน จ าเปนตองมการวางแผนการท างานเกยวกบงานทใหผเรยนท าการวางแผน เกยวกบสภาพแวดลอม และการควบคมการปฏบตงาน

45

ทงนเนองจากในการสอน ผสอนตองสอน อธบายและประเมนผลรวมกน ซงการวางแผนการ จะท าใหการด าเนนงานเกดประสทธภาพ 1.1 ผสอนตองวางแผนเกยวกบงานทใหผเรยนปฏบต ผสอนตองมลกษณะ และปรมาณงานใหเหมาะสมกบผเรยน ผเรยนไดปฏบตงานในทกขนตอน ทเกยวของกบงานทท า 1.2 ผสอนตองวางแผนเกยวกบสภาพแวดลอมทางกายภาพ โดยพยายามจดอปกรณ วสดทใชในการปฏบตงาน และสภาพแวดลอมใหมลกษณะใกลเคยง และเหมอนสภาพจรงมากทสด 1.3 ผสอนตองวางแผนงานเกยวกบการควบคมการปฏบต ดวยการสอนหรอ ประเมนผเรยน อยางเปนขนตอน 2. การวเคราะหงาน ( Job analysis ) เพอระบผลการปฏบตทมงวด ขนตอนน ผสอนตองมความรความสามารถ ในการปฏบตงานตองสามารถจ าแนกกจกรม ขนตอนการท างาน โดยแยกเปนรายละเอยดสวนยอย เชนการก าหนดกจกรรม หรอขนตอนการท างาน ล าดบของการปฏบตงาน คณลกษณะทตองการวดในการปฏบตงาน ในสวนนผสอนเองเกบขอมลเกยวกบ คณลกษณะทตอง การวดโดยเนนทคณภาพ ของการท างาน คอ ความสวยงาม ความถกตอง หรอ อาจวดคณลกษณะของงานทปฏบต โดยเนนทปรมาณงานทท าได เชน ปรมาณงานทผลตได ใน 1 ชวโมง 3. ก าหนดวธการวดการปฏบตงาน สามารถกระท าไดหลายวธ ดงน 3.1 วดโดยการใหเขยนตอบ เชน การคดไทย การวาดภาพ การสรางขอสอบ 3.2 การวดโดยใหผเรยนปฏบตงานใหดสถานการณจ าลอง หรอสถานการณจรง เชน ในหองเรยน ในโรงงาน โรงพยาบาล หองทดลอง 3.3 การวดตวอยางของงานทไดจากการปฏบตจรง ( work sample ) เปนการวดผลการปฏบตงาน หรอพจารณาจากชนงาน ทผเรยนท าสง 4. การก าหนดเครองมอทใชในการวด ผวด ชวงเวลาในการวด ผสอนตองก าหนดชวงเวลาทใชในการวด ควรเปนชวงเวลาทผสอนสามารถสงเกตเหนพฤตกรรมการปฏบตงาน ของผเรยนไดอยางชดเจน ไดเหนการปฏบตงานทแทจรง ตองเตรยมเครองมอทมความเหมาะสม เพอใชในการวด ภาคปฏบต เชน แบบทดสอบ แบบสงเกต แบบตรวจรายการ แบบสมภาษณ แบบประเมนพฤตกรรม บางครงอาจตองใชเครองมอมากกวา 1 ชน ขนอยกบตวบงชพฤตกรรมทผวดก าหนดขนและขอมลอาจไดมาจากตวผสอนเพยงแหลงเดยวบางครงอาจตองเกบขอมลจากเพอน รวมชน หรอเพอนทท างาน เพอใหไดขอมลทหลากหลาย ซงจะท าใหผลการประเมนทถกตองเทยงตรง

46

หลกการสรางเครองมอวดผลการปฏบตงาน 1. การวางแผนการสรางเครองมอ ( สวมล วองวาณช,2546 ) 1.1 ศกษาหลกสตรและวตถประสงคเชงพฤตกรรมของรายวชา 1.2 การศกษาธรรมชาตของงานทใชปฏบต 1.3 การวเคราะหคณลกษณะของพฤตกรรมทตองการวด 1.4 การก าหนดน าหนกความส าคญของทตองการวด 2. การด าเนนการสรางเครองมอ 2.1 การก าหนดวธการวดและคณลกษณะดานทกษะ เปนการใหผเรยนปฏบตงานใหดในสถานการณจรง 2.2 การก าหนดเครองมอวดคณลกษณะดานทกษะ แบงออกเปน 2 ประเภท คอ ประเภททไมใชการทดสอบ และประเภททใชการทดสอบ 2.3 การก าหนดเนอหาทปรากฏในเครองมอ 2.4 การก าหนดวธการตรวจใหคะแนน 2.5 การสรางคมอการใชเครองมอ 3. การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ 3.1 การน าเครองมอไปทดลองใชแลวปรบปรง 3.2 การวเคราะหคณภาพของเครองมอ 4. การตดสนผลการวดทกษะการปฏบตงาน ขอมลทใชในการวดผล ตองน ามารวมดวยกนและก าหนดเปนคะแนนรวม เพอตดสนดวยการประเมนผลแบบองกลม องเกณฑ และองตนเอง ทเนนการปฏบตงานของผเรยน การเลอกวธการวดผลการปฏบตงาน สวมล วองวาณช ( 2546 ) สรปการเลอกวธการวดผลการปฏบตงาน ดงน 1. การทดสอบดวยขอสอบ เปนการวดทกษะการปฏบตงานทมลกษณะทเปนจรงต าสด 2. การทดสอบโดยใหปฏบตในสถานการณทควบคม เปนการจดสภาพแวดลอมการท างานใหคลายของจรง และอยภายใตการควบคมของผท าการวดผล 3. การทดสอบโดยใหปฏบตในสถานการณจรง เปนการทดสอบทใหความตรง มากทสด

47

ประเภทของเครองมอวดผลการปฏบตงาน แบงออกเปน 2 ประเภท คอ ประเภททใชการทดสอบและประเภทอนๆทไมใชการทดสอบ ( สวมล วองวาณช, 2546 ) 1. เครองมอประเภททใชการทดสอบ เชน แบบทดสอบขอเขยน แบบทดสอบปากเปลา 2. เครองมอประเภทอนๆ ทไมใชการทดสอบ ส าหรบการวดทกษะการปฏบตงานทมความเหมาะสมมากทสด คอ การใหผเรยนไดลงมอปฏบตงานจรง จากนนผสอนสงเกตพฤตกรรม และจดบนทกขอมล ในขนตอนนใชวธการสงเกต ซงใหขอมลทมความตรง เหมาะกบขอมลทไดจาก การเหนการปฏบตงานจรง เครองมอทเหมาะสมมหลายชนด เชน การใชมาตรประมาณคา แบบบนทกพฤตกรรม แบบตรวจสอบรายการ ตอนท 5 การจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป

การเรยนการสอนกลมสาระศลปะ สาระทศนศลปในระดบชนประถมศกษา ศลปะเปนวชาทสงเสรมใหผเรยนมความเปนมนษยอยางสมบรณ มความชนชมและเหน

คณคา ในศลปวฒนธรรมของชาต ชวยพฒนาใหผเรยนเปนคนทมคณคา ทงของตนเอง สงคมและประเทศชาต ดงนนศลปะจงเปนวชาหนงในหลกสตรเพอเสรมสรางใหผเรยนมความเปนมนษย และสามารถสรางศกยภาพในการคดอยางสรางสรรค ดงนนหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 จงไดก าหนด แนวทางการจดการเรยนรส าหรบใหผเกยวของ ไดศกษาเพอเปนแนวทาง ดงน 1. แนวทางการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ กลมสาระการเรยนรศลปะ มงสงเสรม สนบสนนใหผเรยน เปนผแสวงหาความรดวยตนเอง โดยใหรจก แสวงหาความร และหองสมด เพอใหผเรยนไดศกษาคนควา รจกแสวงหา ความรอยางเพยงพอ และเกดการเรยนรอยางหลากหลาย ทงในหองเรยน นอกหองเรยน และนอกสถานศกษา เชน ในชมชนใกล บรเวณสถานศกษา ตลาด วด หรอสถานทส าคญๆในชมชน กลมสาระการเรยนรศลปะ มงสงเสรมใหผเรยนทกคนไดเรยนร สามารถคดสรางสรรค วเคราะหวจารณ แกปญหา และท าสงแตกตางใหดขน 2. กระบวนการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ การจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ ตองการ การมสวนรวมของผเกยวของทกฝายตงแต ผเรยน ผสอน ผปกครอง ชมชน ผเรยนตองเรยนรใหครบถวนดวยสมอง กาย ใจ และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง ตลอดชวตดวยการจดการใหผเรยนขวนขวายหาความรเพมความรบผดชอบกลาแสดงออกและเนนการท างานเปนกลม ผเรยนใชกระบวนการคดสรางสรรค แบบการเรยนรดวยตนเอง ดงนนกลมสาระการเรยนรศลปะ จงเพมประสบการณการท างานจรงตามสถานการณใหมากยงขนตามชวงชน ในการจดการเรยนรซงเนนผเรยนเปนส าคญ จะพฒนาความฉลาด ทางสตปญญาและอารมณ เหนคณคาของตนเอง เพอการแสดงออกอยางอสระ เพมการมสวนรวมในการปฏบตจรง เพมโครงงานตามศกยภาพ เพอใหผเรยนมความสข มเสรภาพในการเรยน และแสวงหาความรไดตามความตองการ

48

วทศา ชนอารมณ ( 2546 ) ไดกลาวไวเชนกนวา การสอนศลปะควรเนน ในแตละดาน คอ 1) การก าหนดจดประสงค ควรสอดคลองกบการวดและประเมนผล และควรใหผเรยนมสวนรวมในการก าหนดจดประสงค 2) การจดเนอหาสาระ ใหสอดคลองกบการน าไปใชในชวตประจ าวน 3) การจดกจกรรมการเรยนการสอนและการจดกระบวนการเรยนรเนนใหผเรยนไดคด ไดแกปญหา และไดรบประสบการณทหลากหลาย โดยเฉพาะ ทกษะการวเคราะหวพากษวจารณ 4) การวดและประเมนผล ควรใชเครองมอการวดและประเมนผลทหลากหลายและเปนตามสภาพทเปนจรง

สรปไดวาการเรยนการสอนศลปะ ควรก าหนดจดประสงคใหสอดคลองกบการวดผลและประเมนผล ควรจดเนอหาอยางเปนระบบและสอดคลองกบการน าไปใชในชวตประจ าวน โดยมกระบวนการจดกจกรรมการสอนทหลากหลาย เนนใหนกเรยนมทกษะในการคด วเคราะห และ แกปญหา สามารถวพากษ วจารณ ไดอยางมเหตผลทเหมาะสม รวมทงมการวดผล และประเมนผลทหลากหลาย และเปนการวดผล ตามสภาพจรง พฒนาการของเดกกบศลปะ

จตวทยาพฒนาการ ( Development Psychology ) ( ศรเรอน แกวสงวาล,2540 ) ไดกลาวถงพฒนาการวยเดกตอนกลาง ( Middle Children ) ซงมบทบาทส าคญตอการสอนศลปะวยเดกตอนกลาง อยในชวงอายประมาณ 6-12 ป ซงตรงกบเดกระดบชนประถมศกษา พฒนาการในดานตาง ๆ ของเดกมการเจรญเตบโตขนตามล าดบ เชน สตปญญา สงคม อารมณ เปนตน ลกษณะทส าคญของ เดกในวยนคอ “การเตรยมตว” เพอเปนเดกวยรนและเปนผใหญทสามารถรบผดชอบตนเองในดานตาง ๆ

ส าหรบ วรตน พชญไพบลย ( อางถงใน วทศา ชนอารมณ, 2546 ) ไดกลาวไวใน ศลปะในโรงเรยนประถม Art in Elementary School ดงน เดกในชนประถมศกษาปท 3 อายประมาณ 7 – 8 ป ความเจรญทางกาย มความคลอง และความแมนย าดขน โดยเฉพาะความสามารถในการใช สายตา และมอไดประสานสมพนธกนดขน ความเจรญในดานเนอสวนเลกดขน สามารถสรางสรรคงานายละเอยดไดมากขน โดยเฉพาะการเขยนภาพคน เดกจะระมดระวงในการเขยนแสดงความแตกตางของบคลกลกษณะของแตละคนมากขน เดกวยนพยายามเรยนรความรบผดชอบการท างานเปนระเบยบ และรวมมอกบเพอนๆ แตมกจะท างานในกลมทเปนเพศเดยวกน ระยะเวลาของความสนใจ นานขนกวาเดม มความสนใจในสงแวดลอมภายนอกมากขน ชอบทศนศกษา มความสนใจในชวตความเปนอยของสงตางๆของสตวเลยง ความเตบโตของพช นอกจากนนเดกมกจะสนใจของเลน รวมทงเปนผชอบสะสมสงตางๆ ไวเปนสมบตสวนตว

49

การแสดงออกทางศลปะของนกเรยนวยน โดยสวนรวมแลวเดกวยนเรมมองโลก ในแงความจรง เรมเขยนภาพเหมอนกบความเปนจรงมากขน กลาวคอ ลกษณะของการสรางสรรคทเกยวกบการเขยนภาพคนมสวนสดของภาพ ใกลเคยงตามสภาพความเปนจรงยงขน การแกปญหาเกยวกบ การเขยนภาพแสดงความลก หรอระยะใกลไกลดวยการเขยนเปนภาพซอนกน หรอการใชเสนนอนเปนหลก ในการก าหนดระยะใกลไกล กลาวคอ ใชเสนนอน เชน เสนขอบฟาเปนหลก ของทอยใกลกจะอยหางจากเสนนอน หรอเสนขอบฟามาก ของทอยใกลกจะตดกบเสนนอน หรอเสนขอบฟา นอกจากนนยงเขยนแสดงความเปรยบเทยบ ดวยขนาดใหญและเลก หรอแสดงความเปรยบเทยบดวยความสงมากนอยตางกน สวนมากเดกวยน จะระมดระวงในการจดภาพใหดงาน สนใจและเขยนภาพแสดงทาทางการเคลอนไหว ของคนและสตวมากขนกวาเดมมาก ประสบการณเพอพฒนาพฤตกรรมดานศลปะ เดกในวยนมความสนใจในกจกรรมทางศลปะกวางขวางขน นอกจากนนยงมความสามารถในการใชเครองมอและอปกรณคลองแคลวขนกวาเดมมาก ครควรชวยสงเสรมใหเดกไดมโอกาส ทดลองสรางสรรคกจกรรมตางๆ พรอมกบ ใหเดกมโอกาสส ารวจตรวจสอบ ความถนดและความสนใจอกดวย ทฤษฎพฒนาการดานศลปะ ของเดก ทฤษฎพฒนาการของ วคเตอร โลเวนเฟลด เปนทฤษฎหนงทมบทบาทส าคญและเปนรากฐาน ในการศกษาพฒนาการทางศลปะของเดกทไดท าการศกษาคนควา เกยวกบพฒนาการทางศลปะของเดกจากภาพทวาดและรวบรวมผลทไดโดยมการแบงขนพฒนาการทางศลปะ โดยสรปไดดงน ( Lowenfeld, 1982 อางถงใน อฏพล คงพฒน, 2545 ) 1. ขนขดเขย ( The Scribbling Stage ) ขนนเดกจะมอายประมาณ 2 – 4 ป เดกทอยในชนนยงมองไมเหนวาศลปะ คออะไร ยงใชความสนกสนานในการเคลอนไหวรางกาย ความส าคญของขนนอยทกระบวนการมากกวาความ ส าเรจ เดกยงไมสามารถควบคมการเคลอนไหวของมอกบเครองมอไดถกตอง เดกแสดงออกดวยการใชมอปายหรอละเลง สงทเลอะเทอะ โคลน น า ฯลฯ หรอเดกอาจขดเปนเสนทขาด ๆ วน ๆ ไมเปนรปรางอะไรทงนน เดกไมอาจลากเสนจากซายไปขวา หรอจากบนลงลาง เสนตาง ๆ จากการขดเขยของเดก แสดงใหเหนถงการเคลอนไหวทไมมการควบคมทางรางกาย แตการขดเขยเชนนจะไมอยในลกษณะเดมตลอดไป จนถงอาย 4 ป หากแตมการพฒนาเพมขนเปนล าดบ ซงแบงออกเปน 3 ระยะ ดงน 1.1 ขดเขยอยางไมเปนระเบยบ ( Disordered Scribbling ) เปนการขดเขยอยางไมมความหมาย เสนทไดจงยงเหยงไมเปนระเบยบ เนองจากยงไมสามารถควบคมมอของตนเองได

50

โดยเสนทเกดขนจากการเคลอนไหวของแขน การขดเขยนแมจะไมมความหมาย แตเปนการสรางความเชอมนใหกบเดก 1.2 ขดเขยแบบสามารถบงคบควบคมทศทางได ( Circular Scribbling ) ชวงนเดกสามารถควบคมการเคลอนไหวของแขนได สามารถควบคมการลากเสน โดยประสาทตากบมอของเดกเรมมความสมพนธกน เดกเรมมความเชอมนในการลากเสน เสนทเคยขดเขยอยางไรความหมายเรมเปลยนเปนเสนโคง วนซ า ๆ ในลกษณะเดม ทงในแนวดงและแนวนอน 1.3 ขดเขยแบบตงชอ ( Nameing Scribbling ) เดกวยนจะเรมเลาเรอง อธบายในสงทตนก าลงขดเขยน เดกสามารถสอความคดของตนออกมาเปนภาษาได และมการก าหนดชอของสงตางๆ ทสรางขนแมวาจะไมเปนภาพจะไมเปนรปรางอยางทเดกอธบายกตาม โดยพฒนาการของเดกจะเรมการเปลยนแปลงจากการนกคดในการเคลอนไหว (Kinesthetic Thinking) มาเปนความคดค านง (Imaginative Thinking ) ทเกยวกบภาพโดยสมบรณ 2. ขนขดเขย ( The Preschematic Stage ) เดกจะมอายประมาณ 4 – 7 ป เปนขนทตอกบการเขยนภาพในขนขดเขยหรอสรางใหปรากฏภาพและรปราง แสดงความสมพนธระหวางภาพทตนเขยนกบของจรงในโลกภายนอก ซงจะพฒนาขนเรอย ๆ ตามขนอายและวฒภาวะของเดก การวาดรปคนเขยนวงกลมเปนสญลกษณของหว มเสนยาวเปนแขน ขา ในระยะตน การใชชองไฟไมมระเบยบ เดกไดค านงถงความสมพนธของสงตาง ๆ สงทเดกเขยนลงในภาพจงกระจดกระจาย ไมมความเกยวของสมพนธกน การใชส เดกจะใชสตามอารมณ การใชสยงไมม การเกยวโยงใด ๆ ระหวางสทเดกใชเขยนภาพกบสของวตถทเดกเหนจรง เดกยงไมเขาใจการออกแบบ จงไมมการปรากฏใหเหนในขนน 3. ขนการวาดภาพไดเปนเรองราว ( The Schematic Stage ) เดกในขนนมอายประมาณ 7 – 9 ป เดกจะมความเขาใจถงความสมพนธของตนเองกบสงแวดลอมไดดขน รจกน าตนเองเขาไปสมพนธกบคนอนอนเปนประสบการณทส าคญยง เพราะเปนพนฐานของการใชชองไฟ เดกจะเขาใจวาภาพของตนควรจะอยทใดมความสมพนธกบสงแวดลอมเพยงใด ท าใหเดกแสดงออกโดยใชสญลกษณทเรยกวา เสนฐาน ( Base Line ) การเขยนเสนฐานนน เปนสากลถอวาเปนสวนหนงของพฒนาการตามธรรมชาตของเดก เชนเดยวกบการวงหรอกระโดด นอกจากนเดกยงมกเขยนภาพทเรยกวา ภาพแบบมองทะลเหนภายใน ( X – Ray ) ภาพแบบพบกลาง เนองจากเดกยงเหนตนเองมความส าคญอย จงถอตนเองเปนศนยกลางและสมพนธสงตาง ๆ เขากบตน ( Egocentric ) ส าหรบการใชส เดกคนพบเองตามธรรมชาตวาความสมพนธระหวางสกบวตถไมใชการเลอกตามอารมณแตเปนสงทเหนจรง 4. ขนเรมเขยนรปอยางของจรง ( Drawing Realism ) เดกในขนนมอายประมาณ 9 – 12 ป การเขยนรปอยางของจรงนมไดหมายถงการวาดรปจากสงของทเปนของจรงโดยตรง แต

51

หมายถงการวาดรปจากประสบการณทผวาดมตอสงใดโดยเฉพาะ เดกในระยะนสนใจแตในหมเพอนเพศเดยวกน และตองการความเปนอสระ การเขยนภาพมการเนนถงเครองแตงกาย เชน เสอผา เครองประดบ เดกเรมมการใชเสนอนๆ เขามาชวยในการแสดงออกสมพนธกบธรรมชาต การเปลยนแปลงในระยะนคอนขางฉบพลน และมกจะจดระยะของวตถในภาพวาดของคนใหสมพนธกนไมได หากขาดความรวมมอจากคร การวาดรปคน เดกจะรบรถงความรสก ในรายละเอยดแต ไมรสกในเรองของอากปกรยา การแสดงรปรางลกษณะมนษยในภาพวาดของเดกชวงนมลกษณะแขงกระดางเกนกวาความเปนจรงมาก การใชชองไฟเดกเรมพบวาภาพพนราบ ( Plane ) มความหมายและความส าคญมากกวาเสนฐาน แตเดกยงไมรจกเสนระดบ ความคดรวบยอดในเรองเหลานเปนขนแรกของ พฒนาการทางการรบร ทางจกษประสาท ซงน าไปสการวาดภาพสามมตตอไปการจดระยะวตถใหมความสมพนธกน และทศนคตทถอตนเองเปนใหญเปนสงส าคญในระยะน การใชสของเดกเรมเปลยนแปลงจากการใชสวตถแบบแขงกระดาง มาเปนการใชสทหลาก หลายเดกจะไมเลอกใชสสด ๆ เพยงอยางเดยว แตเดกจะเรมรจกการใชส ใหม ความสมพนธทางอารมณ และความรสกนกคดทเกยวของกบประสบการณของตนหรอตามสภาพวตถจรง 5. ขนการวาดภาพเลยนแบบ ( The Pseudo – Naturalistic Stage ) ขนนเดกมอายประมาณ 12 – 14 ป เปนระยะทเขาสวยรน จะมความรสกตอประสบการณทางการสรางสรรคตางกน โดยแบงเปนสองพวก คอ 5.1 เดกพวกท าตามเหน ( Visually minded ) เดกพวกนมการกระท าทางการสรางสรรคทางจกษสมผส ชางสงเกต เอาใจใสในความแตกตางของส แสงและเงาตลอดจนระยะ ใกล ไกล ชอบเขยนภาพแสดงสงแวดลอม โดยเขยนในแบบทตนเปนผดงานของตน และเขยนภาพคนได ใกลความจรง เชน เสอผามรอยยนยบตามทาทางของผสวมใสในอรยาบถตาง ๆ การใชชองไฟ เดกเรมรจกเสนระดบ และแสดง ระยะใกล ไกล 5.2 เดกพวกท าตามคด ( Non - visually minded ) เดกพวกนถอวาความรสกนกคดของเขามความส าคญในการแสดงออกเปนอยางยง งานมความสมพนธระหวางอารมณกบสงแวดลอมเปนส าคญ รสกวาตนเองเปนนกแสดงออก ( Expressionist ) เขยนภาพโดยการน าเอาตวเองเขาไปอยรวมในภาพ ชอบเขยนภาพเกยวกบตนเองและความรสกของรางกายมากกวาลกษณะ ภายนอกทมองเหน การใชชองไฟ เดกเหนความส าคญของการแสดงออกของตน เดกมพฒนาการเกยวกบระยะระหวางวตถไดดขน จงสามารถจดความสมพนธของระยะวตถในภาพได การใชสของเดก เดกใชสตามความรสกนกคดของตน จงท าใหสสมพนธกบเรองทไมเปนไปตามธรรมชาต จะเหนไดวาการแสดงออกทางการวาดภาพของเดกนนจะมการเปลยนแปลงไปตามวยของเดกและอทธพลจากสงแวดลอมรอบตว

52

6. ขนการตดสนใจ ( Adolescent Art in the School )เดกทอยในวยนจะมชวงอายระหวาง 14 – 17 ป การเรยนการสอนสาระศลปะในวยนเปนชวงทมความหมายส าหรบเดกเปนอยางมาก เนองจากวากอนหนานศลปะเปนเพยงกจกรรมทหลอหลอมพฒนาบคลกภาพ หรอเพอการแสดงออกทางธรรมชาตเทานนแตเมอถงวยน การสรางสรรคผลงานจะตองมเปาหมายและมเหตผลมากขน เดกเหลาน อาจคนพบแลววาตนมความชอบ ความถนดทจะตองการท างานเกยวกบดานศลปะ ดงนนครตองชวยในการสงเสรมพฒนาทกษะ และควรเปดโอกาส ใหเดกไดแสดงออก ซงอารมณ และความรสกนกคดของตน เพอใหเกดการพฒนาทางดานความคดรเรมสรางสรรค อารมณและทศนคตทดตอสงคมดวย ทฤษฎมความส าคญตอผเกยวของกบเดก โดยเฉพาะครเปนผทตองใหความร จงมความจ าเปนตองศกษาการพฒนาการดานตางๆซงจะน าไปสการเรยนรเกยวของกบตวแปรทศกษา กเพอใหการสรางเครองมอในการท าวจยไดสอดคลองกบทฤษฎพฒนาการเดก ดานศลปะ ซงการประเมนการปฏบตงานในแตละเรอง ตองมความละเอยดครอบคลมพฤตกรรม ผสรางเครองมอตองรและเขาใจจตวทยาการเรยนร และพฒนาการของเดก เพราะถาหากผสรางเครองมอไมเขาใจ และไมศกษาสงเหลาน การประเมนกจะไมสอดคลองกบความตองการ ทแทจรงของเดก เพราะจตวทยาและพฒนาการเดกเปนเรองละเอยดออนทผท าการวจยตองค านงถงเปนอนดบแรกอยาง หลกเลยงมได หลกการประเมนผลการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป เดอ ฟรานเซสโก ( De Francesco,1958: 214, 217 อางถงใน วทศา ชนอารมณ, 2546 ) ไดน าหลกการประเมนผลการศกษาทวไป มาประยกตใชเปนหลกการประเมนกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป เพอใหสอดคลองกบกระบวนการทางการศกษาดงน 1. การประเมนผลควรก าหนดจดประสงคในการประเมนและระบสงทตองการประเมน ใหชดเจนวาตองการใหนกเรยนบรรลผลการเรยนในดานใด เชน ดานผลงานหรอดานกระบวนการท างาน เปนตน โดยระบสงทตองการเรยนในดานใด เชน ดานผลงานจะประเมนเกยวกบการใชหลกการจดภาพ กลวธการสรางงานศลปะ ความคดสรางสรรคและความเปนตนแบบเปนตน เมอครศลปะสามารถเขาใจจดประสงคทชดเจนไดตรงกนแลว การจดการเรยนการสอนและการประเมนผล กจะมความสอดคลองกนและเปนแนวเดยวกนทกชนเรยน 2. การประเมนผลควรประเมนใหครอบคลมพฒนาการทกดานของนกเรยน ไดแก พฒนาการดานความคดสรางสรรค ดานสนทรยภาพ ดานการรบร ดานสตปญญา ดานอารมณ ดานรางกายและดานสงคม

53

3. การประเมนผลควรสอดคลอง กบนโยบายการจดการศกษาของโรงเรยน โดยครศลปะอาจน านโยบายของโรงเรยนมาเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เชน นโยบายการรณรงคเพอรกษาความสะอาดของโรงเรยน ครศลปะจะตองเปนผกระตนใหนกเรยน เหนความส าคญของการรกษาความสะอาด และตงค าขวญเพอเปนหวขอใหนกเรยนปฏบตกจกรรมการเขยนภาพโปสเตอรรณรงคการรกษาความสะอาด หรอการเขยนภาพเกยวกบการรกษาความสะอาด เปนตน 4. การประเมนผลจะตองมการวางแผนอยางรอบคอบและด าเนนอยางตอเนอง ซงโครงการประเมนผลควรก าหนดใหมความยดหยนในการด าเนนการให รวมทงมการปรบปรงกลวธ และเครองมอในการประเมนผลอยางตอเนอง 5. การประเมนผล ควรเปนผลของความสมพนธโดยสวนรวม กบพฒนาการของนกเรยนซงหมายความวา ครไมควรประเมนผลเพยงคนเดยว แตควรใหบคคลทเกยวของไดมสวนรวมในการประเมนผล เชน นกเรยน ผปกครอง ครประจ าชน และครประจ าวชาอนๆ เปนตน ซงจะชวยใหสามารถประเมนผลพฒนาการของนกเรยน ไดอยางกวางขวาง และสามารถน าผลการประเมน ไปใชในการพจารณาความถนด และความสามารถของนกเรยนไดอยางเทยงตรง 6. เครองมอประเมนผลสาระการเรยนรศลปะ มหลายประเภททใชในการรวบรวมขอมลความกาวหนาของนกเรยน เชน แบบสอบถาม แบบประเมนผลตนเอง เทปบนทก การอภปราย ภาพถายสไลดผลงานของนกเรยน ซงวธการบนทกขอมลควรด าเนนการใหเหมาะสมเพอการสอความหมายทชดเจน เชน แบบประเมนผลตนเอง ควรใหนกเรยนบนทกดวยวลหรอถอยค า เปนตน 7. กระบวนการประเมนตองด าเนนการเกบรวบรวมขอมลใหเพยงพอและแปลความหมายของขอมลเกยวกบคณลกษณะของนกเรยนดวยความสข รอบคอบ ครศลปะควรสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนอยางใกลชดในหลาย ๆ สถานการณ และไมควรน าความคดเหนของครอน ๆ มาใชเปนขอมลในการพจารณา ยกเวนหากพบขอเทจจรงในเรองนน ๆ ทตรงกน ครศลปะกจะสามารถท านายกรณศกษาไดอยางถกตอง และมความเขาใจในตวนกเรยนอยางชดเจน ซงจะชวยใหครสามารถปรบปรงพฤตกรรมและเสรมประสบการณทางศลปะเพอพฒนานกเรยนได อยางเหมาะสม 8. การประเมนผลตองสงเสรมใหนกเรยนสามารถปรบปรงตนเองในการอยรวมกบผอนในสงคมได โดยครศลปะตอง สงเกต บนทก เปรยบเทยบ และวเคราะห ขอมลเกยวกบความ สมพนธของนกเรยนกบกลมเพอนวา มสวนรวมชวยเหลอเออเฟอเผอแผ สามารถเปนผน าและเปนผตามไดตามคณสมบตของบคคลในสงคมประชาธปไตยหรอไม

54

9. การประเมนผลเพอสนบสนนการวจย ทดลองและความกาวหนาทางศลปศกษาซงครศลปะควรด าเนนการวจย และทดลองทางศลปศกษา เพอเปนแนวทางในการปรบปรงการเรยนการสอน ดงนนการประเมนผลการเรยนร กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ควรด าเนนการโดยก าหนดจดประสงคใหชดเจนและครอบคลมพฒนาการของนกเรยนทกดาน คอ ดานความคดสรางสรรค ดานสนทรยภาพ ดานการรบร ดานสตปญญา ดานอารมณ ดานรางกาย ดานสงคม และมความสอดคลอง กบนโยบายของโรงเรยน โดยพจารณาเลอกเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลใหเหมาะสม และควรใหบคคลทเกยวของ มสวนรวม ในการประเมน เชน นกเรยน ผปกครอง ครประจ าชน ครประจ าวชาอน ๆ เปนตน เพอใหการประเมนผลมความเทยงตรง และเชอถอได ซงผลของการประเมน จะท าใหไดขอมลทเปนประโยชนในการวจยทดลอง และเปนแนวทางในการปรบปรง การจดการเรยนการสอนวชาศลปศกษาใหเปนประสทธภาพตอไป การประเมนผลการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป จงมความมงหมายเพอประเมนผลพฒนาการ ในดานความคด ทกษะการใชและควบคมกลามเนอมอ และความสามารถในการแสดงออกทางศลปะของนกเรยน และเพอวนจฉยความแตกตางในการเรยนของนกเรยนในดานตางๆ จากการเรยนสาระทศนศลป รวมทงเพอน าผลการประเมน มาใชในการปรบปรง การเรยนการสอนสาระศลปะ ใหมประสทธภาพมากขน ( วทศา ชนอารมณ,2546 ) จากแนวคดทงหมดทกลาวมา พอสรปไดวา การประเมนกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ตองประเมนใหครบทกดาน รวมทงตองใหผเกยวของเปนผประเมนดวย จงเปนการประเมนทมประสทธภาพ แนวทางในการประเมนผลการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

ในการประเมนผลกลมสาระการเรยนรศลปะ ของนกเรยน เปนการประเมน ดานพฒนาการทางศลปะของนกเรยนทมความส าคญ มนกวชาการดานศลปะ ไดเสนอแนวทางในการประเมนผลงานศลปะไวหลายแนวทาง เชน ( Conrad, 1964 อางถงใน อฎฐพล คงพฒน, 2545 ) ไดประเมนผลงานศลปะโดยแบงตามจ านวนนกเรยน ดงน 1. การประเมนผลกลม ( Group Evaluation ) การประเมนผล เปนการอภปรายรวมกน สถานทแสดงภาพอน ๆ ทเหมาะสม เพอใหนกเรยนไดสงเกตผลงานศลปะไดอยางสะดวก

2. การประเมนผลรายบคคล ( Individual Evaluation ) เปนการประเมนผลงานศลปะของนกเรยนเปนรายบคคล เพอก าหนดแนวทางในการปรบปรงแกไขการท างานศลปะ ครงตอไป นอกจากนนนกเรยนยงสามารถประเมนผลตนเอง โดยการใชเกณฑเดยวกนกบทครใชประเมนผล

55

งานนกเรยน และน าผลการประเมนมาเปรยบเทยบกน แลวอภปรายผลการประเมนระหวางครและนกเรยน ( Eisner,1972 อางถงใน วทศา ชนอารมณ , 2546 ) ยงไดเสนอแนะการประเมนผลงานศลปะ โดยใชวธตดสน เปรยบเทยบผลงานของนกเรยน 3 วธ ดงน 1. การเปรยบเทยบกบตวเอง เปนการประเมนผลงานศลปะ เพอใหรถงระดบความสามารถ อารมณ และความเขาใจของนกเรยน วามความเจรญงอกงาม เพมขนมากนอยเพยงใด โดยการเปรยบเทยบผลงานทท าเมอตอนตนภาคเรยน กบผลงานในปลายภาคเรยน 2. การเปรยบเทยบในระดบชนเรยนเดยวกน เปนการประเมน เพอใหรถงระดบความสามารถ และการปฏบตงานของกลม 3. การเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐาน เปนการประเมนผลเปรยบเทยบทตงอยบนพนฐานของวตถประสงค การสอนและกจกรรม เพอใหผเรยน บรรลวตถประสงค รปแบบของเกณฑการประเมนกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ( กรมวชาการกระทรวงศกษาธการ, 2546 ) ไดจ าแนกเปน 2 ประเภท คอ 1. เกณฑการประเมนในภาพรวม ( Holisti Rubric )หมายถง แนวทางการใหคะแนนโดยพจารณา จากภาพรวมของชนงาน โดยจะมค าอธบายลกษณะของงานในแตละ ระดบไวอยางชดเจน เหมาะส าหรบการประเมนผลงาน ชนงาน เพอพจารณาคณภาพในภาพรวม 2. เกณฑการประเมนแบบแยกสวน ( Analytics Rubric ) คอ แนวทางการใหคะแนน โดยพจารณาจากแตละสวนของงาน ซงแตละสวนจะตองก าหนดแนวทาง การใหคะแนน โดยมค านยาม หรอค าอธบายลกษณะของงาน ในสวนนนๆ ในแตละ ระดบไวอยางชดเจน เครองมอในการประเมนผลกลมสาระศลปะ สาระทศนศลป วทศา ชนอารมณ ( 2546 ) ไดกลาวถงเครองมอในการประเมนผลสาระทศนศลป วา ควรเนนเครองมอทเปนการสงเกตพฤตกรรม หรอแบบตรวจผลงาน ซงมลกษณะตางๆกน เชน แบบสงเกตพฤตกรรมแบบมาตราประเมนคา ( Rating Scale ) หรอแบบส ารวจรายการ (Checklist ) แบบรายงานพฤตกรรม แบบบนทกความเหน เปนตน ซงครผสอนควรพจารณาเครองมอในการประเมนผลใหเหมาะสม นอกจากนน ยงอาจเลอกใชขอสอบ เปนเครอง มอทชวยประเมนดานความรทางสาระทศนศลป ของนกเรยน รวมกบเครองมอประเมนอนๆ เพอใหการประเมนผลสาระทศนศลป มความสอดคลองกบลกษณะธรรมชาตของวชา และมความครอบคลมเหมาะสม

56

จากการศกษางานวจยทเกยวกบสภาพการเรยนการสอนทศนศลป พบวา มปญหาอยหลายประการ โดยสรปปญหาทเปนอปสรรคตอการประเมนผลการเรยน มดงน ตารางท 1 ผลการวเคราะหสภาพ และปญหาการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนร ศลปะสาระทศนศลป แนวทางการประเมนผลสาระ

การเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544

สภาพและปญหา การประเมนผล สาระทศนศลป

ผวจย

1. ผเรยนไดปฏบตจรง - - 2. ประเมนผล พฒนาการของผเรยน ครอบคลม 3 ดาน คอ ความร ทกษะ และเจตคต

ประเมนจากผลงานทเสรจแลว มากกวาพฤตกรรมการแสดงออกระหวางปฏบต

( มาลยา กองสข,2533 ) ( นภดล สายทอง ,2536 ) (รตนา รกสกลพานชย,2537)

3. ใชรปแบบประเมนหลากหลาย โดยใหผมสวนเกยวของรวมประเมนดวย

ครเปนผประเมนเพยงคนเดยว

นภดล สายทอง ,2536

4. การประเมนผลตองกระท าอยางตอเนอง ประเมนผลกอนเรยน ระหวางเรยน และประเมนผลรวบยอด

ครประเมนกอนเรยน และระหวางเรยน นอยเกนไป รวมทงมการประเมนไมตอเนองท าใหผเรยนไมทราบพฒนาการของตนเอง

( อครพล เดชะพหล,2537 ) ( รตนา รกสกลพานชย,2537 )

5. ไมเนนผลงานศลปะเปนตวหลกในการก าหนด คณภาพความส าเรจของผเรยน

ใชการประเมนจากผลงาน มากกวาพฤตกรรมการแสดงออกระหวางปฏบตงาน

( รตนา รกสกลพานชย,2537 )

จากสภาพดงกลาวเปนปจจยทสงผลตอศกยภาพการเรยนรของผเรยน จงจ าเปนตองหาแนวทางแกไข เพอใหการเรยนการสอนเปนไปอยางมประสทธผล ดงนนกระทรวงศกษาธการจงได ก าหนดพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2544 โดยมสาระส าคญเกยวกบกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ดงน

57

สาระและมาตรฐานการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ( กรมวชาการ, 2544 ) ความส าคญ กลมสาระการเรยนรศลปะเปนกลมการเรยนรทมงสงเสรม ใหมความคดรเรมสรางสรรค มจนตนาการทางศลปะ ชนชมความงาม สนทรยภาพ ความมคณคา ซงมผลตอคณภาพชวตของ มนษย ดงนน กจกรรมศลปะสามารถน าไปใชในการพฒนาผเรยนโดยตรงทงทางดานรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณและสงคม ตลอดจนน าไปสการพฒนาสงแวดลอม สงเสรมใหผเรยนมความเชอมนในตนเอง และแสดงออกในเชงสรางสรรค พฒนากระบวนการเรยนรทางศลปะ การเหนภาพรวม การสงเกตรายละเอยด สามารถคนพบศกยภาพของตนเองอนเปนพนฐานในการศกษาตอหรอประกอบอาชพได จากความส าคญในสาระการเรยนรดงกลาวสามารถสรปประเดนส าคญไดดงแผนภาพน

ภาพประกอบ 2 สาระส าคญของกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป จากแผนภาพสรปไดวา หลกการส าคญของสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป คอ การพฒนา ผเรยนใหเปนผทมความคดสรางสรรค จนตนาการ และชนชมคณคาในความงาม โดยเนนการพฒนาครอบคลมทงดาน รางกาย อารมณ สงคม และสงแวดลอม ดวยวธการประเมนผลควบคกนทง ดานพทธพสย ทกษะพสย และจตพสย

พทธพสย - การคนพบศกยภาพของตนเอง - ความเชอมนในตนเอง - การแสดงออกในเชสรางสรรค

ทกษะพสย - พฒนากระบวนการรบร - การมองเหนภาพรวม

- การสงเกตรายละเอยด

จตพสย - มความรบผดชอบ

- มระเบยบวนย - สามารถท างานรวมกบผอนได

หลกส าคญของการเรยนร

กลมสาระศลปะ

1. มความคดสรางสรรค 2. มจนตนาการ 3. ชนชมความงาม

สนทรยภาพ และ คณคา

พฒนาคณภาพชวต

1. รางกาย 2. จตใจ 3. สตปญญา 4. อารมณและสงคม

5. พฒนาสงแวดลอม

58

วสยทศน การเรยนรกลมสาระศลปะสาระทศนศลป มงพฒนาใหผเรยนเกดความร ความเขาใจ การคดทเปนเหตเปนผลถงวธทางศลปะ ความเปนมาของรปแบบ ภมปญญาทองถน และรากฐานทางวฒนธรรม คนหา วาผลงานศลปะ สอความหมายกบตนเอง คนหาศกยภาพ ความสนใจสวนตว ฝกการเรยนร การสงเกตทละเอยดออนอนน าไปสความรก เหนคณคาและเกดความซาบซงในคณคาศลปะและสงรอบตว พฒนาเจตคต สมาธ รสนยมสวนตว มทกษะ กระบวนการ วธการแสดงออก การคดสรางสรรค สงเสรมใหผเรยนตระหนกถง บทบาททางศลปกรรมในสงคม ในบรบทของการสะทอนวฒนธรรม ทงของตนเอง และวฒนธรรมอน พจารณาวา ผคนในวฒนธรรมของตนมปฏกรยาตอบสนองตองานศลปะ ชวยใหมมมมองและเขาใจโลกทศนกวางไกล ชวยเสรมความร ความเขาใจ มโนทศนดานอน ๆ สะทอนใหเหนมมมองของชวต สภาพเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครองและความเชอ ความศรทธาทางศาสนา ดวยลกษณะ ธรรมชาตของกลมสาระการเรยนรศลปะ การเรยนร เทคนค วธการท างาน ตลอดจนการเปดโอกาส ใหแสดงออกอยางอสระ ท าใหผเรยนไดรบการสงเสรม สนบสนนใหคดรเรม สรางสรรค ดดแปลง จนตนาการ มสนทรยภาพ และเหนคณคาของศลปวฒนธรรมไทยและสากล คณภาพของผเรยน เมอจบการศกษาขนพนฐานในกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป แลว ผเรยนจะมสภาพจตใจทงดงาม มสนทรยภาพ มรสนยม รกความสวยงาม รกความเปนระเบยบ มการรบรอยางพนจพเคราะห เหนคณคาความส าคญของศลปะ ธรรมชาต สงแวดลอมตลอดจนศลปวฒนธรรม อนเปนมรดกทางภมปญญาของคน ในชาต สามารถคนพบ ศกยภาพความสนใจของตนเองอนเปนพนฐานในการศกษาตอ หรอประกอบอาชพทางศลปะ มจนตนาการ ความคดสรางสรรค มความเชอมน พฒนาตนเองได และแสดงออกไดอยางสรางสรรค มสมาธในการท างาน มระเบยบวนย ความรบผดชอบ สามารถท างานรวมกบผอนไดอยางมความสข เมอจบการศกษาชวงชนท 1 ( ชนประถมศกษาปท 1-3 ) ผเรยนจะมคณภาพดงน

1. สรางและน าเสนอผลงานศลปะจากจนตนาการ ความคดสรางสรรค การสงเกตทางศลปะ ไดแก ทศนธาต องคประกอบดนตร องคประกอบนาฏศลป ทกษะในการใชเทคนคใหเกดผลตามความตองการของตนเองและอธบายใหผอนรบรศพทเบองตนทางศลปะได

2. รบรทางศลปะ ไดแก ทศนธาต องคประกอบดนตร องคประกอบนาฏศลป ซงสามารถชวยวเคราะหงานศลปะและอธบายใหผอนเขาใจในความสวยงามและความไพเราะของศลปะได

3. ระบงานศลปะทเกยวของกบวฒนธรรมทองถนได อธบายใหผอนเขาใจประวตศาสตรหรอเหตการณในปจจบนมผลหรอไดรบอทธพลจากงานศลปะได

59

4. น าความรทางศลปะสาขาตาง ๆ ไปประยกตใชในชวตประจ าวน และการเรยนรกลมสาระอน ๆ

5. สนใจสรางงานศลปะ มความสขกบการท างาน มนใจในการแสดงออก ยอมรบความ สามารถของผอนตระหนกชนชมในคณคาของศลปะ ธรรมชาต สงแวดลอม มรดกทางวฒนธรรม ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทยและสากล

กระบวนการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป

การจดการเรยนรของกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ตองการมสวนรวม ของผเกยวของทกฝาย ตงแตผสอน ผเรยน และผปกครอง ผเรยนตองเรยนรใหครบถวนดวย สมอง กาย ใจ และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนองตลอดชวต ดวยการจดการใหผเรยนขวนขวายหาความร เพมความรบผดชอบ กลาแสดงออก และเนนการท างานเปนกลม ผเรยนใชกระบวนการคดสรางแบบการเรยนรดวยตนเอง ดงนนกลมสาระการเรยนรศลปะ จงเพมประสบการณ การท างานจรงตามสถานการณใหมากยงขนตามชวงชนป ในการจดการเรยนรจะเนนผเรยนเปนส าคญ พฒนาความฉลาดทางสตปญญา และอารมณใหเหนคณคาของตนเอง เพอการแสดงออกอยางอสระ เพมการมสวนรวมในการปฏบตไดจรง เพมโครงงานตามศกยภาพ เพอใหผเรยนมความสข มเสรภาพในการเรยน และการแสวงหาความรไดตามความตองการ

การวดและประเมนผลกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

หลกการวดและประเมนผลหลกการของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน เนนกระบวนการเรยนรทยดผเรยนเปนส าคญ โดยใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง มการตดตามประเมนผลตามมาตรฐานการเรยนรกลมสาระการเรยนรและมาตรฐานการเรยนรชวงชน ซงใชเปนเปาหมายของการพฒนาผเรยนทครอบคลมทงดานความร ทกษะ/กระบวนการ คณธรรม จรยธรรม และคานยม โดยมตวบงชแสดงคณภาพของผเรยนตามมาตรฐานการประเมนเกยวกบดานความรจะประเมนจากความรทพฒนาแลว คอการน าความรไปใชและรวมทงการประเมนทกษะและการประเมนเจตคตผสมผสานกน การประเมนตนเองจะเปนแกนของกลมสาระการเรยนรน ซงวธการประเมนอาจท าไดโดยจดใหมการประเมนรวมกน โดยใหผเรยนประเมนตนเอง ใหกลมเพอนนกเรยนประเมนผเรยนและผสอนประเมนผเรยน แลวน าการประเมนทกสวนมาสรปเปนการประเมนชนเรยนสดทาย และการประเมนผลควรกระท าอยางตอเนอง คอประเมนผลระหวางเรยน และประเมนผลรวบยอด ทส าคญจะไมเนนผลงานศลปะเปนตวหลกในการก าหนดคณภาพความส าคญของผเรยน ( กรมวชาการ, 2544 )

60

สาระส าคญ

1. มความคดสรางสรรค จนตนาการ 2. เรยนรมเทคนควธการ 3. ชนชมความงาม

สนทรยภาพและ คณคาความเปนไทย

แนวทางการจดการเรยนร

ใหผเกยวของมสวนรวมในการจดการเรยนร

ใหผมสวนเกยวของในการเรยนเปนผประเมนรวมกน

การประเมนผล

ใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง

ไมเนนผลงานศลปะเปนตวหลกในการประเมน

ประเมนผลพฒนาการผเรยนครอบคลมทง 3 ดาน

เปนผทมความรบผดชอบกลาแสดงออก

เนนการท างานเปนกลมและประสบการณจรง

ใหผเรยนสามารถเรยนรดวยตนเอง

ประเมนผลการเรยนอยางตอเนอง

จากหลกการ แนวทางการจดการเรยนร และการประเมนผลตามหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2544 สามารถสรปกระบวนการจดการเรยนการสอน ไดดงน

ภาพประกอบ 3 กระบวนการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตร การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 จากแผนภาพดงกลาวสรปไดวาหลกการส าคญของสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป คอการพฒนาผเรยนใหเปนผทมความคดสรางสรรค จนตนาการ และชนชมคณคาในความงาม ดวยการจดการเรยนการสอนเนนใหผเรยนมทกษะการเรยนรดวยตนเอง จากการปฏบตงานในสถานการณจรง โดยใหผมสวนเกยวของในการเรยนมสวนรวม ในการก าหนดแนวทางการเรยนร ดานการประเมนผล เนนการประเมนผลจากการปฏบตงานครอบคลม ดานพทธพสย ทกษะพสย จตพสย กระท าการประเมนผลอยางตอเนอง จากผทมสวนเกยวของกบการเรยน

61

ตอนท 6 งานวจยทเกยวของกบการใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมพฒนาแบบประเมนการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป งานวจยในประเทศ มาลยา กองสข ( 2533 ) ท าการวจย เรองความคดเหนของครศลปะในกรงเทพมหานคร เกยวกบการประเมนผลการเรยนการสอนศลปศกษา มวตถประสงคเพอ ศกษาความคดเหนของครศลปะ เกยวกบการประเมนผลเกยวกบการเรยนวชาศลปศกษา ในดานการปฏบตตามระเบยบการประเมนผล การสรางแบบทดสอบ วธการประเมน การตดสนผลการเรยน การสงเสรมและสนบสนนครศลปะในเรอง การประเมนผลการเรยนการสอนวชาศลปศกษา กลมประชากรคอคร ศลปศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนในกรงเทพมหานคร ใชแบบสอบถามเปนเครองมอ ในการวจยพบวา ครศลปะมความคดเหน เกยวกบการประเมนผลการเรยนการสอนวชาศลปศกษาอยในระดบเหนดวยในทกๆดาน ดงน การปฏบตตามระเบยบประเมนผล การสรางแบบทดสอบ วธการประเมนผล การตดสนผลการเรยน กาสงเสรมสนบสนนครศลปะ ในเรอง การประเมนผลการเรยนการสอนวชาศลปศกษา นอกจากนยงเสนอแนะใหกระทรวงศกษาธการ จดท าคมอการประเมนผลใหแกครศลปะอยางทวถง ควรเนนวธการปฏบตมากกวาทฤษฎ สมใจ สทธชย ( 2533 ) ท าวจยเรอง การพฒนาเกณฑการประเมนภาคปฏบตงาน วชาศลปศกษา หนวยการเขยนภาพระบายส ระดบชนประถมศกษาปท 5 ตามหลกสตรประถมศกษาพทธศกราช 2521 ( ฉบบปรบปรง 2533 ) มวตถประสงคเพอพฒนาและน าเสนอเกณฑการประเมนภาคปฏบต วชาศลปศกษา หนวยการเขยนภาพระบายส ระดบชนประถมศกษาปท 5 กลมตวอยางทใชในการวจยม 3 กลม คอ 1) กลมผเชยวชาญ 2) กลมครศลปศกษาระดบประถมศกษา 3) กลมนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 5 เครองมอทใชในการวจย คอ แบบทดสอง แบบสงเกตพฤตกรรมดานกระบวนการในการปฏบตงาน และดานลกษณะนสย แบบตรวจผลงาน วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหาและการวเคราะหคาสถตแบบบรรยาย ผลการวจยพบวาเกณฑการ ประเมนภาคปฏบตวชาศลปศกษา หนวยการเขยนภาพระบายส ระดบชนประถมศกษาปท 5 ตามหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 ( ฉบบปรงปรง 2533 ) มกรอบโครงสรางการประเมน 4 ดาน ซงเครองมอการประเมนและน าหนกคะแนนการประเมนแตละดานมดงตอไปน 1) กรอบโครงสรางดานความรความเขาใจในการปฏบตงานการเขยนภาพระบายส เครองมอในการประเมนคอ แบบทดสอบความรความเขาใจ มน าหนกคะแนนการประเมนรอยละ 15 2) กรอบโครงสรางดานกระบวนการปฏบตงานการเขยนภาพระบายส เครองมอในการประเมน คอ แบบสงเกตพฤตกรรมดานกระบวนการปฏบตงานการเขยนภาพระบายส มน าหนกคะแนนการประเมน

62

รอยละ30 3) กรอบโครงสรางดานผลการเขยนภาพระบายส เครองมอในการประเมนคอ แบบตรวจผลงาน มน าหนกคะแนนการประเมนรอยละ 35 4) กรอบโครงสรางดานลกษณะนสยในการปฏบตงานการเขยนภาพระบายส เครองมอในการวจย คอแบบสงเกตพฤตกรรมดานลกษณะนสย มน าหนกคะแนนการประเมนรอยละ 20 วทศา ชนอารมณ ( 2546 ) ท าการวจยเรอง พฒนาแบบประเมนผลการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป ชวงชนท 2 มวตถประสงค เพอก าหนดตวบงชน าหนกความส าคญ ของคะแนนการประเมนผลการปฏบตงานศลปะ และสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานศลปะ กลมประชากร คอ ครศลปะ นกเรยน และผปกครอง ใชแบบสมภาษณ และแบบประเมนผลการปฏบตงานเปนเครองมอในการวจย จากการวจยพบวา แบบประเมนทพฒนาแลวครอบคลม 3 ดาน คอ การปฏบตงาน ผลงาน และคณลกษณะนสย เครองมอเปนแบบมาตรประมาณคา เปนแบบสงเกตพฤตกรรม ผลการใชแบบประเมนผลการปฏบตงาน โดยใชครผสอน สรปไดวาเครองมอมประสทธภาพ

ชยวฒ คมประดษฐ ( 2539 ) ท าการวจยเรองรปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เพอพฒนาวนยของนกเรยน วตถประสงค เพอปรบและทดลองรปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เพอสรางวนยการรกษาความสะอาดเรยบรอยของนกเรยน โดยมการศกษา 4 ขนตอน คอ ขนสรางความตระหนกและศกษาปญหา ขนวางแผนแกปญหา ขนด าเนนการแกปญหา และขนประเมนและสรปผลรวม พบวา เปนรปแบบทมประสทธภาพ และเหมาะตามความมงหมายของการวจย คอสามารถระดมการมสวนรวมของครและนกเรยน และไดรบขอมลส าหรบวางแผนด าเนนการการสรางเสรมวนยการรกษาความสะอาดเรยบรอย ของนกเรยนจนกระทง สามารถน าแผนการด าเนนงานไปปฏบตได ศรวรรณา บญสนธ ( 2548 ) ไดศกษาการพฒนาหลกสตรสถานศกษา กลมสาระการเรยนรภาษาไทยของโรงเรยนวดเทพประทาน โดยการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม พบวา ทกฝายทมสวนเกยวของในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา ตองมสวนรวมทกขนตอนทมสวนเกยวของ แบงหนาทชดเจน ทกคนรจกหนาท การใหก าลงใจจากผบรหาร การท างานเปนขนตอนและเปนทม จะสงผลใหหลกสตรสถานศกษามประสทธผลและประสทธภาพ ฉววรรณ สายทอง ( 2549 ) ไดท าการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เพอพฒนาการฝกทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตร โดยมวตถประสงค เพอศกษาการมสวนรวมของผปกครอง ในกระบวนการเรยนการสอน เพอฝกทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตร โดยใช กระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 3 ขนตอน ดงน 1) วางแผน 2) ปฏบตและสงเกต 3) ขนสะทอนผลการปฏบตพบวาขนวางแผน ผปกครองทกคนมความเตมใจใหการรวมมอเปนอยางด ขนปฏบตและสงเกต ผปกครองมความรวมมอตลอดกระบวนการในการตรวจและ

63

ประเมนผล แบบฝกหดของนกเรยน ขนสะทอนผลการปฏบต ผปกครองมความคดเหนวา นกเรยนมความสนใจในการเรยน และเขยนหนงสอเปนระเบยบเรยบรอยดขน การใหขอคดเหนถงปญหา ผปกครองทใหขอคดเหนสวนใหญเปนผปกครองของนกเรยนทมปญหาในเรองการอาน งานวจยตางประเทศ Natalie Johnson (2000) ท าการวจยเรอง การประเมนผลการบรณาการในครผสอนดวยการศกษาขอมลยอนกลบทไดจากคร เพอใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนาโมเดล Cipp เปนการประเมนทเนนวธการตดสนใจของคร โดยมวตถประสงคเพอ ประเมนผลความตองการของคร เกยวกบการบรณาการในการสอน ใชวธการวจยเชงคณภาพในการเกบรวบรวมขอมลจากผทมสวนรวมจาการสมภาษณ แบงออกเปน ครผสอนทเชยวชาญเรองการบรณาการจ านวน 4 คน ผบรหาร 2 คน นกเรยนทจบการศกษาจ านวน 8 คน และท าการสนทนากลมนกเรยนทจบการศกษา ผลการวเคราะหขอมลพบวา ครผสอนทเชยวชาญ เรองการบรณาการเปนผน าชวยกระตนความสนใจของครในการเรยนรเรองการบรณาการ ครเชอมนในความสามารถและชอบทจะเรยนจากครผสอนทเชยวชาญเรองการบรณาการ สวนขอจ ากดในการพฒนาการเรยนรของครผสอนในการบรณาการคอ งบประมาณและการด าเนนงานโดยขาดการวางแผน Kavin D. Crehan, Rhoton Hudson และ Clark (2001) ไดท าวจยเรองการเปรยบเทยบวธการใหคะแนนการประเมนผลการปฏบตงาน โดยมวตถประสงคเพอ ส ารวจวธการประเมนผลการปฏบตงาน เพอใชในการพฒนารปแบบ ความเทยง และประสทธผลของการประเมนผลการปฏบตงานดวยวธการใหคะแนน 2 รปแบบ คอรปแบบการประเมนผลการปฏบตงานแบบใกลชด และรปแบบการประเมนผลการปฏบตงาน แบบครอบง า กลมผถกประเมน เปนนกเรยนเกรด 5 ใน โรงเรยนขนาดใหญ จ านวน 200 คน แบงออกเปน 5 กลม กลมละ 40 คน สวนผประเมนมจ านวน 10 คน แบงออกเปน 2 กลม ๆ ละ 10 คน ซงผประเมนทง 2 กลม จะใชวธการให คะแนนทแตกตางกน และแตละกลมจะถกฝกวธการ ใหคะแนนการปฏบตงานแบบใกลชด และแบบครอบง าตามวธการประเมนทไดรบ การประเมนผลการปฏบตงาน ในครงนเปนการประเมนผลการเขยน โดยใหผถกประเมนจะถกควบคมใหอยภายใตสถานการณเดยวกนทง 5 กลม ดวยการใหผถกประเมนเขยนสรปทนทหลงจากทไดอานบทความ แบบประเมนเปนการใหคะแนนแบบ rubric มระดบคะแนน 5 ชวง แตละชวงจะบรรยายระดบของความสามารถในการเขยนของผถกประเมน หลงจากสนสดการทดลอง ผลการวจยพบวา การประเมนผลการปฏบตงานดวยวธการใหคะแนนแบบใกลชดและแบบครอบง า ไมมความแตกตางกนทงในดานของความเทยง และคาเฉลยของคะแนนทงสองรปแบบ

64

Mink, Deborah V. (2000) ท าวจย เรองการประเมนผลการบรณาการระหวางวชาคณตศาสตรและการประพนธของนกเรยนสภาพแวดลอมและทศนคตในการเรยน มวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการสอนทสงผลใหการบรณาการระหวางวชาคณตศาสตร และการประพนธของนกเรยน จากสภาพแวดลอม และทศนคนในการเรยนประสบความส าเรจ กลมตวอยาง คอครและนกเรยนชนประถม ศกษา ระดบ 5 จ านวน 120 คนใชวธการวจยดวยการใหนกเรยนอานบทความทสรางขนจากผเชยวชาญใน การประชมเชงปฏบตการ และสมภาษณครเกยวกบวธการสอนทจะพฒนาใหนกเรยนรเกยวกบบทความนน เครองมอทใชคอ แบบส ารวจการยอมรบสภาพแวดลอม และทศนคตในการเรยน ใชวธการเกบรวบ รวมขอมลเชงคณภาพดวยวธการสมภาษณ สงเกต และการปฏบตงาน ผลการวเคราะหขอมล พบวาการสอนเนอหาในจ านวนทเพยงพอกบความตองการของนกเรยน สงผลใหสภาพแวดลอม และทศนคตในการเรยนบรณาการระหวาง วชาคณตศาสตร และการประชาสมพนธของนกเรยน ประสบความส าเรจ ผลการวเคราะหเชงปรมาณ พบวา การยอมรบสภาพแวดลอม กบความยากของเนอหามความ สอดคลองกน กรอบแนวคดในการวจย จากงานวจยทเกยวของทไดศกษามาน ท าใหผวจยมแนวคดทจะพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระศลปะสาระทศนศลป โดยครอบคลมทงดานความร ทกษะ และทศนคต เพอเปนการวดทเตมรปแบบ ครบถวนครอบคลม ทกพฤตกรรม และใหสอดคลองกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทวาตองการมสวนรวมในกระบวนการเรยนร ของผเกยวของทกฝาย ตงแตผสอน ผเรยน และผปกครอง จงไดน าแนวคดมาพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระศลปะในสาระทศนศลปโดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ซงสามารถน าไปประยกตใชไดกบในทกระดบชน โดยใหชมชนมสวนรวมในการคด การสรางและแกไขในสวนทไมถกตอง ดวยการใชรปแบบทผวจยไดสรปจากแนวคดทฤษฏและงานวจยทเกยวของ มาเปนกรอบแนวคด ในการท างานวจยครงน

65

ภาพประกอบ 4 กรอบแนวคดในการวจย

กระบวนการวจยเชงปฏบตการ แบบมสวนรวม

แนวคด/ทฤษฏการประเมนผลการเรยนร - ทสอดคลองกบการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 - การประเมนผลการปฏบตงาน กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

หลกการสรางเครองมอวดผลการปฏบตงาน

การจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ระดบประถมศกษา

แบบประเมนผลการปฏบตงานกลม

สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

ประสทธภาพแบบประเมนผลการ

ปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

66

บทท 3

วธการด าเนนการวจย การวจย เรอง การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ครงน มขนตอนด าเนนการวจย 4 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ศกษาวเคราะหปญหา และหาสาเหตของปญหา ขนตอนท 2 วางแผนการปฏบต ขนตอนท 3 ปฏบตตามแผน ขนตอนท 4 ประเมนผลและสรปผล โดยมกรอบกระบวนการวจย ซง สามารถเขยนเปนแผนผง ไดดงแผนภาพท 5 ดงน

67

ภาพประกอบ 5 ขนตอนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนาแบบประเมน

ขนตอน

1. ศกษาวเคราะหและหาสาเหตของปญหา

กจกรรม ผลการปฏบต

1. ส ารวจปญหา สอบถามนกเรยน สมภาษณคร 2. วเคราะหสภาพปญหา และแนวทาง แกปญหา

ขอมลเบองตน / รางวจย

2. วางแผน การปฏบต

1. ก าหนดแนวทางด าเนนงาน สอบถามคร นกเรยน ผปกครอง

ขอมลเบองตน / รางวจย

3. ปฏบต ตามแผน

1. ก าหนดตวบงชและน าหนกของการใหคะแนน 2. พฒนาแบบประเมน 3. ตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

แบบประเมน ผลการปฏบต

งาน

4. ประเมนผล และสรปผล

1. ทดลองใชแบบประเมนกบนกเรยน 2. สนทนากลมผรวมวจย 3. เสนอผบรหารเพอขออนมตใช

ประสทธผลของแบบประเมน

ผลการปฏบต

68

ขนตอนท 1 ศกษาวเคราะหปญหาและหาสาเหตของปญหา เปนการด าเนนงานท กลมผวจยตองการหาขอมลในการมสวนรวมของการพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป กจกรรมในขนน ม 2 กจกรรมหลก คอ 1. ส ารวจปญหาและหาสาเหตของปญหา ม 5 กจกรรมยอย คอ 1) ส ารวจสภาพปญหา และสาเหตของปญหา 2) ก าหนดกลมประชากรและกลมตวอยาง 3) สรางเครองมอในการเกบขอมล 4) การเกบขอมล 5) การวเคราะหขอมลและสถตทใช 2. วเคราะหสภาพปญหาและหาแนวทางในการแกปญหา

วตถประสงค เพอส ารวจขอมลในการรวมกนแกปญหา ในระดบจงหวดกาญจนบร แลวน าขอมลมา เปน

ขอมลในการสอบถาม และสมภาษณ แสดงความคดเหน กบบคคลทมความเกยวของ เพอใหผทมสวนเกยวของไดรบรในสภาพปญหาและความตองการของบคคลภายนอกในภาพรวม ในการพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป

วธด าเนนการ 1. ส ารวจสภาพปญหา และหาสาเหตของปญหา 1.1 ส ารวจสภาพปญหา และหาสาเหตของปญหา ไดด าเนนการดงน 1.1.1 จากแบบสอบถามเพอส ารวจสภาพปญหาและความตองการใน

การพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป นกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 ของจงหวดกาญจนบร

1.1.2 จากการสมภาษณ ครผสอนสาระทศนศลป ชนประถมศกษาปท 3 โรงเรยนในจงหวดกาญจนบร

1.2 ประชากรและกลมตวอยาง 1.2.1 ประชากร เปนนกเรยน ครผสอนสาระทศนศลป และผปกครอง

นกเรยนในชนประถมปท 3 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 ของโรงเรยนในจงหวดกาญจนบร

1.2.2 กลมตวอยางเปนการสมตวอยางจาก ประชากร ทงหมดในจงหวดกาญจนบร ซงมทงหมด 3 เขตพนทการศกษา ใชวธการสมแบบแบงเขต ( cluster random sampling ) โดยการจบสลาก ไดส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบรเขต 1 เปนกลมตวอยาง และไดแบง กลมตวอยางออกเปน 2 กลม คอ

กลมท 1 ตอบแบบสอบถาม เปนนกเรยนในชนประถมศกษาปท 3 ส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบรเขต 1

กลมท 2 ตอบแบบสมภาษณ เปนครผสอนกลมสาระทศนศลป ชนประถมศกษาปท 3 ส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1

1.2.3 ไดก าหนดกลมตวอยางดงน 1.2.3.1 กลมตวอยางทใชในการตอบแบบสอบถาม เพอส ารวจสภาพ

ปญหา และหาสาเหตของปญหา ไดแกนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา

69

2551 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต1 จ านวน 101 คน ไดจากการสมแบบหลายขนตอน ( multistage random sampling ) โดยมแนวทางในการด าเนนการดงน ขนท 1 การสมอยางงาย ( simple random sampling ) ใชวธจบสลาก อ าเภอในส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 ซงมทงหมด 4 อ าเภอ สมไดอ าเภอทามวง ขนท 2 การสมแบบแบงกลม ( cluster random sampling ) โดยการแบงโรงเรยนในอ าเภอทามวง ออกเปน 7 กลม โดยใช กลมเครอขายเปนเกณฑ ดงน

1. เปนโรงเรยนในกลมเครอขาย ภายในเขตอ าเภอทามวง มทงหมด 7 เครอขาย 2. ใชกลมเครอขายเปนเกณฑ ในการสมตวอยาง โดยแตละกลมเครอขาย มโรงเรยน ซงม

ลกษณะใกลเคยงกน 3. เลอกตวแทนของกลมเครอขายโดยการสมอยางงาย (simple random sampling) ใช

วธจบสลาก ปรากฏวาไดกลมเครอขาย ชาววง เปนกลมตวอยาง ขนท 3 การสมแบบแบงชน ( stratified random sampling) ในกลมชาววง มโรงเรยน

ทงสน 7 โรงเรยน โดยมวธการสม ดงน 1. ใชขนาดของกลมตวอยางเปนเกณฑ โดยแบงเปน ขนาดใหญ ม 2 โรงเรยน ขนาดกลาง ม 3 โรงเรยน และขนาดเลก ม 2 โรงเรยน 2. เลอกตวแทนของโรงเรยนใหได โดยวธสมอยางงาย (simple random sampling) ใชวธจบสลาก จะได โรงเรยนขนาดใหญ 1 โรงเรยน ขนาดกลาง 1 โรงเรยน และขนาดเลก 1 โรงเรยน จะไดนกเรยนทเปนกลมตวอยาง ในชนประถมศกษาปท 3 ของโรงเรยนนน ๆ ทงหมดจ านวน 101 คน เปนผตอบแบบสอบถาม 3. ผปกครองนกเรยน ทง 3 โรงเรยน ทสนใจและสมครใจ โรงเรยนละ 10 คน

1.2.3.2 ส าหรบผตอบแบบสมภาษณ ใชสมภาษณแบบหยงลกก าหนดผใหขอมล ตามโรงเรยนทเปนกลมตวอยาง โดยการเลอกแบบเจาะจง ใหผตอบแบบสมภาษณ คอ ครผสอนกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป จ านวน 3 คน

1.3 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา

ประกอบดวย แบบสอบถามส ารวจสภาพปญหาของนกเรยน ผปกครอง และ แบบสมภาษณ ครผสอนสาระทศนศลป

1.3.1 แบบสอบถามส ารวจสภาพปญหา เปนแบบสอบถาม ถามเกยวกบพฤตกรรมการประเมนสาระทศนศลป ใหผตอบแบบสอบถามลงขอสรปอยางสมเหตสมผล 5 ระดบ ของ ลเครท ( likert ) โดยมขนตอนการสรางดงน 1.3.1.1 สรางแบบสอบถามโดยศกษาแนวคดทฤษฎและเอกสารงานวจยทเกยวของ

1.3.1.2 ยกรางแบบสอบถาม โดยก าหนดประเดนค าถามเสนอ อาจารยทปรกษา

70

1.3.1.3 น าแบบสอบถามตรวจความเทยงตรงเชงเนอหา (content validity) โดยน าแบบสอบถามใหผเชยวชาญ จ านวน 5 ทาน ประกอบดวย 1) ศกษานเทศกผรบผดชอบกลมสาระการเรยนรศลปะ 1 ทาน 2) ผเชยวชาญดานหลกสตร การศกษาขนพนฐาน กลมสาระการเรยนรศลปะ 2 ทาน 3) ครผสอนกลมสาระทศนศลป วทยะฐานะช านาญการพเศษ 2 ทาน ประเมนความสอดคลอง (index of item objective congruence : IOC) ระหวางขอค าถามแตละขอกบวตถประสงคของการสรางแบบสอบถาม โดยก าหนดเกณฑในการพจารณาดงน คอ เหนวาสอดคลอง ใหคะแนน +1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 เหนวาไมสอดคลอง ใหคะแนน -1 หาดชดความสอดคลอง โดยใชสตร IOC ของ Rovinellee and Hambel Tan โรวเนลล และ เฮมเบล ตน ( ลวน สายยศ และองคณา สายยศ, 2539 หนา 249 )

IOC = N

R

เมอ IOC แทน ดชนความสอดคลองมคาอยระหวาง -1 ถง +1 R แทน ผลรวมการพจารณาของผเชยวชาญ N แทน จ านวนผเชยวชาญ จากนนน ามาคดเลอกกระทงค าถาม ทมคาดชนความสอดคลอง เทากบ หรอ มากกวา 0.5 ขนไป ผลการประเมนมคาความเทยงตรงเชงเนอหา ระหวาง 0.67-1.00 หมายความวา แบบประเมนผลการปฏบตงานมคณภาพดานความเทยงเชงเนอหา 1.3.1.4 แกไขแบบสอบถามตามค าแนะน าของผเชยวชาญแกไขปรบปรงแลวเรยบเรยงใหเปนฉบบทสมบรณ

1.3.2 แบบสมภาษณ ใชสมภาษณ ครผสอนสาระทศนศลป เปนขอค าถามทใหผตอบ ตรวจสอบประเมนสภาพปญหาของแบบประเมนผลการปฏบตงาน เปนอยางไร มปญหาใดตองการแกไข โดยมขนตอนการสรางดงน

1.3.2.1 ก าหนดของการสรางแบบสมภาษณ 1.3.2.2 ศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของ แลวก าหนดเปนประเดนค าถาม

1.3.2.3 ด าเนนการสรางแบบสมภาษณ ฉบบราง และน าเสนออาจารย ทปรกษา ตรวจพจารณาความสอดคลองของประเดนค าถาม และน าเสนอผเชยวชาญ จ านวน 5 ทาน มดงน 1) ศกษานเทศกผรบผดชอบกลมสาระการเรยนรศลปะ 1 ทาน 2) ครผสอนกลมสาระการเรยนรสาระทศนศลป วทยะฐานะช านาญการพเศษ 2 ทาน 3) ผเชยวชาญดานหลกสตรขนพนฐานสาระการเรยนรศลปะ 2 ทาน ประเมนความสอดคลอง ซงเปนผเชยวชาญในการตรวจความสอดคลองของแบบสมภาษณและหาคาดชน ความสอดคลอง โดยใชสตร IOC ( index of item objective congurence :IOC ) ตรวจสอบความสอดคลองของประเดนค าถาม และใหขอเสนอแนะ

71

1.3.2.4 คดเลอกกระทงค าถามทม คาดชนความสอดคลองเทากบ หรอมากกวา 0.5 ขนไป

1.3.2.5 น าประเดนค าถามปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะ และจดพมพเปนแบบสมภาษณ

1.4 การเกบรวมรวบขอมล 1.4.1 ท าหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร ถง

ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 ขอความอนเคราะห ออกหนงสอถงผบรหารโรงเรยนในการขออนญาตเกบขอมล

1.4.2 ผวจยน าหนงสอจากผอ านวยการ ส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 สงถงโรงเรยน ทเปนกลมตวอยางนดหมายการรบและคนแบบสอบถาม ส าหรบแบบสมภาษณ ใชนดหมาย วน เวลา และสถานทในการสมภาษณ อยางชดเจน

1.5 การวเคราะหขอมล และสถตทใช 1.5.1 การวเคราะหแบบสอบถามจากนกเรยน การวเคราะหขอมล โดยใชสถต

รอยละ และความถ สรปผลการวเคราะห เลอกประเดนทมความถมากทสด เปนเรองทผรวมวจย จะตองด าเนนการพฒนาแบบประเมนการปฏบตงานตอไป

1.5.2 ค าถามปลายเปดของแบบสมภาษณ รวบรวบขอเสนอแนะทคลายกน เขาเปนประเดนเดยวกน โดยวเคราะหเนอหา

2. การวเคราะหสภาพปญหาและหาแนวทางในการแกปญหา ไดจากการสรปจากแบบสอบถาม และแบบสมภาษณน าไปเปนขอมล เพอเปนแนวทางเลอกในการก าหนดเรอง เพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงาน ตอไป ซงการสมภาษณ ประกอบดวย ครผสอนกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป จากกลมตวอยางทสมมาแลวจ านวน 3 คน และนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 รวมกนปรกษาหาขอสรป จากแบบสอบถาม และแบบสมภาษณ เพอหาขอยต ในการพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป

ขนตอนท 2 วางแผนการปฏบต เปนขนการด าเนนการวางแผนกอนด าเนนการพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระ

ทศนศลป กอนจะน าเปนแนวทางในการปฏบตตามขนตอนท 3 ซงไดผลจากการวเคราะหขอมลทไดจากขนตอนท 1 แลว ก าหนดจากการมสวนรวมในการพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงาน จากกลมตวอยางแลว ซงการด าเนนการในขนน มกจกรรม ดงน ก าหนดตวบงชและก าหนดน าหนกความส าคญของการใหคะแนนการประเมนผลการปฏบตงาน ใชแบบสมภาษณ ครผสอน ของโรงเรยนกลมตวอยาง คร 3 คน นกเรยน 3 คน ผปกครอง 3 คน แยกตามขนาดของโรงเรยน ไดจ านวน 9 คน ใชแบบสมภาษณ 1.1 เกบขอมลโดย การสมภาษณ 1.2 วเคราะหขอมล จากการสมภาษณ 1.3 ก าหนดน าหนก ความส าคญ ของการใหคะแนน

72

วตถประสงค เพอวางแผนก าหนดแนวทาง ในการพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระ

การเรยนรสาระศลปะสาระทศนศลป ใหเปนไปตามขนตอนของการพฒนาแบบประเมนทผมสวนเกยวของมสวนรวม หลงจากผมสวนรวมในการก าหนดปญหาและสาเหต ตามขนตอนท 1 เสรจเปนทเรยบรอยแลว จงไดมแนวทางในการพฒนาแบบประเมนในขนตอนตอไปไดอยางสมบรณตามแผนทรวมกนก าหนดขน

วธด าเนนการ 1. ในการก าหนด น าหนกความส าคญของการใหคะแนนการประเมนผลการปฏบตงาน ส าหรบ กจกรรมการ สมภาษณ มขนตอนการาสราง ดงน 1.1 ก าหนดวตถประสงคของ การสมภาษณ 1.2 ศกษาเอกสารทเกยวของ แลวก าหนดเปนประเดนค าถาม 1.3 ด าเนนการสรางแบบสมภาษณ ฉบบราง และน าเสนออาจารยทปรกษา ตรวจพจารณาความสอดคลองของประเดนค าถาม และน าเสนอผเชยวชาญ จ านวน 5 ทาน มดงน 1) ศกษานเทศกผรบผดชอบกลมสาระการเรยนรศลปะ 1 ทาน 2) ครผสอนกลมสาระการเรยนรสาระทศนศลป วทยะฐานะช านาญการพเศษ 2 ทาน 3) ผเชยวชาญดานหลกสตรขนพนฐานสาระการเรยนรศลปะ 2 ทาน ประเมนความสอดคลอง ซงเปนผเชยวชาญในการตรวจความสอดคลองของแบบสอบถาม และหาคาดชน ความสอดคลอง โดยใชสตร IOC ( index of item objective congurence :IOC ) ตรวจสอบความสอดคลองของประเดนค าถาม และใหขอเสนอแนะ 1.3.1 คดเลอกกระทงค าถามทม คาดชนความสอดคลองเทากบหรอมากกวา 0.5 ขนไป

1.3.2 น าประเดนค าถามปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะ และจดพมพเปนแบบสอบถาม

1.4 การเกบรวมรวบขอมล 2.4.2 ผวจย สมภาษณ คร นกเรยน และผปกครอง โดยนด วน เวลา สมภาษณ

อยางชดเจน

ขนตอนท 3 ปฎบตตามแผน เปนการด าเนนงานตามแผนใหบรรลตามวตถประสงคของขนท 2 ตามแนวทรวมกนก าหนดในขนตอนท 2 มกจกรรม ดงน

1. การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมก าหนดตวบงช และน าหนกความส าคญของการใหคะแนนการประเมนผลการปฏบตงาน กลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป

73

2. พฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตงานแบบมสวนรวม

3. ตรวจสอบคณภาพแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม กลมตวอยาง ทศกษาคอ กลมตวอยางทไดจากการสม ในขนตอนท 1 ไดแก คร นกเรยน ผปกครอง ในจงหวดกาญจนบร ซงกลมตวอยางในแตละกลม มลกษณะดงน 1. คร คอ ครผสอนกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ระดบชนประถมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 ใน เครอขายชาววง เขตอ าเภอทามวง สงกดส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 จาก 3 โรงเรยน จ านวน 3 คน 2. นกเรยน คอ กลมผเรยนระดบชนประถมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 เปนนกเรยน ในหองของครผสอนทศนศลป เปนกลมตวอยาง ในเครอขายชาววง เขตอ าเภอทามวง สงกดส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 จาก 3 โรงเรยน จ านวน 101 คน 3. ผปกครอง คอ บดา มารดา หรอผดแลนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 ทเปนนกเรยนในกลมตวอยาง ในโรงเรยนเครอขายชาววง เขตอ าเภอทามวง สงกดส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 ทสนใจเขารวมวจย จ านวน 10 คน

วตถประสงค เพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ตาม

ขนตอนทวางแผนในขนตอนท 2 อยางมคณภาพ วธด าเนนการ

ขนท 1 การก าหนดตวบงช และการก าหนดน าหนกความส าคญ ของการใหคะแนนการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ผรวมวจยก าหนดเนอหาหนวยการเรยน กลมสาระการเรยนรศลปะ ในสาระทศนศลป คอ เรอง การเขยนภาพระบายส จากนนจงคดเลอกกลมประชากรผใหขอมลทใชในการก าหนดตวบงช และการก าหนดน าหนกความส าคญของการใหคะแนน โดยคดเลอกจากกลมประชากรจ านวน 3 แหลงคอ คร นกเรยน ผปกครอง เพอใหสอดคลองกบแนวทางการประเมนผลกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทก าหนดใหวธการประเมนผล เปนการรวมกนจากแหลงขอมลทหลากหลาย ดงนนในขนตอนน จงใหผมสวนเกยวของกบการเรยน มสวนรวมในการก าหนดตวบงช และการก าหนดน าหนกความส าคญของการใหคะแนน โดยก าหนดคณลกษณะของกลมตวอยางทศกษา คอ การสอบถามนกเรยนกลมตวอยาง จ านวน 101 คน และการสมภาษณครผสอนสาระทศนศลป ชนประถมศกษาปท 3 จ านวน 3 คน สอบถามผปกครอง จ านวน 10 คน

74

เครองมอทใชในการวจย การสอบถามนกเรยน และผปกครอง ใชแบบสอบถาม ดงน 1. แบบสอบถามนกเรยน ผวจยก าหนดประเดนค าถาม เพอใหไดขอมลทสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานออกเปน 4 ดาน คอ 1.1 ดานสภาพปญหาการเรยนการสอน และการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 1.2 ดานแหลงประเมน ประกอบดวย 1.2.1 ผประเมน 1.2.2 ดานประเมน 1.2.3 ตวบงชการประเมนผลการปฏบตงาน 1.3 ดานการก าหนดน าหนกความส าคญของการใหคะแนน ประกอบดวย 1.3.1 การก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนผลการปฏบตงาน 1.3.2 การก าหนดน าหนกความส าคญของดานประเมนผลการปฏบตงาน 1.3.3 การก าหนดความเหมาะสมระหวางผประเมนกบดานประเมน 1.4 ดานรปแบบเครองมอทใช ตารางท 2 โครงสรางแบบสอบถามส าหรบนกเรยน และผปกครอง แบบสอบถาม ประเดนค าถาม ค าถาม จ านวน

ขอ

นกเรยน ผปกครอง

ดานแหลงประเมนประกอบดวย

1. การก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนผลการปฏบตงาน 2. การก าหนดความส าคญของดานการประเมน 3. ตวบงชการประเมนผลการ ปฏบตงาน

7 6 13

26

75

2. แบบสมภาษณคร ใชแบบสมภาษณทมโครงรางผวจยก าหนดประเดนค าถาม เพอใหไดขอมลทสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานออกเปน 4 ดาน คอ 2.1 ดานผก าหนดเกณฑการประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 2.2 ดานทใชในการประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 2.3 ดานผประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ประกอบดวย การมสวนรวมของผทเกยวของ 2.4 ดานตวบงช การประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป รปแบบเครองมอทใช ตารางท 3 โครงสรางแบบสมภาษณส าหรบคร

แบบสมภาษณ

ประเดนค าถาม ค าถาม จ านวนขอ

1. คร 1) ดานผก าหนดเกณฑการประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

1.1 ทานใชแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป หรอไม 1.2 แบบประเมนผลการปฏบตงาน ใครเปนผก าหนด เกณฑการประเมน

2

2) ดานทใชในการประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

2.1 ถาทานใหนกเรยนวาดภาพเรองลดภาวะโลกรอน ทานจะประเมนอยางไร 2.2 ถาทานไดใหคะแนน นกเรยนในขณะปฏบตงาน ทานคดวาจะดหรอไม เพราะเหตใด 2.3และถาทานได ประเมนลกษณะนสยการท างานของนกเรยนดวย ทานเหนดวยหรอไม เพราะเหตใด

3

76

คร 3) ดานผประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ประกอบดวย การมสวนรวมของผทเกยวของ

3.1 เมอนกเรยน วาดภาพระบายสเสรจแลว ทานใหใครเปนผประเมนผลงาน 3.2 ถาทาน ใหนกเรยนรวมใหคะแนน ดวยจะดหรอไม 3.3และ ถาทานใหผปกครองรวมประเมนดวย นาจะดหรอไม เพราะเหตใด 3.4ทานคดวา การประเมน การวาดภาพ ควรมใครประเมนบาง

4

4)ดานตวบงช การประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป รปแบบเครองมอทใช

4.1เมอทานใหนกเรยนวาดภาพ เรองลดภาวะโลกรอน ทานจะตรวจใหคะแนน โดยให คะแนน ดานใดบาง จงครอบคลม การประเมนผลตามหลกสตร 4.2ใหทาน บอก ตงบงชทควรน ามา ประเมนเมอนกเรยน วาดภาพระบายส

2

รวม 11

วธด าเนนการวจย ใชกระบวนการแบบมสวนรวมในการวจย เพอใหไดขอมล ในการก าหนดตวบงช และก าหนดน าหนกความส าคญของการใหคะแนน โดยใชวธสอบถามนกเรยน และการสมภาษณ แบบรายบคคล โดยด าเนนการตามขนตอนดงน 1. สงแบบสอบถามใหถงผตอบพรอมกน และนดหมายวนเกบขอมลคนใหชดเจน 2. นดหมายผใหขอมลเพอ สมภาษณ โดยตองแจงใหผถกสมภาษณทราบเกยวกบรายละเอยดเกยวกบขอมลทตองการสมภาษณ และระยะเวลาในการสมภาษณลวงหนา 1 สปดาห 3. ด าเนนการสมภาษณ ดวยตนเอง มผชวยสมภาษณในการจดบนทกขอมลทไดจากการสมภาษณ และบนทกเสยงขอมลจากการสมภาษณ โดยขนตอนการด าเนนงานมรายละเอยด ดงน

77

ตารางท 4 รายละเอยดการด าเนนการเกบขอมลสมภาษณ กลม

ตวอยาง

แหลงกลมตวอยาง จ านวน เครองมอ การเกบรวบรวมขอมล

วนท

คร ผสอน

โรงเรยนขนาดใหญ 1 คน แบบสมภาษณ แบบม โครงสราง

การสมภาษณ แบบรายบคคล

2 มถนายน 2553

โรงเรยนขนาดกลาง 1 คน 7 มถนายน 2553

โรงเรยนขนาดเลก 1 คน 21 มถนายน 2553

การวเคราะหขอมล

1. ขอมลจากการสอบถามการวเคราะหขอมลโดยใชสถต รอยละ และความถ เลอกประเดนทมความถมากทสด เปนเรองทตองน ามาด าเนนการพฒนา 2. ขอมลจาการสมภาษณคร ถอดเทป การสมภาษณ สรปประเดนการสมภาษณ 3. สงเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณ จากผใหขอมล ทง 3 คน เพอใหไดความคดเหนเกยวกบสภาพปญหาเรยนการสอน และการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป แหลงประเมน การก าหนดน าหนกความส าคญของการใหคะแนน และรปแบบเครองมอทใช 4. สรปสาระส าคญจากขอมล ทไดจากการสงเคราะห ในดานสภาพปญหาการเรยนการสอน และการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป แหลงประเมน การก าหนดน าหนกความส าคญ ของการใหคะแนน และรปแบบเครองมอทใช เพอใชเปนกรอบโครงสรางแบบประเมนผลการปฏบตงาน

ขนท 2 การพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544

ด าเนนการศกษา แนวทางการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ดานปญหาการเรยนการสอน และการประเมนผล จากการสอบถามนกเรยน ผปกครอง และสมภาษณคร สรปความสอดคลอง ระหวางแนวทางการประเมนผลตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 กบปญหาการเรยนการสอนและการประเมนผล

78

ตารางท 5 ความสอดคลองระหวางแนวทางการประเมนผลตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 กบปญหา การเรยนการสอนและการประเมนผลของคร และ นกเรยน ในจงหวดกาญจนบร

แนวทางการประเมนผลตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544

ปญหาการเรยนการสอนและการประเมนผล ของคร และนกเรยนใน ส านกงานเขตการศกษากาญจนบร เขต 1

1. ประเมนผลตามมาตรฐานการเรยนรสาระทศนศลปก าหนดตวบงชแสดงคณภาพของผเรยน

-ประเมนผลตามคมอจากส านกพมพ -ประเมนดวยสายตาของคร

2. ประเมนผลจากการปฏบตงานจรง ประเมนผลดานทกษะและเจตคตผสมผสานกน

-ประเมนผลจากผลงานนกเรยน -ประเมนผล เฉพาะคณลกษณะนสย

3. ประเมนผลอยางตอเนอง -ประเมนผลเมอผลงานส าเรจ

4. ประเมนผลแบบมสวนรวมจากผมสวนเกยวของกบการเรยน

-ครประเมนผลดวยตนเองเปนสวนใหญ

เมอทราบปญหาแลวจงก าหนดแนวทางการประเมนผลใหสอดคลองกบสาระการเรยนรสาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 มรายละเอยดดงน 1. ประเมนผลตามมาตรฐานการเรยนรสาระทศนศลป 2. ก าหนดตวบงชแสดงคณภาพของผเรยนดวยวธการตรวจใหคะแนน แบบรบรคส (rubric) 3. ประเมนผลการปฏบตงานจรง 4. ประเมนผลดานทกษะ และเจตคต ผสมผสานกน ก าหนดใหมการประเมนผล 4 ดาน 4.1 การปฏบตงานประกอบดวย 4.1.1 การเตรยมและการเกบรกษาอปกรณ 4.1.2 กระบวนการท างาน 4.1.3 ผลงาน 4.1.3 คณลกษณะนสย 5. ประเมนผลอยางตอเนองเปนการประเมนแบบระหวางเรยน (formative evaluation) ผลจากการประเมนน ามา วจยขอบกพรอง เพอหาแนวทางแกไขปรบปรงรวมกน ระหวางครผสอนและนกเรยน 6. ประเมนผลแบบมสวนรวม จากผมสวนเกยวของกบการเรยน 4 แหลง คอ คร นกเรยน เพอน และผปกครอง โดยจดใหมการประเมนรวมกนใหผเรยนประเมนตนเอง ใหกลมเพอนนกเรยนประเมนผเรยน และผสอนประเมนผเรยน แลวน าการประเมนทกสวน มาสรปเปนการประเมน

79

ขนสดทาย และการสรางแบบประเมนผลการปฏบตงาน ตามกรอบโครงสรางและตรวจสอบคณภาพแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป โดยมรายละเอยดตามขนตอนดงตอไปน การสรางแบบประเมนผลการปฏบตงาน เมอไดแนวทางการประเมนผลการปฏบตงาน ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 แลว กลมผวจยจงด าเนนการก าหนดกรอบโครงสรางการประเมน ดงน 1.1 ก าหนดกจกรรมการประเมนผลการปฏบตงาน 1.2 ก าหนดวธการวดการปฏบตงาน การประเมนผลการปฏบตงานใชวธการสงเกตการณปฏบตงานในหองเรยน ดานการปฏบตงาน และคณลกษณะนสย สวนผลงาน ใชวธการประเมนผลงานจากผลงานทนกเรยนปฏบต การใชวธการสงเกตประเมนผลงานเนองจากวดทกษะการปฏบตงาน คอ การใหผเรยนไดลงมอปฏบตงานจรง 1.3 ก าหนดเครองมอประเมนผลการปฏบตงานเครองมอทใชใน การประเมนผลการปฏบตงาน เปนแบบมาตรประมาณคา 3 ระดบ คอ ด ปานกลาง ปรบปรง เหตทก าหนดระดบคณภาพ 3 ระดบนน เนองจากกลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 และประเมนผลในขณะปฏบตงาน ถาก าหนดระดบคณภาพ หลายระดบ จะท าใหนกเรยนประเมนผล ไมทนกบระยะเวลาทก าหนด 1.4 ก าหนดวธการตรวจใหคะแนน ใชวธการตรวจใหคะแนน แบบรบรคส ( rubric )

80

ตารางท 6 กรอบโครงสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระฯ ศลปะ สาระทศนศลป

ดานประเมน

หนวยการเรยนร

เครองมอ

การตรวจ ใหคะแนน

วธการวด

ผประเมนผล การปฏบตงาน

คร

ตนเอ

ง

เพอน

ผปกค

รอง

1.การเตรยมอปกรณ

-ภาพวาดเรองชวยกนลดภาวะโลกรอน

แบบมาตรประมาณคา

รบรคส (rubric)

การสงเกต

การเกบดแลรกษา อปกรณ 2. กระบวนการท างาน 3.ผลงาน 4. ลกษณะนสย

-ภาพวาดเรองชวยกนลดภาวะโลกรอน ภาพวาดเรองชวยกนลดภาวะโลกรอน ภาพวาดเรองชวยกนลดภาวะโลกรอน

แบบมาตรประมาณคา แบบมาตรประมาณคา แบบมาตรประมาณคา

รบรคส (rubric)

รบรคส (rubric) รบรคส (rubric)

การสงเกต

การประเมนขนตอนการ

ท างาน

การประเมน ผลงาน การสงเกต

จากนนน ากรอบโครงสรางการประเมนผล มารวมกนสราง แบบประเมนผล โดยจดท าแบบประเมนผล ตามเนอหาในกจกรรม คอ ภาพวาดเรองชวยกนลดภาวะโลกรอน ในแบบประเมนผลประกอบดวยเนอหา 2 สวน คอ 1. สาระ และกจกรรมการปฏบตงาน ประกอบดวยหวขอ สาระนาร อปกรณ ขนตอนการปฏบตงาน ค าแนะน า ลกษณะผลงานทด และกจกรรม การก าหนดใหแบบประเมน ม เนอหากจกรรมอยดวย นน เพอตองการแกปญหาการเรยนการสอน ของคร และนกเรยน 2. ส าหรบการประเมนผล ประกอบดวยหวขอ สรปผลการประเมน ระดบคณภาพในการปฏบตงาน ความคดเหนตอผลงานของผประเมน และการประเมนผล ดานการเตรยมอปกรณและจดเกบอปกรณ กระบวนการท างาน ผลงาน และ คณลกษณะนสย จากคร นกเรยน เพอน และ

81

ผปกครอง ออกแบบใหมพนทส าหรบอธบายความคดเหนจากผประเมน ทงในดานของขอด และขอบกพรอง จากการปฏบตงาน เพอใหนกเรยนไดขอมลยอมกลบ ส าหรบพฒนาการปฏบตงานของตนเอง และก าหนดผลการประเมน ในรปแบบขอความ และตวเลข ตามความตองการของผปกครอง รวมกนจดท าคมอแบบประเมนผล ประกอบดวยหวขอ วตถประสงคการประเมนขององคประกอบของเครองมอ ผประเมนและวธการประเมน การตรวจใหคะแนน คมอดงกลาว นอกจากจะชวยใหครทขาดความรดานการวดและประเมนผล เขาใจ และยงสามารถประเมนผลไดถกตอง และเปนมาตรฐานเดยวกน

ขนท 3 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ การตรวจสอบคณภาพของเครองมอในดาน ความตรง และความเทยงแบบความสอดคลอง โดยมรายละเอยด ในการตรวจสอบคณภาพเครองมอ ดงน 1. ดานความตรงตามความเหมาะสมของแบบประเมน ตรวจสอบความตรงตามความเหมาะสมของแบบประเมน ดวยวธการ ตรวจสอบความตรงตามเนอหา ในแบบ ประเมนการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ทงดาน การเตรยมอปกรณและเกบรกษาอปกรณ กระบวนการท างาน ผลงาน และคณลกษณะนสย โดยใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ตรวจสอบแบบประเมนในดานความเหมาะสมของเนอหา และภาษาทใช และการก าหนดน าหนกความส าคญของการใหคะแนน ในแตละดานของผประเมน และรายการประเมน ตวบงช รวมทงความเหมาะสม ของรบรคส (rubric) ทจ าแนกระดบคณภาพ ในการปฏบตงาน 3 ทาน ดงน

1. ศกษานเทศก ผรบผดชอบ กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 1 คน 2. ครช านาญการพเศษ สาระทศนศลป ระดบประถมศกษา จ านวน 2 คน

วธการตรวจสอบความตรง ตามความเหมาะสมของแบบประเมน ผวจย น าแบบตรวจสอบรายการ และแบบประเมน ไปตรวจสอบความตรงกบผเชยวชาญในดาน ความเหมาะสมของเนอหา ตวบงช การก าหนดน าหนกความส าคญ ของการใหคะแนน ในแตละดาน การจ าแนกระดบคณภาพในการปฏบตงาน และแบบประเมนผลการปฏบตงาน ก าหนดตวบงช ในแบบประเมนผลการปฏบตงาน

82

ตารางท 7 ตวบงชการประเมนผลการปฏบตงาน จากการสมภาษณครผสอน ภาพวาดเรองชวยกนลดภาวะโลกรอน

การเตรยมอปกรณ 1. จ าวนอปกรณ 2. ความถกตอง

การเกบดแลรกษาอปกรณ 1. การท าความสะอาด 2.การดแลเกบรกษา

กระบวนการท างาน 1. การออกแบบ 2. การรางภาพ 3.การจดองคประกอบ 4.การระบายส 5.การตกแตงรายละเอยด

ผลงาน 1. เนอหาของภาพ 2.ความคดสรางสรรค 3.ความสวยงาม 4.ความสะอาดเรยบรอย 5. ความถกตองของผลงานตามขอก าหนด คณลกษณะนสย 1.ความสนกสนานเพลดเพลน 2.การปฏบตงานดวยตนเอง 3.ความรบผดชอบตอการปฏบตงาน 4. การตรงตอเวลา 2. ดานความเทยงของแบบประเมน ผวจยตรวจสอบความเทยงของเครองมอ โดย การตรวจสอบความเทยงแบบความสอดคลองระหวางผประเมนในครผสอน นกเรยน เพอนนกเรยน และผปกครอง มคาอยระหวาง 0.686-0.919 แสดงวา แบบประเมนมคณภาพดานความเทยง

83

วธการตรวจสอบความเทยงแบบความสอดคลอง การตรวจสอบความเทยงแบบความสอดคลองระหวางผประเมน โดยการน านกเรยน

กลมตวอยาง 10 คน ใหทดลองปฏบตงาน วาดภาพชวยกนลดภาวะโลกรอน และใหผประเมนซงประกอบดวย ครผสอนสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลปชนประถมศกษาปท 3 จากโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 จ านวน 3 คน ตวนกเรยนประเมนตนเอง เพอนของนกเรยนในกลมตวอยางทสมครใจเขารวมประเมน จ านวน 3 คน และผปกครองทเปนกลมตวอยาง จ านวน 3 คน ประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน โดยมรายละเอยดการตรวจสอบความเทยง ของผประเมน ดงน

1. การตรวจสอบความเทยงแบบความสอดคลอง ระหวางผประเมน ของคร ผสอน ใชวธการใหครประเมนผลการปฏบตงานในดาน กระบวนการท างาน ผลงาน และคณลกษณะนสย เพอดความสอดคลองของการใหคะแนนของผประเมนทง 3 คน

2. การตรวจสอบความเทยงแบบความสอดคลอง ระหวางผประเมน ของนกเรยนเอง ใชวธการใหนกเรยนประเมนผลงาน เพอดความสอดคลองของการใหคะแนน ของผประเมน ทง 3 คน

3. การตรวจสอบความเทยงแบบความสอดคลอง ระหวางผประเมน ของเพอนนกเรยนเอง ใชวธการใหเพอนประเมนการเตรยมอปกรณ และผลงาน เพอดความสอดคลองของการใหคะแนน ของผประเมน ทง 3 คน

4. การตรวจสอบความเทยงแบบความสอดคลอง ระหวางผประเมน ของผปกครอง โดยใหผปกครองของนกเรยน 3 คน ประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน ดานการเกบดแลรกษาอปกรณ ในขณะทนกเรยนอยทบาน

จากนนน าคะแนนทไดจากการประเมนผลการปฏบตงาน ของครผสอน นกเรยน เพอนนกเรยน และผปกครอง หาคาความสอดคลองระหวางคะแนน ของผประเมน ดวยการหาคาความสมพนธจากสตรสมประสทธสหสมพนธ มคาอยระหวาง 0.686-0.919 แสดงวา แบบประเมนมคณภาพดานความเทยง

84

ตารางท 8 การตรวจสอบคณภาพของแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป รายการประเมน แหลงประเมน

คร นกเรยน เพอน ผปกครอง 1. การเตรยมอปกรณ ความเทยงแบบ

ความสอดคลอง

การเกบดแลรกษา อปกรณ

ความเทยงแบบความสอดคลองระหวางผประเมน

2. กระบวนการท างาน ความเทยงแบบความสอดคลองระหวางผประเมน

3. ดานผลงาน ความเทยงแบบความสอดคลองระหวางผประเมน

ความเทยงแบบความสอดคลองระหวางผประเมน

ความเทยงแบบความสอดคลองระหวางผประเมน

4. ดานคณลกษณะนสย ความเทยงแบบความสอดคลองระหวางผประเมน

85

ขนตอนท 4 ประเมนผลและสรปผล

เปนการสรปผลการด าเนนงานตามขนตอน ของการพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป มผลการด าเนนงานเปนอยางไร โดยมกจกรรม 3 กจกรรม คอ 1) สนทนากลม 2) รวบรวมขอมล 3) วเคราะหขอมล

วตถประสงค

เพอใหทราบถงแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระศลปะสาระทศนศลป ทจดท าโดยผมสวนเกยวของมสวนรวมนน ใหผลตรงตามจดประสงคทก าหนดไวหรอมสวนใดตองแกไขปรบปรงเพอใหแบบประเมนผลการปฏบตงาน มคณภาพดยงขน

วธด าเนนการ 1. น าแบบประเมนไปทดลองใชกบนกเรยน ชนประถมศกษาปท 3 โรงเรยนทไดรวมกน

ตกลงจะน าไปทดลองใช 2. วดผลการเรยนรของนกเรยน สอบถามความคดเหนของนกเรยน พรอมวเคราะห

ขอมล และแปรผล ใชสถต รอยละ คาเบยงเบนมาตรฐาน และความถ และ สรปผลจากการวเคราะหขอมลเปนเชงปรมาณ และคณภาพ เพอระดมการมสวนรวมของผทมสวนเกยวของทกฝายการประเมนการปฏบตงานเมอสนสดกระบวนการวจย เพอใหทราบผลการจดท าแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลปไดผลเปนอยางไร

3. บนทกการสงเกตพฤตกรรมแบบมสวนรวมของผมสวนเกยวของ 4. จดสนทนากลม โดยตวแทนคณะกรรมการทกฝายรวมกน สรปจดเดน - จดดอย ปญหาอปสรรค ตลอดจนขอคดเหน ของกลมตวอยาง จะดความสอดคลองของขอมล เพอหาขอสรปการด าเนนงานการพฒนาแบบประเมนผล วเคราะหปญหาและอปสรรค ตลอดจนการแสดงแนวคดและขอเสนอแนะอนๆ แตละขนการวจย

86

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวจยครงนมวตถประสงคเพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป จากการศกษาวจยไดผลการวเคราะหขอมลน าเสนอตามล าดบขนตอนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 4 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 วเคราะหและศกษาสาเหตของปญหา ขนตอนท 2 วางแผนการแกปญหา ขนตอนท 3 ปฏบตตามการวางแผน ขนตอนท 4 ประเมนผลและสรปผล ขนตอนท 1 วเคราะหและศกษาสาเหตของปญหา ผวจยไดด าเนนการหาขอมลทจะน ามาแกปญหาโดยอาศยกระบวนการวจยแบบมสวนรวม โดยใชวธการสมภาษณคร ก าหนดประเดนค าถามเพอใหไดขอมลทสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการสรางแบบประเมนผลการปฏบตงาน 4 ดาน คอ 1) ดานผก าหนดเกณฑการประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป 2) ดานทใชส าหรบประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป 3) ดานผประเมนทใชแบบประเมนประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป 4) ดานตวบงชทใชการประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป ซงผลจากการสมภาษณมรายละเอยดดงน 1) ดานผก าหนดเกณฑการประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป การประเมนผลงาน ครผสอนใชวธดภาพรวมของงานแลวใหคะแนน โดยไมมแบบประเมน บางโรงเรยนมการก าหนดเกณฑ แตไมไดใชในการประเมนทกครง ส าหรบ โรงเรยนทมแบบประเมน จะไดแบบมาจากส านกพมพ ซงเกณฑในบางเรองจะไมตรงกบ เนอหาทสอนนกเรยน ตามจรงแลว ไมมรปแบบการประเมน จะสอนไป ใหคะแนนไป ตามความรสกวาสวยหรอไมสวย อยางไร เรากจะดความสนใจของเดกเขาดวยนะกคอไมไดท าแบบประเมน

ครโรงเรยนท 1

87

พมแบบประเมนเปนแบบรบคเลยนะ เปนของเกาๆทครคนเดมเขาสอนไว แตกใชบางไมใชบาง เสยเวลามากเลย ยงยาก หลายขนตอน สตรวจเองดกวา เรวด งานเรามนเยอะ

ครโรงเรยนท 2

ทโรงเรยนจะซอหนงสอจากส านกพมพ สอนไปตามนน ของเขามครบเลยนะ แตเรานะสอนไมครบตามเขา เพราะมนมากมาย บางเรองงายๆแตท าใหยาก เขามแบบประเมนดวย กจะใชเฉพาะตรวจชนงานเทานน พฤตกรรมกจะดเอง ใหคะแนนรวมๆกนไป

ครโรงเรยนท 3 ตารางท 9 ผลการวเคราะหความคดเหนของครเกยวกบสภาพผก าหนดเกณฑ การประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

ผลการวเคราะหขอมล สรป เกณฑการประเมน บางโรงเรยนมการก าหนดเกณฑการประเมน แตไมไดใชในการประเมนผลนกเรยนทกครง บางโรงเรยนเอาเกณฑมาจากส านกพมพ

เกณฑการประเมน ไมมเกณฑในการประเมนผล บางโรงเรยนมการก าหนดเกณฑแตไมใชตดสนผลงานทกครง

ขาดเกณฑการประเมนผล การประเมนผลของครยดจากความรสกและประสบการณเดมของครเปนหลก ไมก าหนดเกณฑในการประเมน

ขาดเกณฑการประเมนผล ครผสอนไมมเกณฑในการประเมนผลการตดสนผลงาน ใชประสบการณและความรสกสวนตว

จากสภาพการก าหนดเกณฑการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ซงเปนสภาพปญหาของกาประเมนผลการปฏบตงาน คอครผสอนไมมเกณฑในการประเมนผลการปฏบตงาน ใชประสบการณและความรสกสวนตวในการประเมน 2) ดานทใชในการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป การก าหนดดานทใชในการประเมนผลการปฏบตงาน ครจะประเมนเฉพาะผลงานทส าเรจ และประเมนพฤตกรรมบางเลกนอย ครใหความคดเหน และเหนดวยกบการประเมนผล

88

3 ดาน คอ การปฏบตงาน ผลงาน และคณลกษณะนสย โดยดานทควรเพมเตมจากการประเมนผลแบบเดมทวดจากผลงานและคณลกษณะนสยของนกเรยน คอ การปฏบตงาน เนองจากการปฏบตงานของนกเรยนเปนสงทแสดงถงความสามารถทเกดจากความรความเขาใจและทกษะในการปฏบตงานไดเปนอยางด ซงถาครเพมรายการประเมนผลดานการปฏบตงานจะชวยท าใหนกเรยนเขาใจและท างานไดถกตองตามกระบวนการ ชวยใหครสามารถตรวจสอบขอบกพรองจากการปฏบตงานของนกเรยนไดงาย ชวยใหครประเมนผลไดตรงกบสภาพความเปนจรง ท าใหผลงานของนกเรยนมคณภาพเพมมากขน นอกจากนยงสงผลทางออมคอ ชวยเสรมสรางความสมพนธทดระหวางครและนกเรยนเพราะระหวางประเมนผลครตองซกถามและพดคยถงขนตอนปญหาทเกดขนขณะปฏบตงาน

เราจะก าหนดเอง คอดวางานตรงหวขอไหม ระบายสสวยไหม ถาไมด เรากจะแนะน า งานเสรจ มคณภาพเปนใชได

ครโรงเรยนท 1

พกแยกใหคะแนน เรองราว ความคดสรางสรรค การใชส ความสนกสนานในการเรยน กใหแบบนทกครงนนแหละ ครโรงเรยนท 2

ในเกณฑทใช กจะใชแตตรวจชนงานอยางเดยว แลวใหคะแนนพฤตกรรมจากการสงเกตเอาเอง เราดอปกรณดวยเหมอนกน สมดสวนใหญกจะไมลมกน ดนสอ ยางลบ กมกนทกคน ส าหรบสทางโรงเรยนมแจกใหทกคน ทหองกมใหยมใชเปนของสวนรวม เลยไมตองหกคะแนน ครโรงเรยนท 3

ศลปะเปนวชาทตองปฏบต ถาเราไดประเมน ขณะทนกเรยนปฏบตงานตามทถามมานนะ กคดวาด เพราะนกเรยนจะเขา ใจกระบวนการท างาน ครกจะไดเหนกระบวนการท างานของนกเรยนดวย แลวเรากไดตรวจสอบขอบกพรองในการปฏบตงานของนกเรยนไดงายขน รวมทงไดประเมนลกษณะนสย กเหนดวยนะ ทผานมาไมเคยประเมนเลย

ครโรงเรยนท 1

89

ถาใหมการวดขณะทนกเรยนปฏบตงานเพมขนกด แหละ เพราะถาเดกเหนเราสนใจดเขา เขากจะตงใจท างาน ประเมนลกษณะนสยไปพรอมกน กบ เปนการชวยตรวจสอบการท างานของเขาดวยวาท าเองหรอเปลา ท าถกขนตอนไหม เราจะประเมนไดตรงตามสภาพความเปนจรง ถงแมวาจะตองเหนอยหนอย

ครโรงเรยนท 2

เราคดวาขนตอนการปฏบตงานกมความส าคญไมนอยไปกวาสวนอน ถาประเมนในสวนนดวย ผลงานของเดกจะดขนเยอะ เพราะมนเปนกระบวนการของมน กวาจะวาดเปนภาพได กตองรางภาพกอน พจารณาแลว พจารณาอก จะจดภาพอยางไร เอาอะไรเปนจดเดน จะใชสอยางไรจงจะดเหมาะสม แตตามทถาม กนาจะวดทง 3 ดาน การประเมนจะมคณภาพ

ครโรงเรยนท 3 ตารางท 10 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณครเกยวกบดานทประเมนในการ

ประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

ผลการวเคราะห สรป ดานทใชในการประเมน ครจะก าหนดเองตามความรสก คอดจากผลงาน เนอเรอง การใชส บางโรงเรยนดอปกรณ บางโรงเรยนดความสนกในการท างาน

ไมก าหนดดานทใชในการประเมน ครจะประเมนในภาพรวมของผลงานมากกวาการประเมนเปนรายดาน

ประโยชนของการประเมนผล ดานการปฏบตงาน ผลงาน คณลกษณะนสย นกเรยนเขาใจและปฏบตงานไดถกตองตามกระบวนการท างาน ครตรวจสอบขอบกพรองในการปฏบตงานของนกเรยนไดงาย ไดการประเมนผลทตรงกบสภาพความเปนจรง ผลงานมคณภาพเพมมากขน นกเรยนมความตงใจท างานมากขน

เหนดวยกบการประเมนทง 3 ดาน ดานการปฏบตงาน ดานผลงาน ดานคณลกษณะนสย

สรปผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณและการแสดงความคดเหนของครเกยวกบ

ดานทใชประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลปไดวา ครไมก าหนดดานการประเมน ครจะประเมนในภาพรวมของผลงานมากกวาการประเมนเปนรายดาน และแสดงความคดเหนวา ควรก าหนดแบบประเมนผล เปน 3 ดานคอ การปฏบตงาน ผลงาน และคณลกษณะนสย โดยการประเมนผลดงกลาวชวยใหเกดประโยชนตอผเรยน 4 ดาน 1)ดานการเรยน

90

การสอน ชวยใหครสามารถตรวจสอบขอบกพรองจากการปฏบตงานของนกเรยนไดงาย ครประเมนผลไดตรงสภาพความเปนจรง สวนนกเรยนชวยใหเกดความเขาใจสามารถปฏบตงานไดถกตองตรงตามขนตอน ชวยตรวจสอบการท างานของตนเอง ท าใหผลงานของนกเรยนมคณภาพเพมมากขน 2) ดานคณลกษณะนสย ชวยฝกใหนกเรยนมคณลกษณะนสยทดในการปฏบตงาน 3) ดานการประเมนผล ชวยเพมประสทธภาพในการประเมนผลไดตรงตามสภาพมากขน 4) ดานความสมพนธระหวางผประเมนและผถกประเมน ชวยสรางความสมพนธระหวางครและนกเรยนขณะประเมนผลการปฏบตงานในชนเรยน 3) ดานผประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ครเปนผประเมนผลงานของนกเรยนทงสน ซงเปนปญหาของการประเมนผลการปฏบตงาน ครคดวาผทควรมสวนรวมในการประเมน คอ คร นกเรยน เพอนและผปกครอง เพราะเกดจากความคดของผมสวนเกยวของกบการเรยน คะแนนทไดจากการประเมนมความนาเชอถอเพมมากขน นอกจากนการใหนกเรยนประเมนตนเองท าใหครเขาใจความคดของนกเรยน เสรมสรางความสมพนธระหวางนกเรยนกบคร ผปกครอง นกเรยนมก าลงใจและชวยกระตนการท างาน ท าใหผลงานของนกเรยนมคณคาเพมมากขน แตการประเมนจากหลายแหลงอาจกอใหเกดปญหาคอ 1) ผปกครองเขาขางลกของตนเอง 2) นกเรยนประเมนผลงานของตนเองสงเกนความเปนจรง ผประเมนมมาตรฐานในการประเมนคณภาพของการปฏบตงานไมเทากน โดยครเสนอแนวทางการแกปญหาดวยการขอความรวมมอจากผปกครอง ก าหนดอตราสวนคะแนนทนกเรยนประเมนผลงานของตนเองใหนอย และก าหนดเกณฑการประเมนใหชดเจนเพอใหผประเมนเขาใจตรงกน

เราจะประเมนเอง เพราะวาสะดวกและรวดเรว ใหคะแนนไปตามความเหมาะสมของงานตามความคดเหนของเรานแหละเพราะสอนมานานแลว จะเอาใครมาชวยคงล าบากเพราะเราไมมแบบประเมน ไมมเกณฑใหเขาด

ครโรงเรยนท 1

พเคยใหนกเรยนประเมนกนเอง แตดเหมอนจะเขาขางคนทสนท บางคนกเกรงใจเพอนทเรยนเกงกวา กใหคะแนนสง ทงๆทงานยงไมดพอ พเลยประเมนเสยเอง ตามประสบการณของพเพราะพไมไดจบศลปะมาโดยตรง

ครโรงเรยนท 2

91

กจะประเมนเองเปนสวนใหญ ใชแบบประเมนบาง ไมใชบาง มครงหนงลองใหประเมนผลงานของตนเอง กจะไดคะแนนไปคนละทศคนละทาง ตองคอยอธบายกน เสยเวลา

ครโรงเรยนท 3

ถาเราประเมนจากหลายแหลง เราวาตองอธบายใหเขารเหตผล และตองไมล าเอยง กนาจะเปนการด เพราะเดกจะเขาใจงานของตวเอง มองเหนการถายทอดความคดออกมาเปนภาพ ครอาจจะเขาใจงานเดกไมลกซง อยากใหการท างานศลปะของเดกเปนการสงเสรมความคดสรางสรรคมากกวาทจะเนนการสรางผลงานสวยๆ ตามความคดของครคนเดยว ยงถาใหผปกครองชวยประเมนดวย กนาจะด จะไดคะแนนทเปนธรรม เสยดวย แตตองมแบบประเมนใหเขานะ

ครโรงเรยนท 1

การทเราใหคนหลายคนรวมกนประเมนผลงาน สงทตองค านงถงใหมากกคอ การเขาขางลก เขาขางเพอนมดวยนะ ครตองเนนเรองความถกตองเหมาะสมใหผประเมนทราบ ถาท าไดกเหนดวย นาจะเปนการดมาก คอมความคดทหลากหลาย มาจากหลายๆแหลง คะแนนนาเชอถอมากขนเลย

ครโรงเรยนท 2 แตถาจะใชคนอนชวยประเมนดวยกดนะ ความเหนของคนประเมนแตละคน เปนการมอง

หลายมม เพราะชวยใหเดกมก าลงใจและตงใจท างานมากขน แมใหคะแนนเทาน ครใหเทาน ท าใหผลงานมคณคาเพมมากขน มความภาคภมใจวาทกคนมสวนรวมในการใหคะแนน การทครใหคะแนนคนเดยวกเหมอนกบมองมมเดยว แตถามผปกครองประเมน ตวเองประเมนดวย กจะท าใหนกเรยนมผลงานทพฒนาขน ท างานดวยความประณตมากขน คดวากอนทจะใหประเมน คงจะตองคยกนเรองเกณฑใหชดเจนกอนนาจะด

ครโรงเรยนท 3

92

ตารางท 11 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณคร เกยวกบผประเมนในการประเมนผล การปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

แหลง ขอมล

ผประเมน จดด ปญหา แนวทางการแกไข

คร ครประเมนเพยงคนเดยว

-

ใชประสบการณและความรสกสวนตวในการตดสนผลงาน

ใหผมสวนเกยงของ รวมประเมน

คร นกเรยน เพอน ผปกครอง

ผลการประเมนมความนาเชอถอ และมความเปนธรรม

ผปกครองเขาขางลก อธบายใหผปกครองตระหนกถงความส าคญของการมสวนรวมในการประเมนผล

ครเหนแนวคดสรางสรรคของนกเรยน

นกเรยนประเมนผลงานของตนเองสงเกนความจรง

ก าหนดน าหนกความส าคญของคะแนนในการประเมนผลของนกเรยนใหนอย

เสรมสรางความสมพนธระหวางนกเรยน คร และผปกครอง

ขาดมาตรฐานในการประเมนคณภาพของการปฏบตงาน

ควรก าหนดเกณฑการประเมนระดบคณภาพใหเขาใจตรงกน

กระตนและเสรมสรางก าลงใจในการท างาน

ผลงานมคณคาเพมมากขน

สรปผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณความคดเหนของครเกยวกบผประเมนผลการ

ปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ไดวาครเปนผประเมนเพยงผเดยว โดยใชประสบการณและความรสกสวนตว ซงเปนปญหาทสามารถแกไขได โดยใหผทควรมสวนรวมในการประเมนเปนผประเมน และสรปไดวา ผทควรมสวนรวมในการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป คอ คร นกเรยน เพอน และ ผปกครอง ซงการประเมนผลจากบคคลดงกลาวมสวนชวยในการพฒนาผเรยน โดยสามารถจ าแนกประโยชนออกเปน 4 ดาน คอ 1) ดานการเรยนการสอน คอ ชวยใหครเขาใจความคดของนกเรยนตอการปฏบตงาน ชวยใหนกเรยนรขอบกพรองของตนเอง ผลจากการประเมนมสวนชวยใหนกเรยนเกดก าลงใจ เปนแรงกระตนในการปฏบตงานครงตอไป 2) ดานคณลกษณะนสย ชวยใหนกเรยนกลาแสดงออก มเหตผล ยตธรรม รจกการยอมรบ และมความเปนประชาธปไตย 3) ดานการประเมนผล ท าใหผลการประเมนนาเชอถอ

93

เพมมากขนเพราะผลการประเมนมาจากความคดเหนของบคคลหลายฝาย ซงจะท าใหผลงานมคณคาเพมมากขน 4) ดานความสมพนธระหวางผประเมนกบผถกประเมน ชวยใหครเขาใจความคดของนกเรยนเพมมากขน ผปกครองรบทราบผลการปฏบตงานของนกเรยน มสวนรวมในการใหค าแนะน าซงจะสงผลตอสมพนธภาพอนดระหวางนกเรยนและผปกครอง ในดานของปญหาทเกดขนจากผประเมน คอ นกเรยนอาจประเมนตนเองสงเกนความเปนจรงเนองจากตองการไดคะแนนมากท าใหเกดความล าเอยงในการประเมนผลได ปญหาดานความเขาใจในการประเมนระดบคณภาพของการปฏบตงานทอาจไมไดมาตรฐานเดยวกน ซงมแนวทางแกไขปญหาดวยการก าหนดน าหนกความส าคญของคะแนนทนกเรยนประเมนใหนอย สรางความเขาใจในการประเมนระดบคณภาพของการปฏบตงานใหตรงกน อธบายใหผปกครองตระหนกถงความส าคญและใหความรวมมอในการประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน 4) ดานตวบงชการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

ขอมลจากการสมภาษณ ครผสอนสาระทศนศลป ทง 3 โรงเรยน โดยสอบถามในเรองการเขยนภาพระบายส แลวน าขอมล มาก าหนดตวบงช ทใชในการประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน ซงสามารถจ าแนกดานการประเมนออกเปน 3 ดาน คอ 1) การปฏบตงาน แบงออกเปน 1.1 การเตรยมอปกรณ 1.2 การเกบรกษาอปกรณ 2)กระบวนการท างาน 3) คณลกษณะนสย ซงรายละเอยดตวบงชในการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป กจะดวาภาพทวาด มเนอหาของภาพตรงกบหวขอไหม มรายละเอยดแคไหน ระบายสสวยหรอเปลา สะอาด เรยบรอยไหม ครโรงเรยนท 1 ไดแยกออกเปน 3 ดาน คอ ดานการปฏบตงาน กมการเตรยม และเกบ อปกรณ กระบวนการท างาน จะประเมนยอยลงไปอก มทง การออกแบบ รางภาพ การจดองคประกอบ การระบายส จนถงตกแตงภาพ เรามประเมนผลงาน กไดแก ด เนอหา ความคดสรางสรรค ความสวยงาม สะอาด ภาพตองตรงกบหวขอ ครโรงเรยนท 2 ใชหนงสอส านกพมพ ไดใชแบบประเมน เฉพาะชนงานเทานน จะใชครบเปนบางครงทมเวลาพอ คอจะมการตรวจ 3 ดาน 1)การปฏบตงาน 2)ตรวจผลงาน 3)คณลกษณะนสย

94

รายละเอยด กม เตรยมอปกรณ การออกแบบ การรางภาพ องคประกอบของภาพ ความคดสรางสรรค เนอหาตรงหวขอ ระบายสถกตองสวยงาม นกเรยนมความสข มความรบผดชอบ สงงานทนเวลา ครโรงเรยนท 3 ตารางท 12 ตวบงชการประเมนผลการปฏบตงาน

ดานการประเมน ตวบงชการประเมนผลการปฏบตงาน 1. การเตรยมอปกรณ จ านวนอปกรณ

ความถกตองของอปกรณ 2. การเกบรกษาอปกรณ การท าความสะอาด

การดแลเกบรกษา 3. กระบวนการท างาน 1 การออกแบบ

2 การรางภาพ 3 การจดองคประกอบภาพ 4 การระบายส 5 การตกแตงรายละเอยด

4. ผลงาน 1 เนอหาของภาพ 2 ความคดสรางสรรค 3 ความสวยงาม 4 ความสะอาดเรยบรอย 5 ความถกตองของผลงานตามขอก าหนด

3. คณลกษณะนสย 1 ความสนกสนานเพลดเพลน 2 การปฏบตงานดวยตนเอง 3 ความรบผดชอบตอการท างาน 4 การตรงตอเวลา

จาการสมภาษณครผสอนสาระทศนศลป เพอหาขอมล ปญหา และจดออน ของแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป คอครไมมแบบประเมน และมแบบประเมนแลวไมใช เนองจาก ใหความเหนวาเวลาไมเพยงพอ ส าหรบการประเมนแตละตวบงช การไมมแบบประเมนกนาจะมปญหา เรองประเมนไมครบ ในแตละดาน ตรวจไดแคชนงาน กบความสนใจของนกเรยนเทานน ครโรงเรยนท 1

95

ปญหากคอ มแบบประเมน แตใชไมครบ ท าใหประเมนไดเฉพาะบางเรอง ครโรงเรยนท 2 แบบประเมนนะ มนะ แตใชไมครบ ถาประเมนตามนน ทละคนคงไมทนเวลาแน มนเปนปญหาอยางทวาแหละ ครโรงเรยนท 3 นอกจากน ยงกลาวถงรปแบบการประเมน ทควรงายตอการใชงาน มตวบงชนอย ใชภาษางายๆ มคมอการใช มรายการตวบงช เราวาแบบประเมนควรใชภาษางายๆ เพอประเมนไดเรว มคมอดวยกจะเรวด ครโรงเรยนท 1 ถาการประเมนควรเปนตวเลข จะดงาย สรปไดรวดเรว นกเรยนกเขาใจ แตถามรายการตวบงชใหดดวยจะเปนการดมากเลย เพราะไมพลาดแน ไดตามหลกสตรเลย ครโรงเรยนท 2 มภาพประกอบดวยกนาจะด จะเปนแบบประเมนทนาใชมาก ดด ไมนาเบอ สวยๆคนใชกมความสข การประเมนกไมนาจะบกพรอง ครโรงเรยนท 3

นอกจากนในขนตอนท 1 ผวจยไดสอบถามขอมลเกยวกบสภาพการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป จากนกเรยนและผปกครองโดยแจกแบบสอบถามใหกบกลมผใหขอมล ไดผลการวเคราะหขอมล ดงน

96

ตารางท 13 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความคดเหนของนกเรยนและผปกครอง เกยวกบสภาพการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป

ท สภาพการประเมนผล

การปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

นกเรยน ผปกครอง

X S.D. แปลผล X S.D. แปลผล

1 การก าหนดเกณฑแบบประเมนมครเปนผก าหนดเองคนเดยว

4.00 1.24 มาก 4.18 0.74 มาก

2 การก าหนดเกณฑมผปกครองรวมก าหนดดวย

2.75 1.29 ปานกลาง 1.57 0.18 นอย

3 การก าหนดเกณฑมนกเรยนรวมก าหนดดวย

2.92 1.42 ปานกลาง 1.85 0.54 นอย

4 ครเปนผประเมนผลคนเดยว 3.93 1.16 มาก 4.53 0.76 มากทสด 5 ผปกครองรวมประเมนผลการ

ปฏบตงานดวย 3.00 1.30 ปานกลาง 2.81 0.63 ปานกลาง

6 นกเรยนไดประเมนตนเอง 3.28 1.52 ปานกลาง 4.11 0.23 มาก 7 เพอนไดประเมนเพอนดวย 3.28 1.52 ปานกลาง 4.24 0.79 มาก 8 มการประเมนทง 3 ดาน คอ การ

ปฏบตงาน ผลงาน คณลกษณะนสย 3.65 1.23 มาก 3.89 0.84 มาก

9 ก าหนดคะแนนเตมดานการปฏบตงานมากกวาดานอน

3.95 0.99 มาก 3.15 0.99 ปานกลาง

10 ก าหนดคะแนนเตมดานผลงานมากกวาดานอน

4.00 1.16 มาก 3.98 0.69 มาก

11 ก าหนดคะแนนเตมดานคณลกษณะมากกวาดานอน

3.56 1.09 มาก 3.73 0.95 มาก

12 ก าหนดคะแนนเตมดานการปฏบตงาน ผลงานและคณลกษณะนสยเทากนทกดาน

3.82 1.14 มาก 3.62 0.68 มาก

13 มการประเมนดานอนนอกจากดานการปฏบตงาน ผลงานและคณลกษณะนสย

4.14 1.02 มาก 4.35 0.71 มาก

14 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองจ านวนอปกรณ

4.17 1.18 มาก 4.00 1.04 มาก

15 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองความถกตองของอปกรณ

3.71 1.27 มาก 4.14 0.72 มาก

97

ท สภาพการประเมนผล

การปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

นกเรยน ผปกครอง

X S.D. แปลผล X S.D. แปลผล

16 การใหคะแนนควรใหคะแนนในเรองการท าความสะอาดสถานท การเกบดแลรกษาอปกรณ

4.32 0.90 มาก 4.57 0.53 มากทสด

17 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการออกแบบ

3.98 1.18 มาก 4.22 0.65 มาก

18 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการรางภาพ

3.81 1.23 มาก 3.88 0.77 มาก

19 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการจดองคประกอบ

3.82 1.13 มาก 4.03 0.73 มาก

20 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการระบายส

4.20 1.10 มาก 4.76 0.27 มากทสด

21 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการตกแตงรายละเอยด

4.18 0.88 มาก 4.59 0.71 มากทสด

22 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองเนอหาของภาพ

4.07 1.02 มาก 3.86 0.91 มาก

23 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความสวยงาม

4.20 1.10 มาก 4.62 0.57 มากทสด

24 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความสะอาดเรยบรอย

4.51 0.75 มากทสด 4.72 0.54 มากทสด

25 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความถกตองของผลงาน

4.23 0.81 มาก 3.97 0.81 มาก

26 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความคดสรางสรรค

4.45 0.71 มาก 4.58 0.89 มากทสด

จากตารางพบวา คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความคดเหนของนกเรยนเกยวกบสภาพปญหาการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ทนกเรยนเหนวามการปฏบตอยในระดบมากทสดคอ การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความสะอาดเรยบรอย (X = 4.51, S.D. = 0.75) ในระดบปานกลางคอ การก าหนดเกณฑมผปกครองรวม

98

ก าหนดดวย (X = 2.75, S.D. = 1.29) การก าหนดเกณฑมนกเรยนรวมก าหนดดวย (X = 2.92, S.D. = 1.42) ผปกครองรวมประเมนผลการปฏบตงานดวย (X = 3.00, S.D. = 1.30)

คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความคดเหนของผปกครองเกยวกบสภาพปญหาการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ทผปกครองเหนวามการปฏบตอยในระดบมากทสด คอ การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการระบายส (X = 4.76, S.D. = 0.27) การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความสะอาดเรยบรอย (X = 4.72, S.D. = 0.54) การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความสวยงาม (X = 4.62, S.D. = 0.57) ในระดบนอย คอ การก าหนดเกณฑมผปกครองรวมก าหนดดวย (X = 1.57, S.D. = 0.18) การก าหนดเกณฑมนกเรยนรวมก าหนดดวย (X = 1.85, S.D. = 0.54) ขนตอนท 2 วางแผนการแกปญหา ขนตอนนเปนการวางแผนกอนพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป โดยการน าผลทไดจากการวเคราะหขอมลในขนตอนท 1 มาก าหนดความส าคญของการใหคะแนน เรอง การเขยนภาพระบายส การก าหนดความส าคญของการใหคะแนนในแบบประเมนผลการปฏบตงานแบงเปน 3 ดาน คอ 1. การก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนผลการปฏบตงาน 2. การก าหนดน าหนกความส าคญของดานการประเมนผลการปฏบตงาน 3. การก าหนดความเหมาะสมระหวางผประเมนกบดานการประเมน แตละดานมรายละเอยดผลการวเคราะหขอมลดงน 2.1 การก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนผลการปฏบตงาน การก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมน ผวจยใหคร นกเรยนและผปกครองก าหนดน าหนกความส าคญจากคะแนนเตม 10 คะแนน โดยจ าแนกผประเมนออกเปน 4 แหลง คอ คร นกเรยน เพอนและผปกครอง รายละเอยดผลการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนดงน

99

ตารางท 14 ผลการวเคราะหการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

แหลงประเมน

ผลการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมน คร นกเรยน ผปกครอง

รวม

โรงเร

ยนท

1 โร

งเรยน

ท 2

โรงเร

ยนท

3 รวม

โรงเร

ยนท

1 โร

งเรยน

ท 2

โรงเร

ยนท

3 รวม

โรงเร

ยนท

1 โร

งเรยน

ท 2

โรงเร

ยนท

3 รวม

คร 6 4 5 5 5 6 5 5.33 6 5 5 5.33 4.99 นกเรยน 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 เพอน 1 3 2 2 2 1 2 1.67 1 1 1 1 1.56 ผปกครอง 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 1.67 1.22

จากตารางพบวา คร, นกเรยนและผปกครองก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนโดยใหน าหนกความส าคญของครมากทสดในอตราสวน 4.99 : 10 นกเรยนในอตราสวน 2 : 10 เพอนในอตราสวน 1.56 : 10 และผปกครองในอตราสวน 1.22 : 10 สรปผลการวเคราะหขอมลการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนในการประเมนผลการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลปจากการสอบถาม คร นกเรยนและผปกครอง พบวาน าหนกความส าคญของของการใหคะแนนสวนใหญควรเปนครผสอน เนองจากเปนผมความร ความเขาใจเกยวกบเนอหาทสอนมากทสด สวนผประเมนทควรก าหนดน าหนกความส าคญของการใหคะแนนนอยทสด คอ ผปกครอง เนองจากมความรในเนอหาวชาคอนขางนอย รวมทงกจการการเรยนการสอนสวนใหญอยทโรงเรยน ซงผปกครองไมมสวนรวมในกจกรรมดงกลาว นกเรยนและเพอน ควรใหมสวนในการก าหนดน าหนกคะแนนบางแตไมมาก เนองจากอยในวยเดกมวฒภาวะนอย การใหคะแนนอาจเกดความล าเอยง 2.2 การก าหนดน าหนกความส าคญของดานการประเมนผลการปฏบตงาน การก าหนดน าหนกความส าคญของดานการประเมน ผวจยใหคร นกเรยนและผปกครองก าหนดน าหนกความส าคญจากคะแนนเตม 10 คะแนน โดยจ าแนกดานการประเมนออกเปน 4 ดาน คอ 1) การเตรยมและการเกบดแลรกษาอปกรณ 1.2) กระบวนการท างาน 3) ผลงาน 4) คณลกษณะนสย รายละเอยดผลการก าหนดน าหนกความส าคญของดานการประเมนมดงน

100

ตารางท 15 ผลการวเคราะหการก าหนดตวบงช และน าหนกความส าคญดานการ ประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

รายการประเมน

ผลการก าหนดน าหนกความส าคญของดานการประเมน คร นกเรยน ผปกครอง

รวม

โรงเร

ยนท

1 โร

งเรยน

ท 2

โรงเร

ยนท

3 รวม

โรงเร

ยนท

1 โร

งเรยน

ท 2

โรงเร

ยนท

3 รวม

โรงเร

ยนท

1 โร

งเรยน

ท 2

โรงเร

ยนท

3 รวม

1) การเตรยมและการเกบดแลรกษาอปกรณ

2 2 2 2 3 2 1 2 3 3 2 2.67 2.22

2) กระบวนการท างาน

4 3 3 3.3 3 4 4 3.67 3 3 4 3.33 3.44

3) ผลงาน 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4) คณลกษณะนสย 1 2 2 1.67 1 1 2 1.33 1 1 1 1 1.33

จากตารางพบวา คร นกเรยนและผปกครอง ก าหนดน าหนกความส าคญของรายการประเมน โดยใหน าหนกความส าคญดานการเตรยมและการเกบดแลรกษาอปกรณในอตราสวน 2.22 : 10 กระบวนการท างานในอตราสวน 3.44 : 10 ดานผลงานในอตราสวน 3 : 10 ดานคณลกษณะนสยในอตราสวน 1.33 : 10 สรปผลการวเคราะหขอมลการก าหนดน าหนกความส าคญของดานการประเมนในการประเมนผลการเรยนรศลปะ ดานทศนศลปจากการสอบถาม คร นกเรยนและผปกครอง พบวา การประเมนผลแบบเดมครผสอนใชดานการประเมนผลการปฏบตงานนกเรยน 2 ดาน คอ ผลงานและคณลกษณะนสย ควรเพมการประเมนดานกระบวนการท างาน เพมขนเนองจากการประเมนผลดานการกระบวนการท างาน มประโยชนตอผเรยน คอ ชวยใหมความร ความเขาใจเพมมากขน ชวยตรวจสอบขนตอนการท างาน เสรมสรางคณลกษณะนสยทด ท าใหผลงานของนกเรยนมคณภาพยงขน สวนประโยชนตอ คร คอ ประเมนผลไดตรงกบสภาพความเปนจรง ไดขอมลยอนกลบเกยวกบขอพกพรองของนกเรยนและชวยเสรมสรางความสมพนธระหวางครกบนกเรยน 2.3 การก าหนดความเหมาะสมระหวางผประเมนกบดานการประเมน การก าหนดความเหมาะสมระหวางผประเมนกบดานการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป ผวจยใหคร นกเรยนและผปกครอง ก าหนดความเหมาะสมระหวาง

101

ผประเมนกบดานการประเมน โดยแบงผประเมนออกเปน 4 แหลง คอ คร นกเรยน เพอน และผปกครอง สวนดานการประเมนแบงเปน 4 ดานคอ 1) การเตรยมและการเกบดแลรกษาอปกรณ 2) กระบวนการท างาน 3) ผลงาน 4) คณลกษณะนสย ซงรายละเอยดของผลการก าหนดความเหมาะสม ระหวางผประเมนกบดานการประเมนมดงน ตารางท 16 ผลการวเคราะหความเหมาะสมระหวางผประเมนกบดานการประเมน 1) การเตรยมและการเกบดแลรกษาอปกรณ

ผปก ครอง เพอน

ผปก ครอง เพอน

ผปก ครอง เพอน

ผปก ครอง เพอน

ผปก ครอง เพอน

ผปก ครอง เพอน

ผปก ครอง เพอน

ผปก ครอง เพอน

ผปก ครอง เพอน

ผปก ครอง เพอน

2) กระบวนการท างาน

คร เพอน

คร นกเรยน

คร นกเรยน

คร เพอน

คร นกเรยน

คร

นกเรยน คร

เพอน คร

นกเรยน

คร นกเรยน

คร นกเรยน

3) ผลงาน คร เพอน

คร นกเรยน

คร เพอน

คร เพอน

คร เพอน

คร นกเรยน

คร เพอน

คร เพอน

คร เพอน

คร เพอน

4) คณลกษณะนสย

คร เพอน

คร เพอน

คร นกเรยน

คร นกเรยน

คร เพอน

คร นกเรยน

คร นกเรยน

คร เพอน

คร นกเรยน

คร นกเรยน เพอน

จากตารางพบวา คร นกเรยนและผปกครอง มความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมระหวางผประเมนกบดานการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 1 ) การเตรยมและการเกบดแลรกษาอปกรณ ควรใหผปกครองและนกเรยนเปนผประเมน 2) กระบวนการท างาน ควรใหครและนกเรยนเปนผประเมน 3) ผลงาน ควรใหครและเพอนเปนผประเมน 4) คณลกษณะนสยควรใหครและนกเรยนเปนผประเมน สรปผลการวเคราะหขอมลเกยวกบความเหมาะสมระหวางผประเมนกบดานการประเมนการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ไดวา การประเมนผลสวนใหญควรยดครเปนหลก โดยประเมนผลดาน กระบวนการท างาน ผลงาน และคณลกษณะนสย เนองจากเปนผจดกจกรรมและมปฏสมพนธกบนกเรยนในชนมากทสด ดานการประเมนอนๆ ใหบคคลอนประเมนไดโดยค านงถงความเหมาะสมของกจกรรม เชน นกเรยนอาจเปนผประเมนในดานการเกบดแลรกษาอปกรณ คณลกษณะนสยในการท างานของเพอน ผปกครองประเมนในดานการเกบดแลรกษาอปกรณเนองจากอยใกลชดสามารถสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนไดมากทสด

102

ขนตอนท 3 ปฏบตตามการวางแผน จากการสมภาษณครผสอน เกยวกบแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลปมความคดเหนวา แบบประเมนควรมรปแบบทงายตอการใชงาน เชน มรายการตวบงชจ านวนนอยแตสามารถวดประสทธภาพในการท างานไดด มค าอธบายรายละเอยดการใชงานทชดเจน ใชภาษาเขาใจงาย ถาใหผอนรวมประเมนผล เชน นกเรยน นอกจากนควรมรปแบบทไมซบซอน นกเรยนเขาใจไดงาย ประเมนผลไดตรงตามสภาพและสามารถสรปผลการประเมนไดอยางรวดเรว สามารถสรปผลการวเคราะหขอมลเปนตารางไดดงน ตารางท 17 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณคร เกยวกบรปแบบเครองมอทใชในการ ประเมนผลการปฏบตงาน กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป แหลงสมภาษณ ความตองการดานรปแบบ เหตผล

คร

มตวบงชนอย เพอความสะดวกรวดเรวในการประเมน ภาษาเขาใจงาย เนองจากเปนการประเมนจากหลายแหลง ควรใชภาษาท

เหมาะสมกบวยของนกเรยน งายตอการใชงาน เพอใหนกเรยนเกดความเขาใจและประเมนผลไดงาย สรปผลการประเมนไดรวดเรว

เพอลดระยะเวลาในการประเมนผลเหมาะกบสภาพความเปนจรง

มคมออธบายการใชงาน เพอความสะดวกและความเขาใจทตรงกน มรปแบบทเขาใจงาย เพอความสะดวกและความเขาใจในการประเมนผล มภาพประกอบ เพอดงดดความสนใจของนกเรยน มรายการตวบงช นกเรยนตรวจสอบขอบกพรองในการปฏบตงานไดงาย รปแบบเขาใจงาย เพอความสะดวกในการใชงาน ผลการประเมนอยในรปแบบขอมลและตวเลข

ผปกครองบางคนไมเขาใจผลการประเมนในลกษณะของตวเลข

สรปผลการวเคราะหขอมล รปแบบเครองมอทใชในการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป จากการสมภาษณความคดเหนของคร พบวาตองการรปแบบเครองมอทใชในการประเมนผลทงาย ไมซบซอน ใชภาษาทเหมาะสมกบนกเรยน มตวบงชในการประเมนผลจ านวนนอย มภาพประกอบ ผลการประเมนอยในลกษณะขอความและตวเลข มคมอการใชงานใหกบครผสอน ซงรปแบบเครองมอดงกลาวชวยใหคร นกเรยนและผปกครอง เขาใจสามารถประเมนผลไดสะดวก ชวยใหคร นกเรยนตรวจสอบขอบกพรองทเกดจากการปฏบตงานและแกไขไดตรงกบความเปนจรงซงจะสงผลตอพฒนาการของนกเรยน

103

3.1 แนวทางการประเมนผลตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 จากการศกษาแนวทางการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ผวจยไดก าหนดแนวทางการประเมนผลการปฏบตงานโดยมรปแบบและแนวทางการประเมนผลดงตารางตอไปน ตารางท 18 ผลการวเคราะหกรอบและแนวทางการประเมนผลการปฏบตงานสาระการ

เรยนรศลปะ ดานทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 แนวทางการประเมนผลตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544 กรอบโครงสรางการประเมน

1 ประเมนผลตามมาตรฐานการเรยนรสาระทศนศลป

1 มาตรฐานการเรยนรทศนศลป 1 สอความคด จนตนาการ ความรสกประทบใจดวยวธการตางๆ อยางมนใจ 2 ส ารวจ ทดลอง สรางสรรคงานทศนศลป คดรเรมสรางสรรค ใชทศนธาต เทคนค วธการใหมๆ ในการสรางสรรคงานทศนศลปตามความสนใจ 3 เลอกวสดอปกรณในการท ากจกรรมทศนศลปไดอยางเหมาะสมปลอดภยและมความรบผดชอบ 4 แสดงออกถงความรสกในการรบรความงามดวยวธการตางๆ ตามความสนใจ 5 แสดงความคดเหน อธบายความหมายของงาน ทศนศลป ทศนธาตและความงามของศลปะ 6 น าความรและวธการทางทศนศลปไปใชกบกลมสาระการเรยนรอนๆและในชวตประจ าวน 7 รความเปนมาและความส าคญของศลปะในทองถนและศลปะไทย 8 พงพอใจและยอมรบในภมปญญาของการสรางงานทศนศลป สอบทอดการท างานศลปะทเกยวของกบ

มาตรฐานสาระการเรยนรทเหมาะสมในการประเมนผล ดานทกษะการปฏบตงานมจ านวน 3 รายการคอ 1)สอความคด จนตนาการ ความรสกประทบใจดวยวธการตางๆ อยางมนใจ 2)ส ารวจ ทดลอง สรางสรรคงานทศนศลป คดรเรมสรางสรรค ใชทศนธาต เทคนค วธการใหมๆ ในการสรางสรรคงานทศนศลปตามความสนใจและ 3) เลอกใชวสดอปกรณ ในการท ากจกรรมทศนศลปไดอยางเหมาะสมปลอดภยและมความรบผดชอบ สวนมาตรฐานและสาระการเรยนรรายการท 4-8 ผวจยไมน ามาใชในการประเมนผลการปฏบตงาน เนองจากลกษณะของมาตรฐานและสาระการเรยนรดงกลาวไมสอดคลองกบการปฏบตงาน เพราะตองเปนงานทสามารถวดได มความเปนรปธรรมสงทวดเปนผลการเรยนรทเกดจากทกษะการปฏบตงานไมใช การวดความรหรอความรสกในการปฏบตงาน (สวมล วองวาณช, 2546) โดยเมอจ าแนกเปนรายขอจะพบวา รายการท 4 และ 8 เปนการประเมนผลทางดานสนทรยศาสตร รายการท 5 ไมเหมาะสมกบระยะเวลาในการปฏบตงาน รายการท 6 ไมเหมาะสมกบลกษณะของงานปฏบต รายการท 7 เปนการวดความร

104

แนวทางการประเมนผลตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544

กรอบโครงสรางการประเมน

วฒนธรรม ประเพณ ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทยและสากล

2 ผลการเรยนรทคาดหวง 1 สรางงานทศนศลป สอความคดจนตนาการ ความรสกประทบใจดวยวธการตางๆ 2 ส ารวจและทดลองใชทศนธาต เทคนค วธการ ในการสรางสรรคงานทศนศลป 3 ใชวสดอปกรณในการท ากจกรรมทศนศลปไดอยางเหมาะสมและเกบรกษาวสดอปกรณในงานทศนศลป

วตถประสงคดานทกษะพสย 1 เพอใหนกเรยนสามารถสรางผลงานทศนศลปทสอความคด จนตนาการ ความรสกและความประทบใจ 2 เพอใหนกเรยนส ารวจและทดลองใชเทคนควธการตางๆ ในการสรางสรรคงานทศนศลป 3 เพอใหนกเรยนใชและเกบรกษาวสดอปกรณในการปฏบตงานทศนศลปไดอยางเหมาะสม วตถประสงคดานจตพสย 1 เพอใหนกเรยนปฏบตงานดวยความชนชอบ สนกสนานเพลดเพลน 2 เพอใหนกเรยนยนดทจะปฏบตงานดวยตนเอง 3 เพอใหนกเรยนรจกการสงเกต ทดลองและแสวงหาความรจากการปฏบตงาน เพอใหนกเรยนมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย

ประเมนผลจากการปฏบตงานจรง ประเมนผลดานทกษะและเจตคตผสมผสานกน ประเมนผลอยางตอเนอง

3 ดานการประเมน การปฏบตงาน ผลงาน คณลกษณะนสย

การประเมนผลการปฏบตงานเปนการก าหนดภาระงานในสถานการณจรงท าใหผเรยนสามารถแสดงทกษะการท างานไดอยางแทจรง และเปนการทดสอบทใหความตรงมากทสด (สวมล วองวาณช, 2546) ดงนนผวจยจงแบงดานการประเมนผลการปฏบตงานแบงออกเปน 3 ดาน คอ 1) การปฏบตงาน 1.1 การเตรยมและการรกษาอปกรณ 1.2 กระบวนการท างาน 2) ผลงาน 3) คณลกษณะนสย โดยเนนใหประเมนผลผเรยนครอบคลมทงดานความร ทกษะ/กระบวนการ คณธรรม จรยธรรมและคานยม (กรมวชาการ, 2545)

ประเมนผลแบบมสวน 4 แหลงประเมน ก าหนดใหการประเมนเกดจากผมสวนรวม

105

แนวทางการประเมนผลตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544

กรอบโครงสรางการประเมน

รวมจากผมสวนเกยวของกบการเรยน

ผทมสวนเกยวของในการเรยน ในการเรยน เชน คร นกเรยน ผปกครอง โดยจดใหมการประเมนรวมกน ใหผเรยนประเมนตนเอง ใหกลมเพอนนกเรยนประเมนผเรยนและผสอนประเมนผเรยน แลวน าการประเมนทกสวนมาสรปเปนการประเมนขนสดทาย (กรมวชาการ, 2545)

ก าหนดตวบงชแสดงคณภาพของผเรยน

5 เครองมอ แบบมาตรประมาณคา รบรคส (rubric)

ใชแบบมาตรประมาณคารบรคส (rubric) ประเมนผลงาน เนองจากเปนเครองมอทมตวบงชแสดงคณภาพของผเรยตามมาตรฐานการประเมน (กรมวชาการ, 2545) และการใชรบรคสยงชวยใหนกเรยนสามารถตดสนคณภาพของชนงานไดอยางมเหตผล ยงชวยพฒนาและปรบปรงการท างานของนกเรยน ชวยใหครตงความคาดหวงและตรวจสอบขอผดพลาดในการท างาน รวมทงเปนเครองมอทชวยลดเวลาทใชในการประเมนผลงานของนกเรยนเพราะนกเรยนสามารถใชเครองมอประเมนผลงานของนกเรยนและเพอนได (สมศกด ภวภาดาวรรธน, 2544)

จากนนจงด าเนนการสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ซงมรายละเอยดดงน 3.1 หลกสตรและวตถประสงคของสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป ผวจยศกษาหลกสตรสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลปจากเอกสาร คมอการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป ก าหนดมาตรฐานการเรยนรชวงชนท 2 จ านวน 8 รายการ คอ 1) สอความคด จนตนาการ ความรสกประทบใจดวยวธการตางๆ อยางมนใจ 2) ส ารวจ ทดลอง สรางสรรคงานทศนศลป คดรเรมสรางสรรค ใชทศนธาต เทคนควธการใหมๆ ในการสรางสรรคงานทศนศลปตามความสนใจ 3) เลอกใชวสดอปกรณในการท ากจกรรมทศนศลปไดอยางเหมาะสม ปลอดภย และมความรบผดชอบ 4) แสดงออกถงความรสกในการรบรความงามดวยวธการตางๆ ตามความสนใจ 5) แสดงความคดเหน อธบายความหมายของงานทศนศลป ทศนธาตและความงามของศลปะ 6) น าความรและวธการทางทศนศลปไปใชกบกลมสาระการเรยนรอนๆ และในชวตประจ าวน 7) รความเปนมาและความส าคญของศลปะในทองถนและศลปะไทย 8) พง

106

พอใจและยอมรบในภมปญญาของการสรางงานทศนศลป สบทอดการท างานศลปะทเกยวของกบวฒนธรรม ประเพณ ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทยและสากล จากมาตรฐานการเรยนรชวงชนดงกลาว ผวจยจ าแนกมาตรฐานและสาระการเรยนรทสามารถใชวดดานทกษะการปฏบตงานได 3 รายการ คอ 1) สอความคด จนตนาการ ความรสกประทบใจดวยวธการตางๆ อยางมนใจ 2) ส ารวจ ทดลอง สรางสรรคงานทศนศลป คดรเรมสรางสรรค ใชทศนธาต เทคนควธการใหมๆ ในการสรางสรรคงานทศนศลปตามความสนใจ 3) เลอกใชวสดอปกรณในการท ากจกรรมทศนศลปไดอยางเหมาะสม ปลอดภย และมความรบผดชอบ สวนมาตรฐานและสาระการเรยนรท 4-8 ผวจยไมน ามาใชในการประเมนผลการปฏบตงาน เนองจากมาตรฐานและสาระการเรยนรในรายการท 4 และ 8 เปนการประเมนผลทางดานสทนทรยศาสตร รายการท 5 ไมเหมาะสมกบระยะเวลาในการปฏบตงาน รายการท 6 ไมเหมาะสมกบลกษณะของงานปฏบต รายการท 7 เปนการวดภาคความร จากนนน ามาตรฐานและสาระการเรยนรทง 3 รายการ มาก าหนดวตถประสงคทกษะพสยและจตพสย ตามขอบเขตการวจยทวดผลการปฏบตงาน 3 ดาน คอ ดานการปฏบตงาน ผลงานและคณลกษณะนสย โดยผลการวเคราะหวตถประสงคดานทกษะพสยและจตพสย มดงตารางตอไปน

107

ตารางท 19 ผลการวเคราะหวตถประสงคดานพฤตกรรมและวตถประสงคดานคณลกษณะ มาตรฐาน

การเรยนรชวงชน ผลการเรยนรทคาดหวง วตถประสงค

ดานทกษะพสย วตถประสงค ดานจตพสย

มาตรฐานท ศ 1.1 1. สอความคด จนตนาการ ความรสกประทบใจดวยวธการตางๆ อยางมนใจ

1. สรางงานทศนศลป สอความคด จนตนาการ ความรสก ประทบใจดวยวธการตางๆ

1. เพอใหนกเรยนสรางผลงานทศนศลปทสอความคด จนตนาการ ความรสก และความประทบใจ

1. เพอใหนกเรยนปฏบตงานดวยความชนชอบ สนกสนานเพลดเพลน 2. เพอใหนกเรยนยนดทจะปฏบตงานดวยตนเอง

2. ส ารวจ ทดลองสรางสรรคงานทศนศลป คดรเรมสรางสรรค ใชทศนธาต เทคนค วธการใหมๆ ในการสรางสรรคงานทศนศลปตามความสนใจ

2. ส ารวจ และทดลองใชทศนธาต เทคนค วธการในการสรางสรรคงานทศนศลป

2. เพอใหนกเรยนส ารวจและทดลองใชเทคนควธการตางๆ ในการสรางสรรคงานทศนศลป

2. เพอใหนกเรยนรจกการสงเกต ทดลองและแสวงหาความรจากการปฏบตงาน

3. เลอกใชวสดอปกรณในการท ากจกรรมทศนศลปไดอยางเหมาะสม ปลอดภย และมความรบผดชอบ

3. ใชวสดอปกรณในการท ากจกรรมทศนศลปไดอยางเหมาะสมและการเกบรกษาวสดอปกรณในงานทศนศลป

3. เพอใหนกเรยนใชและเกบรกษาวสดอปกรณในการปฏบตงานทศนศลปไดอยางเหมาะสม

3. เพอใหนกเรยนมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย

3.2 ตวบงชในแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป ผวจยก าหนดเนอหาหนวยการเรยนครอบคลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป เรอง การเขยนภาพระบายสเพอใชในการประเมนผลการปฏบตงาน จากนนไดสมภาษณครผสอนเกยวกบลกษณะของการประเมนผลการปฏบตงาน คณลกษณะทตองการประเมนเพอก าหนดตวบงชทใชในการประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน รวมกบครผสอนสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป จ านวน 3 ทาน ไดตวบงชมรายละเอยดดงน

108

ตารางท 20 ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางวตถประสงคเชงพฤตกรรมและตวบงช ในการประเมนผลการปฏบตงาน

วตถประสงคเชงพฤตกรรม ดานการประเมน ตวบงช 1. เพอใหนกเรยนใชและเกบรกษาวสดอปกรณในการปฏบตงานทศนศลปไดอยางเหมาะสม

การเตรยมอปกรณ 1 จ านวนอปกรณ 2 ความถกตองของอปกรณ

การเกบรกษาอปกรณ 1 การท าความสะอาด 2 การดแลเกบรกษา

2. เพอใหนกเรยนส ารวจและทดลองใชเทคนควธการตางๆ ในการสรางสรรคงานทศนศลป

กระบวนการท างาน 1 การออกแบบ 2 การรางภาพ 3 การจดองคประกอบ 4 การระบายส 5 การตกแตงรายละเอยด

3. เพอใหนกเรยนสรางผลงานทศนศลปทสอความคด จนตนาการ ความรสก และความประทบใจ

ดานผลงาน 1 เนอหาของภาพ 2 ความคดสรางสรรค 3 ความสวยงาม 4 ความสะอาดเรยบรอย 5 ความถกตองของผลงานตามขอก าหนด

1. เพอใหนกเรยนปฏบตงานดวยความชนชอบ สนกสนานเพลดเพลน

ดานคณลกษณะนสย 1 ความสนกสนานเพลดเพลน

2. เพอใหนกเรยนยนดทจะปฏบตงานดวยตนเอง

2 การปฏบตงานดวยตนเอง

3. เพอใหนกเรยนรจกการสงเกต ทดลองและแสวงหาความรจากการปฏบตงาน

-

4. เพอใหนกเรยนมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย

3 ความรบผดชอบตอการท างาน 4 การตรงตอเวลา

109

3.3 น าหนกความส าคญของผประเมนและดานการประเมน การก าหนดน าหนกความส าคญของการประเมนผวจยแบงการก าหนดน าหนกความส าคญออกเปน 2 ดาน คอ 1) น าหนกความส าคญของผประเมน 2) น าหนกความส าคญของดานการประเมน โดยก าหนดน าหนกความส าคญจากคะแนนเตม 10 คะแนน วธการก าหนดน าหนกความส าคญ ผวจยใชวธการสอบถามขอมล จากคร นกเรยนและผปกครอง เพอใหการก าหนดน าหนกความส าคญสอดคลองกบความตองการของผมสวนรวมในการเรยนการสอนน ามาหาคาเฉลยเลขคณต จากนนน าคาเฉลยเลขคณตทไดมาปรบใหเหมาะสมกบกระบวนการประเมน ซงผลการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนและดานการประเมนทปรบใหเหมาะสมกบการประเมนมรายละเอยดดงน 3.3.1 น าหนกความส าคญของผประเมน ผประเมนในการศกษาครงนมจ านวน 4 แหลง คอ คร นกเรยน เพอน ผปกครอง ซงผลการปรบคาน าหนกความส าคญของผประเมน มดงตอไปน ตารางท 21 ผลการวเคราะหการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมน

ผประเมน น าหนกความส าคญของผประเมน

คาเฉลยน าหนกความส าคญ

คาเฉลยการปรบน าหนกความส าคญ

คร 4.99 5 นกเรยน 1.49 1.5 เพอน 2.26 2.5 ผปกครอง 1.22 1 3.3.2 น าหนกความส าคญของดานการประเมน ผวจยแบงดานประเมนออกเปน 4 ดาน คอ 1) การเตรยม การเกบรกษาอปกรณ 2)กระบวนการท างาน 3) ผลงาน 4) คณลกษณะนสย ซงผลการปรบคาน าหนกความส าคญของดานประเมนมดงตอไปน

110

ตารางท 22 ผลการวเคราะหการก าหนดน าหนกความส าคญของดานการประเมน

ดานการประเมน น าหนกความส าคญของดานการประเมน คาเฉลยน าหนก

ความส าคญ คาเฉลยการปรบ

น าหนกความส าคญ 1) การเตรยมและการเกบรกษาอปกรณ 2.22 2 2) กระบวนการท างาน 3.44 3 3) ผลงาน 3 2.5 4 ) คณลกษณะนสย 1.34 2.5 จากการปรบคาน าหนกการใหคะแนนของผประเมนและดานการประเมน ตามความคดเหนของคร นกเรยนและผปกครอง ผวจยน าขอมลทไดมาสรปผลการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนและดานการประเมนผลการปฏบตงานไดดงตารางตอไปน ตารางท 23 ผลการวเคราะหผลการก าหนดน าหนกความส าคญของผประเมนและดานการ

ประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป

ดานการประเมน ผประเมน

รวม คร นกเรยน เพอน ผปกครอง

1) การเตรยมและเกบรกษาอปกรณ

1 1 2

2) กระบวนการท างาน 1.5 1.5 3 3) ผลงาน 2 0.5 2.5 4) คณลกษณะนสย 1.5 1 2.5

รวม 5 1.5 2.5 1 10 3.4 วธการประเมนผลการปฏบตงาน ผวจยก าหนดวธการวด 2 วธ คอ การสงเกตและการประเมนผลงาน โดยใชวธการสงเกตในการประเมนดานการปฏบตงานและดานคณลกษณะนสย สวนการประเมนผลงานใชในการประเมนผลงานของนกเรยน ซงรายละเอยดของวธการวดของผประเมนมดงตารางตอไปน

111

ตารางท 24 ผลการวเคราะหวธการวดผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระ ทศนศลป

ดานการประเมน วธการวดการปฏบตงาน

คร นกเรยน เพอน ผปกครอง 1) การเตรยมและเกบรกษาอปกรณ สงเกต สงเกต 2) กระบวนการท างาน สงเกต สงเกต 3) ผลงาน ประเมน

ผลงาน ประเมน

ผลงาน

4) คณลกษณะนสย สงเกต สงเกต สงเกต 3.5 เครองมอประเมนผลการปฏบตงาน เครองมอในการประเมนผลใชแบบมาตรประมาณคา ดวยวธการใหคะแนนแบบรบรคส (rubric) ก าหนดระดบคณภาพของการปฏบตงานออกเปน 3 ระดบ คอ ด ปานกลาง ปรบปรง การใชวธการใหคะแนนแบบรบรคส (rubric) เนองจากวธการดงกลาวเหมาะสมกบลกษณะของงานปฏบต เพราะชวยใหผสอนสามารถประเมนผลไดงายและผเรยนสามารถตรวจสอบจดดและจดบกพรองในการปฏบตงานได โดยมรายละเอยดของระดบคณภาพในแตละตวบงชดงน ตารางท 25 ผลการวเคราะหดานการประเมนและคณภาพของการปฏบตงานหนวยการเรยนร

การเขยนภาพระบายส เรอง ชวยกนลดภาวะโลกรอน

ดานการประเมน ตวบงช ระดบคณภาพ

ด (3)

พอใช (2)

ปรบปรง (1)

การเตรยมอปกรณ 1 จ านวนอปกรณ

เตรยมอปกรณในการปฏบตงานครบทกชน

ขาดอปกรณในการปฏบตงานบางชน

ขาดอปกรณในการปฏบตงานทกชน

2 ความถกตองของอปกรณ

อปกรณทเตรยมถกตองทกชน

อปกรณทเตรยมถกตองบางชน

อปกรณทเตรยมไมถกตองทกชน

การเกบรกษาอปกรณ

1 การท าความสะอาด ท าความสะอาดอปกรณอยางเรยบรอยทกชน

ท าความสะอาดอปกรณอยางเรยบรอยบางชน

ไมท าความสะอาดอปกรณทกชน

2 การดแลเกบรกษา เกบรกษาอปกรณทกชนอยางถกตองและเหมาะสมทกครง

เกบรกษาอปกรณบางชนอยางถกตอง

ไมเกบรกษาและดแลอปกรณ

112

เหมาะสมบางครง กระบวนการท างาน

1 การออกแบบ ออกแบบผลงานลงบนกระดาษอยางละเอยดชดเจน

ออกแบบผลงานลงบนกระดาษอยางคราวๆ ไมชดเจน

ปฏบตงานโดยไมออกแบบผลงาน

2 การรางภาพ ลงน าหนกของดนสอเบามรายละเอยดตรงชดเจน

ลงน าหนกของดนสอเขมหรอรายละเอยดไมชดเจน

ลงน าหนกของดนสอเขมและไมมรายละเอยด

3 การจดองคประกอบ จดองคประกอบภาพไดสมดล มจดเดน

จดองคประกอบภาพขาดความสมดลหรอไมมจดเดน

จดองคประกอบภาพไมมความสมดลและไมมจดเดน

4 การระบายส ระบายสตรงกบความเปนจรง มน าหนกออน แก

ระบายสผดกบความเปนจรงหรอไมมน าหนกออน แก

ระบายสผดกบความเปนจรงและไมมน าหนกออน แก

5 การตกแตงรายละเอยด

ตกแตงรายละเอยดในผลงานอยางสมบรณและประณตเรยบรอย

ตกแตงรายละเอยดในผลงานแตไมประณตเรยบรอย

ไมตกแตงรายละเอยดในผลงานและท าไมประณตเรยบรอย

ดานผลงาน 1 เนอหาของภาพ เนอหาของภาพตรง

กบเนอเรอง มความชดเจน

เนอหาของภาพไมตรงกบเนอเรอง หรอไมชดเจน

เนอหาของภาพไมตรงกบเนอเรอง และไมชดเจน

2 ความคดสรางสรรค ผลงานมรปแบบและเทคนคแปลกใหม นาสนใจ

ผลงานมรปแบบเดมๆ หรอไมมเทคนควธการใหมๆ

ผลงานมรปแบบเดมๆ และไมมเทคนควธการใหมๆ

3 ความสวยงาม ผลงานสวยงาม ขนาดไดสดสวนถกตอง การใหสดดนาสนใจ

ผลงานสวยงามพอใช แตขนาดสดสวนไมถกตอง หรอการใหสไมนาสนใจ

ผลงานไมสวยงามขนาดสดสวนไมถกตองและการใหสไมนาสนใจ

4 ความสะอาดเรยบรอย ผลงานสะอาด ประณต เรยบรอย

ผลงานสะอาด แตไมประณตเรยบรอย

ผลงานสกปรกและไมเรยบรอย

5 ความถกตองของผลงานตามขอก าหนด

ผลงานถกตองตามขอก าหนดทกขอ

ผลงานไมถกตองตามขอก าหนดบางขอ

ผลงานไมถกตองตามขอก าหนด

ดานคณลกษณะ 1 ความสนกสนาน ปฏบตงานดวยความ สนกสนาน เบอหนายตอการ

113

นสย

เพลดเพลน สนกสนานเพลดเพลน

เพลดเพลนบางชวงของการปฏบตงาน

ปฏบตงาน

2 การปฏบตงานดวยตนเอง

ปฏบตผลงานดวยตนเองทกขนตอน

ปฏบตผลงานดวยตนเองบางขนตอน

ไมปฏบตผลงานดวยตนเองทกขนตอน

3 ความรบผดชอบตอการปฏบตงาน

จดเกบอปกรณและท าความสะอาดบรเวณทปฏบตงานอยางเรยบรอย

จดเกบอปกรณแตบรเวณทปฏบตงานไมสะอาดเรยบรอย

ไมจดเกบอปกรณและท าความสะอาดบรเวณทปฏบตงาน

4 การตรงตอเวลา ปฏบตงานเสรจและตรงตอเวลา

ปฏบตงานเสรจแตชากวาเวลาทก าหนด

ปฏบตงานไมส าเรจและไมสงผลงาน

3.6 การก าหนดวธการตรวจใหคะแนน การตรวจใหคะแนนจากแบบประเมนใชวธการใหคะแนนแบบรบรคส (scoring rubric) จากระดบคณภาพในแบบประเมนจ านวน 3 ระดบ คอ ด ปานกลางและปรบปรง จากนนน าคะแนนทไดมาแปลเปนคะแนนดบตามชวงของคะแนนทผวจยก าหนด

114

ขนตอนท 4 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ การตรวจสอบคณภาพของเครองมอในดานความเทยงตรงและความเชอมนแบบความสอดคลอง โดยมรายละเอยดในการตรวจสอบคณภาพเครองมอดงน

ดานความเทยงตรงของแบบประเมน (Content Validity) ตรวจสอบความเทยงตรงของแบบประเมน ดวยวธการตรวจสอบความตรงตามเนอหา ในแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป คอ ภาพวาดเรองชวยกนลดภาวะโลกรอน ในประเดนดานการปฏบตงาน ผลงาน และคณลกษณะนสย โดยใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ตรวจสอบแบบประเมนในดานความเหมาะสมของเนอหาและภาษาทใช ก าหนดน าหนกความส าคญของการใหคะแนนในแตละดานโดยผประเมนและรายการประเมน ตวบงช รวมทงความเหมาะสมของรบรคส (rubric) ทจ าแนกระดบคณภาพ ในขนตอนนมผเชยวชาญจ านวน 2 กลม ดงน กลมแรก เปนผเชยวชาญเกยวกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน สาระการเรยนรทศนศลป พทธศกราช 2544 และมความเชยวชาญดานศลปะส าหรบเดกประถมทงเปนผทมสวนรวมในการจดท าหลกสตรการศกษาขนพนฐาน กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป พทธศกราช 2544 จ านวน 1 ทาน กลมทสอง เปนผเชยวชาญเกยวกบการสอนศลปะระดบประถม มความรอบรดานกจกรรมการสอนทศนศลป มประสบการณการสอนศลปะในระดบชนประถมศกษา และเปนผมสวนรวมในการจดท าหลกสตรการศกษาขนพนฐานกลมสาระการเรยนรศลปะ สระทศนศลป พทธศกราช 2544 จ านวน 2 ทาน วธการตรวจสอบความเทยงตรง ผวจยน าแบบประเมนความเทยงตรงดานเนอหา ไปใหกบผเชยวชาญเพอตรวจสอบดานความเหมาะสมของเนอหา ภาษาทใช และจ าแนกระดบคณภาพในการปฏบตงาน ซงผเชยวชาญไดประเมนและเสนอแนะใหปรบปรงแกไขเครองมอ

115

ดานความเชอมนของแบบประเมน ผวจยตรวจสอบความเชอมนของแบบประเมน 2 วธการ คอ การตรวจสอบความเชอมน

แบบความสอดคลองระหวางผประเมนทเปนครผสอนและผปกครอง สวนการตรวจสอบความเชอมนแบบวดซ าใชกบแหลงประเมนของนกเรยนและเพอน

วธการตรวจสอบความเชอมนแบบความสอดคลอง การตรวจสอบความเชอมนแบบความสอดคลองระหวางผประเมน โดยการน านกเรยนกลม

ตวอยาง 10 คนใหทดลองปฏบตงานตามหนวยการเรยนร ภาพวาดชวยกนลดภาวะโลกรอน และใหผประเมนซงประกอบดวยครผสอนกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ชนประถมศกษาปท 3 จากโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 จ านวน 3 คนประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน โดยมรายละเอยดการตรวจสอบความเชอมนของผประเมน ดงน

1. การตรวจสอบความเชอมนแบบความสอดคลองระหวางผประเมนทเปนครผสอน ใชวธการใหครประเมนผลการปฏบตงานในดานกระบวนการท างาน ผลงานและคณลกษณะนสยเพอดความสอดคลองของการใหคะแนนของผประเมนทง 3 คน

2. การตรวจสอบความเชอมนแบบความสอดคลองระหวางผประเมนทเปนผปกครอง ผวจยใหผปกครองของนกเรยน 3 ทาน ประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยนดานการเกบดแลรกษาอปกรณในขณะทนกเรยนอยทบาน

116

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรองการใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป มวตถประสงคการวจยเพอ 1) ใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมกาหนดตวบงชและนาหนกความสาคญของการใหคะแนนการประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป 2) พฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลปโดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 3) ตรวจสอบคณภาพแบบประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม วธด าเนนการวจย

การวจยเรองการใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลปครงน ดาเนนงานโดยประยกตใชการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม มขนตอนดาเนนการวจย 4 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 วเคราะหและศกษาสาเหตของปญหา ขนตอนท 2 วางแผนการแกปญหา ขนตอนท 3 ปฏบตตามการวางแผน ขนตอนท 4 ประเมนผลและสรปผล ในแตละขนตอนมรายละเอยดการดาเนนการวจยโดยสรป ดงน

ขนตอนท 1 วเคราะหและศกษาสาเหตของปญหา ดาเนนการวเคราะหและศกษาสาเหตของปญหาอาศยกระบวนการวจยแบบมสวนรวม ใชวธการสมภาษณครและสอบถามนกเรยน เพอใหผมสวนเกยวของ คอ คร นกเรยนและผปกครองไดรวมรบรสภาพปญหาและความตองการในการพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานกลมสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป กลมผตอบแบบสมภาษณเปนครผสอนในกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป จานวน 3 คน จากโรงเรยนในสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 กลมผตอบแบบสอบถามเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ในสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 จานวน 101 คน ไดมาจากการสมแบบหลายขนตอน (multistage random sampling) และ

117

ผปกครองนกเรยน ทเตมใจเขารวม จานวน 3 คน เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสมภาษณคร มประเดนคาถาม 4 ดาน คอ 1) ดานผกาหนดเกณฑการประเมนผลการปฏบตงาน 2) ดานทใชในการประเมน 3)ดานผประเมน 4)ดานตวบงชการประเมน จานวน 11 ขอและแบบสอบถามนกเรยนและผปกครองเปนแบบมาตราประมาณคา 5 ระดบจานวน 30 ขอ เกบรวบรวมขอมลกลมครผสอนใชวธการสมภาษณ สวนนกเรยนและผปกครองใชการแจกแบบสอบถาม วเคราะหขอมลโดยใชการวเคราะหเนอหา สาหรบการสมภาษณ และวเคราะหทางสถตโดยใชคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานสาหรบขอมลทไดจากแบบสอบถาม

ขนตอนท 2 วางแผนการแกปญหา ดาเนนการเพอวางแผนกอนพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ

ดานทศนศลป โดยการนาผลทไดจากการวเคราะหขอมลในขนตอนท 1 มากาหนดตวบงชและนาหนกความสาคญของผประเมนผลการปฏบตงาน กาหนดนาหนกความสาคญของดานการประเมนผลการปฏบตงาน และกาหนดความเหมาะสมระหวางผประเมนกบดานการประเมน เรอง การเขยนภาพระบายส จากนนคดเลอกกลมประชากรผใหขอมลทใชในการกาหนดตวบงชและนาหนกความสาคญของการใหคะแนน โดยคดเลอกจากกลมประชากรจานวน 3 แหลง คอ คร นกเรยน ผปกครอง เพอใหสอดคลองกบแนวทางการประเมนผลกลมสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลปตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทกาหนดใหวธการประเมนผลเปนการประเมนรวมกนจากแหลงขอมลทหลากหลาย กลมตวอยาง คอ 1) คร จานวน 3 คน 2) นกเรยน จานวน 3 คน 3) ผปกครอง 3 คน เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสมภาษณ ผวจยนาขอมลจาก คร นกเรยน และผปกครอง มาวเคราะห หาขอสรปความคดเหน ของกลมตวอยางตามประเดนของขอคาถาม

ขนตอนท 3 ปฏบตตามการวางแผน

เปนขนตอนดาเนนการในเรองการจดทาแบบประเมนผลภาพวาดเรองชวยกนลดภาวะโลกรอน ซงรายละเอยดทสรางไดมาจากการวเคราะหความสอดคลองระหวางแนวทางการประเมนผลตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 กบปญหาการประเมนผลดานทศนศลป นามาสรางเปนกรอบโครงสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป นาสการสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลปและคมอการใชแบบประเมนดงกลาว

118

ขนตอนท 4 ประเมนผลและสรปผล เปนขนตอนดาเนนการเพอตรวจสอบคณภาพของเครองมอในดานความเทยงตรงและความ

เชอมนแบบความสอดคลอง กลมตวอยางทใชตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหา คอ ผเชยวชาญจานวน 3 ทาน ตรวจสอบแบบประเมนผลฯ ในดานความเหมาะสมของเนอหาและภาษาทใช กาหนดนาหนกความสาคญของการใหคะแนนในแตละดานโดยผประเมนและรายการประเมน ตวบงช รวมทงความเหมาะสมของรบรคส (rubric) ทจาแนกระดบคณภาพ ตรวจสอบความเชอมนของแบบประเมนผล 2 ประเภท คอ ความเชอมนแบบความสอดคลองระหวางผประเมนกลมครและกลมผปกครอง สวนการตรวจสอบแบบวดซา ใชกบแหลงประเมนของนกเรยนและเพอน สรปผลการวจย

1. การวเคราะหและศกษาสาเหตของปญหา มขอมลทสามารถนาไปใชเปนแนวทางใน การสรางแบบประเมนผลการปฏบตงาน 4 ดาน ดงน 1.1 ดานสภาพปญหาการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป คอ ครเปนผประเมนผลงานนกเรยนทงหมด โดยประเมนจากผลงานทนกเรยนสรางขนและคณลกษณะนสยในการปฏบตงานเทานน ขาดเกณฑการประเมนผล ใหคะแนนเปนตวเลข นกเรยนและผปกครองตองยอมรบผลการประเมนจากครผสอน แตครผสอนไมสามารถรายงานขอบกพรองในการปฏบตงานเพอนาไปปรบปรงแกไขการทางานครงตอไปได 1.2 ดานผประเมน ผทควรมสวนรวมในการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป คอ คร นกเรยน เพอน และผปกครอง ซงการประเมนผลจากบคคลดงกลาวมสวนชวยในการพฒนาผเรยน 1.3 ดานการประเมน ดานการประเมนทควรกาหนดในแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลปม 4 ดานคอ การเตรยมและจดเกบอปกรณ กระบวนการทางาน ผลงาน และคณลกษณะนสย 1.4 ตวบงชการประเมนผลการปฏบตงาน ตวบงชทใชในการประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน โดยจาแนกดานการประเมนออกเปน 4 ดาน คอ 1) การเตรยมและจดเกบอปกรณ 2) กระบวนการทางาน 3) ผลงาน 4) คณลกษณะนสย

2. การวเคราะหตวบงชและนาหนกความสาคญของคะแนนการประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ลกษณะของแบบประเมนประกอบดวย 3 มต คอ 1) สงทประเมนครอบคลม 3 ดาน การปฏบตงาน ผลงาน คณลกษณะนสย 2) งานศลปะทใชในการประเมน คอ การเขยนภาพระบายส 3) ผประเมน

119

แบงออกเปน 4 กลม คอ คร นกเรยน เพอน และผปกครอง โดยมตวบงชและอตราสวนนาหนกความสาคญของการใหคะแนนในการประเมน ดงน

2.1 ตวบงชดาน การเตรยมและจดเกบ ม จานวน 4 ตว ดานกระบวนการทางาน 5 ตว ดานผลงาน จานวน 5 ตว ดานคณลกษระนสย 4 ตว ซงเมอรวมจานวนตวบงชทงหมดมจานวน 18 ตว

2.2 อตราสวนนาหนกความสาคญของการใหคะแนนดานรายการประเมน ประกอบดวยการเตรยมและเกบอปกรณ กระบวนการทางาน ผลงาน คณลกษณะนสย มคาเทากบ 2:3.3:3:1.61 สวนอตราสวนนาหนกความสาคญของการใหคะแนนดานผประเมน ประกอบดวย คร นกเรยน เพอน ผปกครอง มคาเทากบ 4.99:2:1.56:1.22

3. แบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลปตามหลกสตร การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 มวตถประสงคเพอใหไดสารสนเทศสาหรบใชในการพฒนาการปฏบตงานดานศลปะของนกเรยน โดยมลกษณะทสาคญดงน 3.1 สงทมงวดในแบบประเมนครอบคลม 4 ดาน คอ การเตรยมและเกบอปกรณกระบวนการทางาน ผลงาน และคณลกษณะนสย 3.2 งานทใชในการประเมนการปฏบตงานของนกเรยน คอ การเขยนภาพระบายส โดยเนอหาทเหมาะสมกบนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 3 คอ เรองภาพวาดชวยกนลดภาวะโลกรอน 3.3 เครองมอทใชในการประเมนผลเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 3 ระดบ คอ ด ปานกลาง ปรบปรง โดยใชวธการใหคะแนนแบบ scoring rubric 3.4 ผประเมนประกอบดวย คร นกเรยน เพอน และผปกครอง

3.5 การใหคะแนนแบงอตราสวนนาหนกความสาคญของการใหคะแนนการ ประเมนดานรายการประเมน คอ การเตรยมและเกบอปกรณ กระบวนการทางาน ผลงาน คณลกษณะนสย เทากบ 2:3.3:3:3.61 สวนอตราสวนนาหนกความสาคญของการใหคะแนนดานผประเมน ประกอบดวย คร นกเรยน เพอน ผปกครอง มคาเทากบ 4.99:2:1.56:1.22 4. คณภาพของแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ทผวจยพฒนาขนมคณภาพของแบบประเมนในดานตางๆ ดงน

4.1 คาความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) ระหวาง 0.67-1.00 แสดง วาแบบประเมนผลการปฏบตงานมคณภาพดานความเทยงตรงเชงเนอหา

4.2 คาความเชอมนแบบสอดคลองโดยการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธ เพยรสนในการประเมนผลการปฏบตงานของครผสอน มคาอยระหวาง 0.686-0.919

120

อภปรายผลการวจย 1. แบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 พบวา เครองมอทใชในการประเมนผลมประสทธภาพด วธการประเมนสะดวก การใชภาษาเขาใจงาย การจาแนกตวบงชและระดบคณภาพในรบรคส (rubric) ชวยใหผสอนและผเรยนประเมนผลไดสะดวก สอดคลองกบ สมศกด ภวภาดาวรรธน (2544) วา เปนเครองมอทชวยใหนกเรยนตดสนคณภาพชนงานอยางมเหตผลและชวยลดเวลาทใชในการประเมนผลงานนกเรยน เพราะนกเรยนสามารถประเมนผลงานตนเองและเพอนได แตมขอจากดในดานความหลากหลายของแบบประเมน เนองจากมรปแบบการประเมนผลเพยงรปแบบเดยว ซงการประเมนดานการเตรยมและการเกบดแลรกษาอปกรณสามารถใชแบบตรวจสอบรายการประเมน เพราะจะชวยใหตรวจสะดวกและรวดเรวเพมมากขน สอดคลองกบปญหาจากการสมภาษณครผสอน ดานประสทธภาพของเครองมอวา ประเมนผลไมทนระยะเวลาทกาหนด 2) ดานประสทธผลของเครองมอ พบวาแบบประเมนผลชวยในการตรวจสอบขอบกพรองจากการทางานของนกเรยน ทาใหสามารถปรบปรงแกไขไดตรงกบสภาพความเปนจรง สอดคลองกบความคดของสมศกด ภวภาดาวรรธน (2544 ) วา รบรคส (rubric) ชวยใหนกเรยนไดขอมลยอนกลบเกยวกบจดเดนและสงทควรปรบปรงแกไขในชนงานตนเอง ในดานคณลกษณะนสยฝกใหนกเรยนมเหตผล กลาแสดงออก รบฟงความคดเหนของผอนและมความตงใจในการปฏบตงานเพมมากขน สอดคลองกบความคดของ Lowenfeld and Brittain (1982) กลาววา การประเมนผลทางศลปศกษา กอใหเกดพฒนาการทางสนทรยภาพคอ ชนชมความงามของศลปะ สามารถแสดงความคดเหน บรรยาย หรอใหเหตผลตามหลกการทางศลปะไดอยางถกตองเหมาะสม และพฒนาการทางสงคม คอ สามารถทางานรวมกบผอนได เขาใจและยอมรบการแสดงออกของผอน 3) ขอเสนอแนะจากการทดลองใชเครองมอใหผประเมนผล ประเมนเพยง 1-2 ดาน เนองจากครผสอนประเมนผลบางกจกรรมไมทนกบระยะเวลาทกาหนด สอดคลองกบผลงานวจยของ อรทย สวสดแดง (2542) ครผสอนไมมเวลาสงเกตพฤตกรรมระหวางปฏบตกจกรรม และ กฤตศกดา เรอนนาค (2533) ครผสอนไมสามารถประเมนผลตามทกาหนดไดเนองจากนกเรยนมจานวนมาก

2. การกาหนดตวบงชและนาหนกความสาคญของคะแนนการประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544

2.1 ตวบงชทไดจากการสอบถามความคดเหนของนกเรยนและผปกครองม 18 ตวบงช ซงการกาหนดตวบงชดงกลาว เปนสงทระบผลความสาเรจ หรอผลทคาดหวงของการปฏบต (performance outcome) (สวมล วองวาณช, 2546) นอกจากนยงมสวนชวยใหผเรยนเกดความเขาใจ สามารถตรวจสอบและควบคมการปฏบตงานของตนเองได อกทงยงสอดคลองกบแนวทางการวดและประเมนผลสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลปทกาหนดใหการประเมนผลตอง

121

ปรบเปลยนไปจากเดม โดยมตวบงช (Benchmark) แสดงคณภาพของผเรยนตามมาตรฐาน (กรมวชาการ, 2545) 2.2 นาหนกความสาคญของดานการประเมน พบวาอตราสวนดานการเตรยมและจดเกบอปกรณ กระบวนการทางาน ผลงาน คณลกษณะนสย มคาเทากบ 2:3.3:3:3.61 โดยการปฏบตงานมคามากทสด คดเปนรอยละ 34.40 ทงนเนองจากลกษณะของสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลปเปนวชาภาคปฏบตและการปฏบตงานยงเปนการแสดงออกถงความรความสามารถทแทจรงของผเรยน สอดคลองกบผลการวจยของรตนา รกสกลพานชย (2537) วาควรประเมนผลในดานกระบวนการปฏบตงานเนองจากเหมาะสมกบวตถประสงคของวชาทเนนการเรยนภาคปฏบตมากกวาทฤษฎ 2.3 นาหนกความสาคญของผประเมน พบวาอตราสวนผประเมนในครผสอน นกเรยน เพอน และผปกครอง มคาเทากบ 4.99:2:1.56:1.22 โดยครเปนผทควรมสวนในการประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยนมากทสด เนองจากครเปนผทมความร ประสบการณและเปนผจดกจกรรมการสอน ดงนนครจงเปนผทเขาใจ เปาหมายวธการเรยนการสอนและการประเมนมากทสด สอดคลองกบผลงานวจยของพระพงษ กลพศาล (2531) วาครศลปะเปนผทวดและประเมนผลไดเหมาะสมทสด เพราะครจะเขาใจพฒนาการทางการสรางสรรคและสนทรยภาพของเดกไดด สวนผปกครองคานาหนกความสาคญนอยทสด เนองจากไมไดเปนผทอยในขณะทนกเรยนปฏบตงาน จงกาหนดใหประเมนผลดานการเกบดแลรกษาอปกรณ ซงผปกครองสามารถตรวจสอบไดขณะทนกเรยนอยบาน 3. การสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 มาตรฐานและสาระการเรยนรในการประเมนผลการปฏบตงาน มจานวน 8 รายการ คอ 1) สอความคด จนตนาการ ความรสก ประทบใจดวยวธการตางๆ อยางมนใจ 2) สารวจ ทดลอง สรางสรรคงานทศนศลป คดรเรมสรางสรรค ใชทศนธาต เทคนค วธการใหมๆ ในการสรางสรรคงานทศนศลปตามความสนใจ 3) เลอกใชวสดอปกรณในการทากจกรรมทศนศลปไดอยางเหมาะสม ปลอดภยและมความรบผดชอบ 4) แสดงออกถงความรสกในการรบรความงามดวยวธการตางๆ ตามความสนใจ 5) แสดงความคดเหน อธบายความหมายของงานทศนศลป ทศนธาตและความงามของศลปะ 6) นาความรและวธการทางทศนศลปไปใชกบกลมสาระการเรยนรอนๆ และในชวตประจาวน 7) ความเปนมาและความสาคญของศลปะในทองถนและศลปะไทย 8) พงพอใจและยอมรบในภมปญญาของการสรางงานทศนศลป สบทอดการทางานศลปะทเกยวของกบ วฒนธรรม ประเพณ ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทยและสากล แตผวจยคดเลอกมาตรฐานสาระการเรยนรรายการท 1-3 มาใชในการประเมน เนองจากรายการดงกลาวสอดคลองกบลกษณะของงานภาคปฏบตทเปนการพจารณาความสามารถของบคคลในการทางาน

122

ตามจดมงหมายในลกษณะของรปธรรม โดยวธการประเมนผลจะพจารณาประสทธภาพและประสทธผลทเกดขนจากการกระทานน (สมใจ สทธชย, 2537) และสอดคลองกบ สวมล วองวาณช. (2546) ทกลาววา การประเมนการปฏบตงานผลงานทเกดขนตองสามารถวดได มความเปนรปธรรม สงทวดเปนผลการเรยนรทเกดจากทกษะการปฏบตงานไมใชการวดความรหรอความรสกในการปฏบตงาน 3.1 ผทมสวนรวมในการประเมนคอ คร นกเรยน เพอน และผปกครอง สอดคลองกบผลงานวจยของอฎฐพล คงพฒน (2545) ชาตร ถนอมวงษ (2545) และสายฝน เอยดชวย (2552) การประเมนผลควรเปนไปตามสภาพจรงและมการประเมนโดยครเปนผประเมนผล นกเรยนประเมนตนเอง ครและนกเรยนประเมนรวมกน และผปกครองชมชนมสวนรวมในการประเมนในบางครง ซงการกาหนดใหมผประเมนทหลากหลายจะชวยเพมความนาเชอถอของคะแนน สอดคลองกบแนวคดของ สวมล วองวาณช (2546) วาผลการประเมนมความนาเชอถอเพราะมาจากความคดของผประเมนหลายแหลง ซงการประเมนจากบคคลหลายฝายเปนสงทมความสาคญในการวดการปฏบตงาน คอ การกาหนดผใหขอมลเกยวกบความสามารถในการปฏบตงานของผเรยน ซงขอมลอาจไมไดมาจากตวผสอนเพยงแคแหลงเดยว บางครงอาจตองเกบขอมลจากเพอนรวมชนหรอเพอนททางาน เพอใหไดขอมลทหลากหลายซงจะทาใหผลการประเมนทถกตองเทยงตรง และยงมสวนชวยใหเกดการเรยนรรวมกนระหวางผทมสวนเกยวของกบการเรยน โดยการแลกเปลยนความคดเหนจะสงผลใหเกดแนวทางในการพฒนาผเรยนใหเกดศกยภาพสงสด 3.2 สงทประเมนจาแนกออกเปนการเตรยมและจดเกบอปกรณ กระบวนการทางาน ผลงาน และคณลกษณะนสย สอดคลองกบงานวจยของ รตนา รกสกลพานชย (2537) ควรมการประเมนดานจตพสยควบคกบผลงาน 3.3 วธการประเมนผลใชการสงเกต เนองจากการวดทกษะการปฏบตงาน คอ การใหผเรยนไดลงมอปฏบตงานจรง การใชวธการสงเกตใหขอมลทมความตรงเหมาะกบขอมลทไดจากการเหนการปฏบตงานจรง (สวมล วองวาณช, 2546) และสอดคลองกบงานวจยของ อครพล เดชะพหล (2537) วาวธการวดและประเมนผลทสอดคลองกบการปฏบตงาน คอ การตรวจผลงานและการสงเกตดกระบวนการทางานของผปฏบต 3.4 เครองมอทใชในการประเมนเปนแบบประมาณคา rubric มระดบคณภาพ 3 ระดบ คอ ด ปานกลาง ปรบปรง ใชวธการตรวจใหคะแนนแบบ (scoring rubric) สอดคลองกบ ศรชย กาญจนวาส (2546) วาความสามารถในการปฏบตงานของผเรยนทพจารณาจากกระบวนการทาและคณภาพของงาน เกณฑประเมนสรางขนจากมตความสาคญ (rubric) ของคณลกษณะดานตางๆ ของผลงาน

123

3.5 การสรางแบบประเมนผลการปฏบตงานดงกลาว จงเปนเครองมอทประเมนผลการปฏบตงานไดถกตองตามแนวทางของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และสอดคลองกบสภาพและความตองการของคร นกเรยนและผปกครอง โรงเรยนในสงกดสานกงานการศกษาขนพนฐาน กาญจนบร เขต 1 แบบประเมนดงกลาวสามารถนามาใชเปนเครองมอในการประเมนตามสภาพจรงสอดคลองกบ นงลกษณ วรชชย (2544) เปนการประเมนทกษะความรความสามารถ ทจะตองใชในโลกความเปนจรง โดยใหผเรยนปฏบตงานในสภาพทเปนจรงตามธรรมชาต เพอแสดงความรความสามารถในการปฏบตงาน มการรวบรวมสารสนเทศจากผเกยวของทกกลมและทกคนดวยวธการทหลากหลาย นามาวเคราะห อภปราย เจรจาตอรอง ใหไดผลการประเมนซงสะทอนภาพทแทจรงของผถกประเมน และทกฝายเหนพองกน ผลการประเมนทาใหผเกยวของมความรความเขาใจทกระจางชดเจนในงานททาและจดประกายความคดไดแนวทางในการปรบปรงพฒนางานตอไปดวย 4. การตรวจสอบคณภาพแบบประเมน ในดานความเชอมนแบบสอดคลองระหวางผประเมนในครและผปกครอง ความเชอมนแบบวดซาในนกเรยน ผลการตรวจสอบความเชอมนแบบความสอดคลองระหวางผประเมนในครและผปกครอง และผลการตรวจสอบความเชอมนแบบวดซาในนกเรยน อยในระดบด เนองจากแบบประเมนผลการปฏบตงานมการระบระดบคณภาพการปฏบตงานในการตดสนผล ชวยใหคร นกเรยน และผปกครองเขาใจตดสนผลการปฏบตงานสอดคลองกน แตการตรวจสอบความเชอมนแบบสอดคลองระหวางผประเมนในครผสอน เมอแยกตามดานการประเมนพบวา แบบประเมนเรองภาพวาดจากเรองเลา ดานกระบวนการทางานมคาความสอดคลองเทากบ .251 เมอผวจยนาแบบประเมนผลมาตรวจสอบ พบวา มจานวนตวบงชทงสน 5 รายการ คอ 1) การออกแบบ 2) การรางภาพ 3) การจดองคประกอบ 4) การระบายส และ 5) การตกแตงรายละเอยด จงนาคะแนนทไดจากแตละตวบงชมาวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธรายขอ พบวาคาสมประสทธสหสมพนธตวบงชขอ 3) การจดองคประกอบ และ4) การระบายส มคาตาสด โดยมคาเทากบ .299 และ .064 ตามลาดบ ทงนเนองจากตวบงชดงกลาวเกยวของกบการประเมนทกษะทางศลปะ ซงถาครผสอนทเปนผประเมนมไดเปนครทเชยวชาญหรอลกซงกบหลกการดานศลปะ อาจทาใหเกดความคลาดเคลอนในการประเมนได แนวคดดงกลาวสอดคลองกบสวมล วองวาณช (2546) ทวา เครองมอวดทกษะการทางานมกมคาความเชอมนแบบสอดคลองภายในคอนขางตา เพราะโดยธรรมชาตของรายขอทปรากฏไมไดวดคณลกษณะเดยวกน ซงเมอผวจยตรวจสอบความเทยงตรงตามเนอหาของตวบงชจากผเชยวชาญพบวา มความเทยงตรงดานเนอหา ดงนนผวจยจงไดปรบปรงในคมอการใชงาน โดยเพมรายละเอยดเกยวกบการประเมนผลดานกระบวนการทางานในตวบงชการจดองคประกอบและการระบายส ในคมอประเมนผลการปฏบตงาน ใหครผสอนศกษาและทาความเขาใจเพอใหผลการประเมนถกตอง

124

เทยงตรง แตเมอดในภาพรวมพบวาแบบประเมนผล เรอง ชวยกนลดภาวะโลกรอน มคาความสอดคลองระหวางผประเมนระหวาง .689-.919 ซงอยในเกณฑด ขอเสนอแนะในการวจย ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช

1. ในกรณทมขอจากดดานระยะเวลาเพราะบางกจกรรมใชระยะเวลาในการปฏบตงาน มาก หรอในกรณทครตองประเมนผลนกเรยนจานวนมาก ครสามารถปรบจานวนดานใหนอยลง แตยงคงกาหนดนาหนกความสาคญของการใหคะแนนไวในอตราสวนเดม

2. การประเมนผลพฒนาการ ครผสอนสามารถประเมนผลพฒนาการของนกเรยน ดวย การนาคะแนนทไดจากการประเมนผลการปฏบตงาน มาวดพฒนาการของนกเรยน

3. ครผสอนสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป สามารถนาแบบประเมนไป ประยกตใชในกจกรรมทมลกษณะใกลเคยงกน โดยปรบตวบงชใหเหมาะสมกบลกษณะงาน ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. การประเมนผลจากผทมสวนเกยวของในการเรยนการสอนของคร นกเรยน เพอนและผปกครอง ชวยใหนกเรยนเขาใจเกณฑและคณภาพทคาดหวงทงจากการประเมนตนเองและการประเมนผลจากผอน ซงสงผลตอพฒนาการในการเรยนร ดงนนจงควรศกษาความสมพนธระหวางการประเมนผลจากผทมสวนเกยวของกบการเรยนและพฒนาการในการเรยนรของนกเรยน ซงงานวจยดงกลาวจะทาใหสามารถคนพบแนวทางในการพฒนาผเรยนจากรปแบบการประเมนผล

125

บรรณานกรม

กมล สดประเสรฐ. (2540). การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของผปฏบต. พมพครงท 2 กรงเทพ: ส านกงานประสานโครงการพฒนาทรพยากรมนษย กระทรวงศกษาธการ.

กรมวชาการ. (2544). แนวทางการวดและประเมนผลการเรยนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพมหานคร: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ. กรมวชาการ. (2545). คมอการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรศลปะ. กรงเทพมหานคร :

กรมวชาการ. กรมวชาการ. (2546). ผงมโนทศนและสาระการเรยนรแกนกลางกลมสาระการเรยนรศลปะ.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพครสภาลาดพราว. กรมวชาการ. (2546). การประเมนผลการศกษาในชนเรยน. กรงเทพ: โรงพมพครสภาลาดพราว. กระทรวงศกษาธการ. (2545). คมอการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ. กรงเทพมหานคร: กรม

วชาการ. ขนษฐา กาญจนารงส. (2547). การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม. WWW.rajabhat.ac.th ฉววรรณ สายทอง. (2549). การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอฝกทกษะการแกโจทยปญหา คณตศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาวจยและ

ประเมนผลการศกษา มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน ชยวฒ คมประดษฐ. (2539).รปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอใชเปนการสรางวนย

โรงเรยนลาดวทยา จงหวดแพร. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชาตร ถนอมวงษ. (2545). การจดการเรยนการสอนศลปศกษาของครตนแบบตามแนวทางการ ปฏรปการเรยนร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาศลปศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทวป ศรรศม.(2537).วธการวจยเชงปฏบตการ.ขาวสารวจยการศกษา,17(6),9-21 นตยา เงนประเสรฐศร. (2544).การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

(27 กค.-ธค. 2544) : 61-71 นงลกษณ วรชชย. (2545). รายงานผลการด าเนนงานโครงการน ารองระดบชาต เรองกระบวนการ

ปฏรปเพอพฒนาคณภาพการเรยนรการประเมนและการประกน. กรงเทพ: ส านกงาน คณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

นงลกษณ วรชชย และทศนา แขมมณ. (2546).การวจยเชงปฏบตการระดบชนเรยนและระดบโรงเรยน:แนวทางการวจยและการสงเคราะหงานวจย.ครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บญชม ศรสะอาด. (2540). การวจยทางการวดผลและการประเมนผล. กรงเทพ: สวรยาสาสน

126

บญเรยง ขจรศลป.(2546).“วจยการวจยแบบบรณาการ:ประสบการณตรงจากภาคสนาม” วารสารวธ วทยาการวจย.ปท 16 ฉบบท 3 (กรกฎาคม-กนยายน)

ผองพรรณ ตรยมงคลกล.(2543).การวจยในชนเรยน. กรงเทพ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. พศน แตงจวง.(2538).การวเคราะหกระบวนการวจยแบบมสวนรวมเพอการวางแผน การศกษา นอกระบบในชนบท(รายงานการวจยเชยงใหม).มหาวทยาลยเชยงใหม. พนธทพย รามสต. (2540). การวจยปฏบตอยางมสวนรวม. กรงเทพมหานคร , พ เอ ลฟวง. มาลยา กองสข. (2533). ความคดเหนของครศลปะในกรงเทพมหานครเกยวกบการประเมนผลการเรยน

วชาศลปศกษา ตามหลกสตรมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2521. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาศลปศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

รตนา รกสกลพานชย. (2537). ความคดเหนของอาจารยและนกศกษาเกยวกบการประเมนผลการเรยนแขนงวชาทศนศลป หลกสตรศลปศกษา ระดบปรญญาตรในวทยาลย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาศลปศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ลดดาวลย ซอตรง. (2544) . การพฒนาแบบประเมนแฟมสะสมงานการสอนของครประถมศกษา:การศกษาเฉพาะกรณโรงเรยนวดหนองหม จงหวดนครสวรรค. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาวจยการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วทศา ชนอารมณ. (2546). พฒนาแบบประเมนการปฏบตงานสาระการเรยนรศลปะ ดานทศนศลป ชวงชนท 2 วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต ภาควชาวจยการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรณ ตงเจรญ. (2546). คมอจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะชนประถมศกษาปท 3 . กรงเทพมหานคร: ส านกพมพพฒนาคณภาพวชาการ.

ศรชย กาญจนวาส. (2545). ทฤษฎการประเมน. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศรวรรณา บญสนธ. (2548).การพฒนาหลกสตรสถานศกษา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ของโรงเรยนวดเทพประทาน โดยการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม. วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยราชภฎพระนคร

ส วาสนา ประวาลพฤษ. (2538) นกวางแผนวจยเชงปฏบตการ.กรงเทพ : ครสภา ลาดพราว สทธณฐ ประพทธนตสาร.(2545).การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม: แนวคดและแนวปฏบต

(Participatory action research Concepts and practice) คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

สภางค จนทวานช.(2539).การวเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพ. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรยา วรวงศ.(2546). แนวคดการวจยและพฒนา: วธการและเทคนคการวจย. It.ribr.ac.th/person/kanes/KTMRIBR/history/h6.html

127

สมใจ สทธชย. (2537). การพฒนาเกณฑการประเมนภาคปฏบตงานวชาศลปศกษา หนวยการเขยน ภาพระบายส ระดบชนประถมศกษาปท 5 ตามหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533). วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาศลปศกษา บณฑต วทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมศกด ภวภาดาวรรธน. (2544). การยดผเรยนเปนศนยกลางและการประเมนตามสภาพจรง. เชยงใหม: The knowledge center.

สมหวง พธยานวฒน. (2544). วธวทยาการประเมนศาสตรแหงคณคา. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมอาจ วงษขมทอง. (2536). แนวคดการวจยเพอการปฏบตการอยางมสวนรวมแบบดงเดม. วารสาร สาธารณสขมลฐานและการพฒนา: 6(1) ,23-33

สายฝน เอยดชวย. (2552). การพฒนาเครองมอประเมนตามสภาพจรงส าหรบการประเมนโครงงาน วทยาศาสตร ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขา วจยและประเมนผลการศกษา มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร.

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. (2542). แนวทางการประเมนตามสภาพทแทจรง. กรงเทพมหานคร: โรงพมพครสภาลาดพราว.

ส านกงานคณะกรรมากรการศกษาแหงชาต. (2544). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542. กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค.

ส านกงานคณะกรรมากรการศกษาแหงชาต. (2544). สาระและมาตรฐานการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพมหานคร: กระทรวงศกษาธการ.

ส านกมาตรฐานการศกษา.(2545). ชดวชาการวจยชมชน. ส านกงานสภาราชภฎ ส านกงานมาตรฐานอดมศกษา ทบวงมหาวทยาลย กระทรวงศกษาธการ .

สนนทา สนทรประเสรฐ. (2545). แผนการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ. พฒนาความรดานกฎหมาย และพฒนาวชาชพคร.

สวมล วองวาณช. (2546). การวดทกษะการปฏบต. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สวมล วองวาณช. บรรณาธการ. (2546). การประเมนผลการเรยนรแนวใหม. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อฎฐพล คงพฒน. (2545). การศกษาการจดการเรยนการสอน การศกษาขนพนฐานกลมสาระการเรยนรศลปะ ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาศลปศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

128

อมรา พงศาพชญ.(2529).การใชวธการวจยเชงคณภาพในการศกษาพฤตการณการบรโภค โดยม วตถประสงคเพอปรบเปลยนพฤตกรรม รายงานการประชมเชงปฏบตการ เรอง สาเหตและปจจย

ทมผลตอพฤตกรรมการกนของคนไทย. สถาบนโภชนาการมหาวทยาลยมหดล. อรทย สวสดแดง. (2542). ปญหาการสอนศลปศกษาของครศลปศกษา ระดบชนมธยมศกษา

ตอนตน: ในสงกดโรงเรยนกรมสามญศกษากรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต ภาควชาศลปศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อครพล เดชะพหล. (2537). สภาพและปญหาการสอนวชาศลปะในกลมวชาเลอกเสร ระดบ มธยมศกษาตอนปลาย สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 9. วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต ภาควชาศลปศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อฎฐพล คงพฒน. (2545). การศกษาการจดการเรยนการสอน การศกษาขนพนฐานกลมสาระการ เรยนรศลปะ ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต ภาควชาศลปศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Crehan, K.D., Hudson, R., and Clark. (2001). A comparison of two scoring strategies for Performance assessments. Joumal of Educational Research Quarterly. 25, 2:52 Johnson, N (2000). Evaluation of technology integration in a teacher education. Retrived 3/05/04 from http://www.edu.iastate.edu/elps/Capstion-Johnson.hthm. Mink, D.V.(2002). Evaluation of mathmatics progrom which integrates children s Literature: classroom environment an attiudes. Retrived 3/05/04 from http:/www.adt.curtin.edu.au/theses/available/adt-WCU20031013.115442.htm.

แบบสมภาษณครผสอน สาระทศนศลป โรงเรยนในจงหวดกาญจนบร ดาน สภาพปญหาการประเมนผล สาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป

เรอง การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตแบบมสวนรวมเพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป ตอนท 1 รายละเอยดขอมลการสมภาษณ ครงท………… วนท…………………………เวลา…………สถานท……………………………………………... ผใหสมภาษณ……………………………………………………………………………………… โรงเรยน……………………………………………………………………………………………. ตอนท 2 รายการค าถาม 1. ดานผก าหนดเกณฑการประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป 1.1 ทานใชแบบประเมนผลการปฏบตงานสาระทศนศลป หรอไม 1.2 แบบประเมนผลการปฏบตงาน ใครเปนผก าหนด เกณฑการประเมน 2. ดานทใชในการประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป 2.1 ถาทานใหนกเรยนวาดภาพเรองลดภาวะโลกรอน ทานจะประเมนอยางไร 2.2 ถาทานไดใหคะแนน นกเรยนในขณะปฏบตงาน ทานคดวาจะดหรอไม เพราะเหตใด 2.3 และถาทานได ประเมนลกษณะนสยการท างานของนกเรยนดวย ทานเหนดวยหรอไม

เพราะเหตใด 3. ดานผประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป 3.1 เมอนกเรยน วาดภาพระบายสเสรจแลว ทานใหใครเปนผประเมนผลงาน 3.2 ถาทาน ใหนกเรยนรวมใหคะแนน ดวยจะดหรอไม 3.3 และ ถาทานใหผปกครองรวมประเมนดวย นาจะดหรอไม เพราะเหตใด 3.4 ทานคดวา การประเมน การวาดภาพ ควรมใครประเมนบาง 4. ดานตวบงช การประเมนผลการปฏบตงาน สาระทศนศลป 4.1 เมอทานใหนกเรยนวาดภาพ เรองลดภาวะโลกรอน ทานจะตรวจใหคะแนน โดยให

คะแนน ดานใดบาง จงครอบคลม การประเมนผลตามหลกสตร 4.2 ใหทาน บอก ตงบงชทควรน ามา ประเมนเมอนกเรยน วาดภาพระบายส

แบบสอบถามนกเรยน และผปกครอง โรงเรยนในจงหวดกาญจนบร ดาน สภาพปญหาการประเมนผล สาระการเรยนรศลปะสาระทศนศลป

เรอง การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตแบบมสวนรวมเพอพฒนาแบบประเมนผลการปฏบตงาน สาระการเรยนรศลปะ สาระทศนศลป .......................................................................................................................................................... ตอนท 1 ขอมลผตอบแบบสอบถาม ( ) นกเรยน ( ) ผปกครอง ตอนท 2 การตอบแบบสอบถาม ค าชแจง โปรดอาน แลวพจารณาขอความแตละขอ แลวท าเครองหมาย ลงในแตละขอ ซงม ความหมาย ดงน 3 หมายถง มากทสด 2 หมายถง มาก 1 หมายถง นอย

ขอ ขอค าถาม ระดบความพอใจ

3 2 1 1 การก าหนดเกณฑแบบประเมนมครเปนผก าหนดเองคนเดยว 2 การก าหนดเกณฑมผปกครองรวมก าหนดดวย 3 การก าหนดเกณฑมนกเรยนรวมก าหนดดวย 4 ครเปนผประเมนผลคนเดยว 5 ผปกครองรวมประเมนผลการปฏบตงานดวย 6 นกเรยนไดประเมนตนเอง 7 เพอนไดประเมนเพอนดวย 8 มการประเมนทง 3 ดาน คอ การปฏบตงาน ผลงาน คณลกษณะนสย 9 ก าหนดคะแนนเตมดานการปฏบตงานมากกวาดานอน 10 ก าหนดคะแนนเตมดานผลงานมากกวาดานอน 11 ก าหนดคะแนนเตมดานคณลกษณะมากกวาดานอน 12 ก าหนดคะแนนเตมดานการปฏบตงาน ผลงานและคณลกษณะนสย

เทากนทกดาน

13 มการประเมนดานอนนอกจากดานการปฏบตงาน ผลงานและ 14 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองจ านวนอปกรณ 15 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองความถกตองของ

อปกรณ

16 การใหคะแนนควรใหคะแนนในเรองการท าความสะอาดสถานท การเกบดแลรกษาอปกรณ

17 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการออกแบบ 18 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการรางภาพ 19 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการจดองคประกอบ 20 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการระบายส

ขอ ขอค าถาม ระดบความพอใจ

3 2 1 21 การใหคะแนนดานการปฏบตควรใหคะแนนในเรองการตกแตง

รายละเอยด

22 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองเนอหาของภาพ 23 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความสวยงาม 24 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความสะอาดเรยบรอย 25 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความถกตองของผลงาน 26 การใหคะแนนวาดภาพควรใหคะแนนในเรองความคดสรางสรรค

ประวตผวจย

ชอ นางสภญ คณสวรรณ วน เดอน ปเกด วนพธท 8 เดอน กมภาพนธ พ.ศ. 2499 ต าแหนงหนาท ครผสอน วทยฐานะช านาญการพเศษ สถานทท างาน โรงเรยนบานพเลยบ เลขท 99/1 หม 5 ต าบลหนองบว อ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 71910 ประวตการศกษา

พ.ศ.2515 มธยมศกษาตอนตน โรงเรยนสตรกาญจนบร กาญจนานเคราะห พ.ศ. 2517 ประกาศนยบตร วทยาลยครนครปฐม พ.ศ. 2519 พเศษมธยม พ.ศ. 2523 ปรญญาตรการศกษาบณฑต กศ.บ. (การประถมศกษา)

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ บางแสน จงหวดชลบร พ.ศ. 2558 ปรญญาโท ครศาสตรมหาบณฑต คม. (สาขาวจยและประเมนผล

การศกษา) มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร