31
Diabetische Dyslipidemie mechanismen en behandeling Manuel Castro Cabezas, MD, PhD, internist-endocrinologist/vascular specialist Dpt. Of Internal Medicine, Center for Diabetes and Cardiovascular Risk Management STZ Center of Expertise Franciscus Gasthuis & Vlietland, Rotterdam, the Netherlands [email protected]

Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Diabetische Dyslipidemiemechanismen en behandeling

Manuel Castro Cabezas, MD, PhD,

internist-endocrinologist/vascular specialist

Dpt. Of Internal Medicine,

Center for Diabetes and Cardiovascular Risk Management

STZ Center of Expertise

Franciscus Gasthuis & Vlietland,

Rotterdam,

the [email protected]

Page 2: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Casus diabetische dyslipidemie

• Dhr Janssen, 4 jaar diabetes

• 55 jaar oud;

• BMI: 34,5 Kg/m2; BD: 135/85

• Med: metformine 2 gram, glimepiride 6 gram, irbesartan

300 mg, simvastatine 30 mg

• Nuchter lab:

• glucose 10,1 mmol/L

• Vetspectrum: TC: 8,9, TG: 7,3; HDLC: 0,7; LDLC:?

• HbA1c: 73 mmol/mol

Page 3: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Statines: ‘regel van zes‘

10 20 40 80

LD

L-C

reducti

e(%

)

mg

statine

-

10-

20-

30

+10 mg

- 6%

+20 mg

- 6%

+40 mg

- 6%

-

40-

50

0

Page 4: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Casus diabetische dyslipidemie

• Dhr Janssen, 4 jaar diabetes

• Med: metformine 2 gram, glimepiride 6 gram, irbesartan

300 mg, simvastatine 40 mg

• Na toevoeging van langwerkende insuline en verdere

leefstijlaanpassingen:

• HbA1c: 58 mmol/mol

• Nuchter lab:

• glucose 6,8 mmol/L

• Vetspectrum: TC: 5,9, TG: 3,2; HDLC: 0,9; LDLC: 3,6;

apoB: 1,25 g/L

Page 5: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Atherogenic Dyslipidemia in

T2DM

• Elevated TG

• Low HDL-C

• Small dense LDL (high apoB)

• Postprandial hyperlipidemia

(atherogenic remnants)

Page 6: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Één apoB per atherogeen lipoporoteïne: apoB is marker

voor aantal atherogene partikels en voor small dense LDL

Page 7: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Metabolic Syndrome

LDL

‘Normal’ LDL-cholesterolbut:

‘Normal’ LDL-cholesterol

No Metabolic Syndr

LDL

LDL-apo BLDL-apo B/CELDL-CE/TG

Low CHD risk High

T2DM, Metabolic Syndrome, Dyslipidemia and LDL-size

M. Austin JAMA 1988; 269: 1916

LDL patttern A LDL pattern B

Page 8: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Plasma TG:main determinant of LDL size

R= -0.88

23

24

25

26

27

28

0 1 2 3 4 5 6

Plasma TG (mmol/L)

LDL diametre (nm)

Scheffer et al; Clin Chem 1997;43:1904-12

Page 9: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

VLDL1

chylo

IDLLDL

Chylo

remnant

VLDL2LDL

IDL

HDL3Nascent

HDL

LPL

HL

LPLHL

LPL

HL

Small

Dense

LDL

HL

CETP

PLTP

LCAT

PLTP

HDL2

Lipoprotein metabolism in healthy, lean subjects

B100

B100

B100

B48

B48

B100B100

B100

JWF Elte and M Castro Cabezas

Diabetes Mellitus Textboek

Utrecht, 2012

Page 10: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Impaired peripheral fatty acid trapping leads to

increased flux of FFA and VLDL overproduction

in insulin resistance

C3

LIVER

FFA

ADIPOCYTE

D

Chylo remnants

B

VLDL

Beta-ox

TG synthesis

CE synthesis

Ketogenesis

TG

Chylo’sapoB48

C3adesArg

(ASP)

LPL

insulin

TG

TG

glucose

Castro Cabezas

Et al

NMCD 2001

Neth J Med 2000

JLR 2000/2003

ATVB 2002/2003

Am J Clin Nutr

2004

Diabetes Care

2006

Atheroscl 2005,

2006

JCEM 2004, 2005

Page 11: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

VLDL1

chylo

IDLLDL

Chylo

remnant

VLDL2LDL

IDL

HDL3Nascent

HDL

LPL

HL

LPLHL

LPL

HL

Small

Dense

LDL

HL

CETP

PLTP

LCAT

PLTP

Small intestine

HDL2

JWF Elte and M Castro Cabezas

Diabetes MellitusTextboek

Utrecht, 2012

Lipoprotein metabolism in diabetes,

metabolic syndrome and obesity

B100

B100B100

B100

B100

B100

B100

B48

B48

LDLLDL

LDLLDL

LDL

IDLIDL

IDL

IDL

VLDL1VLDL1VLDL1

VLDL1

Chylo

remnant

Chylo

remnant

Chylo

remnantchylo

chylo

chylo chylo

chylo

Main features in T2DM:

VLDL1 overproduction

apoB48 overproduction

Postprandial hyperlipidemia

Small dense LDL

Small dense HDL

Oxidized LDL

Page 12: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Obesity determines diurnal triglyceridemia in

type 2 diabetescontinuous generation of small dense LDL

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

fasting before

lunch

after

lunch

before

dinner

after

dinner

bedtime

ca

pil

lary

TG

(m

mo

l/L

)

diabetic men (n=13)

obese men (n=15)

lean men (n=22)

**

TGc-AUC

Van Wijk et al . Metabolism 2003

Page 13: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Maar… wat hebben TG met

HDL te maken?

Page 14: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Relationship between fasting

plasma TG and HDL-C (n=86)

M. Castro Cabezas (data on file)

Page 15: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Copyright ©2005 American Heart Association

Lewis, G. F. et al. Circ Res 2005;96:1221-1232

Secretion, lipid acquisition, and maturation of HDL particles

Page 16: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat
Page 17: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat
Page 18: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

O’Keefe, JACC 2004; 2142-6

Wat is een optimaal plasma cholesterolgehalte?

“het cholesterolniveau van de gemiddelde persoon is

ongeveer twee keer het normalefysiologische niveau”

“Het optimale LDLis 1,3 - 1,8 mmol/l”

1,3Gemiddeld totaal-

cholesterol (mmol/l)

Hazda

Inuit

Hottentotten

Pigmeeën

San

Baviaan

Brulaap

Nachtaap

Paard

Everzwijn

Bisamzwijn

Zwarte neushoorn

Afrikaanse olifant

Volwassen Amerikaan

Natuurvolken

Primaten in het wild

Zoogdieren in het wild

Moderne mens

1,8 2,3 2,8 3,3 3,9 4,4 4,9 5,4

Page 19: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Relative risk of myocardial infarction

in serum TG quartiles during

6-13 y follow up in 12.510 men

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

<=0,99 1-1,33 1,34-1,84 >1,84

Quartiles of serum TG

unadjusted

adjusted

L.Stavenow, T Kjellström

Atherosclerosis 1999

Adjustment for BMI, age, DM, BP,

yr of screening, smoking, chol

Page 20: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Cumulative Incidence of MI and IHD by Levels

of Nonfasting Triglyceridesa

In a prospective cohort study of 13981 individuals in Copenhagen followed from

1976-2004

MI=myocardial infarction; IHD=ischemic heart disease. Adapted from Nordestgaard BG et al. JAMA. 2007;298:299–308.

Age, y

Cu

mu

lati

ve

Inci

den

ce, %

Age, y

Cu

mu

lati

ve

Inci

den

ce, %

a Prospective

cohort study of

13,981 individuals

in Copenhagen

followed from

1976 to 2004

MI in Women

0

20

40

60

80

100

45 55 65 75 85 95

MI in Men

020

4060

80100

45 55 65 75 85 95

IHD in Women

0

20

40

60

80

100

45 55 65 75 85 95

IHD in Men

0

20

40

60

80

100

45 55 65 75 85 95

Page 21: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat
Page 22: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat
Page 23: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Mean, 75th and 95th cut-off values for fasting and non-

fasting plasma TG in healthy Dutch subjects

Males

(n=109)

Females

(n=104)

Mean

(SD)

75th

percentile

95th

percentile

Mean

(SD)

75

percentile

95

percentile

Fasting

pTG

1,21

(0,67)1,4 2,2 1,02

(0,60)1,3 2,1

pTG

before

lunch

1,31

(0,44)

1,6 2,6 1,22

(0,49)

1,4 2,6

pTG 3 h

after

lunch

1,77

(0,73) 2,3 3,51,31

(0,66) 1,5 3,4

pTG

before

dinner

1,83

(0,85)

1,9 3,3 1,29

(0,59)

1,6 3,0

Van Wijk et al Clin Chim Acta 2003

Page 24: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

0 5 10 15 20 25

Inti

ma

Me

dia

Th

ick

ne

ss

(mm

)

ApoB48 (mg/L)

R=0.52, P<0.001

Serum apo B48 is associated

with carotid intima media thickness (N=72)

Alipour et al Eur J Clin Invest 2012;42:702-708

Page 25: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

0

2

4

6

8

10

12

14

Controls FH FCH T2DM CAD T2DM & CAD

ApoB

48 (

mg/L

)

P<0.01

vs controls P<0.01

vs controlsP<0.01

vs controls

And FH

Alipour et al Eur J Clin Invest 2012;42:702-708

Fasting serum apo B48 in different disorders

Page 26: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Fasting and postprandial apoB48 correlates

better with postprandial inflammation than

fasting or postprandial TG

0 2 4 6 8 100

10

20

30

40

50 Rho 0.595 (p=0.041)

Fasting apo B48 (mg/L)

Monocy

te C

D11b d

AU

C

0 20 40 60 80 1000

10

20

30

40

50 Rho 0.615 (p=0.033)

Apo B48 AUC

Monocy

te C

D11b d

AU

C

0.0 0.5 1.0 1.50

10

20

30

40

50 Rho 0.483 (p=0.11)

Fasting TG (mmol/L)

Monocy

te C

D11b d

AU

C

0 5 10 15 20 250

10

20

30

40

50Rho 0.259 (p=0.42)

TG AUC

Monocy

te C

D11b d

AU

C

A B

C D

MA de Vries et al; Atherosclerosis 2016

Page 27: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Proportional effects on major vascular events per mmol/L

reduction in LDLC in participants with or without diabetes

Cholesterol Treatment Trialists' (CTT) Collaborators

Efficacy of cholesterol-lowering therapy in 18 686 people with diabetes in 14 randomised trials of statins: a meta-

analysis; Lancet, Volume 371, Issue 9607, 2008, 117–125

Lancet, Volume 371, Issue 9607, 2008, 117–125

Page 28: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat
Page 29: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

IMPROVE-IT substudy: Greater MI and

stroke reduction with Ezetimibe/simvastatin

in Diabetic Patients

11,7

5,3

16,4

3,2 3,8 3,2

11,2

5,3

20,8

3,4

6,5

3,4

0

5

10

15

20

25

30

Diabetes No Diabetes Diabetes No Diabetes Diabetes No Diabetes

Simvastatin/Ezetimibe Simvastatin

MI

P for interaction

0,028

Stroke

P for interaction

0,031

CV death

P for interaction

0,57

Page 30: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Effects of fibrate therapy with or without statin

in dyslipidemic subjects with low HDLC and high TG

compared to those with normal lipids

Page 31: Diabetische Dyslipidemie - CVGK€¦ · • Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten, voeding • Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat

Adviezen voor de praktijk• Volg de richtlijnen

• Primair: Verbeter glucose regulatie

• Vraag je af waarom je géén statine aan een diabeet zou geven

• Streef LDL-C< 1,8 mmol/L bij T2DM (vooral bij extra risicofactoren)

• Hoog TG/laag HDLC: overweeg fibraat zeker bij normaal apoB

• Liever combinatie ezetimibe met lagere dosis statine dan maximale statine

• Bij hyperTG (>2,0 mM) met hoog apoB (>0,9 g/L): intensievere statine

therapie (small dense LDL!)

• Bij hypertriglyceridemie: denk aan oestrogenen, alcohol, vit A preparaten,

voeding

• Bij gecombineerde hyperlipidemie: statine met fibraat (geen gemfibrozil);

CAVE: nierfunctie (fibraat) en rabdomyolyse (combi).

• Bij statine intolerante patiënten: monotherapie ezetimibe (20% LDLC

reductie), plantenstanolen (10-15% LDL-C daling); PCSK9i

• Harsen gecontraïndiceerd bij verhoogde triglyceriden

• Geen indicatie om standaard CK te controleren zonder klachten bij statine