Diagnoza otoczenia

Centrum Kultury w Łomiankach

Michał Bargielski, Karol Wittels

Warszawa, 2015 r.

Stro

na1

1. WPROWADZENIE 2

1.1. Uwarunkowania badania i cele 2

1.2. Przyjęte założenia metodologiczne 2

2. OCZEKIWANIA WOBEC INSTYTUCJI KULTURY 7

2.1. Uczestnictwo w działaniach kulturalnych 7

2.2. Oczekiwania wobec czasu wolnego i Centrum Kultury 9

3. POTENCJAŁ ROZWOJU KULTURY W GMINIE 16

4. PODSUMOWANIE 18

4.1. Główne wnioski 18

4.2. Rekomendacje 19

Stro

na2

1. Wprowadzenie

1.1. Uwarunkowania badania i cele

Badanie zostało przeprowadzone pomiędzy kwietniem, a czerwcem 2015 r. przez Fundację

OBSERWATORIUM, na zlecenie Centrum Kultury w Łomiankach (dalej: CKŁ). Realizacja

finansowania była ze środków programu Domy Kultury+: Inicjatywy Lokalne (dalej: DK+)

prowadzonego przez Narodowe Centrum Kultury. Prace obejmowały:

� Badanie ankietowe, przeprowadzone przy pomocy ankiety elektronicznej oraz ankiet

papierowych opartych na tym samym kwestionariuszu. Odpowiedzi udzieliły 204 osoby

� Warsztaty z grupami potencjalnych uczestników działań ŁCK, połączone z warsztatami

pisania projektów oraz prezentacją założeń konkursu grantowego na inicjatywy lokalne z

organizowanego w ramach Programu DK+. W tej części badania udział wzięło ok. 45 osób.

W przypadku ostatniego z punktów, należy zaznaczyć pewną zmianę wobec wstępnych założeń.

Początkowo zaplanowano warsztat wstępny, w ramach którego przewidziano dodatkowe ćwiczenia

związane z mapowaniem zasobów, instytucji i aktywnych grup mieszkańców. Wobec niskiej

frekwencji oraz faktu, że jego uczestnicy byli również obecni na jednym z późniejszych spotkań

poszerzonych o omówienie założeń konkursowych i zasady przygotowywania projektów

kulturalnych, podczas analizy zdecydowaliśmy się na integrację materiału z tych dwóch typów

spotkań.

Cele zrealizowanego procesu diagnostycznego mieszczą się w dwóch obszarach. Przede wszystkim

dążyliśmy do identyfikacji i zaktywizowania osób i grupy skłonnych do realizacji projektów

w ramach przewidzianych mikro grantów. Druga kwestia, to wsparcie procesu przygotowania

wniosków tak, by odpowiadały one na realne potrzeby wynikające z diagnozy lokalnej.

1.2. Przyj ęte zało żenia metodologiczne

Podstawowym założeniem, jakie leżało u podstaw doboru metod wykorzystanych w badaniu, było

przekonanie, że samorządowe instytucje kultury nie są jedynie instytucjami zajmującymi się

edukacją artystyczną, czy nawet szerzej kulturalną. Wyszliśmy z przekonania, że ich zadaniem jest

szeroko rozumiana działalność animacyjna, wpisująca się w kontekst zadań rozwojowych

samorządu gminnego. Z takiej perspektywy, istotne jest wspieranie rozwoju kapitału społecznego

Stro

na3

i wszystkich zadań gminy w tym zakresie. Gminny dom kultury powinien być więc prawdziwym

centrum życia lokalnego.

W efekcie podstawowe narzędzia opierały się na otwartych pytaniach ankietowych. W części

jakościowej badania, na warsztatach wykorzystano przede wszystkim mało ustrukturyzowaną

dyskusję uzupełnioną o elementy wywoływania skojarzeń, na podstawie głosów innych członków

spotkania. Warsztaty pokazały ogromny potencjał gminy, ale także pozwoliły na wskazanie

potencjalnych osi konfliktu lokalnego i obszary ryzyka w budowaniu oferty kulturalnej. Ujawnienie

się tych wątków, świadczy o skuteczności przyjętych założeń. W dalszej części tekstu nie

wyodrębniamy jednak tych kwestii. Głosy świadczące o występujących trudnościach traktujemy na

równi z pozostałymi, a konsekwencje ich występowania umieszczamy w kontekście całej

działalności Centrum Kultury i innych podmiotów prowadzących działania kulturalne na terenie

gminy.

1.2.1. Uczestnicy badania ilościowego

Ze względu na liczebność i ogrom materiału, który udało się zgromadzić dzięki badaniu

ilościowemu, konieczne jest osobne wyjaśnienie kim byli jego uczestnicy. Podkreślmy przede

wszystkim, że sposób przeprowadzenia badania wyklucza możliwość zastosowania interpretacji

opartej na metodach statystycznych, a w szczególności odnoszeniu się do całej populacji

mieszkańców gminy. Udział w badaniu był dobrowolny, a grupa respondentów nie była dobierana

celowo, ani też nie była losowa. Oznacza to, że wyniki należy traktować w sposób zbliżony do

materiału jakościowego, wskazującego na obszary, którymi należy się zająć lub poddawać je pod

dyskusję. Pomimo to, w niektórych wypadkach podajemy wyniki w ujęciu procentowym, jednak

takie sytuacje zostały w raporcie opisane ze wskazaniem na przyczyny takiej decyzji.

Łomianki są gminą miejsko-wiejską położoną w bezpośrednim sąsiedztwie Warszawy. Bliskość

metropolii o tak dużej sile przyciągania i bogatej ofercie kulturalnej, ma zasadniczy wpływ na

kształtowanie się potrzeb kulturalnych i formy ich zaspokajania.

Podstawowym kryterium podziału respondentów są ich wiek i płeć. W przypadku omawianego

badania, ze względu na charakter pytań badawczych za najistotniejsze kryterium podziału na grupy

wiekowe uznaliśmy granice wynikające z etapów edukacji szkolnej. Kolejnym, powiązanym

elementem była wynikająca z wieku, samodzielność w docieraniu do Warszawy. Ostatnim

kryterium, było potencjalne zaangażowanie w opiekę nad dziećmi, które wymagają uwagi rodziców

ze względu na wiek. Ostatecznie wyłoniono pięć grup wiekowych, a ich frekwencję wśród

respondentów, a także odsetek kobiet i mężczyzn w poszczególnych grupach prezentuje Wykres 1

Stro

na4

Wykres 1 Odsetek kobiet i mężczyzn - uczestników badania – w poszczególnych grupach wiekowych

Grupami, które zasługują na szczególną uwagę podczas a analizy dalszych wyników badań są osoby

aktualnie najbardziej związane z Łomiankami. Zakładamy, że związek ten opiera się przede

wszystkim na ograniczeniu mobilności ze względu na wiek lub sytuację rodzinną (posiadanie

małych dzieci). Oznacza to, że zebrane w badaniu ilościowym wyniki, mogą być dla nas

interesujące przede wszystkim dzięki dużej liczbie odpowiedzi najmłodszych, ale też stosunkowo

dużemu udziałowi osób w wieku produkcyjnym.

Te rozważania prowadzą od razu do pytania o role zawodowe pełnione przez respondentów. Jest to

również główne kryterium, którego używano w części jakościowej do zdefiniowania czasu wolnego,

jako chwil nie poświęcanych na zajęcia szkolne, zawodowe lub podstawowe prace domowe.

Liczebność poszczególnych grup prezentuje Wykres 2

Stro

na5

Wykres 2 Role pełnione przez respondentów

Dominująca pozycja uczniów i osób aktywnych zawodowo odpowiada niemal dosłownie

charakterystyce opartej na grupach wiekowych. Również kategoria „inne” nie przynosi tutaj

zaskoczenia. Mieszczą się w niej przede wszystkim odpowiedzi dotyczące wolnych zawodów

i działalności twórczej, a w dwóch przypadkach zajmowanie się dziećmi. Osoby te zostały

dołączone do jednej kategorii, jako silniej związane z miejscem zamieszkania (w odróżnieniu od

studentów).

Ważnym elementem charakterystyki uczestników jest także liczebność gospodarstw domowych,

które reprezentują. Poniżej pokazujemy procentowy rozkład wielkości rodzin dla dwóch

najliczniejszych grup respondentów.

Stro

na6

Wykres 3 Wielkość rodzin w dwóch najliczniejszych grupach respondentów

Przedstawione dane pokazują wyraźnie, że najliczniejszą grupą respondentów są osoby

z gospodarstw domowych liczących 3-4 osoby. Po uwzględnieniu uprzednio przedstawionych

faktów dotyczących podziału wiekowego, można postawić tezę, że głos uczestników badania

ilościowego to przede wszystkim opinie członków dwupokoleniowych rodzin. Odpowiada to

również ogólnemu profilowi mieszkańców Łomianek, który można zbudować na podstawie danych

Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego1. Teza ta znajduje również

potwierdzenie w jakościowej części badania. Warto zaznaczyć także istotną grupę osób

pracujących, mieszkających w gospodarstwach dwuosobowych. Jest to również ważna grupa

potencjalnych adresatów polityki kulturalnej. Ich czas wolny przeznaczony jest na pasje

i samorealizację w dużo większej mierze, niż pracowników z większych gospodarstw domowych,

mogą być więc istotnym odbiorcą działań Centrum Kultury.

Ostatnią cechą istotną dla stworzenia profilu uczestników badania, jest ich miejsce zamieszkania.

Ze względu na rozproszenie głosów, podzieliliśmy respondentów na mieszkańców Łomianek oraz

osoby mieszkające poza nimi. Podział ten nie oddaje co prawda różnorodności możliwości jakie

stoją przed mieszkańcami różnych części gminy, biorąc jednak pod uwagę liczebność

reprezentantów poszczególnych miejscowości, dla dalszej analizy wydaje się optymalny.

Za taką decyzją przemawiały jeszcze wnioski, które można wyciągnąć przyglądając się temu

podziałowi w poszczególnych grupach wiekowych. W badanej grupie, odsetek osób mieszkających

1 Por. www.stat.gov.pl/bdl

Stro

na7

poza Łomiankami spada wraz z wiekiem, co pokazuje Wykres 4

Wykres 4 Odsetek uczestników badania mieszkających w miejscowości gminnej lub poza nią, w poszczególnych grupach wiekowych

2. Oczekiwania wobec instytucji kultury

2.1. Uczestnictwo w działaniach kulturalnych

Co czwarty z mieszkańców, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym wskazał, że nie korzysta

z oferty kulturalnej na terenie gminy. Wobec bliskości Warszawy nie wydaje się to wynik znaczący.

Możemy bowiem założyć, że mieszkańcy zainteresowani kulturą, jeśli nie zaspokajają swoich

potrzeb na terenie Łomianek, robią to zapewne w nieodległym mieście.

Więcej światła na te deklaracje rzuca analiza pod kątem wieku respondentów. 70% odpowiedzi

negatywnych padło w grupie wiekowej do 16 lat. Oznacza to, że teza o niekorzystaniu ze względu

na potencjał Warszawy nie jest już tak atrakcyjnym wyjaśnieniem. Wyraźną przewagę wśród

zaspokajających swoje potrzeby na terenie gminy są osoby w wieku produkcyjnym.

Wykres 5 Odsetek mieszkańców korzystających z oferty kulturalnej na terenie gminy w podziale na grupy wiekowe

Również analiza pod kątem pełnionych ról zawodowych (Wykres 6), wskazuje na to, że osoby

Stro

na8

pracujące szukają możliwości realizacji potrzeb kulturalnych jak najbliżej miejsca zamieszkania. W

przypadku uczniów, odpowiedź na pytanie o korzystanie z oferty należy interpretować już zupełnie

inaczej. Kluczowe jest tu dopasowanie jej do oczekiwań. Przede wszystkim, podstawową

aktywnością kulturalną wskazywaną przez najmłodszych mieszkańców jest kino. Trudno więc

oczekiwać, by potrzeba ta mogła zostać zaspokojona na terenie gminy.

Wykres 6 Odsetek mieszkańców korzystających z oferty kulturalnej na terenie gminy wśród osób zajmujących określone role społeczne

Procentowe różnice pomiędzy uczestnikami wydarzeń na terenie gminy i osobami, które nie

decydują się na udział nie są związane z miejscem zamieszkania. Jest to ważna informacja, ze

względu na potencjał komunikacyjne wewnątrz gminy i brak (przynajmniej na tym etapie badania)

zidentyfikowanych barier komunikacyjnych ograniczających dostęp do kultury. Również w trakcie

badań jakościowych problem komunikacji nie pojawił się jako istotne zagadnienie.

Wykres 7 Odsetek mieszkańców korzystających z oferty kulturalnej na terenie gminy, w zależności od miejsca zamieszkania

Przyglądając się tematyce działań, w jakie angażują się mieszkańcy, a w szczególności które z nich

Stro

na9

zaspokajane są przez działalność Centrum Kultury w Łomiankach, należy wskazać przede wszystkim

na organizację koncertów. Większość naszych rozmówców ceni sobie tę część oferty CK.

Jednocześnie wielu z nich krytycznie podchodzi do zbyt dużej odpłatności za poszczególne

wydarzenia i warsztaty. Do najczęściej wymienianych wydarzeń lub aktywności CK w jakich

uczestniczą mieszkańcy wymienić należy:

� Konkurs im. Zarembskiego

� Festiwal małych form teatralnych

� Koncerty dla dzieci

� Piknik „Od rycerza do żołnierza”

� Balet dla dzieci

� Warsztaty animacji

� Zajęcia fitness

� Widowiska patriotyczne

� Spektakle teatralne

� Projekcje filmowe

� Teatrzyki dziecięce

� Próby chóru

� Wykłady Uniwersytetu III wieku

� Wieczory autorskie

Jednocześnie, część mieszkańców biorących udział w warsztatach podkreśla, że z oferty CK

aktualnie nie korzysta. Bardzo duże znaczenie w planowaniu inicjatyw lokalnych w oparciu o

potencjał Centrum Kultury powinno mieć uwzględnienie oczekiwań mieszkańców wobec form

spędzania czasu wolnego.

2.2. Oczekiwania wobec czasu wolnego i Centrum Kult ury

2.2.1. CZAS WOLNY

Podczas spotkań diagnostycznych mieszkańcy Gminy Łomianki zostali poproszeni o opowiedzenie

jak spędzają swój wolny czas. Przy czym kategorię czasu wolnego na potrzeby niniejszego badania

zdefiniowaliśmy jako czas który nie związany z pracą zawodową, nauką (nauka w szkole oraz

przygotowywanie się w domu) oraz z typowymi obowiązkami domowymi. Dodatkowo staraliśmy

się zmapować miejsca aktywności mieszkańców i miejsca spędzania wolnego czasu w różnych

formach.

Stro

na1

0

Kluczowe pytanie dotyczy preferowanych form spędzania wolnego czasu w ujęciu ogólnym. Mamy

tu na myśli pierwsze wskazania formy aktywności w podziale na kategorie takie jak: kultura,

rekreacja czy sport. Należy podkreślić, że zaprezentowane na Wykres 8Wykres 7 preferencje w

poszczególnych grupach mieszkańców dotyczą „pierwszych wyborów”, czyli wskazanych w

pierwszej kolejności czynności. Zostały one pogrupowane, natomiast na etapie zbierania danych

padały odpowiedzi bardzo konkretne, dotyczące kina, koncertów, uprawianych dyscyplin

sportowych, czy miejsca rekreacji i odpoczynku.

Wykres 8 Preferowane formy spędzania wolnego czasu, w poszczególnych grupach.

Bardzo ważną kwestią wymagającą podkreślenia, jest wysoki odsetek odpowiedzi w kategorii

„Towarzyskie”. Odnosi się ona do wskazań obejmujących bezpośredni opis aktywności rodzinnej lub

koleżeńskiej, bez doprecyzowania czynności jakie się z tym wiążą. Istotność tej kategorii należy

mieć na uwadze przystępując do analizy informacji z badania jakościowego zebranych w Tabela 1

Bliższe przyjrzenie się wskazaniom informatorów biorących udział w części jakościowej, daje

pełniejszy obraz informacji o preferencjach mieszkańców. Pozwala również na docenienie

potencjału Łomianek, jako miejscowości oferującej mieszkańcom wiele form zaspokajania swoich

potrzeb. Jednak przede wszystkim są to aktywności dostępne mieszkańcom dysponującym

środkami umożliwiającymi ich realizację: pobyt w kawiarniach, restauracjach a nawet udział

w koncertach w Centrum Kultury.

Jedyną formą działań w czasie wolnym, która nie była obecna w wynikach części ilościowej, jest

działalność społeczna. Ma to jednak związek z charakterystyką osób przychodzących na spotkania,

które w przeważającej mierze były zaangażowane w różne formy aktywności, które organizowały

lub współorganizowały. Ważną kwestią było również zaangażowanie w animowanie działań

Stro

na1

1

w swoim bezpośrednim sąsiedztwie i połączenie wspólną sprawą, jak w przypadku jednego

z osiedli, na którym trwają starania o przywrócenie do użytkowania dawnej świetlicy.

Tabela 1 Formy spędzania wolnego czasu

KATEGORIA FORMA SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO MIEJSCA SPĘDZANIA CZASU

WOLNEGO

Działalność społeczna

Organizacja pomocy dla ubogich DPS w Sadowie Stowarzyszenia Fundacja Dialog Ulice Łomianek Szpital w Dziekanowie Sala konferencyjna POLMO Lemon Tree, Pracownia Łomianki, ICDS

Chodzenie na zebrania NGO-sów

Organizacja spotkań tematycznych

Pisanie wniosków o granty

Wyszukiwanie programów edukacyjnych

Działalność w Stowarzyszeniu

Udział w grupach tematycznych

Spotkania w grupach o wspólnych zainteresowaniach

Uczestnictwo w koncertach i spotkaniach tematycznych

Samorozwój

Czytanie

Dom, biblioteka Czytanie książek

Czytanie prasy

Czas z rodziną Zabawy z dzieckiem

Klub Mam w Lemon Tree Koko Art. Place zabaw Dziekanów Bajkowy Skate Park Kiełpin Centrum edukacyjne TO TU

Rekreacja i sport

Wycieczki rowerowe po okolicy Puszcza Kampinoska Wał Wiślany

Sport

Łomiankowska Grupa Biegowa

Basen, ICDS

Łyżwy

Jeździectwo (Stajnie)

Łucznictwo (Grzegorz Targoński)

Jezioro Dziekanowskie - Wakeboarding

Kajaki na Wiśle

Kluby tenisowe

Lasek Młociński

Orlik

Praca w ogrodzie

Łowienie ryb

Towarzyskie Spotkanie ze znajomymi

Wilczeniec

Lemon Tree

Jack's Bar

Jezioro Dziekanowskie

Pod zamkniętą filią centrum kultury

Stro

na1

2

KATEGORIA FORMA SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO MIEJSCA SPĘDZANIA CZASU

WOLNEGO

w Burakowie

Klub Seniora w Dąbrowie

Jazz Cafe

Kościoły

ICDS

Kościoły

Jazz Cafe

Kościoły

Szkoła nr 1

Chór w centrum Kultury

Kino letnie

Uczestnictwo w kulturze

Teatr KOKO ART. Koło plastyczne w CK Pracownia Doroty Stowińskiej

Filmy

Malowanie Obrazów

2.2.2. WIZJA OŚRODKA KULTURY

Mieszkańcy Gminy Łomianki uczestniczący w badaniach mieli także możliwość zaprojektowania

swojego „wymarzonego” domu kultury. Zestawione opinie i pomysły posłużyły do opracowania

rekomendacji do zaprogramowania kierunków zmian Centrum Kultury w Łomiankach. Przypatrując

się poniżej przytoczonym propozycjom mieszkańców, należy pamiętać, że część z postulatów,

szczególnie w zakresie infrastruktury, już obecnie jest spełnionych. CK jest placówką bardzo dobrze

wyposażoną i posiadającą bardzo dobre warunki lokalowe. Najważniejszym wyzwaniem wydaje się

jednak brak przejrzystych zasad dostępu do tej infrastruktury dla organizacji pozarządowych lub

oddolnych inicjatyw mieszkańców. Pozytywnym działaniem w tym zakresie może być

demokratyczny i reprezentujący różne grupy mieszkańców skład komisji konkursowej, w ramach

programu mikrograntów Programu Dom Kultury +

FILOZOFIA DZIAŁANIA:

W zakresie oczekiwań dotyczących sposobu funkcjonowania oraz zasad dostępności, mieszkańcy

sformułowali następujące opinie:

� Miejsce niezależne od pogody

� Miejsce apolityczne

� Miejsce niezależne

� Miejsce dla wszystkich

� Miejsce otwarte

Stro

na1

3

� Rozproszenie/decentralizacja – CK blisko mieszkańców

� Przywrócenie lokalnych filii CK

� Opracowanie przejrzystych reguł dostępu

� Miejsce koordynujące i wspierające działania oddolne

� Dom kultury blisko mieszkańców

� Miejsce do którego "nie trzeba się wybierać"

� Zachowanie równowagi między działalnością amatorską a profesjonalną

� Wychodzenie z ofertą poza mury CK

� Organizacja zajęć interaktywnych oraz możliwość współtworzenia oferty

� Tworzenie oferty odpowiadającej na potrzeby mieszkańców

ADRESACI:

Głównym zadaniem Centrum Kultury powinno być zdaniem mieszkańców otworzenie się z ofertą

na wszystkie grupy. Pierwszą przesłanką powinno być likwidowanie barier dostępu do oferty (dla

osób niepełnosprawnych, dla osób ubogich, których nie stać na korzystanie z płatnej oferty). Druga

przesłanka dotyczy realizacji działań wynikających z realnych potrzeb mieszkańców. Oferta powinna

być zatem kierowana do:

� Osób, które same nie są w stanie dotrzeć do Warszawy

� Mieszkańców całej gminy, a nie tylko Łomianek

� Młodzieży gimnazjalnej

� Osób niepełnosprawnych (zarówno niepełnosprawność ruchowa jak i sensoryczna)

� Różnych grup wiekowych (w tym zajęcia międzypokoleniowe)

� Lokalnych twórców/artystów, którzy mogli by prezentować swoje prace

DZIAŁALNOŚĆ/OFERTA

Mieszkańcy widzą działalność Centrum Kultury bardzo szeroko. Mieszczą się tu zarówno działania

stricte kulturalne, organizacja wydarzeń, edukacja kulturalna jak i wychodzenie poza tradycyjnie

rozumianą działalność ośrodków kultury. W szczególności proponowane były:

� Stworzenie przestrzeni dla różnorodnych grup zainteresowań

� Stworzenia miejsca spotkań dla mieszkańców

� Udostępnienie przestrzeni na wystawy dla miejscowych twórców

� Realizacja działań pozwalających na rozwijanie talentów

� Realizacja projektów służących rozwijaniu postaw obywatelskich

Stro

na1

4

� Stworzenie z CK miejsca kształtowania młodych ludzi

INFRASTRUKTURA ORAZ ORGANIZACJA PRZESTRZENI

Zdaniem mieszkańców Centrum Kultury w Łomiankach powinno posiadać następujące

przestrzenie, wyposażenie oraz zasoby osobowe:

� Sala widowiskowa

� Wyposażenie do organizacji koncertów

� Pracownia komputerowa oraz grafiki komputerowej

� Pracownia plastyczna

� Pracownia filmowa i sala na projekcie filmowe

� Sala taneczna

� Przestrzeń zielona/parkowa wokół CK

� Plac zabaw w pobliżu CK

� Miejsce dla lokalnych organizacji pozarządowych

� Miejsce dla lokalnych grup nieformalnych

� Miejsce na dyskoteki/imprezy dla młodzieży

� Klubokawiarnia dla młodzieży

� Świetlica dla seniorów

� Przestrzeń do organizacji spotkań integrujących społeczność lokalną

� Utworzenie klubokawiarni przy CK

PROMOCJA

W celu poprawienia działań promocyjnych CK i zwiększenia skuteczności w docieraniu z informacją

do jak największej liczby mieszkańców zaproponowano następujące rozwiązania:

� Pozycjonowanie oferty

� Promowane przez samych mieszkańców

� Przygotowywanie plakatów przez lokalnych twórców

� Wykorzystywanie poczty pantoflowej

� Zamieszczanie informacji na tablicach informacyjnych na osiedlach

� Wrzucanie ulotek do skrzynek pocztowych

� Wykorzystywanie internetu i sprofilowanie kanałów promocyjnych

Stro

na1

5

� Mocniejsze wykorzystanie mediów społecznościowych

� Promocja poprzez szkoły/nauczycieli

� nauczyciel jako ambasador instytucji kultury

GRUPY NIE KORZYSTAJĄCE Z OFERTY NOK

� Osoby pracujące w Warszawie

� Mieszkańcy osiedli i sołectw oddalonych od Łomianek

� Seniorzy

� Osoby z niskimi dochodami

� Rodzicie z dziećmi (brak zajęć dla rodziców i dzieci)

� Młodzież w wieku gimnazjalnym

� Osoby niepełnosprawne – ograniczona możliwość korzystania z samej oferty ale także

trudności w dojechaniu do CK

� Organizacje pozarządowe

Stro

na1

6

3. Potencjał rozwoju kultury w gminie

Jako kluczowy czynnik rozwoju kultury w miejscowości, poza obecnym potencjałem Centrum

Kultury należy uznać bogactwo dostępnych zasobów i inicjatyw. Łomianki są miejscowością z

rozbudowanym zapleczem gastronomiczno-kulturalnym, w tym z rozpoznawalnymi w skali krajowej

miejscami, takimi jak Jazz Cafe Łomianki. Ponad to, dostępna oferta cechuje się bardzo dużą

różnorodnością. Efekt ten zostaje dopełniony przez bliskość i dobrą komunikację z Warszawą.

Bardzo ważne jest też położenie Gminy, która z jednej strony ograniczona jest Wisłą, z drugiej zaś

Puszczą Kampinoską. Efektem tego jest wysokie znaczenie rekreacji ruchowej wśród form

spędzania czasu wolnego przez mieszkańców.

Tabela 2 Zasoby rozwojowe kultury w gminie Łomianki

Zasoby i miejsca z potencjałem Charakter ŁOMIANKI

Kościoły, parafie Instytucja, miejsce

ICDS Instytucja, miejsce

Sala konferencyjna POLMO Podmiot indywidualny

Pracownia Łomianki Podmiot indywidualny, miejsce

Jazz Cafe Podmiot indywidualny, miejsce

Studio Taneczne Podmiot indywidualny

Koko Art. Podmiot indywidualny, miejsce

Place zabaw Miejsca

Biblioteka publiczna Instytucja

Stowarzyszenie Fundacja Dialog Organizacja pozarządowa

Centrum edukacyjne TO TU Instytucja, miejsce

Biblioteka parafialna Instytucja

Basen Instytucja, miejsce

Jeździectwo (Stadniny) Podmiot indywidualny, miejsce

Kluby tenisowe Miejsca

Orlik Instytucja, miejsce

Klub Wiejski Wilczeniec Instytucja, miejsce

Łucznictwo (Grzegorz Targoński) Instytucja

Jack's Bar Podmiot indywidualny, miejsce

Jazz Cafe Podmiot indywidualny, miejsce

Chór w centrum Kultury Grupa mieszkańców

Koło plastyczne w CK Grupa mieszkańców

Kino letnie Miejsca

Pracownia Doroty Stowińskiej Podmiot indywidualny

DĄBROWA LEŚNA

Stro

na1

7

Zasoby i miejsca z potencjałem Charakter Klub Lemon Tree oraz Klub Mam w Lemon Tree

Podmiot indywidualny, miejsce,

grupa mieszkańców

Dom Emeryta (Dobro Wspólne) Instytucja, miejsce

Studio nagraniowe Podmiot indywidualny

Chór i Klub Seniora w Dąbrowie Grupa mieszkańców

DZIEKANÓW LEŚNY Pracownia plastyczna ul. Fiołka Podmiot indywidualny

Szpital w Dziekanowie Instytucja

Dziekanów Bajkowy Podmiot indywidualny, miejsce

KIEŁPIN Skate Park w Kiełpinie Instytucja, miejsce

BURAKÓW Zakon Sióstr Niepokalanek Instytucja

Plac zabaw w Burakowie Miejsce

Zamknięta filia Centrum Kultury w Burakowie Miejsce

SADOWA Dom Pomocy Społecznej w Sadowie Instytucja

PRZESTRZENIE ZIELONE NA TERENIE GMINY Puszcza Kampinoska

Wał Wiślany

Wisła

Lasek Młociński

Jezioro Dziekanowskie

Stro

na1

8

4. Podsumowanie

4.1. Główne wnioski

1. Łomianki to gmina o wysokim potencjale rozwoju kultury. Co ważne, aktualnie posiada

rozbudowaną, wielobranżową ofertę, którą budują niezależne od siebie podmioty. Kultura w

gminie ma charakter wielosektorowy: samorządowe Centrum Kultury, prywatne kawiarnie i galerie.

Przypatrując się ofercie organizacji pozarządowych i kościelnych, widać że właściwy do dalszego

rozwoju mają przede wszystkim te ostatnie. Uwagę zaś należy zwrócić na wymagające wsparcia

instytucjonalnego NGO.

2. W chwili prowadzenia badań, brakowało jasnych procedur wykorzystywania infrastruktury

publicznej dla działalności organizacji pozarządowych. Mowa tu o działaniach mniej formalnych,

nie wymagających transferu środków finansowych, ani długotrwałych zobowiązań. Mieszkańcy

zgłaszają potrzebę posiadania możliwości skorzystania m. in. z sal do spotkań dla organizacji

pozarządowych (np. w Centrum Kultury), według jasno określonej procedury i z dostępem

zagwarantowanym w równy sposób wszystkim organizacjom.

3. Mieszkańcy miejscowości w wieku produkcyjnym poszukują możliwości skorzystania z oferty

kulturalnej jak najbliżej miejsca zamieszkania. Dotyczy to zarówno postrzeganej jako całość gminy

Łomianki – co pokazała ilościowa część badania. W części jakościowej, temat ten został pogłębiony

i widoczne jest dążenie do możliwie pełnego przybliżenia wybranych elementów oferty do

lokalnych mikrowspólnot (w skali wsi czy osiedla).

4. Mieszkańcy identyfikują najważniejsze funkcje kulturalne i powiązane ze spędzaniem wolnego

czasu w sposób ustrukturyzowany. W związku z tym, wśród uczestników badania dominowało

podejście racjonalne, w którym nie domagano się organizacji „wszystkiego wszędzie”. Podział na

podstawowe zadania: organizacja przestrzeni dla wspólnoty, miejsca dla małych dzieci i ich

opiekunów, miejsca dla aktywnej rekreacji młodzieży powinny być zlokalizowane w bezpośrednim

sąsiedztwie miejsca zamieszkania. Funkcje specjalistyczne, w tym wspieranie twórczości

indywidualnej mogą być (a ze względu na zaplecze infrastrukturalne) powinny być umieszczane w

najlepiej skomunikowanym miejscu, czyli w Łomiankach.

Istnieje również kategoria potrzeb ulokowanych pomiędzy tymi poziomami. Są to działania twórcze

ale realizowane grupowo. Można zaliczyć do nich zarówno działalność chórów, nieformalnych grup

Stro

na1

9

sportowych, czy organizacji pozarządowych. Ich działalność powinna opierać się o infrastrukturę

innych instytucji działających na terenie gminy. Zarówno takich, które jej podlegają (jak ICDS czy

szkoły), ale także tych należących do innych instytucji (DPS, Szpital w Dziekanowie Leśnym czy

Kościoły), którym zdarzało się już współpracować z mieszkańcami, udostępniając, czy wręcz

organizując zajęcia.

5. W miejscowości brakuje również przestrzeni do dialogu i debaty nad rozwiązaniami dotyczącymi

wszystkich mieszkańców. Taką rolę, po spełnieniu określonych warunków mogło by pełnić Centrum

Kultury. Przebieg spotkań warsztatowych wyraźnie wskazuje na ewentualne pola konfliktu, jednak

widoczne jest również szerokie pole kompromisu. Do jego osiągnięcia konieczne jest jednak

najpierw wspólne ustalenie zasadniczych fundamentów strategicznych, na których opierać się

powinien rozwój kultury w całej gminie.

4.2. Rekomendacje

1. Należy opracować przejrzysty i uchwalony demokratycznie przez wszystkich interesariuszy

zbiór zasad wykorzystywania przestrzeni publicznych na potrzeby kulturalne.

2. Należy zorganizować formę spotkania otwartego na wszystkich interesariuszy polityki

kulturalnej i społecznej z terenu gminy. Forma debaty powinna zostać ustalona podczas

warsztatów z udziałem zewnętrznych moderatorów, a ich efektem powinno być publicznie

dostępne porozumienie o rozpoczęciu procesu strategicznego, podpisane przez

reprezentantów wszystkich interesariuszy: władz lokalnych, jednostek organizacyjnych

gminy, organizacji pozarządowych i wyznaniowych, przedsiębiorców, artystów i lokalnych

liderów.

3. W celu dopracowania istniejącej oferty i ewentualne budowania sieci współpracy pomiędzy

instytucjami, należy przeprowadzić pogłębione konsultacje z mieszkańcami poszczególnych

osiedli. Proces dostosowywania oferty na poszczególnych szczeblach i o określonych

funkcjach, powinien być zaplanowany tak, by był jak najmniej uciążliwy finansowo dla

gminy. Wydaje się, że przy odpowiednio skonstruowanych regułach i koordynacji działań,

jest możliwe wykorzystanie już istniejącego potencjału. Jednak wymaga to przezwyciężenia

ograniczeń we współpracy pomiędzy poszczególnymi podmiotami lokalnej kultury. W tym

celu proces konsultacyjny, powinien zazębiać się z procesem strategicznym prowadzonym

w sposób partycypacyjny.