Upload
lyduong
View
217
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Diagnoza stanu i perspektyw rozwoju szkolnictwa zawodowego w
województwie lubuskim
Dr Dorota Szaban
Fundacja Obserwatorium Społeczne INTER ALIA;
Agenda
� Założenia projektu
� Charakterystyka badań
� Główne ustalenia
� Uczniowie
� Kadra
2
� Kadra
� Doradztwo zawodowe
� Potencjał szkół – mapy SCKZ
Cele badania
� identyfikacja typów szkół zawodowych dla młodzieży i osób dorosłych oraz określenie potencjału kierunków kształcenia w poszczególnych zawodach (obszarach/specjalizacjach);
� określenie potencjału edukacyjnego placówek kształcenia zawodowego pod względem liczby uczniów, kadry, egzaminatorów, a także wyposażenia specjalistycznego;
� określenie zakresu i rodzaju współpracy szkół zawodowych z pracodawcami z terenu województwa lubuskiego;
3
� określenie zakresu i rodzaju współpracy szkół zawodowych z pracodawcami z terenu województwa lubuskiego;
� charakterystyka zaplecza socjalnego placówek kształcenia zawodowego;
� wskazanie potrzeb i planów rozwojowych szkół z uwzględnieniem ich specyfiki;
� określenie stopnia dopasowania oferty kształcenia zawodowego do potrzeb lokalnego rynku pracy.
Charakterystyka badania
� Czas: listopad 2014 – kwiecień 2015;
� Próba wyczerpująca szkół (62 podmioty);
� Dane uzyskane w badaniu mają charakter pierwotny;
� Dane uzyskane na podstawie zabezpieczonego narzędzia elektronicznego traktuje się jako wiarygodne i na ich
4
elektronicznego traktuje się jako wiarygodne i na ich podstawie dokonana została większość analiz;
Struktura projektu
� Etap I: opracowanie koncepcji z zestawem narzędzi pomiarowych;
� Etap II: przeprowadzenie badań terenowych (na zlecenie Konwentu Starostów Województwa Lubuskiego);
� Etap III: opracowanie raportu końcowego z badania
5
Metodologia badania
� Obszary analiz:
Informacje ogólne
Jakość kształcenia
Potencjał uczniowski
6
Potencjał kadrowy Zaplecze socjalne
Baza dydaktyczna
Zarządzanie placówką
Współpraca z
otoczeniem
Demografia i rynek pracy
Metodologia badania
� Metody i techniki badawcze: TRIANGULACJA
� badanie desk research;
� badanie ankietowe przeprowadzone we wszystkich szkołach zawodowych;
7
szkołach zawodowych;
� wywiady z dyrektorami szkół zawodowych.
Zasady przekształcania danych
� wprowadzono do baz danych wartości zmiennych wyrażone liczbowo;
� z wartości tych wyliczano miary statystyczne (np. średnią, medianę itd.) które były bazą konstruowania szczegółowych i ogólnych indeksów opisujących badane zmienne w niektórych obszarach badawczych;
� w innych obszarach badawczych grupowanie wartości zmiennych miało charakter kategorialny lub porządkowy dlatego użyto tu indeksów porządkowych;
8
porządkowych;
� indeksy wyliczane dla obszarów, gdzie dane występowały w formie liczbowej zamieniono na indeksy porządkowe w celu zachowania zgodności z indeksami obszarów, gdzie występowały dane kategorialne i porządkowe;
� indeks opisujący globalną ocenę danej placówki kształcenia zawodowego (podsumowujący) sporządzono jako indeks porządkowy.
Główne ustalenia
� DEMOGRAFIA
Prognozy demograficzne sugerują, że szkoły ponadgimnazjalne będą miały problemy z niedoborem kandydatów do 2035 roku.
9
Główne ustalenia
� RYNEK PRACY
Struktura podmiotów gospodarczych w województwielubuskim nie jest zróżnicowana na poziomie powiatów wsposób umożliwiający określenie specjalizacjigospodarczej powiatów;
10
Maleje liczba absolwentów w ogóle osób bezrobotnych;
Analiza struktury zawodów w województwie lubuskimpozwala mówić o strukturalnym niedopasowaniu w tymzakresie (przewaga zawodów nadwyżkowych naddeficytowymi).
Główne ustalenia
� CHARAKTERYSTYKA SZKÓŁ ZAWODOWYCHNa terenie województwa działają 103 szkoły zawodowe, z czego 57 to technika, a 46 to zasadnicze szkoły zawodowe. W każdym powiecie województwa lubuskiego istnieje przynajmniej jeden taki podmiot. Większa liczba szkół funkcjonuje w południowej części województwa, w której zlokalizowanych jest 53% szkół.
11
Większa liczba szkół funkcjonuje w południowej części województwa, w której zlokalizowanych jest 53% szkół. Największym ośrodkiem szkolnym szkolnictwa zawodowego jest Gorzów Wielkopolski, w którym edukację prowadzi 15 tego typu jednostek (9 techników i 6 zasadniczych szkół zawodowych).
Główne ustalenia
� CHARAKTERYSTYKA SZKÓŁ ZAWODOWYCH
Szkoły dla młodzieży - 60 zawodów, w tym w dwóch realizowanych tylko do zakończenia cyklu kształcenia (technik organizacji usług gastronomicznych, technik żywienia i gospodarstwa domowego);
Na poziomie technikum kształci się w 42 zawodach, a na
12
Na poziomie technikum kształci się w 42 zawodach, a na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej w 18 zawodach.
Główne ustalenia
� CHARAKTERYSTYKA SZKÓŁ ZAWODOWYCH
Zawodami najczęściej występującymi w ofercie edukacyjnej szkół są: technik informatyk (40%), technik żywienia i usług gastronomicznych (33%), technik hotelarstwa (33%) oraz technik ekonomista (30%);
13
gastronomicznych (33%), technik hotelarstwa (33%) oraz technik ekonomista (30%);
Oferta edukacyjna szkół wielokrotnie jest tożsama, tzn. zdarzają się przypadki multiplikowania oferty - ten sam zawód jest nauczany w kilku jednostkach w tym samym powiecie.
Główne ustalenia
� CHARAKTERYSTYKA SZKÓŁ ZAWODOWYCH
Kształcenie dorosłych (KKZ i SP) odbywało się 26 z 62 placówek. Szkoły policealne prowadzone są w 13 placówkach. Najpopularniejszym zawodem -technik administracji (5 placówek).
Kwalifikacyjne kursy zawodowe, które odgrywać powinny coraz
15
Kwalifikacyjne kursy zawodowe, które odgrywać powinny coraz większą rolę w dostosowywaniu umiejętności absolwentów szkół do potrzeb rynku pracy są oferowane tylko w 37% placówek.
W ofercie edukacyjnej występują częste przypadki multiplikowania tych samych obszarów i kierunków na tym samym obszarze funkcjonalnym (w powiatach).
Główne ustalenia
� UCZNIOWIE
Zdecydowana większość placówek to szkoły o zasięgu lokalnym, kształcące od 90 do 100% uczniów z terenu powiatu, w którym znajduje się szkoła lub placówka;
W wielu szkołach w ostatnich trzech latach występowały niedobory kandydatów na niektóre kierunki kształcenia.
16
niedobory kandydatów na niektóre kierunki kształcenia.
Główne ustalenia
KADRA NAUCZYCIELSKA
Pod względem potencjału kadrowego (liczba egzaminatorów, liczba uprawnień egzaminacyjnych) najlepiej ocenić można największe miasta regionu.
17
Główne ustalenia
� BAZA DYDAKTYCZNA
W świetle uzyskanych deklaracji jedynie cztery szkoły posiadają dobrze wyposażoną bazę techno-dydaktyczną. Szkoły znajdują się w sytuacji braków
18
Szkoły znajdują się w sytuacji braków sprzętowych lub jakość wyposażenia nie jest odpowiednia Braki w bazie dydaktycznej sięgają 159 pracowni specjalistycznych. Średnio szkoły zgłaszają potrzebę uzupełnienia swojej bazy o 2-3 pracownie.
Główne ustalenia
� BAZA DYDAKTYCZNA
� szkoły i placówki kształcenia zawodowego w większości (67%) posiadają minimum wyposażenia niezbędnego do realizacji zajęć związanych z określoną kwalifikacją.
� W każdym z powiatów stopień dopasowania pracowni do wymogów podstawy programowej występuje w co najmniej
19
wymogów podstawy programowej występuje w co najmniej połowie pracowni.
� Adekwatność wyposażenia sal do praktycznej nauki zawodu do wymagań programowych najlepiej przedstawia się w powiecie gorzowskim, sulęcińskim oraz zielonogórskim.
� Największe niedopasowanie można odnotować w powiecie wschowskim i krośnieńskim oraz w Gorzowie Wielkopolskim.
Powiat
Pracownie
posiadające
minimum
niezbędnego
wyposażenia do
realizacji zajęć
Pracownie
przystosowane do
egzaminu
potwierdzającego
kwalifikacje w
danym zawodzie
gorzowski 100% 100%
Gorzów Wielkopolski 57% 43%
krośnieński 50% 67%
międzyrzecki 75% 60%
nowosolski 71% 50%
słubicki 67% 50%
20
słubicki 67% 50%
strzelecko-
drezdenecki67% 0%
sulęciński 100% 50%
świebodziński 75% 50%
wschowski 50% 50%
Zielona Góra 78% 58%
zielonogórski 100% 50%
żagański 60% 50%
żarski 67% 38%
województwo 67% 50%
jakości bazy dydaktycznej w latach
2012-2014
zakupy informatyczne
22
6
9
w jednym roku
21
0 5 10 15 20 25
zakupy pozainformatyczne
8
13
14
w jednym roku
w dwóch latach
w każdym roku
Główne ustalenia
BAZA SOCJALNA
� Infrastruktura socjalna nie jest dobrze rozwinięta –ograniczona jest dostępność miejsc noclegowych i zaplecza gastronomicznego;
� Jeśli szkoły dysponują bazą, to zwykle ma ona raczej kompleksowy charakter (łączy zaplecze noclegowe z
22
kompleksowy charakter (łączy zaplecze noclegowe z gastronomicznym oraz innymi udogodnieniami);
� Szkoły muszą ze sobą współpracować w zakresie wykorzystania własnego zaplecza noclegowego i gastronomicznego.
Główne ustalenia
� ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ
Diagnozowanie sytuacji na lokalnym rynkupracy, ogranicza się do lektury raportów opracowanychprzez PUP;
Dyrektorzy dobrze oceniają poziom dopasowania swojejoferty kształcenia do zapotrzebowania lokalnego rynku
24
oferty kształcenia do zapotrzebowania lokalnego rynkupracy.
Bariery specjalistyczne oczekiwania pracodawców, którzynie znają rozporządzeń i dotyczących procesudydaktycznego. Innym czynnikiem są braki lub jakośćwyposażenia szkoły.
Główne ustalenia
� Poszerzanie kompetencji i umiejętności przez uczniów i nauczycieli w większości szkoły jest wynikiem realizacji projektów finansowanych zewnętrznie. Zwykle szkoły realizują po kilka projektów.
� Monitoring losów absolwentów nie jest instrumentem standaryzowanym i nie ma zwykle formalnego charakteru
25
standaryzowanym i nie ma zwykle formalnego charakteru
� Szkoły wykorzystują wielość działań promocyjnych
Czynniki decydujące o ofercie kształcenia
zapotrzebowanie rynku pracy
kadra pedagogiczna
91,7
46,7
26
kadra pedagogiczna
zainteresowanie kandydatów
infrastruktura szkoły
46,7
63,3
55
Główne ustalenia
� KONTAKTY Z OTOCZENIEM ZEWNĘTRZNYM
Współpraca z firmami i instytucjami ogranicza się do realizacji praktycznej nauki zawodu (zajęć praktycznych i praktyk zawodowych).
Nawiązywanie współpracy i trwałych relacji z otoczeniem biznesowym nie jest możliwe bez wsparcia organów
29
biznesowym nie jest możliwe bez wsparcia organów prowadzących, nowoczesnych rozwiązań prawnych i instytucjonalnych, czy zmiany mentalności osób zarządzających szkołami i pracodawców.
Niedopasowanie edukacji i rynku pracy
� Odmienny charakter systemu edukacyjnego i instytucji rynku pracy (szkolnictwo zawodowe stara się dogonić zmieniający się rynek pracy.)
� Najbardziej pożądanymi przez pracodawców, a nie znajdującymi odzwierciedlenia w ofercie edukacyjnej okazały się zawody:
- szwaczka (powiaty: gorzowski, Gorzów
30
- szwaczka (powiaty: gorzowski, Gorzów Wielkopolski, nowosolski, wschowski, Zielona Góra, żarski);
- technik prac biurowych (powiaty: krośnieński, międzyrzecki, nowosolski, słubicki, strzelecko-drezdenecki, sulęciński, Zielona Góra, zielonogórski, żagański, żarski);
- technik administracji (w ramach kształcenia dorosłych w powiatach: międzyrzeckim, żagańskim, żarskim).
Uwagi metodologiczne
WUP
ISCO ‘88
Pracodawcy
31
Pracodawcy
ZAKRES OBOWIĄZKÓW
Szkoły i placówki oświatowe
ROZPORZĄDZENIA MINISTERIALNE
Obszary kształcenia
Zestawy zawodów pogrupowanych pod względem wspólnych lubzbliżonych kwalifikacji wymaganych do realizacji zadańzawodowych w obrębie danego zawodu. W ramach danegoobszaru kształcenia możliwa będzie konsolidacja zasobówedukacyjnych i kadrowych w centrach kształcenia zawodowegoi ustawicznego, umożliwiająca racjonalne wykorzystaniepotencjału szkół i placówek oświatowych.
32
1) administracyjno-usługowy (A);
2) budowlany (B);
3) elektryczno-elektroniczny (E);
4) mechaniczny i górniczo-hutniczy (M);
5) rolniczo-leśny z ochroną środowiska (R);
6) turystyczno-gastronomiczny (T);
7) medyczno-społeczny (Z);
8) artystyczny (S).”
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 7)
Sytuacja uczniów
� Ogólny wskaźnik odzwierciedlający „potencjał uczniowski”, na który składają się: liczba uczniów, udział uczniów spoza powiatu, w którym znajduje się szkoła, sprawność nauczania oraz przewaga kierunków z nadmiarem kandydatów.
MPU = (WW+ WP + WAK + WPR) / 4
33
MPU = (WW+ WP + WAK + WPR) / 4
„0” – o niewielkim potencjale uczniowskim,”1”- oumiarkowanym potencjale uczniowskim i „2”- o wysokimpotencjale uczniowskim.
Sytuacja kadry – doszkalanie
� W 90% szkół nauczyciele korzystali z różnych form doskonalenia zawodowego:
� kursy specjalizacyjne (37,7%), praktyki w zakładach pracy (19,7%), studia podyplomowe (11,8%); staże w zakładach pracy (6,3%) oraz kursy językowe(3,5%). Nawięcej nauczycieli doszkalało się w Zespole Szkół
35
� Nawięcej nauczycieli doszkalało się w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Sulechowie - 177, Powiatowym Zespole Szkół Technicznych i Zawodowych w Świebodzinie – 96 oraz Zespole Szkół Technicznych w Międzyrzeczu - 79.
� Z praktyk w zakładach pracy korzystali nauczyciele 31 placówek szkolenia zawodowego, ze staży tylko nauczyciele 14 placówek.
Potencjał kadrowy
� Wskaźnik potencjału kadrowego „WPK” (wskaźnik nasycenia kadrowego, wskaźnik możliwości egzaminowania oraz wskaźnika rozwoju kadrowego), któremu przypisano wartości porządkowe w następujący sposób
WPK = WNK + WME + WRK/3
36
WPK = WNK + WME + WRK/3
„0” – o niewielkim potencjale kadrowym, ”1” - o umiarkowanym potencjale kadrowym i „2” - o wysokim potencjale kadrowym
zawodowych „nowej podstawy
programowej”
SesjaLiczba
kwalifikacjiLiczba szkół
Liczba
uczniów
przystępujący
ch po raz
pierwszy do
egzaminu
Liczba
uczniów,
którzy zdali
egzamin
%
zdawalności
czerwiec 2013 13 27 635 329 51,8%
38
czerwiec 2013 13 27 635 329 51,8%
październik
20133 3 40 11 27,5%
styczeń 2014 11 18 445 200 44,9%
maj-czerwiec-
lipiec 201447 82 2959 1890 63,9%
sierpień-
wrzesień-
październik
2014
13 13 234 109 46,6%
razem 87 143 4313 2539 58,8%
Powiaty
Poziom zdawalności
egzaminu osób
przystępujących do
egzaminu zawodowego
gorzowski 82%
Gorzów Wielkopolski 60%
krośnieński 70%
międzyrzecki 56%
nowosolski 56%
słubicki 57%
39
słubicki 57%
strzelecko-drezdenecki 59%
sulęciński 63%
świebodziński 73%
wschowski 57%
Zielona Góra 66%
zielonogórski 76%
żagański 63%
żarski 69%
Dodatkowe zajęcia i uprawnienia
� W województwie lubuskim niespełna 39% szkół uruchomiło w bieżącym roku szkolnym taką ofertę.
� Do najczęściej realizowanych zajęć dodatkowych zaliczyć można kursy prawa jazdy kategorii B i T, kurs operatora wózków widłowych oraz kursy w zakresie obsługi
41
wózków widłowych oraz kursy w zakresie obsługi dedykowanych programów komputerowych.
Osoby realizujące doradztwo zawodowe
doradca zawodowy
pedagog
58,0
30,0
43
pedagog
bibliotekarz
ktoś inny
6,0
6,0
Współpraca z przedsiębiorcami
szkolenia dla nauczycieli
patronaty
wycieczki dydaktyczne
50
5
5
5
44
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
praktyki zawodowe
dostarczanie szkole materiałów i surowców
kształcenie zawodowe
zajęcia praktyczne
97,5
60
57,5
50
Sposób organizacji zajęć praktycznych
Wszystkie zajęcia praktyczne odbywają się poza szkołą
56,2
10,5
45
0 10 20 30 40 50 60
Wszystkie zajęcia są organizowane na terenie szkoły
Część zajęć praktycznych organizowana jest w szkole, część poza nią
33,3
56,2
Sposób ustalania miejsca odbywania
praktyk przez uczniów (%)
Szkoła znajduje miejsca praktyki dla części
Sami uczniowie szukają miejsca odbywania praktyk
47,4
10,5
47
0 10 20 30 40 50
Szkoła znajduje miejsca praktyki i kieruje na nie wszystkich swoich uczniów
Szkoła znajduje miejsca praktyki dla części uczniów, pozostałe miejsca szukają sami
uczniowie
42,1
47,4
Liczba podmiotów, z którymi szkoły mają
podpisane umowy gwarantujące odbywanie
praktyk (%)
powyżej 20 do 30 podmiotów
powyżej 30 podmiotów
24,4
22,2
48
0 5 10 15 20 25 30
z żadnym
do 10 podmiotów
powyżej 10 do 20 podmiotów
powyżej 20 do 30 podmiotów
11,1
26,7
15,6
Mapy Specjalistycznych Centrów
Kształcenia Zawodowego
� Dla oceny potencjału szkół wykorzystano:
WSKAŹNIK POTENCJAŁU OGÓLNEGO
WSKAŹNIK POTENCJAŁU SPECJALISTYCZNEGO
Kompleksowy Indeks Potencjału Szkoły (KIPS) to
49
Kompleksowy Indeks Potencjału Szkoły (KIPS) to syntetyczny wskaźnik charakteryzujący w sposób zagregowany zasoby szkoły lub placówki, które predestynują ją do ewentualnego pełnienia roli Specjalistycznego Centrum Kształcenia Zawodowego w województwie lubuskim.
Wskaźnik potencjału ogólnegoMPU (Miara Potencjału Uczniowskiego) – zbudowana została w oparciu
o następujące zmienne: - ogólna liczba uczniów, - procent uczniów pochodzących z innych powiatów kształcących się w
placówce, - progresja uczniów rozumiana jako stosunek liczby uczniów kończących
naukę w danej placówce do liczby uczniów zaczynających ten cykl nauki,- atrakcyjność kształcenia, czyli stosunek liczby zawodów, w których szkoła
50
- atrakcyjność kształcenia, czyli stosunek liczby zawodów, w których szkoła ma nadwyżkę kandydatów do liczby zawodów z niedoborem kandydatów;
MPS (Miara Potencjału Socjalnego), informująca o zapleczu socjalnym placówki (internat, stołówka, parking);
MWB (Miara Współpracy z Otoczeniem Biznesu), informująca o aktywności placówki w kontaktach z otoczeniem biznesowym (staże, praktyki, uwzględnianie potrzeb pracodawców w ofercie kształcenia).
Wskaźnik potencjału specjalistycznego
W1 – pokazująca stosunek liczby nauczycieli zawodu do liczby zawodów nauczanych w placówce w danym obszarze kształcenia;
W2 – wskazująca stosunek liczby uprawnień egzaminacyjnych do liczby zawodów nauczanych w placówce w danym obszarze kształcenia;
51
w placówce w danym obszarze kształcenia;W3 – opisująca stan zaplecza techno – dydaktycznego
placówki w danym obszarze kształcenia.W4 – zmienna zdawalności egzaminów zawodowych w
danym obszarze kształcenia;W5 – wskazująca na potencjał placówki w kształceniu osób
dorosłych.
KIPS
KIPS = 0,3 WPO + 0,7 WPS
� Kompleksowy Indeks Potencjału Szkoły wyznacza się tylko dla obszarów, w których wskaźnik WPS jest większy od zera. Maksymalna wartość KIPS w obszarze wynosi 8,1.
52
obszarów, w których wskaźnik WPS jest większy od zera. Maksymalna wartość KIPS w obszarze wynosi 8,1.
� Na podstawie wartości KIPS dla poszczególnych placówek wyznaczono ich pozycję na mapach specjalistycznego kształcenia zawodowego w województwie – konstruowanych oddzielnie dla każdego obszaru kształcenia (6 map).
� KIPS jako ogólny wskaźnik charakteryzujący pozycję szkoły pod względem kształcenia w wyróżnionych obszarach został zdekodowany do 6 kategorii.
WNIOSEK
Dane pochodzące z tej części opracowania MOGĄ BYĆwykorzystywane przy planowaniu powstania SpecjalistycznychCentrów Kształcenia Zawodowego w regionie.
Skojarzenie stopnia potencjału szkoły z danymi demograficznymi idotyczącymi rynku pracy, pozwoli na optymalizacje planówrozwojowych i unikanie błędów inwestycyjnych z pożytkiemdla rozwoju szkolnictwa zawodowego w województwie
59
dla rozwoju szkolnictwa zawodowego w województwielubuskim.
W tym wypadku ważnym argumentem przy podejmowaniudecyzji o lokalizacji takich placówek powinno byćuwzględnianie współpracy między szkołami, aby w jaknajbardziej racjonalny sposób wykorzystać dostępny potencjałszkół.