DLLERN FRESDnya Dillerine ve Trkemize, Farkl Bir Bak

1

OUZ DZGN

Stuttgart-2010

Bana Anadilimi reten, ninnileriyle ve masallaryla ruhumdaki Trke tohumunu smbllendiren Annem Bihter DZGNe, Sonsuz Sevgilerimle 2

3

NSZ Dil (Lisan, Language) ksaca; dnce, duygu ve isteklerin, bir toplumda ses ve anlam ynnden ortak olan geler ve kurallardan yararlanlarak bakalarna aktarlmasn salayan, ok ynl, ok gelimi bir dizge (sistem) * olarak tanmlanabilir. Dillerin ifresi adl bu kitapta yukarda zetle tanm yaplan Dil olgusunun nasl olutuunu, dem ve Havva Dili olarak adlandrlabilecek lk nsanlk Dilinin mhiyyetinin ne olduunu aklamaya alacaz. Dillerin ifresi dillerle ilgili merak edilen pek ok konuyu sorgulayan baz denemelerden oluan, alannda ilk saylabilecek bir kitap. Bu eserle ne amalamadmz syleyelim ncelikle. Sizi, bilimsel terimlerle bouturma gibi bir derdimiz yok. Yine Trkenin gzelliklerini anlatrken dier dilleri kmsemek 4

gibi bir anlaya da sahip deiliz. nsanlarmzn anlamayaca, ar bir dil kullanmak gibi bir gyemiz de asla olamaz. Doru olan sadece biziz, bizim grlerimizi benimsemeyenler ise yanl yoldadr da demiyoruz. Yazdklarmz bilimsel birer makale olarak da grmyoruz. Bu kitab hangi amala yazdnz? sorusuna samimiyetle yle cevap verebiliriz: Gndelik dilin sdeliinde yazlm denemeler yoluyla, cevabn bir trl bulamadnz dillerle ilgili problemlerin zmlerine, bir adm daha yaklamay umuyoruz. Dnya dilleri ve gzel dilimiz Trkenin zellikleri arasnda dolarken sizi de sorgulamalarmza misafir etmek istiyoruz. Trk ve Dnya dilbilim evrelerinde, dille ilgili tartmalar alevlendirerek, donuklam dilbilim almalarn canlandrmak da amalarmz arasnda. Grlerimize muhalif ya da mutabk olan herkesi bu tartmann iinde grmek istiyoruz. Sizinle birlikte gerekletireceimiz bu dil yolculuu srasnda, birbirinden farkl kabul edilen dil aileleri arasnda var olan ve hibir snrlamay kabul etmeyen snrsz benzerlikleri de greceiz. Trkenin ifresi balyla, sanal lemin Trkeye duyarl kentiklerinden tutun da, bz dilbilginlerimizin kymetli eserlerine kadar yaylm olan; artk insanln mal olmu baz 5

almalarm da bu kitapta toplamaya karar verdim. Dnya dillerinden bahseden bir kitap, elbette dnyann en dzenli dillerinden birisi olan Trkeden ve bu dilin ifrelerinden de bahsetmeliydi. Bu almada Trke ile AngloSakson dillerini de karlatrmaya altm. Bu karlatrma iini nesnel kstaslar yardmyla yapmay denedim. Anglo-Sakson milletleri ya da bu uluslarn dillerini kmsemek, bu dillerin muhtemel gzelliklerini inkr etmek gibi bir amacm ise asla olamazd. Bu nedenle Almanca ya da ngilizce gibi dillerin renilmesine de haliyle kar olamazdm. Anglo-Sakson dillerinin ve Trkenin birbirlerinden ayr dil evrenleri olduklar gereini her frsatta vurgulamaya altm. Benim vurguladm nokta, ayr bir evrene ait Anglo-Sakson kkenli kelimeleri ya da cmleleri, Trke dil evreni iersinde kullanmann anlamszlyd. Bu anlamszl ortaya koymak adna Trkenin dzen ynnden bu dillerden stn olduu gereini dile getirdim. Yoksa yabanc dillerin eitli sebeplerle renilmesine ya da retilmesine kesinlikle kar deilim. Anglo-Sakson kkenli dilciler de elbette kendi dillerini savunacaklardr. Onlarn kendi dillerini sevmelerini ve savunmalarn da saygyla karlyorum. nsan merkezli hayat grm gerei hibir millet, din, kltr, dil ayrm yapmadan btn insanlarn, bar iersinde 6

yaamas ise yegne arzumdur. Ancak bu arzu, nesnel bir bak asyla yaptm aratrmalar sonucunda Trkemizde grdm gzellikleri dnya insanlaryla paylamam engellemedi. Bu kitabn bilhassa SSye hazrlanan genlerimizin ve niversitelerde (limkentlerde) eitli fakltelerde okumakta olan genliimizin nnde yeni ufuklar aacana olan inancm bir kez daha yinelemek istiyorum. Zira biz almalarmz yaparken pheciliin imknlarndan yararlandk ve bize retilmi olan dil kurallaryla ilgili btn bilgilere pheyle baktk. Bu bilinli pheciliin dourduu sorulara kendimizce cevaplar bulduk. Bu bak asn benimseyen genlerimizin gelecekte byk gelimelere imza atacaklarn tahmin etmek bir kehanet olmayacaktr. Sorgulama feneri, kutsal inanlarmza ynlendirilmemek; sadece bilimle snrl kalmak artyla, gerekleri bulmamza, bulduklarmz daha da gelitirmemize katk salayacaktr. Dillerin ifresi kitab, Liselerde ve lkretimin eitli kademelerinde okumakta olan genlerimizin derslerine de yardmc olacaktr. Bunu dnmemizi salayan baz gerekelerimiz unlardr:1- Kitabmzda yer alan Trkenin Matematiksellii, DNA ve Trke ilikisi, Trkenin Analitik Geometrisi, Kuantum Fizii ve Trke, Trkenin Felsefi Boyutu gibi almalarmz, genlerimizin Trkeyi

7

2-

3-

4-

5-

sevmelerini salayaca gibi onlarn ilgili bilim ve ilim dallarna ynelmelerine de neden olacaktr. Trkenin dilbilgisi yapsyla ilgili verdiimiz baz rnekler, bu dilin kurallarnn daha kolay renilmesini salayacaktr. Bu bilgilerin faydasn girecekleri snavlarda greceklerdir. Trke ile Anglo-Sakson dillerini karlatrdmz maddeleri okuyan bir renci, verdiimiz ipular sayesinde bata ngilizce olmak zere dier Anglo-Sakson dillerini daha kolay renebilecektir. Baz yabanc ve yapma dillerle ilgili olarak verdiimiz bilgiler, bu dillerin en kolay ekilde renilmesini salayacak ipularna sahiptir. Arapa, Ermenice, Zuluca, Esperanto, Kptice, Smerce, branice ve hatta Kzlderilice vd. dilleri merak eden genlerimiz iin bu kitap bir yol gsterici olacaktr. Dnya dillerinin ortak bir kkenden geldiini renen genlerimiz, dnya barna katk salamak adna farkl kltr ve inantaki milletlere sayg gstereceklerdir. Ayn zamanda bu genlerimiz, Trkenin gzelliklerini de renecekler, vatanlarna, milletlerine bal, z gvenlerini kazanm insanlar olarak yollarna devam edecklerdir.

Bu kitab oluturan yazlar hazrlarken, birbirinden deerli bilim adamlarnn eserlerinin yannda sanal lemin sunduu snrsz imknlardan da yararlandm. Faydalandm eserlerin ve balantlarn bir ksm yazlarmn 8

iinde ya da sonlarnda; dier kaynaklar da kitabn son blmnde belirtilmitir. Eserlerinden, almalarndan faydalandm btn bilim adamlarna da teekkrlerimi sunmak istiyorum. Elinizdeki kitabn yazar, lkesinin her alanda daha ileriye gitmesini arzulamaktadr. ahs hakkndaki tek dilei ise okurlar tarafndan hayr dualarla yd edilmektir. Kitabn birinci basksnda emei geen arkadalarma, tm Yaynevi alanlarna ve kitab okumakta olan siz deerli okuyucularma teekkr ediyorum. Umarm kitaptaki muhtemel kusurlarmz, hogr ile karlarsnz. Daha nice paylamlarda bulumak midiyle Ouz Dzgn --------------------------------------------------------* Prof.Dr. Doan AKSANn tanm (Her Ynyle Dil) dem ve Havva Dili teorisi Ouz Dzgn adl bir vatandamzn (kimdir bilmem) gelitirdii teoridir. (Eki Szlk) (http://sozluk. sourtimes. org/show. asp? t=dem+ve+havva+dili+teorisi)

9

DEM VE HAVVA DL Pek ok almamzda bir gerei ifade etmeye alyoruz. Btn diller aslnda tek bir kkenden gelmektedir, diyoruz. nk bunun manta en uygun olan gr olduunu biliyoruz. Zira insan denilen varlk ada bilimin de kabul ettii gibi tek bir atadan gelmise, insanla birlikte gelien dil de tek bir kkenden gelmi olmaldr. Bu dilin bir numunesini bebeklerin bebeke konumalarnda daha bilimsel bir ifadeyle babldama dneminde kardklar seslerde grebiliyoruz. Bilhassa b, m, v, g, d, a, , h, e sesleri gibi sesler bebeklerin de karmakta zorlanmad, bizce ilk insanlarn da rahatlkla kullandklar seslerdendir. Muhtemelen ilk insan ve onun yanndakiler bu bebeksi harflerden mteekkil bir dili konuuyorlard. Btn harfler bunlardan ibaretti demek istemiyorum elbette. Bu dil basit bir dil gibi grnse de btn dnya dillerini de iinde barndran ekirdek bir dildi. Fakat unu da syleyelim yanl anlalmamak iin. Biz hibir almamzda yle bir gr ne srmyoruz: Btn dnya dilleri Trkeden tremitir. demiyoruz. Yani vaktiyle dilimizdeki Arapa, Farsa ve dier yabanc kelimeleri iimize kolayca sindirebilmemiz iin gelitirilmi olan Gne Dil Teorisinin btn dnya dilleri kken olarak Trkeden gelir. eklinde ifade edilebilecek teoriyi savunmuyorum. Ancak onun 10

da bir gerei ifade ettiini, bu gerein de btn dnya dillerinin ortak bir kkenden geldii gerei olduunu sklkla ifade ediyorum. lk dnya dilinin Trke ya da baka bir dil olduunun kesin bir ekilde bilinebilecei grne katlmyorum. nk Trk diye anlan ulusun bir milletleme serveni vardr her millette olduu gibi. Bir topluluun milletlemesi de hemen olmamaktadr. lk insann yaratldn dnelim. Muhtemelen bu insann milliyeti sadece insanlk idi. blisle demin ilk mcadelesi de bunun bir gstergesidir. Herhalde ilk ulusun ya da boyun olumas iin en az bin yl gemesi, bu ilk insanlarn topluluklar halinde yeni corafyalarda yaamaya balamalar, hatta deiik inanlar benimsemeleri gerekecektir. Zira bir toplulua ulus diyebilmemiz iin onun alternatifi olan topluluklarn da olmas gerekir. Vaktiyle Japonlar dnyay sadece kendi adalarndan ibaret biliyorlard. Bu durumda Japonlar millet deillerdi. Fakat onlar dnya insanlarnn da varln hissettiler, o zaman bir millet olduklarn anladlar. Bu rnei daha belirginletirelim. lk insan topluluu ayn corafyada yayor, ayn dili konuuyordu. Elbette leheleme yer yer olumaya balamt ama bu insanlar tek bir dil konuuyorlard. nanlar, gelenekleri de birdi. Kartlar olan bir baka topluluk yeryznde yoktu. Bu nedenle bu 11

toplulua biz millet diyemeyiz. Bu topluluk olsa olsa saf bir insan topluluu idi. lk insan topluluu ulus bile deilken onun konutuu dili herhangi bir milletin dili olarak adlandrmamz ne kadar doru ve tutarl olabilir? Bugnk anladmz manada milliyeti olmayan bir insan topluluu vard o dnemde. Fakat zamanla gler balad. Bu gler de elbette yle gelii gzel olmuyordu. Kular ve baz hayvanlar ge srkleyen igdsel kamlar benzeri isel etkiler, ilk insan ailesinden, yurdundan, corafyasndan kopartt. lk insan, bu gleri yapmaya zorunluydu. nk byk bir plan vard ve bu plana gre, mesela Trkiye devletinin u Anadolu topraklarnda bugn var olaca, Afrikada bugnk devletsel ve toplumsal yaplanmann oluaca, branilerin nerede yerlemesi gerektii, Trk milletinin nerden varlk sahnesine kaca, Amerikann ne zaman kefedilecei; btn bunlar ve daha fazlas ngrlmt. te dillerin olumas ve bakalamas da bu plann kk bir parasyd. Ama etkileri ok byk olan kk bir paras... Bugn yeryznde kullanlan yaz sistemlerinin bile Fenike gibi ortak yaz sistemlerinden tredii bilinen bir gerektir. Hatta ilk bata harflerin ekillerinin insanlarn iliki iinde bulunduu varlklara benzetildii de bilinen bir gerektir. Gktrk yazsnda ka harfi ok eklindedir. nk ok kelimesi ka 12

sesini ifade eder. Yine be harfi ev eklindedir. Bildiimiz gibi ev kelimesinin asl eb kelimesidir. Gktrk alfabesinde eb imdiki be harfine karlk gelir. Bu da gsterir ki eski Trkede bir ksm harflerin okunular bugnk Anglo-Sakson kkenli dillerde olduu gibidir. rnein, bizim bugn ne eklinde telaffuz ettiimiz harfi ngilizler en eklinde, re eklinde telaffuz ettiimiz harfi er eklinde telaffuz ederler. te Gktrkede de harfler balarna bir nl getirilerek telaffuz ediliyordu. Mesela, ngilizce can (ken) yardmc fiili know (bilmek) fiilinden gelir. Trkede de ayn grevde ve anlamda -e bilmek fiili kullanlmaz m? Bu ve benzeri arzi ortaklklar ise cevherdeki, zdeki o mthi kkendaln yansmasndan ibarettir. u maara resimlerini bir hatrlayalm. Nereye gidilirse gidilsin; ilk insann izdii ekiller bile birbirleriyle benzerlik gstermektedir. Bu ekilleri ilk (ilkel) yaz olarak kabul edersek, ilk insann yaz sisteminde, kulland harflerin bile ayn olduunu aka grrz. Demek ki bu insanlarn ortak bir atadan geldikleri ve beraberlerinde tm ortak unsurlarn da gittikleri yerlere gtrdkleri grlmektedir. Hatta bu ortakl ilk insanlarn farkl corafyalarda olmalarna ramen kullandklar aletlerde, anlattklar efsanelerde, danslarnda, mziklerinde ve daha pek ok zelliklerinde de grmekteyiz. te dil de bu insanlarn 13

beraberlerinde gtrdkleri ortak unsurlardan birisidir. Dillerin bu denli bakalat ve birbirinden farkllat hatta binlerce farkl dilin var olduu gnmzde, btn dnya dillerinin az iddial almalarda on iki dil ailesine kadar indirgenmesi (Merrit Ruhlen) daha cretkr almalarda ise bu dil ailelerinin daha az saylarla ifade edilmeleri gsterir ki, dnya dilleri aslnda ortak bir kkenden gelmektedir. Dillerin nasl farkllatn ve tek bir kkenden nasl bakalatn aklamak iin baz deneyler de uyguladm. Hepinizin bildii kulaktan kulaa diye adlandrlan o oyunu rencilerime oynattm. Yani onlar bir yerde bu dil olayn anlamam iin birer denek olmay gnll olarak kabul ettiler. ncelikle n srada oturan bir rencinin kulana bir kelime fsldadm. Bu kelime kulaktan kulaa dolat ve farkl bir kelime olarak karma kt. rnein kelebek kelimesi, kelle paa kelimesine dnmt bir keresinde. Elbette bu bilinen ve de yaygn bir oyundu. Dildeki bakalamalarn anlatm iin de rnek gsterilen bir oyundu. Her denememde ilk sylenen kelimenin ya dzensiz ya da dzenli bir biimde deiime uradn grdm. Yaptm incelemeler ve aratrmalar neticesinde bu bakalamalarn 1- rencinin kiisel yetenekleriyle ilgili (duyma, alglama, dnme, hayal gc vb) 2. olarak da d etkilerle (grlt, retmenin varl, aklda kalan bir ark sz, yabanc bir dilin etkisi, savalar, bir 14

ulusun hkimiyeti altnda kalmak, gece izlenmi ve etkisinde kalnm bir film vb. ile) yakndan ya da uzaktan alakal olduunu grdm. Bu otuz kiilik snf leinde uyguladm bu deney, bin kiilik bir topluluk leinde uygulandnda kelime dzeyinde daha byk deiimlerin yaanacan tahmin etmek g olmasa gerek. Bir de bu kiiler kendi aralarnda kelimelerin bakalamalarna sebep olduklar gibi, onlarn soylarndan gelen nesiller de kendi aralarnda bu kelimelerin bakalamasna nclk edebileceklerdir. Aradan bin yl getiinde ise diller bambaka ekillere brnebileceklerdir. Bu ekilde pek ok farkl dil, lehe oluabilecektir. Ancak btn bu farkllamalarn ve de deimelerin varl da bize en bataki o sade ve tek dilli dnemi hatrlatacaktr. Hatta gnmzde kreselleme almalar, tek bir ortak dile, tek bir ortak devlete doru gidi meyli, aslnda bir balanga dn hamlesidir. Hatta kresellemeye kar kan evrelerin de ayn mahiyette ama kapitalizmsiz tek bir vatan, tek bir millet, tek bir dil olmal tarzndaki dnceleri de bu asla, ortak kkene dn araynn bir gstergesidir. Bir alabalk nasl ki, derenin ak ynnn tersine yzmek pahasna, doduu anavatanna, kkenine dnmek zorunda olduunu hisseder ve o kken mevkiine dner. Bunun gibi de insanlk, aslnda her eyin ortak olduu o ilk insanlk gnlerinin, kendi uuraltna genetiksel olarak kaytl 15

hlyasna doru komaktadr. Hatta Rab tarafndan gnderilen dinler de getirdikleri inan kavramyla bu tek millet bilincini farknda olunmasa da binlerce yldr canl tutan tetikleyicilerdir. Bahsettiimiz bu kken dilinin mahiyetini ise u anda tam manasyla bilememekteyiz. Bilim adamlarna den; bu karanlk noktalar aydnlatmaya almak olmaldr. te biz de almalarmzda; dilbilimcilerimizin, dnya bilim adamlarnn ilgilerini, bu karanlk noktalara ekmeye talibiz. Zira dorular sadece biz bulalm diye bir endiemiz yoktur. Ancak genlerimizi, insanmz, bilim adamlarmz bu alanda dnmeye, aratrmalar yapmaya zorlama gibi zor bir grevi omuzlanm bulunuyoruz. imdi bu sorumluk duygumuzun bir gerei olarak ilk insanlk dili ile ilgili kefettiimiz baz bulgular ya da gelitirdiimiz baz dnceleri sizlerle paylaacaz. dem ve Havva Dili Teorisi diye adlandrdmz bir grmzden bahsedeceiz. Az nce bahsettiim gibi bilim adamlarnn ounluu son zamanlarda gen bilimindeki ilerlemelerin de etkisiyle insanln ortak bir dii ve erkek atadan geldiini kabul etmektedirler. Bu gerei ise binlerce, on bilerce yl ncesinden dinler ortaya koymutur. artc bir ekilde pek ok gerei binlerce yl ncesinden bildiren kutsal kitaplar, pek ok alanda olduu gibi ilk 16

insann oluumu konusunda da bize yol gsterici olmaktadrlar. Biz kutsal kitaplarn lahiliini ya da gkselliini bu yazmzda tartma konusu yapmayacaz. Onlar bilimsel bir referans olarak kabul edeceiz. Bu kutsal kitaplarn en eskilerinden olan Tevratta ve daha sonralar da ncil, Kuran gibi kutsal kitaplarda ad geen dem ve Havva isimlerinden yola kacaz. lk insan hakknda bu denli iddial konuan en eski ve ilk insana en yakn yazl metinlerden biri olarak grdmz Tevrattaki bu birka kelimeyi inceleyeceiz. Bu iki ismin ilk insan tarafndan kullanlm sesleri ierebileceini kabul edeceiz ncelikle. A-D-E-M-H-A-V-V-A elbette bu yazdmz kelime sitillleri Kurandaki seslerden olumutur. Bu isimlerin braniceleri de ok farkl deildir aslnda. A-D-A-M- E-V-A ya da H-E-V-A Bu kelimeler isim olarak ilk insana verilebildiyse demek ki ilk insan bu kelimeleri oluturan sesleri karabiliyordu. Bu kelimelerdeki seslere bir dikkat edelim: A= Dz, geni ve kaln bir ses D= Disi, kapal bir ses 17

E= Dz, geni ve ince bir ses. M= Dudaks, kapal bir ses. Temel mantk olarak dem kelimesinde kullanlan seslerin en azndan birinin erkeksi birinin de diil olduunu kabul edeceiz. D=Erkeksi bir ses M=Kadns bir ses D= + M= Demek ki disi ses olan D sesi erkeksilii M sesi de diilii temsil ediyor. Demek ki demde diilik ve erkeklik ve dier btn ztlar potansiyel olarak mevcuttu. Erkekliin en ileri dzeyinde D sesi, aileye balang dzeyinde ise B, M sesleri gibi dudaks sesler daha belirgindir. Burada erkeklii cinsel bir kavram olarak grmyor, ztlklarn en celalli ksm olarak gryoruz. Diillik iin sylediklerimizde de cinsellii ifade deil negatiflii ya da Yingin Yangn ifade etmeye alyoruz. Hatta Kur-n diliyle ifade edilen dem kelimesindeki ae ztl da bu kelimede ekirdek olarak ztlklarn cem olduunu ispat eder. Havva kelimesine baktmzda ise: H=Grtlaks, srekli 18

V=Dudaks, srekli.. Dier nlleri az nce incelediimizden imdi incelemeyeceiz. Bataki h sesinin sonradan olumu bir ses olduunu var saysak da deien bir ey olmayacak. V sesi bildiimiz gibi dem kelimesindeki M sesiyle akrabadr. nce M sesi ya da B sesi oluur, daha sonra bu sesler V, F gibi seslere dnrler. Bu durumda asli M sesinden tremi olan V sesi Havva kelimesinde ortaya kmaktadr. Bu V sesi diil bir ses yani dudaks bir ses olarak bizim grmz ispat etmektedir. V sesi diildir ama bir o kadar da erkeksidir. Zira B sesinden tremitir. Aslnda diillik ve erillik bu noktada i ie girmitir. Bu da aslnda insan denilen varln ayrmnn onun cinsiyetinden deil de yapp edebildiklerinden, almasnn derecesinden, ilminden ve benzeri kesbi ynlerinden kaynaklandn ortaya koyar. Bu da apayr bir konu olduu iin bahsimizden haritir. Bu dem, Adam, Edm ve benzeri ekillerde telaffuz edilen kelime, kken olarak hangi kelimeden gelmektedir, sorusu kafay kurcalayabilir. Eer bu kelimenin em blm diilii temsil ediyorsa ki aslnda Babil dnemindeki varlklara ift isimler verilmesi geleneinin ta ilk insana ulatn da ispat edebilir bu. Ad blm de erkeksi blm olabilir. Tabii ki bu u an iin sadece bir 19

olaslktr. Bu yazmzn bu gibi blmleri de bir deneme olarak alglanmaldr. Havva bir kadn olarak karsndaki erkee dem ya da Adam diyerek seslenmektedir. Bu kelimeyi telaffuz edebilmek iin nce az genie alr ve A sesi karlr, alt die yakn olan dil d sesiyle birlikte st dile deer, sonuta da kelime m sesiyle dudaklarda biter Kendinizi su ierken ya da bir lokmay yerken dnn, dem, Adm, ya da Edm benzeri bir ses ktn fark edeceksiniz. Bu sesler aka yutkunma sesleridir. Havva bu sesleri karmakta ok zorlanmamt herhalde. dem sesini karmak Havva seslerini telaffuz etmekten daha zordur. Bu durum da Havva anamzn dili daha iyi konutuunu gstermektedir. Belki de dillere Ana Dili denmesinin ve dillerimizi annelerimizden renmemizin nedeni de onlarn dili daha iyi kullanmalarndan kaynaklanabilir. Bu dncemizi kantlayacak bilisel aratrmalar da var. Kadn Psikiyatrist Luan Brizendine, ''The Female Mind'' (Kadn Zihni) adl bir kitap yazm. Yazar kitabnda kadnlarn dil zeklarnn erkeklerden daha stn olduunu bilisel kantlarla ispatlyor. Bu durum da bayanlarn erkeklerden daha ok konumalarnn ardnda srr ortaya koyuyor. Bu durum kaltsal, genklerden gelen bir durum. Kadnlar Hz.Havvadan aldklar zellii muhafaza ediyorlar. Erkek yani demse eve yiyecek 20

getirmek iin dolamak, almak, avlamak zorunda olduundan daha kolay ve hzl telaffuz edilebecek seslerle eine hitap etmi olabilir. dem ve Havva elbette gndelik hayatta yemek yiyorlar, su da iiyorlard. Aslnda Havvann bu yutkunmas; onun deme yemek gibi, su gibi ihtiyac olduunu, demsiz gayet gsz, zayf olacan ortaya koyar. Sondaki m sesi de tm dudaks seslerde olduu gibi sevgiyi de ifade eder. dem ise eine Havva diye seslenerek nefes alp verirken karlan tabii sesin bir taklidini ortaya koyar gibidir. Demek ki dem de eine havaya, nefese ihtiya duyduu gibi muhta olduunu ifade ediyor. V sesi de dudaks bir ses olarak onun eine olan sevgisini ortaya koyar. Demek ki bu rneklerdeki ve benzeri sesleri karabilme kabiliyeti insanoluna yaratltan verilmitir. Kedilere miyav, kpeklere hav, koyunlara me detirten, onlarn baz sesleri karmalarn salayan evresel faktrlerden ok te igd denilen ve mahiyeti bilimce bir trl aklanamayan etkiler vardr. te bu sevk-i tabii ya da sevk-i ilahi diye adlandrlan etkiler sayesindedir ki ilk insan en az 9, 10 sesi karabiliyordu, bebeklerde olduu gibi. lk dil de zaten onun kard bu ilk seslerin eitli ekillerde kombinasyonundan oluuyordu. Bu ilk dille bir kere Ad sesini erkek, gl varlk iin kullanan Havva daha sonra tm gl ve erkeksi varlklar iin de Ad sesinden treyen kelimeler 21

oluturacakt. Havvann ocuklar da onun rettii bu dil sayesinde birbirleriyle anlaabileceklerdi. imdi u andaki dnya dillerinden bizi bu dem ve Havva-Eva kelimelerine gtrecek rneklere bakalm. ncelikle bykln, glln en st makamnda bulunan lah kavramn karlamak iin dnya dillerinde kullanlan kelimelere bir bakalm: Go(d)=ngilizce (T)engri=Trke (D)ei=Latince Hu(d)a=Farsa Eha(d) Ka(d)ir Same(d) (T)eala=Arapa (D)ingir=Smerce A(d)on=branice lah kelimesini karlamak iin eitli dillerde kullanlan bu kelimelerdeki bilhassa d, t disi seslerindeki benzerlik, bu kelimelerin dem kelimesindeki d disi sesini iermeleri bir tesadf olmasa gerek. Erkeksilikleri ile daha belirgin olan kelimelere bir bakalm: 22

Dady=ngilizce (Baba) Dede=Trke (Baba, Byk Baba) Father=ngilizce (Baba) Peder=Farsa (Baba) Brother=ngilizce (Erkek Karde) Ata=Trke (Baba, dede) Ced=Arapa (Dede) Birader=Farsa (Erkek Karde) Zad= Farsa (Olan ocuk ) Bu ve benzeri kelimelerdeki d, t disi seslerinin benzerlii de bu d sesinin erkeksiliini bize hatrlatan mstesna ortak dil kalntlarndan bazlardr. Hatta Trkemizdeki Da, Deniz, Ta gibi celalli varlklara verilen isimler de ortak bir dil mantnn izlerini tar gibi gzkmektedir. Dnya dillerinde dudaks sesler de genel itibariyle diilii ifade eden sesler gibi gzkmektedir. lk ortak dilde bu Eva kelimesinden mlhem olarak diil varlklar ifade etmek iin M, V benzeri dudaks seslerin kullanld bilinmektedir. Belki de bebein emme eyleminin bir nevi taklidi yoluyla karlan; annemsi ve kadns kavramlar ifade etmek iin kullanlan m sesine dnya dillerinde belirttiimiz ller nda sklkla rastlamaktayz. mm=Anne (Arapa) 23

Mam=Anne (ngilizce) Mother=Anne (ngilizce) Mader=Anne (Farsa) Aba=Anne, Abla (Trke) Bibi= Hala (Trke) Umay=Tanra (Trke) Women=Kadn (ngilizce) Meme=Meme (pek ok dilde) Em-=Emme fiili. Trkede ve dier dillerde kadnlarla ilgili olarak kullanlan pek ok kelimede bu dudaks seslere bilhassa da m sesine rastlarz. Yum:Tibet dilinde diiliin sembol dem kelimesinin sonundaki m sesi gibi dudaks baz seslerin erkekler iin de hususiletii grlmektedir. Bu sesin erkeksi bir ynnn de olduu bu rnekle ortaya kar: (B)aba=Trke (Baba) (B)ava=Farsa (Baba) (P)apa=Latince (Baba) (B)irader=Erkek karde (Farsa) (B)rother= Erkek Karde (ngilizce) E(b)u= Baba (Arapa) A(b)a=Baba (Aramice) (B)en=Oul (branice) (B)in=Oul (Arapa) (B)ar=Oul (Aramice) (P)ir=htiyar erkek (Farsa) (F)ather=Baba (ngilizce) (P)eder=Baba (Farsa) 24

(B)ey=Erkek byk Ya(b)= Tibet dilinde erkekliin sembol Btn bu kelimelerdeki b-p-f seslerindeki ortaklk, manadaki yaknlkla da birleince bizi ortak bir dile tamaz m? Bilhassa b sesi ve onunla akraba olan p ve f sesleri erkeksi kavramlar ifade iin seilmie benzemektedir. Ancak yine bir dudaks ses olan M sesi ise az nce verdiimiz rnekler de gsteriyor ki diil varlklar karlamak iin kullanlan bir ses olmutur ilk dnya dilinde. Bugn dnya dillerinde sevmek fiilini ifade eden kelimelerdeki baz seslerde de bir benzerlik gze arpar: Se(v) Lo(v)e Hu(b) Lie(b)e (B)use=pck (Farsa) (p)=Trke (M)a=Farsa (pme) ve benzeri rneklerden sevgi onla ilgili pek ok 25

kavramn da dudaks seslerle ifade edildiini grrz. Bu da ilk dnya dilinde bu tarz kelimelerin ortak olduunu gsteren ayr birer delil olarak belirmektedirler. Bu verdiimiz rnekler meselemize bir balang olmalar asndan yeterli gzkmektedir. Fakat btn dnya dilleri bilhassa Afrika, Avustralya vb. ktalarda yaayan yerli halklarn d etkilerden daha az etkilenmi dilleri ciddi almalarla incelenmelidir. Bu dillerde de bizim savlarmz destekleyecek deliller bulunabilir. Biz eitli imknszlklardan dolay bu dillere ulaamasak da onlarda da dier yaygn dnya dilleriyle benzer pek ok kelimenin, kuraln var olduunu bugne kadar yaptmz almalarn tutarllna dayanarak syleyebiliriz. Ancak bilimsel olarak bu grmz ispat etmek iin o dilleri; ses yaplarndan tutun da cmle kurulumlarna kadar incelememiz gerekmektedir. Bu imkn elde ettiimiz anda bu alandaki bulularmz da gzel lkemiz Trkiyemizle ve onun gzel insanlaryla paylaacaz; dier gr ve savlarmz paylatmz gibi. Umarz dnya insanlar ilk insan topluluunun o samimi, katksz birlikteliine ular bir gn. Bu birliktelikte ise btn uluslar getirmi olduklar farkllklar ile o insanlk topluluunu zenginletiririler. 26

Kim bilir belki gzel dilimiz Trke de mantkl ve formlize edilebilir ynleriyle, o insan topluluu tarafndan biliim dili olarak kabul edilir bir gn. Kim bilir belki de o gn, ok yakndr!

27

Gklerin ve yerin yaratlmas, dillerinizin ve renklerinizin farkl olmas da onun (varlnn ve kudretinin) delillerindendir. phesiz bunda bilenler iin elbette ibretler vardr. (Rum Suresi-22)

Ve btn dnyann dili bir ve sz birdi. Ve vaki oldu ki, arkta gtkleri zaman, inar diyarnda bir ova buldular ve orada oturdular. Ve birbirlerine dediler: Gelin, kerpi yapalm ve onlar iyice piirelim. Ve onlarn ta yerine kerpileri ve har yerine ziftleri vard. Ve dediler: Btn yeryz zerine dalmayalm diye, gelin, kendimize bir ehir ve ba gklere eriecek bir kule bina edelim ve kendimize bir nam yapalm. 28

Ve demoullarnn yapmakta olduklar ehri Rab grd ve dedi; te, bir kavmdirler ve onlarn bir dili var ve yapmaya niyet ettiklerinden hi bir ey onlara men edilmeyecektir. Gelin inelim ve birbirlerinin dilini anlamasnlar diye, onlarn dilini kartralm. Ve Rab onlar btn yeryz zerine oradan datt ve ehri bina etmeyi braktlar. Bundan dolay onun adna Babil denildi; nk Rab btn dnyann dilini orada kartrd ve Rab onlar btn yeryz zerine oradan datt. (Musann Birinci Kitab, Bab 11, 1- 9)

29

DNYA DLLERNN ORTAK KKEN Dillerin tek bir kkenden geldiini iddia ediyorduk. Bu iddia gerekten ispat edilmesi zor bir iddiadr. nk yz binlerce yl ncesinden bahsedilmektedir. O karanlk dnemlerin silinmi izleri zerinde ufak da olsa belirtiler var m onlara bakyoruz. Asl zor olan bu olsa gerektir. Zira daha yakn dil aileleri hakknda olduka fazla delil elimizde mevcuttur. rnein, yaplan aratrmalarda, birok dilin Hint-Avrupa Dil ailesinden geldii bulunmutur. Yine Ural-Altay dil ailesinin dier yeleri de saptanmaya devam etmektedir. Ancak btn bunlarn tesine inilememektedir. Eldeki tek veri dillerdir. Onlar da tahmin edeceiniz gibi asllarndan olduka farkllamlar, bir dilin farkl lehelere hatta farkl dillere dnmesi gibi, insanolunun ilk dili de ok farkl dillere, dil ailelerine

30

dnmtr. Bu ilk dilin kalntlarn bulmak zorlamtr. Dilimiz dndnce byk bir ksmnn ilk insanlk dilinden kaldn dndmz diller arasndaki baz ortak zelliklerden rnekler verelim: 1. Dnyadaki btn dillerde ahs zamirleri az seslerle ifade edilir. Byle bir yaptrm olmad halde, btn dillerin bu kurala uymas ayan- dikkattir. rnein: Trke: ngilizce: Arapa: Farsa: Almanca: Ben - Sen - O I -you - he Ene -Ente - Hu Men -Tu - U, A Ich -Du - Sie

2. Dnyadaki btn dillerde ekler genelde az seslerle ifade edilir. Bunun iin rnek verelim; Trke: (bulunma hali eki) -de > evde, okulda ngilizce: in, on > in the house: evde Arapa: fi > fil beyti Farsa: der > der mektep: okul 3. Dnya dillerinde kullanlan kelimeler genelde kken itibariyle az seslerin birleiminden oluur;

31

git-, come-, kerd- (yapmakFarsa), fil (yapmak-Arapa), weg (yolAlmanca) Bu rneklerde grld gibi dnya dillerindeki kelimeler kken itibariyle az seslerden olumaktadr. Bunun byle olmasn zorlayan bir kuvvet yoktur ancak ilk dilin etkileri kelimelerin bu zelliklerinde grlmektedir. 4. Btn dillerde sfat, isim, zarf, edat, fiil, ekler farkl formlarda da olsa grlmektedir. Hatta Aborjinler, Kzlderililer gibi baz kavimlerin soyut kelime hazinesi, Avrupa insannkinden olduka fazladr. rnein ngilizcede Trkede Farsada Arapada > > > > Good man. yi adam. Merd-i Ho Recul Hasen

Bu rnekler sfatlar iine alan rneklerdi. Elbette bu rnekleri oaltmak yine mmkndr. Fiillere, znelere ve dier unsurlara da rnekler vermek mmkndr. Ancak bu herkes tarafndan bilinen bir konu olduundan sadece bir iaret olarak yazdk. 5. Btn dillerde 3 oul 3 tekil ekim vardr. Fiillerin ve dier kelimelerin ekimlerini ifade eden bu ekimler btn dillerde farkl formlarda mevcuttur. 32

6. Btn dillerde genelde ak, kapal heceler vardr. rnek verelim; Kadn kelimesinde Ka ak dn kapal bir hecedir. Mikonem-ediyorum (Farsa) mi ak ko ak nem kapal hece.. Arapada Ehubbek-Seni seviyorum e ak hece, hub kapal hece, bek de kapal hecedir. Bu rnekleri oaltmak da mmkndr. Ancak imdilik bu iaretlerle yetiniyoruz. 7. Genelde btn dnya dillerinde nl ve nsz olmak zere benzer sesler vardr. A, e, , i, o, , ou, w, v, d, c, m, b, s vb. 8. Hint Avrupa dilleri kendi arasnda byk bir aile gibi grnyor. Demek ki bu dil grubu dier diller gibi tek bir kkenden kmtr ve dnyaya yaylmtr 9. Dnya dillerindeki say sistemlerinde, genelde az sesler bulunmaktadr. Bu sistem 10a kadarki saylarda genelde bir iki heceden oluur. yle rnek verelim: Trke= bir, iki, , be Farsa=yek, du, se, ar Japonca=i, ni, san, i Almanca=Ein, zwei, drei, fr, fnf gibi rnekler verilebilir. 33

10. Dnyadaki dillerin genelinde heyecan, aknlk, sevin ve korku bildiren kelimelerin vurgu ve tonlamalar birbirine benzemektedir. 11. Btn dnya dillerindeki yansmalar birbirine benzer. rnein: TRKE NGLZCE ALMANCA rlt Splashing Platshern krt Jingling Klirren Takrt Tapping Knatter Hrt Swish, Whisper Rascheln Hkrk Hiccough Schluchzen Yine Arapada Vesvese Trke Fsfstr. Bu rnekler elbette ki daha da oaltlabilir. Bize gre bu yansmalar ilk insanlk dilinden kalma safi ekillerdir. Dier kelimelerin bu kadar deiip, bu tr kelimelerinin byle kalmasnn nedeni; nsanlar devaml doa ile i ie yaamlardr. Doadaki bu kelimelere benzer sesler, insanlk hafzasn uyank tutmu ve bu kelimelerin unutulmasn engellemitir. Hatta bu kelimeler, zamanla deise de sonralar aslna dnmeye ynelmilerdir. Diller arasnda gnmzde de yzlerce yansma formu benzerlik gstermektedir.

34

12. Dnyadaki btn dillerde bir ekonomiklik kural mevcuttur. Yani, baz ifadeler kolaylk ve srat iin kltlr, ksaltlr. Birisine ngilizce; Do you know English? dediimizde onun bize verecei cevap en az Yes olacaktr veyahut da Yes I do formunu kullanacaktr. Bu rneklerde yes ve do kelimeleri know english kelime grubunun yerini tutmaktadr. Bu sorunun Trkesini sorduumuzu var sayalm. O halde cevap veren yine ksaca evet diyecektir. Trkede baz ekleri, kelimeleri ksaltma temayl vardr. Yapyom formu yapyorum formundan ru sesleri atlarak oluturulur. Buna benzer bir kural da Franszca ve Almancada vardr. Bu dillerde baz yerlerde r seslerini drme durumu vardr. Farsada da haber bildiren est yardmc fiilinin st sesleri halk dilinde der ve yeni form e olur. Bu kulanm Kurmani lehesinde de byledir. ngilizcede You are not ifadesi You arent eklinde ksaltlr. 13. imdi dnya dillerindeki ortak benzer sesler ieren anlamda baz kelimelere bir gz atalm.Trke= ngilizce= Almanca= Arapa = Yamur rain regen matar GnGne sun sone ems Gk sky Himmel sema Yer Earth Erde Ard

35

Farsa=

baran

Hurid, mihr

suman

Cay

Bu rneklerde grld gibi, baz kelimeler ses itibariyle birbirlerine benzemektedir. Bu benzerlikler tesadf mdr acaba? Biz savmz asndan bunun tesadf olmad kansndayz. rnein, yamur kelimesini oluturmak iin genelde pek ok dilde akc sesler kullanlr. Ayrca dier benzer sesler de bize baz ipular vermektedir. Ayrca unu da iddia ediyorum ki; ilk insann dorudan iliki kurduu doa paralarn ifade eden sesler, gnmzdeki kullanm uzantlaryla karlatrlarak incelenseler; daha pek ok ortak kelime yakalanacaktr. rnek vermek gerekirse; kaya, ta kelimelerinin ngilizce rock, stone Farsa, sengsutun Almanca Stein kelimeleri aralarndaki benzerlikleri kimse inkr edemez . Bu benzerlikler bir kkendal gstermektedir. Tabii ki benzerlikler, bu dillerin ayn dil ailesinden olduunun da gstergesidir. Sub(su)Ab(Farsas)-Ma(Arapa)-Water(ngilizce) bu kelimelerde grnen ortak anlam ve ses 36

benzerlikleri de dikkat ekmektedir. Bu kelimelerdeki ortak dudaks sesler nemlidir. Ev(eb), House, Beyt, Mal vb. ayn anlama gelen baz kelimelerde de ses benzerlikleri vardr. Yine bu kelimelerde de dudaks nszler dikkat ekiyor. Yine Run(komak), yrmek, revan(yrmek), seyr vb kelimelerde de anlamla mutabk ses olaylar vardr. R sesinde bir ortaklk grlmektedir. -r sesinin harekete iaret etmesi de olduka ilgintir. Ya toprak(torbah), turab(Arapa) gibi akraba olmad var saylan bu iki dildeki anlamlar ayn ses benzerlii. 14. Dnya dillerinin ounda baz ekler ortak olarak kelimenin sonuna eklenir. rnein; ngilizcede -s, Almancada -er, in ekleri Farsada an ekleri gibi. Bunlar gibi birok rnek arand zaman bulunabilir. 15. Dnya dillerinin pek ounda zne bata yer alr. rnekler; Ben seni seviyorum. I love you. Ene ehubbek. 37

Men teekkur mikonem (Ben teekkr ediyorum) Ich liebe dich (Ben seni seviyorum) 16. ngilizce -ed, Trke -d gemi zaman ekleri arasnda bir benzerlik vardr. Almancada da gemi zamanda baz fiilerden sonra te gelir. Bu tr benzerlikler sonradan olusa da asla dn olaynn bir tezahr olabilirler. 17. Birok dilde ortak olarak kelimelere erillik ve diillik ayrm verilmektedir. Arapa, Franszca, Almanca gibi diller buna rnektir. 18. Dnya dillerindeki artikeller ve iaret zamirleri genelde tek sesle ifade edilen ve genelde anlamsz kelimelerdir. Bu, El-, the, das, der, ha vb. 19. Dnyadaki dillerin alfabe yaplarnda ve bu alfabelerin seslendiriliinde bir kardelik yaanmaktadr. Yunanca-gama Arapa-cim branice-cim vd. Bu alfabelerin ortak bir alfabeye dayanmas sebebiyle, seslendirili bile birbirine benzemitir. Telaffuzlar da farkllklar vardr. Hatta Yunan alfabesindeki harflerin sralannn Mu 38

medeniyetine dayand, bu harflerin dizili biiminin iaretsel olarak, bu dnemde yaanan tufan anlatt da iddia edilmektedir. Grek Alfabe sras: Alfa, beta, gamma, delta, epsilon, zeta, eta, teta, iota, kappa, lambda, mu Arap Alfabesi sralamas: Alif (Elif), be, te, se, cim, ha, h, dal, zel..sad, da, t, z.kaf, kef, lam, mim brani Alfabesi Sralamas: Aleph(Alef), Beth, Gimel, Daleth, He, Vau, Zayin, Cheth, Teth, Yod, Caph(Kaf), Lamed, Mem Grld gibi Mu medeniyetinin kulland dilin ifreli dizilimi pek ok dnya alfabesinde en azndan ilk sralarda korunmutur. Elbette sralamalarda baz kaymalar, karklklar da olmu gzkyor ama genelde bu alfabe sisteminin ortak bir kkenden kt belli olmaktadr. branicede Mem harfi Su anlamna gelmektedir. Bu harf muhtemelen Mu kelimesinden tremitir. O halde brnicedeki Mem kelimesi Sular altnda kalm Mu anlamna gelebilir. Yine Arapada su kelimesini karlayan Ma kelimesi de ayn ortak kkenin iaretleri olmaktadr. Latin 39

alfabesindeki harflerin sesleri dilimizde Ebced olarak adlandrlan sralamaya gre sralanmtr. Hatta bu Ebced sralamas Samilerin kulland en eski alfabenin sralamasna uygundur. Latin Alfabesi Ebced alfabesinde de kullanlan A, B, C, D .K, L, M, N gibi orijinal sralar yer yer muhafaza etmitir. Bu durum branicede daha belirgindir. branicedeki say deerlerine gre yaplan harf sralamas gnmz Latin Alfabesinin sralamasyla neredeyse ayndr. Grek alfabesindeki harfler de brani ve Arap alfabelerine benzer saysal deerlere sahiptir. brani ve Hint alfabelerinde de benzerlikler olduu bilinen bir gerektir. Hatta Hint dilinde Brahman kelimesi Brahim kelimesinden gelmektedir. Bu kelime ile brahim Abraham kelimeleri arasndaki ses benzerlii ikardr. Yine insann kendisine Hint dilinde Atman denir ki bu kelime ile dem Adam kelimesi arasndaki benzerlik de aikrdr. Bu konuyla ilgili aratrmalarmz branice ve Hinte Kardelii balkl yazmzda okuyabilirsiniz. 20. Kzlderili dili ve Trke arasndaki benzerlikler de nemlidir. Bu konuyu daha iyi anlamak iin Kzlderili ve Trke balkl yazmza bakabilirsiniz. ngilizcedeki meslek son eki olan er eki Trkedeki er yapm ekiyle benzerlik gstermektedir. Yazmak kelimesinden; Yazar fish (Balk) kelimesinden fisher (Balk) gibi rnekler

40

verilebilir. Japonca ile Trke arasndaki benzerlikler de ilgi ekicidir. 21. Pek ok dilde cmleyi soru ekline sokabilmek iin ayn vurgulama sistemi kullanlmaktadr. You are coming here? Sen buraya geliyorsun? rneklerinde olduu gibi btn dnya dillerinde dz cmleler hafif bir vurgulama deiikliiyle soru ekline dntrlebilmektedir. Bu soru eklini oluturmak iin herhangi bir eke ihtiya duyulmamaktadr. 22. Dnya dillerinde ekler genelde az seslerden olumaktadr. Bilhassa bulunma, ayrlma, ynelme ekleri gibi isme eklenen eklerin az seslerden olutuu grlmektedir. ngilizcede in, Trkede de, Arapada fi, Farsada der vb 23. Dnya dillerinin bir ksmnda baz ortak sesler baz fiil ya da kelimeleri oluturmak iin kullanlr. Bildiimiz gibi Trkedeki olmak fiilinin eski ekli Bol-dur. Bu ekil pek ok Trk lehesinde de halen kullanlmaktadr. Dnya dillerinin genelinde be, bu gibi olmak anlamna gelen fiilerin bol- fiiliyle ayn sesleri iermesi ilgintir. Yine eski Trkede A zamiri O anlamnda kullanlmaktayd. Almancadaki Er, 41

ngilizcedeki He gibi zamirlerle bu zamirin benzer sesleri iermesi artcdr. Yine gnmzde kullandmz O zamirinin benzerleri ngilizcede Who , Arapada Hu, Farsada O zamirleridir. Ben ahs zamirinin dier dillerde Men , min , me , wo(ince) gibi benzer dudaks seslerden oluan karlklarnn olmas da ayn zellii ortaya koymaktadr. Dillerin genelinde d, t sesleri erillii sembolize eder. Ata , Dede , Dady(Baba) gibi. m sesi de kadnl ve bilhassa annelii artrr: Mam , m , Mader , Meme , yum (Tibet dilinde diilik) 24. Dnya dillerinin ekserisinde sfatlar isimlerin nnde bulunur. rnek verelim: dvi go=iki inek(Sanskrite) two men=iki kii(ngilizce) Zehnte shler=onuncu renci(Almanca) 25. Dnya dillerinin tamamnda kelimelerin mastar hallerine de rastlanr. Gitmek To go(ngilizce) Gehen(Almanca)

42

Reften(Farsa) Zeheben(Arapa) vd 26. Btn dillerde Argo, jargon dilleri dediimiz alt diller mevcuttur. 27. Btn dnya dillerinde Tanr, Melek, Ruh, Cennet ve Cehennem gibi soyut kavramlarn karlklar vardr. 28. Baz diyarlarda baz insanlarn slkla veya iaretle anlamasna tek tk de olsa rastlanabilmektedir. Ancak insanlarn tamam seslerden oluan ve boaz, az, dudak, ses telleri, dil, kk dil gibi konuma organlarnn da yardmyla oluan konuma fiilini bilmektedirler. Bu da dil olaynn ilk insanla birlikte var olan bir olgu olduunu aklamaktadr. 29. Dnya dillerinin ounluunda yardmc fiil vardr. mek fiili kken olarak ermek (olmak) (er>e>i) kelimesinden gelir. Btn dnya dillerinde de yardmc fiil olarak olmak fiili kullanlr. O bir adam idi He was a man(ngilizce) 30. Btn dnya dillerinde, ataszleri, deyimler, masallar, hikyeler, destanlar, fkralar 43

birbirlerine benzer sluplarla szl olarak anlatla gelmitir. iir ve manzum ifadeler de btn dnya dillerinde karlatmz dil birlikleridir. 31. Btn dnya ocuklarnn baz kavramlara verdikleri isimler, karttklar sesler birbirini artrmaktadr. rnein mama kelimesi btn dnya dillerinde ocuk dilinde yemek ya da anne demektir. stelik anne babalarn ocuklaryla iletiim kurmak iin kardklar anlamsz sesler, yaptklar baz ilaretler de btn dnya dillerinde benzerlik gsterir. 32. Btn dnya dillerinde, hangi, ne, nasl, nerede, neden gibi soru kavramlarnn bir karl vardr: What(ne-ngilizce) Was(ne-Almanca) Ma(ne-Arapa) e(ne-farsa) 33. Dnya dillerinin ounda baz akrabalk kavramlar benzer seslerle ifade edilir. rnein; baba, papa, ebu, peder, father rneklerinde grlen p, b, f dudaks sesleri. Yine anne kavram da dnya dillerinin genelinde m dudaks sesini iinde barndrr. rnein; Mam, Mother, Mader, mm. Trklerde Umay olarak anlan Kutsal Ana anlamna gelen kelimede de m sesi hakimdir. Yine aba vb. kadnlarla ilgili Trke baz kelimeler yine bu m seslerini tarlar. 44

Trkemizdeki dede (Byk Baba)... ngilizcede de baba anlamna gelen ayn sesleri ieren dady kelimelerindeki d sesi benzerlii ilgintir. 34. ngilizce ve Trke incelendiinde iki dilde de benzer anlamlara gelen kelimelerin atlarnn ayn olduklar grlmektedir. rnein: uyumak fiili Trkede geisiz bir fiildir yani nesne almaz. Neyi uyudu? Sorusuna bir cevap alamayz. ngilizcede de uyumak fiili(sleep) geisizdir. Buna karlk Trkede geili olan ye- fiiline benzer olarak ngilizcedeki to eat fiili de geilidir yani nesne alr. Neredeyse btn fiillerde bu benzerlik vardr. Bu benzerlik pek ok dilde de vardr. 35. Almancada dzensizlemi ve bklm olarak kabul edilen baz kelimelerin aslnda bizdeki Byk nl Uyumu kural benzeri bir kurala tabi olduklarn fark ettim. Ancak bunun bir fark vard. Bizde ekler kelime kknn ses zelliklerine gre ekil alrken, Almancada kk, baz eklerin ses zelliklerine gre deiime uruyor. Bu olaya Bkmlleme denmektedir. Ancak bunun apak bir nl Uyumu eidi olduu ortadadr. Bir ka rnek verelim: flug-uu, flgel-kanat, flgge-uacak hale gelmi

45

fromm-dindar, frmmelei-dindarlk, frmmigkeit-dindarlk tabiiki ilk balarda yazma gre okuma daha okken bu zamanla azalm, bylelikle baz seslerin uyumu bozduu gzlenmitir. Fron-angarya, frnen-mptela / frost-don, frsteln-souktan titremek Sold-cret> sldling-cretli asker 36. Btn dillerde bizdeki Kk nl Uyumu benzeri bir uyumun var olduu, fakat bu uyumun dzensizlemeyle birlikte zamanla bozulduu grlmektedir. Dnya dillerinde bu uyum sadece kelimelerin kk ya da gvdelerinde grlmektedir. Bizde ise bu kural ekleri de kapsayacak bir biimde devam etmektedir. Bizim dil ailemizden olduka farkl olan Arapada bile byle bir kural hissedilmektedir. Dilimize gemi Arapa kelimelerin ou aslnda bizdeki kk nl uyumu kuralna uyar. rnein: Kitap, uur, kalem, cevap, selam, kelam, kmil, atl bunlar gibi pek ok rnek var. Avrupa dillerinde de table t(e)yb()l, train t()r(e)yn. 37. Btn dillerin ortak bir kkene dayand gerei mantn da bir iktizasdr. Bilindii gibi, insan mant her olay bir balanga dayandrmaa yatkndr. nk insanolunun 46

grd btn olaylarn bir balang her zaman iin vardr. Dil dediimiz konuma sisteminin de elbette bir balama noktas olacaktr. 38. Btn dnya dillerinin kapsaml bir aratrma neticesinde, benzer seslere sahip kelimeleri veya benzer zelliklere sahip kurallar bir izelge halinde ortaya konulsa, dnya dillerindeki ortak kelimeler ve kurallar aka ortaya kacaktr. 39. Dnya dillerinin bir ksmnda olumsuzluk bildiren ekler kaln sesler ierir. Yine bu ekler az seslerden oluurlar. L(a), n(a), n(o). 40. Dnya dillerinin say sistemlerin de benzerlikler gze arpmaktadr. ngilizcede bir anlamna gelen one (van okunur) v sesiyle yani dudaks bir sesle balar. Trkedeki bir kelime de ayn ekilde dudaks bir ses olan b- sesiyle balar. Yine Arapadaki vahid kelimesi de dudaks bir ses olan v- sesiyle balar. Latincedeki mono kelimesi de aynen dier rneklerde olduu gibi m- dudaks sesiyle balar. Bu bir kelimedeki bu dudaks ses, dnya dillerinde birlie doru gidiin bir iareti olabilir. Yine Trke drt kelimesi ile, ngilizce four , Farsa ar, Almanca fr, Arapa Erbaa kelimeleri arasndaki benzer sesler bize drt kavramnn ok eskiden de bir dnya dilinde r 47

sesine sahip olduunu bildirmez mi? Trke be, ngilizce five, Farsa pen, Latince penta, Arapa hamsun, Fince viisi kelimelerindeki b, f, v, m dudaks ses ortakl tesadf mi? Trke on, ngilizce ten, Almanca zehn(tsen) kelimelerinin ortak nsesi bize bir ortakl fsldamyor mu? 41. Dnyadaki btn bebekler ortak bir dili konuurlar. Bu ortak dille ihtiyalarn dile getirirler. stelik bir bebek hangi milletin yannda olursa olsun, kendisinin sevildiini, kendisine kzldn ve pek ok eyi anlar. Bebeklerin dillerindeki bu ortaklk bize insanln bebeklik dnemleri diyebileceimiz, ilk dnem insanlarnn dillerindeki ortakl gstermektedir. 42. Btn dnya dillerinin ortak mantksal ruha sahip olduunu kantlayan bir ka deneyden bahsedeceim sizlere. Bildiimiz gibi, bebekler (doduklar zaman), iekler ve hayvanlar, insanlarn dillerini bilmezler. Fakat bu canllarn mucizev bir ekilde farkl farkl dilleri konusalar da insanlarn dillerini anladn dolaysyla konuulan dilin mantksal ruhunu sezinlediklerini greceiz. Kaliforniya niversitesi retim yelerinden Dr. Larry Sherwitzin bir aratrmasndan bahsedeceim. Bu bilim insan, 600 erkekle yapt konumalar bir kasete kaydetmi. Bu konumalar yapanlarn ka kez beni bana ben benim gibi benlik ifade eden szleri kullandn saptam. Sonunda 48

grm ki, bu kelimeleri daha ok kullanan erkekler daha ok kalp hastas olma riskini tayor. Demek ki kalp gibi aklsz bir varlk bile insanlarn konumalarnn mantksal ruhunu sezinleyebilmektedir. Cansz baz varlklarn bile insanlarn farkl farkl konumalarna farkl molekler tepkide bulunduklarn ispatlayan bir deneyi sizlere anlatalm. Japon aratrmac Dr. Masaru Emoto on yl akndr srdrd deneyler sonucunda cansz, aklsz su maddesinin konuulanlar anladn ortaya koymu. Emotonun deneyinin sonucunda u anlalm; su moleklleri bir insan duyarllna sahip. Bu deneyi yaparken Dr. Emoto maddelerin kendine zg birer manyetik alanlar olduu gereinden yola km. stelik Emoto yapt deney sonucunda ortaya kan sonular birebir fotoraflayabilmi. Su molekllerinin bulunduu kabn yannda farkl ierikleri olan konumalar yapmlar. Mikroskopla yaplan inceleme sonucunda bu su molekllerinin her sesin ieriine gre ekil deitirdiini fark etmi. Kt szler ieren konumalarn yaplmas suyun ok zararl bir molekl yapsna dnmesini salayabiliyormu Emotoya gre. Bunun aksine suyun yannda iyilik, sevgi, dua ieren szlerin konuulmas da su molekllerinin olumlu ynde bakalamasna etki ediyormu. Su moleklleri dier seslerle muhatap olan ekillerinden daha da dzenli ve gzel bir ekle giriyormu. Bu deneyler de gsteriyor ki, dnyadaki btn dillerin ortak bir mantksal ruhu vardr. Biz bu tek 49

dnya dilinin farkl elbiseler giymesiyle farkllatn sansak da aslnda bu dil inli iin de, ngiliz iin de, Arap iin de ayndr. Konutuumuz diller ise buz dann grnen ksmdr.

50

DLBRL (MONOGENST) TEORLER Gne Dil teorisi de bahsedeceimiz Monogenist teorilerden biri. Ancak bu teori, kken dilini Trke olarak belirlemesi ile dier grlerden ayrlyor. Yani bu haliyle bu teori nev-i ahsna mnhasr bir teoridir. Tabii ki biz, Gne Dil Teorisinde olduu gibi dnyada konuulan ilk dil Trke idi demiyoruz. Pek ok almamzda da ifde ettiimiz gibi, bize gre ilk Dnya Dili, btn milletlerin dillerini iinde barndran ekirdek bir dildir. Milletlerin olumad bir dnemde, ilk dnya dilini daha o dnemde var olmayan bir milletin diline mal etmek bilimsellikten uzak tamamen duygusal bir iddia olacaktr. Fakat kkende btn Monogenist teoriler birbirlerine benzer. Btn bu teorilerin birbirinden olduka farkl ynleri de vardr. Alfredo Trombetti, Sapir, Morris Swadesh gibi dilbilimciler bizim savlarmza kkendalk edebilecek kuramlar ortaya atmlardr. Ruhlenin 51

1994te ifade ettii gibi: Dil bilimciler, HintAvrupa dil ailesinin bilinen akrabas olmad eklindeki kolayc hikyeyi benimsediler sz gnmz dilbilim anlayn eletiren bir ifadedir. Bu gr benimseyenlere gre karlatrmal metot 58000 yl iin kullanlabilirdi ki bu, HintAvrupa dil ailesinin bilinen yan iine alyordu. Bilhassa 1980den sonra geleneksel dilbilim grlerini eletiren oluumlar ortaya kmlardr. Bu oluumlar olduka da taraftar toplamlar bilim evrelerinden. Ancak Trkiyede ok deerli bilim adamlarmz olmasna ramen ve baz istisnalarn dnda bu Dnya Dillerinin Birlii gr resmi olarak kabul edilmemitir Ancak dnyada bilhassa da ABDde gen biliminde yaanan gelimeler, bilim adamlarn Dil Birlii teorilerine gtrmtr. Dnya Dillerinin Birlii teorilerini savunan bilim adamlarnn en son basamaklarndan biri olarak kabul edebileceimiz Merrit Ruhlen, 5000 civarnda olduu tahmin edilen dnya dillerini Greenbergin grleri nda nce 23, sonra 12 byk aileye ayrabilmitir. Bu aileler 1-Hoysan, 2-Nijer-Kordofan 3-Nil-Sahra, 4-Avustralya, 5-Hint-Pasifik, 6-Ostrik, 7-Dene Kafkas, 8-Afro-Asyatik, 9-Kartvel, 10-Dravit, 11-Avrasyatik, 12-Amorind Merrit Ruhlenin bu alanda yaplabilecek en son yenilii yapt kabul edilmektedir. Elbette yeni almalar, yeni kuramlar yeni aratrmalar vardr yaplan

52

Biz unu sylyoruz yllardr. Trkiyeden pek ok baarl dilci kmtr nk Trkenin mantkll onunla uraanlarn da almalarna yansmaktadr yer yer. Ancak bu denli mantkl ve de matematiksel bir dili olan milletten de Dilbilimin Temellerini Eletiren onun kklerini sorgulayan almalar kmaldr. Bir zihniyet yenilenmesi muhakkak gereklidir. Dilbilimin gelimesine teorileriyle katkda bulunanlar neden Rusyadan, ABDden, Fransadan ksn hep? Neden kendimizi bu denli kk gryoruz dnce bakmndan? Neden ncelikle bizim daha sonra da dnyann dilbilim anlayn kknden deitirecek farkl anlaylar gelitirmeyelim? lkemizde muhakkak bu alanda da yaplan almalar olmutur ancak bu almalar baz evrelerce pek de destek grmemektedir. Buradan ilgililere sesleniyoruz! vedilikle Dilbilim Aratrma Merkezleri kurulmas gereklidir. Ya da Trk Dil Kurumu gibi Kurumlar bnyesinde bata dilimizi, ardndan Anadolu dillerini ve daha sonra tm dnya dillerini aratracak merkezler tekil edilmelidir. Tevrat, ncil ve de Kuran gibi Kutsal kitaplarda bile gcn sembol olarak kabul edilen dil konusu bu denli nemsiz olsayd, daha Cumhuriyetin ilk yllarnda TDK gibi bir kurum kurulmazd. ABD, Rusya, Fransa gibi devletler dil aratrmalarna bu kadar nem vermezlerdi. Bizden hatrlatmas! 53

BRANCE VE HNTE KARDEL Sami dilleri ailesine mensup olduu bilinen hatta Arapa gibi dillerin olumasna da byk katklar bulunan branice ile Hint-Avrupa dil ailesinin balang noktas olarak kabul edilen Hinte arasndaki ilgin benzerlikleri ileyeceiz bu almamzda. Bizim yazlarmz okuyanlar dillerin oluumu konusunda savunduumuz savlarmz da ok iyi bilirler. Avrupa ve Amerikada Monogenist Diller teorisi olarak da bilinen Dilbirlii teorilerinin iinde kabul edilebilecek grlerimizi eitli delillerle ortaya koymaya gcmz yettiince devam edeceiz. Grlerimizi ncelikle ksaca zetleyelim. dem ve Havva Dili balkl almamzda da aka ortaya koyduumuz gibi bize gre aslnda balangta tek bir dil vard. Yani btn insanln ortak atalar olan Hz. dem ve Havvann konutuklar bir dil vard. Daha nceki yazlarmzda da ortaya koyduumuz gibi bu dil herhangi bir milletin ya da ulusun dili deildi. Zira milletlerin olmad sadece dem ve Havvann olduu o dnemde bir ya da birka ulustan bahsetmek elbette imknszdr. Elbette tm milletlerin, rklarn genetik zellikleri Hz. dem ve Havvann genlerinde temerkz etmiti. Daha sonra i ve d saiklerin de etkisiyle ama aslnda planl; programl bir ekilde, dier btn milletler de olutu. 54

Bize gre bu milletlerin konutuklar diller de tesadfen olumu olamazd. te bir ksm bugn halen konuulmakta olan binlerce farkl dil, aslnda tek bir kkenden yani lk nsanlk Dilinden kopup bakalaan dillerdir. lk insanlk dili ise ierdii sesler itibariyle basit gzkse de iinde barndrd mantkllk, dzenlilik bakmndan olduka mkemmeldi. Bu dil ekirdek bir dildi. Btn dnya dillerinin genetik zelliklerini iinde barndran ekirdek bir dil. O dilin iindeki planlar, kodlamalar i ve d etkenlerle etkileime getii andan itibaren planl bir ekilde yeni diller olumaya balayacakt. Bu dillerin deiimi, bakalamas nceden ngrlmt. Aynen doadaki, kinattaki dzenin bir byk patlamayla aniden balatlarak evrenin bugnk dzenli ekline gelmesinin de bir plann varln gstermesi gibi, doann bir paras olan dillerin dzenli bir ekilde gelimesi de bu dillerin planl bir ekilde, belli kurallar dhilinde gelitiini gstermekteydi. te bir zetini sunduumuz temel grlerimizin akabinde bu grleri destekleyecek yeni bulgularmzla konumuza daha bir aklk getireceiz bugn. Birbirinden olduka farkl dil aileleri olarak kabul edilen Sami Dil Ailesi ve Hint Avrupa dil ailesinin de aslnda ortak bir dilin farkllam iki blm olduunu ortaya koyacaz baz rneklerle. Bunu yaparken bir makaleden de faydalanacaz. Aslnda Yahudilerin Hindistandan gtn ispat 55

etmeye ynelik olarak hazrlanm bu makaledeki rneklerin bizi Ortak Bir Dile gtrecek rnekleri de havi olduunu anlamamz bu yazy yazmamza neden olmutur. Gene D. Matlockun yazsnda (Trke'ye Tercme Eden: Kemal Menemenciolu - Translation Copyright 2002 hermetics. org ) Yahudilerin doudan yani Hindistandan geldiini ifade eden savlarn doruluunu ya da yanlln tartmayacam bu yazmda. Biz sadece dil boyutundaki bu benzerliin tarihi ve corafi artlarn imknszlna ramen bu boyutlarda olmasnn bizim savlarmza destek vereceine inanyoruz Yazar ncelikle Hindistanda geen ve Tevratta da branice olarak belirtilen yer adlar arasndaki benzerlie dikkat ekiyor. Bu yer adlarnn manalarnn da artc bir ekilde benzer olmas bu iki farkl blgede de ortak olan Kken Dili kantlarna bizi gtrmez mi? Mesela Minoa kelimesi Hint Dilinde de benzer anlamda (lke, diyar anlamnda) kullanlmaktadr. Turbazu kelimesi hem Filistinde hem de Hindistanda bir kabilenin ad olarak kullanlm. Arebea (Arap) kelimesi aynen Hindistanda bir kabileyi, bir halk ifade etmek iin kullanlyor Peygamberimizin ismi Muhammed kelimesi ile Hinte Maha-Atma (Byk Ruh) kelimeleri arasndaki anlama varana kadarki paralellik tesadf olabilir mi? Yunan milleti anlamna gelen Helen kelimesi Hindistanda ayn ekilde Hindistanda da bir 56

kabilenin ad. Daha artc olarak Arabistandaki Mekke ehrinin ismine benzer ekilde ok nceleri bir milletin bakenti olarak Hindistanda kullanlm olan Mekke ehri arasndaki benzerlik de yalan olmasa gerek. Yahudilerin dua ederken kullandklar dua al Tallit ayn seslerle hem de ayn manada Hintede de kullanlm bir zamanlar. Yahudilerin ikinci kutsal kitabnn ad olan Talmud kelimesi Talmudra eklinde Kutsal Kitap manasnda Hintede yaayan bir kelime Tabii ki bunlar gibi daha binlerce yer ismi ve kelime artc bir ekilde benzerlik gsteriyor. branilerin kullandklar Tanr isimlerinin de benzerlerinin Hintede oklukla bulunmas iki, dilin arasndaki gemiteki ortakl aka ortaya koyuyor. branicede Tanr iin kullanlan btn n ekler aynen Hindularn aivizm kolunda da kullanlyor. branicede Yahvenin kken olarak Hinte Tanr anlamndaki iva kelimesi ile benzerlii ortadadr. Elakhim (Tanr) kelimesi ile Hinte Lakhimi (Tanr) kelimesi, adday (Tanr) kelimesi ile Hinte Saday (Tanr), branicede ift cinsiyetlilik anlamna gelen Yesoda kelimesi ile Hinte ayn manaya gelen ve bir Tanr iin kullanlan Yeoda kelimeleri arasndaki bu ilgin benzerlik acaba tesadf midir? Klim (Hilik) kholi (hilik), sefirot-sipat (ruhsal enerji merkezi), ye me ayin-ye me ayen (Yaratln amac), baal (Yahudilerin tapt 57

altn buza)-balasar(Hindistanda taplan Kutsal Boa), satan-satan (eytan) vb. dini terimleri ve daha binlercesi arasndaki inanlmaz benzerlik de bizi ortak bir lk nsanlk Diline gtrmyor mu? Hatta Tevratta da Hindistanda da kullanlan baz kabile adlar arasndaki ilgin benzerlie de bir bakalm isterseniz: AbriAmal Asaul Asheriya Azri Bal. Bala; Balah Bakru Baktu Maikri Malla; Maula Mallak Shahmiri Shaul Shavi Shora Shuah Ibri (1 Tarihler 24-27) Amal (1 Tarihler 7:35). Asahel (2 Tarihler 17:18) Asher (Tekvim 30:13) Azriel (! Tarihler 5:24) Baal (1 Tarihler 5:5) Bala (Yeu 19:3) Bokheru (1 Tarihler 7:6) Baca (1 Tarihler 8:38) Machir (Yeu 17:1) Maaleh (Yeu 15:3) Mallouck (1 Tarihler 6:44) Shamir (1 Tarihler 24:24) Shaul (1 Tarihler 4:24) Shaveh (Tekvim 14:17) Sherah (1 Tarihler 7:2) Shuah (1 Tarihler 4:11)

Btn bu rnekler bizim btn diller ekirdek bir dilden tremitir eklindeki tezimizle uyumlu rneklerdir. Bu durumda binlerce farkl dile kkendalk etmi, bu dil ailelerinin dahi aslnda ORTAK BR TEK DL olduu ispatlanm 58

oluyor. Pek ok yazmzda sylediimiz gibi Hz. dem btn dilleri iinde barndran bir ekirdek dil konuuyordu. Daha sonra onun evlatlar dnyann drt bir tarafna gtler. Bylelikle diller genlerindeki ya da onlar konuan farkl insanlarn konuma genlerindeki farkl farkl zelliklerin de tesiriyle bakalatlar. Hz. dem ve Havvann 10 ocuu olduunu var sayalm. te bu ocuklar doduklarnda onlarn gen yaplar, hatta beyinlerindeki konumay yneten sistemleri de birbirlerinden farkllk arz ediyordu. nk hem rk, hem de dil farkllamas zaten ngrlmt. Bu farkllklar olmasayd ne kutsal kitaplar, ne inanlar, ne dnyann bugnk ekli ne de insanlk namna oluturulan btn o felsefeler var olabilirdi? te bu eitlilik aslnda zaten olmas gereken bir eitlilikti ve de yle oldu. Yine bu eitliktir ki inananlarn te dnyadaki sonsuz mutluluunun da olmazsa olmazdr. Bu farkllklar, bu mcadeleler olmasayd dinler de var olmazd. Eer Arap milleti diye bir millet oluturulmasayd ve de bu milletin Arapa gibi gzel bir dili ekillendirilmeseydi bugnk Kuran olarak nasl var olacakt? Hatta inananlar btn bu olaylarn hatta Kuran- Kerimin dilinin bile Levh-i Mahfuzda ngrldne inanrlar ki bu da aslnda btn dillerin tasarlandnn baka bir kant deil midir? Elbette ki bu ngrme, bir zorlama anlamn iinde barndrmaz. Sonuta 59

herkes kendi seimlerini yapm ve o seimlerden sorumlu, fakat btn bu seimler de ne kadar zgr iradelere dayanrsa dayansn var olan, ileyen bir gizli plann yrmesine katk salamaktadrlar... Faydalandmz makalede grdmz ve asla kabul de edemeyeceimiz bizce hatal baz kelime benzerliklerine de deinmeden geemeyeceim. Bilindii gibi Hindistan, Gazneli Mahmud dneminde Mslmanlarn eline gemiti. Yine bilindii gibi o dnemde konuulan ortak ilim dili Arapa idi. Bu sebeple branice ile akraba olan ve pek ok benzer kelimeyi ieren Arapa da Hinteyi etkilemi ve bu dile yeni kelimeler vermitir. Bazen bu kelimeler de artc bir ekilde hem branicede hem de Arapada ufak ses farklaryla kullanlm olan ayn anlamlardaki ortak kelimelerdir. te yazarn Hinte ve branice arasnda ortak olarak gsterdii baz kelimeler de aslnda Arapa kkenli kelimelerdir. Bunlardan birisi branice Kabala (Kabllenme) kelimesine karlk gelmek zere Hintedeki (Kabl) kelimesinin kullanlmasdr. Bu ak bir yanltr. Zira az bir etimolojik aratrmayla bu kabul kelimesinin Hinteye Trkeye de getii gibi Arapadan gemi olduunu ortaya koyacaktr. Yine Hindistanda bir yer ad olarak kullanlan Toht Sliman kelimesinin branice ile ortak kkenli bir kelime olduunu kabul etmek de gereklere zd olacaktr. Zira taht kelimesi Farsa, 60

Sliman kelimesi de Kuran- Kerimdeki Sleyman kelimesidir. Taht- Sleyman (Sleymann taht) anlamndaki bu kelimeyi Hz. Sleymanla Tevratasyla Salamonla irtibatlandrmak anlamsz olacaktr. Yoksa bu bak asyla stanbuldaki ya da Trkiyenin drt bir tarafndaki yer, cami ve insan isimleri de incelense Arapann dolaysyla da slamn tesiri gz ard edilse, birileri bizim de branilerle akraba olduumuz hatta onlarn buradan gtn iddia edebilecektir. Bu da bilimsel gereklere zt olacaktr. Aslnda dillerine varana kadar ayn ortak kkenden gelmi insanlarn bu kadar ortak zelliklerini unutarak, grmeyerek birbirlerine dman olmalar ne kadar da zcdr? Yanl retilerin de tesiriyle srailde, Filistinde, Lbnanda ve dnyann pek ok yerinde masum insanlarn kann dkmek insanlara ne kazandracaktr? Btn insanlarn ortak ynlerine dayanan ortak bir dnya dzeni yerine devaml pohpohlanan kine, nefrete dayanan kan dkc bu dnya dzeni ne zaman sona erecektir? Sanrm bu dnya dzenini bar, sevgi dolu bir sisteme dntrmede biz dilcilere byk iler dmektedir. Ve sanrm Kutsal Kitabmzda bunun iin:

61

Gklerin ve yerin yaratlmas, dillerinizin ve renklerinizin farkl olmas da onun (varlnn ve kudretinin) delillerindendir. buyuruluyor. Kaynak: (Gene D. Matlock, B. A. , M. A. Trke'ye Tercme Eden: Kemal Menemenciolu Translation Copyright 2002 hermetics. org ) http://www. viewzone. com/matlock. html

62

ESPERANTO YAPMA DL VE TRKE Esperantoyu gelitiren kii, Polonyal Yahudi bilgin Doktor Ludoviko Lazaro Zamenhoftur... Bu bilgin 15 Aralk 1859da Polonyann Bielestok ehrinde domutur... O bilhassa HintAvrupa dillerinden pek ounu ok iyi bilmekteydi... Bu dillerin dzensizlikleri, dier milletlerce renilmelerinin gl, onu yeni bir dil arayna itmitir..Ona gre bu dil yeni dnya dili olacakt... Zaten Zamenhofun imzas olan Esperanto kelimesi de anlam itibariyle mit eden doktor anlamna gelmekteydi... Daha sonra 63

oluturduu yeni dilin nvan olacak olan bu kelime grubu tm dnyann ortak ve dzenli bir dilde bulumas midini iinde sakl tutan bir isimdi..imdi biz bu almamzda Esperanto namyla anlan yapma dil ile Trkemizi karlatracaz..alma sonucunda grlecektir ki, Esperanto, Hint-Avrupa dillerini ve bilhassa Avrupann kutsal dili Latinceyi tm dnyaya egemen klma abasnn bir aracdr. Bir bilgin tarafndan oluturulan ve dnyaca rabet grm bir dil olan Esperantonun, doal sreler iinde, tesadfen olutuu ne srlen dilimiz Trke ile girdii yarta nasl geride kaldn da gsterecektir bu alma..Sonuta ise Trkenin hem doal bir dil hem de dzenli, mantkl bir dil olarak dnya dili olabilecek tek dil olduu ortaya kacaktr... Eer bir Trk olmasaydm, baka milletten hakperest bir bilgin olsaydm yine de Trkenin stnln sylemekten ekinmeyecektim..Yani bu sylem milliyetilikten ok te bilimsel bir savdr... Zaten Jean Deny gibi yabanc dilbilimciler bile Trkenin dzen ynnden dier dillerden stnl gereini tm dnyaya ilan etmilerdir. Ben de bir Trk olarak, elbette yreimde, zihnimin kvrmlarnda sakl bu mcevheri ve onun gzelliklerini tm dnyaya gsterme akyla yanp tutuuyorum..Yaradann Trklere ve onlarn ahsnda tm Mslman milletlere verdii bu gzellii, yine bu dili oluturan Yaratcya bir teekkr edasyla, tm dnya insanlaryla paylamak gibi bir davann iinde buluverdim 64

kendimi... Trkenin gzelliklerine ulalmasn engelleyen yapay surlardan birisi olan Esperanto yapma dili, Trkenin dnya dili olmasn engelleyemeyecektir... nk Trke, tm gcyle barmaktadr... Ben u bilgi ve mantk ann tek dili olacam demektedir. Biz naizler ise sadece ona tercmanlk yapmaktayz..Konuan yine Trkedir. Zamenhof tarafndan uzun uralar ve dnceler sonucunda oluturulan Esperanto yapma dili, doal sreler iinde, kendiliinden olutuu iddia edilen Trkeninkine benzer kurallara da sahiptir..Zaten Esperanto dilini Hint-Avrupa dillerinden ayran zellikler de bu kurallarda gizlidir ounlukla..Peki neden Trke gibi harika ve de doal bir lisan varken bu bilgin gitmi yeni bir dil oluturmutur?stelik bu oluturulan dil pek ok ynden Trkeye benzemektedir..Neden insanlar hemen yaylabilecek, canl bir dil varken onun deiik bir versiyonunu, tm dnyaya yaylmas olduka zor olan bir dili yeniden oluturmulardr? Bizce bu aratrlmas gereken bir konudur..Zamenhofun Trkeyi bilmedii ne srlebilir.. Ancak 1880li yllarda, hem de Avrupann gelimi bir blgesinde pek ok dili ana dili gibi bilen bir bilgin, Trke ile ilgili hibir bilgiye sahip deildi iddias gln bir iddia deil de nedir? On ksur dili bilen bir adam herhalde merak edip, Trkeyi de incelemitir... Bylelikle o, bu dilden de ilham alm olabilir 65

yeni dil oluturma almasnda. Bazlar Zamenhof Trke ile ilgili bir ey kesinlikle bilmiyordu diyebilirler ve bunu da belgelerle ispat edebilirler... O halde yle bir sonu ortaya kmaktadr... Zamenhofun uzun almalar sonucunda gelitirdii dil, onunla pek ok benzer yne sahip olan Trke kadar, en azndan baz kurallar ynnden dzenliyse ve bu dil ancak 19.yyn sonlarn oluturulabildiyse, binlerce yldr matematiksel bir dzene sahip Trkenin stnl ispat edilmi olur... nk bin yl nce de dzenli olan bir lisann benzeri daha dn oluturulmusa, elbette nce var olan yarmay kazanm demektir..Trkenin Esperantodan stn taraf bu almamzda greceiniz gibi onun eskiden beri dzenli olmas deildir sadece..Bu ynleri, ilerleyen yazlarmzda incelemeye devam edeceiz... imdi u birinci maddeyi aklayalm.. Esperantoda da kelimeler yaplarna gre gruba ayrlrlar..Basit, tremi, birleik... Bu durum bilindii gibi Trkede de byledir... Yine bu dilde kelime yapm Hint Avrupa dillerinde olduu gibi bkmlleme yoluyla olmaz sadece eklerle yaplr... te burada Trkenin bir stnl fiili olarak ispatlanm olur... Tretme eklerle yaplr ancak bu ekler Esperantoda baa da eklenebilir... Burada bir mantk blnmesi vardr..Trke bu ynden de Esperanto dilinden stndr.. Btn ekler sondadr kesin mant Trkeyi Esperanto 66

dilinden daha mantkl bir konuma getirir... Bu ynyle Trke renilmesi daha kolay bir dil olmaktadr... Zira bu dili renmeye alan bir kii en azndan hangi ek bata, hangi ek sonda? eklinde bir kayg tamaz..Btn eklerin sonda olduunu bilir... Bylelikle Trkenin ek blmn kolayca renir... Trkede kelime bazndaki btn i eklere dtne gre ek meselesi kolayca renilirse Trke de renilmi demektir. te bu zellik Trkeye bariz bir stnlk verir... rnek: San > Sa San-a > Sa-lam San-eco > sa-lk San- > sa-al San-g-a > sa-lk-l rneklerde grld gibi Esperanto Trkenin kelime yapm zelliini almtr... Bu da Trkenin bu dilden stn olduunu ispat etmektedir.. Esperantoda baz rneklerde ekler baa gelmektedir Mal-san-o > sa-lk-sz-lk ( hastalk) Bu rnekte de grld gibi Esperanto dilinde olumsuzluk bildiren mal eki Trke ma- ekiyle 67

balantl olabilir..Bir de bilindii gibi Proto Trke dneminde baz kavramlar iin bir nek kullanlmaktayd... En azndan gnmze ulam baz kelime rneklerinden bunun byle olduunu anlamaktayz.. n- > b-in t(yit) > b-it Esperantonun Trkenin bu dnemlerdeki zellii ile bir balants var m bilinmez ancak Farsann etkisiyle Osmanlcada olumu bir biolumsuzluk neki vardr ki Esperantonun bundan etkilendii sylenebilir. Bi-are > are-siz Bi-hude > bo Bi-nihayet > nihayet-siz Bi-can > can-sz Bo-patr-no > kaynana Bu dildeki kk kelimeler de Trkedeki gibi eksizdirler.. Ancak kelime isimse sona o eki, sfatsa a eki, zarfsa e eki, fiilse i eki gelirPek ok kelime de isim olduuna gre bu o sesi adndan da anlalaca gibi bu dile hakim durumdadr..Bu da bu yapma dilin mzikal 68

boyutuna indirilen byk bir darbe olmutur..Trkede ise her ses yerli yerindedir..Pek ok farkl ses, bir bestedeki notalar gibi arda arda gelerek, cmlede bir ahenk oluturmaktadrlar.. Aslnda Trkede de bir kelimenin isim mi, fiil mi ya da baka tr bir kelime mi olduunu anlamak ok kolaydr..Mesela: -mak mastar eki isimle fiili birbirinden ayrt eder..simlere eklenen yapm ekleri de fiillere eklenmez..rnein bir +lk eki fiillere eklenmezZarf ve sfatlarn oluumu da eer kelimeler Trke ise eklerle kolaylkla gerekleir Esperanto dilinde ngilizcedeki gibi kelimeler bakalamazHangi eki alrlarsa alsnlar kklerini muhafaza ederler Trkede olduu gibi..Bu dilde kelimelerin oullatrlmas da kuralldr Trkedeki gibi..Sona gelen bir j ( y sesine karlk gelir) kelimeyi deiime uratmadan bakalatrr.. Baba-lar > patro-j rnekte de grld gibi bizim Hint Avrupa dillerinde grdmz dzensizlikleri bir Avrupal bilgin de grerek dzeltme yoluna gitmitir..Kelimelerin dzensizlemesi nlenilmeye allmtr..Bu da bizim tezlerimizi ispat etmektedir..Demek ki Hint-Avrupa dilleri bizim de iddia ettiimiz gibi gerekten dzensiz dillerdir..Trke ise Esperantodaki bu zelliin benzerini binlerce yldr zerinde 69

tamaktadr..Bu ynleriyle Trke ile hibir Avrupa dili yaramaz.. Esperanto dilinde de ismin i hali vardr..Bu dilde de i nesne eki kelimenin sonuna eklenir Trkede olduu gibi..Bu ek n sesiyle ifade edilir.. ikolata-(y) > cokolado-n ay- > teo-n Bu rnekler Trkede binlerce yldr var olan ve Hint-Avrupa dillerinde bulunmayan i nesne hali ekinin aslnda ok nemli ve akllca bir ek olduunu gstermektedir..Bu ynyle Trke Hint-Avrupa dilerine yine fark atmaktadr..Esperantoda Trkedeki gibi dier haller de eklerle ifade edilir.. -in hali(genetiv): Esperantoda bu hal De nekiyle oluturulur.. De brdoj > kular-n -e hali: Bu dilde ynelme hali al nekiyle Trkedeki gibi muhakkak gsterilir.. Al-m > ben-e>bana

70

Al-ku > kim-e -de hali: en n ekiyle yaplr.. En kiu > kim-de En -la cambro > oda-da -den hali: el ne ekiyle yaplr El -kio > ne-den El-stono > ta-tan Btn bu rnekler Trkenin stnln ispat eden rneklerdendir.. i hali eki olan n yi sona alp da dier hal edatlarn baa alan Esperanto bu ynyle Hint Avrupa dillerini artrr..Belki o bu oyunla Hint Avrupa dilini konuanlar kendi diline ekmeyi amalamtr.. Ancak grnen bir ey var ki baz ekleri sona baz ekleri baa getirmek de mantkszlktr..Mantkl bir dil oluturduunu iddia edenler bile byle mantkszlklar sahiplenebilmektedirler..Bu da Anglo-sakson dillerinin uuraltna tesirleriyle izah edilebilir..Demek ki bu dillerin mantk tahribat bu denli fazladr..Mantkl bir dil oluturanlar bile anlamasz ve gereksizce baz mantkszlklar yapabilmektedirler..Trke ise hibir bilgin tarafndan gelitirilmedii halde pek ok mantkszl kendiliinden tasfiye eden bir dildir..Bu da onun ayr bir stnldr.. 71

Mantkl bir dil olduu iddiasnda bulunan Esperanto bir baka mantkszlk rnei daha gsterir..Sfatlar belli eden a eki ile ayn zamanda sra saylar, ahs zamirleri ve dil adlar oluturulur..Trkede ise btn bu zelikleri ortaya koymak iin farkl farkl ekler kullanlr.. Bir-inci > unu-a ngiliz-ce > Angl-a Byk > Grand-a rnekte grld gibi Trkede farkl ekillerde gsterilen bir ok grev Esperanto dilinde ayn eklerle ifade edilmektedir ki bu da bu dilin ileri de dier Hint-Avrupa dilleri gibi dzensizleebileceinin bir gstergesidir..Elbette u andaki Trkenin tamamen istisnasz dzenli bir dil olduunu sylemiyorum.. Ancak dzenli bir dil olarak oluturulduu iddia edilen Esperanto dilinden daha dzenli ynleri var, diyorum.. Esperanto dilinde Trkedeki ki zamiri benzeri grev ifa eden bir ek vardr..Bu ek c ekidir.. To-c > beri-ki Esperanto dilinde Trkedeki Sayn kelimesine benzer bir ekilde mosto kelimesi 72

kullanlr..Bu kelime dii ve erkekler iin deimez.. Trkedeki gibi kelime nne gelir genelde. Baz Hint-Avrupa dillerinde olduu gibi Esperanto dilinde Tekil kelimeler iin bir ek yoktur aynen Trkede olduu gibi.. Ancak Esperanto Trkeye benzememek iin tm dzenlilik iddalarna ramen bir artikel alma gerei duymutur..Bu la artikeli aslnda Arapa el harf-i tarifinden bozma bir ektir..Ve de hi lzumu olmad halde bu ek Esperantoda kullanlmaktadr..Trkede ise bu konuda da bir istisna yoktur..Belki de Zamenhof bu kullanmnda haksz da saylmaz..Zira Almanca, Franszca gibi artikel mevzuunu abartm AngloSakson dillerinin dzensizlikleri aikaredir..O en azndan dii ve erkek ayrmn ortadan kaldrm, bir yerde artikeli pasifletirmitir..Onu adeta Trkedeki bu, u iaret sfatlar konumuna getirmitir..Demek ki bu artikel olay da uuraltndan silinmesi zor bir olaydr.. Bilindii zere Trkemizde bir kelimeyi soru yapabilmek iin mi soru edat kullanlr..Esperanto da soru yapmnda aynen Trkedeki gibi cu soru edatn muhakkak kullanr. Demek ki bir dil dzenliletirilmek isteniyorsa Trkeye benzetilmelidir.. Esperanto dilindeki say mant da aynen Trkedeki gibidir.. 73

yz seksen(sekiz on) Tr cent okdek On be bin iki yz altm Dek kvn mil du cent sesdek Ancak grld gibi bu dildeki pek ok kelimede olduu gibi saylarda da kken olarak Latince esas alnmtr..Bu da bu dilin, tm dnyaya Avrupa kltrn bir okus pokus yntemiyle yayma amac tadn aka gstermektedir..Madem btn dnyann ortak bir dili olacaktr, neden Trke, Japonca, ince, Arapa gibi dillerden de kelimeler yoktur Esperantoda?Neden genellikle Latin kkenli dillerden kelimeler vardr?Byle bir dilin tm dnyaca benimsenmesi herhalde Avrupann ve de Kilisenin iine yarard..nk bu dili renen insanlar Latinceyi ve Latin kltrn, dolaysyla Anglo-Sakson kltrnn tahakkmn asla reddedemezler..Belki de o dnemde oluturulan bu dille Osmanlca Trkesi karlatrlsa daha anlaml sonular da kabilir..Trke gramerine giydirilmi , Trke, Arapa, Farsa, Rumca vb dillerden gelme kelimelerden oluan Osmanlca, bir dnem tm Trk slam aleminde hatta tm slam corafyasnda, edebi ve resmi yazlarda ortak dil olarak kullanlmt..Zaten Esperantonun ortaya 74

kt 1800l yllarda da Osmanl Devleti vard ve onun dili Osmanl Trkesi idi..Osmanlya kar eitli tarihi sebeplerden tr antipati duyan Avrupada, Esperanto gibi tm Avrupallar ve de Hristiyanlar birletirmeyi amalayan bir dilin ortaya kmas daha da anlaml olmaktadr..slam alemini birletiren bir Osmanlca ortak diline mukabil, Avrupay ve de Hristiyan alemini birletirecek bir Esperanto diliBunu pek ok Avrupa devletinin de destekleyecei aikardr. Bu da bu yapma dilin nasl bilhassa Avrupal milyonlarca insanca benimsendiini ve de tm dnya insanlarna dnyann ortak dili olarak nasl dayatldn aka gstermektedir. Ay adlarnda, saylarda ve pek ok kelimede Anglo-Sakson dillerinin ortak kelimeleri hakimdir..Bu da bu dille birletirilmek istenenin kimler olduunu gstermektedir. Birletirilmek istenenlerin Trkler ve Mslmanlar olmad aktr. Esperanto dilinde Trkedeki gibi ahs zamirleri farkl ekilde oul yaplrlar.. Ben-biz > m-n Sen-siz >c-v Fakat bu rneklerde de grld gibi m-n ve de c-v kelimeleri arasnda anlam kkendal olmakla birlikte kelime kkendal gzkmemektedir..Yani burada da bir dzensizlik 75

gze arpmaktadr.. M neden n, c neden v olmutur? Trkede ise bu kkendalk olduka aktr.. Ben kelimesinin asl bi dir.. n tekil ekidir.. Bi-n(Ben) z ise oul ekidir bi-z..Sen kelimesinin de kkeni si kelimesidir..Tekili Sin (Sen) oulu ise Si-z kelimesidir..imdi Trkenin buradaki mantksal stnl de olduka aktr.. Esperanto dilinde zamanlar muzari(imdiki ve geni zaman), gelecek zaman, gemi zaman olmak zere e ayrlr..Bu zamanlar iin srasyla AS , OS, IS son ekleri kullanlr..Emir kipi iin de u eki getirilir. Fiiller asla dzensizlemezler..En azndan bu byle ngrlr..Bu ynyle bu dil Trkenin fiillerini ve onlarn zaman durumlarn hatrlatr.. O oku-r > L leg-as Trkede 3. tekil ve oullar hari fiillerde ahs ekleri de kullanlrAslnda Proto-Trke dneminde bu ahs ekleri yoktu..Yani ilk dnem Trkesinde insanlar Ben okur-um demiyorlard..Sadece Ben okur diyorlard..Zamanla ahs zamirini daha da glendirmek gerei hissedildi ve bu ben, sen, o zamirleri kelime sonunda da sylenmeye baland.. Ben okur ben eski ekliyle Mn okur mn daha sonra bu fiilin sonundaki mn ekleti..Dier ahs zamirleri de byle olutu..Esperanto Trkenin ilk zamanlarn 76

andrmaktadr..Tabiri caizse bu dil Trkenin en ilkel dnemlerindeki eklini taklit etmitir..Bylelikle dzenli olmu grnts vermitir.. Ancak Esperantodaki eklerin sesleri bizce uygun seilmemitir.. AS, OS, IS sesleri kelime iinde ok da ayrt edilememektedir..Trkedeki gibi birbirlerinden farkl ekler aslnda daha da mantklca olurdu..Daha kolay aklda kalrlard bence..stelik zamanla bu seslerin telaffuzlar birbirlerini andrabilir..Bu durumda halk, farkl ekler gelitirmek zorunda kalabilir..Yine dilde oklukla tekrar edilecek olan bu eklerdeki s sesleri dile adeta Latince ya da Yunanca boyas srmtrBu da bilinli bir seim olmaldr..Dilin mzikalliini baltalayan seslerden birisi de bu s seslerinin oklukla tekrar olacaktr.. Bildiimiz gibi Hint-Avrupa dillerinde sfat-fiil, zarf-fiil gibi fiilimsilerden ziyade ki anlamna gelen zamirler kullanlr ve tm cmle deitirilir..Esperantoyu gelitiren Zamenhof bu eksiklii fark etmi olmal ki, Trkedeki fiilimsi eklerine benzer ekler gelitirmitir fiillere eklenmek zere.Bu da Trkenin bu zelliinin ok hakl bir zellik olduunu gstermeye yeten bir delildir. Bununla ilgili karlatrmal rnekler verelim: Ge-en sene > Pas-inta jaro / Gel-ecek yl > Venonta jaro

77

D-en adam > Fal-inta homo rneklerde grld gibi fiillere eklenen inta, inte, into, onta vb. ekler sayesinde Esperanto dilinde fiilimsiler oluturulmaktadr. Bu dier Anglo-Sakson dillerinde olduka farkl olmaktadr: The man who is standing front of the school is the teacher. Adam ki duruyordur okulun nnde, retmendir (Okulun nnde duran adam retmendir) Grld gibi ngilizcede Who zamiri kullanlarak sfat fiil oluturulmaktadr. (Ancak gnmzde Trke gibi doal veyahut da Esperanto gibi yapma dillerin etkisiyle bazen bir ksm ekler de fiilimsi eki olarak kullanlabilmektedir. Muhtemelen Trkede fiilimsileri oluturmada var olan bu mantkllk baka dilleri de etkilemitir.) te Esperanto bu mutat kullanm ortadan kaldrm ve yerine Trkedekine benzer mantkl bir sistemi ikame etmitir..Bu da Trkenin gayet mantkl bir dil olduunu gsteren bambaka bir rnek olarak nmzde durmaktadr.. 78

Esperantoda edilgenlik eklerle yaplmaktadr Trke de olduu gibi..Bu da Trkenin bu kuralnn ne kadar mantkl bir kural olduunu gstermektedir.. Ancak burada Esperanto bir yardmc fiil kullanma gerei hisseder AngloSakson dillerinden kalnt olarak.. Teo estas trink-ata varma > ay i-il-ir-dir scak/ ay scak i-il-ir Grld gibi Trkede edilgenlik bir il ekiyle halledilebilecek kolaylkta bir meseledir. Fakat Esperanto ortaya bir de estas(Farsada est, ngilizcede is, Latincede est olmak yardmc fiili) brakmtr..Bu estasata imdiki zaman ifade eder..Gemi zamanda estisata, gelecek zamanda estos atavd.. Trkenin Esperanto dilinden pek ok ynden stn olduunu ispat eden daha pek ok delil saylabilir. Ancak dikkatinizi bir baka mevzuya ekmek istiyorum..Esperantonun dier dillerden dzen ynnden stn olduunu iddia edenler aslnda Trkede de var olan zellikleri stnlk vesilesi olarak gryorlar..Binlerce yldr bu ince dzenlere ve mantkl yaplara sahip olan Trke, asl stn olarak anlmas gereken dildir bize gre.. Aslnda bu gerei mantk da haykrmaktadr.

79

Esperanto dilini yaymaya alanlar Trkenin bu gzelliklerini neden grmezden gelirler anlamyorum?Madem dnyada bir bar tesis edilmek isteniyor, o halde Avrupa tarafndan binlerce yldr teki kabul edilen Trklerin dzenli ve mantkl dili olan Trke, ortak dnya dili olarak kabul edilmelidir..Yoksa ite aln size ortak dnya dili, bakn ne ngilizce, ne Franszca yepyeni bir dil denilerek nmze frlatlan dilin aslnda Latince ve dier Anglo-Sakson dillerinin farkl bir dzlemde nmze sunulmas olduunu grmezden mi gelmemizi istiyorlar? Ouz Dzgn Kaynaklar: 1)Dnya Dili Esperanto-Hayreddin DURALKarde Matbaas- 1965-ANKARA

80

YAASIN MEVLD KARDELMZ Her dnde, snnet merasiminde, vefatlarda deiik slubuyla bin yla yakndr okunuyor Mevlid-i erif.. Mevlid doum anlamna geliyor. Nasl ki milad Hz.sann doumunu temsil ediyor bunun gibi, mevlid kelimesi de Hz. Muhammedin doumunu hatrlatr. Mevlidde anlatlan ulvi konularn derinliine vakf deil hi kimse.. mrnde yzlerce kez Mevlid dinlemi birine: Mirac nedir? diye sorsak, muhtemeldir ki bu konuyu, okuldaki Din Kltr ve Ahlak Bilgisi dersinden ya da baka bir dini kaynaktan renmemise bilemeyecek ve bize de aklayamayacaktr. Halbuki Mevlid-i erifte Mirac mucizesi geni bir ekilde anlatlmaktadr. Bu tr rnekleri oaltmak da mmkndr. Ancak konumuz Mevlidin anlalp anlalmamas deildir. Biz de bir din adam olmadmza gre bu gibi dni konular hakknda konumay din adamlarna brakyoruz. Ancak u bir gerektir ki; Mevlid-i erif, bin yla yakn tm Osmanl topraklarnda, btn Mslman unsurlar tarafndan benimsenmi iselletirilmi bir metindir. Bu milletin birlik rabtalarndan birisi de ite bu Mevliddir. Anlam, mahiyeti ne olursa olsun bu millet, Mevlide nem vermi, onu benimsemitir. Sleyman elebinin yazd Mevlid 1700l 81

yllarda slam bilginlerinden Ahmed-i Hni tarafndan Kurman Lehesine evrilmitir. Bu Mevlidin dili o dnemlerin dier Kurman Lehesi iirlerinde olduu gibi, Osmanl Trkesinde oklukla kullanlan Farsa ve Arapa kkenli terimlerle sslenmitir. Bu ortak terimler, Bosnadan ine, Gneyde de Afrika ilerine kadar ortak bir dil kullanldnn bariz bir rneidir. Hem de bu Mevlid, Sleyman elebinin Mevlidinden eviridir. Bildiimiz gibi Ahmed-i Hniden ok nceleri, Baba Tahir Hemedani, Faki-yi Tayran, Molla Ceziri, Nli, dris-i Bitlisi vb. air, yazar ve limlerin de itirak ettikleri, gelitirdikleri ortak bir medeniyet edebiyat olumutu. Bu edebiyatta ortak kelimeler ve terimler kullanlyordu. Demek ki bu dnemde Mslman btn unsurlar, bugn olduu gibi kardee yayorlard. Bu kardelik onlarn dillerine de yansmt. te bu vnlesi kardelii her frsatta hatrlamamz; bununla da iftihar etmemiz gerekmektedir. Bu kardelii bozmak isteyenlere birlik ve beraberliimizi koruyarak cevap vermeliyiz. unu da ifade edelim ki dier Mslmanlarn dillerinde olduu gibi Trke ve Kurman Lehesinde var olan kardelik, sadece Mevlitle snrl deildir. Bilhassa Osmanl Trkesi ile Kurman lehesi arasnda gnmze kadar gelmeyi baaran byk benzerlikler vardr. 82

1928den nce hatta 1940l yllara kadar kullandmz Arap Harfleriyle yazlan Trke Kurman Lehesi metinlerde, yazllar birbiriyle ayn olan binlerce terim ve kelimeyle karlarz. Bu gn ise Kurman Lehesi ve Trke arasnda yazlta grnen farkllklarn sebebi, kelimenin nasl telaffuz ediliyorsa yle yazlmasdr. Mesela Nevruz kelimesini ele alalm. Osmanl Harfleri kullanld zamanlarda, Trke ve Kurman Lehesinde bu Nevruz kelimesi ayn ekille yazlyordu. Bu durum btn Trk leheleri iin de geerliydi. Yani bu kelimeyi yazmak iin, ortak olarak, nun, vav, ra, vav, ze harfleri kullanlyordu. Bugnse Newroz-Nevruz farkllamasn, iki dilin farkllna yoranlar grdke insann glesi geliyor. Kelime aslnda ayn kelimedir. ki dildeki Newroz-Nevruz kelimelerinin farkl iki dilin kelimeleri olduunu iddia etmek bilgisizlikten ileri gelmektedir. Dnn bir kere, lkemizin herhangi bir blgesinde yaayan vatandalarmz kelimeleri telaffuz ettikleri ekilde yazmaya kalksalard, o zaman farkl farkl diller mi domu olacakt? Mesela oraya celeyrum eklindeki bir telaffuz, yazya geirildiinde farkl bir dile it olarak m kabul edilecek? Bu ifde Trkedir. Sadece telaffuzda ufak farklar olumutur. Bunun gibi u anda Kurman Lehesi ve Trke arasnda, aslnda ayn kkenden gelmi olan, 83

binlerce ortak kelime vardr. Fakat bu kelimeler, dil mensuplarnca nasl telaffuz ediliyorsa yle yazld iin yazmda farkllklar domutur. Bugn Irak Trkleri ve Krtleri yazmda ortak bir alfabe olarak slam Harflerini kullanmaktadr. Bu iki yazm dili incelendiinde, iki dildeki pek ok kelimenin ortak olduu aka grnecektir. Tabii ki gnmzde Arap Alfabesi kkenli Krt ya da Trkmen alfabeleri, bz slah almalaryla deiime de uramtr. Kelimeler okunduu gibi yazlmaya balanmtr. Bu nednele benzerlikler hemen gze arpmayabilir. Ancak daha ncelere ait metinler karlatrldnda iki dilde kullanlan kelimeler arsndaki benzerlik ikardr. Biz unu inkar etmiyoruz. Elbette Trke ve Kurman Lehesi arasnda Gramer ynnden bilhassa ekler, kelimelerin ekimleri ynnden farkllklar var. Ama iki dil sistemi birbirinden farkl gramer yaplarna sahip diye bilhassa Osmanl dneminde oluan benzerlikleri grmezlikten gelmek, iki toplumun da bir dnem ait olmakla ndkleri ortak kltr ve medeniyetten bahsetmemek, bunlar ortaya koymamak biraz garip deil mi? Yani yllarca gramer eitimi alp Kurman Lehesindeki Zevece kelimesinin Trkeye yine Arapadan gemi, Zevce, zevc, izdivac gibi kelimelerle benzer anlamlarda olduunu syleyememek, bu kelimeyi sanki o dilin asli bir unsuru gibi kabul etmek biraz yanl olmuyor mu? Ya da Teekkr 84

dikm kelimesi ile Teekkr ederim kelimesi arasndaki benzerlii ifade etmekten neden kanlyor? Daha bunlar gibi binlerce kelime ve terim var ki ortaktr. Bu kelimelerin ortakl bizi beyinlerin, kltrn, olaylara bak asnn hatta tarihi beraber yazmann ortaklna kadar gtrr. Samimi olmak ve bu milletin kardelii iin samimane gayret etmek gerekiyor. Elbette ki Ortak Dil ve Kltr inkr edilmeden, her kltr, lehe, dil yaanacak, yaatlacak. Ancak karde topluluklar arasndaki benzerlikler de ortaya konacak ki sevgi ve bar ktl yensin. Laf uzatmadan konuya geelim isterseniz. imdi size Trke; Kurman Lehesi Mevlitlerde var olan kelime ve terim kardeliini rneklerle gstermeye alacaz. unu da ifade edelim ki iki dilde var olan bu kardelik sadece Mevlitle snrl deildir. Yukarda bu konuyu geni olarak izah ettiimden bu konuya tekrar girmeyeceim. Allh adn zikredelim evvela Vacib oldu cmle ite her kula Allh adn her kim ol evvel an Her ii san eder Allh an Trke Mevlitteki bu beyitlerin benzeri Kurman Lehesi Mevlidin balangcnda stelik de ayn kafiye ve aruz lsyle karmza kyor.

85

Ez b bsmllahi ibtda kena, Razq 'aman u xasan piya kena. Dikkat ederseniz ir, kafiyeleri bile bilhassa ana seslerine benzetmeye alm. Aruz ls ise iki Mevlit de de Filtun/Filtun/Falun, Filun tarznda .. Tabii ki Mevlitler, genelde szl kltrle devam ettii iin vezinde baz bozulmalar olabilir. Nitekim Trke mevlitte de bildiimiz kadaryla baz eklentiler ve karmlar olmutur. ki beyitte de mana ayn Ez bi bismillahi ibtida kena (Ben ibtida yani evvela bismillah ile yani Allah adyla balarm) ki Mevlitte de Allah adn anmak sayesinde ilerin san olaca aka ifade ediliyor. Manadaki ve ekildeki benzerliklere her beyitte bir rnek bulmak mmkn. Mevlitlerdeki her bir beyiti incelemek uzun bir metin oluturacandan okuyucunun sklabileceini dnyor; bu belirgin rnekle yetiniyoruz. Fakat kelime ve terimlerdeki ortakla da deinmemiz gerekiyor. ki Mevlitte de ortak olan kelimeleri, terimleri yazacam imdi. Ancak unu syleyeyim ki elimdeki Kurman Lehesi Mevlidin baka varyasyonlar da incelense ki mesela elimdeki Mevlitte Merhaba fasl yok, ortaya daha byk benzerlikler de kaca kesin. Mesela Merhaba fasl olan Kurman Lehesi Mevlidi, Trke 86

mevlitten ayrt etmek neredeyse imkansz.. Sadece bestede bir farkllk var. Kurman Lehesi Mevlit daha hzl okunurken Trke mevlit daha bir ar makamda okunuyor. lgililere buradan seslenerek unu da sormak istiyorum; Trke Mevlidin bu ar makam deitirilemez mi? Bu mevlit, aslndan fazla da uzaklatrlmadan yeniden bestelenemez mi? Bu meseleyi de ehline brakyor; Kurman Lehesi Mevlitte var olan, Osmanl Trkesinde ve Kurman Leheside kullanlan ortak baz terimleri, kelimeleri yazalm:

Hamd kr Vcib Her Nefes efi Muhammed Mustafa Mevlud Lazm erbet Ru=Yz Adem Gnah Hasetsen Dnya Eer Kfr Biguman(phesiz) 87

Hesab Defter Edeb Kamu Kalb Feyz Nur Hem Bedel Rahmet Keyf Srur Meclis Cevab Kabir Sual Hazreti Sddk Kelam Cennet Mudam(devaml) Tazim Faruk(Hz. mer) Kadr(kymet) Ahmed Osman (Hz. Osman) Bedr Huneyn ehid eyh Uhud Rab 88

nki Fahr-i Rzi (Fahreddin-i razi, slam Bilgini) Habib(sevgili, Hz. Muhammed) Kuran- Kerim Kerim Medih(vme) Rahmetellil alemin(alemlere rahmet) Halas(kurtulma) Tamam Esselatu vesselam (Dua ve selam Hz. Muhammede olsun) Evvel Hallak(Yaratc) Zaman Mekan Hkm ah Ekber (En byk) Hikmet Kadir Hak Cihan Ak Meani (Manalar) Harf Savt (ses) Cihet (yn) Menzil Hidayet Bahr (Deniz) Merhamet Vcut 89

Nsf (Yarm) Hakikat Arz Krs Kalem Mekke Sebep Heybet Vakit Merhaba Evet Kurman Lehesi mevlitte yaayan ve Trkemizle ortak olarak kullanlan btn bu kelimeler, bizlere ruhlardaki, beyinlerdeki o kardelii hatrlatmyor mu? Ne dersiniz, bu vatann karde insanlarn birbirine drmek, nefreti yaymak isteyenlere kar Mevlit (Mevlud) Kardeliini balatmaya? Evet bizler Mevlit Kardeiyiz. Doumumuzda, dnmzde ve lmmzde ayn ortak kelimeleri, terimleri kullanan ortak bir medeniyetin fertleriyiz. Siz de Trke ya da Kurman Lehesi bir Mevlidi aln, okuyun. Ortaklklarmzdan te, etle trnak gibi bir btn olduumuzu fark edeceinize eminim. Yaasn Mevlid kardeliimiz!!!

90

ALMANCA ve TRKE RNEKLNDE DLLERN KARDEL Bildiimiz gibi her dilin kendine gre zel kurallar vardr. ngilizce ve Almanca gibi diller de kendilerine has pek ok kurallar bulunan ilgin dillerdir. Ancak bize gre, her dilin bnyesinde, o dilin balangtaki ortak bir kkenden geldiini gsteren ciddi benzerlikler bulunmaktadr. Bu sadece kelime benzerlikleriyle aklanabilecek bir durum deildir. Dilleri, dil ailelerinin snrlar iine hapsettiimizde btn o benzer zelliklerin de st rtlmektedir. Bu almamzda, zelde Alman dili rneinden yola karak st rtlm ilgin benzerlikleri sizlerle paylaacaz. Almanca, Hint Avrupa dillerinden Germen dilleri ailesine mensup bir dil olarak kabul edilmektedir. Ancak bu dil ile Ural Altay dil ailesine mensup kabul edilen Trke arasnda ilgin benzerlikler de bulunmaktadr. imdi maddeler halinde bu ilgin benzerlikleri sralayalm: SM TAMLAMALARI Alman dili bildiimiz gibi artikelli bir dildir. stelik bu dilin tamlama yapsnn Trkeye gre ters bir durum arz ettii bilinmektedir. Ancak son dnem Almancasnda kullanlan baz terkip ekilleri, Trke tamlama yapsyla tamamen uyumludur..

91

Dritte-Welt-Laden > nc dnya yk Erste-Klasse-Abteil> Birinci snf blme Schwarze-Loch-Paar > Kara delik ifti Yukarda grdmz kullanmlar, gnmz Almanca metinlerinde sklkla kullanlan kelime gruplarna ait bir ka rnektir. Normalde Alman dilinin kurallarna gre bu tamlama yaplar artikellerin de yardmyla ok farkl ekillerde tekil edilmelidiydiler. En azndan kelimeler uygun ekim (deklination) ekillerine sokulmalydlar. Ancak bu rneklerde tamamen Trke tamlama kurallarna uygun bir kullanm gze arpmaktadr. stelik Alman dilbilimciler, bu kullanmlarn muteber olduunu da ifade etmektedirler. nk bir Alman, bu kelime gruplarn okuduunda ne denilmek istendiini ok iyi anlamaktadr. Demek ki, bu tamlama yaps Almancann genlerinde kaytl bir kullanmdr. Yukardaki kullanmlar, Almanca gramer kurallarna gre yle yazlmalydlar normalde: Laden der Dritten Welt Erster klasse Abteil Paar des Schwarzen Lochs ngilizcede olduu gibi Almancada da s kullanlarak yaplan bir tamlama ekli vardr ki bu da Trkedeki tamlama sistemine tpa tp benzemektedir. Burada da bu s eki ahs isimlerinden sonra gelir genellikle: 92

Alis buch, Adems Haus/ Alinin kitab, Ademin evi BYK NL UYUMU KURALI Trkedeki ve Ural Altay dillerindeki Byk nl Uyumu kuralna benzer baz ses kurallar Almancada da vardr. Bildiimiz gibi Trke kelimelerda kaln nllerden sonra kaln nller, ince nllerden sonra da ince nller gelir. rnein: Gelecek, kadn, kalabalk, indirim, gzellik, byklk, szlama Almancada da bu kurala benzer bir kural, kelimeleri etkiler.. Kaln nller incelerek, dier nlleri de inceltirler ve bu sayede bir uyum gsterirler Jung>jnge, wunsch>Glckwnsch, ffnen, Bltentte, Mutter>Mtterchen NL BENZERLKLER Almanca ve Trkedeki nl sesler birbirlerine ok benzerler. Bu nedenle Trke konuan birisinin kula Alman dilini ok da yadrgamaz..

93

Almanca konuan birisi de Trkedeki seslere ainadr.. o, , , e, a, u, i, , gibi sesler iki dilde de kullanlmaktadr.. Trkede uzun nl olmad iddias ise, bin yz yl ncesinin Trkesi iin belki doru olabilir ama yaayan Trkede kesinlikle pek ok uzun nl vardr. Mesela: Var kelimesindeki a ksadr.. Ancak var olmak dediimizde artk uzun bir a kullanm oluruz.. Almancada da buna benzer kurallar vardr.. Grn (uzun ) Grnde (ksa ) vb Yine Trkemizde yumuak g () ve y seslerinin kullanld baz kelimeler, uzun nllerin ortaya kmasn salamlardr.. Bu ve sesleri okunmaz ama nl uzatlr: ne>ine, yi>ii, Salam>saalam, olan>oolan, alad, aalad Bu arada konusu gelmiken David Bergmann gibi baz yabanc dilcilerin bir yanlgsn da dile getirmek istiyorum. David Bergmann, Almanca yazlm Der die was? Ein Amerikaner im Sprachlabyrinth (Der die nedir? Dil labirentinde bir Amerikal) adl kitabnn 18 ve 19. sayfalarnda zetle yle diyor: Osmanl dneminde Trke, Arap yazsyla yazld iin nl harfler gsterilemiyordu. Ben 94

tahmin ediyorum ki Trkler, 17. yyda Viyana kaplarna dayandklarnda Avusturya yaz stilindeki nl yazmn ilk olarak kefettiler. Trkler