Dinh Yen Thinh-nguyen Van Hien

7/23/2019 Dinh Yen Thinh-nguyen Van Hien

http://slidepdf.com/reader/full/dinh-yen-thinh-nguyen-van-hien 1/6

ĐÌNH YÊN THỊNH

Nguyễn Duy Hiển

Yên thịnh là một làng cổ nằm ven đê sông Hồng, có quốc lộ 32 Ba ! " #$n %&' "Hà (ộ) đ) qua*

($) đ&' có ngô) đ!nh cổ đ+c g-) the. tên /Yên %hịnh0 t1 +a đn na' 4ng.à) 5ađ!nh 6hông có tên g-) nà. 6h7c8*

Yên %hịnh +a là làng 9h:n ;< thuộc tổng 9am =)7 %hịnh, hu'>n ?h@c ;ộc, AhCuDng Ea), t5:n #$n %&'*

%5+Fc 97ch mGng th7ng %7m nm IJKL, Yên %hịnh thuộc tổng 9am =)7 %hịnh*

#au c7ch mGng th7ng %7m nm IJKL, Yên %hịnh thuộc M N+Ong ;&m*

#au nhPng nm IJLQ, Yên %hịnh đ+c ch)a t7ch làm 2 thônR Yên %hịnh I thuộc MN+Ong ;&m, Yên %hịnh 2 thuộc M )ên #$n, thị M #$n %&', tSnh Hà %&'*

(m 2QQ2, thTc h)>n (N số UUVW%, tSnh Hà %&' đ)Xu chSnh địa g)F) hành chnh,thôn Yên %hịnh đ+c t7ch 6hZ) M )ên #$n thành l[A Ah+Ong ?h@ %hịnh, thị M#$n %&', thành Ahố Hà (ộ)*

9n c\ và. %h]n ?hD và c7c tà) l)>u thành vn c^n l+u g)P lG) _ đ!nh làng Yên%hịnh c<ng nh+ c7c t5u'Xn thu't, hồ) \c ca nh&n `&n Yên %hịnh th! đ!nh làngYên %hịnh đM có t1 nhPng ngà' đ]u `Tng n+Fc ca cha ông ta*

%ô) chS )n đ+c tóm tt ngn g-n vX sT tch ca c7c vị N\c thành %hành H.àngđ!nh nh+ sauR

à. thO) vua Hbng +$ng th\ I là Hbng du> v+$ng, _ ch&u 9u =)ang, hu'>nfn ;M., Ah W)m ôn có ông Nà. 9ông là một vị quan vn v t.àn tà), làm tổngt5+_ng H.an 9h&u, 5ồ) đn H!nh tà. th+ng th+* ing đM có công đ7nh thng g)jc

Nông HD)* ing l:' kà h- (gu'n ng+O) hu'>n W)m BDng*

B:' g)O đ:t n+Fc k!nh 'ên, ha) ông kà ngồ) t5ên g7c ca. ca thành Nông HD) emn+Fc k)n t5àn và. th! có L quD t5\ng t5ng t)nh nh+ ng-c t5ô) đn t5+Fc mjt Ahunh&n* Bà vFt l:' đ và. vGt 7., 6hông ngO t5\ng v Ah7t 5a t)ng nổ lFn và tZa mb)

1



th$m ng7t* %1 đó Ahu nh&n có tha) 5ồ) s)nh 5a một k-c L ng+O) c.n t5a) 6hô) ngôtu:n t@*

;@c o tuổ), nm anh em đM thông m)nh 6h7c ng+O), đjc k)>t 5:t g)Z) vX sông n+Fc,

t5.ng đó g)Z) h$n cD là BGch HGc 4ng+O) c.n th\ ka ca Nà. 9ông8* (m IU tuổ), Ahu nh&n qua đO)* (m anh em và. 6)nh `T th) tu'n ch-n ng+O) tà)g)@A vua t5ị n+Fc* (hà vua th:' nm ng+O) th h)>n đ+Ong đ+Ong hà. 6)>t th! vôcbng m1ng 5 l)Xn m_ t)>c lFn, l)Xn Ah.ng ch. BGch HGc ch\c /(am ;.ng t5+Ongl>nh p Cu'Xn ung h.a " %5ung tX quốc thổ l>nh h]u0, quDn l LQ th' th]n* Bốnng+O) c^n lG) làm ;.ng t+Fng ca) t5ị c7c Ah+$ng*

Hbng du> v+$ng đM ca. tuổ) nh+ng 6hông có c.n t5a) nố) ngô), ng+O) c.n 5 là%Dn )ên #$n th7nh Ahr chnh đM h$n m+O) nm đ:t n+Fc thanh k!nh, thịnh v+ng*

Wh) nghe vua Hbng muốn nh+Ong ngô) ch. c.n 5, k-n g)jc Ah+$ng kc đem 3QvGn qu&n sang &m l+c n+Fc ta* Hbng du> v+$ng l)Xn Ah.ng ch. %Dn )ên #$nlàm t+Fng lnh chS hu', thống lnh LQ vị #$n th7nh đ7nh đG. qu&n kộ _ mjt t5[nH+ng " %u'ên " 9a. Bằng* BGch HGc làm %à. chS hu' LQ th' th]n chjn đ7nhth' k)nh g)jc t5ên sông lFn* %5[n :' ha) ng+O) l[A công lFn, Ah7 tan qu&n g)jc

Ah+$ng Bc &m l+c* Wh) qu&n t)A v)>n ca Ah+$ng Bc sang, %Dn )ên và BGchHGc lG) thống lnh qu&n `&n cD n+Fc đ7nh đuổ) ng.G) kang 5a 6hZ) kO c)* ột

th7ng sau _ Hồng 9h&u có g)jc c+FA nổ) lên, vua Hbng lG) c BGch HGc c]m qu&nÀ g)jc, đM kt đ+c t+Fng g)jc là %5ung d<ng* %1 đó đ:t n+Fc k!nh 'ên*

#au 6h) À qu&n ng.G) &m, BGch HGc đ+c vua Ah.ng làm /%hổ l>nh 6h&m sa)thống quốc t5ung thành NG) v+$ng0, ch. t5:n th đ:t ?h.ng 9h&u*

(h[n ch\c .ng, ngà) )n đ+c cbng c7c em đ) thm cDnh đA n.n sông đ:t n+Fc,t!m n$) th7nh địa đ l[A hành cung* 9hnh cung _ BGch HGc h)>n na' c^n thO _ vịt5 ngM ka sông* #$n (am là hành cung th\ ha), vbng %am H)>A là hành cung th\

ka*

#au 6h) c7c ngà) m:t, BGch HGc đ+c nhà vua kan sc Ah.ng làm %am =)ang BGchHGc %h+ng đng ?h@c th]n, c7c em ngà) tb' the. công t5Gng t1ng ng+O) mà

Ah.ng m tTw và nh&n `&n _ I2 hành cung lFn nhZ l[A đXn thO, h+$ng la muônđO) 6hông `\t*

2



(gu'ên +a Yên %hịnh có 6h_) đ)Xm t1 5:t sFm, s.ng t5D) qua thO) g)an và k)n cốlịch s, ngô) đ!nh +a AhD) `) Ò) và. vị t5 6huôn v)ên `) tch h)>n na'*

97c cr ca. n)ên t5.ng làng 6 lG) N!nh Yên %hịnh c<ng nh+ ka. ngô) đ!nh 6h7c ca

làng quê )>t (am* N!nh đ+c t-a lGc _ một vị t5 5:t đA, Aha t5+Fc có 6hông g)anth.7ng đMng nằm t5ên kO sông Hồng Aha ng.à) đê NG) Hà* ;@c :' `^ng chD' sôngHồng c^n tt ng.à) a, ha) kên kO sông là kM) `&u* ba u&n đn, ha) kên kO chG'`à) là kM) ngô anh m+Ft* %5.ng 6huôn v)ên N!nh là nhPng c&' cổ thr, có c&' đaanh có hàng t5m nm tuổ), có c&' gG. nm đn s7u ng+O) g)ang ta' v^ng quanh6hông ht* Hàng nm mba h.a n_, h.a gG. 5rng uống s&n đ!nh đZ 5Tc, kên t5ên lànhPng đàn s7., đàn quG và nhPng đàn ch)m ka' l+n, nhD' nhót t5ên cành*

97c cr ca. n)ên t5.ng làng c^n 6 lG) 5ằng, Yên %hịnh +a làm nghX l&m sDn 6ha)

th7c t5e gx, n\a t5ên mGn ng+c 5ồ) đóng ky uô) sông Hồng vX* Wh) ky c^n a đMnh!n th:' ng-n c&' gG. ca làng, m-) ng+O) đXu l:' đó làm mốc đ đ+a ky và.

kn*

N!nh Yên %hịnh +a có kX `à' lịch s và Ah.ng cDnh th)ên nh)ên th[t đA*

H)>n đ!nh c^n g)P đ+c một số h.ành Ah) c&u đố) cổ* (ổ) k[t là k\c h.ành Ah) có

kốn chP H7n nh+ sauR聖躬萬歲 4%h7nh cung vGn tu p đ\c th7nh h)n l)nh muôn

đO)8* Nô) c&u đố)R勲勞於國德於民百神元祀 hu&n công + quốc đ\c + `&n k7ch

th]n ngu'ên tTw精爽在天名在史萬古英聲 %)nh sDng tT th)ên ành tG) s vGn cổanh thanh* %Gm `ịchR công la. ca c7c đ\c %h7nh c^n mM) vF) đ:t n+Fc, đ\c độ tZas7ng mM) _ l^ng `&n, g)P mM) v)>c thO c@ng c7c ngà) cbng c7c k[c th7nh th]nw t)nhth]n ca c7c đ\c %h7nh tZa s7ng cbng t5O), tên tuổ) c7c %h7nh l+u t5u'Xn t55.nglịch s, vGn cổ đ lG) ành t)ng tà) ka hà. 6)>t*

; hộ) cổ t5u'Xn ca làng Yên %hịnh đ+c m_ và. `ịA mba zu&n, t1 ngà' mbng 3đn ngà' mbng U th7ng 3 &m lịch hàng nm*

?h]n ;R

%he. l> làng, đ chu{n kị ch. v)>c m_ hộ) t l c7c vị %hành H.àng, `&n làng AhD)h-A t5+Fc hàng th7ng, thành l[A kan tổ ch\c l hộ), Ah&n công ch. c7c g)a đ!nht5.ng làng chu{n kị l v[t* Njc k)>t c7c g)a đ!nh đ+c làng c 5a c:' 5uộng công đchn nuô) Ahrc vr ch. l hộ) th! đ+c `&n làng em |t tu'n ch-n 5:t 6ht 6he*

3



97c l v[t AhD) đGt t)êu chu{n mà l> làng đM qu' định* (u 6hông đ, 6hông đ@ngqu' định `&n làng s} AhGt*

(gà' mbng 3 th7ng 3 &m lịch là ngà' m_ cổng đ!nh, ka. s7), v> s)nh 6huôn v)ên,

t5e. cO %ổ Cuốc và cO th]n t1 t5.ng đ!nh 5a đ+Ong* (gà' mbng K th7ng 3 là ngà' `&n làng tổ ch\c l:' n+Fc t1 g)Pa `^ng sông Hồngđ làm l ộc `rc, sau đó tha' m< 7. mF) ch. c7c (gà)* -) th trc làm .ng,`&n làng tổ ch\c % c7.*

(gà' mbng L th7ng 3 là ngà' chnh t, làng tổ ch\c 5+Fc l t1 nhà ông ch t 5aN!nh `&ng lên c7c vị %hành H.àng* ; gồm một m&m ô), một c.n gà sống th)n*%:t cD đXu đ+c làm chn và có t5ang t5 5:t đA, thêm và. đó có k7nh t5ô) đ+clàm 5:t c{n th[n, t1 v)>c ch-n gG. đn 6 thu[t làm k7nh đXu AhD) ch-n l-c t)nh6h)t, đDm kD. k7nh AhD) t5ng nn, th$m, `~.*

H.jc có nm tha' ch. ô) gà là một c.n ln* ;n t nà' the. l> làng đ+c tu'nch-n the. l+t k]u ch t* ing nà. đ+c nh&n `&n k]u làm ch t là một v)nh `TlFn, đ+c tha' mjt nh&n `&n lTa ch-n g)ống 4t5ên `+F) IQ6g8 đem vX nuô) t1 J đnIQ th7ng đ chu{n kị ch. ngà' l hộ)*

;n đ+c nuô) AhD) là ln S, đen tu'Xn, mm ngn, m|A kGnh, đuô) k `1a, 'm cổchD' `à), ch&n móng hà), ta) l7 mt* %5.ng thO) g)an nuô) chuồng AhD) sGch s},

th.7ng m7t, th\c n AhD) sGch s}, n:u chn, đ ch:t và ch. n n. đXu đjn*

Nn ngà' t)>c, `&n làng sm một c<) t., đA, s$n màu đZ, sau 6h) ln đ+c tm 5asGch s} 5ồ) ch. và. t5.ng c<), sau đó tổ ch\c 5+Fc 5a N!nh làng* N) cbng đ.àn 5+Fccó t5ống `.ng cO m_, có Ah+Ong k7t &m, 6yn, s7.• nhM nhGc vang 5ộn*

#au 6h) ln đ+c 5+Fc vX vX N!nh, đ+c `&n làng em |t th+_ng AhGt* (u ln k|. đA, 6hZe mGnh, c&n đố), njng t1 IQQ6g t5_ lên, th! ng+O) nuô) s} đ+c `&nlàng th+_ng 6hu'n 6hch một 6hn nh)u đZ* (u ln có 6h)m 6hu't h.jc ch+a

đGt m\c t5-ng l+ng qu' định th! s} kị `&n làng AhGt vG, AhD) tG l vF) %hànhH.àng làng*

#au 6h) ln đ+c k!nh |t, `&n làng g-) đ&' là /;n thO0 ha' c^n g-) là /;n anh05ồ) tổ ch\c t l*

4



(gà' mbng U th7ng 3 là ngà' đóng ca N!nh và thông k7. ct c ng+O) k)>n l c7c6€ t5.ng nm t)A the.*

?h]n Hộ)R

%5.ng `ịA `&n làng tổ ch\c l hộ), có c7c t5^ vu) nh+ k$) t5D) _ sông Hồng, 6|. c.,ch-) gà, ch$) tổ tôm đ)m, cO ng+O), kịt mt đ[A n)êu* n hóa vn ngh> ca làngđ+c tổ ch\c và. đêm mbng 3 th7ng 3 &m lịch*

(g.à) ; hộ) làng đ]u nm, ngà' mbng L th7ng II &m lịch hàng nm là ngà' t)>c k7nh `à'* %5.ng t)>c nà', ̀ &n làng ch)a làm ha) g)7A đ tổ ch\c th) làm k7nh, emg)7A nà. ch-n đ+c gG. tốt, g)M k7nh g)Z), đDm kD. k7nh th$m, ng.n, `~.* =)7Anà. h$n th! đ+c `&n làng th+_ng* N&' đ+c c.) là n)Xm v)nh `T vF) làng* %)>c

k7nh `à' chnh là ngà' l, ngà' t)>c `&n làng c]u ?h@c, c]u ;ộc, c]u ch. m+athu[n g)ó hâ, mba màng kộ) thu*

(g.à) 5a, c7c ngà' hóa ca c7c N\c th7nh và c7c ngà' tu]n t)t, `&n làng làm l 5aN!nh, th h)>n sT tôn v)nh, 6nh t)n và Ahrng sT c7c vị %hành H.àng làng*

N!nh Yên %hịnh thO c7c vị thành H.àng làng* %5.ng đO) sống t&m l)nh ca nh&n`&n, c7c vị %hành H.àng có vị t5 đjc k)>t quan t5-ng* %ổ t)ên, ông cha ta đM tônt5-ng thO Ahrng c7c vị th]n là ng+O) m_ đ]u ch. qu7 t5!nh đ:u t5anh kXn kS đch)n thng 6~ thb &m l+c, kD. v> kO c) đ:t n+Fc t1 nhPng kuổ) đ]u `Tng n+Fc

và g)P n+Fc* Bên cGnh cuộc sống đO) th+Ong ca ng+O) `&n, c7c vị %hành H.àngc^n đ+c em nh+ là c7c k[c th' tổ `G' `&n t5ồng `&u c:' l@a, m_ t5+Ong `G'chP, chPa k>nh, g)7. `rc thu]n Ah.ng m trc ch. nh&n `&n, tG. 5a n)Xm hng sa'la. động sDn u:t đ hun đ@c t)nh th]n, hng sa' &' `Tng ch. quê h+$ng ngà'thêm g)àu đA*

97c `) v[t có t5.ng `) tch N!nh Yên thịnh h)>n c^n g)P đ+c 6h7 Ah.ng Ah@ và đ]'đ nh+ ;.ng nga), H+$ng 7n, h.ành Ah) c&u đố) và c7c đồ tT 6h•

Tài liệu tham khảo cho bài viết:

/; lịch `) tch N!nh Yên %hịnh0 `. #_ n hóa thông t)n Hà %&' :n hành

Đường Lâm, tháng 11 năm 2015

5



%7c g)D là c.n `&n ca quê h+$ng Yên thịnh

(dH

6

Documents

Dinh Yen Thinh-nguyen Van Hien