A Shau Special Forces Base: Birth Place of Dioxin Hot Spot Theory (Photo: Larry Wagoner - 1969)

DDIIOOXXIINN ““HHOOTT SSPPOOTTSS”” IINN VVIIEETTNNAAMM:: FFRROOMM TTHHEEOORRYY TTOO RREEAALLIITTYY

Quang M. Nguyen, P.E. January 2007

INTRODUCTION

Following the Joint United States (US) – Vietnam Scientific Conference on Human Health and Environmental Effects of Agent Orange/Dioxin, which was held in Hanoi, Vietnam on March 3-6, 2002, representatives from the Vietnam and US governments reached an agreement for future research activities described in a memorandum of understanding (MOU) signed on March 10, 2002. Major research activities include a direct research on human health outcomes from exposure to dioxin and a research on the environmental and ecological effects of dioxin and agent orange. Priorities for these researches focus on existing populations with high exposures to dioxin, i.e., living near “hot spots,” and on the identification, characterization and remediation of “hot spots.”

According to the MOU, "hot spots" are areas containing high levels of dioxin in soil, some have been identified and others are presumed to exist but have yet to be located. Two areas of research that were agreed to be further developed include ecological and restoration research on a degraded upland forest such as the Ma Da forest and research on the identification, characterization, and remediation of hot spots such as the Danang airport (1). These specific sites were recommended by Vietnamese scientists.

This was not the first time the dioxin “hot spots” in Vietnam were mentioned. In fact, they were publicized in 1998 following studies conducted jointly by Hatfield Consultants Ltd. of West Vancouver, Canada (HCL) and the National Committee to Investigate the Results of Chemical Warfare in Vietnam (10-80 Committee) to determine dioxin levels in the Vietnam environment (2). They are the focal point of the so-called “Hatfield hot spot theory” and have been the subject for numerous reports and articles prepared by HCL (3-6). As a result, HCL was recently retained by the Vietnamese Government’s National Steering Committee for Overcoming the Consequences of Toxic Chemicals Used by the United States During the War in Viet Nam (33 Committee) to conduct studies “... to contain the spread of dioxin around Danang airport, and to assess

how to protect the health of people living in the surrounding communities.” (7) These studies are funded by a grant from Ford Foundation. Do the dioxin “hot spots” actually exist in Vietnam today? And if any, how “hot” are they? This paper was prepared in an attempt to answer these questions. HATFIELD HOT SPOT THEORY According to HCL, all former US military installations may be

categorized (theorized) as dioxin hot spots in Vietnam. The theory was probably developed after 2,3,7,8-trichlorodibenzo-p-dioxin (dioxin, TCDD or T4CDD) was detected in one soil sample collected from the former A Shau military base in 1997 at a concentration of 897.85 parts per trillion (ppt), which exceeds 350 ppt Total Toxicity Equivalents (Total TEQs), the agricultural and residential/park land standards for human health protection in Canada (8). Although the dioxin concentrations in the follow-up soil samples collected at the same location in

US and Vietnam representatives at the conference

1

1999 do not exceed 350 ppt Total TEQs, HCL has maintained its hot spot theory probably because “... even if a base was categorized as not significantly contaminated, the base may still be ‘hot’ if the exact location of Ranch Hand activities were identified and sampled.” (6) The Total TEQs are used to assess the risk of exposure to a combination of dioxin-like compounds. It is defined as the product of the concentration, Ci, of an individual "dioxin-like compound" and the corresponding TCDD toxicity equivalency factor (TEFi) for that compound. The Total TEQs is the sum of the TEQs for each of the congeners:

∑=

=n

iii xTEFCTEQsTotal

1

The “Hatfield hot spot theory” has been discussed in several professional papers prepared by HCL. “Sites where soil dioxin levels are found to be high may be categorized as Agent Orange/dioxin ‘hot spots’. We elected to focus on an environmental component of the Aluoi Valley, soils, as a marker medium for defining hot spots. Given that soil contamination in the valley is the precursor to present-day food chain and human contamination, it follows that dioxin levels in soil be used as the principal defining factor of a hot spot.” (4) “Hot spots labeled by Hatfield exist today, that is, soils that have very high TCDD levels due to higher levels of TCDD loading during the conflict. A significant point is that Hatfield hot spots are not the expansive forested areas targeted by routine flights of Operation Ranch Hand, the US military code name for the spray program... Hot spots that exist today are soils where Agent

Orange was spilled, applied by truck-mounted sprayers, including intensive perimeter spraying of bases, etc., thereby effecting [affecting] a dioxin loading to soils that was significantly higher than that resulting from aerial spray applications. The highest concentration of TCDD in soils was collected from within the boundaries of a former US Special Forces base in the Aluoi Valley (Dwernychuk et al., 2002); soil samples originated from the former personnel camp. Two other former bases in the valley, operational for a shorter period of time, also had soils TCDD levels that were generally higher than aerially spray regions... Ranch Hand bases at Bien Hoa and Da Nang are examples of major hot spots. A TCDD concentration in soil from Bien Hoa was reported up to 1.2 million parts per trillion (ppt) (Schecter et al., 2001). Anecdotal information from Vietnamese scientists suggests soil dioxin levels from Da Nang are in the several hundred thousand ppt ranges.” (5)

Hatfield Consultants Ltd. theorizes that the pattern of TCDD contamination recorded in the Aluoi Valley [soil concentrations exceed the British Columbia

(Canada) standard of 350 ppt TEQs] serves as a model for contamination throughout southern Vietnam, where numerous reservoirs of TCDD exist

in the soil at former US military installations. “Military bases listed as dioxin hot spots during our investigations were

categorized on the basis of dioxin levels recorded at sampling sites distributed near each installation. As noted above, ‘primary’ sites of

contamination were not identified/sampled; therefore, even if a base is categorized as not significantly contaminated, the base may still be ‘hot’

if the exact location of Ranch Hand activities were identified and sampled. Exclusion from the ‘hot’ category does not necessarily mean a former US military base in Vietnam is not contaminated, but indicative that

based on limited sampling; no significant contamination was identified (i.e., significant, in this study, is defined as ≥ 190 pg/g [ppt] TCDD).”

“The former US airbases at Da Nang, Phu Cat, and Bien Hoa may be categorized as significant dioxin ‘hot spots’ on the basis of the TCDD concentrations recorded in areas ‘downstream’ of suspected Ranch Hand sites. Suspected ‘primary sites’ were not sampled directly in this study due to restricted access by Vietnamese authorities. However, the elevated TCDD values (Table 1), suggest significant involvement of Agent Orange

2

herbicide in the overall toxicity of these soil/sediment samples, given that TCDD was the characteristic dioxin congener in Agent Orange... Exclusion from the ‘hot’ category does not necessarily mean a former US military base in Viet Nam is not contaminated, but is indicative that based on limited sampling; no significant contamination was identified (i.e., significant, in this study, is defined as ≥ 190 pg/g [picograms per gram or ppt] TCDD).” (6) HERBICIDE INCIDENTS DURING WAR TIME Incidents relating to the use of herbicides during the Vietnam war such as storage leakages, emergency dumps or leakages from the Ranch Hand aircrafts, and damages to trees and crops were documented in numerous classified documents. These documents; which include memoranda, notes, and reports describing results from the incident investigations; have recently been unclassified and made available to the public through the Center for Unit Records Research of the US Armed Services (USAS/CURR) in Springfield, Virginia. Major incidents are summarized below. Herbicide Leakages at Bien Hoa Air Base

Bien Hoa Air Base was the largest of the five operational bases used for the Ranch Hand Operation including Tan Son Nhut (Saigon), Da Nang, Nha Trang, and Phu Cat (Qui Nhon) Air Bases. Majority of the Ranch Hand defoliation missions carried out between December 1966 and July 1970 were originated from this air base (9). According to the memorandum prepared by Lieutenant Colonel Keith W. West, Commander of the 12th Special Operations Squadron (SOS) for the Ranch Hand operation at Bien Hoa Air Base, herbicide leakages were caused by problems in the underground pipe system of the new storage and handling facility. The facility, which was placed into services on January 14, 1970, allowed three types of herbicides (white, blue, and orange) in the storage tanks to be loaded into the Ranch Hand aircrafts parked in the washing and loading area. “The underground pipes are of a plastic material which are [is] supposed to withstand up to 300 PSI [pounds per square inch]. The maximum pressure used in reservicing of the aircraft is approximately 45 to 65 PSI. Since all of the pipes are underground it is impossible to detect a leak unless there is a drop in the pressure in the servicing line. Each day the amount in each storage tank is monitored against the amount in the tank

minus the amount pumped into the aircraft. This is about the only method available to determine if there is spillage [?].” (10) On January 15, 1970, less than 500 gallons of agent white was leaked from a broken T coupling on the underground pipe. “No surface run-off occurred; all spillage was absorbed in the soil in the immediate vicinity of the break.” (10) On February 5 and 6, 1970, problems at an elbow coupling on

the underground pipe caused a total of less than 1,000 gallons of agent orange to leak

Location of the Ranch Hand operational area at Bien Hoa Air Base

3

from the underground pipe, but the leakage status was not reported. During the first week of February 1970, another problem occurred at the underground manifold area due to a slip coupling. Less than 500 gallons of agent orange was leaked, but the leakage status was not reported. The major incident probably occurred on February 28, 1970 with approximately 7,500 gallons of agent orange estimated to leak through a ½-inch hole on the underground pipe. “At about 0730 on 1 March 1970, Capt Iorcross, 12SOS was notified by TSgt Webb, HCOIC of the Herbicide Section, that there was evidence of a [an] underground leak in the herbicide system. The Civil Engineering Section was notified to dig up the pipe, all systems valves were closed and the area dug up. It was discovered that a ½ inch hole had burst through a straight length of pipe in the underground portion of the Orange manifold between servicing pits S-13 and S-12 (reference master base parking plan for BHAB, RVN on file in Chief of Maintenance, 3TFW). At this time the 12th SOS duty officer was notified and a reading taken on the quantity of herbicide remaining in the orange servicing tank. After accounting for the previous night’s servicing, 3 feet (approx. 7500 gallons) of herbicide was determined to be missing.

A herbicide storage tank at Bien Hoa Air Base (9)

The leak was corrected by installing a Dresser coupling around the damaged area of the pipe. A dirt dike was constructed immediately to contain surface run-off (estimated at 100 gallons). A locally manufactured earthwork dam was later constructed downstream of the underground plumbing system to contain future piping failures. On about 7 March the Squadron flight surgeon was contacted to determine what means existed to sample water and soil in the area of herbicide contamination. If local control procedures were changed to shut off all valves in the system at night except when actually servicing. Since all system indications (pressure at the pump and flow of herbicide at the servicing nozzle) had remained normal, this action was considered necessary to limit similar undetected failures. Maj Altum, MACV J3-09, was contacted during a staff visit approximately two weeks later. This spill was mentioned, along with local corrective actions, and the necssity [necessity] for some sort of testing to determine the effects of piping failures was brought up. The squadron flight surgeon referred the sampling problem to the Bien Hoa Public Health Section. They determined that the nearest Air Force facility capable of testing for 2-4D and 2-4-5T was at McCellan AFB. SSgt Larson, Military Public Health section, contacted the 12th SOS on 22 March 1970, to discuss procedures for obtaining water samples. The local dam has contained all water and residude [residue]. No flow of liquid down the drainage system has occurred. However, the damaged area is now full of water and will not work during the monsoon season. Limited quantities of the water have been flushed over the dam for absortion [absorption] in the sandy soil in the drainage ditch. Col Whiteside, MACV J3-09, was brief on the problem on 21 March 1970. On his recommendation, work orders were initiated to CE to replace all plastic pipe with steel pipe and to revet the storage tanks to

4

contain all herbicide in the event a tank failure.” (10) Environmental effects of these leakages were investigated and described in a memorandum prepared by Pacific Technical Analysts – Subsidiary dated April 29, 1970. “Spills at the Ranch Hand area have resulted in localized saturation of the artificial fill, and the channel alluvium. The spill from the ruptured pipe observed on 1 March 1970 saturated part of the fill, and a zone between the fill and the underlying clayey sand. Samples taken from walls of an exploration trench between the spill and the channel were found to be contaminated with Orange herbicides components in concentrations ranging from 0.2 to 106.1 micrograms per gram [or parts per million (ppm)] of soil. The distribution of these samples indicates that the herbicide has been confined to the artificial fill and a narrow upper layer of the clayey sand about 1 to 2 inches thick. Concentrations up to about 10 micrograms per gram of soil from samples of the clayey sand and mottled clay 1 to 3 feet below the artificial fill are believed to be due to mechanical spreading of the herbicide during the trenching operation. It is very unlikely that the herbicide has moved in any direction more than a few inches through the clayey sand beneath the artificial fill during the period since the spill occurred.” (11) Damages to Trees and Vegetable Crops in the Vicinity of Da Nang Air Base Herbicide damages to trees and vegetable crops in the vicinity of Da Nang Air Base occurred in September and October 1968. Numerous investigations, which were conducted to determine potential causes of the damages, indicate that the damages to the trees and vegetable crops in the vicinity of Da Nang Air Base were caused by

herbicide residues in empty 55-gallon herbicide drums (12-15). “Widespread distribution of empty herbicide drums containing residues of as much as 2 to 3 gallons of chemicals has taken place from the two principal RANCH HAND loading sites at Bien Hoa and Da Nang. The transport of these empty drums throughout the cities and adjoining areas and the consequent leakage and volatilization of the residual herbicide

has undoubtedly caused considerable damage to shade trees, fruit trees, and other desirable vegetation in the area of dispersal of these drums. Recognition of this problem in Da Nang was given in a report dated 25 March 1969 “Defoliant Damage in Da Nang City” from LTC Jim Corey, Deputy Chief, CORDS/NLD/I CTZ to R.M. Urguhart, Chief, CORDS/NLD/I CTZ, from files of Chemical Operations Division, MACV J3-09. As cited in this report and observed by the team members in the Da Nang area, empty

Areas of herbicide damages in the vicinity of Da Nang Air Base (12)

5

defoliant barrels are widely and abundantly scattered throughout the city and environs. Drums are used as containers for gasoline, diesel fuel and water without complete removal of residual chemical. The widespread use of herbicide-contaminated gasoline in motorcycles and other vehicles has undoubtedly contributed substantially to the herbicide damage caused by volatilization from promiscuous storage of empty drums. The magnitude of the damage problem in the city of Da Nang has led to restrictive measures in the distribution of the drums. A procedure for burial or safe disposal of the contaminated empty drums is needed to prevent continuation of this problem.” (15) The damages caused by residual herbicides in empty herbicide drums were not limited in the vicinity of Da Nang Air Base. An investigation in September 1969 revealed similar damages at the Vietnamese Naval Compound in Da Nang. “While surveying the compound a total of eight ORANGE herbicide barrels were found. Four of these were located in the POL yard; two of them had a strong odor of herbicide. The remaining four barrels were located near a signal van and were filled with gasoline. The gasoline was used to operate a power generator. It was explained to LCMDR James and Mr. Xuan that the gasoline in the barrels may contain small quantities of herbicide, and when burned in the generator engine the exhaust produced will contain vaporized herbicide capable of effecting [affecting] vegetation in the immediate area. It was also pointed out that vapors from residual herbicide left in empty barrels are a potential source of herbicide damage to nearby vegetation.” (16) Emergency Dumps and Leakages from Ranch Hand Aircrafts Under emergency conditions such as engine failure due to enemy fire or other malfunctions, emergency dumping of the entire 1000-gallon tank load on the UC-123, i.e., the aircraft used for the Ranch Hand operation, may be required for the safety of the plane and crew. According to the statistics prepared by the US Department of

the Army, 37 emergency dumps with a total of 11,800 gallons of herbicides occurred between 1965 and 1970; including 11 dumps with 4,200 gallons of agent orange, 8 dumps with 2,100 gallons of agent blue, 6 dumps with 3,900 gallons of agent white, and 12 dumps with 1,600 gallons of unknown herbicides (17). “Examination of Chemical Operations Division files at MACV showed that five such emergency dumps from RANCH HAND planes had occurred in the period since 1 December 1968. One of these dumps had been made at a location 10 kilometers offshore over the South China Sea, south of Bac Lieu Province. The remaining four were within a general radius of 20 to 25 kilometers from Bien Hoa and had been made from elevations of 2000 to 3500 feet. Inspection of one dump location 20 kilometers up the Song Guai [?] by Marvin Davis, USAID, showed damage to broadleaf fruit trees, palms, and ornamentals and considerable crops loss over an area 1 kilometer long and 1 kilometer wide. At another location near My Quoi village in Bien Hoa Province on which ORANGE was dumped from 2500 feet altitude, the area of damage was 1 kilometer wide and 2 to 3 kilometers long as reported by Marvin Davis, USAID. Citrus, mango, bananas, coconut and betelnut were most severely damaged. However, annual crops planted within six weeks after the incident showed no herbicide effect. Severe herbicide damage caused by emergency dumps thus appears to be limited in area affected although lesser damage occurs over a wider area under conditions conducive to drift of spray release at these altitudes. Undoubtedly spray from the emergency dumps that have occurred in the immediate vicinity of Bien Hoa may account for some of the damage to shade trees observed east of that city.” (16) Leakages may occur during overflight of UC-123 or helicopter spray aircrafts due to leaking nozzles of the onboard spray systems. “Leaking nozzles are most likely to occur in the return flight following the spray mission due to clogging of the diaphragms and gravity release of the small amount of residual chemical in the booms after pump

6

pressure has been cut back. The extent of herbicide damage by the UC-123 systems on crops and other nontarget vegetation from this cause is not known but it is believed to be of a low order of magnitude, due to the small quantities of herbicide involved and its further dilution with the great altitude of release.” (16) Leakage from the Ranch Hand aircrafts was initially thought to cause heavy damages to vegetable crops of a demonstration vegetable plot in Hoa Vang District in September 1968. This demonstration vegetable plot was located on the normal take-off path of the Ranch Hand aircrafts directly south of Da Nang Air Base. But “It is highly unlikely that leakage would occur on take off or at any time prior to actual spraying in the target area. When leakage does occur it is due to faulty value [valve] operation after the spray mission… Also, it is significant to note that most of these [other damaged] areas lie outside of the flight pattern of the herbicide aircraft. In addition, vegetables are being grown in East Da Nang (area shown in brown on map) where there has been no damage, yet Ranch Hand aircraft habitually overfly this area.” (12) Untold Incident at Saigon Newport The herbicide incident at the Saigon Newport was documented by personal photos taken by members of the 71st Transportation Battalion and posted on a website managed by Mr. Allan Furtado (a sergeant of the 154th Company) at http://www.allanfurtado.com.

Saigon Newport in 1968 (19)

Herbicides drums transported at Saigon Newport (20)

The Saigon Newport is located on the Saigon River, approximately three miles north of the Saigon Port and just south of the Saigon bridge on Saigon-Bien Hoa Highway. The port was constructed by Raymond International, Morrison-Knudson International, Brown & Root and J. A. Jones (RMK-BRJ) on an area of approximately one hundred acres of land that had once been part rice-paddy and a swampy, mangrove-covered area, which at high tide was covered by water. After completion in late 1966, the Saigon Newport was operated by the 71st Transportation Battalion from Fort Story, Virginia and took over the handling of all US military cargos including herbicides that were being handled at the Saigon Port at that time (18).

Herbicides drums at Saigon Newport (21)

7

Herbicides drums at Saigon Newport (21)

Agent orange drums at Saigon Newport (21)

During the second phase of the Tet Offensive, the Saigon Newport was attacked by 122-mm rockets and mortars on May 12, 1968 (22). The attack caused significant damages to facilities and equipment at the Saigon Newport. The Saigon bridge was also damaged.

Damage to administration building (22)

Damage to equipment (22)

Damage to the Saigon bridge (21)

Damage to herbicide drums at Saigon Newport in May 1968 (22)

8

Among the damages were probably thousands of herbicide drums of agent white and orange, which were unintentionally documented in a picture with a note: “This photo is also on one of Al Krabbenhoeft’s pages. Thought it was worth a second look. This civilian Newport worker is looking at the site where James Lake was killed on the May 12, 1968 rocket attack. She is smiling because her picture was being taken. Look in the background. Those are broken and damaged barrels. A close look shows evidence of orange and white stripes.” This picture was taken by SP4 Richard Allen Morawa, a member of the 368th Company of the 71st Transportation Battalion, who served as a security guard at the Saigon Newport at that time (22). STANDARDS USED FOR “HOT SPOT” DETERMINATION In Vietnam, standards for determination of contaminated sites do not exist; therefore, HCL used the British Columbia (BC) standards for agricultural and residential/park lands to determine the dioxin hot spots in Vietnam. For environmental protection purposes, the BC standards limit the dioxin concentration in soils to 10 ppt Total TEQs for agricultural land and 1,000 ppt Total TEQs for residential and park land. For human health protection purposes, the dioxin concentration in soils cannot exceed 350 ppt Total TEQs for all land uses (8). In the US, the Environmental Protection Agency (EPA) has established the preliminary remediation goals (PRGs) or starting points for setting cleanup levels for dioxin in soil at Comprehensive Environmental Response, Compensation and Liability Act (CERCLA) and

Resource Conservation and Recovery Act (RCRA) corrective action sites, commonly known as “Superfund” sites. These levels were selected to protect human health and the environment. “One ppb [part per billion or 1,000 ppt] (TEQs, or toxicity equivalents) is to be generally used as a starting point for setting cleanup levels for CERCLA removal sites and as a PRG for remedial sites for dioxin in surface soil involving a residential exposure scenario. For commercial/industrial exposure scenarios, a soil level within the range of 5 ppb to 20 ppb [5,000 to 20,000 ppt] (TEQs) should generally be used as a starting point for setting cleanup levels at CERCLA removal sites and as a PRG for remedial sites for dioxin in surface soil.” (23) The Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR) of the Department of Health and Human Services has also adopted an interim policy guideline to assess potential effects of dioxin and dioxin-like compounds in residential soils near or on hazardous waste sites. The interim policy guideline provides a clear and consistent understanding of ATSDR's current approaches and judgments regarding hazards posed by the presence of TCDD and its less toxic dioxin-like congeners, the chlorinated dibenzo-p-dioxins (CDDs) and chlorinated dibenzo furans (CDFs), in residential soils. Where estimated levels of exposure in soil fall in the range between 50 ppt and 1,000 ppt Total TEQs, a weight-of-evidence approach is recommended to evaluate the exposure and potential effects on the public health. The 1,000 ppt Total TEQs is considered by ATSDR as “a concentration of chemicals at which consideration of action to interdict/prevent exposure occurs, such as

surveillance, research, health studies, community education, physician education, or exposure

investigations. Alternatively, based on the evaluation by the health assessor, none of these actions

In the United States, the Environmental Protection Agency has established

the preliminary remediation goals or starting points for setting cleanup levels for dioxin in soil to protect human health and the environment at Comprehensive Environmental Response, Compensation and Liability Act

(CERCLA) corrective action sites, commonly known as “Superfund” sites. One ppb (1,000 ppt) TEQs is generally used as a starting point for setting cleanup levels for CERCLA removal sites and as a PRG for remedial sites

for dioxin in surface soil involving a residential exposure scenario. For commercial/industrial exposure scenarios, a soil level within

the range of 5 ppb to 20 ppb (5,000 to 20,000 ppt) TEQs should generally be used as a starting point for setting cleanup levels

at CERCLA removal sites and as a PRG for remedial sites for dioxin in surface soil.

9

may be necessary.” (24) Health assessors must ask the following questions:

• How extensive is the contamination? • Is the contamination isolated or

widespread? • Is the contamination in surface soils

or areas easily accessible to children or adults? Is it in areas with no vegetation or in any other areas?

• At this site, how often (daily, weekly, monthly) and for what length of time (months, years, lifetimes) would exposures be likely to occur?

Where exposures to concentrations in residential soils exceeding 1,000 ppt Total TEQs are significant, the site is considered by ATSDR as a public health hazard and site-specific public health recommendations/actions to prevent or interdict exposures should be considered.

PUBLISHED DIOXIN CONCENTRATIONS IN SOIL AT THE “HOT SPOTS” A Shau Special Forces Base

The A Shau (currently A So) Special Forces Base is one of the three special forces bases established in the A Shau (currently A Luoi)

Valley. “The A Shau Valley, 35 miles of rich, fertile tropical land, runs along the extreme western frontier of Thua Thien Province. You feel the mystique of the valley when you first see it, either from the air or from the ground. There is little recorded history of the A Shau. The valley became a nightmare for those American and Vietnamese troops who, as early as 1962, established bases there—at A Luoi in the north central portion of the valley, Ta Bat in the middle and A Shau to the south. In addition to the three camps, with their tiny airstrips, there were approximately 30,000 inhabitants in the A Shau, Katu and Pakoh Montagnard tribesmen. The three Special Forces-CIDG camps, one by one, were forced to close as the Viet Cong and North Vietnamese applied such pressure that it was impossible to continue operations. The problems of resupply, the weather and the enemy were the reasons for moving out of, first, A Luoi, then Ta Bat and, finally, in March 1966, A Shau. Then, for two years, the valley belonged to the enemy. It was not until 1968 that American and allied forces re-entered the A Shau, by then an enemy haven [heaven].” (25) In 1996, following “consultations” with

various Vietnamese government departments, Peoples’ Committees, etc. prior to field collection activities, HCL conducted its first field sampling expedition in the A Shau Valley. “Data from the 1996 program revealed that the commune of A So situated in the southern sector of Aluoi [A Luoi Valley], contained soils and fish tissues with dioxin concentrations (soils, 33.3 pg/g and 112.6 pg/g TEQ; fish tissues, 2.6 pg/g and 53.7 pg/g TEQ). Data from 1996 formed the basis for a more focused expedition in 1997 in A So and a small former U.S. Special Forces airbase in the area… As in the 1996 expedition, former U.S.

airbase soils contained the highest levels of dioxin (92.2 pg/g and 901.2 pg/g TEQ); the 2,3,7,8-T4CDD congener made up 96% and 99.6% of the total TEQ for these samples,

Locations of military bases in the A Shau Valley (26)

10

respectively. These data indicate that the origin of 2,3,7,8-T4CDD is related to Agent Orange, given this congener was the principle [principal] contaminant in Agent Orange accompanying the 2,4,5-T [2,4,5-trichlorophenoxyacetic acid] herbicide portion of the Agent Orange mixture.” (2)

A Luoi Airstrip in 1969 (Photo: Raz Reed) (27)

Ta Bat Airstrip in 1969 (Photo: Larry Wagoner) (28)

A Shau Special Forces Base and Airstrip in 1969

(Photo: Larry Wagoner) (28)

In 1999, HCL conducted another field sampling covering almost entirely the A Shau Valley with special attention on the A Shau Special Forces Base. “Generally, there is a low level presence of TCDD throughout the Aluoi Valley, apart from those at the former A So base. Centres of concentrated military activity (i.e., the Special Forces bases) had the highest TCDD concentrations… As record during previous sampling expeditions, those soil samples originating from the US Special Forces base at A So had the highest TCDD concentrations (220 pg/g - 360 pg/g; Table 2.3)… The northern quadrants of the A So base had the highest TCDD levels. Levels at A So decreased towards the southern quadrants of the base. The 1999 TCDD values were lower than the 1997 level determined at the A So base (895.85 pg/g, Figure 2.6), suggesting a high degree of variability throughout the site… The variable TCDD concentrations in soils near the A So base (1996, 1997 and 1999), indicates that sectors of the base are highly contaminated and, probably in some areas, in excess of levels reported herein.” (29) The soil concentrations, however, ranged from 26 to 46 ppt Total TEQs in the central portion and from 4.9 to 16 ppt Total TEQs in the southern portion of the base. The other two special forces bases in the A Shau Valley were also sampled by HCL, but the soil concentrations were significantly lower. They ranged from 5.5 to 37 ppt Total TEQs at the Ta Bat Special Forces Base and from 5.7 to 20 ppt Total TEQs at the A Luoi Special Forces Base (29). Da Nang Air Base Although Da Nang Air Base has been identified by HCL and 10-80 Committee as one of the dioxin hot spots in Vietnam and was selected for additional research by MOU and Ford Foundation, data and information on dioxin contamination are very limited. No herbicide leakages or spills were reported, except for highly publicized damages in 1968. In 2003, during an investigation as part of the “National Dioxin Research Plan to better understand the consequences of the

11

chemicals used by U.S Army during Vietnam War (Ranch hand Operation from 1961-1971) (NDRP),” two soil samples were collected and analyzed for polychlorinated dibenzo dioxins (PCDDs) and polychlorinated dibenzo furans (PCDFs). “Due to the security formalities we could not done the sampling inside the airport, so we have selected the sampling sites outside the airport – near the plane runway, where the waste from the planes were throw-out after the flights during the war time [?].” (30)

The soil concentrations were 4.5 ppt Total TEQs at the site near the airport and 4.1 ppt Total TEQs at the other site. “It is reasonable because as we told above, site DN1 is next to the airport and was the place for the rubbish from the airport in the pass [past] time… However with regard to the data in table 5.4, the i-TEQ of site DN2 is contributed mainly by OCDD [octa-chlorodibenzo-p-dioxin] and 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD – the compounds considered as low toxic (with TEFs of 0.01 and 0.001, respectively). These compounds come rather from sources such [as] burning ash and so all the used defoliants [?].” (30) It is noted that the TCDD concentration in soil at the DN2 site was 0.2 ppt Total TEQs. The soil concentrations were also reported in other papers and news; however, details were not provided. According to HCL, the

soil concentrations of 21 soil samples collected in the vicinity of Da Nang Air Base in March 2005 ranged from less than 1 to 269 ppt Total TEQs with a maximum TCDD concentration of 227 ppt (6). According to the 33 Committee, Da Nang Air Base is the “hottest” hot spot containing 85,000 cubic meters of contaminated soil with an average soil concentration of 10,000 ppt Total TEQs (31).

Ma Da Forest Ma Da Forest is the second site selected for additional research by MOU. “MaDa before 1975 was called Base D – it was a [North] Vietnamese military base during the US-Vietnam war. This area is seriously affected by the chemical toxics and lethal weapons. In period 1964-1969, the defoliants ware [were] sprayed on the Base D to destroy the local forest (Trung, T.V. 1982). The forest along the road 322, from DongNai river

bank to MaDa Stream (35 km) was mostly destroyed by the repeated sprays. The affected area is about 3,000 ha. In 1975 (after VN independence), the MaDa Afforestation Yards (MAYs) has been established to exploit the woods for economic purposes. Once again the forest is seriously injured. In 1982, after a long time of exploitation, the forest source was almost exhausted. The purpose of MAYs had been changed from the exploitation into the forest recovery. The afforesting activities focused on the economy-valuable vegetation types such [as] Dipterocarpaceae, Hopea Odorata, etc to recover the forest source. The afforesting techniques were applicated to increase the wood production of the target vegetation.” (30)

Locations of soil sampling in the vicinity of Da Nang Air Base in 2003 (30)

In 1997, HCL and 10-80 Committee conducted an investigation in the vicinity of a

12

former military airstrip at Rang Rang. The soil concentrations ranged from 2.37 to 20.33 ppt Total TEQs, and the sediment concentrations ranged from 2.64 to 7.93 ppt Total TEQs (29). During the 2003 investigation, “… we have taken 16 samples (10 from Rang Rang Airport, 3 in the MaDa stream, and 3 in natural surrounding forest). Due to time limit, we have analyzed only 6 samples (three of them were validated by Carso Lab and one of them was analyzed in Carso Lab).” (30) The soil concentrations at the Rang Rang airstrip ranged from 1.9 to 6.7 ppt Total TEQs. The soil concentration in the natural forest area was 1.3 ppt Total TEQs. The sediment concentration in the Ma Da stream was 2.7 ppt Total TEQs. Bien Hoa Air Base In 1999, four soil samples were collected from “Bien Hoa Air Base, a former Agent Orange storage facility” (32). The soil concentrations of these samples were reported at 0.04; 1,063; 610,874; and 1,180,737 ppt Total TEQs. These soil samples were reported to be collected by late Professor Dai C. Le (33), but the exact locations of the samples are not known (34). In 2004, Bien Hoa Air Base was re-sampled as part of the NDRP, but “until now the BienHoa Air Force Base is still belongs to the Vietnamese Army, so sampling there is very difficult (in fact the official sampling is forbidden). With a help of one person of Environmental Department of DongNai Province, we have entered and sampled (June/2004) in the area near the radar station of the airport. At the present time,

the construction activities inside this area are very intensive with an effort to change it to a residential zone (for soldier families).” (30) But the locations of the samples, as shown on the “Sampling Map of Bienhoa Airforce Base and Bienhung Lake – Dongnai Province,” (green dots) are not consistent with the provided coordinates (yellow dots). The soil concentrations of eight samples collected at the northern sampling site ranged from 4.5 to 134.7 ppt Total TEQs. Complete analytical results indicate that TCDD was not detected in the 4.5-ppt sample and that OCDD was detected at elevated levels, ranging from 384.3 to 44,972.8 ppt. 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD and OCDF (octachlorodibenzofurans) were also present but at lower levels. The soil concentrations of two samples collected at the southern sampling site were 43.7 and 148.8 ppt Total TEQs.

The soil concentrations were also reported in other papers and news; however, details were not provided. According to HCL, the soil concentrations of 24 soil and sediment samples collected in the vicinity of Bien Hoa Air Base in March 2005 ranged from 1.19 to 833 ppt Total TEQs with a maximum TCDD concentration of 797 ppt (6). According to the 33 Committee, Bien Hoa Air Base is the second “hottest” hot spot containing 90,000 cubic meters of contaminated soil with an average soil concentration of 6,000 ppt Total TEQs (31).

Sample locations at Bien Hoa Air Base

13

FROM THEORY TO REALITY: A HUGE GAP The “Hatfield hot spot theory” does not appear to be supported by available data and information. Important factors affecting the theory validity are discussed below. Presumed Source of TCDD HCL presumed that TCDD detected at the hot spots is the TCDD contained in the agent orange herbicide used during the Vietnam war. “As in the 1996 expedition, former U.S. airbase soils contained the highest levels of dioxin (92.2 pg/g and 901.2 pg/g TEQ); the 2,3,7,8-T4CDD congener made up 96% and 99.6% of the total TEQ for these samples, respectively. These data indicate that the origin of 2,3,7,8-T4CDD is related to Agent Orange, given this congener was the principle [principal] contaminant in Agent Orange accompanying the 2,4,5-T herbicide portion of the Agent Orange mixture.” (2) But there is evidence indicating that TCDD may come from other sources. It is true that the TCDD made up 96% and 99.6% of Total TEQs of the samples, but other PCDDs/PCDFs congeners were also present at elevated levels, especially OCDD. The OCDD concentration in these two soil samples was 697.05 and 563.84 ppt, respectively. These congeners must come from other sources likely containing TCDD. According to the Institute of Medicine, “the primary environmental source of dioxins and furans is combustion (Zook and Rappe, 1994, as cited in ATSDR, 1998). Combustion processes include waste incineration (e.g., municipal solid waste, sewage sludge, medical waste, and hazardous waste), burning of various fuels (e.g., coal, wood, and petroleum products), other high-temperature sources (e.g., cement kilns), and poor or uncontrolled combustion sources (e.g., forest fires, volcanic eruptions, building fires, and residential wood burning) (Clement et al., 1985; EPA, 2000; Thoma, 1988; Zook and Rappe, 1994, as cited in ATSDR, 1998).” (35) In the vicinity of the A Shau Special Forces Base, burning of petroleum products, forest fires, camp building fires, and

residential wood burning may have been the TCDD sources. Burning of petroleum products were reported during the war. “In order to clear landing zones of brush and small shrubs, the Division Chemical Section is presently using UH-1 aircraft to drop three 55 gallons drums of thickened fuel. The drums are carried externally in salvaged cargo nets and straps. The entire load is dropped at zero speed and from an altitude of 250 feet above the ground and is ignited by smoke grenade dropped from the aircraft. An area approximately 25 meters in diameter is burned off.” (36) Another potential source of TCDD in the vicinity of the A Shau Special Forces Base is pentachlorophenol (PCP), which was reported to use as an anti-fungal agent for wood preservation at the base during the war time (37). PCP may also be contained in agrochemicals that are being used today. This interpretation appears to be supported by the highest OCDD concentration of 1,700 ppt in a soil samples collected at a farming field in Hong Van in 1996. Elevated levels of OCDD were confirmed during the 1999 investigation. “Highest octa-dioxins (O8CDD [OCDD]) concentrations were from areas of the Aluoi Valley where human activity was more pronounced and the burning of refuse common (e.g., Hong Thuong commune, 2,200 pg/g total O8CDD; Bo Dot market, 1,100 pg/g total O8CDD; Son Thuy commune, 1,800 pg/g and 1,100 pg/g total O8CDD; Table 2.3).” (29) Arbitrary Soil Standards The most important and highly questionable basis for the “Hatfield hot spot theory” is probably the standard used to determine the “hot” spots. HCL appears to make every effort to justify its theory. Initially, HCL used the BC standards of 350 ppt Total TEQs rather than the EPA PRGs/ATSDR action level of 1,000 ppt Total TEQs to theorize the A Shau Special Forces Base, probably because the highest soil concentration at this base (901.2 ppt TEQs) does not exceed 1,000 ppt TEQs.

14

HCL provided explanation for selecting a more stringent standard. “However, western thresholds for PCDD and PCDF levels may not be conservative enough to protect human health in rural Viet Nam. The socio-economic circumstances in rural communes, dirt floors in many homes, children and many adults without footwear, their close association with the land for food production, and general sanitation are such that higher levels of exposure to contaminants occur. As a consequence, guidelines and standards should be more stringent in this environment.” (3) But the BC standards and EPA PRGs/ATSDR action level are based on direct ingestion of contaminated soil; therefore, the explanation does not appear to be appropriate. Recently, HCL has lowered its standard from 350 ppt Total TEQs to 190 ppt TCDD. The rationale for selecting this new standard has not been provided, but it is “the standard” HCL needed in order to include the Da Nang,

Phu Cat, and Tan Son Nhut Air Bases to its dioxin hot spot list, simply because the soils/sediments concentrations at these bases (269, 201, and 341 ppt Total TEQs, respectively (6)) do not exceed the BC standard of 350 ppt Total TEQs. Nevertheless, the use of the BC standards for agricultural and residential/park lands to categorize former US military installations as the dioxin hot spots does not appear to be technically justified, especially the major bases such as the Bien Hoa, Da Nang, Phu Cat, and Tan Son Nhut Air Bases. The EPA

PRGs for commercial/industrial areas (from 5,000 to 20,000 ppt Total TEQs) appear to be more appropriate. Questionable Soil Data Soil data used by HCL to support its hot spot theory do not appear to be reliable, consistent, and adequate. In fact, the “Hatfield hot spot theory” was developed based on a single field data point at the A Shau Special Forces Base (i.e., 901.2 ppt Total TEQs in 1997). This data point, however, could not be reasonably verified during the 1999 investigation, which was carefully designed “… to examine further the extent of the Agent Orange-related problems in the Aluoi Valley.” (29) The most serious problem with soil data collected by HCL is likely the “mysterious” absence of their exact sampling locations. In fact, the exact locations of the soil samples collected during the HCL investigations in 1996, 1997, and 1999 have never been reported (2, 29).

Soil data used by HCL to determine other “hot spots” do not appear to be better. “Ranch Hand bases at Bien Hoa and Da Nang are examples of major hot spots. A TCDD concentration in soil from Bien Hoa was reported up to 1.2 million parts per trillion (ppt) (Schecter et al., 2001). Anecdotal information from Vietnamese scientists suggests soil dioxin levels from Da Nang are in the several hundred thousand ppt range.” (5)

Soil data used by HCL to theorize the dioxin hot spots at the military airbases (6)

When on-site soil data were not available, HCL used soil data “… recorded at sampling

15

sites distributed near each installation [!?]” to theorize the dioxin hot spots. “The former US airbases at Da Nang, Phu Cat, and Bien Hoa may be categorized as significant dioxin ‘hot spots’ on the basis of the TCDD concentrations recorded in areas ‘downstream’ of suspected Ranch Hand sites. Suspected ‘primary sites’ were not sampled directly in this study due to restricted access by Vietnamese authorities. However, the elevated TCDD values (Table 1) suggest significant involvement of Agent Orange herbicide in the overall toxicity of these soil/sediment samples, given that TCDD was the characteristic dioxin congener in Agent Orange.” (6) Soil data provided in Table 1 are questionable because they do not appear to be consistent with that from other sources. For example, the soil concentration for Da Nang Air Base (<1-269 ppt Total TEQs) is not consistent with the 2003 sampling results (4.1 and 4.5 ppt Total TEQs), with anecdotal information from Vietnamese scientists (several hundred thousand ppt), and with the 33 Committee’s value (10,000 ppt Total TEQs). Details of the soil data in Table 1, including sampling locations, were not provided even if these locations are not located within the military bases. SUMMARY, CONCLUSIONS AND RECOMMENDATIONS In 1998, HCL introduced the so-called “Hatfield hot spot theory” following the detection of a relatively high dioxin concentration (901.2 ppt Total TEQs) in a soil sample collected in the vicinity of the former A Shau Special Forces Base in 1997. The “Hatfield hot spot theory,” which “serves as a model for [TCDD] contamination throughout southern Viet Nam,” (6) categorizes all former US military installations (airbases, fire support bases, naval bases, etc.) in South Vietnam as dioxin hot spots, especially at major US airbases such as Tan Son Nhut, Bien Hoa, and Da Nang, where large quantities of herbicides were transported, stored, and/or handled. Although the level of dioxin contamination in the vicinity of the A Shau Special Forces Base was not

confirmed during the follow-up investigation in 1999, HCL has maintained its theory because “the base may still be ‘hot’” even if “’primary’ sites of contamination were not identified or sampled [!]” and because HCL has “re-defined” the soil standard to 190 ppt TCDD (6).

Excessive use of agrochemicals (39)

Available data and information, however, do not appear to support the “Hatfield hot spot theory.” HCL assumes that TCDD in Vietnam has solely come from the herbicides (i.e., agent orange) used during the Vietnam war; but recent data and information indicate that TCDD may come from agrochemicals containing PCP or from combustion, especially municipal waste incineration. In fact, the dioxins concentrations in the bottom ash samples collected in 2003 from a medical waste incinerator in Ho Chi Minh City and from municipal waste incinerators at Binh Hung Hoa in Ho Chi Minh City and Phu Hoa in Vung Tau City ranged from 184 ppt Total TEQs (with 6 ppt TCDD) to 12,328 ppt Total TEQs (with 53 ppt TCDD) (30).

Uncontrolled combustion at a factory in Cu Chi (40)

16

HCL uses a self-defined soil standard of 190 ppt TCDD for its theory. This standard appears to be “cool” in comparison with the EPA PRGs/ATSDR action level of 1,000 ppt Total TEQs for residential areas and “cold” in comparison with the EPA PRGs/ATSDR action level of 5,000-20,000 ppt Total TEQs for commercial/industrial areas. Even if soil data used by HCL is assumed to be reliable, none of the suspected airbases investigated by HCL could be considered as a dioxin hot spot if the EPA PRGs/ATSDR action level of 1,000 ppt Total TEQs is used as the soil standard. There is one site that might support the “Hatfield hot spot theory”: the Saigon Newport, where thousands of 55-gallon herbicide drums could be damaged during the second phase of the Tet Offensive in 1968. As a result, tens ofthousands of gallons of agent orange could be spilled. Although this herbicide spill has not been investigated, the Saigon Newport does not appear to make the HCL hot spot list because no damages or alleged effects have been claimed, even if it is located very close to the most populated area.

Recently, HCL was retained by the 33 Committee to conduct two studies for a “hot spot” at the Danang airport. The studies are funded by Ford Foundation. The objective of the first study, with a budget of $120,000, is “to study the flow characteristics of a dioxin 'hotspot' at the Danang airport, assess

exposure scenarios and recommend technically feasible interventions.” The second study, with a budget of $342,800, is “to assess the current public health threats through the soil and food chain of a dioxin 'hotspot' at the Danang airport and prepare recommendations for immediate interventions.” (38) The “hot spot” for these two studies, however, may not exist because available data and information indicate that the dioxin concentrations in soil in the Da Nang Air Base area are either unknown (not sampled within the base) or very low (less than 5 ppt Total TEQs in surrounding areas (30)). For that reason, a work plan should be prepared and released for public review (national and international) to verify and characterize this “hot spot.” Results from this site characterization should then be used to determine if these two studies are necessary. Based on data and information available to date, it can be concluded that the dioxin (TCDD) hot spots or “the dioxin problems,” as observed by HCL during its “more than twelve years of research,” may not exist in Vietnam today. But Vietnam has probably faced with problems caused by PCDDs/PCDFs

originating from current sources other than agent orange, i.e., the dioxins problems. These dioxins problems appear to be more serious and getting worse. In fact, in a bed sediment sample collected in the Bien Hung Lake in 2004 (SSM9), TCDD was not detected but PCDDs/PCDFs were

found at 121.5 ppt Total TEQs. In other sample (SSM8), TCDD was detected at 27.9 ppt while its PCDDs/PCDFs concentration reached 548.5 ppt Total TEQs (30). Scientifically speaking, the “dioxins” problems should deserve more attention and consideration, nationally and internationally, than the “dioxin” problems in Vietnam today.

Based on data and information available to date, it can be concluded that

the dioxin (TCDD) hot spots or “the dioxin problems,” as theorized by Hatfield Consultants Ltd., may not exist in Vietnam today. But Vietnam has

probably faced with problems caused by PCDDs/PCDFs originating from current sources other than agent orange, i.e., the dioxins problems.

These dioxins problems appear to be more serious and getting worse. In fact, in a bed sediment sample collected in Bien Hoa in 2004, TCDD was not

detected but PCDDs/PCDFs were found at 121.5 ppt Total TEQs. In other sample, TCDD was detected at 27.9 ppt while its PCDDs/PCDFs

concentration reached 548.5 ppt Total TEQs. Scientifically speaking, the “dioxins” problems should deserve more attention and consideration,

nationally and internationally, than the “dioxin” problems in Vietnam today.

17

REFERENCES (1) Memorandum of Understanding. Meeting of the Vietnamese and United States

Delegations in Follow-Up to the Joint Vietnam-US Scientific Conference on Human Health and Environmental Effects of Agent Orange/Dioxin. March 10, 2002. Hanoi, Vietnam. http://www.niehs.nih.gov/external/usvcrp/mou31002.pdf.

(2) Hatfield Consultants Ltd. and Vietnam 10-80 Committee. 1998. Preliminary Assessment of Environmental Impacts Related to Spraying of Agent Orange Herbicide during the Vietnam War. Volume 1: Report, Volume 2: Appendices. West Vancouver, Canada.

(3) L. Wayne Dwernychuk, et al. 2002. “Dioxin reservoirs in southern Viet Nam – A legacy of Agent Orange.” Chemosphere 47, 117-137.

(4) L. Wayne Dwernychuk, et al. March 2002. “Agent Orange/Dioxin Hot Spots – A legacy of U.S. Military Bases in Southern Viet Nam.” Presented at the Joint US – Vietnam Scientific Conference on Human Health and Environmental Effects of Agent Orange/Dioxin. Hanoi, Vietnam.

(5) L. Wayne Dwernychuk. 2005. “Short Communication, Dioxin hot spots in Vietnam.” Chemosphere 60, 998-999.

(6) Dwernychuk, LW, et al. August 2006. “The Agent Orange Dioxin Issue in Viet Nam: A Manageable Problem.” Presented at the 26 International Symposium on Halogenated Persistent Organic Pollutants. Oslo, Norway.

th

(7) HCL. December 4, 2006. “Hatfield Awarded Ford Foundation Grant for Agent Orange Study.” http://www.hatfieldgroup.com

(8) British Columbia (BC) Waste Management Act. 1996. Waste Management Act – Contaminated Sites Legislation. BC Regulations 375/96. Canada.

(9) Buckingham, William A., Jr. 1982. Operation Ranch Hand. The Air Forces and Herbicides in Southeast Asia 1961-1971. US Air Force, Office of Air Force History. Washington, D.C.

(10) West, Keith W. March 24, 1970. “Memorandum for: Chief of Chemical Operations, MACV J3-09. Subject: Herbicide Storage at Bien Hoa AB.” 12th SOS. Bien Hoa, Vietnam.

(11) Michael, E.D. April 29, 1970. “Memorandum for Record. Subject: Effects of Herbicide Spills at Bien Hoa Air Base.” Pacific Technical Analysts-Subsidiary. San Francisco, California.

(12) Moran, John. 31 October 1968. “Memorandum for: 7th Air Force, TACC. Attn: Lct Robert McCollester. Subject: Herbicide Damage to Vegetable Plots Vicinity Da Nang Air Base.” Chemical Operations Division. MACJ3-09.

(13) Corey, Jim. 25 March 1969.”Defoliant Damage in Da Nang City.” CORDS/NLD/ICTZ. (14) US Military Assistance Command, Vietnam. 15 September 1969. Vietnam Lessons

Learned No. 74: Accidental Herbicide Damage. MACVJ3-053. (15) Darrow, Robert A., Reed C. Bunker, and J. Ray Frank. 23 September 1969. “Report

of Trip to Republic of Vietnam, 15 August-2 September 1969.” Department of the Army. Frederick, Maryland.

(16) Bills, Ray W. 26 September 1969. “Memorandum for: III MAF Chemical Officer (Cpt Lott). Subject: Report of Investigation into Possible Herbicide Damage at Vietnamese Naval Compound at Da Nang.” Chemical Operations Division. MACJ3-09.

(17) US Department of the Army. 15 October 1981. “MACV Fixed Wing Aircraft Herbicide Incidents.” Alexandria, Virginia.

(18) Le Moine, Thomas F. “Newport Terminal: A Historical Overview of a US Army Port Facility Operated by the 71st Transportation Battalion.” US Army. Fort Eustis, Virginia. http://www.allanfurtado.com/newportterminal.html

(19) McNaught, David. “Page 31. David McNaught. Some Photos I took In and Around Newport Terminal.” http://www.allanfurtado.com/davidmcnaughtnewport.html

18

(20) Farris, Gregory M. “Page 40. Photos from Gregory M. Farris.” http://www.allanfurtado.com/gregoryfarris.html

(21) Krabbenhoeft, Alfred. “Pages 17-19. Photos from Al Krabbenhoeft.” http://www.allanfurtado.com/alfredkrabbenhoeft.html

(22) Morawa, Richard Allen. “Pages 53-54. Photos from Rich Morawa.” http://www.allanfurtado.com/richmorawanewport.html

(23) Fields, Timothy, Jr. April 13, 1998. “Memorandum on Approach for Addressing Dioxin in Soil at CERCLA and RCRA sites.” Office of Solid Waste and Emergency Response. U.S. Environmental Protection Agency. Washington, D.C.

(24) De Rosa, Christopher T., et al. August 21, 1997. Dioxin and Dioxin-Like Compounds in Soil, Part 1: ATSDR Interim Policy Guideline. Agency for Toxic Substances and Disease Registry, U.S. Department of Health and Human Services. Atlanta, Georgia.

(25) Horvath, Richard L. Undated. “Mystique of the Valley, Fall 1968 Rendezvous with Destiny Magazine.” http://www.lcompanyranger.com/Ashau/ashauarticle2.htm

(26) Aton, Bert and William Thorndale. Undated. A Shau Campaign, December 1968 – May 1969. Directorate Tactical Evaluation. CHECO Division. US Department of Air Forces.

(27) Reed, Raz. “Photos, Articles, and Maps of the A Shau Valley, Page 20.” http://www.lcompanyranger.com/Ashau/ashauarticle2.htm

(28) Wagoner, Larry. “Photos, Articles, and Maps of the A Shau Valley, Pages 16-17.” http://www.lcompanyranger.com/Ashau/ashauarticle2.htm

(29) HCL and 10-80 Committee. April 2000. Development of Impact Mitigation Strategies Related to the Use of Agent Orange Herbicide in the Aluoi Valley, Vietnam. HCL, West Vancouver, Canada; 10-80 Committee, Ha Noi, Vietnam.

(30) Mai, Tuan Anh. 2006. Sources and Fate of PCDDs and PCDFs in Rural and Urban Ecosystems and Food Chain in Southern Vietnam. Thèse No. 3446 (2005). École Polytechnique Fédérale de Lausanne. Lausanne, Belgium.

(31) Lê, Huân. July 13, 2006. “Tư vấn sức khỏe sinh sản cho nạn nhân chất độc dioxin: Mỏi mòn chờ đợi.” Lao Ðộng Newpaper. Hà Nội, Việt Nam. (in Vietnamese)

(32) Schecter, A., Le Cao Dai, Oaf Papke, Joelle Prange, John D. Constable, Muneaki Matsuda, Vu Duc Thao, and Amanda L. Piskac. May 2001. “Recent Dioxin Contamination from Agent Orange in Residents of a Southern Vietnam City.” Journal of Occupational and Environmental Medicine. Volume 43, Number 5.

(33) Huỳnh Văn Mỹ. June 24, 2001. “Người bạn của những nạn nhân da cam.” Lao Ðộng Newpaper. Hà Nội, Việt Nam. (in Vietnamese)

(34) Mai, Truyet T. May 2004. “Letters to the Editor – Food as a Source of Dioxin Exposure in the Residents of Bien Hoa City, Vietnam – Schecter et al.” Journal of Occupational and environmental Medicine. Volume 46, Number 5.

(35) Institute of Medicine. 2003. Dioxins and Dioxin-like Compounds in the Food Supply: Strategies to Decrease Exposure. National Academy Press. Washington, D.C.

(36) Wickham, Kenneth G.. 9 December 1969. “Operational Report – Lessons Learned, Headquarters, 101st Airborne Division, Period Ending 31 July 1969 (U).” Department of the Army. Washington, D.C.

(37) Schecter, A.J., J.J. Ryan, M. Gross, N.C.A. Weerasinghe, and J.D. Constable. 1986. “Chlorinated dioxins and dibenzofurans in human tissues from Viet Nam, 1983-84.”. Chlorinated Dioxins and Dibenzofurans in Perspective. C. Rappe, G. Choudhary, and L.H. Keith [editors]. Lewis Publishers. Ann Arbor, Michigan.

(38) http://www.fordfound.org/grants_db/view_grant_detail.cfm?grant_id=39336 (39) Ðỗ, Anh H. October 5, 2006. “Cẩn thận với thuốc trừ sâu.” Sài Gòn Giải Phóng

Newpaper. Ho Chi Minh City, Vietnam. (in Vietnamese) (40) Quang Ðạt. November 31, 2006. “Xung quanh khu công nghiệp Tân Quy - Ðất,

nước và không khí đều ô nhiễm.” Sài Gòn Giải Phóng Newpaper. Ho Chi Minh City, Vietnam. (in Vietnamese)

19

Trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau: Nơi chào đời của thuyết điểm nóng dioxin

(Ảnh: Larry Wagoner - 1969)

““ÐÐIIỂỂMM NNÓÓNNGG”” DDIIOOXXIINN ỞỞ VVIIỆỆTT NNAAMM:: TTỪỪ LLÝÝ TTHHUUYYẾẾTT ÐÐẾẾNN TTHHỰỰCC TTẾẾ

Nguyễn Minh Quang, P.E. Tháng 1 năm 2007

PHẦN MỞ ÐẦU

Tiếp theo sau Hội nghị Khoa học Hỗn hợp Việt-Mỹ về Ảnh hưởng của Chất da cam/dioxin lên Sức khỏe và Môi trường, được tổ chức tại Hà Nội, Việt Nam từ ngày 3 đến 6 tháng 3 năm 2002, đại diện của hai chánh phủ đã đạt đến thỏa thuận về những công tác nghiên cứu trong tương lai, được ghi trong biên bản ghi nhớ (memorandum of understanding (MOU)) ký kết ngày 10 tháng 3 năm 2002. Những công tác nầy bao gồm việc nghiên cứu trực tiếp ảnh hưởng của việc tiếp xúc với dioxin đối với sức khỏe con người và ảnh hưởng của chất da cam/dioxin đối với môi trường và hệ sinh thái. Việc nghiên cứu sẽ ưu tiên nhắm vào dân số đang tiếp xúc nhiều với dioxin, chẳng hạn như sinh sống gần các “điểm nóng,” và nhắm vào việc xác định, định tính (characterization), và điều trị (remediation) các “điểm nóng.”

Theo biên bản ghi nhớ, “điểm nóng” là những nơi có mức độ dioxin ở trong đất cao. Một vài nơi đã được xác định, còn những nơi khác được xem như là hiện hữu, nhưng vị trí của chúng chưa được xác định. Hai nghiên cứu được thỏa thuận để tiến hành bao gồm việc nghiên cứu hệ sinh thái và phục hồi rừng suy thoái, chẳng hạn như rừng Mã Ðà, và việc nghiên cứu để xác định, định tính, và điều trị những điểm nóng, chẳng hạn như phi trường Ðà Nẳng (1). Hai địa điểm nầy do các khoa học gia Việt Nam đề nghị.

Ðây không phải là lần đầu tiên những “điểm nóng” dioxin ở Việt Nam được đề cập đến. Chúng đã được công bố vào năm 1998 sau các nghiên cứu hỗn hợp giữa Hatfield Consultants Ltd. ở West Vancouver, Canada (HCL) và Ủy ban quốc gia điều tra về hậu quả chất độc hóa học dùng trong chiến tranh Việt Nam (Ủy ban 10-80) để xác định mức độ dioxin trong môi trường Việt Nam (2). Chúng là tiêu điểm của cái gọi là “thuyết điểm nóng Hatfield” và là chủ đề của nhiều phúc trình và bài viết do HCL biên soạn (3-6). Có lẽ vì lý do đó, HCL đã được Ủy ban quốc gia khắc phục hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam (Ủy ban 33) của chánh phủ Việt Nam mướn để nghiên cứu “... nhằm ngăn chận dioxin lan rộng chung quanh phi trường Ðà Nẳng, và đánh giá khả năng bảo vệ sức khỏe của người dân sinh sống trong vùng phụ cận.”

(7) Các nghiên cứu nầy do Ford Foundation tài trợ. Những “điểm nóng” dioxin có thật sự hiện hữu ở Việt Nam hiện nay hay không? Nếu có, chúng “nóng” đến mức độ nào? Bài viết nầy nhằm mục đích trả lời hai câu hỏi đó. THUYẾT ÐIỂM NÓNG HATFIELD Theo HCL, tất cả các căn cứ quân sự của Hoa Kỳ được xem như là (theorized) những điểm nóng dioxin ở Việt Nam. Thuyết nầy

dường như được hình thành sau khi 2,3,7,8-trichlorodibenzo-p-dioxin (dioxin, TCDD, hoặc T4CDD) được tìm thấy trong một mẩu đất lấy ở trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau năm 1997. Mẩu đất có nồng độ 901,2 phần ức (parts per trillion (ppt)) Tổng TEQs (Total Toxicity Equivalents), vượt quá 350 ppt Tổng TEQs, là tiêu chuẩn để bảo vệ sức khỏe con người cho đất nông nghiệp, thổ cư, và công viên ở Canada (8). Mặc dù nồng độ dioxin trong các mẩu đất lấy ở cùng vị trí trong năm 1999 không vượt quá 350 ppt Tổng TEQs, HCL vẫn duy trì thuyết điểm nóng vì “... cho dù một

Ðại diện hai chánh phủ tại Hội nghị ở Hà Nội năm 2002

1

căn cứ được xem là không ô nhiễm nghiêm trọng, căn cứ đó vẫn có thể ‘nóng’ nếu vị trí chính xác của các khu vực Ranch Hand được xác định và phân tích.” (6) Tổng TEQs được dùng để đánh giá nguy cơ của việc tiếp xúc với một hỗn hợp (combination) bao gồm các hợp chất họ dioxin (dioxin-like compounds). Nó là tích số của nồng độ của từng hợp chất họ dioxin, Ci, với hệ số độc tố tương đương với dioxin, TEFi (TCDD toxicity equivalency factor), cho hợp chất đó. Tổng TEQs là tổng số của mỗi TEQs của từng hợp chất:

Tổng ∑=

=n

iii xTEFCTEQs

1

“Thuyết điểm nóng Hatfield” được trình bày khá chi tiết trong nhiều bài viết chuyên môn của HCL. “Những địa điểm có mức độ dioxin trong đất cao có thể gọi là ‘điểm nóng’ chất da cam/dioxin. Chúng tôi chọn đất, một bộ phận của môi trường ở thung lũng A Lưới, như là một yếu tố để xác định các điểm nóng. Nếu ô nhiễm đất ở thung lũng là tiền đề của ô nhiễm thực phẩm và con người hiện nay, thì đất phải được dùng như là yếu tố chính yếu trong việc xác định một điểm nóng.” (4) “Các điểm nóng xác định bởi Hatfield đang hiện diện, đó là đất có mức độ TCDD rất cao vì tiếp nhận nhiều TCDD hơn trong thời gian chiến tranh. Ðiều quan trọng là những điểm nóng Hatfield không phải là vùng rừng rậm bạt ngàn, mục tiêu của các phi vụ thường

xuyên của Chiến dịch Ranch Hand, ám số của chương trình phun thuốc khai quang của Quân đội Mỹ... Những điểm nóng hiện nay là đất nơi chất da cam bị rò rỉ, được xịt từ bồn chứa gắn trên xe, kể cả việc phun thuốc chung quanh các căn cứ, v.v., cho nên đất ở đây có mức tiếp nhận dioxin nhiều hơn so với đất ở vùng bị phun thuốc từ trên không. Nồng độ TCDD cao nhất được tìm thấy trong các mẩu đất lấy ở trại gia binh bên trong một căn cứ cũ của lực lượng đặc biệt Mỹ ở thung lũng A Lưới (Dwernychuk et al., 2002). Hai căn cứ khác trong thung lũng, được sử dụng trong một thời gian ngắn hơn, cũng có mức độ TCDD trong đất cao hơn những vùng bị phun thuốc từ trên không... Các căn cứ Ranch Hand ở Biên Hòa và Ðà Nẳng là những điểm nóng quan trọng điển hình. Nồng độ TCDD trong đất ở Biên Hòa được ghi nhận lên đến 1,2 triệu phần ức (ppt) (Schecter et al., 2001). Tài liệu mật [anecdotal] từ các khoa học gia Việt Nam cho thấy mức độ dioxin trong đất ở Ðà Nẳng có thể lên đến vài trăm ngàn ppt.” (5) “Các căn cứ không quân cũ của Mỹ ở Ðà Nẳng, Phù Cát, và Biên Hòa có thể được xem như là những ‘điểm nóng’ quan trọng vì nồng độ TCDD quan sát được ở ‘hạ lưu” của các địa điểm tình nghi là khu vực Ranch Hand. Trong nghiên cứu nầy, các ‘địa điểm tình nghi chính yếu’ chưa được trực tiếp phân tích vì chánh quyền Việt Nam không cho phép. Tuy nhiên, những trị số TCDD rất cao (Bảng 1), cho thấy sự quan trọng của chất da cam trong toàn thể độc tố của các mẩu đất hoặc

Hatfield Consultants Ltd. cho rằng hình thức ô nhiễm TCDD quan sát

trong thung lũng A Lưới [nồng độ trong đất vượt quá tiêu chuẩn 350 ppt TEQs của British Columbia (Canada)] là khuôn mẫu cho tình trạng ô nhiễm ở khắp miền Nam Việt Nam, nơi có vô số bồn chứa TCDD

hiện hữu trong đất ở các căn cứ quân sự cũ của Mỹ. “Trong nghiên cứu của chúng tôi, các căn cứ quân sự được xem là các điểm nóng dioxin dựa trên mức độ dioxin của mẩu đất lấy từ

các địa điểm ở gần mỗi căn cứ. Như đã trình bày, các điểm ô nhiễm ‘chính’ thì chưa được xác định/phân tích; do đó, dù một căn cứ được xem như không ô nhiễm nghiêm trọng, căn cứ đó vẫn có thể ‘nóng’ nếu vị trí chính xác của khu vực Ranch Hand được xác định và phân tích. Một căn cứ quân sự cũ của Mỹ ở Việt Nam không được xếp vào loại ‘nóng’

không có nghĩa là nó không bị ô nhiễm; nó chỉ có nghĩa là ô nhiễm nghiêm trọng chưa được xác định vì thiếu dữ kiện (trong nghiên

cứu nầy, nghiêm trọng được định nghĩa là ≥ 190 pg/g [ppt] TCDD).”

2

bùn, vì TCDD phát xuất từ chất da cam... Một căn cứ quân sự cũ của Mỹ ở Việt Nam không được xếp loại ‘nóng’ không có nghĩa là nó không bị ô nhiễm; nó chỉ có nghĩa là ô nhiễm nghiêm trọng chưa được xác định vì thiếu dữ kiện (trong nghiên cứu nầy, nghiêm trọng được định nghĩa là ≥ 190 pg/g [phần ức hay ppt] TCDD).” (6) TAI NẠN THUỐC KHAI QUANG TRONG THỜI CHIẾN Những tai nạn liên quan đến việc sử dụng thuốc khai quang trong cuộc chiến Việt Nam; chẳng hạn như rò rỉ từ bồn chứa, xả khẩn cấp hoặc rò rỉ từ máy bay Ranch Hand, và thiệt hại về cây ăn trái và hoa màu; được báo cáo trong nhiều tài liệu mật. Những tài liệu nầy; gồm có biên bản ghi nhớ, ghi chú, và phúc trình để báo cáo kết quả điều tra tai nạn; vừa được giải mật và công bố qua Trung tâm Sưu tầm Tài liệu của Quân vụ Hoa Kỳ (Center for Unit Records Research of the US Armed Services (USAS/CURR)) ở Springfield, Virginia. Một số tai nạn liên quan đến thuốc khai quang đáng chú ý được mô tả tóm tắt dưới đây. Rò rỉ thuốc khai quang ở Căn cứ Không quân Biên Hòa

Căn cứ Không quân Biên Hòa là căn cứ lớn nhất trong số 5 căn cứ vận hành của Chiến dịch Ranch Hand bao gồm Căn cứ Không quân Tân Sơn Nhứt (Sài Gòn), Ðà Nẳng, Nha Trang, và Phù Cát (Qui Nhơn). Hầu hết các phi vụ khai quang Ranch Hand thực hiện từ tháng 12/1966 đến tháng 07/1970 đều xuất phát từ căn cứ nầy (9). Theo biên bản ghi nhớ của Trung tá Keith W. West, Tư lệnh Phi đoàn Ðặc nhiệm (SOS) 12th của Chiến dịch Ranch Hand ở Căn cứ Không quân Biên Hòa, các vụ rò rỉ thuốc khai quang xảy ra từ đường ống ngầm của hệ thống tồn trữ và phân phối mới vừa hoàn tất vào ngày 14 tháng 1 năm 1970. Hệ thống được xây dựng để có thể bơm 3 loại thuốc khai quang (trắng, xanh, và da cam) từ các bồn chứa vào các máy bay Ranch Hand đậu ở khu vực tiếp liệu và bảo trì. “Ðường ống ngầm bằng plastic có thể chịu một áp suất lên đến 300 PSI [pounds per square inch]. Áp suất tối đa dùng bơm thuốc khai quang lên máy bay vào khoảng 45 đến 65 PSI. Vì tất cả đường ống đều nằm dưới mặt đất, rò rỉ chỉ được phát hiện khi áp suất trong đường ống bị giảm bất thường. Số lượng của mỗi bồn chứa được theo dõi hàng ngày bằng số lượng còn trong bồn trừ số lượng bơm lên máy bay. Dường như đây là phương pháp duy nhất để xác định xem có rò rỉ hay không

[?].” (10) Ngày 15 tháng 1 năm 1970, gần 500 gallons chất màu trắng rò rỉ từ mối nối chữ T của đường ống ngầm. “Không có thuốc khai quang chảy tràn trên mặt đất; tất cả số lượng rò rỉ thấm vào đất ở chung quanh chỗ bị bể.” (10) Ngày 5 tháng 2 năm 1970, một mối nối chữ L của đường ống ngầm bị sút khiến khoảng 1.000 gallons chất

da cam bị rò rỉ, nhưng chi tiết không được

Vị trí của khu vực Ranch Hand ở Căn cứ Không quân Biên Hòa

3

báo cáo. Trong tuần lễ đầu tiên của tháng 2 năm 1970, một mối nối khác của đường ống ngầm lại bị sút. Gần 500 gallons chất da cam bị thất thoát, nhưng chi tiết không được báo cáo. Tai nạn nghiêm trọng nhất có lẽ xảy ra ngày 28 tháng 2 năm 1970 với khoảng 7.500 gallons chất da cam rò rỉ từ một lỗ thủng có đường kính ½ inch trên đường ống ngầm. “Vào khoảng 7:30 sáng ngày 1 tháng 3 năm 1970, Thiếu tá Iorcross, 12SOS được Trung sĩ Webb của Ban Thuốc khai quang thông báo việc rò rỉ trong hệ thống bơm thuốc khai quang. Công binh được thông báo để đào đường ống sau khi đã đóng tất cả các khóa (valves) của hệ thống. Một lỗ thủng có đường kính ½ inch được tìm thấy trên một đoạn ống thẳng giữa khu S-13 và S-12 (tham khảo sơ đồ tổng thể của BHAB, RVN [Căn cứ Không quân Biên Hòa, Việt Nam Cộng Hòa] trong hồ sơ của Chỉ huy trưởng Bảo trì, 3TFW [Vùng III Chiến Thuật]). Vào lúc nầy, sĩ quan trực của Phi đoàn Ðặc nhiệm 12th được thông báo và số lượng thuốc khai quang trong bồn chứa chất da cam được kiểm tra. Sau khi khấu trừ số lượng sử dụng trong đêm qua, 3 feet (khoảng 7.500 gallons) thuốc khai quang được xác nhận là thất thoát.

Một bồn chứa thuốc khai quang

ở Căn cứ Không quân Biên Hòa (9)

Việc rò rỉ được sửa chữa bằng cách gắn mối nối Dresser chung quanh nơi đường ống bị hư hại. Một bờ đất được đấp ngay lập tức để chận nước chảy tràn trên mặt đất (ước lượng khoảng 100 gallons). Sau đó một đập làm bằng đất lấy tại chỗ được xây ngay phía dưới đường ống ngầm để chận nước chảy tràn nếu đường ống bị bể trong tương lai. Ngày 7 tháng 3, Bác sĩ của Phi đoàn được liên lạc để xác định phương pháp lấy mẩu nước và đất ở nơi bị ô nhiễm thuốc khai quang. Những biện pháp kiểm soát tại chỗ đã được thay đổi để đóng tất cả các khóa của hệ thống vào ban đêm, ngoại trừ trường hợp phải bơm thuốc lên máy bay. Vì tất cả những tín hiệu của hệ thống (áp suất của bơm và lưu lượng của thuốc khai quang ở vòi) vẫn bình thường, biện pháp nầy được xem là cần thiết để tránh những tai nạn tương tự trong tương lai. Khoảng 2 tuần sau, Ðại úy Altum, MACV J3-09, được báo cáo trong một chuyến thăm viếng của Ông. Tai nạn rò rỉ, những biện pháp khắc phục, và nhu cầu lấy mẩu để xác định ảnh hưởng của đường ống bể được thảo luận. Bác sĩ của Phi đoàn đề nghị Quân Y Biên Hòa phụ trách vấn đề lấy mẩu. Họ cho biết, căn cứ không quân gần nhất có khả năng thử nghiệm 2-4D và 2-4-5T là Căn cứ Không quân McCellan. Trung sĩ Larson bên Quân Y đã liên lạc với Phi đoàn Ðặc nhiệm 12th vào ngày 22 tháng 3 năm 1970 để thảo luận phương pháp lấy mẩu nước. Ðập đất đã ngăn chận được tất cả nước và thuốc khai quang còn sót lại. Chất lỏng không còn chảy vào hệ thống thoát nước nữa. Tuy nhiên, nơi xảy ra tai nạn hiện đang ngập đầy nước nên đập đất sẽ không còn hiệu quả trong mùa mưa. Một số lượng nước đã được xả qua đập và để cho thấm vào đất cát trong mương thoát nước. Tai nạn được báo cáo lên Ðại tá Whiteside, MACV J3-09, ngày 21 tháng 3 năm 1970. Theo đề nghị của Ông, Công binh sẽ thay thế tất cả ống plastic bằng ống sắt và be bờ chung quanh các bồn chứa để ngăn chận tất cả thuốc khai quang trong trường hợp các bồn chứa bị bể.” (10)

4

Ảnh hưởng đối với môi trường của các vụ rò rỉ nầy đã được điều tra và mô tả trong một biên bản ghi nhớ do Pacific Technical Analysts – Subsidiary soạn ngày 29 tháng 4 năm 1970. “Các vụ rò rỉ đã làm một vài nơi của nền đất đấp (artificial fill) và đất cát lắng ở mương thoát nước bị bão hòa. Vụ rò rỉ từ đường ống bể ngày 1 tháng 3 năm 1970 làm bão hòa một phần của nền đất đấp, và một phần giữa nền đất đất đấp và lớp đất cát pha sét ở bên dưới. Các mẩu đất lấy ở vách mương khảo sát (exploration trench), được đào giữa nơi rò rỉ và đường thoát nước, bị ô nhiễm thuốc khai quang da cam với nồng độ thay đổi từ 0,2 cho đến 106,1 phần triệu (parts per million (ppm)). Sự phân phối các mẩu nầy cho thấy thuốc khai quang bị giới hạn trong nền đất đấp và khoảng 1 đến 2 inches phần trên cùng của lớp đất cát pha sét. Nồng độ trong đất lên đến 10 phần triệu, được tìm thấy trong các mẩu lấy từ lớp đất cát pha sét hoặc lớp đất sét có nhiều màu (mottled clay) nằm bên dưới nền đất đấp từ 1 đến 3 feet, có lẽ do sự lan truyền cơ học (mechanical spreading) trong khi đào mương khảo sát. Thuốc khai quang khó có thể lan xa hơn một vài inches trong lớp đất cát pha sét nằm bên dưới nền đất đấp trong suốt thời gian kể từ khi xảy ra vụ rò rỉ.” (11) Thiệt hại cây ăn trái và hoa màu trong vùng phụ cận Căn cứ Không quân Ðà Nẳng Những thiệt hại do thuốc khai quang gây ra cho cây ăn trái và hoa màu trong vùng phụ cận Căn cứ Không quân Ðà Nẳng xảy ra trong tháng 9 và 10 năm 1968. Kết quả nhiều cuộc điều tra, được thực hiện để xác định nguyên nhân gây ra thiệt hại, cho thấy cây ăn trái và hoa màu trong vùng phụ cận Căn cứ Không quân Ðà Nẳng bị thiệt hại vì số thuốc khai quang còn sót lại trong các thùng 55-gallon đựng thuốc khai quang (12-15).

“Việc phân phối rộng rãi các thùng không từng chứa thuốc khai quang, với khoảng từ 2 đến 3 gallons thuốc còn sót lại, rất phổ biến ở hai căn cứ Ranch Hand chánh yếu ở Biên Hòa và Ðà Nẳng. Việc vận chuyển các thùng không nầy trong khắp thành phố và vùng phụ cận, cộng với việc rò rỉ và bay hơi (volatilization) không thể tránh khỏi của thuốc khai quang còn sót lại trong thùng, chắc chắn, đã gây thiệt hại đáng kể cho cây che mát (shade trees), cây ăn trái, và hoa

màu trong vùng mà các thùng không nầy được phế thải. Vấn đề được ghi nhận trong phúc trình “Thiệt hại do thuốc khai quang ở Ðà Nẳng” ngày 25 tháng 3 năm 1969 của Trung tá Jim Corey, Chỉ huy phó CORDS/NLD/I CTZ, gởi cho R.M. Urguhart, Chỉ huy trưởng CORDS/NLD/I CTZ, được lưu trữ trong hồ sơ của Ban Hành quân Hóa học (Chemical Operations Division), MACV J3-09. Như được trình bày trong phúc trình và được các thành viên của đoàn quan sát trong vùng

Những nơi bị thiệt hại vì thuốc khai quang

trong vùng phụ cận Căn cứ Không quân Ðà Nẳng (12)

5

Ðà Nẳng, rất nhiều thùng không từng đựng thuốc khai quang được tìm thấy khắp nơi trong thành phố và vùng phụ cận. Các thùng nầy được dùng để đựng xăng, dầu cặn (diesel fuel) và nước dù có một số ít thuốc khai quang vẫn còn sót lại trong thùng. Việc dùng xăng bị ô nhiễm thuốc khai quang để chạy xe gắn máy và các loại xe khác chắc chắn là nguyên nhân chánh yếu của các thiệt hại do hiện tượng bay hơi của nhiều chất khác nhau được chứa trong các thùng không. Mức thiệt hại trong thành phố Ðà Nẳng đã đưa đến những biện pháp giới hạn việc phân phối các thùng thuốc khai quang. Một trong các biện pháp cần thiết để ngăn chận sự thiệt hại là chôn hoặc phế thải một cách an toàn (safe disposal) các thùng không bị ô nhiễm thuốc khai quang.” (15) Thiệt hại do số thuốc khai quang còn sót lại trong thùng từng đựng thuốc khai quang không chỉ giới hạn trong vùng phụ cận Căn cứ Không quân Ðà Nẳng. Một cuộc điều tra trong tháng 9 năm 1969 cũng cho thấy những thiệt hại tương tự ở bên trong Bộ Tư lệnh Hải quân Việt Nam Cộng Hòa ở Ðà Nẳng. “Có tất cả tám thùng thuốc khai quang DA CAM được tìm thấy bên trong Bộ Tư lệnh. Hai trong bốn thùng ở Bãi xăng dầu còn nồng nặc mùi thuốc khai quang. Bốn thùng còn lại ở gần xe báo hiệu thì chứa đầy xăng. Xăng trong các thùng nầy dùng để chạy máy phát điện. Phó tư lệnh James và Ông Xuân được thông báo là xăng trong các thùng có thể chứa một ít thuốc khai quang, do đó, khói do máy phát điện phun ra sẽ chứa hơi thuốc khai quang có thể ảnh hưởng đến hoa màu ở chung quanh. Họ cũng được lưu ý rằng hơi bốc ra từ số thuốc khai quang còn sót lại trong các thùng không cũng có thể là nguyên nhân gây thiệt hại cho hoa màu ở gần đó.” (16) Xả khẩn cấp và rò rỉ từ máy bay Ranch Hand Trong trường hợp khẩn cấp như động cơ bị hư vì trúng hỏa lực của địch hay vì lý do kỹ thuật, toàn bộ 1.000 gallons thuốc khai quang trong bồn chứa trên máy bay UC-123 phải được xả khẩn cấp (emergency dumping) để bảo đảm an toàn cho máy bay và phi

hành đoàn. Máy bay UC-123 là loại máy bay dùng trong Chiến dịch Ranch Hand. Theo tài liệu thống kê của Quân đội Hoa Kỳ, có 37 vụ xả khẩn cấp với tổng cộng 11.800 gallons thuốc khai quang đã xảy ra từ năm 1965 đến 1970; gồm có 11 vụ với 4.200 gallons chất da cam, 8 vụ với 2.100 gallons chất màu xanh, 6 vụ với 3.900 gallons chất màu trắng, và 12 vụ với 1.600 gallons thuốc khai quang không rõ loại (17). “Hồ sơ lưu trữ của Ban Hành quân Hóa học ở MACV cho thấy năm vụ xả khẩn cấp từ máy bay RANCH HAND xảy ra trong khoảng từ ngày 1 tháng 12 năm 1968. Một vụ xảy ra ở ngoài biển Ðông, cách bờ khoảng 10 km về phía nam tỉnh Bạc Liêu. Bốn vụ còn lại xảy ra trong phạm vi có bán kính từ 20 đến 25 km chung quanh Biên Hòa ở cao độ từ 2.000 đến 3.500 feet. Kết quả khảo sát một vị trí cách Biên Hòa 20 km về phía thượng nguồn sông Guai [?] của Marvin Davis bên USAID cho thấy thiệt hại về cây ăn trái, dừa, cây kiểng, và hoa màu có giá trị cao trong một vùng rộng khoảng 1 km và dài khoảng 2 km. Ở một vị trí khác gần làng Mỹ Quới, tỉnh Biên Hòa nơi chất DA CAM được xả từ cao độ 2.500 feet, vùng thiệt hại rộng khoảng 1 km và dài khoảng 2-3 km, cũng theo phúc trình của Marvin Davis bên USAID. Cam quít, xoài, chuối, dừa, cau bị thiệt hại nặng nhất. Tuy nhiên, hoa màu ngắn ngày được trồng 6 tuần sau vụ xả khẩn cấp thì không bị ảnh hưởng. Thiệt hại của các vụ xả khẩn cấp có thể rất nặng trong vùng ảnh hưởng của chúng, nhưng nếu gặp điều kiện thời tiết thuận lợi, những vùng chung quanh cũng có thể bị thiệt hại, nhưng nhẹ hơn, vì thuốc bị thổi tạt đi xa hơn khi được phun ở cao độ khá cao. Một phần thiệt hại của cây che mát ở phía đông thành phố Biên Hòa có thể do những vụ xả khẩn cấp ở vùng phụ cận gây ra.” (16) Rò rỉ có thể xảy ra từ máy bay UC-123 hoặc trực thăng nếu vòi của hệ thống phun trên máy bay bị rò rỉ. “Vòi thường bị rò rỉ trên đường bay trở về căn cứ sau khi hoàn tất phi vụ. Vì màn bơm bị kẹt nên một số lượng nhỏ thuốc khai quang còn sót lại trong ống phun có thể rơi xuống sau khi tắt máy bơm thuốc. Mức thiệt hại do thuốc khai quang rò rỉ từ hệ thống bơm trên máy bay UC-123 gây ra cho

6

hoa màu và các loại thực vật khác thì không được biết, nhưng chắc là rất thấp vì chỉ liên quan đến một số lượng nhỏ thuốc khai quang và bị khuếch tán khi rò rỉ từ cao độ khá cao.” (16) Lúc ban đầu, rò rỉ từ máy bay Ranch Hand bị nghi ngờ là nguyên nhân của những thiệt hại nặng nề ở vườn rau kiểu mẫu ở Quận Hòa Vang trong tháng 9 năm 1968. Vườn rau kiểu mẫu nầy nằm ở phía nam của Căn cứ Không quân Ðà Nẳng, trên đường cất cánh thông thường của máy bay Ranch Hand. Nhưng “Việc rò rỉ khó có thể xảy ra khi máy bay cất cánh hay trước khi thuốc khai quang trên máy bay được phun. Rò rỉ chỉ xảy ra khi khóa bị hư sau khi phun thuốc... Cũng cần nói thêm là những vùng thiệt hại khác thì nằm ngoài đường bay của máy bay phun thuốc khai quang. Hơn nữa, hoa màu đang trồng bên phía đông Ðà Nẳng (vùng tô màu nâu trên bản đồ) thì không bị thiệt hại mặc dù máy bay Ranch Hand vẫn thường bay qua vùng nầy.” (12) Tai nạn không hề biết ở Tân cảng Sài Gòn Tai nạn đổ tháo thuốc khai quang ở Tân cảng Sài Gòn thì không hề được biết đến như các tai nạn khác, nhưng được ghi nhận một cách tình cờ qua các hình ảnh cá nhân do thành viên của Tiểu đoàn Vận tải 71st chụp và đăng tải trên một trang web của Allan Furtado (một trung sĩ của Ðại đội 154th) có địa chỉ là http://www.allanfurtado.com.

Tân cảng Sài Gòn năm 1968 (19)

Những thùng thuốc khai quang

vận chuyển qua Tân cảng Sài Gòn (20) Tân cảng Sài Gòn nằm trên sông Sài Gòn, cách Cảng Sài Gòn khoảng 3 dặm về hướng bắc, ngay phía dưới cầu Sài Gòn trên Xa lộ Sài Gòn – Biên Hòa. Cảng do công ty Raymond International, Morrison-Knudson International, Brown & Root and J. A. Jones (RMK-BRJ) xây cất trên một khu đất rộng khoảng 100 acres, một phần là ruộng lúa và một phần là đầm lầy ngập nước khi thủy triều lên. Sau khi hoàn tất vào cuối năm 1966, Tân cảng Sài Gòn được điều hành bởi Tiểu đoàn Vận tải 71st có căn cứ ở Fort Story, Virginia để tiếp nhận tất cả hàng hóa của Quân đội Hoa Kỳ đang được bốc dỡ ở Cảng Sài Gòn vào thời điểm đó (18).

Những thùng thuốc khai quang ở Tân cảng Sài Gòn (21)

7

Những thùng thuốc khai quang ở Tân cảng Sài Gòn (21)

Những thùng chất da cam ở Tân cảng Sài Gòn (21)

Trong đợt Tổng công kích Tết Mậu Thân giai đoạn 2, Tân cảng Sài Gòn bị pháo kích bằng hỏa tiển 122 mm và súng cối vào ngày 12 tháng 5 năm 1968. Vụ tấn công nầy đã gây thiệt hại quan trọng cho cơ sở và khí cụ ở Tân cảng Sài Gòn. Cầu Sài Gòn cũng bị hư hại.

Văn phòng điều hành bị hư hại (22)

Khí cụ bị hư hại (22)

Cầu Sài Gòn bị hư hại (21)

Những thùng thuốc khai quang ở Tân cảng Sài Gòn bị hư hại

vào tháng 5 năm 1968 (22)

8

Trong số các thiệt hại đó có thể là hàng ngàn thùng chất da cam và chất màu trắng, được ghi nhận tình cờ trong một bức ảnh với lời chú thích: “Bức ảnh nầy cũng được đăng trên một trong các trang web của Al Krabbenhoeft. Tôi nghĩ rằng nó đáng để chúng ta xem lại một lần nữa. Một nhân viên dân sự ở Tân cảng đang quan sát vị trí nơi James Lake thiệt mạng vì hỏa tiển pháo kích ngày 12 tháng 5 năm 1968. Cô đang cười vì được chụp ảnh. Hãy nhìn phía sau. Ðó là những thùng bị hư và bể. Khi nhìn kỹ sẽ thấy những sọc màu trắng và da cam.” Bức ảnh nầy được chụp bởi SP4 Richard Allen Morawa, thành viên của Ðại đội 368th thuộc Tiểu đoàn Vận tải 71st, phụ trách bảo vệ an ninh cho Tân cảng Sài Gòn vào lúc đó (22). TIÊU CHUẨN DÙNG ÐỂ XÁC ÐỊNH “ÐIỂM NÓNG” Vì Việt Nam chưa có tiêu chuẩn dùng để xác định địa điểm ô nhiễm, HCL đã dùng tiêu chuẩn do tiểu bang British Columbia, Canada (BC) ấn định cho đất nông nghiệp và đất thổ cư/công viên để xác định điểm nóng dioxin ở Việt Nam. Ðể bảo vệ môi trường, tiêu chuẩn BC giới hạn nồng độ dioxin trong đất ở mức 10 ppt Tổng TEQs đối với đất nông nghiệp và 1.000 ppt Tổng TEQs đối với đất thổ cư/công viên. Ðể bảo vệ sức khỏe con người, nồng độ dioxin trong đất không được quá 350 ppt Tổng TEQs cho tất cả các loại đất (8). Ở Hoa Kỳ, Cơ quan Bảo vệ Môi sinh (EPA) đã ấn định mục tiêu điều trị tạm thời (preliminary remediation goals (PRGs)) hay khởi điểm cho việc ấn định mức tẩy xóa dioxin ở trong đất tại các địa điểm khắc phục ô nhiễm (corrective action sites) chi phối bởi

Ðạo luật Tổng quát về Ðối phó, Bồi thường, và Trách nhiệm Môi trường (Comprehensive Environmental Response, Compensation and Liability Act (CERCLA)) và Luật Bảo tồn và Phục hồi Tài nguyên (Resource Conservation and Recovery Act (RCRA)), thường được biết dưới cái tên địa điểm “Siêu ngân” (“Superfund” sites). Những mức độ nầy được ấn định để bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. “Một ppb [phần tỉ hay 1.000 ppt] (TEQs, hay độ độc tương đương) được dùng làm khởi điểm để ấn định mức tẩy xóa cho các địa điểm “Siêu ngân” và làm mục tiêu điều trị tạm thời để giảm mức độ dioxin trong đất thổ cư ở các địa điểm khắc phục ô nhiễm. Ðối với đất thương mãi/kỹ nghệ, một nồng độ trong đất từ 5 đến 20 phần tỉ [5.000 đến 20.000 ppt] (TEQs) phải được dùng làm khởi điểm để ấn định mức tẩy xóa cho các địa điểm “Siêu ngân’ và làm mục tiêu điều trị tạm thời để giảm mức dioxin trong đất ở các địa điểm khắc phục ô nhiễm.” (23) Cơ quan Phòng ngừa Bệnh tật và Ðộc tố (Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR)) thuộc Bộ Y tế và Xã hội Hoa Kỳ cũng đã phê chuẩn một tài liệu hướng dẫn tạm thời (interim policy guideline) để lượng giá ảnh hưởng của các hợp chất dioxin và họ dioxin (dioxin and dioxin-like compounds) trong đất thổ cư ở tại hoặc gần các địa điểm có chất thải độc hại (hazardous waste sites). Tài liệu hướng dẫn tạm thời nầy giải thích một cách rõ ràng và hợp lý chánh sách và đường lối hiện nay của ATSDR đối với những hiểm nguy do sự hiện diện của TCDD (dioxin) và các hợp chất cùng họ ít độc hơn, chlorinated dibenzo-p-dioxins (CDDs) và chlorinated dibenzo furans (CDFs), ở trong đất thổ cư.

Khi nồng độ ước tính trong đất thay đổi trong khoảng từ 50 đến 1.000 ppt Tổng TEQs, phương pháp cân nhắc bằng chứng

(weight-of-evidence approach) phải được áp dụng để đánh giá mức độ ô nhiễm và ảnh hưởng của chúng đối với sức khỏe con

Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ (EPA) đã ấn định mục tiêu điều trị

tạm thời (Preliminary Remediation Goals) hay khởi điểm cho việc ấn định mức tẩy xóa dioxin ở trong đất tại các địa điểm khắc phục ô nhiễm chi phối bởi Ðạo luật Tổng quát về Ðối phó, Bồi thường, và Trách nhiệm Môi trường (Comprehensive Environmental Response, Compensation, and Liability Act

(CERCLA), thường được gọi là các địa điểm “Siêu ngân.” Ðối với đất thổ cư, 1 phần tỉ (hay 1.000 ppt) Tổng TEQs được dùng làm khởi điểm để tẩy xóa dioxin ở các địa điểm “Siêu ngân” và làm mục tiêu điều trị tạm thời để giảm dioxin ở các địa điểm khắc phục ô nhiễm.

Ðối với đất thương mãi/kỹ nghệ, nồng độ trong đất từ 5 đến 20 phần tỉ (5.000 đến 20.000 ppt) Tổng TEQs được dùng làm khởi điểm

để tẩy xóa dioxin ở các địa điểm “Siêu ngân” và làm mục tiêu điều trị tạm thời để giảm dioxin ở các địa điểm khắc phục ô nhiễm.

9

người. Nồng độ 1.000 ppt Tổng TEQs được ATSDR xem như là “nồng độ của hóa chất, ở đó, các biện pháp để chận đứng hoặc ngăn ngừa ô nhiễm cần phải được cứu xét, chẳng hạn như khảo sát, khảo cứu, nghiên cứu y tế, giáo dục cộng đồng, tu nghiệp, hoặc điều tra tình trạng tiếp xúc với ô nhiễm (exposure investigations). Tuy nhiên, những biện pháp nầy có thể không cần thiết tùy theo kết quả lượng định của Giám định viên Y tế (health assessor).” (24) Giám định viên Y tế phải trả lời các câu hỏi sau đây:

• Phạm vi ô nhiễm rộng như thế nào? • Ô nhiễm tập trung hay lan rộng? • Người lớn và trẻ con có tiếp cận dễ

dàng với đất hoặc nơi ô nhiễm không? Vùng ô nhiễm như thế nào (có cây cối hay không)?

• Ở địa điểm nầy, chu kỳ (hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng) và thời khoảng (tháng, năm, trọn đời) tiếp xúc với ô nhiễm ra sao?

Nếu việc tiếp xúc với đất thổ cư có nồng độ dioxin vượt quá 1.000 ppt Tổng TEQs được xem là thái quá, địa điểm được ATSDR ấn định là nguy hiểm cho sức khỏe công cộng.

Các biện pháp và đề nghị cá biệt về y tế cần phải được cứu xét để ngăn ngừa hoặc ngăn chận việc tiếp xúc với ô nhiễm.

Trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau (nay là A Sô) là một trong ba căn cứ của lực lượng đặc biệt được thiết lập trong thung lũng A Shau (nay là A Lưới). “Thung lũng A Shau, một vùng đất nhiệt đới giàu có và màu mỡ dài 35 miles, chạy dọc theo ranh giới phía tây của tỉnh Thừa Thiên. Bạn có thể cảm nhận sự thần bí của thung lũng khi nhìn thấy nó lần đầu tiên, từ trên không hay ở dưới đất. Tài liệu lịch sử của A Shau không có bao nhiêu. Kể từ năm 1962, thung lũng đã trở thành ác mộng của lực lượng Hoa Kỳ và Việt Nam [Cộng Hòa] khi họ thiết lập các căn cứ ở A Lưới trong vùng trung bắc, ở Tà Bạt trong vùng trung tâm, và ở A Shau trong vùng phía nam. Ngoài ba căn cứ với các phi đạo tí hon, A Shau còn có khoảng 30.000 cư dân thuộc sắc tộc Katu và Pakoh. Các trại nầy, từng trại một, bị bắt buộc phải đóng cửa vì không thể tiếp tục hoạt động dưới áp lực của Việt Cộng và quân Bắc Việt. Yếu tố tiếp liệu, thời tiết, và địch quân là các lý do của việc rút quân, đầu tiên là A Lưới, rồi Tà Bạt, và sau cùng là A Shau vào tháng 3 năm 1966. Thung lũng thuộc quyền kiểm soát của địch quân trong hai năm. Mãi đến năm 1968, lực lượng Hoa Kỳ và đồng minh mới trở lại A

Shau, một thiên đàng của địch.” (25)

NỒNG ÐỘ DIOXIN TRONG ÐẤT

Ở CÁC “ÐIỂM NÓNG” Trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau

Vào năm 1996, sau khi “tham khảo” với nhiều cơ quan chức năng của chánh phủ Việt Nam và các Ủy ban Nhân dân trước khi xúc tiến việc nghiên cứu tại chỗ, HCL đã tiến hành việc lấy mẩu thăm dò trong thung lũng A Shau. “Dữ kiện của chương trình 1996 cho thấy các mẩu đất và cá thu thập từ A Sô ở phía nam thung lũng A Lưới có chứa dioxin (đất: 33,3 pg/g và 112,6 pg/g TEQ; cá: 2,6 pg/g và 53,7 pg/g TEQ). Dữ kiện năm 1996 là nền tảng cho cuộc thăm dò chi tiết hơn trong năm 1997 ở A Sô và một căn cứ không quân nhỏ của lực lượng đặc biệt Mỹ ở trong vùng… Giống như cuộc thăm dò năm

1996, đất ở căn cứ cũ của Mỹ có nồng độ dioxin cao nhất (92,2 pg/g và 901,2 pg/g TEQ); hợp chất 2,3,7,8-T4CDD chiếm đến 96% và 99,6% Tổng TEQs của các mẩu nầy.

Vị trí của các căn cứ quân sự trong thung lũng A Shau (26)

10

Dữ kiện nầy cho thấy nguồn gốc của 2,3,7,8-T4CDD thì có liên quan đến chất da cam, vì hợp chất nầy là chất ô nhiễm chánh của chất da cam hiện diện trong loại thuốc diệt cỏ 2,4,5-T [2,4,5-trichlorophenoxyacetic acid], một thành phần của hỗn hợp chất da cam .” (2)

Phi đạo A Lưới năm 1969 (Ảnh: Raz Reed) (27)

Phi đạo Tà Bạt năm 1969 (Ảnh: Larry Wagoner) (28)

Trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau và phi đạo năm 1969

(Ảnh: Larry Wagoner) (28)

Năm 1999, HCL lại tiến hành một cuộc thăm dò khác bao gồm toàn thể thung lũng A Shau với trọng tâm là trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau. “Nói chung, nồng độ dioxin trong các mẩu đất thu thập khắp nơi trong thung lũng A Lưới thì thấp hơn rất nhiều so với các mẩu đất ở căn cứ A Sô cũ. Trung tâm của các hoạt động quân sự qui mô (đó là các trại lực lượng đặc biệt) có nồng độ TCDD cao nhất… Như được ghi nhận trong các cuộc thăm dò trước đây, các mẩu đất lấy ở trại Lực lượng Ðặc biệt Mỹ ở A Sô có nồng độ TCDD cao nhất (220 pg/g - 360 pg/g; Bảng 2.3)… Khu vực phía bắc của căn cứ A Sô có mức độ TCDD cao nhất. Mức độ [dioxin] giảm dần về phía nam của căn cứ. Trị số TCDD năm 1999 ở căn cứ A Sô thì thấp hơn trị số năm 1997 (895,85 pg/g, Hình 2.6), cho thấy mức biến thiên rất cao của nồng độ trong phạm vi căn cứ… Sự biến đổi của nồng độ TCDD trong đất ở gần căn cứ A Sô (1996, 1997 và 1999) cho thấy nhiều khu vực của căn cứ bị ô nhiễm cao, và ở một vài nơi [nồng độ dioxin trong đất] có lẽ vượt quá trị số được báo cáo trong phúc trình.” (29) Nhưng nồng độ trong đất chỉ thay đổi từ 26 đến 46 ppt Tổng TEQs ở vùng trung tâm và từ 4,9 đến 16 ppt Tổng TEQs ở vùng phía nam của căn cứ. Hai trại lực lượng đặc biệt còn lại trong thung lũng A Shau cũng được HCL thăm dò, nhưng nồng độ dioxin trong đất thì thấp hơn rất nhiều. Các nồng độ nầy thay đổi từ 5,5 đến 37 ppt Tổng TEQs ở trại Lực lượng Ðặc biệt Tà Bạt và từ 5,7 đến 20 ppt Tổng TEQs ở trại Lực lượng Ðặc biệt A Lưới (29). Căn cứ Không quân Ðà Nẳng Mặc dù Căn cứ Không quân Ðà Nẳng được HCL và Ủy ban 10-80 xác nhận là một trong những điểm nóng dioxin ở Việt Nam và được MOU và Ford Foundation chọn để nghiên cứu thêm, dữ kiện và tin tức liên quan đến ô nhiễm dioxin ở đây thì không có bao nhiêu. Không có một vụ rò rỉ hay đổ tháo thuốc khai quang nào được báo cáo, ngoại trừ những thiệt hại được phổ biến trong năm 1968. Vào năm 2003, trong một cuộc điều tra được xem là một phần của “Kế hoạch nghiên cứu dioxin cấp nhà nước để tìm hiểu hậu quả của chất độc hóa học do Quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam (Chiến dịch

11

Ranch hand từ 1961-1971) (NDRP),” hai mẩu đất được thu thập để phân tích các hợp chất polychlorinated dibenzo dioxins (PCDDs) và polychlorinated dibenzo furans (PCDFs). “Vì các biện pháp an ninh chúng tôi không thể thực hiện việc lấy mẩu bên trong sân bay, do đó chúng tôi chọn địa điểm lấy mẩu bên ngoài sân bay ở gần đường bay, nơi chất thải từ máy báy được liệng ra ngoài sau các chuyến bay trong thời chiến tranh [?].” (30)

Nồng độ trong đất đo được 4,5 ppt Tổng TEQs ở địa điểm gần sân bay và 4,1 ppt Tổng TEQs ở địa điểm kia. “Ðiều nầy hợp lý, vì như chúng tôi đã nói ở trên, địa điểm DN1 ở gần sân bay và là nơi chứa rác của sân bay trong thời gian qua… Tuy nhiên, dựa theo dữ kiện trong bảng 5.4, phần lớn Tổng TEQ của địa điểm DN2 là do OCDD [octa-chlorodibenzo-p-dioxin] và 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD – các hợp chất được xem là ít độc (với TEFs bằng 0,01 và 0,001). Các hợp chất nầy có lẽ phát xuất từ những nguồn ô nhiễm khác chẳng hạn như tro khi đốt thuốc khai quang phế thải [?].” (30) Cũng cần nên biết nồng độ TCDD trong đất ở địa điểm DN2 là 0,2 ppt. Nồng độ trong đất cũng được biết đến qua nhiều bài viết và tin tức báo chí; tuy nhiên, chi tiết về các nồng độ nầy thì không được cung cấp. Theo HCL, nồng độ dioxin của 21 mẩu đất thu thập trong vùng phụ cận Căn cứ

Không quân Ðà Nẳng trong tháng 3 năm 2005 thay đổi từ dưới 1 ppt đến 269 ppt Tổng TEQs với nồng độ TCDD cao nhất là 227 ppt (6). Theo Ủy ban 33, Căn cứ Không quân Ðà Nẳng là điểm nóng “nóng nhất,” với 85.000 m3 đất ô nhiễm có nồng độ trung bình là 10.000 ppt Tổng TEQs (31). Rừng Mã Ðà Rừng Mã Ðà là địa điểm thứ hai được MOU

chọn để nghiên cứu thêm. “Trước năm 1975, Mã Ðà được gọi là Chiến khu D – là một căn cứ của Quân đội [Nhân dân] Việt Nam trong thời chiến tranh Việt-Mỹ. Vùng nầy chịu ảnh hưởng nặng nề của chất độc hóa học và vũ khí giết người. Trong thời gian 1964-1969, thuốc khai quang được phun ở Chiến khu D để phá hủy rừng ở địa phương (Trung, T.V. 1982). Rừng dọc theo đường 322, từ sông Ðồng Nai đến suối Mã Ðà (35 km) hầu như bị phá hủy

hoàn toàn vì bị phun thuốc khai quang nhiều lần. Diện tích rừng bị thiệt hại lên đến khoảng 3.000 ha. Vào năm 1975 (sau khi Việt Nam được độc lập), Lâm trường Mã Ðà (MAYs) được thành lập để khai thác gỗ cho mục đích kinh tế. Một lần nữa, rừng bị tàn phá nghiêm trọng. Vào năm 1982, sau một thời gian khai thác khá lâu, tài nguyên rừng hầu như kiệt quệ. Mục đích của MAYs là chuyển từ khai thác qua khôi phục rừng. Các hoạt động trồng rừng tập trung vào những loại gỗ có giá trị kinh tế cao chẳng hạn như Dipterocarpaceae, Hopea Odorata, v.v. để phục hồi tài nguyên rừng. Nhiều kỹ thuật tái tạo rừng được áp dụng để tăng gia sản lượng gỗ được ghi trong kế hoạch.” (30)

Vị trí lấy mẩu ở vùng phụ cận Căn cứ Không quân Ðà Nẳng năm 2003 (30)

Vào năm 1997, HCL và Ủy ban 10-80 tiến hành một cuộc điều tra trong vùng phụ cận phi trường quân sự ở Rang Rang. Nồng độ trong đất thay đổi từ 2,37 đến 20,33 ppt Tổng TEQs, và nồng độ trong bùn thay đổi từ 2,64 to 7,93 ppt Tổng TEQs (29).

12

Trong cuộc điều tra 2003, “… chúng tôi thu thập tất cả 16 mẩu (10 ở sân bay Rang Rang, 3 ở suối Mã Ðà, và 3 trong rừng tự nhiên ở chung quanh). Vì không đủ thời giờ, chúng tôi chỉ phân tích 6 mẩu (3 mẩu được kiểm chứng bởi Carso Lab và 1 mẩu được phân tích bởi Carso Lab).” (30) Nồng độ trong đất ở sân bay Rang Rang thay đổi từ 1,9 đến 6,7 ppt Tổng TEQs. Nồng độ của mẩu đất lấy trong rừng tự nhiên là 1,3 ppt Tổng TEQs. Nồng độ của mẩu bùn lấy ở suối Mã Ðà là 2,7 ppt Tổng TEQs. Căn cứ Không quân Biên Hòa Vào năm 1999, 4 mẩu đất được lấy từ “Căn cứ Không quân Biên Hòa, là nơi tàng trữ chất da cam trước kia” (32). Nồng độ trong đất của các mẩu nầy được báo cáo là 0,04; 1.063; 610.874; and 1.180.737 ppt Tổng TEQs. Các mẩu đất nầy được cho biết là do cố Giáo sư Lê Cao Ðài thu thập (33), nhưng không một ai biết vị trí chính xác của chúng cả (34). Năm 2004, Căn cứ Không quân Biên Hòa lại được lấy mẩu trong kế hoạch NDRP, nhưng “cho đến nay, Căn cứ Không quân Biên Hòa vẫn chịu sự quản lý của Quân đội Nhân dân, do đó việc lấy mẩu ở đó cực kỳ khó khăn (thật vậy, việc lấy mẩu chánh thức bị cấm). Với sự trợ giúp của một cán bộ thuộc Sở Môi trường tỉnh Ðồng Nai, chúng tôi được vào khu vực gần đài ra đa của sân bay để lấy mẩu (06/2004). Vào lúc đó, những hoạt động xây dựng bên trong khu vực rất khẩn trương nhằm mục đích biến nơi nầy thành khu gia cư (cho gia đình binh sĩ).” (30) Nhưng vị trí lấy mẩu, như được ghi trên “Bản đồ lấy mẩu ở Căn cứ Không quân Biên Hòa và hồ Biên

Hùng - Tỉnh Ðồng Nai,” (chấm màu xanh) thì không phù hợp với các tọa độ cung cấp trong luận án (chấm màu vàng). Tám mẩu đất lấy ở địa điểm phía bắc có nồng độ thay đổi từ 4,5 đến 134,7 ppt Tổng TEQs. Kết quả phân tích cho thấy TCDD không hiện diện trong mẩu có nồng độ 4,5 ppt, nhưng nồng độ của OCDD rất cao, từ 384,3 đến 44.972,8 ppt. 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD và OCDF (octachlorodibenzofurans) cũng hiện diện nhưng ở mức thấp hơn. Nồng độ của 2 mẩu đất lấy ở địa điểm phía nam là 43,7 và 148,8 ppt Tổng TEQs. Nồng độ trong đất cũng được biết đến qua nhiều bài viết và tin tức báo chí; tuy nhiên, chi tiết về các nồng độ nầy thì không được cung cấp. Theo HCL, nồng độ dioxin của 24 mẩu đất và bùn thu thập trong vùng phụ cận Căn cứ Không quân Biên Hòa trong tháng 3 năm 2005 thay đổi từ 1,19 to 833 ppt Tổng TEQs với nồng độ TCDD cao nhất là 797 ppt (6). Theo Ủy ban 33, Căn cứ Không quân Biên Hòa là điểm nóng “nóng thứ hai,” với 90.000 m3 đất ô nhiễm có nồng độ trung bình là 6.000 ppt Tổng TEQs (31).

Các vị trí lấy mẩu ở Căn cứ Không quân Biên Hòa

TỪ LÝ THUYẾT ÐẾN THỰC TẾ: MỘT KHOẢNG TRỐNG BAO LA Dữ kiện và tin tức hiện có dường như không biện minh cho “thuyết điểm nóng Hatfield.” Các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá trị của thuyết nầy được thảo luận dưới đây.

13

Nguồn gốc mơ hồ của TCDD HCL suy đoán rằng TCDD tìm thấy ở các điểm nóng là TCDD ở trong thuốc diệt cỏ da cam được dùng trong chiến tranh Việt Nam. “Giống như cuộc thăm dò năm 1996, đất ở căn cứ cũ của Mỹ có mức độ dioxin cao nhất (92,2 pg/g và 901,2 pg/g TEQ); hợp chất 2,3,7,8-T4CDD chiếm đến 96% và 99,6% Tổng TEQs của các mẩu nầy. Dữ kiện nầy cho thấy nguồn gốc của 2,3,7,8-T4CDD thì có liên quan đến chất da cam, vì hợp chất nầy là chất ô nhiễm chánh của chất da cam hiện diện trong loại thuốc diệt cỏ 2,4,5-T [2,4,5-trichlorophenoxyacetic acid], một thành phần của hỗn hợp chất da cam .” (2) Nhưng có nhiều bằng chứng cho thấy TCDD có thể phát xuất từ nhiều nguồn gốc khác. Quả thật là TCDD chiếm 96% và 99,6% Tổng TEQs của hai mẩu đó, nhưng các hợp chất họ dioxin PCDDs/PCDFs cũng hiện diện ở mức độ rất cao, đặc biệt là OCDD. Nồng độ OCDD trong hai mẩu đất nầy lên đến 697,05 và 563,84 ppt. Các hợp chất nầy chắc chắn phát xuất từ các nguồn gốc khác, và các nguồn nầy rất có thể cũng chứa TCDD. Theo Hàn lâm viện Y khoa (Institute of Medicine) của Hoa Kỳ, “phần lớn dioxins và furans trong môi trường phát xuất từ sự thiêu đốt (combustion) (Zook and Rappe, 1994, như đã trích dẫn trong ATSDR, 1998). Những tiến trình thiêu đốt bao gồm việc thiêu đốt rác (waste incineration) (chẳng hạn như rác đô thị, bùn nước cống (sewage sludge), rác y tế, và rác độc hại (hazardous waste)), đốt các loại nhiên liệu (chẳng hạn như than, gỗ, và sản phẩm dầu hỏa), các nguồn có nhiệt độ cao (chẳng hạn như lò nung xi măng), các nguồn thiêu đốt không trọn vẹn hoặc thiếu kiểm soát (chẳng hạn như cháy rừng, núi lửa, và đốt củi) (Clement et al., 1985; EPA, 2000; Thoma, 1988; Zook and Rappe, 1994, như đã trích dẫn trong ATSDR, 1998).” (35) Trong vùng phụ cận của trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau, thiêu đốt sản phẩm dầu hỏa, cháy rừng, cháy doanh trại, và đốt củi có thể là những nguồn TCDD. Việc thiêu đốt sản phẩm dầu hỏa đã xảy ra trong chiến tranh Việt Nam. “Ðể dọn bãi đáp ở những nơi có cây thấp và bụi rậm, Ban Hóa học của Sư đoàn hiện đang dùng máy bay [trực thăng]

UH-1 để thả 3 thùng 55-gallon chứa đầy dầu đặc (thickened fuel). Các thùng nầy được đặt trong lưới chở hàng cũ và móc bên ngoài máy bay bằng dây. Tất cả được thả từ cao độ 250 feet ở vận tốc 0 và được châm ngòi bằng lựu đạn khói thả từ máy bay. Một vùng có đường kính khoảng 25 m bị cháy rụi.” (36) Một nguồn TCDD khác trong vùng phụ cận của trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau là pentachlorophenol (PCP), từng được dùng làm thuốc chống mối mọt cho căn cứ trong thời chiến tranh (37). PCP cũng có thể hiện diện trong hóa chất dùng trong nông nghiệp hiện nay. Ðiểm suy luận nầy dường như được kiểm chứng bằng nồng độ OCDD cao nhất (1.700 ppt) trong các mẩu đất lấy ở một cánh đồng ở xã Hồng Vân năm 1996. Nồng độ rất cao của OCDD đã được kiểm chứng trong cuộc điều tra năm 1999. “Trong thung lũng A Lưới, nồng độ cao nhất của octa-dioxins (O8CDD [OCDD]) được tìm thấy trong những vùng có cư dân và đốt rác phổ biến (chẳng hạn như ở xã Hồng Thương, 2.200 pg/g Tổng O8CDD; chợ Bò Ðót, 1.100 pg/g Tổng O8CDD; xã Sơn Thủy, 1.800 pg/g và 1.100 pg/g Tổng O8CDD; Bảng 2.3).” (29) Tiêu chuẩn đất tùy tiện Tiêu chuẩn được dùng để xác định độ “nóng” của “thuyết điểm nóng Hatfield” có lẽ là yếu tố quan trọng đáng nghi ngờ nhất. Dường như HCL đang cố sức để biện minh cho lý thuyết của mình. Lúc ban đầu, HCL dùng tiêu chuẩn 350 ppt Tổng TEQs của BC, thay vì dùng mục tiêu điều trị tạm thời của EPA hay mức hành động của ATSDR, là 1.000 ppt Tổng TEQs, để khẳng định trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau là một điểm nóng dioxin, có lẽ vì nồng độ trong đất cao nhất ở căn cứ nầy thấp hơn 1.000 ppt Tổng TEQs. HCL giải thích cho việc chọn tiêu chuẩn cao hơn như sau: “Tuy nhiên, các mức tác hại (thresholds) của PCDD and PCDF được áp dụng ở phương tây không đủ thận trọng (conservative) để bảo vệ sức khỏe con người ở vùng nông thôn Việt Nam. Tình trạng kinh tế xã hội ở thôn xã, có rất nhiều nhà nền đất, người lớn và trẻ con không

14

mang giày dép, sự liên hệ mật thiết với đất canh tác, và điều kiện vệ sinh chung khiến họ tiếp xúc với chất ô nhiễm nhiều hơn. Do đó, hướng dẫn và tiêu chuẩn phải cao hơn trong môi trường như vậy.” (3) Nhưng tiêu chuẩn BC và mục tiêu điều trị tạm thời của EPA hay mức hành động của ATSDR được dựa trên sự tiêu hóa trực tiếp đất ô nhiễm (direct ingestion of contaminated soil); do đó, lời giải thích nầy có vẻ không thích hợp. Mới đây, HCL lại hạ tiêu chuẩn 350 ppt Tổng TEQs của họ xuống còn 190 ppt TCDD. Lý do của sự thay đổi nầy không được trình bày, nhưng nó là “tiêu chuẩn” mà HCL cần phải có để cho các căn cứ không quân Ðà Nẳng, Phù Cát, và Tân Sơn Nhứt được lọt vào danh sách những điểm nóng dioxin của họ, bởi vì nồng độ của dioxin trong đất/bùn ở các căn cứ nầy (269, 201, và 341 ppt Tổng TEQs (6)) thấp hơn tiêu chuẩn 350 ppt Tổng TEQs của BC. Dù sao đi nữa, việc áp dụng tiêu chuẩn của BC dùng cho đất nông nghiệp, thổ cư và

công viên để xác định các căn cứ quân sự cũ của Hoa Kỳ là những điểm nóng dioxin thì không thích hợp về mặt kỹ thuật, nhất là đối với các căn cứ không quân Biên Hòa, Ðà Nẳng, Phù Cát và Tân Sơn Nhứt. Mục tiêu điều trị tạm thời của EPA dùng cho các khu thương mãi/kỹ nghệ (từ 5.000 đến 20.000 ppt Tổng TEQs) có vẻ thích hợp hơn. Dữ kiện đất đáng nghi ngờ Dữ kiện đất được HCL dùng để biện minh cho thuyết điểm nóng của họ dường như không đáng tin, không phù hợp, và không đầy đủ.

Thật vậy, “thuyết điểm nóng Hatfield” dường như chỉ dựa trên một dữ kiện thực địa duy nhứt ở trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau (đó là nồng độ 901,2 ppt Tổng TEQs trong năm 1997). Nhưng dữ kiện nầy cũng không được kiểm chứng trong cuộc điều tra năm 1999, một cuộc điều tra được quy hoạch cẩn thận “…để khảo sát kỷ hơn phạm vi của những vấn đề có liên quan đến chất da cam trong thung lũng A Lưới.” (29) Vấn đề nghiêm trọng nhất đối với dữ kiện đất do HCL thu thập chính là sự vắng mặt “khó hiểu” của những địa điểm lấy mẩu. Thật vậy, vị trí chính xác của những mẩu đất/bùn do HCL thu thập trong các cuộc điều tra trong các năm 1996, 1997, và 1999 chưa hề được công bố (2, 29). Dữ kiện đất được HCL dùng để xác định các “điểm nóng” khác cũng không khá hơn. “Các căn cứ Ranch Hand ở Biên Hòa và Ðà Nẳng là những thí dụ điển hình của các điểm nóng quan trọng. Một nồng độ TCDD trong đất ở Biên Hòa [không rõ vị trí] được ghi nhận lên

đến 1,2 triệu phần ức (ppt) (Schecter et al., 2001). Tin tức mật do các khoa học gia Việt Nam cung cấp cho thấy mức độ dioxin trong đất ở Ðà Nẳng [không rõ vị trí] có thể lên đến vài trăm ngàn ppt.” (5)

Dữ kiện đất được HCL dùng để xác định các điểm nóng ở các căn cứ quân sự (6)

Ở nơi nào không có dữ kiện tại chỗ (on-site soil data), HCL dùng dữ kiện đất “…được thu thập ở các địa điểm lấy mẩu ở gần mỗi căn cứ [!?]” để xác định các điểm nóng dioxin. “Các căn cứ không quân cũ của Mỹ ở Ðà Nẳng, Phù Cát, và Biên Hòa có thể được xem như là những ‘điểm nóng’ dioxin quan trọng dựa trên nồng độ TCDD ghi nhận được trong

15

vùng ‘hạ lưu’ của các địa điểm tình nghi là khu vực Ranch Hand. Các ‘địa điểm tình nghi chủ yếu’ nầy chưa được thử nghiệm trực tiếp trong nghiên cứu của chúng tôi vì không được phép của chánh quyền Việt Nam. Tuy nhiên, những trị số TCDD rất cao (Bảng 1) cho thấy sự quan hệ chặt chẽ của thuốc diệt cỏ da cam với mức độc hại tổng quát của các mẩu đất/bùn nầy, bởi vì TCDD là đặc tính của hợp chất dioxin có trong chất da cam.” (6) Hơn thế nữa, dữ kiện đất được trình bày trong Bảng 1 rất đáng nghi ngờ vì nó không phù hợp với dữ kiện đã biết. Thí dụ như nồng độ trong đất ở Căn cứ Không quân Ðà Nẳng (<1-269 ppt Tổng TEQs) thì không phù hợp với kết quả thu thập trong năm 2003 (4,1 và 4,5 ppt Tổng TEQs), với tin tức mật của các khoa học gia Việt Nam (vài trăm ngàn ppt), và với trị số của Ủy ban 33 (10.000 ppt Tổng TEQs). Chi tiết của dữ kiện đất được ghi trong Bảng 1, kể cả bản đồ vị trí lấy mẩu, đã không được cung cấp mặc dù các vị trí nầy không nằm bên trong khu quân sự. TÓM TẮT, KẾT LUẬN VÀ ÐỀ NGHỊ Năm 1998, HCL công bố cái gọi là “thuyết điểm nóng Hatfield” sau khi dioxin được tìm thấy ở nồng độ tương đối cao (901,2 ppt Tổng TEQs) trong một mẩu đất thu thập trong vùng phụ cận của trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau cũ trong năm 1997. “Thuyết điểm nóng Hatfield,” được dùng làm “khuôn mẫu cho tình trạng ô nhiễm [TCDD] ở khắp miền Nam Việt Nam,” (6) cho rằng tất cả các căn cứ quân sự cũ của Hoa Kỳ (căn cứ không quân, căn cứ hỏa lực, căn cứ hải quân, v.v.) ở miền Nam Việt Nam có thể được xem là các điểm nóng dioxin, đặc biệt là các căn cứ không quân chánh yếu như Tân Sơn Nhứt, Biên Hòa, và Ðà Nẳng, nơi một số lượng lớn thuốc diệt cỏ được vận chuyển, tồn trữ, và sử dụng. Mặc dù mức độ ô nhiễm dioxin trong vùng phụ cận của trại Lực lượng Ðặc biệt A Shau không được kiểm chứng qua cuộc điều tra bổ túc năm 1999, HCL vẫn duy trì lý thuyết của họ vì “căn cứ có thể ‘nóng’” mặc dù “’các địa điểm ô nhiễm chủ yếu’ chưa được xác định hoặc thử nghiệm [!]” và vì

HCL đã “ấn định lại” tiêu chuẩn đất, chỉ còn 190 ppt TCDD (6).

Lạm dụng hóa chất nông nghiệp (39)

Tuy nhiên, dữ kiện và tin tức hiện có đường như không biện minh cho “thuyết điểm nóng Hatfield.” HCL cho rằng TCDD ở Việt Nam phát xuất từ thuốc diệt cỏ (tức là chất da cam) được dùng trong chiến tranh Việt Nam; nhưng dữ kiện và tin tức mới nhất cho thấy TCDD có thể do các hóa chất nông nghiệp có chứa PCP hay do tiến trình thiêu đốt, nhất là việc thiêu đốt rác đô thị. Thật vậy, các mẩu tro thu thập trong năm 2003 từ một lò đốt rác y tế ở thành phố Hồ Chí Minh và các lò đốt rác đô thị ở Bình Hưng Hòa, thành phố Hồ Chí Minh và ở Phú Hòa, thành phố Vũng Tàu có nồng độ dioxins (số nhiều) thay đổi từ 184 ppt Tổng TEQs (trong đó có 6 ppt TCDD) đến 12.328 ppt Tổng TEQs (trong đó có 53 ppt TCDD) (30).

Thiêu đốt bừa bãi tại một nhà máy ở Củ Chi (40)

HCL dùng tiêu chuẩn đất 190 ppt TCDD do chính mình đặt ra để làm căn bản cho lý thuyết. Tiêu chuẩn nầy có vẻ “nguội” khi so sánh với 1.000 ppt Tổng TEQs của mục tiêu

16

điều trị tạm thời của EPA và mức hành động của ATSDR dùng cho đất thổ cư, và có vẻ “lạnh” khi so sánh với 5.000-20.000 ppt Tổng TEQs của mục tiêu điều trị tạm thời của EPA và mức hành động của ATSDR dùng cho đất thương mãi/kỹ nghệ. Cho dù dữ kiện của HCL được xem là đáng tin cậy, không có một căn cứ không quân nào mà HCL đã tình nghi và điều tra có thể được xem như là một điểm nóng dioxin, nếu mục tiêu điều trị tạm thời của EPA và mức hành động của ATSDR (1.000 ppt Tổng TEQs) được dùng làm tiêu chuẩn đất. Có một địa điểm có thể có khả năng biện minh cho “thuyết điểm nóng Hatfield.” Ðó là Tân cảng Sài Gòn, nơi mà hàng ngàn thùng 55-gallon đựng thuốc khai quang đã bị hư hại trong đợt Tổng công kích Tết Mậu Thân giai đoạn 2 vào tháng 5 năm 1968. Hàng chục ngàn gallons chất da cam có thể đã đổ tháo trên mặt đất. Mặc dù tai nạn đổ tháo thuốc khai quang nầy không được điều tra, Tân cảng Sài Gòn có lẽ không được ghi trong danh sách điểm nóng của Hatfield vì không có một thiệt hại hay ảnh hưởng nào được khai báo, mặc dù nó ở rất gần vùng đông dân cư nhất.

Mới đây, HCL được Ủy ban 33 yêu cầu thực hiện hai nghiên cứu cho một “điểm nóng” ở phi trường Ðà Nẳng. Các nghiên cứu nầy được Ford Foundation tài trợ. Mục đích của nghiên cứu thứ nhất, với ngân khoản 120.000 đô la Mỹ, là “nghiên cứu đặc tính di chuyển của một ‘điểm nóng’ dioxin ở phi trường Ðà Nẳng, lượng định các trường hợp tiếp nhiễm và đề nghị các biện pháp khắc

phục khả thi.” Nghiên cứu thứ nhì, với ngân khoản 342.800 đô la Mỹ, để “lượng định ảnh hưởng đối với sức khỏe công cộng qua đất và dây chuyền thực phẩm ở một ‘điểm nóng’ dioxin ở phi trường Ðà Nẳng và đề nghị các biện pháp khắc phục ngay lập tức.” (38) Tuy nhiên, cái “điểm nóng” của hai nghiên cứu nầy dường như không hiện hữu vì dữ kiện và tin tức hiện có cho thấy nồng độ dioxin trong đất ở Căn cứ Không quân Ðà Nẳng hoặc chưa biết (chưa thử nghiệm bên trong căn cứ) hoặc rất thấp (dưới 5 ppt Tổng TEQs ở sát bên ngoài căn cứ (30)). Vì lý do đó, một chương trình công tác (work plan) phải được soạn thảo và công bố để lấy ý kiến một cách rộng rãi (trong nước và quốc tế) để xác định và định tính cái “điểm nóng” nầy. Kết quả định tính sẽ được dùng để xem hai nghiên cứu vừa nêu có cần thiết hay không. Dựa theo dữ kiện và tin tức mới nhất, chúng ta có thể kết luận rằng các điểm nóng TCDD hay “các vấn đề dioxin,” mà HCL đã quan sát được trong suốt “hơn 12 năm nghiên cứu,” có thể không hiện hữu ở Việt Nam hiện nay. Nhưng có lẽ Việt Nam đang phải đối diện với nhiều vấn đề do PCDDs/PCDFs gây ra: “các vấn đề dioxins.” Chúng là các hợp chất họ

dioxin từ các nguồn ô nhiễm không phải là chất da cam. Các vấn đề dioxins nầy nghiêm trọng hơn và càng ngày càng tồi tệ hơn. Thật vậy, TCDD không được tìm thấy trong một mẩu bùn lấy ở hồ Biên Hùng trong năm 2004

(SSM9), nhưng PCDDs/PCDFs được tìm thấy với nồng độ 121,5 ppt Tổng TEQs. Trong một mẩu khác (SSM8), nồng độ TCDD chỉ có 27,9 ppt trong khi nồng độ của PCDDs/PCDFs lên đến 548,5 ppt Tổng TEQs (30). Ðứng về mặt khoa học mà nói, “các vấn đề dioxins” hiện nay ở Việt Nam cần phải được chú ý và cứu xét nghiêm chỉnh hơn “các vấn đề dioxin,” trên bình diện quốc gia và quốc tế.

Dựa theo dữ kiện và tin tức mới nhất, chúng ta có thể kết luận rằng các điểm nóng TCDD hay “các vấn đề dioxin,” theo lý thuyết của Hatfield

Consultants Ltd., có thể không hiện hữu ở Việt Nam. Nhưng Việt Nam có lẽ đang đối diện với các vấn đề do PCDDs/PCDFs gây ra: “các vấn đề

dioxins.” Các hợp chất họ dioxin nầy không bắt nguồn từ chất da cam. Các vấn đề dioxins nghiêm trọng hơn và càng ngày càng tồi tệ hơn. Thật vậy,

TCDD không tìm thấy trong một mẩu đất lấy ở Biên Hòa trong năm 2004, nhưng PCDDs/PCDFs được tìm thấy ở nồng độ 121,5 ppt Tổng TEQs.

Trong một mẩu khác, TCDD được tìm thấy ở nồng độ 27,9 ppt trong khi PCDDs/PCDFs có nồng độ 548,5 ppt Tổng TEQs. Ðứng về mặt khoa học mà

nói, “các vấn đề dioxins” hiện nay ở Việt Nam cần phải được chú ý và cứu xét nghiêm chỉnh hơn “các vấn đề dioxin,” trên bình diện quốc gia và quốc tế.

17

TÀI LIỆU THAM KHẢO (1) Memorandum of Understanding. Meeting of the Vietnamese and United States

Delegations in Follow-Up to the Joint Vietnam-US Scientific Conference on Human Health and Environmental Effects of Agent Orange/Dioxin. March 10, 2002. Hanoi, Vietnam. http://www.niehs.nih.gov/external/usvcrp/mou31002.pdf.

(2) Hatfield Consultants Ltd. and Vietnam 10-80 Committee. 1998. Preliminary Assessment of Environmental Impacts Related to Spraying of Agent Orange Herbicide during the Vietnam War. Volume 1: Report, Volume 2: Appendices. West Vancouver, Canada.

(3) L. Wayne Dwernychuk, et al. 2002. “Dioxin reservoirs in southern Viet Nam – A legacy of Agent Orange.” Chemosphere 47, 117-137.

(4) L. Wayne Dwernychuk, et al. March 2002. “Agent Orange/Dioxin Hot Spots – A legacy of U.S. Military Bases in Southern Viet Nam.” Presented at the Joint US – Vietnam Scientific Conference on Human Health and Environmental Effects of Agent Orange/Dioxin. Hanoi, Vietnam.

(5) L. Wayne Dwernychuk. 2005. “Short Communication, Dioxin hot spots in Vietnam.” Chemosphere 60, 998-999.

(6) Dwernychuk, LW, et al. August 2006. “The Agent Orange Dioxin Issue in Viet Nam: A Manageable Problem.” Presented at the 26 International Symposium on Halogenated Persistent Organic Pollutants. Oslo, Norway.

th

(7) HCL. December 4, 2006. “Hatfield Awarded Ford Foundation Grant for Agent Orange Study.” http://www.hatfieldgroup.com

(8) British Columbia (BC) Waste Management Act. 1996. Waste Management Act – Contaminated Sites Legislation. BC Regulations 375/96. Canada.

(9) Buckingham, William A., Jr. 1982. Operation Ranch Hand. The Air Forces and Herbicides in Southeast Asia 1961-1971. US Air Force, Office of Air Force History. Washington, D.C.

(10) West, Keith W. March 24, 1970. “Memorandum for: Chief of Chemical Operations, MACV J3-09. Subject: Herbicide Storage at Bien Hoa AB.” 12th SOS. Bien Hoa, Vietnam.

(11) Michael, E.D. April 29, 1970. “Memorandum for Record. Subject: Effects of Herbicide Spills at Bien Hoa Air Base.” Pacific Technical Analysts-Subsidiary. San Francisco, California.

(12) Moran, John. 31 October 1968. “Memorandum for: 7th Air Force, TACC. Attn: Lct Robert McCollester. Subject: Herbicide Damage to Vegetable Plots Vicinity Da Nang Air Base.” Chemical Operations Division. MACJ3-09.

(13) Corey, Jim. 25 March 1969.”Defoliant Damage in Da Nang City.” CORDS/NLD/ICTZ. (14) US Military Assistance Command, Vietnam. 15 September 1969. Vietnam Lessons

Learned No. 74: Accidental Herbicide Damage. MACVJ3-053. (15) Darrow, Robert A., Reed C. Bunker, and J. Ray Frank. 23 September 1969. “Report

of Trip to Republic of Vietnam, 15 August-2 September 1969.” Department of the Army. Frederick, Maryland.

(16) Bills, Ray W. 26 September 1969. “Memorandum for: III MAF Chemical Officer (Cpt Lott). Subject: Report of Investigation into Possible Herbicide Damage at Vietnamese Naval Compound at Da Nang.” Chemical Operations Division. MACJ3-09.

(17) US Department of the Army. 15 October 1981. “MACV Fixed Wing Aircraft Herbicide Incidents.” Alexandria, Virginia.

(18) Le Moine, Thomas F. “Newport Terminal: A Historical Overview of a US Army Port Facility Operated by the 71st Transportation Battalion.” US Army. Fort Eustis, Virginia. http://www.allanfurtado.com/newportterminal.html

(19) McNaught, David. “Page 31. David McNaught. Some Photos I took In and Around Newport Terminal.” http://www.allanfurtado.com/davidmcnaughtnewport.html

18

(20) Farris, Gregory M. “Page 40. Photos from Gregory M. Farris.” http://www.allanfurtado.com/gregoryfarris.html

(21) Krabbenhoeft, Alfred. “Pages 17-19. Photos from Al Krabbenhoeft.” http://www.allanfurtado.com/alfredkrabbenhoeft.html

(22) Morawa, Richard Allen. “Pages 53-54. Photos from Rich Morawa.” http://www.allanfurtado.com/richmorawanewport.html

(23) Fields, Timothy, Jr. April 13, 1998. “Memorandum on Approach for Addressing Dioxin in Soil at CERCLA and RCRA sites.” Office of Solid Waste and Emergency Response. U.S. Environmental Protection Agency. Washington, D.C.

(24) De Rosa, Christopher T., et al. August 21, 1997. Dioxin and Dioxin-Like Compounds in Soil, Part 1: ATSDR Interim Policy Guideline. Agency for Toxic Substances and Disease Registry, U.S. Department of Health and Human Services. Atlanta, Georgia.

(25) Horvath, Richard L. Undated. “Mystique of the Valley, Fall 1968 Rendezvous with Destiny Magazine.” http://www.lcompanyranger.com/Ashau/ashauarticle2.htm

(26) Aton, Bert and William Thorndale. Undated. A Shau Campaign, December 1968 – May 1969. Directorate Tactical Evaluation. CHECO Division. US Department of Air Forces.

(27) Reed, Raz. “Photos, Articles, and Maps of the A Shau Valley, Page 20.” http://www.lcompanyranger.com/Ashau/ashauarticle2.htm

(28) Wagoner, Larry. “Photos, Articles, and Maps of the A Shau Valley, Pages 16-17.” http://www.lcompanyranger.com/Ashau/ashauarticle2.htm

(29) HCL and 10-80 Committee. April 2000. Development of Impact Mitigation Strategies Related to the Use of Agent Orange Herbicide in the Aluoi Valley, Vietnam. HCL, West Vancouver, Canada; 10-80 Committee, Ha Noi, Vietnam.

(30) Mai, Tuan Anh. 2006. Sources and Fate of PCDDs and PCDFs in Rural and Urban Ecosystems and Food Chain in Southern Vietnam. Thèse No. 3446 (2005). École Polytechnique Fédérale de Lausanne. Lausanne, Belgium.

(31) Lê, Huân. July 13, 2006. “Tư vấn sức khỏe sinh sản cho nạn nhân chất độc dioxin: Mỏi mòn chờ đợi.” Báo Lao Ðộng. Hà Nội, Việt Nam.

(32) Schecter, A., Le Cao Dai, Oaf Papke, Joelle Prange, John D. Constable, Muneaki Matsuda, Vu Duc Thao, and Amanda L. Piskac. May 2001. “Recent Dioxin Contamination from Agent Orange in Residents of a Southern Vietnam City.” Journal of Occupational and Environmental Medicine. Volume 43, Number 5.

(33) Huỳnh Văn Mỹ. June 24, 2001. “Người bạn của những nạn nhân da cam.” Báo Lao Ðộng. Hà Nội, Việt Nam.

(34) Mai, Truyet T. May 2004. “Letters to the Editor – Food as a Source of Dioxin Exposure in the Residents of Bien Hoa City, Vietnam – Schecter et al.” Journal of Occupational and environmental Medicine. Volume 46, Number 5.

(35) Institute of Medicine. 2003. Dioxins and Dioxin-like Compounds in the Food Supply: Strategies to Decrease Exposure. National Academy Press. Washington, D.C.

(36) Wickham, Kenneth G.. 9 December 1969. “Operational Report – Lessons Learned, Headquarters, 101st Airborne Division, Period Ending 31 July 1969 (U).” Department of the Army. Washington, D.C.

(37) Schecter, A.J., J.J. Ryan, M. Gross, N.C.A. Weerasinghe, and J.D. Constable. 1986. “Chlorinated dioxins and dibenzofurans in human tissues from Viet Nam, 1983-84.”. Chlorinated Dioxins and Dibenzofurans in Perspective. C. Rappe, G. Choudhary, and L.H. Keith [editors]. Lewis Publishers. Ann Arbor, Michigan.

(38) http://www.fordfound.org/grants_db/view_grant_detail.cfm?grant_id=39336 (39) Ðỗ, Anh H. October 5, 2006. “Cẩn thận với thuốc trừ sâu.” Báo Sài Gòn Giải

Phóng. Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. (40) Quang Ðạt. November 31, 2006. “Xung quanh khu công nghiệp Tân Quy - Ðất,

nước và không khí đều ô nhiễm.” Báo Sài Gòn Giải Phóng. Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam.

19