Diplomski Rad Dajana Brus

8/19/2019 Diplomski Rad Dajana Brus

1/104

UNIVERZITET U BANJOJLUCI

PRIRODNO-MATEMATIČKI FAKULTET

ODSJEK HEMIJA

DIPLOMSKI RAD

„Određiv!"e K# i V#$ %&'(e ) C-* i C-+ ,i'"%#

Me!&.r/ S&)de!&/

Pr.01 dr Bi'"! K)%vi2 D"! Br)3

Br1 I!de$/ 4+566

B!" L)%7 J!)r 896:1 ;.di!


2/104

Diplomski rad

Zahvalnica

Hvala mojim roditeljima,sestri Dušici i bratu Vladanu na

nesebičnoj podršci i ljubavi tokom svih godina školovanja.

Posebno hvala dr Biljani ukavici na nesebičnoj pomo!i,

po"rtvovanosti, i va"nim sugestijama i diskusiji, ali i na podršci,

optimi#mu i povjerenju koje mi je uka#ala prilikom i#rade

diplomskog rada.

Velika hvala i asistentu Dini Hasanagi!u koji mi je puno

pomogao prilikom i#rade praktičnog dijela diplomskog rada i

i#bora literature.

Hvala mojoj drugarici Dragani na satima slušanja,

ra#umjevanja, vjere i podrške tokom studija.

2


3/104

Diplomski rad

SADR


4/104

Diplomski rad

%. ,A#ERIAL I ,E#ODE.........................................................................................................."2

%.1. il'i ma*(ri'al...................................................................................................................."2

%.2. Uorko-a'(........................................................................................................................"7

%.". Eks*rak+i'a pro*(ia............................................................................................................"7

%.%. Odr(;i-a'( ko+(*ra+i'( pro*(ia...................................................................................."!

%.3. Odr(;i-a'( ko+(*ra+i'( pro*(ia po Lo=................................................................"!

%.6. Odr(;i-a'( (imsk( ak*i-os*i ka*ala( sp(k*ro9o*om(*ri'ski........................................"$

%.7. Odr(;i-a'( ,i+a(lis>,(*(o-( kos*a*( /Km0 a ka*ala4:......................................%

%.!. Odr(;i-a'( ko+(*ra+i'( 9o*osi*(*i?ki pi8m(a*a........................................................%

%.$. Eks*rak+i'a 9(ola...............................................................................................................%1

%.1. Odr(;i-a'( ko+(*ra+i'( 4k4pi 9(ola.......................................................................%2

%.11. El(k*ro9or(a.....................................................................................................................%2

%.12. Na*i-a (l(k*ro9or(a........................................................................................................%"

%.1". ripr(ma 4oraka a a*i-4 (l(k*ro9or(4......................................................................%%

%.1%. Ras*-or a sp(+i9i?o &o'('( ka*ala(.............................................................................%3

%.13. Ras*-or a sp(+i9i?o &o'('( p(roksidaa.......................................................................%3

%.16. Ras*-or a sp(+i9i?o &o'('( s4p(roksid dism4*aa........................................................%3

3. RE@UL#A#I RADA..................................................................................................................%6

3.1. Sadra' 9o*osi*(*i?ki pi8m(a*a.......................................................................................%6

3.2. Ko+(*ra+i'a 4k4pi pro*(ia..........................................................................................%!

%


5/104

Diplomski rad

3.". @a-isos* apsor&a+( a 2% m od -r(m(a r(ak+i'(......................................................3

3.".Sp(k*ro9o*om(*ri'sko odr(;i-a'( ak*i-os*i ka*ala(.........................................................3!

3.%. Ka*alaa /CA#. EC 1.11.1.60..............................................................................................67

3.3. S4p(roksid dism4*aa /SOD. EC 1.13.1.10........................................................................6!

3.6. (roksidaa /OD. EC 1.11.1.70........................................................................................7

3.7. Ko+(*ra+i'a 4k4pi 9(ola.............................................................................................72

6. DISKUSIA...............................................................................................................................7%

6.1. )o*osi*(*i?ki pi8m(*i.......................................................................................................7%

6.2. Ko+(*ra+i'a 4k4pi pro*(ia..........................................................................................73

6.". Ak*i-os*i ka*ala(..............................................................................................................76

6.%. Io9orm( ka*ala(................................................................................................................77

6.3. Ka*alaa kao dio a*ioksiad*i-o8 m(*a&olima. o-(aos* ka*ala( sa SOD i OD.....7!

6.6. Ko+(*ra+i'a 4k4pi 9(ola.............................................................................................!1

7. @AKLUBAK............................................................................................................................!2

!. LI#ERA#URA...........................................................................................................................!%

3


6/104

Diplomski rad

SKRA=ENICE/

AS amoi'4m p(rs4l9a*

A askor&a* p(roksidaa /s*romala5 sA *ilakoida5 *A +i*oola5 +A

mi*oodri'ska5 mA0

As+ r(d4ko-ai askor&a*

A# ad(oi *ri9os9a*

SA 8o-(;i s(r4m al&4mi

CA# ka*alaa

DFA d(idroaskor&a*

DNA d(oksiri&o4kl(iska kis(lia

D## di*io*r(i*ol

ED#A (*il(diamio*(*rasirG(*a kis(lia

E#L (l(k*ro *raspor*i laa+

)d 9(rodoksi

6


7/104

Diplomski rad

HA 8ala kis(lia

HR 8l4*a*io r(d4k*aa

HSF 8l4*a*io5 r(d4ko-ai

HSSH 8l4*a*io dis4l9id5 oksido-ai 8l4*a*io

,DA > mood(idroaskor&il radikal

,DAR mood(idroaskor&a* r(d4k*aa

NADF iko*iamid ad(i di4kl(o*id 9os9a*

AHE poliakrilamida 8(l (l(k*ro9or(a

OD p(roksidaa

RNA ri&o4kl(iska kis(lia

ROS r(ak*i-( -rs*( kis(oika

RU ri&4loo>153> &is9os9a*

Rubisco ri&4loo 153>&is9os9a* kar&oksilaa oksi8(aa

SOD s4p(roksid dim4*aa

7


8/104

Diplomski rad

#E,ED > N 5N 5N 5N *(*ram(*il>(*a>152>diami.ꞌ ꞌ ꞌ

!


9/104

Diplomski rad

61 UVOD

Eimi pr(ds*a-l'a'4 &ioloJki -rlo -a4 klas4 pro*(ia ko'i ka*ali4'4 &io(mi'sk( pro+(s( 4 G(li'i. Eimi omo84Ga-a'4 i 4&ra-a'4 &io(mi'sk( r(ak+i'(5 ko'( s( (pr(kido

odi8ra-a'4 4 G(li'i5 pri ?(m4 dolai do si*((5 ra8rad'( i m(;4so&o8 pr(*-ara'a (mi'ski

'(di'('a. Ulo8a ka*alia*ora5 pos(&o (ima5 asi-a s( a *om( da oi sma'4'4 koli?i4

((r8i'( po*r(&( a ak*i-a+i'4. E(r8i'a ak*i-a+i'( '( koli?ia ((r8i'a ko'a '( po*r(&a da s( s-i

mol(k4li '(do8 mola s4ps*ra*a do-(d4 do pr(lao8 s*a'a a -r4 ((r8(*sk( &ari'(r(.

Ka*alaa '( (im Jiroko raspros*ra'( i kod prokario*a i kod (4kario*a5 ko'i ka*ali4'(

ra8rad'4 *oksi?o8 -odoik p(roksida do mol(k4la kis(oika i -od(. V(lika (9ikasos* o-o8

(ima o8l(da s( 4 *om( da ((r8i'a ak*i-a+i'( po*r(&a a ra8rad'4 -odoik p(roksida &(

4?(JGa ka*alia*ora iosi 735% kmol>15 a 4 pris4s*-4 ka*ala( 2" kmol>1. Si('( ((r8i'(

aki-a+i'( a polo-i4 po-(Ga-a &ri4 r(ak+i'( a 3 p4*a /S*ako-iG i sar.5 260. Eim

d'(l4'( *ako J*o s( -(( sa s-o'im s4ps*ra*om 4 as*a'a'( pr(lao8 kompl(ksa (im>s4ps*ra*5

ko'i s( a kra'4 raspada 4 oslo&a;a'( (ima i proi-oda r(ak+i'(: SEEE. Ka*alaa

'( -aa dio (imsk( a*ioksida*i-( od&ra( or8aima.

Vodoik>p(roksid s( a'(do sa s4p(roksidim radikalom /O2.>05 idroksilim radikalom

/OF.0 i si8l(*im kis(oikom 4&ra'a 4 r(ak*i-( kis(oi?( -rs*( kis(oika /ROS0. Vodoik>

p(roksid '( J*(*i proi-od mo8i m(*a&oli?ki pro+(sa /pr. 9o*or(spira+i'( kod &il'aka05 a da

&i s( spri'(?ilo oJ*(G('( G(li'a i *ki-a5 mora s( d(si*i &ra ko-(ri'a -odoik>p(roksida 4 ma'(

J*(*( ma*(ri'(. S*o8a ka*alaa poma( G(li'i da ra8radi -odoik>p(roksid as*ao 4 ,(l(ro-o'

r(ak+i'i i 9o*or(spira+i'i i a *a' a?i spr(?a-a s*-ara'( J*(*i'i ROS. I dr48i (imi mo84 da

ra8rad( -odoik> p(roksid. Hl4*a*io>p(roksidaa '( 4 9iioloJkim 4slo-ima /mala ko+(*ra+i'a

-odoik>p(roksida0 '( ?ak ak*i-i'a od ka*ala(. Kad ko+(*ra+i'a -odoik>p(roksida poras*(

ak*i-i'a '( ka*alaa.

Ka*alaa mo( ka*alio-a*i i oksida+i'4 pomoG4 -odoik p(roksida5 rali?i*i m(*a&oli*a i*oksia5 kao J*o s4 9ormalal(diid5 mra-l'a kis(lia5 9(oli5 a+(*ilald(id i alkool/


10/104

Diplomski rad

81 CILJ RADA

Cil' o-o8 diplomsko8 rada '( da s( ispi*a'4 ak*i-os*i i io9orm( ka*ala( kod ?(*ri -rs*( &il'aka i 4por(d( ralik( im(;4 'i. U (kp(rim(*4 s4 koriJ*(( d-i'( C" &il'k( / Ambrosia

artemisifolia L. /am&roi'a0 i Chenopodium album L. /p(p(l'48a00 i d-i'( C% &il'k( / Amaranthus

retroflexus L. /J*ir0 i Setaria viridis L. /(l(i m4ar00.

Cil' '( r(alio-a kro sl(d(G( aali(:

• Odr(;i-a'( ko+(*ra+i'( pro*(ia• Odr(;i-a'( ko+(*ra+i'( pi8m(a*a

• Sp(k*o9o*om(*ri'sko odr(;i-a'( ak*i-os*i ka*ala(• Odr(;i-a'( ka*alai io9ormi a*i-om (l(k*ro9or(om• Odr(;i-a'( io9ormi s4p(roksid dism4*a( a*i-om (l(k*ro9or(om• Odr(;i-a'( io9ormi p(roksida( a*i-om (l(k*ro9or(om• Odr(;i-a'( ko+(*ra+i'( 4k4pi 9(ola.

1


11/104

Diplomski rad

*1 TEORETSKI DIO

*16 C* i C+ ,i'"%e

Ops*aak i-i &iGa a-isi daas a d-a a?ia od ak*i-os*i &il'o8 s-i'(*a. r-o5 &il'k( s4

'(dii or8aimi sposo&i da raspoloi-4 ((r8i'4 s4?(-o8 ra?('a pr(*-or( 4 o&lik ko'i '( a

i-o* (opoda. Dr48o5 4 *ok4 *o8 pro+(sa s( oslo&a;a kis(oik5 ko'i '( *ako;( 4slo- i-o*a

s-i &il'aka i i-o*i'a. ro+(s 4 kom( s( s-'(*losa ((r8i'a ko-(r*4'( 4 (mi'sk4 i ak4m4lira 4

o&lik4 or8aski '(di'('a5 o-( s( 9o*osi*(a.

o*-r;(o '( da 9o*osi*(4 ?i( d-a pro+(sa:

• s-i'(*la 9aa /oksida+i'a -od(5 r(d4k+i'a NAD 4 NADF5 9os9orila+i'a AD 4 A# ioslo&a;a'( O20

• *ama 9aa /r(d4k+i'a CO25 >NO2>5 >SO"2> i si*(4 48l'(i idra*a i dr48i or8aski

'(di'('a0.

roi-odi s-i'(*l( 9a( 9o*osi*((5 NADF i A#5 s4 d-a '(di'('a ko'a s4 i-or

((r8i'( a si*(4 or8aski proi-oda5 4 pro+(sima a ko'( s-'(*los* i'( (posr(do po*r(&a.

U *amo' 9ai 9o*osi*(( apsor&4'( s( CO2 i 48ra;4'( 4 or8aska '(di'('a. Oda-o '( poa*o

da s4 skro& i saaroa a'-ai'i proi-odi 9o*osi*(( oi s( r(la*i-o lako mo84 dokaa*i 4

lis*o-ima a s-'(*los*i5 ali p4*(-i ko'i do-od( do 'io-o8 o&rao-a'a s4 d(*al'o pro4?(i *(k p(d(s(*i 8odia o-o8 -i'(ka5 4 (ksp(rim(*ima 8r4p( is*rai-a?a a ?(l4 sa ,(l-iom

Kal-iom /,. Cal-i5 A. (so i . asam0. O-i is*rai-a?i s4 pokaali da 48l'(ik i CO 2

4lai 4 '(da +ikli?a pro+(s5 ko'i '( kasi'( a-a Kal-io- +ikl4s. U (kp(rim(*ima s4

koris*ili '(doG(li'sk4 al84 Chlorell-u5 a +il' rada '( &io 4*-rdi*i p4* ko'im s( CO2 48ra;4'( 4

48l'((idra*(. oJ*o pr-o s*a&ilo '(di'('( ko'( s( i8ra;4'( ima *ri 48l'(iko-a a*oma /">

9os9o8li+(ra*05 Kal-io- +ikl4s o-( s( /C>"0 9o*osi*(*i?ki r(d4k*i-i p(*oi +ikl4s. il'k(

ko'( -(4'4 CO2 iskl'4?i-o *im p4*(m5 o-4 s( C>" &il'k(. Ak+(p*or CO2 kod C>" &il'aka '(

ri&4loo 153>&is9os9a* /R40/ N(Jko-iG i sar.5 2".0.

Kal-io- +ikl4s '( i r(ak+i'a ko8a o&4-a*a 1" koraka i *ri 8la-( 9a(: kar&oksila+i'a5

r(d4k+i'a i r(8((ra+i'a. Eim ko'i ka*ali4'( kar&oksila+i'4 ri&4loo 153>&is9os9a*a /R40 '(

11


12/104

Diplomski rad

ri&4loo 153 &is9os9a* kar&oksilaaMoksi8(aa (Rubisco). Eim Rubisco '( (im ko'i ima i

kar&oksila4 i oksi8(a4 ak*i-os*.

12


13/104

Diplomski rad

U 8odiama posli'( Kal-io-o8 o*kriGa pokaalo s( da 4 *amo' 9ai 9o*osi*(( pos*o'( i

dr48i &io(mi'ski pro+(si ko'i dop4'4'4 o-a' +ikl4s5 ili s( ado-(4'4 a (k( '(8o-( r(ak+i'(.

@a ralik4 od C>" &il'aka i-'(s( 8r4p( &il'aka 9iksira'4 CO2 a dr48a?i'i a?i5 *ako da '( pr-i

proi-od 9o*osi*(( '(di'('( sa % a*oma 48l'(ika /mala*5 aspar*a*5 oksala+(*a*05 pa s( *a'

pro+(s o-( C>% *ip asimila+i'( CO2. O-a' *ip asimila+i'( s( sr(G( kod C>% &il'aka i s4k4l(a*a

/N(Jko-iG i sar.5 2"0. Lis*o-i &il'aka sa C>% m(*a&olimom ima'4 dr48a?i'4 aa*omi'4 od

&il'aka sa C>" m(*a&olimom. Kod 'i d-i'( 8r4p( G(li'a sadr( sadr( loroplas*(: m(o9il( i

J*apiGas*( G(li'( /G(li'( sar(0. )iksa+i'a CO2 i -ad4a i si*(a C>% or8aski kis(lia do8a;a s(

4 m(o9ilim G(li'ama5 a r(d4k*i-i 9o*osi*(*i?ki pro+(s 4 G(li'ama sar(. ri isko' ko+(*ra+i'i

CO2 C%> &il'k( 4s-a'a'4 a*o -iJ( dos*4po8 48l'(ika (8o C "> &il'k(5 '(r osim Rubisca

pos'(d4'4 i 9os9o(ol pir4-a* kar&oksila4 /E>kar&oksila40 i 4 *ak-im 4slo-ima poka4'4-(G4 (9ikasos* pri 4s-a'a'4 CO2. il'k( sa C>% m(*a&olimom a-al'4'4Gi (-ol4*i-o'

adap*i-os*i ima'4 pos(&o -(lik4 pr(dos* 4 4slo-ima -isoko8 i*(i*(*a s-'(*los*i i

*(mp(ra*4r(5 kada '( ko+(*ra+i'a CO2 4 okr4('4 &il'aka mala /(do-ol'a a ak*i-os*

(ima Rubisco05 a s*om( s4 d'(limi?o ili po*p4o a*-or((. V(lika pr(dos* C%> &il'aka '( 4

*om( J*o s( 4 loroplas*ima G(li'a par(imsk( sar( alai R4 /s4ps*ra* a 9o*osi*(40 i ko'i

s4 4 a?a'o' m'(ri iolo-ai od -(G( ko+(*ra+i'( O25 *ako da skoro i ( dolai do

9o*or(pira+i'(. Aa*omsko>mor9oloJk( i &io(mi'sk( sp(+i9i?os*i omo84Ga-a'4 C%> &il'kamai*(i-i'i ras* i -(G4 prod4k*i-os* or8ask( ma*(ri'(5 *( s( ?(s*o ai-a'4 i -isoko

prod4k*i-im &il'kama. U odos4 a C"> &il'k(5 C%> &il'k( s4 &ol'( prila8o;(( 4slo-ima s4J(5

(koomi?i'( *roJ( -od4 i ima'4 a*o ii *raspira+ioi ko(9i+i'(*.

Im(;4 C" i C% &il'aka -(G smo -id'(li da pos*o'( a?a'( ralik(. #ako5 4s-a'a'( CO25

odoso i*(i*(* 9o*osi*(( /9o*osi*(*i?ki kapa+i*(*0 kod C">&il'aka s( kr(G( 4 pros'(k4 od 1

do %5 a 4 C%> &il'aka od % do ! m8 CO2 po dm>2>1 /S*ako-iG5 210. Komp(a+ioa *a?ka a

CO2 kod C">&il'aka iosi ">7 ppm5 dok '( a C%>&il'k( a 3 do 1 p4*a ma'(. Komp(a+ioa*a?ka 9o*osi*(( i*(i*(* 9o*osi*(( ko'i '( '(dak i*(i*(*4 disa'a.

1"


14/104

Diplomski rad

#o a?i da komp(a+ioa *a?ka pr(ds*a-l'a oa' i*(i*(* 9o*osi*(( kada '( koli?ia

CO2 priml'(o8 a 9o*osi*(4 '(daka koli?ii CO2 id-o'(o8 4 pro+(s4 disa'a 4 *ok4 is*o8

p(rioda -r(m(a. Kod C>" &il'aka sa po'a?aom 9o*osi*(om ras*( koli?ia O25 ?im( s(

po'a?a-a 9o*or(spira+i'a5 a *im( i koli?ia -raG(o8 CO2 /o-a koli?ia CO2 ( mo( &i*i isrpl'(a

pa o-( &il'k( ima'4 -isok4 komp.(a+ioa *a?k4 a CO205 dok C>% (ma'4 9o*or(spira+i'4

a-al'4'4Gi -rlo ak*i-o' E>kar&oksilai>>>-rlo iska komp.(a+ioa *a?ka a CO 2.

*181 F.&.re3>ir2i" i Me'er.v re%2i"

)o*or(sira+i'a '( pro+(s ko'i pra*i 9o*osi*(4 kod -(liko8 &ro'a &il'aka. Eim Rubisco

kao J*o smo -(G r(kli ima kar&oksila4 i oksi8(a4 ak*i-os*. Kar&oksila+i'a i oksi8(a+i'a

s4 kok4r(*( r(ak+i'( a '(do ak*i-o m'(s*o a s4ps*ra*4. Rubisco 4 oksi8(o' r(ak+i'i

koris*i O2 kao s4ps*ra* 4m'(s*o CO2. U 9o*or(sira+i'i 4?(s*-4'4 s4k+(si-o *ri G(li'sk( or8a(l(5

loroplas*i5 p(roksiomi i mi*oodri'(5 a podra4m'(-a s( i +i*oplama5 ko'a i okr44'(.

io(mi'ski pro+(s s( sas*o'i od -iJ( s(8m(a*a5 ?i'i s4 8la-i s*4p'(-i sl(d(Gi:

• oksi8(a+i'a ri&4loo 153>&is9os9a*a i o&rao-a'( 9os9o8likola*a 4 loroplas*4 / Rubisco

ka*ali4'( r(ak+i'4 O2 sa ri&4loo 153>&is9os9a*om i as*a'( ">9os9o8li+(ra* i mol(k4l sa

d-a C>a*oma 2>9os9o8likola*0 ko8a 9os9a*aa idroli4'( 4 8likola*

Slika 1. Karboksilazna i oksigenazna aktivnost Rubisca

1%


15/104

Diplomski rad

13


16/104

Diplomski rad

• oksida+i'a 8likola*a do 8lioksala*a /oslo&a;a s( -odoik p(roksid ko8a ka*alaa

ra8ra;4'( do -od( i kis(oika0• *rasamia+i'a 8lioksala*a 4 8li+i • ko-(ri'a 8li+ia 4 s(ri 4 mi*odri'ama • r(8(ari'a ">9os9o8li+(risk( kis(li( 4 sarad'i s-( *ri or8a(l( /L((8ood5 1$$"0.

Ala ,(l(r 1$31. '( o*krio da loroplas*i mo84 da koris*( kis(oik kao primao+a

(l(k*roa. ,(l(ro-a r(ak+i'a ima kok4r(+i'4 od s*ra( +ikli?o8 *raspor*a (l(k*roa kod

9o*osis*(ma I /(dall i ,aass( 1$$30. Kao i +ikli?i (l(k*ro *raspor*5 ,(l(ro-a r(ak+i'a ima

po*(+i'al da po-(Ga-a 9ormira'( A#>a5 si*(4 (aksa*ia i pro*oa+i'4 pro*(ia /Fa&(r i

alk(r51$$20. U ,(l(ro-o' r(ak+i'i s( r(d4k4'( kis(oik do s4p(roksida doa+i'om (l(k*roa sa

9o*osis*(ma I :

H8O ? 8 O8 @ 8O8- ? 8H? ? 658O8

S4p(roksid s( a*im ko-(r*4'( do -odoik p(roksid / H 2O2 0 od s*ra( s4p(roksid dism4*a(:

SOD

O8- ? O8- ? 8H? -------->8H8O8 ? O8

U ,(l(ro-o' r(ak+i'i kao J*o s( mo( akl'4?i*i dolai do 9ormira'a po*(+i'alo

*oksi?i -rs*a kis(oika5 &o8 ?(8a '( po*r(&a (imska d(*oksi9ika+i'a. U d(*oksi9ika+i'i

-odoik p(roksida -a4 4lo84 ima (im ka*alaa.

CAT

H8O8 -------->H8O ? 658O8

@a ralik( od ,(l(ro-( r(ak+i'(5 +ikli?i (l(k*ro *raspor* ( pro4rok4'( radikal(

kis(oika i -odoik>p(roksid /Kals(r5 1$7$0.

16


17/104

Diplomski rad

*1*1 K&'( CAT

Ka*alaa /CA# EC 1.11.1.60 '( '(da od a'(9ikasi'i (ima 4 i-om s-i'(*4. Oso-a

4lo8a o-o8 (ima '( rala8a'( (radikalsko8 F2O2 do F2O5 ?im( s( spr'(?a-a '(8o-a di94i'a4 dr48( di'(lo-( G(li'(. @&o8 s-o'( Jirok( dis*ri&4+i'(5 (-ol4*i-( adap*i-os*i i &r( ak*i-os*i5

CA# ima -a4 4lo84 4 sis*(mima 4 a(ro&o' sr(dii. Ka*alaa '( omo*(*ram(r5 mol(k4lsk(

mas( 2% kD5 ko'i ima 4 ak*i-om +(*r4 )( " -(ao a por9iri (m 8r4p4 (ima /S+adalios5

230.

ri iskim ko+(*ra+i'ama F2O2 / 1mol0 ka*alaa poka4'( p(roksida4 r(ak+i'4 i˂

r(d4k4'( F2O2 koris*(Gi rali?i*( radikal( -odoika /alkooli5 askor&iska kis(lia0:

RH8 ? H8O8 @ R ? 8H8O

ri -isokim ko+(*ra+i'ama F2O2 / 1mol05 CA# &ro 4kla'a F˃ 2O2 kro ka*ala4

r(ak+i'45 8d'( '( F2O2 i door i ak+(p*or -odoika:

8 H8O8 @ 8H8O ? O8

O-a' pro+(s '( ((r8(*ski (9ikasa5 '(r s( 4 ka*alao' r(ak+i'i ( koris*( r(d4k4'4Gi

(k-i-al(*i. #o '( a?a'o kad '( po-(Gaa ((r8(*ska po*r(&a G(li'(5 odoso kad '( po-(Ga

i*(i*(* ka*a&oli?ki pro+(sa i r(spira+i'(. Na *a' a?i s( 9ormira -(Ga koli?ia F 2O25 ko'i

4sp'(Jo 4kla'a CA# a ((r8(*ski po-ol'a a?i /S+adalios5 230. Ka*alaa ( mo( &i*i

asiG(a s-o'im s4ps*ra*om5 F2O2 &( o&ira a '(8o-4 ko+(*ra+i'45 *ako da (imska

ak*i-os* ras*( li(aro sa poras*om ko+(*ra+i'( F2O2 /Kr4id(i(r i V(rspa8(*5 220.

17


18/104

Diplomski rad

Slika 2. Struktura katalaze, (http://www.alfaportal.hr/

*1+1 Me!i(# d"e'.v!" %&'(e

Ka*alaa '( -(oma ak*i-a (im5 '(da mol(k4la ka*ala( ko-(r*4'( millio mol(k4la

-odoik p(roksida 4 -od4 i kis(oik s-ak( s(k4d(. Iako kompl(*a m(aiam r(ak+i'( i'(

poa*5 sma*ra s( da r(ak+i'a *(?( 4 d-a koraka:

H8O8 ? FeIII-E @ H8O ? OFeIV-E1?

H8O8 ? OFeIV-E1? @ H8O8 ? FeIII-E ? O8

O-d'( )(/III0>E pr(ds*a-l'a +(*ar 8-o;a a 8r4pi (ma ko'i '( -(a a (im. )(/IV0>

E/.0 '( m(om(ra 9orma )(/V0>E5 J*o a?i da 8-o;( i'( kompl(*o oksido-ao do V5 ali

do&i'a *- Ppodra-a'4Gi (l(k*roQ i li8ada (ma. O-a' (m '( s*o8a oa?( kao radikalski

ka*'o /.0.

Vodoik p(roksid 4lai 4 ak*i-i +(*ar5 4 i*(rak+i'i sa amiokis(liama As 1%7

/aspara8i a poi+i'i 1%70 i Fis7%5 J*o do-odi do *o8a da s( pro*o /-odoiko- 'o0 pr(&a+4'(

im(;4 a*oma kis(oika. Slo&odi kis(oik koordiara5 oslo&a;a'4Gi o-oas*al4 mol(k4l4 -od(

i O)(/IV0E/.0. O)(/IV0>E/.0 r(a84'( sa mol(k4lom -odoik p(roksida 9ormira'4Gi

)(/III0>E i pr(-od(Gi 8a do -od( i kis(oika. R(ak*i-os* )( +(*ra mo( &i*i po&ol'Jaa

pris4s*-om 9(ola*o8 li8ada a #=r"375 ko'i mo( 4?(s*-o-a*i 4 oksida+i'i )(/III0 do )(/IV0.

O-a r(ak+i'a s( mo( po&ol'Ja*i pomoG4 i*(rak+i'( Fis7% i As17% sa i*(rm(di'(rima r(ak+i'(.

ria r(ak+i'( s( mo( odr(di*i pomoG4 ,i+(lis> ,(*(o-( kos*a*( /


19/104

Diplomski rad

*11 Ki!e&i% e!(i#3%i re%2i"

Eimska ki(*ika s( &a-i i4?a-a'(m 4*i+a'a rali?i*i 9ak*ora /ko+(*ra+i'( s4ps*ra*a

i (ima5 ii&i*ora5 ko9ak*ora5 pF5 'osk( sil(5 *(mp(ra*4r( i sli?o0 a &ri4 (imomka*alio-a( r(ak+i'(. Na o-a' a?i dolai s( do polai poda*aka a s*r4k*4r( i m(aiam

d('s*-a (ima a prim'(r: ko'im r(dom s( -(4'4 s4ps*ra*i i as*a'4 proi-odi5 da li as*a'(

ko-al(*i (im>s4ps*ra* kompl(ks5 ko'( s( 94k+ioal( 8r4p( ala( 4 ak*i-om +(*r4 /J*o s(

mo( 4*-rdi*i i ispi*i-a'(m 4*i+a'a pF a (imsk4 r(ak+i'40 i sli?o. Na oso-4 ki(*i?ki

param(*ara mo( s( pro+i'(i*i ak*i-os* i ko+(*ra+i'a (ima in vivo /Vik(*iG5 260.

Eimi s4 pro*(ii ko'i 4&ra-a'4 &io(mi'sk( r(ak+i'( 4 or8aim4. #o ?i( a *aka-

a?i da sia-a'4 Hi&so-4 slo&od4 ((r8i'4 ak*i-a+i'( po*r(&4 da &i s( r(ak*a* /s4ps*ra*0

pr(-(o 4 proi-od /Slika 70 odoso s*4pa'4 4 r(ak+i'4 sa s4ps*ra*om 8rad(Gi kra*koi-(Gi

(im>s4ps*ra* kompl(ks ko'i s( po*om raspada 4 (im i proi-od5 i a *a' aGi s*-ara'4Gi o-i

r(ak+ioi p4* sa iom ((r8i'om ak*i-a+i'( /S*r(la+5 2$0.

Slika !. "ok enzi#ski katalizovane i nekatalizovane reakci$e (Sani%anin, 2&1'

1$


20/104

Diplomski rad

o?(*kom 2. -i'(ka L(oor ,i+(lis i ,a4d ,(*( aaliirali s4 ki(*ik4 (imsk(

r(ak+i'( a oso-4 '(dos*a-( pr(*pos*a-k( da '( a as*aak proi-oda po*r(&o da (im /E0 i

s4ps*ra*a /S0 do;4 4 ko*ak* pri'( (8o J*o do;( do r(ak+i'(5 odoso pr-o mora as*a*i

i*(rm(di'ari (im>s4ps*ra* kompl(ks /ES0:

O-a' kompl(ks mo84 ad(si*i d-i'( s4d&i(: kompl(ks mo( diso+i'a+i'om poo-o da*i

E i S 4 kos*a*4 pr-o8 r(da /k 20 ili mo( pr(Gi 4 proi-od r(ak+i'( 4 kos*a*4 /k "0.

,i+a(lis> ,(*(i mod(l pr(*pos*a-l'a m'(r('( po?(*( /i+i'al(0 &ri( (imsk( r(ak+i'(

/-5 odoso odr(;4'( s( (ksp(rim(*alo &ria as*a'a'a proi-oda05 pri ko'o' '( ko+(*ra+i'a

a(mari-o mala5 *( '( po-ra*a r(ak+i'a EES a(mari-a5 odoso kada '( k % k ˂˂˂ ". U

*ak-om '(dos*a-om sl4?a'4 po?(*a &ria (imsk( r(ak+i'( propor+ioala '( ko+(*ra+i'i

ES kompl(ksa

v9 % *GES1

4d4Gi da '( +il' ,i+a(lis>,(*(io8 mod(la aGi ira ko'i po-(4'( &ri( po'(dii

r(ak+i'a sa poa*om ko+(*ra+i'om E i S5 *o '( po*r(&o irai*i ko+(*ra+i'4 (ima:

E& E ? ES

8d'( '( E* 4k4pa ko+(*ra+i'a (ima5 E ko+(*ra+i'a slo&odo8 (ima5 a ES

ko+(*ra+i'a ES kompl(ksa.

2


21/104

Diplomski rad

O&irom a pos*a-l'(( 4slo-( mod(la: ko+(*ra+i'a proi-oda /0 a(mari-o mala5 a

ko+(*ra+i'a s4ps*ra*a5 S S5 proilai da s( i+i'ala &ria m'(ri 4 podr4?'4 4s*al'(o8 s*a'a

(imsk( r(ak+i'( ko8a karak*(riJ( (promi'('(os* ko+(*ra+i'( ES kompl(ksa:

dES

dt =0

Da &i o-a' ira &io ado-ol'( /(promi'('(os* ko+(*ra+i'( ES kompl(ksa0 &ri(

as*a'a'a /-90 i &ri( diso+i'a+i'( -d (im s4ps*ra*o8 kompl(ksa mora'4 &i*i 4ra-o*(((

/S*r(la+5 2$0. osma*ramo li opJ*4 '(da?i4 (imsk( r(ak+i'(5 -idl'i-o '( da '( &ria

as*a'a'a ES kompl(ksa '(daka:

a &ria diso+i'a+i'( ES kompl(ksa '(daka :

I'(da?a-a'(m o-i d-i'4 '(da?ia do&i'(mo ira :

odoso 'io-im pr(4r(;i-a'(m

#ri kos*a*( s( mo84 sk4pi*i 4 o-4 ko'4 ai-amo ,i+a(liso-a

kos*a*a /Km0 :

21


22/104

Diplomski rad

*( s( '(da?ia mo( pisa*i:

I *o8a sli'(di da '( :

22


23/104

Diplomski rad

U-rs*imo li '(da?i4 4 ira a 4k4p4 koli?i4 (ima do&i'amo:

a 4koliko i '( iraimo ko+(*ra+i'4 ES kompl(ksa

U-rJ*a-a'(m 8or'( '(da?i( 4 ira a po?(*4 &ri4 (imsk( r(ak+i'( /- k "ES05

8d'( '(:

Vm> maksimala &ria r(ak+i'( ira(a kao proi-od kos*a*( &ri( r(ak+i'( /k "0 i 4k4p(

ko+(*ra+i'( (ima /E*0 odoso VmaT '( propor+ioalo pris4*o' ko+(*ra+i'i (ima

2"


24/104

Diplomski rad

Km> ,i+a(liso-a kos*a*a5 a

S> ko+(*ra+i'a (ima

2%


25/104

Diplomski rad

ria pr(ds*a-l'a &ro' r(ak+i'a5 ko'( s4 ka*alio-a( (imom5 po s(k4di. Sa

po-(Ga'(m ko+(*ra+i'( s4ps*ra*a S5 &ria r(ak+i'( /ko'a od8o-ara kos*a*o' ko+(*ra+i'i

(ima0 s( asimp*o*ski pri&lia-a maksimalo' &rii Vm5 ali '( apra-o ikada ( dos*i(. Usl(d

*o8a5 ( pos*o'i S ko'( od8o-ara Vm. Um'(s*o *o8a5 karak*(ris*i?a -r(dos* a (im '(

d(9iisaa ko+(*ra+i'om s4ps*ra*a ko'a od8o-ara polo-ii maksimal( &ri( /VmM20. O-a K ,

-r(dos* s( ai-a ,ia(lis>,(*( kos*a*a1

Ako s( a 8ra9i?kom prika4 a;( oa ko+(*ra+i'a s4ps*ra*a kod ko'( '( pos*i84*a

polo-ia maksimal( &ri( /VmaT0:

o)#a*/2

Do&i'amo da '(:

Kri-a ko'a opis4'( ,i+a(lis>,(*( '(da?i4 '( ip(r&ola5 i -(liki dio (ima a ko'i

s( odr(;4'( a-isos* &ri( (imski r(ak+i'( o ko+(*ra+i'i s4ps*ra*a poka4'( is*i *aka- o&lik

kri-(.

23

https://sh.wikipedia.org/wiki/Sekundhttps://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Asimptota&action=edit&redlink=1https://sh.wikipedia.org/wiki/Sekundhttps://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Asimptota&action=edit&redlink=1


26/104

Diplomski rad

26


27/104

Diplomski rad

Slika '. +i$agra# zavisnosti brzine reakci$e o koncentraci$i supstrata ili ichaelis-entenov i$agra#(Sani%anin, 2&1'

Odr(;i-a'( ki(*i?ki param(*ara Km i Vm &i*o '( a opisi-a'( (imski

ka*alio-ai r(ak+i'a. ,(;4*im kako s( i ip(r&ol( ( mo( a'pr(+ii'( o?i*a*i5 i *i i '(da?i( ip(r&ol( a'pr(+ii'( ira?4a*i -ri'(dos*i *i d-i'4 kos*a*i5 4-(d( '( mo8o

prikladi'i li(ari prika a-isos*i &ri( (imsk( r(ak+i'( o ko+(*ra+i'i s4ps*ra*a5

d-os*r4ko r(+ipro?i di'a8ram ili Li(-(a 4rk di'a8ram /S*r(la+5 2$0. La'-i-(r>4rko-

8ra9ik ili d-os*r4ko r(+ipro?a 8ra9ik '( 4o&i?a'( a?i prikai-a'a ki(*i?ki poda*aka i koris*i

r(+ipro?( -ri'(dos*i &ri( r(ak+i'( i ko+(*ra+i'( s4ps*ra*a. Kao J*o s( mo( 4o?i*i5 8ra9ik

a-isos*i:

ima li(ara o&lik5 8d( '( ods(?ak a y osi5 1M maT5 a ods(?ak a x osi5 >1M ! m.

Slika . +vostruko-recipro%ni (0ineveawer- urk i$agra# (Sani%anin, 2&1'

27


28/104

Diplomski rad

*1:1 U&i2" 3&re3 ! ,i'"%e

#okom s-o8 i-o*o8 +ikl4sa &il'k( mora'4 r(a8o-a*i a rali?i*( pri'(*'( ko'( dola( i

okoli( &o8 ?(8a s4 ra-il( Jirok raspo od&ram&(i s*ra*(8i'a. S*r(s '( s-ako s*a'( &ioloJko8sis*(ma ko'( ods*4pa od op*im4ma. Rali?i*i a4*ori da'4 rali?i*( d(9ii+i'( s*r(sa. #ai i @(i8(r

/2%0 d(9iiJ4 s*r(s kao spol'aJ'i 9ak*or ko'i ima (po-ol'a 4*i+a' a &il'k45 pri ?(m4 a'-iJ(

misli a a&io*i?ki s*r(s. o dr48im a4*orima /N(Jko-iG i sar.5 2"0 s*r(s pr(ds*a-l'a'4 s-i ?iio+i

ko'i (po-ol'o 4*i?4 a ras*('( i ra-iG( &il'aka5 i ko'i sma'4'4 prod4k*i-os* &il'aka a i-o

ii od 'io-o8 8((*i?ko8 po*(+i'ala. il'k( s4 *okom p(rioda -(8(*a+i'( ilo(( rali?i*im

s*r(sim 4slo-ima 4 ko'ima s( ala(5 ko'i (po-ol'o 4*i?4 a 'io-o ra-iG(5 pa s*o8a 4

a*o' m'(ri sma'4'4 prios i po8orJa-a'4 k-ali*(* proi-oda. S*r(so8(i 9ak*ori mo84 &i*i

a&io*i?ki> ko'i s4 4 oso-i 9ii?ko>(mi'sk( prirod( i &io*i?ki ko'i s4 &ioJk( prirod(. U -(Gii

sl4?a'(-a 4?iak s*r(sa s( iraa-a 4 odos4 a pr(i-l'a-a'( &il'k(5 ras*('(5 odoso

ak4m4la+i'4 &iomas(. il'k( poka4'4 odr(;(4 o*poros* a s*r(s. Kao s(sili or8aimi &il'k(

( mo84 da i&'(84 (po-ol'( 9ak*or(5 ali s4 prirodom s(l(k+i'om 9o-orio-a( -rs*( ko'( s4

pos(&o adap*ira( ?ak a kra''( (po-ol'( 4slo-(. S-( *( &il'( -rs*( raspola4 asl'(dim

mor9oloJkim i (ko>9iiolJkim adap*a+i'ama ko'( im omo84Ga-a'4 ( samo da pr(i-(5 -(G i da a

s-om s*aiJ*4 &4d4 -(oma 4sp'(J(. D('s*-o s*r(si 9ak*ora5 4 a-isos*i od i*(i*(*a5 d4i(

*ra'a'a i 9a( o*o8((( &il'ka mo( da &4d( la*(*o /do-odi do 48i4Ga &il'aka 4sl'(d &r(

s((s+(+i'(05 ili s4&la*(*o /&il'k( s( mo84 adap*ira*i 4 a-isos*i od 'a?i( s*r(sa5 a

mol(k4larom i-o4 dolai do prom'(a 4 (kspr(si'( 8(a5 si*(( s*r(s pro*(ia5 a *o do-odi do

9iioloJko8 od8o-ora i adap*a+i'( &il'aka a s*r(s0. il'k( od8o-ara'4 a s*r(s a G(li'skom i-o4

i a i-o4 +i'(lo8 or8aima.

2!


29/104

Diplomski rad

*141 Re%&iv!e vr3&e %i3e.!i% ROS

Ra-o' a(ro&o8 i-o*a omo84G( '( pris4s*-om kis(oika /O20 ko'i '( r(la*i-o

(r(ak*i-a 4 mol(k4lskom o&lik4 /S+adalios5 230. Oo J*o o8rai?a-a oksida*i-4 moG O2

'( pos*o'a'( d-a (spar(a (l(k*roa sa paral(lim spiom i mo84Gos*i -(i-a'a samo a

s*r4k*4r( ko'( ima'4 (l(k*ro( sa a*iparal(lim spiom. Ipak doda-a'(m (l(k*roa ili

*ras9(rom ((r8i'( a O25 mo84G( '( o*kloi*i spisk4 r(s*rik+i'4 i po-(Ga*i r(ak*i-os*

kis(oika. #om prilikom as*a'4 r(ak*i-( -rs*( kis(oika 4 ko'( s( 4&ra'a'4 slo&odi radikali

kis(oika i (radikalsk( -rs*( ko'( 94k+ioiJ4 kao oksid4'4Gi a8(si iMili s( lako ko-(r*4'4 4

slo&od( radikal( kis(oika. N(spar(i (l(k*ro( 4 spol'aJ'o' or&i*ali od8o-ori s4 a

r(ak*i-os* s-i radikalski -rs*a kis(oika /Fali 3W O2 i *ras9ormiJ( s( 4 r(ak*i-( -rs*( kis(oika /S+adalios5 230.(do(l(k*roskom r(d4k+i'om O2 as*a'( s4p(roksid radikal /O2X>05 d-o(l(k*roskom -odoik

p(roksid /F2O205 a *ro(l(k*roskom idroksili radikal /OF0.

Slika . 3e#atski prikaz nastanka reaktivnih vrsta kiseonika pre#a 4il i "ute$a (2&1&

2$


30/104

Diplomski rad

Kod &il'ka5 ROS s( 4-i'(k 9ormira kao r(4l*a* (i&'(o8 Y+4r('aP (l(k*roa sa

(l(k*ro*raspor*i laa+a 4 loroplas*ima5 mi*oodri'ama 4 G(li'skom id4 ili kao spor(di

proi-od rali?i*i m(*a&oli?ki p4*(-a lokalio-ai 4 rali?i*im G(li'skim or8a(lama. S*r(s 4

i-o*o' sr(dii kao J*o s4 s4Ja5 salii*(*5 isk( *(mp(ra*4r( mr'('a5 *oksi?i m(*ali i UV>

ra?('a5 kao i pa*o8(i do-od( do po-(Ga( ko+(*ra+i'( ROS 4 &il'kama kao r(4l*a*

ar4Ja-a'a G(li'sk( om(os*a( /Sarma 2120. S-( ROS s4 i4(*o J*(*( a or8aim( pri

-isokim ko+(*ra+i'ama. Kad i-o ROS pr(-ailai m(aim( od&ra(5 a G(li'4 s( ka( da '(

4 s*a'4 Yoksida*i-o8 s*r(saP /Sarma5 2120.

Z*o s( *i?( (8a*i-o8 (9(k*a ia-ao8 pr(-(likom ko+(*ra+i'om ROS> a *4 spada'4:

• oJ*(G('a DNK • oksida+i'a poli(asiG(i masi kis(lia 4 lipidima /p(roksida+i'a lipida0• oksida+i'a amiokis(lia 4 pro*(iima• oksida*i-a iak*i-a+i'a sp(+i9i?i (ima oksida+i'om 'io-i ko9ak*ora• d(s*r4k+i'a loro9ila

Uprkos raorom d'(lo-a'45 ROS s4 i s(k4dari 8lasi+i 4 rali?i*im G(li'skim

pro+(sima5 4kl'4?4'4Gi *ol(ra+i'( a s*r(s 4 i-o*o' sr(dii. Da li G( o-( mol(k4l( d'(lo-a*i kao

J*(*( ili si8ali mol(k4li a-isi od ra-o*(( im(;4 prod4k+i'( ROS i d(*oksika+i'( is*i.

@&o8 m4l*i94k+ioali 4lo8a r(ak*i-i -rs*a kis(oika5 (opodo '( da G(li'( ko*roliJ4 i-o

ROS kako &i i&'(8li oksida*i-( po-r(d( ali ( da i po*p4o (limiiJ( /Sarma5 2120.

"


31/104

Diplomski rad

*11 A!&i.%3id&iv!i #e&,.'i(#

ri'( oko 2.7 mili'ardi 8odia 4 i-o*o' sr(dii5 '( od s*ra( 9o*osi*(*ski or8aiama5

4kl'4?( mol(k4lari kis(oik5 dok s4 s( 4 '(8a po'a-ila5 kao (po-ai 8os*i 4 a(ro&imi-o*45 r(ak*i-( kis(oi?( -rs*( /ROS0 /Falli


32/104

Diplomski rad

Sis*(m a*ioksida*i-( aJ*i*( o&4-a*a:

(imsk( a*ioksidasi: s4p(roksid dim4*aa /SOD5 EC 1.13.1.105 ka*alaa /CA#5 EC

1.11.1.605 p(roksidaa /OD5 EC 1.11.1.705 8l4*a*io r(d4k*a( i *ras9(ra(5 *iol>dis4l9id

oksidor(d4k*a( ((imski a*ioksidasi:askor&iska kis(lia /-i*ami C05 [>*ako9(rol /-i*ami E05

8l4koa5 poli9(oli5 9la-ooidi5 likop(5 karo*(oidi .A*ioksidasi ko'i mo84 &i*i (imsk( i ((imsk( prirod(5 d'(l4'( a sl(d(Gim

i-oima 4 ko'ima:• 4kla'a kis(oik ili sma'4'( '(8o-4 ko+(*ra+i'4• 4kla'a 'o( m(*ala ko'i s4 ka*alia*ori 4 r(k+i'ama oksida*i-o8 s*r(sa• 4kla'a s4p(roksidi a'o5 -odoik p(roksid i dr48( r(ak*i-( -rs*( kis(oika

• -(4'( slo&od( radikal(.

Slika 5. 6ntioksiansi kao onori elektrona, (http://nor#sfar#s.co#/what-are-antio*iants/

"2


33/104

Diplomski rad

*11 S)>er.%3id di3#)&( SOD7 EC 6161616

S4p(roksid dism4*aa /SOD5 EC 1.13.1.10 '( a'4?iko-i*i'i 44*arG(li'ski a*ioksida*i-i

(im pris4*a 4 s-im a(ro&im or8aimima. SOD '( m(*alo(im ko'i 4kla'a s4p(roksid(radikal( /O2X>0 ka*ali4'4Gi 'io-4 dism4*a+i'4. (da /O2X>0 s( r(d4k4'( s*-ara'4Gi *ako ma'(

r(ak*i-a -odoik p(roksid5 a dr48i oksida+i'om 9ormira mol(k4lari kis(oik. Ukla'a'( /O2X>0

sma'4'( mo84Gos* s*-ara'a i4(*o r(ak*i-i idroksili radikala /OF0 Fa&(r>(iss>

o-om r(ak+i'om. Spo*aa dism4*a+i'a s( od-i'a 1 p4*a spori'(.

SOD

O2X> O2X> 2F -------->2F2O2 O2

Kod &il'aka s4 pris4*( *ri io(imsk( 9orm( s4p(roksid dim4*a(5 klasi9iko-a( pr(ma

m(*al4 ko'(8 sadr( 4 ak*i-om +(*r4: ,>SOD5 C4M@>SOD i )(>SOD. ,>SOD pris4*a '( 4

mi*oodri'ama i p(roksisomima. C4M@>SOD 4 loroplas*ima i +i*oplami5 dok s( )(>SOD5

4koliko '( pris4*a5 mo( aGi samo 4 loroplas*ima /Hill i #4*('a 215 ilo i sar. 2110.

Slika 7. Struktura 8u/9n S+ i n S+, ( https://www.feorabg.bg.ac.rs/co#

""

https://www.fedorabg.bg.ac.rs/comhttps://www.fedorabg.bg.ac.rs/com


34/104

Diplomski rad

*1691 Per.%3id(e

(roksida( ka*aliira'4 r(doks r(ak+i'( im(;4 F2O2 i rali?i*i r(d4k*aa*a. il'( s(

p(roksida( di'(l( 4 *ri klas(:

• pr-a klasa o&4-a*a i*ra+(l4lar( p(roksida( /+i*orom C p(roksida(5 askor&a*

p(roksida( i ka*ala( p(roksida(0• dr48a klasa s4 p(roksida( ko'( proi-od( 8l'i-(• *r(Ga klasa o&4-a*a p(roksida( ko'( s( il4?4'4 4 apoplas* &il'i G(li'a /Fira8a i

sar.5 210.

H-a'akol p(roksida( /HOD EC 1.11.1.70 koris*( aroma*i?( 9(ol( kao J*o s4 8-a'akol

ili piro8alol kao door( (l(k*roa /#a&(la 10. Ak*i-os* HOD a?a'o -arira a-iso o -rs*i

&il'k( i s*r(sim 4slo-ima /Hill i #4*('a 210. ro'( s4 9iioloJk( 94k+i'( 4 ko'ima 8-a'akol

p(roksidaa 4?(s*-4'(: &iosi*(a li8ia5 s4&(riia+i'a5 a+'(l'i-a'( oli'(da5 ka*a&oliam

a4ksia5 od&raa od pa*o8(a /Fira8a i sar.5 210.

*1661 P.ve(!.3& d"e'.v!" e!(i#3%i !&i.%3id!3

S4p(roksid > a'o> radikal ko'i s( s*-ara 4 ,(l(ro-o' r(ak+i'i a S I /9o*osis*(m4 I0

pr-o s( dispropor+ioira do F2O2 i O2 pomoG4 s4p(roksid dism4*aa /Slika 60 /Asada 260.

Nas*ali F2O2 '( *oksi?a a G(li'ski m(*a&oliam5 poJ*o '( 4 s*a'4 da oksid4'( ka*ali?k( SF

8r4p( 8la-i (ima Kal-io-o8 +ikl4sa i *ako i iak*i-ira. Vodoik p(roksid iak*i-ira

Rubisco5 8l4*ami si*a4 i o&a *ipa s4p(roksid dim4*aa 4 loroplas*ima /C((s(ma 26

270 kao i posl(d'i korak &iosi*(( askor&a*a 4 mi*oodri'ama /L(9(rik i sar. 2$ ,4\>

os+ i sar. 21"0.

"%


35/104

Diplomski rad

Slika ;. Siste# uklan$an$a RS u fotosintetski aktivni# /9o*osis*(m I05 SII>/9o*osis*(m II05 )d>/9(rodoksi05 As+>/r(d4ko-ai askor&a*05

,DA> /mood(idroaskor&il>radikal05 HSF> /8l4*a*io05 HSSH>/ 8l4*a*io dis4l9id5 oksido-ai

8l4*a*io05 *A>/*ilakoida askor&a* p(roksidaa05 sA> /s*romala askor&a* p(roksidaa05

mA> /askor&a* p(roksidaa i mi*oodri'a05 +A> /+i*oola askor&a* p(roksidaa05,DAR>/mood(idro askor&a* r(d4k*aa05 DFAR>/d(idroaskor&a* r(d4k*aa05 HR> /8l4*a*io

r(d4k*aa0

S4p(roksid dism4*a( /SOD0 pr(ma ko9ak*or4 ko'i sadr( di'(l( s( a: ,SOD

mi*oodri'(5 apoplas*5 )(SOD> loroplas*> i C4M@SOD> loroplas*5 +i*osol i p(roksiomi.

Na'-ai'( (imsk( kompo(*( a*ioksida*i-o8 sis*(ma 4 9o*osi*(*ski ak*i-im

G(li'ama prikaa( s4 a sli+i 6. U d(*oksi9ika+i'i F2O2 4 loroplas*ima 8la-4 4lo84 ima'4 As+ p(roksidaa /A0 i kompo(*( As+>HSF +ikl4sa /)o=(r i Falli


36/104

Diplomski rad

"6


37/104

Diplomski rad

Tabela 1. Prikaz reakcija koje katalizuju najvažniji enzimi antioksidativne odbrane u biljnim ćelijama

Enzim R(ak+i'a

Superoksid dizmutaza (SOD) O2X> O2X> 2F -------->2F2O2 O2

Katalaza (CAT) F2O2 -------->F2O 1M2O2

Askorbat peroksidaza (APX) F2O2 AA-------->2F2O DFA

Glutation reduktaza (GR) HSSH NAD/0F>>>>>>>>]2HSF NAD/0

Ga!akol peroksidaza F2O2 HSF -------->F2O HSSH

*1681 Fe!.'i

)(oli s4 8r4pa '(di'('a5 ko'i s( sas*o'i od idroksil( 8r4p( />OF0 dir(k*o -(a( a

aroma*i?i 48l'o-odoik. Na''(dos*a-i'( '(di'('( i o-( 8r4p( '( 9(ol /C 6F3OF0. )(oli s4

Jiroko raspros*ra'(i 4 prirodi i ima'4 irai*o 9iioloJko d('s*-o. V(liki &ro' 9(ola as*a'( kao

d(ri-a* 4 r(ak+i'ama kod(a+i'( ili adi+i'(. Oi s4 ras*-orl'i-i 4 -odi i -(oma s4 r(ak*i-a

'(di'('a. Ziroko s4 raspros*ra'(i 4 &il'om s-i'(*4. U &il'kama '( do daas id(*i9iko-ao

(koliko il'ada 9(oli '(di'('a. Oi s( ala( 4 -ak4olama5 lako s( oksid4'4 4 io( ili

'(di'('a ioid( s*r4k*4r( 4 pris4s*-4 (ima ili &( 'i. iosi*(*ski p4*(-i as*a'a'a &il'i

9(ola :

• Zikima*> aro8(a* p4*• A+(*a*> maloa* p4*• A+(*a*> m(-aloa* p4*.

)(oli s4 s(k4dara &il'a '(di'('a5 &il'k( ( &i &il( 4 s*a'4 da (-ol4ira'4 da

(pos'(d4'4 sposo&os* si*(( -(liko8 &ro'a rali?i*i 9(oli '(di'('a. )(oli ima'4 &ro'(

94k+i'( 4 G(li'i kao J*o s4 i8rad'a G(lisko8 ida5 &iosi*(a lipida5 da'4 &o'4 +-i'(G4 i

plodo-ima5 a*ioksida*i-a 4lo8a.

"7


38/104

Diplomski rad

*16*1 A!&i.%3id&iv! )'.; 0e!.'

)(oli s( id4k4'4 kada s4 &il'k( ara(( ili po-ri'(;((5 a iskim *(mp(ra*4rama ili 4

4slo-ima (dos*a*ka 4*ri'(a*a. "n vitro s*4di'( s4 pokaal( da 9(oli /9la-aoidi0 mo84dir(k*o da Y-a*a'4P r(ak*i-( kis(oi?( -rs*( kao J*o s4 : s4p(roksid radikal5 -odoik

p(roksid5 idroksili radikal5 si8l(* kis(oik5 p(roksil radikal i sl. A*ioksida*i-o d'(lo-a'(

9(ola po*i?( od 'io-( sposo&os*i da doira'4 (l(k*ro( ili a*om( -odoika /I( i sar.5 1$$3

Ka i sar.5 20. oli9(oli pos'(d4'4 id(al4 (mi'sk4 s*r4k*4r4 a o-4 ak*i-os* i

(ksp(rim(*alo '( dokaao da s4 mo8o (9ikasi'i in vitro od -i*amia C ili E /Ri+(>E-as i

sar.5 1$$70.

*16+1 F.&.3i!&e&3%i >i;#e!&i

U s-im 9o*o(mi'skim pro+(sima s-'(*los* mo( &i*i ak*i-a samo ako '( apsor&o-aa.

S-'(*los* ko'a s( r(9l(k*4'( s( prop4J*a ili (ma ikak-4 9o*o(mi'sk4 ak*i-os*. Apsorp+i'4

s-'(*los*i odr(;(i *alasi d4ia o&a-l'a'4 pi8m(*i5 ko'i ima'4 &o'4 od&i'(( ili prop4J*((

s-'(*los*i. U 9o*osi*(i '( 4*-r;(o 4?(JG( *ri 8r4p( pi8m(a*a:

• Floro9il•

Karo*(idi• )iko&ilii.

Floro9ili s4 (l(i pi8m(*i ko'i 4?(s*-4'4 4 9o*osi*(i. o (mi'sko' s*r4k*4ri *o s4 d(ri-a*i

+ikli?i *(*rapirola5 ko'i 8rad( por9iriski prs*( i srodi s4 sa dr48im por9iriskim '(di'('ima5

kao J*o '( (m. @a loro9il( '( karak*(ris*i?o da ima'4 a*om ma8(i'4ma 4 +(*r4 prs*(a5 kao i

p(*i +iklop(*aoski prs*(5 ko'i s( akado 9ormira. Floro9ili s4 (s*ri dikar&oksil(

loro9ilisk( kis(li(5 4 ko'ima '( '(da kis(liska 8r4pa (s*(ri9iko-aa m(*aola5 a dr48a

os*a*kom 9i*ola. )i*ol '( (asiG(i alkool sa d4im la+(m /C2F"$05 ko'i '( iopr(oido8 pori'(kla /N(Jko-iG i sar.5 2".0.

"!


39/104

Diplomski rad

Na &iosi*(45 kao i ak4pl'a'( /sadra'0 loro9ila 4*i?4 rai &io*i?ki i a&io*i?ki 9ak*ori. Od

spol'aJi 9ak*ora a'a?a'i'i s4 s-'(*los*5 *(mp(ra*4ra5 sadra' -od( i mi(rala israa. Od

44*raJ'i 9ak*ora5 a sadra' loro9ila a?a'i s4 &o*ai?ka pripados*5 o*o8((*sko ra-iG(5

or8ai5 dra-s*-(o s*a'(. r(*pos*a-l'a s( da '( sadra' loro9ila 4slo-l'(o 8((*sko s-o's*-o5

*ako da po'(di( &il'( -rs*( i 8(o*ipo-i odlik4'4 rali?i*im ko+(*ra+i'ama pi8m(a*a

/S*ako-iG i sar.5 260.

U loro9il5 &il'k( sadr( i karo*(oid(5 ko'i ima'4 4lo84 pomoGi 9o*osi*(ski pi8m(a*a.

Oi s( ala( 4 loroplas*ima i romoplas*ima. U pr-om sl4?a'4 oi 4?(s*-4'4 4 9o*osi*(i5

pr(os( (l(k*ro( a mol(k4l loro9ila5 a 4 dr48om sl4?a'4 da'4 4*45 aradas*4 ili +r-(4 &o'4

raim +-'(*o-ima5 plodo-ima i dr48im di'(lo-ima &il'k(. Ima'4 i aJ*i*4 4lo845 '(r J*i*(

9o*osi*(*ski sis*(m od 9o*ooJ*(G('a. Dokaao '( da ispol'a-a'4 a*ioksida*i-4 4lo84 kro:

Y-a*a'( slo&odi radikalaP5 ii&ira'( i+i'a+i'( la?a( r(ak+i'( i a4s*a-l'a'( la?a(

r(ak+i'(.

"$


40/104

Diplomski rad

+1 MATERIJAL I METODE

+161 Bi'"!i #&eri"'

@a (ksp(rim(* s4 oda&ra( ?(*ri &il'( -rs*(:

1 Ambrosia artemisifolia L. /am&roi'a0

2 Amaranthus retroflexus L. /J*ir0

" Setaria viridis L. /(l(i m4ar0

% Chenopodium album L. /p(p(l'48a0.

6#brosia arte#isiifolia 0. (a#brozi$a '( &il'ka i porodi+( 8la-o?ika (Asteraceae). Na

pros*or4 os( i F(r+(8o-i( poa*a '( i pod ai-ima : 9aa4Ja5 9aaka5 lim4dik ili

par*iaka. Vrlo '( raJir( koro- i '(da od a'raJir(i'i &il'aka i roda Ambrosia 4 S'(-(ro'

Am(ri+i i di'(lo-ima E-rop(. Am&roi'a '( '(do8odiJ'a (l'as*a &il'ka ko'a aras*( od 1 do 153

m(*ar -isi(. Kori'( 'o' '( -r(*(as*. S*a&lo 'o' '( 4spra-o5 ra8raa*o i 84s*o pr(kri-(o si*im

dla?i+ama. Lis*o-i s4 asprami5 p(ras*o podi'(l'(i 4 4sk( r('(-(5 mal'a-i5 *amo(l(o8 li+a

i si-o(l(o8 ali?'a. C-'(*o-i s4 sak4pl'(i 4 '(dopol( 8la-i?as*( +-as*i a -r4 s*a&la i

8raa. C-'(*a od kra'a '4la do sr(di( ok*o&ra. Ramoa-a s( s'(m(om5 a s'(m( s( Jiri

posr(ds*-om ?o-'(ka i -'(*rom.

@&o8 s-o'( i4(*o -(lik( r(prod4k+i'sk( moGi5 ali i do&r( sposo&os*i prila8o;a-a'a

o-im 4slo-ima okoli(5 -rlo s( &ro Jiri a pol'opri-r(dim i (pol'opri-r(dim (ml'iJ*ima.

B(s*o ras*( a (o&ra;(im (ml'iJ*ima. i*o '( apom(4*i da '( am&roi'i pol( '(da od

a''a?i poa*i al(r8(a. Na sl4i+ama disa'i or8aa pol( am&roi'( kod os'(*l'i-i

&ol(sika mo( pro4roko-a*i al(r8i'sk4 r(ak+i'4.

%

https://hr.wikipedia.org/wiki/Biljkahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Glavo%C4%8Dikehttps://hr.wikipedia.org/wiki/Korovhttps://hr.wikipedia.org/wiki/Rod_(taksonomija)https://hr.wikipedia.org/wiki/Sjeverna_Amerikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Sjeverna_Amerikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Europahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Alergijahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Sluznicahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Disanjehttps://hr.wikipedia.org/wiki/Biljkahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Glavo%C4%8Dikehttps://hr.wikipedia.org/wiki/Korovhttps://hr.wikipedia.org/wiki/Rod_(taksonomija)https://hr.wikipedia.org/wiki/Sjeverna_Amerikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Sjeverna_Amerikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Europahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Alergijahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Sluznicahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Disanje


41/104

Diplomski rad

Slika 1&. 6#brosia arte#isifolia 0

Z*(*os* am&roi'( pol'opri-r(di '( -(lika5 '(r oa a-al'4'4Gi s-om( i4(*o 'akom

kori'(skom sis*(m4 i &4'o' -(8(*a*i-o' masi i (ml'iJ*a iosi -(lik( koli?i( ral'i-i

ma*(ri'a5 pro4rok4'4Gi *im( osiromaJ('( (ml'iJ*a. or(d a-(d(i J*(*i d('s*a-a5 ipak

&il'ka s( mo( koris*i*i a 4kla'a'( *(Jki m(*ala i a8a;(o8 (ml'iJ*a /9i*or(m(di'a+i'a0.

E*arsko 4l'( &il'k( d'(l4'( a*i&ak*(ri'ski i a*imikro&o. Am(ri?ki Idi'a+i s4 koris*ili

am&roi'4 kao l'(ko-i*4 &il'k4. I &il'k( s( mo84 apra-i*i i prirod( &o'( a *kai(

/**ps:MM&s.


42/104

Diplomski rad

6#aranthus retrofle*us 0. (=tir 0 '( -rs*a skri-(os'(m(i+a i is*oim(( 9amili'(

/Amara*a+(a(0. ori'(klom '( i S'(-(r( Am(rik(. Raspros*ra'(a '( 4 +i'(lom s-i'(*45 *ako

da '( daas kosmopoli*ska -rs*a. (do8odiJ'a '( &il'ka5 -isoka 3>1 +m. S*a&lo '( 4spra-o5

ra8raa*o5 kasi'( dr-(as*o5 4*o ili &li'(do(l(o5 r'(;( +r-(kas*o. C-'(*a od l'(*a do '(s(i.

lod '( (lip*i?o spl'oJ*(a ?a4ra. Ramoa-a s( s'(m(om. roi-odi 3.>"2. s'(m(ki5

kli'a-i i pr(ko 6 8odia. Kasoprol'(Ga '( -rs*a5 po*r(&o 'o' '( mo8o *oplo*(5 pa kli'a a 2">

27 $C. S-'(( s'(m( '( sla&o kli'a-o. Na'&ol'( kli'a sl(d(G(8 prol'(Ga /**p:MM


43/104

Diplomski rad

Se&ri viridi3 (e'e!i #)r '( '(do8odiJ'a &il'ka5 -isoka 1>6 +m. C-as* 'o' '(

84s*a klasoida m(*li+a5 (l(( &o'(. (da &il'ka da'( (koliko il'ada s'(m(ki. S-'(( s'(m( '(

d48o dorma*o5 -iJ( od '(d( 8odi(. Kli'a-os* adra-a i -iJ( od p(* 8odia. S'(m( s( lako

osipa i m(*li+(. il'ka s( Jiri i s*a''akom i (?is*im s'(m(om 4s'(-a. O*pora '( pr(ma s4Ji.

B(s* '( koro- o&radi-i po-rJia. aro?i*o 8a ima 4 r(pi5 krompir4 i k4k4r445 a*im 4 -r*o-ima5

-io8radima i a (pol'opri-r(dim *(r(ima > do plaisko8 po'asa.

Slika 12. Setaria viriis 0

%"


44/104

Diplomski rad

8henopoiu# albu# L1 >e>e'"); '( poa*a i kao lo&oda. #o '( '(do8odiJ'a &il'ka

ko'a s( alai a s-im m(s*ima &o8a*im mi(ralim solima5 oko as(l'a5 kra' p4*(-a5 a

ap4J*(im 'i-ama. ra-a ili 4di84*a5 do oko 1 m -isoka5 p(p(l'48a '( (l'as*a &il'ka sa

4spra-im i 4di84*im 8raama. Lis*o-i s4 aim'(i?i5 do'i is4 mo8o d4i od Jiri(5

8or'i s4 id4(i. C-'(*o-i d-opoli 4 8lom(r4lama sa&raim 4 ra?-as*( &raJas*( 8rodo-(.

C-'(*a od l'(*a do '(s(i. lod '( spl'oJ*( odo8o a dol( /**p:MM&ioras.p(*i+a.rsM-rs*a.+om 0.

Slika 1!. 8henopoiu# albu# 0

%%


45/104

Diplomski rad

+181 U(.r%.v!"e

il'k( s4 4orko-a( 1.$.213. sa o8l(do8 pol'a 4 kamp4s4 ol'opri-r(do8 9ak4l*(*a

4 a'al4+i5 a po*om d(*(rmiisa( 4 la&ora*ori'i 4 pomoG kl'4?a a d(*(rmia+i'4 /Doma+51$670. Uorko-a'( '( o&a-l'(o po -(drom i s4?aom -r(m(4 4 pri'(pod(-im sa*ima /11>

12 05 *(mp(ra*4ra -ad4a '( iosila "% C5 -laos* -ad4a 27 W5 -'(*ar %kmM5 pri*isak

156$ m&5 UV id(T 353/i-or poda*aka0. Uima( s4 po *ri &il'k( od s-ak( -rs*( /4k4po 12

4oraka0 i *o *ako da s4 sak4pl'ai s-i lis*o-i sa '(d( &il'k(5 isprai d(s*ilo-aom -odom5

pos4J(i papirom5 i odma 4&a?(i 4 *(?i ao*. Nako *o8a 4or+i s4 pr(m'(J*(i 4 la&ora*ori'45

4si*'(i do praa 4 *(?om ao*45 spr(ml'(i 4 plas*i?( pos4d(5 o&il'((i i do mom(*a

aalia ?4-ai 4 amri-a?4 a >1!C.

Slika 1'. >o#ogenizaci$a bil$nog #ateri$ala u te%no# azotu

+1*1 E%3&r%2i" >r.&ei!

@a (ks*rak+i'4 '( 4imao po 53 8 4orka i % mL (ks*rak+ioo8 p49(ra /


46/104

Diplomski rad

+1+1 Određiv!"e %.!2e!&r2i"e >r.&ei!

os*o'i -iJ( m(*oda i pos*4paka a odr(;i-a'( ko+(*ra+i'( pro*(ia. I&or m(*oda5

im(;4 os*alo85 a-isi i od prirod( ma*(ri'ala5 koli?i( 4orka i ko+(*ra+i'( pro*(ia 4 '(m4.,(*od( a odr(;i-a'( ko+(*ra+i'( pro*(ia s( di'(l( a apsorp+io( i kolorim(*ri'sk( m(*od(.

Apsorp+io( m(*od( s( &aira'4 a apsorp+i'i s-'(*los*i odr(;(( *alas( d4i( 4 ras*-or4

pro*(ia. Kolorim(*ri'sk( m(*od( s( asi-a'4 a /i*(r0r(ak+i'i pro*(ia sa od8o-ara'4Gim

r(a8(som5 pri ?(m4 as*a'( o&o'(i proi-od ?i'a '( ko+(*ra+i'a /i*(i*(* &o'(0

propor+ioala ko+(*ra+i'i pro*(ia. Odr(;i-a'( s( -rJi a oso-4 s*adard( kri-( ko'a s(

kos*r4iJ( a oso-4 m'(r('a apsor&a+( pro*(ia poa*( ko+(*ra+i'(. @a s*adard s( o&i?o

koris*i 8o-(;i s(r4m al&4mi /SA0. Na'-iJ( prim'('i-a( kolorim(*ri'sk( m(*od( /kao m(*od(

a odr(;i-a'( pro*(i 4opJ*(0: i4r(*ska5 Lo'(-a i -(i-a'( &o'( /rad9ord> o-a m(*oda0.

+11 Određiv!"e %.!2e!&r2i"e >r.&ei! >. L.r-

,(*oda s( &aira a r(ak+i'i C42 sa p(p*idim -(ama pro*(ia 4 &ao' sr(dii pri ?(m4

dolai do r(d4k+i'( C42 4 C4. Nako *o8a s( 4 r(ak+io4 sm'(s4 doda'( )oli>Cio+al*(4

r(a8(s /sm'(sa 9ios9o-ol9ramo-( i 9os9omoli&d(sk( kis(li(0 ko'i r(a84'( sa C4 > pro*(i

kompl(ks ko'i s( polako r(d4k4'( pri ?(m4 s( ra-i'a pla-o o&o'('(. ris4s*-o a8(asa ko'i

akis(l'4'4 ras*-or /pr. kis(li(5 'ako ksis(li p49(ri 5 -isoka ko+(*ra+i'a amoi'4m s4l9a*a i sl.05

(lira'4Gi a8(asa ko'i -(4 C42 /pr. ED#A0 ili r(d4k4'4Gi a8(asa /pr. m(rkapro(*aol5

di*io*r(i*ol i sl.0 a*o 4*i?4 a r(4l*a*( m'(r('a. #ako;( 5 a r(4l*a*( m'(r('a 4*i?4 i ralik(

4 sadra'4 #=r i #rp 4 pro*(iima.

o*r(&i ras*-ori:

1 Alkali ras*-or a*ri'4m kar&oa*a /2W Na2CO" 4 .1 , NaOF R(a8(s I0

2 Ras*-or &akar s4l9a*a /1W C4SO% T 3F2O R(a8(s II0" Ras*-or a*ri'4m>kali'4m kar&oa*a / 2W Na>K> *ar*ara* R(a8(s III0

% R(a8(s IV /$! mL R(a8(s I 1mL R(a8(s II 1 mL R(a8(s III0

3 )oli>Cio+al*(4 r(a8(s /ra&la( sa -odom 4 om'(r4 1 : 20

6 S*adardi ras*-or SA /polaa ko+(*ra+i'a 1. m8MmL0.

%6


47/104


48/104


49/104

Diplomski rad

% @a pepel$u'u: 51 molML5 5167 molML5 52" molML5 5"" molML5 5%" molML.

%$


50/104

Diplomski rad

Eimsk( ak*i-os*i s4 pr(ra?4a*( po 9orm4li:

EA A #i!52>r.& #;5#L $ $ R

ri ?(m4 s4:

EA (imska ak*i-os* ka*ala( /mol T m8 pro* M mi0

_ A /mi0 prom'(a apsor&a+( po mi4*i

+ pro* /m8MmL0 ko+(*ra+i'a pro*(ia a od8o-ara'4Gi 4orak /m8MmL0

` molari (ks*ik+ioi ko(9i+i'(* a -odoik p(roksid a 2% m5 %"51 ,>1 +m>1

R ra&la('( 4orka /Vki-(*(MV4orka0

+141 Određiv!"e Mi2e'i3-Me!&e!.ve %.!3&!&e K# ( %&'()/

Nako odr(;(i (imski ak*i-os*i ka*ala( a -iJ( rali?i*i ko+(*ra+i'a -odoik

p(roksida ko'i '( 4 o-om sl4?a'4 s4ps*ra* (im45 ira?4a*( s4 r(+ipro?( -ri'(dos*i a

ko+(*ra+i'4. Hra9i?ki s4 pr(ds*a-l'(( a-isos*i (imsk( ak*i-os*i ka*ala( od ko+(*ra+i'(

-odoik p(roksida5 pri ?(m4 s4 ako li(aria+i'( o?i*a( -ri'(dos*i Km a (8a*i-om di'(l4

os( i ira(( kao molML.

+11 Određiv!"e %.!2e!&r2i"e 0.&.3i!&e&i%i >i;#e!&

Floroplas*i pi8m(*i s( i &il'o8 *ki-a (ks*ra4'4 pomoG4 a+(*oa5 a 'io-(

ko+(*ra+i'( s( odr(;4'4 sp(k*ro9o*om(*ri'ski. os*4pak (ks*rak+i'( i odr(;i-a'a pi8m(a*a

*r(&a i-odi*i &ro5 4 amra?(im 4slo-ima ili 4 di944 s-'(*los* &o8 9o*os(i&ilos*i

pi8m(a*a.

il'i 4orak /lis*0 mas( 53 8 omo8(i4'( s( 4 a-a4 4 doda*ak 1mL a+(*o(5 pola

kaJi?i+( k-ar+o8 pi'(ska5 i malo praa CaCO" /a -r oa0 radi (4*ralia+i'( kis(los*i.

Fomo8(a* s( a*im pro9il*rira. )il*ra* s( k-a*i*a*i-o pr(osi 4 odm'(r4 *ik-i+4 od 23mL i

dop4i a+(*oom do oak(. Sp(k*ro9o*om(*ri'ski s( o?i*a-a'4 apsor&a+( a *ri *alas( d4i(:

6625 6%% i %% m koris*(Gi a+(*o kao sli'(p4 pro&4.

3


51/104

Diplomski rad

Do&i'(( -ri'(dos*i apsorp+i /A6625 A6%% i A%%0 s( 4-rJ*a-a'4 4 Folm>(*s**(i>o-( '(da?i(

a ira?4a-a'( ko+(*ra+i'( /m8MmL0:

• loro9il a $.7!% T A662 .$$ T A6%% /m8MmL0

• loro9il b 21.%26 T A66% %.63 T A662/m8MmL0

• karo*(oidi %.6$3 T A%% .26! T /loro9il a b0.

Do&i'(( -ri'(dos*i ko+(*ra+i'a 4 m8MmL 5 iraa-a'4 s( kao ko+(*ra+i'a pi8m(a*a 4

m8M8 s-'(( mas( po sl(d(Go' 9orm4li:

C C$ $ V $ R 5 $ 6999Hd'( '( :

C> sadra' pi8m(a*a 4 m8M8 s-'(( mas(

H odm'(r(a s-'(a masa &il'o8 ma*(ri'ala

CT> ko+(*ra+i'a pi8m(*a ira?4a*a po 9orm4li /m8MmL0

1 9a+*or a pr(-o;('( 8 4 m8

V> apr(mia (ks*rak*a /1 mL0

R> ra&la('( 9il*ra*( do 23 mL

+11 E%3&r%2i" 0e!.'

il'o *ki-o /53 80 '( omo8(io-ao 4 % mL ! W m(*aola 4 a-a4 sa *4?kom 4

pris4s*-4 k-ar+o8 pi'(ska. Fomo8(a* '( ik4&ira " mi4*a a "7 C. S4p(ra*a* '( od-o'(

i koriJ*( a odr(;i-a'( sadra'a 4k4pi 9(ola.

31


52/104

Diplomski rad

+1691 Određiv!"e %.!2e!&r2i"e )%)>!i 0e!.'

Uk4pi 9(oli s4 odr(;(i m(*odom Si8l(*o i Rosi /1$630. Uorak /1 bL0 '(

pomi'(Ja sa $3 bl ra&la(o8 )oli>Cio+al*(4 r(a8(sa. Nako 3 mi4*a ik4&a+i'( a so&o'

*(mp(ra*4ri sm'(si s( doda $3 bL 1 , Na2CO". Sm'(sa '( do&ro im'(Jaa i ik4&iraa a

so&o' *(mp(ra*4ri 4 mrak4 1. Nako ik4&a+i'( '( m'(r(a apsor&a+a a 72% m. Sadra'

4k4pi 9(ola 4 4or+ima s( odr(;4'( a oso-4 '(da?i( pra-+a kali&ra+io( kri-( a 8al4

kis(li4 =5$1"T 527. Vri'(dos*i a ko+(*ra+i'4 4k4pi 9(ola do&i'(( s4 kao

(k-i-al(* 8al( kis(li( 4 milimolima po li*r4 /mmol HAEML0 a oso-4 mol(k4lsk( mas(

8al( kis(li( /17512 8Mmol05 apr(mi( m(*aola i mas( 4orka i iraa-a'4 s( kao milli8ram

8al( kis(li( po 8ram4 s-'(( mas( 4orka /m8 HAEM8 )0.

+1661 E'e%&r.0.re(

El(k*ro9or(a '( 9ii?ko(mi'ska m(*oda ko'a s( koris*i a rad-a'a'( kompo(a*a i

sm'(s(5 a asi-a s( a kr(*a'4 a(l(k*risai ?(s*i+a kro ras*-or pod d('s*-om spol'aJ'(8

(l(k*ri?o8 kola. El(k*ro9or(om s( mo84 rad-a'a*i makromol(k4l( kao J*o s4 DNA5 RNA i

pro*(ii. ria kr(*a'a pro*(ia 4 (l(k*ri?om pol'4 a-isi od mo8o 9ak*ora 'a?i(

(l(k*ri?o8 pol'a5 apoa5 mas(5 i o&lika mol(k4la ko'i mi8rira'45 -iskoos*i5 pF5 *(mp(ra*4r( i

'osk( 'a?i( p49(ra. odlo8a a (l(k*ro9or(4 ili 8(l osa? *r(&a da &4d( od ma*(ri'ala ko'i

(G( r(a8o-a*i sa 4orkom i a ko'i s( mol(k4li ko'i s( aaliira'4 (G( adsor&o-a*i. Rai'( s4 s(

?(s*o koris*il( podlo8( od skro&a i a8ara5 a daas s( koris*( poliakriamid i a8aroa. ,o8o&ro'(

s4 pr(dos*i poliakrilamida 4 odos4 a os*al( podlo8(. oliakrilamid '( (mi'ski i(r*a i

s*a&ila 4 Jirokom ops(84 9ii?ko>(mi'ski 4slo-a/ s*a&ila '( a prom'(( pF5 *(mp(ra*4r(5

(ma apsorp+i'4 4 UV o&las* i (ma po'a-( (l(k*roosmo(0.

Slika 1. 6paratura za izvo?en$e elektroforeze ( http://biologiastrukturalna.ibch.poznan .

32

http://biologiastrukturalna.ibch.poznan/http://biologiastrukturalna.ibch.poznan/http://biologiastrukturalna.ibch.poznan/


53/104

Diplomski rad

+1681 N&iv! e'e%&r.0.re(

Na*i-a (l(k*ro9or(a '( *(ika a rad-a'a'( makromol(k4la 4 a*i-om odoso

(d(a*4risaom o&lik4. Na'?(JG( s( 4po*r(&l'a-a a rad-a'a'( pro*(ia5pri ?(m4 s( pro*(iirad-a'a'4 i po o&lik4 i po masi. Na(l(k*risa( ?(s*i+( s( kr(G4 kro i*(r*i osa? ko'i mo( da

&4d( 9il*(r papir5 +(l4loa a+(*a*5 skro&i 8(l5 a8ar 8(l5 poliakrilamid.

"abela 2. @otrebni rastvori za pripre#u i izvo?en$e nativne elektroforeze

1.

,oom(ri ras*-or/akrilamid0

Akrilamid 3!5% 8

isakrilamid 156 8

Voda do 2 mL

2.

49(r 8(l a rad-a'a'(

/#ris FCl 153 , pF !5!0

#ris "65" 8

Voda do 2 mL

% , FCl do pF !5!

".

49(r a 8(l a ko+(*ro-a'(

/#ris FCl 53 , pF 65!0

#ris 6 8

Voda do 1 mL

% , FCl do pF 65!

%.

49(r a (l(k*ro9or(4 #ris "5" 8

Hli+i 1%5% 8

Voda do 1 L

3.

Ii+i'a*or polim(ria+i'( 1 W AS 52 8

Voda do 2 mL

6.

#E,ED kom(r+i'aliras*-or

>

3"


54/104

Diplomski rad

KoriJ*( '( 3W 8(l a co+(*ro-a'( i 12W 8(l a rad-a'a'(.

"abela !. Ko#ponente za pripre#an$e gelova

Kompo(*( a pripr(ma'( 8(lo-a

H(l a ko+(*ro-a'( /3W0 H(l a rad-a'a'( /12W0

"5% mL-od( "5" mL -od(

5!" mL "W krilamida %mL "W krilamida

562 mL 1, eris pF 65! 253 mL 1, #ris pF !5!

53 mL 1W moi'4m p(rs4l9a*a 51 mL 1W moi'4m p(rs4l9a*a

3L #E,ED %L #E,ED

+16*1 Pri>re# )(.r% ( !&iv!) e'e%&r.0.re()

ri'( aoJ('a a (l(k*ro9or(45 4or+i s( do&ro pomi'(Ja'4 sa p49(rom a 4ork(5 *ako

J*o s( doda 1 L 4orka /&il'i (ks*rak*0 i 3 L p49(ra a 4ork( /3 m, eris pF 65! 1W

8li+(roli 51 W &rom9(ol pla-o0 4 fp(dor9i+ama. Na 8(l a (l(k*ro9or(4 s4 aoJ((

rali?i*( apr(mi( da &i koli?ia ai'(*i pro*(ia 4 s-im 4or+ima &ila is*a / 138 0.

Nako aoJ('a 4oraka5 pod(J(a '( 'a?ia (l(k*ri?( s*r4'( 1! mA5 pri apo4 od 1

V5 a kad s4 4or+i pr(Jli 4 8(l a rad-a'a'( apo s( po-(Ga-ao a 1! V. Nako a-rJ(*ka

(l(k*ro9or(( 8(lo-i s4 po*apl'(i 4 ras*-or( a sp(+i?i?a &o'('a (ima pri ?(m4 s( (imsk(

io9orm( d(*(k*4'4 4 -id4 *raka a 8(l4.

3%


55/104

Diplomski rad

+16+1 R3&v.r ( 3>e2i0i!. ,."e!"e %&'(e

H(l s( 3 mi4*a ik4&irao 4 5" W ras*-or4 F2O25 a a*im s( ispirao d(s*ilo-aom

-odom i ik4&iro 'oJ 1 mi4*a 4 ras*-or4 ko'i sadri 1W K %)(/CN06 i 1W )(Cl". Ka*alaaak*i-os* '( d(*(k*o-aa 4 -id4 &i'(li *raka a 4*o>(l(o' podloi.

+161 R3&v.r ( 3>e2i0i!. ,."e!"e >er.%3id(

Ras*-or '( pripr(ml'( gd 1 m8 a9*ola i 1 mL m(*aola5 ko'i s4 po*om pomi'(Jai sa

$ mL 51 , Na>9os9a*o8 p49(ra /pF 65%0 i 1 L "3W F 2O2. (roksida( io9orm( s4 s(

ako 13 mi4*a d(*(k*o-a( kao l'4&i?as*( io9orm( a pro-idom 8(l4.

+16:1 R3&v.r ( 3>e2i0i!. ,."e!"e 3)>er.%3id di3#)&(

Ras*-or '( sadra-ao: ! mL 51 , #ris p49(ra /pF 75!05 ! bL 1 m, ED#A5 16 bL

#E,ED5 16 m8 N# i % m8 ri&o9la-ia. H(l '( ik4&ira " mi4*a 4 mrak45 a*im ispira

d(s*ilo-ao -odom5 *( ilo( UV s-'(*los*i do po'a-( &i'(li *raka a l'4&i?as*o' podloi.

33


56/104

Diplomski rad

1 REZULTATI RADA

161 Sdr" 0.&.3i!&e&i%i >i;#e!&

U lis*o-ima &il'aka am&roi'(5 J*ira5 m4ara i p(p(l'48( odr(;( '( sadra' loro9ila a5

loro9ila b i karo*(oida /#a&(la %0.

"abela '. Koncentraci$a fotosinteti%kih pig#enata u #g/g u listovi#a bil$aka a#brozi$e, =tira,#uhara i pepel$uge

Uor+i Cloro9il a

m8M8

Cloro9il b

m8M8

Karo*(oidi

m8M8

Cloro9ila ab

m8M8

Am&roi'a .$h .71 .""h.11 ."7h.$ 1.21h.%3

Z*ir .!"h.3$ .%1h.76 ."2h.1" 1.2%h.$2

,4ar 1.12h.2$ .%1h.6% .%7h.3 1.32h.26

(p(l'48a .$7h.13! .%h.3% .%2h.3% 1."7h.2$

Na oso-4 do&i'(i r(4l*a*a /#a&(la %. i Slika 16.0 mo(mo akl'4?i*i da ( pos*o'(

-(lika -arira'a im(;4 &il'aka 4 po8l(d4 ko+(*ra+i'a 9o*osi*(*i?ki pi8m(a*a Is*o *ako mo(mo akl'4?i*i da '( ko+(*ra+i'a 9o*osi*(*i?ki pi8m(a*a /loro9il a5

loro9il b5 i 4k4pi loro9il 0 a'-(Ga 4 lis*o-ima &il'k( m4ara /C>% &il'ka0 4 odos4 a

ko+(*ra+i'4 4 lis*o-ima &il'aka am&roi'( /C>" &il'ka05 J*ira /C>% &il'ka05 p(p(l'48( /C>"

&il'ka0 Na'-(Ga ko+(*ra+i'a karo*(oida '( im'(r(a 4 lis*o-ima &il'k( J*ira.

36


57/104


58/104

Diplomski rad

Na oso-4 r(4l*a*a pr(ds*a-l'(i 4 #a&(li 3. i a Sli+i 17. mo( s( r(Gi da '( odos

loro9ila aM& a'-(Gi 4 lis*o-ima &il'k( m4ara5 a odos 4k4po8 loro9ila i karo*(oidaa'-(Gi 4 lis*o-ima &il'k( J*ira.

Am&roi'a Z*ir ,4ar (p(l'48a%

%.0

*

*.0

&

&.0

1

1.0

'

'.0

aM&

a&Mkaro*(oidi

Slika 15. nos koncentraci$a hlorofil a/b i hlorofil (aAb/karotenoii u listovi#a bil$aka a#brozi$e, =tira,#uhara i pepel$uge

181 K.!2e!&r2i" )%)>!i >r.&ei!

Ko+(*ra+i'( 4k4pi pro*(ia ira?4a*( s4 a oso-4 '(da?i( a s*adard4 kri-4

do&i'(4 a SA. Ko+(*ra+i'a 4k4pi pro*(ia '( 4ra(a 4 '(dii+ama 4 m8M8 ) / *reish

+ei'ht > s-'(a masa0 /#a&(la 6.0.

(da?ia a s*adard4 kri-4 SA: = 5617T 5%6

"abela . Koncentraci$a ukupnih proteina u #g/g u listovi#a bil$aka a#brozi$a, =tir, #uhara i pepel$uge

Am&roi'a Z*ir ,4ar (p(l'48a1.4orak 2.36 3.$! $.! 1.16

2.4orak 11.1" 6.!1 1.2 11.13

".4orak 22.% 6.%6 $.32 $.3%

1!."h%.$%

6.%2h."%

$.3%h."!

1.2!h.66

3!


59/104

Diplomski rad


&

'

(

)

*%

*&

*'

*(

*)&%

Na oso-4 #a&(l( 6. i Slik( 1!. apaamo da '( ko+(*ra+i'a pro*(ia 4 lis*o-ima C>"

&il'aka /am&roi'a i p(p(l'48a0 -(Ga od ko+(*ra+i'( pro*(ia 4 lis*o-ima C>% &il'aka /J*ir5

m4ar0.

Ko+(*ra+i'a pro*(ia 4 lis*o-ima &il'k( am&roi'( '( -(Ga a 6%W odoso %7W od

ko+(*ra+i'( pro*(ia 4 lis*o-ima &il'aka J*ira i m4ara. Ko+(*ra+i'a pro*(ia 4 lis*o-ima &il'k( p(p(l'48( '( -(Ga "7W odoso 7W od

ko+(*ra+i'( pro*(ia 4 lis*o-ima &il'aka J*ira i m4ara.

3$

Slika 17. Koncentraci$a ukupnih proteina u listovi#a bil$aka a#brozi$e,=tira, #uhara i pepel$uge


60/104

Diplomski rad

1*1 Zvi3!.3& >3.r,!2e ! 8+9 !# .d vre#e! re%2i"e

U sl(d(Go' *a&(li /#a&(la 7.0 pr(ds*a-l'(a '( prom'(a apsor&a+( po mi4*i /opada'(0

a 2% m 4 lis*o-ima &il'k( am&roi'(5 a kod os*ali &il'i -rs*a /J*ir5 m4ar i p(p(l'48a0 pr(ds*a-l'(a '( prom'(a apsor&a+( a s-aki 1 s /#a&(la !5 #a&(la $ i #a&(la 10. R(ak+i'(

s4 i-o;(( sa a'-(Gim ko+(*ra+i'ama s4ps*ra*a /-odoik p(roksida0 a s-ak4 &il'4 -rs*4.

"abela 5. 9avisnost apsorbance (6 o vre#ena (t za bil$ku a#brozi$u (list, tri uzorka#$erene na na$ve


61/104

Diplomski rad

% &% '% (% )% *%% *&% *'% *(% *)% &%%%

%.0

*

*.0

&

&.0

1

Am&roi'a 1

Am&roi'a 2

Slika 1;. @ro#$ena apsorbance sa vre#eno# u listovi#a bil$ke a#brozi$e (6#brosia 1 - prvi uzorak, 6#brosia 2 B rugi uzorak

Na oso-4 r(4l*a*a pr(ds*a-l'(i 4 #a&(li 7. i Sli+i 1$. a d-a 4orka &il'k( am&roi'(

apaamo opada'( apsor&a+( sa -r(m(om.

"abela 7. @ro#$ena apsorbance na 2'& n# u vre#enu za katalaznu reakci$u. Reakcionas#$esa sarCi ekstrakt a#brozi$e i >22 u koncentraci$i o &.&7! #ol/0 #$erenu na 2'&n# vre#enu

rom'(a apsor&a+( / A0

Vri'(m( Am&roi'a1.4orak

Am&roi'a

2. 4orak

Am&roi'a

". 4orak

1 mi .16 .1 .1

2 mi .1$ .17 .1$

" mi .22 .2$ .2%

Iz Tabele 8. zapažamo da promjena apsorbance ( A) za tri minute kod pro! uzorka

biljke ambrozije iznosi "#"$$ %od dru!o! uzorka biljke ambrozije promjena apsorbanceza tri minute iznosi "#"$ a kod tre'e! "#"$.

61


62/104


63/104

Diplomski rad

% &% '% (% )% *%% *&% *'% *(% *)% &%%%

0%%

*%%%

*0%%

&%%%

&0%%

1%%%

Z*ir 1

Z*ir 2

Z*ir "

Na

oso-4

r(4l*a*a pr(ds*a-l'(i 4 #a&(li $. i Sli+i 2. a s-a *ri 4orka &il'k( J*ir apaamo

opada'( apsor&a+( sa -r(m(om.

"abela 1&. @ro#$ena apsorbance na 2'& n# u vre#enu za katalaznu reakci$u. Reakciona s#$esa sarCi ekstrakt =tira D >22u koncentraci$i o &.&7! #ol/0 #$erenuna 2'& n# vre#enu

rom'(a apsor&a+( /∆ A0

Vri'(m( Z*ir

1.4orak

Z*ir

2. 4orak

Z*ir

". 4orak

1 mi .11 .27 .16

2 mi .1$ .31 .27

" mi .27 .31 ."3

Iz Tabele ". zapažamo da promjena apsorbance ( A) za tri minute kod pro! uzorka

biljke *tira iznosi "#"$+. %od dru!o! uzorka biljke *tira promjena apsorbance za tri

minute iznosi "#",# a kod tre'e! "#"-,.

6"

Slika 2&. @ro#$ena apsorbance sa vre#eno# u listovi#a bil$ke =tira (3tir 1 - prvi uzorakE 3tir 2 - rugi uzorakE 3tir !- tre


64/104

Diplomski rad

6%


65/104

Diplomski rad

"abela 11. 9avisnost apsorbance o vre#ena za bil$ku #uhar (list, tri uzorka #$erene na na$ve


66/104


67/104

Diplomski rad

"abela 1!. 9avisnost apsorbance o vre#ena za bil$ku pepel$ugu (list, tri uzorka#$erene na na$ve


68/104

Diplomski rad

1!

1.21$h.7 1.1!1h.71 1.!6h.3

% &% '% (% )% *%%*&%*'%*(%*)%&%%%

0%%

*%%%

*0%%

&%%%

(p(l'48a 1

(p(l'48a 2

(p(l'48a "

Na oso-4 r(4l*a*a pr(ds*a-l'(i 4 #a&(li 1". i Sli+i 22. a s-a *ri 4orka &il'k(

p(p(l'48( apaamo opada'( apsor&a+( sa -r(m(om.

"abela 7. @ro#$ena apsorbance na 2'& n# u vre#enu za katalaznu reakci$u. Reakcionas#$esa sarCi ekstrakta pepel$uge i >22u koncentraci$i o &.&'! #ol/0 #$erenu na 2'&n# vre#enu

rom'(a apsor&a+( / A0

Vri'(m( (p(l'48a

1.4orak

(p(l'48a

2. 4orak

(p(l'48a

". 4orak 1 mi .2%6 .237 .161

2 mi ."$ ."7% .236

" mi .%!! .%"! ."%

6!

Slika 22. @ro#$ena apsorbance sa vre#eno# u listovi#a bil$ke pepel$uge (@epel$uga 1- prvi uzorak,

@epel$uga 2- rugi uzorakE @epel$uga !- tre


69/104

Diplomski rad

6$


70/104

Diplomski rad

I #a&(l( 1%. apaamo da prom'(a apsor&a+( /∆ A0 a *ri mi4*( kod pr-o8 4orka

&il'k( p(p(l'48( iosi 5%!!. Kod dr48o8 4orka &il'k( p(p(l'48( prom'(a apsor&a+(

a *ri mi4*( iosi 5%"!5 a kod *r(G(8 5"%.

Na oso-4 #a&(la !5 15 125 i 1% akl'4?4'(mo da '( a'-(Ga prom'(a apsor&a+( /∆

A0a a *ri mi4*( '( a&il'((a kod &il'k( C(opodi4m /s-a *ri 4orka0. #ako;( a*o

-(Ga prom'(a apsor&a+( a *ri mi4*( '( a&il'((a i kod &il'k( m4ara.

1*1S>e%&r.0.&.#e&ri"3%. .dređiv!"e %&iv!.3&i %&'(e

ri+ip odr(;i-a'a ,i+a(lis>o-( kos*a*( s( asi-a a m'(r('4 &ri( (imski

ka*alio-a( r(ak+i'(5 pri rali?i*im ko+(*ra+i'ama s4ps*ra*a. Nako odr(;(( ak*i-os*i

ka*ala( a -iJ( rali?i*i ko+(*ra+i'a -odoik p(roksida 5 ira?4a*( s4 r(+ipro?( -ri'(dos*i

a ko+(*ra+i'4 -odoik> p(roksida i r(+ipro?( -ri'(dos*i a (imsk4 ak*i-os* ka*ala( 4

lis*o-ima &il'aka am&roi'( 5 J*ira5 m4ara i p(p(l'48( /#a&(la !5 #a&(la 15 #a&(la 12 i #a&(la

1%0.

"abela ;. Koncentraci$a voonik-peroksia (>22 i aktivnost katalaze u listovi#a bil$kea#brozi$e (6#brozi$a 1-prvi uzorak a#brozi$e, 6#brozi$e 2 Brugi uzorak a#brozi$e, ten$ihove recipro%ne vri$enosti

Am&roi'a 1 Am&roi'a 2 Am&roi'a 1 Am&roi'a 2

C/F2O20

molML

Ak*i-os*ka*ala(

bmolm8Mmi

Ak*la(i-os*ka*

bmolm8Mmi

1MC/F2O20

LMmol

1MAk*i-os*ka*ala(

miMbmolm8

1Mak*i-os*ka*ala(

miMbmolm8

."" ."! .$ "." 26".16 111.11

.3 .3% .12 2 1!3.1! !".""

.67 .63 .12 1%.$2 13".!3 !".""

.!" .%% .11 12.3 227.27 $

7


71/104

Diplomski rad

2(% 20% 2'% 21% 2&% 2*% % *% &% 1% '%%

0%

*%%

*0%

&%%

&0%

1%%

Am&roi'a 1 Li(ar /Am&roi'a 10 Am&roi'a 2

Li(ar /Am&roi'a 20 Li(ar /Am&roi'a 20 Li(ar /Am&roi'a 20

Li(ar /Am&roi'a 20 Li(ar /Am&roi'a 20

Slika 2!. 0inearizaci$a po 0: 9avisnost enzi#ske aktivnosti katalaze u listovi#a bil$ke a#brozi$e (6#brozi$a 1- prvi uzaorak a#brozi$e, 6#brozi$a 2- rugi uzorak a#brozi$e o razli%itih koncentraci$a voonik-peroksia

Na oso-4 #a&(l( 13. i Slik( 2". i ako i-rJ(( li(aria+i'( o?i*aa '( -ri'(dos*

ods'(?ka a (8a*i-om di'(l4 >os( /r(+ipro?a -ri'(dos* ko+(*ra+i'( s4ps*ra*a>

-odoik p(roksida0 a &il'k4 am&roi'4 /lis*5 d-a 4orka0 i a oso-4 *i -ri'(dos*i

ira?4a*a '( Km /,i+a(lis>,(*(o-a kos*a*a0 /#a&(la 16.0.

"abela 1&. Recipro%ne vri$enosti koncentraci$e supstrata (1/8(>22 i izra%unate vri$enosti za K# (ichaelis-entenovu konstantu u listovi#a bil$kea#brozi$e (6#brozi$a 1-prvi uzorakE 6#brozi$a 2-rugi uzorak

U(.r2i 1MC/F2O20 LMmol Km molML

A#,r.(i" 6 >"$ "$

A#,r.(i" 8 >3 3

71


72/104

Diplomski rad

"abela 11. Koncentraci$a voonik-peroksia (>22i ezi#ske aktivnosti (F6 katalaze ulistovi#a bil$ke =tira (3tir 1-prvi uzorak =tira, 3tir 2-rugi uzorak =tira, te n$ihoverecipro%ne vri$enosti

Z*ir 1 Z*ir 2 Z*ir 1 Z*ir 2

C/F2O20

molML

EAbmolm8Mmi

EA

bmolm8Mmi

1MCF2O2

LMmol

1MEA

miMbmolm8

1MEA

miMbmolm8

."" .7 .6 "." 1%2.!6 166.67

.3 .7 .! 2 1%2.!6 123

.67 .12 .1 1%.$2 !"."" 1

.!" .1% .1 12.% 71.%2 1

*% &% 1% '%%

&%

'%

(%

)%

*%%

*&%

*'%

*(%

*)%

Z*ir 1 Li(ar /Z*ir 10 Z*ir 2 Li(ar /Z*ir 20

Slika 2'. 0inearizaci$a po 0: 9avisnost enzi#ske aktivnost katalaze u listovi#a bil$ke =tira (3tir 1-prvi uzorak =tiraE 3tir 2- rugi uzorak =tira o razli%itih koncentraci$a voonik-peroksia

72


73/104

Diplomski rad

Na oso-4 #a&(l( 17. i Slik( 2%.. i ako i-rJ(( li(aria+i'( o?i*aa '( -ri'(dos*

ods'(?ka a (8a*i-om di'(l4 >os( /r(+ipro?a -ri'(dos* ko+(*ra+i'( s4ps*ra*a

-odoik p(roksida0 a &il'k4 J*ir /lis*5 *ri 4orka0 i a oso-4 *i -ri'(dos*i ira?4a*a

Km /,i+(lis>,(*(o-a kos*a*a0 /#a&(la 1!0.

"abela 12. Recipro%ne vri$enosti koncentraci$e supstrata (1/8(>22 i izra%unate vri$enosti za K# (ichaelis-entenovu konstantu u listovi#abil$ke =tir (3tir 1-prvi uzorakE 3tir 2-rugi uzorak

U(.r2i 1MC/F2O20 LMmol Km molML

Q&ir 6 >! !

Q&ir 8 >12.3 12.3

"abela 1!. Koncentraci$a voonik-peroksia (>22 i ezi#ske aktivnosti (F6 katalaze ulistovi#a bil$ke #uhara (uhar 1-prvi uzorak #uhara E uhar 2-rugi uzorak #uhara,te n$ihove recipro%ne vri$enosti

,4ar 1 ,4ar 2 ,4ar 1 ,4ar 2

C/F2O20

molML

EA

bmolm8Mmi

EAbmolm8Mmi

1MC/F2O20

LMmol

1MEA

miMbmolm8

1MEA

miMbmolm8

.17 .6 .$ 3!.!2 166.67 111.11

."" .1" .22 "." 76.$2 %3.%3.3 .17 .26 2 3!.!2 "!.%6

.67 .2 ."" 1%.$2 3 "."

.!" .2" ."% 12.% %".%7 2$.%1

7"


74/104


75/104

Diplomski rad

"abela 1. Koncentraci$a voonik-peroksia ( >22 i (aktivnost katalaze F6 u listovi#abil$ke pepel$uge (@epel$uga 1-prvi uzorak pepel$uge, @epel$uga 2-rugi uzorak pepel$uge,te n$ihove recipro%ne vri$enosti

(p(l'48a 1 (p(l'48a 2 (p(l'48a 1 (p(l'48a 2

C/F2O20

molML

EAbmolm8Mmi

EAbmolm8Mmi

1MC/F2O20

LMmol

1MEAmiMbmolm8

1MEA

miMbmolm8

.17 .32 .% 3!.!2 1$ 23

.2" .6! .63 %".%! 1%.7 13."!

."" .1% .!3 "." $.61 11.76

.%" .12$ .!3 22.26 7.73 11.76

&% &0 1% 10 '% '0 0% 00 (% (0%

0

*%

*0

&%

&0

1%

Pepeljuga * 3inear -Pepeljuga */ Pepeljuga &

3inear -Pepeljuga &/

Na oso-4 #a&(l( 21. i Slik( 26.. i ako i-rJ(( li(aria+i'( o?i*aa '( -ri'(dos*

ods'(?ka a (8a*i-om di'(l4 >os( /r(+ipro?a -ri'(dos* ko+(*ra+i'( s4ps*ra*a

-odoik p(roksida0 a &il'k4 p(p(l'48a /lis*5 *ri 4orka0 i a oso-4 *i -ri'(dos*i

ira?4a*a '( Km /,i+a(lis>,(*(o-a kos*a*a0 /#a&(la 22.0.

73

Slika 2. 0inearizaci$a po 0: 9avisnost enzi#ske aktivnost katalaze u listovi#a bil$ke pepel$uge (@epel$uga 1-prvi uzorak pepel$uge, @epel$uga 2 - rugi uzorak pepel$uge o razli%itih koncentraci$a voonik-peroksia


76/104

Diplomski rad

76


77/104

Diplomski rad

"abela 1. Recipro%ne vri$enosti koncentraci$e supstrata (1/8(>22 i izra%unate vri$enosti za K# (ichaelis-entenovu konstantu ulistovi#a bil$ke pepel$uge (@epel$uga 1-prvi uzorakE @epel$uga 2-rugi uzorak

U(.r2i 1MC/F2O20 LMmol Km molMLPe>e'"); 6 >1 1

Pe>e'"); 8 >3 3

Nako 8ra9i?ko8 pr(ds*a-l'a'a a-isos*i (imsk( ak*i-os*i ka*ala( od ko+(*ra+i'(

-odoik p(roksida 4 lis*o-ima &il'aka am&roi'(5 J*ira5 m4ara i p(p(l'48( i i-rJ((

li(aria+i'( ira?4a*( s4 sr(d'( -ri'(dos*i ,i+(lis>,(*(o-( kos*a*( /Km0 a

(8a*i-om di'(l4 os( i ira(( kao molML /#a&(la 2"0.


0

*%*0

&%

&0

1%

10

'%

'0

0%

Slika 25. Sren$a vri$enost izra%unate K# za listove bil$aka a#brozi$e, =tira, #uhara i pepel$uge

77

"abela 15. Sren$e vri$enosti ichaelis-entenove konstante (K# zalistove bil$aka a#brozi$e, =tira, #uhara i pepel$uge izraCene u #ol/0

Am&roi'a Z*ir ,4ar (p(l'48a

,i+a(lis ,(*(o-akas*a*a /Km0

molML

%%.2" 1.23 2.3 ".


78/104

Diplomski rad

7!


79/104

Diplomski rad

I do&i'(i r(4l*a*a s( mo( akl'4?i*i da '( ira?4a*a ,i+(lis>,(*(o-a kos*a*a

/Km0 a'-(Ga 4 lis*o-ima &il'k( am&roi'(5 a a'ma'a 4 lis*o-ima &il'k( m4ara. Km '( 4 lis*o-ima &il'k( am&roi'( /C>" &il'ka0 -(Ga a 13 p4*a od Km 4 lis*o-ima &il'k(

p(p(l'48( /C>" &il'ka0.

Km '( 4 lis*o-ima &il'k( am&roi'( /C>" &il'ka0 -(Ga a % p4*a od Km 4 lis*o-ima &il'k(J*ira /C>% &il'ka0 i a 17 p4*a od Km 4 lis*o-ima &il'k( m4ara /C>% &il'ka0.

U *a&(li 2%. s4 pr(ds*a-l'(( (imsk( ak*i-os*i ka*ala( a a'-(Gim ko+(*ra+i'ama -odoik>

p(roksida 4 lis*o-ima &il'aka am&roi'(5 J*ira5 m4ara i p(p(l'48(.

"abela 17. Fnzi#ske aktivnosti katalaze u listovi#a bil$aka a#brozi$e, =tira i pepel$uge nana$ve


80/104


81/104

Diplomski rad

1+1 K&'( CAT1 EC 6166161:

Ka*alaa '( (im ?i'a '( 94k+i'a da rala( *oksi?i -odoik p(roksid a mol(k4l

kis(oika i -od4. Oo J*o '( aiml'i-o '(s*( da i (ki dr48i (imi ima'4 is*4 94k+i'45 alika*alaa ispol'a-a s-o'( d'(lo-a'( oda kada ko+(*ra+i'a -odoik p(roksida 4 G(li'i a?a'o

poras*(. Na 8(l4 a (l(k*ro9or(45 ka*alaa '( d(*(k*o-aa samo 4 lis*o-ima &il'k( (p(l'48(.

D(*(k*o-a( s4 d-i'( io9orm( 4 lis*o-ima &il'k( p(p(l'48. /Slika 2$.0.

Slika 2;. Gativna elektroforeza sa izvo$eni# 86" izofor#a#a u listovi#a bil$ke pepel$uge (61-a#brozi$a 1E 62-a#brozi$a 2E 31- =tir 1E 32- =tir 2 E 1- #uhar 1E 2- #uhar 2E @1- pepel$uga 1E @2- pepel$uga 2

"abela 1;. Dzofor#e katalaze i n$ihove Rf-vri$enosti obi$eneobrao# skeniranog gela u progra#u "otal0ab u listovi#a bil$ke pepel$uge (@

Io9orm( R9

1CA#

2CA#

.132

."12

R(9(r(*a -ri'(dos* /R90 kod d(*(k*o-a( CA#1> io9orm( iosi 51325 a r(9(r(*a

-ri'(dos* kod d(*(k*o-a( CA#2> io9orm( iosi 5"12.

!1


82/104

Diplomski rad

11 S)>er.%3id di3#)&( SOD1 EC 6161616

S4p(roksid dim4*aa '( '(da od a'-ai'i (ima a*ioksida*i-( od&ra(. Do&i'(i

r(4l*a*i s4 pokaali pris4s*-o SOD kod s-i ispi*i-ai -rs*i ( Slika ".0.

Slika !&. Gativna elektroforeza sa razvo$eni# S+ izofor#a#a u listovi#a bil$aka a#brozi$e (62- a#brozi$arugi uzorakE 6!- a#brozi$a tre


83/104

Diplomski rad

Kod &il'k( am&roi'(5 4 4or+ima A2 i A" d(*(k*o-a( s4 *ri SOD io9orm(: ASOD1 /R9

53"605 ASOD2 /R9 56""0 i ASOD" /R9 .6620. Kod &il'k( J*ira 5 4 4or+ima Z2 i Z" d(*(k*o-aa '( '(da SOD io9orma: ZSOD1

/56310.

Kod &il'k( m4ara5 4 4or+ima ,2 i ," d(*(k*o-a( s4 *ri SOD io9orm(: ,SOD1 /R95%2205 ,SOD2 /R9 53110 i ,SOD" /R9 5!7!0.

Kod &il'k( p(p(l'48( 5 4 4or+ima 2 i " d(*(k*o-a( s4 d-i'( SOD io9orm(: SOD1

/R9 567%0 i SOD2 /R9 57"%0.

"abela 21. Hkupna aktivnost S+ ore?ena nativno# elektroforezo#. ri$enosti enzi#ske aktivnosti (realativna aktivnost S+ obi$ene obrao# skeniranog gela u progra#u "otal0ab u listovi#a bil$aka a#brozi$e, =tira, #uhara i pepel$uge

U(.r2i Uk4pa r(ala*i-a ak*i-os* SOD

A#,r.(i" ""3!"

Q&ir $2%"

M)r "27%!1

Pe>e'"); $7%63!


&%%%%%

'%%%%%

(%%%%%

)%%%%%

*%%%%%%

*&%%%%%

Slika !1. Hkupna relativna aktivnost S+ ko bil$aka a#brozi$e, =tira, #uhara i pepel$uge ore?ena na osnovu gela za nativnu elektroforezu po#o


84/104

Diplomski rad

I #a&(l( 27. i Slik( "1. apaamo da '( a'-(Ga ak*i-os* s4p(roksid dism4*a( '(

a&il'((a 4 lis*o-ima &il'k( p(p(l'48(. U lis*o-ima &il'k( p(p(l'48( *ako;( im'(r(a '( ak*i-os* ka*ala(. Uk4pa ak*i-os* s4p(rokid dim4*a( 4 lis*o-ima &il'k( p(p(l'48( '( -(Ga a ?ak

d-ad(s(* d(-(* p4*a od ak*i-os*i s4p(roksid dism4*a( 4 lis*o-ima &il'k( am&roi'(. Uk4pa ak*i-os* s4p(roksid dism4*a( 4 lis*o-ima &il'k( p(p(l'48( '( -(Ga a d(s(*

p4*a od 4k4p( ak*i-os*i s4p(roksid dism4*a( 4 lis*o-ima &il'k( J*ira. Uk4pa ak*i-os* s4p(roksid dism4*a( 4 lis*o-ima &il'k( p(p(l'48( '( -(Ga a *ri p4*a

od 4k4p( ak*i-os*i s4p(roksid dism4*as( 4 lis*o-ima &il'k( m4ara.

1:1 Per.%3id( POD1 EC 61661614

rom'(( 4 ak*i-os*i p(roksidaa o&'aJ'a-a'4 s( 'io-om a*ioksida*i-om 4lo8om i

a'(di?kim d'(lo-a'(m sa 9(olima pri ?(m4 s( (4*raliJ4 si8l(* kis(oik5 -odoik p(roksid5

idroksil radikal5 p(roksil radikal i sl. /I( i sar.5 1$$30. Na 8(l4 a (l(k*ro9or(4 d(*(k*o-a( s4

OD io9orm( 4 lis*o-ima s-i &il'aka / am&roi'a5 J*ir5 m4ar i p(p(l'48a0 /Slika "2.0.

Slika !2. Gativna elektroforeza sa razvo$eni# @+ izofor#a#a u listovi#a bil$ke a#brozi$e (62-a#brozi$a rugi uzorakE 6!- a#brozi$a tre


85/104

Diplomski rad

"abela 22. Dzofor#e @+ i n$ihove Rf-vri$enosti obi$ene obrao# skeniranog gela u progra# "otal0ab u listovi#a bil$aka a#brozi$e (6, =tira (3, #uhara (i pepel$uge (@

I(.0.r#

e

R9 Io9orm( R9 Io9orm( R9 Io9orm( R9

APOD6 .$2 ZOD1 .$2 ,OD1 .$2 OD1 .$2

APOD8 ."77 ZOD2 .136 ,OD2 .1%1 OD2 .122

APOD* .%%! ,OD" .2%" OD" .162

APOD+ .%$7 ,OD% .731 OD% .1$!

APOD .327 ,OD3 .!12

U lis*o-ima &il'k( am&roi'( 4 4or+ima A2 i A" d(*(k*o-ao '( p(* OD io9ormi:

AOD1 /R9 5$205 AOD2 /R9 5"7705 AOD" /R9 5%%!05 AOD% /R9 5%$705 AOD3

/R9 53270. U lis*o-ima &il'k( J*ir 4 4or+ima Z2 i Z" d(*(k*o-a( s4 d-i'( OD io9orm(: ZOD1

/R9 5$205 ZOD2 /R9 51360. U lis*o-ima &il'k( m4ara 4 4or+ima ,2 i ," d(*(k*o-ao '( p(* io9ormi: ,OD1 /R9

5$205 ,OD2 /R9 .1%105 ,OD" /R9 .2%"05 ,OD% /R9 .73105 ,OD3 /R9

.!120. U lis*o-ima &il'k( p(p(l'48a 4 4or+ima 2 i " '( d(*(k*o-a( s4 ?(*ri io9orm(: OD1

/R9 .$205 OD2 /.12205 OD" /.16205 OD% /.1$!0. Na oso-4 Hra9ikoa 1%. i #a&(l( 27. apaamo da '( SOD io9orma /R9 5$20 pris4*a

4 lis*o-ima s-i ispi*i-ai &il'i -rs*a /am&roi'a5 J*ir5 m4ar i p(p(l'48a0.

!3


86/104


87/104


88/104


89/104


90/104

Diplomski rad

Na'-(Ga ko+(*ra+i'a karo*(oida '( *ako;( as*4pl'(a 4 lis*o-ima &il'k( m4ara5 a

a'ma'a 4 lis*o-ima &il'k( J*ira /#a&(la %.0. Karo*(oidi ima'4 primar4 9o*opro*(k*i-4 4lo84 4

samim loroplas*ima5 kao pi8m(*i ko'i 4la( 4 a*(a kompl(ks(5 oi s4 4 &lisko' -(i sa

(ks+i*o-aim loro9ilom. rak*i?o5 ((r8i'a po&4;(o8 loro9ila pr(lai a karo*(oid5 ko'i (

mo( da pr(;( 4 po&4;(o s*a'(5 (8o o*p4J*a ((r8i'4 kao *oplo*4. #ak-im m(aimom

i&'(8a-a s( s*-ara'( si8l(* kis(oika i (ma ((l'(i (9(ka*a /S*ako-iG i sar.5 260.

Na'-(Gi odos loro9il a i loro9ila b proa;( '( 4 lis*o-ima &il'k( m4ara /#a&(la 3. i

Slika 17..05 J*o '( &ilo i a o?(ki-a*i '(r smo 4 lis*o-ima *( &il'k( im'(rili i a'-(G( ko+(*ra+i'(

loro9il a i loro9ila b. Na'-(Gi odos 4k4po8 loro9ila i karo*(oida '( proa;( 4 lis*o-ima

&il'k( J*ira5 &o8 -(oma mal( ko+(*ra+i'( karo*(oida 4 lis*o-ima &il'k( J*ira /#a&(la 3. i Slika

17.0.

:181 K.!2e!&r2i" )%)>!i >r.&ei!

Sol4&ili pro*(ii s4 a'raspros*ra'(i'i pro*(ii 4 (l(im &il'kama5 sadr( (im

R4&is+o5 ko'i '( 4kl'4?( 4 asimila+i'4 CO2. Kako R4&is+o ?ii skoro 3W sol4&ili pro*(ia 4

mo8im &il'kama5 po-(Ga'( sol4&ili pro*(ia mo( da ima dir(k*a 4*i+a' a 9o*osi*(*i?ki

kapa+i*(* &il'aka /os(p51$!10. oa*o '( da &il'k( kao od8o-or a s*r(s id4k4'4 si*(4

o-i 8(a5 odoso o-i pro*(ia. R(4l*a*i do ko'i smo doJli poka4'4 da '( a'-(Ga

ko+(*ra+i'a sol4&ili pro*(ia 4 lis*o-ima &il'aka am&roi'( i p(p(l'48( /C>" &il'k(0 4 odos4

a ko+(*ra+i'4 sol4&ili pro*(ia 4 lis*o-ima J*ira i m4ara /C>% &il'k(0 /#a&(la 6. i Slika

1!.0. O-o &i mo8lo posma*ra*i kao od8o-or &il'k( a s*r(s kod C>" &il'aka &o8 'io-o8

dr48a?i'(8 m(*a&olima5 ko'( 4 4slo-ima -isoko8 i*(i*(*a s-'(*los*i ( mo84 4s-o'i*i do-ol'o

pris*4pa?o8 CO2. o'a?aom si*(om pro*(ia s( as*o'i adokadi*i (dos*a*ak CO2

/ara+lo48 i Ellis51$! Ro=5 1$!$0.

$


91/104


92/104

Diplomski rad

Ki(*ika (imski ka*alio-a( r(ak+i'(5 odoso a-isos* (imski ak*i-os*i od

ko+(*ra+i'( s4ps*ra*a5 '( d(9iisaa ,i+a(lis>,(*(o-om '(da?iom. ,ia(lis > ,(*(ia

ki(*ika opis4'( &ri4 (imski ka*alio-ai r(ak+i'a a mo8( (im(. ,i+a(lis>,(*(ia

kos*a*a /Km0 8((ralo a F2O2 iosi od % do 6m, /,amdi i sar5 210 J*o 4ka4'( da

4 9iioloJkim 4slo-ima CA# 94k+ioiJ( dal(ko ispod s-o8 kapa+i*(*a5 ali (9ikasos* ras*( 4

sl4?a'4 poras*a ko+(*ra+i'( -odoik p(roksida. NaJi r(4l*a*i poka4'4 da '( a'-(Ga Km

im'(r(a 4 lis*o-ima am&roi'(5 a a'ma'a 4 lis*o-ima m4ara /#a&(la 2". i Slika 27.0. Km '(

m'(ra 'a?i( kompl(ksa ES. V(lika -ri'(dos* a Km a?i sla&o -(i-a'( s4ps*ra*a5 a mala Km

poka4'( 'ako -(i-a'( s4ps*ra*a5 *o '(s* a9ii*(* (ima pr(ma da*om s4ps*ra*4. I *o8a mo(mo

akl'4?i*i da '( -(liki a9ii*(* ka*ala( pr(ma s4ps*ra*4 ira( 4 lis*o-ima &il'aka p(p(l'48( i

m4ara. NaJi (ksp(rim(*i is4 4kaali da a9ii*(* ka*ala( a-isi od *o8a da li '( &il'ka sa C" iC% m(*a&olimom.

:1+1 I(.0.r#e %&'(e

Na*i-om (l(k*ro9or(om s4 rad-o'(( io9orm( ka*ala( kod s-( ?(*iri &il'( -rs*(

/Slika 2!.0. Ak*i-os* ka*ala( smo d(*(k*o-ali samo 4 lis*o-ima p(p(l'48( i *o d-i'( io9orm( R9

-ri'(dos*ima 5132 i 5"12 /Slika 2!. i #a&(la 23.0.

U 4slo-ima po-(Gao8 s*r(sa5 kro mo8( m(*a&oli?k( pro+(s( 4 ko'( '( 4kl'4?(a -(Ga

koli?ia ((r8i'(5 F2O2 '( '(da od a'?(JGi proi-oda. Ka*alaa ka*ali4'( ra8rad'4 F2O2 a

((r8(*ski (9ikasa a?i /Sarma5 2120. S*r(s 4*i?( a sma'('( ili po-(Ga-a'( ak*i-os*i

ka*ala(5 4 a-isos*i od *ipa s*r(sa5 i*(i*(*a i -r(m(a *ra'a'a /Sarma5 230. Ekspr(si'a

8(a a si*(4 ka*ala( ( pokr(G4 samo 8((*i?ki si8ali -(G a (kspr(si'4 a?a'o 4*i?4 i

(8o8(i si8ali ko'i dola( i (posr(d( okoli(5 a mo84 &i*i i 9ii?k( i (mi'sk( prirod(. U

mo8o&ro'( 9ak*or( i prirod( ko'i iai-a'4 s*r(s ali ko'i pokr(G4 Yokida?(P a*ioksida*i-(

aJ*i*( s4: (ks*r(m( *(mp(ra*4r(5 pa*o8(i5 radi'a+i'a5 s4Ja5 aoksi'a5 ipoksi'a5 (r&i+idi5

ormoi5 F2O25 &ro'i ks(o&io*i+i /S+adalios5 1$$70.

Ka*alaa i'( d(*(k*o-aa a 8(l4 a a*i-4 (l(k*ro9or(4 4 lis*o-ima &il'aka am&roi'(5

J*ira i m4ara. Ralo8 mo( &i*i mala ko+(*ra+i'a pro*(ia ili mala ak*i-os* (ima. rom'((

4 4slo-ima (ks*rak+i'( /imi'('( sas*a- (ks*rak+ioo8 p49(ra0 mo8l( &i da da'4 &ol'( r(4l*a*(.

$2

https://sh.wikipedia.org/wiki/Enzimhttps://sh.wikipedia.org/wiki/Katalizahttps://sh.wikipedia.org/wiki/Katalizahttps://sh.wikipedia.org/wiki/Hemijska_reakcijahttps://sh.wikipedia.org/wiki/Enzimhttps://sh.wikipedia.org/wiki/Katalizahttps://sh.wikipedia.org/wiki/He

Documents

Diplomski Rad Dajana Brus