DLA STUDENTÓW I ROKU - wf.wum.edu.pl · epidemiologia, histologia, historia medycyny i diagnostyki laboratoryjnej, kwalifikowana pierwsza pomoc, naukowa informacja medyczna, ochrona

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY

Z ODZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

DLA STUDENTÓW I ROKU

KIERUNKU ANALITYKA MEDYCZNA

Rok akademicki 2018/2019

2

WSTĘP

Przewodnik dydaktyczny wprowadza studentów w tok pracy I roku studiów na

Wydziale Farmaceutycznym z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Warszawskiego

Uniwersytetu Medycznego.

Zgodnie z programem ministerialnym, studentów I roku obowiązują następujące

przedmioty: anatomia, biofizyka medyczna, biologia medyczna, chemia analityczna, chemia

fizyczna, chemia ogólna i nieorganiczna, chemia organiczna, fizjologia, higiena i

epidemiologia, histologia, historia medycyny i diagnostyki laboratoryjnej, kwalifikowana

pierwsza pomoc, naukowa informacja medyczna, ochrona danych osobowych i własności

intelektualnej, poziom elementarny języka migowego, przysposobienie biblioteczne,

socjologia, statystyka z elementami matematyki, technologia informacyjna, język angielski,

wychowanie fizyczne, szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Oddany do użytku studentów I roku przewodnik dydaktyczny szczegółowo przedstawia

organizację jednostek, które prowadzą zajęcia z wyżej wymienionych przedmiotów, cele

i formy nauczania, regulaminy oraz piśmiennictwo w zakresie podręczników i czasopism

naukowych.

Przewodnik dydaktyczny ma pomóc studentom I roku w poznaniu ich obowiązków

i warunków studiowania.

Przewodniczącym Rady Pedagogicznej I roku studiów jest Dr Marek Wasek z Zakładu

Bioanalizy i Analizy Leków Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Dziekan Wydziału Farmaceutycznego

z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej

Prof. dr hab. Piotr Wroczyński

3

Spis treści WSTĘP ...................................................................................................................................................... 2

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO ............................................................... 4

ANATOMIA .............................................................................................................................................. 6

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY ..................................................................................................... 9

BIOFIZYKA MEDYCZNA........................................................................................................................... 10

BIOLOGIA MEDYCZNA .......................................................................................................................... 13

CHEMIA ANALITYCZNA .......................................................................................................................... 18

CHEMIA FIZYCZNA ................................................................................................................................. 20

CHEMIA OGÓLNA I NIEORGANICZNA .................................................................................................... 26

CHEMIA ORGANICZNA ........................................................................................................................... 29

FIZJOLOGIA ............................................................................................................................................ 33

HIGIENA I EPIDEMIOLOGIA .................................................................................................................. 38

HISTOLOGIA ........................................................................................................................................... 40

JĘZYK ANGIELSKI ................................................................................................................................... 47

KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC ................................................................................................... 49

NAUKOWA INFORMACJA MEDYCZNA ................................................................................................. 50

PRZYSPOBIENIE BIBLIOTECZNE ............................................................................................................. 53

STATYSTYKA Z ELEMENTAMI MATEMATYKI .......................................................................................... 54

TECHNOLOGIA INFORMACYJNA ........................................................................................................... 56

WYCHOWANIE FIZYCZNE ...................................................................................................................... 59

4

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO

REKTOR

prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ

Prorektor ds. Dydaktyczno-Wychowawczych

prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA

Prorektor ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą

prof. dr hab. JADWIGA TURŁO

Prorektor ds. Klinicznych, Inwestycji i Współpracy z Regionem

dr hab. WOJCIECH BRAKSATOR

Prorektor ds. Kadr

prof. dr hab. ANDRZEJ DEPTAŁA

Prorektor ds. Umiędzynarodowienia, Promocji i Rozwoju

prof. dr hab. KRZYSZTOF FILIPIAK

DZIEKAN WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO

Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ

prof. dr hab. PIOTR WROCZYŃSKI

Prodziekan ds. dydaktyczno-wychowawczych

dr hab. JOANNA KOLMAS

Prodziekan ds. nauki

dr hab. MARCIN SOBCZAK

Prodziekan ds. Oddziału Medycyny Laboratoryjnej

prof. dr hab. GRAŻYNA NOWICKA

Prodziekan do spraw Umiędzynarodowienia i Rozwoju

dr hab. PIOTR LULIŃSKI

5

DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO

Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ

ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa

KIEROWNIK ZASTĘPCA KIEROWNIKA

mgr Katarzyna Stańczyk

pokój 07

tel.: (0-22) 57 20 788

fax: (0-22) 57 20 773

[email protected]

mgr Aneta Markucińska

pokój 06

tel.: (0-22) 57 20 713

fax: (0-22) 57 20 773

[email protected]

TOK STUDIÓW KIERUNKU ANALITYKA MEDYCZNA

pokój 010

sprawy toku studiów I-IV roku,

praktyki po III i IV roku

pokój 010

mgr Wioleta Szeszko

tel.: (0-22) 57 20 779

[email protected]

sprawy toku studiów V roku,

pokój 010

mgr Małgorzata Pyzel

tel.: (0-22) 57 20 787

[email protected]

plany studiów analityka medyczna,

pokój 05

mgr Beata Spychalska

tel.: (0-22) 57 20 778

[email protected]

Godziny przyjęć w Dziekanacie:

poniedziałek, czwartek -godz. 1000

-1400

wtorek, środa -godz. 1000

-1300

Piątek -nieczynne

FINANSE, DELEGACJE

mgr Anna Artymiuk

pokój 05

tel.: (0-22) 57 20 739

[email protected]

mailto:[email protected]





6

ANATOMIA

ZAKŁAD ANATOMII PRAWIDŁOWEJ i KLINICZNEJ

CENTRUM BIOSTRUKTURY

Warszawa, ul. Chałubińskiego 5, tel.628-10-41 w. 1200, bezp. tel. i fax 629-52-83

[email protected]

Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Bogdan Ciszek

Odpowiedzialny za dydaktykę: lek med. Ewa Rzeźnicka

Godziny przyjęć w sprawach studenckich:

zostaną podane na pierwszym wykładzie z anatomii

Ćwiczenia odbywają się w pracowni dydaktycznej Zakładu Anatomii w/g grafiku podanego

do wiadomości przed rozpoczęciem zajęć.

Liczba godzin

Zajęcia obejmują 60 godzin w tym: 30h wykładów, 30h ćwiczeń.

Wykłady i ćwiczenia odbywają się w pracowni dydaktycznej Zakładu Anatomii Prawidłowej

i Klinicznej w/g grafiku podawanego do wiadomości przed rozpoczęciem zajęć.

Forma zaliczenia przedmiotu

Zaliczenie ćwiczeń w formie kolokwium z całego materiału ćwiczeniowego jest jednocześnie

warunkiem dopuszczenia do egzaminu. Egzamin testowy obejmuje tematy ćwiczeń

i wykładów. Aby uzyskać ocenę pozytywną należy odpowiedzieć prawidłowo na 65% pytań.

Cel nauczania

1/ zapoznanie studentów z ogólną budową ciała ludzkiego.

2/ umożliwienie posługiwania się prawidłową i jednoznaczną nomenklaturą medyczną przy

opisie części ciała człowieka, narządów i tkanek.

3/ przygotowanie podstaw morfologicznych do nauki o czynności poszczególnych narządów

i tkanek.

4/zwrócenie uwagi na te elementy anatomii, których znajomość konieczna jest przy

udzielaniu pierwszej pomocy przedlekarskiej.

Treść nauczania

Treść nauczania obejmuje zagadnienia omawiane na wykładach i poznawane praktycznie

na ćwiczeniach prowadzonych w pracowni dydaktycznej z użyciem modeli

i preparatów muzealnych.

http://[email protected]/

7

Tematy wykładów

Ogólna budowa tkanek. Osteologia. Stawy i mięśnie.

Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy.

Układ krążenia budowa, podział naczyń krwionośnych.

Budowa, unaczynienie i unerwienie serca.

Układ limfatyczny i limfa.

Układ oddechowy

Układ pokarmowy

Trawienie i wchłanianie wrotne. Podstawowe zagadnienia budowy wątroby i trzustki.

Przemiana materii.

Gruczoły dokrewne

10. Układ moczowy i rozrodczy.

Tematy ćwiczeń i seminariów

Osteologia.

Stawy i mięśnie.

Ośrodkowy układ nerwowy.

Obwodowy układ nerwowy.

Układ krążenia.

Układ oddechowy.

Układ pokarmowy.

Układ moczowo-płciowy.

Gruczoły wydzielania wewnętrznego.

Powłoka wspólna, narządy zmysłów.

Zalecane podręczniki i atlasy

Sylwanowicz W., Michajlik A., Romatowski W. "Anatomia i fizjologia człowieka".

Podręcznik dla średnich szkół medycznych, wyd. PZWL.

Aleksandrowicz R. "Mały atlas anatomiczny", wyd. PZWL.

Sobotta "Atlas anatomii człowieka", wyd. Urban & Partner.

Anatomia Człowieka W. Sylwanowicz (red. Sokołowska Pituchowa) PZWL

Anatomia Człowieka A. Bochenek M. Reicher T I-V PZWL (wybrane rozdziały)

8

Regulamin zajęć studenckich

Warunkiem zaliczenia semestru i dopuszczenia do egzaminu z Anatomii jest czynny udział w

wykładach i ćwiczeniach oraz uzyskanie zaliczenia z każdego tematu ćwiczeń UWAGA ! -

na każdym ćwiczeniu obowiązuje znajomość materiału ze wszystkich poprzednio odbytych

ćwiczeń.

Aby w pełni wykorzystać czas ćwiczeń student obowiązany jest przychodzić na zajęcia

przygotowany teoretycznie z aktualnego materiału.

Dopuszczalna jest usprawiedliwiona nieobecność na nie więcej niż jednym ćwiczeniu.

Ćwiczenia odbywają się na terenie Zakładu Anatomii Prawidłowej i Klinicznej.

Wprowadzanie osób postronnych oraz wykonywanie zdjęć, nagrań lub filmów jest

niedozwolone.

Egzamin z Anatomii odbywa się w sesji. Jest to egzamin testowy. Aby uzyskać ocenę

pozytywną należy odpowiedzieć prawidłowo na 65% pytań.

Termin poprawkowy jest wyznaczony w sesji poprawkowej. Jest to egzamin testowy.

We wszystkich pomieszczeniach Zakładu obowiązuje bezwzględne przestrzeganie zasad

higieny ( czystość !! ) oraz zasad BHP.

Przypomina się, że na terenie Zakładu i całego gmachu obowiązuje zakaz palenia tytoniu.

9

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

ZAKŁAD MEDYCYNY ZAPOBIEGAWCZEJ I HIGIENY

(we współpracy z DZIAŁEM OCHRONY PRACY I ŚRODOWISKA)

Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Longina Kłosiewicz – Latoszek

Odpowiedzialny za dydaktykę – Dr inż. Irena Kosińska [email protected]

Program nauczania obejmuje 4 godziny wykładów.

CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU

Celem nauczania jest zapoznanie studentów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

bezpieczeństwem pożarowym w trakcie studiów w Warszawskim Uniwersytecie

Medycznym, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z odbywaniem zajęć

praktycznych (laboratoryjnych).

Przedmiot realizowany jest w ramach Rozporządzenia MNiSzW z dnia 5 lipca 2007 roku w

sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (Dz.U. Nr 128, poz. 897).

Tematyka wykładów:

1. Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy (prawa i obowiązki studentów w zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy)

2. Zagrożenia zdrowia studentów na stanowiskach pracy/nauki w trakcie studiów

(fizyczne, chemiczne i biologiczne) i ochrona przed zagrożeniami. Procedura

poekspozycyjna w narażeniu na HIV, WZWB, WZWC.

3. Postępowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń (pożar, wybuch, awaria,

zagrożenie terrorystyczne, powódź itp.), zasady ewakuacji z budynków.

4. Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej.

5. Zasady ergonomii na stanowiskach pracy.

przedmiot realizowany na platformie e-learningowej

LITERATURA OBOWIĄZKOWA

1. Marcinkowski J. (Red.): Higiena, profilaktyka i organizacja w zawodach medycznych,

PZWL, Warszawa 2004.

2. Rączkowski B.: BHP w praktyce, poradnik. ODDK Gdańsk, 2006.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

1. Kodeks pracy. Praca zbiorowa, Wydawnictwo LexisNexis 2009 (wraz z aktualizacją)

2. Informacje internetowe ze stron: Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, Międzynarodowej

Organizacji Pracy, Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi


10

BIOFIZYKA MEDYCZNA

ZAKŁAD BIOANALIZY I ANALIZY LEKÓW

02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel.: 5728947 ; 5720961

Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Piotr Wroczyński

Kierownik Pracowni: dr Marek Wasek

Odpowiedzialni za dydaktykę: dr Marek Wasek

Przyjęcia w sprawach studenckich: każdy piątek od 10- 12 ( pracownia biofizyki)

Roczny wymiar zajęć: semestr letni – 45 godzin

Wykład z biofizyki – 15 godzin

Ćwiczenia laboratoryjne – 30 godz.

Miejsce wykładów: Sala A

Miejsce ćwiczeń laboratoryjnych: Pracownia Biofizyki, blok 3, sala 01


Celem nauczania jest zaznajomienie studentów z najważniejszymi zagadnieniami biofizyki

będącej podstawą nauk ścisłych, a w szczególności:

1. Poznanie podstawowych praw biofizycznych i fizycznych wykorzystywanych w

diagnostyce i terapii medycznej.

2. Poznanie mechanizmów i skutków oddziaływania fizycznych i biofizycznych czynników

środowiskowych na organizm ludzki w różnych fazach jego rozwoju.

3. Nabycie praktycznych umiejętności w prawidłowym wykonywaniu pomiarów wielkości

biofizycznych, prezentacji, interpretacji oraz szacowania niepewności wyników końcowych.

PROGRAM NAUCZANIA

TEMATY WYKŁADÓW Z BIOFIZYKI

Metodyka pomiarów wielkości fizycznych. Rachunek niepewności pomiarów. Niepewności

typu A i typu B – 2 godz.

Biofizyka zmysłów słuchu i wzroku – 2 godz.

Biofizyka układu krążenia krwi – 2 godz.

11

Wpływ promieniowania elektromagnetycznego i magnetycznego na organizm żywy. O

szkodliwości promieniowania jonizującego i niejonizującego (podstawy dozymetrii jądrowej,

hormeza radiacyjna) – 2 godz.

Podstawy biofizyczne metod diagnostycznych in vivo. Pomiar sygnałów bioelektrycznych

(EEG, EKG, wektokardiografia wysokie rozdzielczości). Metody transmisyjne

(ultrasonografia, metody fotodynamiczne, jądrowy rezonans magnetyczny,

rentgenodiagnostyka, CT). Metody emisyjne (SPECT, PET, scyntygrafia) – 5 godz.

Lasery. Promieniowanie laserowe (wpływ promieniowania laserowego na tkanki, układ

optyczny oka, zdolność rozdzielcza oka). Biofizyczne podstawy terapii izotopowej. Terapia

hadronowa– 2 godz.

Sposób zaliczenia wykładów – 20 pytań testowych typu zamkniętego i 3 pytania typu

otwartego.

TEMATY ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

Ćwiczenia laboratoryjne trwają 3 godz. i odbywają się raz w tygodniu w grupach ok. 20 osób

i trzyosobowych zespołach ćwiczeniowych.

W ramach minimum programowego proponujemy wykonanie 10 ćwiczeń laboratoryjnych

z biofizyki. Tematyka ćwiczeń z podziałem na godziny zawarta jest w Tabeli 1.

TABELA 1.

L.p Temat ćwiczeń Liczba

godzin

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Rachunek niepewności pomiarów. Niepewności typu A i typu B.

Prezentacja wyników pomiarów.

Pomiary temperatury metodami elektrycznymi.

Obserwacje i pomiary mikroskopowe.

Refrakcja molekularna.

Wyznaczanie współczynnika dyfuzji przez błonę

Reometria cieczy newtonowskich i nienewtonowskich. Wyznaczanie

charakterystyki lepkościowo-temperaturowej gliceryny wiskozymetrem

rotacyjnym.

Badanie własności i absorpcji światła z wykorzystaniem lasera.

9

3

3

3

3

3

3

12

7.

3

METODY I ORGANIZACJA PRACY

Ćwiczenia laboratoryjne.

Studenci wykonują ćwiczenia w zespołach trzyosobowych. Przed przystąpieniem do zajęć

asystenci sprawdzają teoretyczne przygotowanie studentów za pomocą kartkówki. Na

pierwszych zajęciach studenci otrzymują instrukcje do wszystkich wykonywanych

doświadczeń. Zawarte są w nich podstawy teoretyczne, sposób wykonywania ćwiczeń, ich

przebieg, sposób prezentacji i obliczenia wyników końcowych. Po wykonaniu ćwiczenia

studenci opracowują w ciągu tygodnia sprawozdanie. Wynik kartkówki, ocena praktycznego

przebiegu ćwiczenia oraz ocena sprawozdania stanowią podstawę do wystawienia oceny

końcowej z wykonanego ćwiczenia.

FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA.

Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu oraz terminy wykonywanych ćwiczeń,

kolokwium końcowego podane są na tablicy ogłoszeń Pracowni.

Wszystkie materiały (wykłady, instrukcje ćwiczeń, programy obliczeniowe) podane będą

w formie skryptu w wersji elektronicznej.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA.

Biofizyka. Podręcznik dla studentów pod redakcją Feliksa Jaroszyka, Wydawnictwo lekarskie

PZWL, Warszawa

Materiały do ćwiczeń z biofizyki i fizyki pod redakcją Bolesława Kędzi, PZWL Warszawa

13

BIOLOGIA MEDYCZNA

Katedra Biochemii i Chemii Klinicznej

Zakład Biochemii i Farmakogenomiki

Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej

Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa

tel/fax. (022) 5720735

Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. Grażyna Nowicka

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek-piątek godz. 10.00-14.00

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz

Liczba godzin: wykładów : ......15....... ćwiczeń : .........45....... ogółem: ..........60........

Miejsce realizacji zajęć:

wykłady: sala wykładowa

ćwiczenia: sala ćwiczeń Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej, ul. Banacha 1, 02-097

Warszawa

Cel nauczania i zakres przedmiotu:

Celem nauczania przedmiotu jest usystematyzowanie i pogłębienie wiedzy oraz rozwinięcie

kompetencji praktycznych z zakresu biologii, ze szczególnym uwzględnieniem istotnych medycznie

podstaw biologii komórek, tkanek, narządów i układów oraz organizmów i ich zbiorowisk;

wykształcenie podstawowych umiejętności oceny i analizy relacji między budową i funkcją organizmów

żywych na różnych poziomach organizacji ich struktury w warunkach zdrowia i choroby,

ze szczególnym uwzględnieniem istotnych medycznie aspektów relacji organizm-środowisko; rozumienie

istotnych medycznie mechanizmów cyklu komórkowego, podstaw jego regulacji oraz konsekwencji

w warunkach zdrowia i choroby, który pozwoli w toku dalszych studiów na prawidłowe

rozumienie treści kształcenia oraz pozyskiwanie umiejętności i kompetencji z zakresu:

biochemii, histologii, mikrobiologii, biologii molekularnej, patomorfologii i patofizjologii,

biochemii klinicznej, genetyki medycznej, diagnostyki laboratoryjnej, hematologii

laboratoryjnej i cytologii klinicznej.

Stosowane w nauczaniu biologii i genetyki metody dydaktyczne służą kształtowaniu postawy

twórczego rozwiązywania problemów w oparciu o postęp nauk, ze szczególnym uwzględnieniem

14

potrzeby rozwoju kompetencji w zakresie posługiwania się wiedzą i umiejętnościami z zakresu biologii

medycznej oraz nauk pokrewnych, istotnymi w realizacji zadań zawodowych diagnosty laboratoryjnego.

Program nauczania:

Tematyka wykładów

Komórka jako podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmów żywych.

Budowa i funkcje komórek prokariotycznych i eukariotycznych.

Temat: Błony biologiczne, mechanizmy transportu przez błony.

Kariokineza i cytokineza – podstawowe mechanizmy, znaczenie medyczne i diagnostyczne.

Regulacja cyklu komórkowego oraz charakterystyka, analiza i ocena najistotniejszych medycznie i

diagnostycznie konsekwencji jego zaburzeń.

Relacje między budową i funkcją komórek w warunkach ich funkcjonowania jako samodzielnych

organizmów oraz w warunkach stanowienia integralnych elementów tkanek i narządów.

Mechanizmy i konsekwencje relacji organizm – środowisko biotyczne i abiotyczne w warunkach

zdrowia i choroby.

Podstawy współczesnych metod i technik badawczych znajdujących zastosowanie w biologii

medycznej.

Tematyka ćwiczeń

Analiza i charakterystyka porównawcza morfologicznych i ultrastrukturalnych aspektów budowy

zróżnicowanych komórek organizmów żywych ze szczególnym uwzględnieniem relacji strukturalno-

czynnościowych komórek organizmu ludzkiego.

Zastosowanie podstawowych technik badań mikroskopowych do identyfikacji i oceny struktury

komórek zróżnicowanych funkcjonalnie tkanek organizmu ludzkiego oraz wybranych organizmów

zwierzęcych.

Cykl komórkowy – mechanizmy molekularne w warunkach zdrowia i choroby; mitotyczny

i mejotyczny mechanizm kariokinezy w badaniach mikroskopowych.

Patomechanizmy cyklu komórkowego i ich konsekwencje, efekty zaburzeń kario- i cytokinezy.

Chemiczne podstawy struktury komórki - wykorzystanie wybranych technik histochemii preparatywnej.

Wpływ czynników środowiskowych na strukturę i funkcje komórek; konsekwencje oddziaływania

najistotniejszych patogenów środowiskowych na wybrane etapy cyklu komórkowego – elementy

metodyczne.

Podstawy metodyczne analizy skutków oddziaływania mutagenów środowiskowych na materiał

biologiczny – wybrane aspekty technik laboratoryjnych.

Oddziaływania międzyosobnicze i międzypopulacyjne - znaczenie złożonych interakcji

biocenotycznych dla prawidłowej kondycji organizmu żywego. Człowiek jako integralny element

środowiska.

15

Mechanizmy i konsekwencje oddziaływania wybranych biologicznych, chemicznych i fizycznych

patogenów środowiskowych – ćwiczenia warsztatowe.

Relacje międzyosobnicze organizmów żywych, ze szczególnym uwzględnieniem fizjologicznych i

patologicznych aspektów zależności symbiotycznych, komensalistycznych i pasożytniczych.

Zajęcia Wymagania wstępne Efekty dydaktyczne

Wykłady

Student posiada zdobytą w toku

dotychczasowych etapów kształcenia (liceum,

gimnazjum) wiedzę i umiejętności w zakresie:

rozumienia podstawowych poziomów

złożoności struktury żywej materii

w sekwencji: komórka, tkanka, narząd/organ;

właściwego umiejscowienia Procaryota

i Eucaryota w systematyce organizmów

żywych i rozumienia podstawowych różnic

między strukturą i funkcją komórek pro-

i eukariotycznych;

charakteryzowania podstawowych elementów

struktury i funkcji organelli komórkowych;

rozumienia podstawowych różnic między

mitozą i mejozą

oraz ich konsekwencji w zakresie

dziedziczenia i zmienności;

rozumienia podstaw struktury i funkcji

kwasów nukleinowych

w utrzymaniu, przenoszeniu i ekspresji

informacji genetycznej;

rozumienia podstawowych mechanizmów

ewolucji organizmów żywych.

Student nabywa:

pogłębioną wiedzę o poziomach

organizacji żywej materii oraz

umiejętność charakteryzowania różnic

struktury

i funkcji w sekwencji: komórka,

kolonia, pseudotkanaka, tkanka,

narząd/organ;

umiejętność prowadzenia szczegółowej

analizy różnic struktury komórek pro- i

eukariotycznych popartej wiedzą

o zróżnicowaniu czynnościowym;

wiedzę o strukturze i funkcji błon

biologicznych wraz z umiejętnością

uargumentowanej analizy zależności

między budową substancji

transportowanych przez błony

biologiczne i mechanizmem ich

transport;

wiedzę o stadiach i mechanizmach

podziału komórki, oraz przebiegu i

regulacji cyklu komórkowego oraz

umiejętność ich logicznego odnoszenia

do zagadnień dziedziczenia,

zmienności, regeneracji i onkogenezy;

umiejętność analizy zróżnicowania

struktury i funkcji genów organizmów

pro- i eukariotycznych;

umiejętność pogłębionej analizy

mechanizmów zmienności

organizmów żywych ze szczególnym

uwzględnieniem znaczenia mutacji

oraz wpływu czynników

środowiskowych

Ćwiczenia

Student posiada

umiejętność dyskusji wyników obserwacji i

eksperymentów popartej argumentacją

merytoryczną z zakresu nabytej wiedzy;

Student nabywa:

umiejętność posługiwania się

mikroskopem optycznym

w badaniach z zakresu biologii

komórki oraz wykonania preparatów

16

umiejętność wykonania zaplanowanych zadań

i eksperymentów

na podstawie udostępnionych opisów procedur

doświadczalnych,

z wykorzystaniem powierzonego sprzętu i

odczynników,

w warunkach konsultacji postępowania z

prowadzącymi zajęcia nauczycielami

akademickimi.

mikroskopowych z materiału

biologicznego;

umiejętność analizy obrazu

mikroskopowego uzyskanego

w wyniku stosowania zróżnicowanych

technik mikroskopii z uwzględnieniem

identyfikacji podstawowych elementów

ultrastruktury komórki;

umiejętność analizy i charakterystyki

różnicowej tkanek

w obrazie mikroskopowym;

umiejętność rozwiązywania zadań

problemowych z zakresu przebiegu

cyklu komórkowego i mechanizmów

jego regulacji;

umiejętności identyfikacji

podstawowych grup związków

chemicznych występujących w

komórkach, w tym izolacji kwasów

nukleinowych z materiału

biologicznego i ich identyfikacji w

warunkach zachowania odpowiednich

wymogów jakościowych tej

procedury.;

analizy oddziaływania wybranych

czynników biotycznych i abiotycznych

na organizm człowieka.

Metody organizacji pracy:

- wykłady poparte prezentacjami multimedialnymi z elementami forum dyskusyjnego;

- ćwiczenia laboratoryjne obejmujące: wprowadzenie merytoryczne i metodyczne poparte

prezentacją multimedialną, realizację zadań praktycznych na podstawie udostępnionych

przewodników metodycznych z użyciem powierzonego sprzętu i przygotowanych

odczynników; bieżący komentarz do realizacji zadań praktycznych oraz weryfikację

prawidłowości ich wykonania przez pracowników naukowo-dydaktycznych; analizę wyników

realizacji zadań praktycznych w systemie forum dyskusyjnego.

Stosowana aparatura i pomoce dydaktyczne: mikroskopy optyczne, sprzęt preparacyjny,

preparaty mikroskopowe komórek i tkanek, odczynniki do barwień cyto- i histochemicznych,

zestawy obrazów ze zróżnicowanych wariantów mikroskopii, schematy i modele, prezentacje

multimedialne, wirówki laboratoryjne, pipety.

Formy kontroli i ocena wyników nauczania:

Postępy nauczania sprawdzane są na podstawie:

17

oceny wykonania zadań praktycznych w ramach ćwiczeń;

wyników 3 sprawdzianów testowych;

wyniku testowego egzaminu końcowego.

Literatura obowiązkowa:

Alberts B., Bray D., Johnson A., Levis J., Raff M., Roberts K., Walter P.: Podstawy biologii

komórki. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2015

Fogt-Wyrwas R., Mazgajska-Wiktor H., Jarosz W.: Podstawy biologii człowieka.

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013

Wolański N. [red.]: Ekologia człowieka. Podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka

Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2012

Jarygin W.N.: Biologia. Podręcznik dla studentów kierunków medycznych. Wydawnictwo

Czelej Lublin 2005

Literatura zalecana:

Wolański N.: Rozwój biologiczny człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszaw 2013

Brown T.A.: Genomy. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2013

Bartel H.: Embriologia medyczna. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2009

Kilarski W.M.: Strukturalne podstawy biologii komórki. Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2012

Treści i efekty kształcenia zgodne ze:

Standardami kształcenia na kierunku analityka medyczna/medycyna laboratoryjna.

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 24 sierpnia 2016 r.

w sprawie standardów kształcenia na kierunku analityka medyczna/medycyna laboratoryjna

(Dz. U. z dnia 9 września 2016 r. poz. 1434; Załącznik do Rozporządzenia)

18

CHEMIA ANALITYCZNA


02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel.: 5720 949


Odpowiedzialni za dydaktykę: Prof. dr hab. Piotr Wroczyński

Dr hab. Joanna Giebułtowicz (kierownik ćwiczeń)

Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 60 godzin (wykłady – 10, ćwiczenia – 50).

Miejsce wykładów – sale wykładowe w gmachu Wydziału Farmaceutycznego, ul. Banacha 1.

Miejsce ćwiczeń: Zakład Bioanalizy i Analizy Leków, ul. Banacha 1.


Program przerabiany jest w czasie 15 tygodni dydaktycznych (semestr letni).

Wykłady obejmują wybrane zagadnienia z chemii analitycznej.

Ćwiczenia z chemii analitycznej studentów uczą pracy laboratoryjnej i dają im podstawowe

wiadomości z przedmiotu.

PROGRAM NAUCZANIA

I. Tematy wykładów:

1. Analiza objętościowa:

- ogólne zasady analizy miareczkowej, klasyfikacja metod miareczkowych,

- alkacymetria (krzywe miareczkowania, stosowane wskaźniki),

- kompleksometria (stosowane wskaźniki, typy miareczkowań),

- argentometria (stosowane wskaźniki, typy miareczkowań),

- miareczkowania oksydoredukcyjne (ogólne zasady, stosowane wskaźniki, szybkość

reakcji redoks, rodzaje miareczkowań),

2. Walidacja metody analitycznej.

II. Tematy ćwiczeń laboratoryjnych:

1. Stężenia roztworów – obliczenia chemiczne.

2. Zagadnienia podstawowe z analizy miareczkowej (roztwory mianowane, punkt

równoważnikowy i końcowy miareczkowania, typy miareczkowań).

19

3. Przykładowe oznaczenia ilościowe z wykorzystaniem różnych rodzajów analizy

miareczkowej (alkacymetria, redoksometria, argentometria, kompleksometria).

4. Walidacja metody analitycznej.

FORMY KONTROLI I OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA

Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu oraz terminy wykonywanych ćwiczeń,

seminariów i repetytoriów są podane na tablicy ogłoszeń przy Zakładzie Bioanalizy i Analizy

Leków. Warunkiem zaliczenia pracowni jest wykonanie wszystkich ćwiczeń przewidzianych

w programie. Ćwiczenia kończą się zaliczeniem praktycznym. Warunkiem zaliczenia chemii

analitycznej jest zaliczenie ćwiczeń i repetytoriów (obejmujących tematy wykładów

i ćwiczeń) oraz zdanie egzaminu w letniej sesji egzaminacyjnej.

LITERATURA ZALECANA

1. J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna, tom 2, wyd. 10, PWN, Warszawa

2018

2. A. Cygański: Chemiczne metody analizy ilościowej, wyd. VII, PWN, Warszawa 2018

http://www.empik.com/szukaj/produkt?author=Cyga%C5%84ski+Andrzej&start=1

http://www.mentis.pl/54958-chemiczne-metody-analizy

20

CHEMIA FIZYCZNA

ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ

02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel.: (22) 5720 950

Kierownik Zakładu: dr hab. Dariusz Maciej Pisklak

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Agnieszka Zielińska

(agnieszka.zieliń[email protected])

Przyjęcia w sprawach studenckich: środa g. 11-13

Roczny wymiar zajęć: 45 godzin, semestr letni

wykład: 10 godz. (sala wykładowa na Wydziale Farmaceutycznym)

seminaria 5 godz. (sala wykładowa na Wydziale Farmaceutycznym)

ćwiczenia: 30 godz. (laboratorium Zakładu)

Liczba punktów ECTS: 3


Chemia fizyczna dla Oddziału Analityki Medycznej obejmuje następujące ogólne działy:

termodynamikę, kinetykę, statykę, elektrochemię, właściwości roztworów, równowagi

fazowe oraz zjawiska powierzchniowe. Znajomość podstaw chemii fizycznej jest niezbędna

do zrozumienia mechanizmów procesów chemicznych i biochemicznych oraz zjawisk

fizycznych, z którymi studenci spotykają się w dalszym toku studiów i w pracy zawodowej.

PROGRAM NAUCZANIA

Wykłady

1. Termodynamika

a) Pierwsza zasada termodynamiki

Gaz doskonały – właściwości, parametry gazu: ciśnienie, temperatura, objętość, ilość moli;

podstawowe przemiany gazowe (izobaryczna, izochoryczna, izotermiczna, adiabatyczna),

równanie stanu gazu doskonałego

Układ, otoczenie, rodzaje układów (otwarty, zamknięty, izolowany)

Pojęcia pracy i energii; praca objętościowa

Procesy egzotermiczne i endotermiczne

Definicja energii wewnętrznej U; U jako funkcja stanu

I zasada termodynamiki - zasada zachowania energii (zapis pierwszej zasady dla układu

izolowanego i zamkniętego)

b) Termochemia

Proces egzotermiczny i endotermiczny

21

Ciepło reakcji w warunkach izochorycznych (V=const), pojemność cieplna CV, wartości dla

gazów

Zależność energii wewnętrznej od temperatury

Entalpia – definicja, różnica pomiędzy H a U, pojemność cieplna CP

Związek pomiędzy CV a CP

Zależność entalpii od temperatury

Entalpie standardowe, entalpia przemian fazowych

Entalpie standardowe tworzenia i spalania, prawo Hessa

c) Druga zasada termodynamiki

Procesy odwracalne i nieodwracalne (samorzutne)

Pojęcie entropii

II zasada termodynamiki dla procesów odwracalnych i nieodwracalnych

III zasada termodynamiki

d) Entalpia swobodna G, energia swobodna F

Definicje G i F

Kryteria przemiany samorzutnej i stanu równowagi

2. Równowaga chemiczna

Stała równowagi reakcji chemicznej Kp, Kc i Kx, termodynamiczna stała równowagi

Zależność pomiędzy G a stałą równowagi chemicznej

Zależność stałej równowagi od temperatury (w tym: równanie van’t Hoffa)

3. Równowagi fazowe - Przemiany fazowe substancji czystych

Potencjał chemiczny, molowa entalpia swobodna

Faza - definicja, przemiana fazowa, termodynamiczne kryterium równowagi w układzie

wielofazowym

Typowe diagramy fazowe, różnice dla wody

Linie równowag, punkt krytyczny, potrójny, linie wrzenia i topnienia

Równanie Clausiusa-Clapeyrona

4. Roztwory

a) Układy dwuskładnikowe ciekłe:

Roztwory idealne: definicja, prawo Raoulta

Entalpia, entropia i entalpia swobodna mieszania

Reguła faz Gibbsa

Diagramy prężności par (w T=const) i diagramy temperaturowe (w p=const) dla roztworów

doskonałych

Odchylenia od doskonałości - roztwory rzeczywiste, azeotropy; diagramy temperaturowe (w

p=const) dla roztworów wykazujących małe odchylenia od doskonałości, azeotropów

22

Rozdzielanie mieszanin

Rozpuszczalność gazów w cieczach (prawo Henry’ego)

b) Właściwości koligatywne - wpływ substancji rozpuszczonej na:

Zmniejszenie prężności pary rozpuszczalnika nad roztworem,

Podniesienie temperatury wrzenia (stała ebulioskopowa)

Obniżenie temperatury krzepnięcia (stała krioskopowa)

Wzrost ciśnienia osmotycznego. (w tym: osmoza – definicja, właściwości, pomiar ciśnienia

osmotycznego)

5. Kinetyka reakcji chemicznych.

Definicja szybkości reakcji

Rząd reakcji – definicja, wzór; stała szybkości reakcji

Reakcje zerowego, pierwszego i drugiego rzędu – właściwości, wzory, wykresy

charakterystyczne, wyznaczanie rzędu reakcji

Reakcje odwracalne – wzory, wykres, stała równowagi

Cząsteczkowość reakcji

Zależność szybkości reakcji od temperatury

Teoria zderzeń i kompleksu aktywnego

Katalizator – definicja, właściwości; kataliza homogeniczna – definicja, przykłady

6. Elektrochemia

a) Roztwory elektrolitów

Elektrolity mocne i słabe, teoria dysocjacji Arrheniusa

Przewodność molowa, prawo rozcieńczeń Ostwalda

Solwatacja i hydratacja

b) Ogniwa elektrochemiczne

Typy półogniw, reakcje zachodzące na półogniwach

Typy ogniw, reakcje w ogniwach

SEM, funkcje termodynamiczne reakcji elektrochemicznych

Potencjały standardowe, równanie Nernsta

Pomiary pH

Wyznaczanie wielkości termodynamicznych z pomiarów SEM ogniwa

Podwójna warstwa elektryczna na granicy faz metal – elektrolit, potencjał elektrokinetyczny

Zjawiska elektrokinetyczne – elektroforeza i elektroosmoza (definicja, najważniejsze cechy,

zastosowania)

7. Procesy na granicy faz

Adsorpcja

23

Definicja, pojęcia: adsorbent, adsorbat; zastosowania zjawiska adsorpcji

Kataliza heterogeniczna (chemisorpcja) – przykłady reakcji, zastosowania

Adsorpcja chemiczna i fizyczna – właściwości, różnice, przykłady

Izotermy adsorpcji: Langmuira, Freundlicha

Napięcie powierzchniowe - definicja, wzory, zależność od temperatury, pojęcie nadmiaru

powierzchniowego. Znaczenie zjawiska napięcia powierzchniowego w medycynie,

Napięcie międzyfazowe - definicja, wzory, pojęcia: adhezja i kohezja, kąt zwilżania.

Związki powierzchniowo czynne – najważniejsze właściwości, przykłady

8. Lepkość i koloidy.

a) Lepkość

Definicja i rodzaje lepkości (dynamiczna, kinematyczna, bezwzględna, strukturalna),

Prawo Newtona. Ciecze newtonowskie i nienewtonowskie (właściwości, przykłady)

Wpływ temperatury i ciśnienia na lepkość cieczy,

Metody pomiaru lepkości

Koloidy

klasyfikacja, otrzymywanie, budowa miceli, oddziaływania hydrofobowe i hydrofilowe,

podwójna warstwa elektryczna, potencjał elektrokinetyczny, punkt izoelektryczny

9. Elementy fotochemii

Podstawy zjawiska absorpcji światła i powstawania widma absorpcyjnego

Prawo Lamberta – Beera. Przyczyny odstępstw od prawa Lamberta – Beera.

Addytywność absorbcji światła. Zależność absorbancji od składu mieszaniny

Seminaria (ćwiczenia rachunkowe) (5 godz. w grupach po ok. 15 os.)

I i II zasada termodynamiki

Termochemia

Równowagi fazowe

Kinetyka chemiczna

Równowaga chemiczna

Ćwiczenia laboratoryjne (30 godz. w zespołach 2/3-os.):

Adsorpcja – „Wyznaczanie izotermy adsorpcji w układzie węgiel aktywny - wodny roztwór

kwasu octowego”

Lepkość koloidów – „Wyznaczanie punktu izoelektrycznego wodnego roztworu żelatyny

metodą pomiaru jego lepkości”

Napięcie powierzchniowe – „Wyznaczanie izotermy adsorpcji Gibbsa metodą pomiaru

napięcia powierzchniowego w układzie wodny roztwór kwasu propionowego - powietrze.”

24

Równowaga chemiczna – „Pomiar stałej równowagi J2 + J¯ J3¯ metodą

spektrofotometryczną”

Równowaga ciecz-para – „Badanie równowagi ciecz-para nasycona w układzie

homoazeotropowym (heksan-aceton)”

Prawo podziału – „Wyznaczenie współczynnika podziału kwasu organicznego w układzie

toluen-woda”

Kinetyka – „Kinetyka reakcji pierwszego rzędu: badanie kinetyki reakcji rozkładu nadtlenku

wodoru w roztworach wodnych katalizowanego jonami Fe3+”

Przewodnictwo – „Wyznaczanie stałej dysocjacji słabego kwasu metodą konduktometryczną”

SEM – „Wyznaczanie wartości funkcji termodynamicznych reakcji elektrodowej.

Wyznaczanie wartości stopnia dysocjacji kwasu octowego metodą potencjometryczną”

Kompleksometria – „Wyznaczanie składu związków kompleksowych w roztworach wodnych

siarczanu miedzi (II) i etylenodiaminy metodą spektrofotometryczną”

METODYKA ZAJĘĆ I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA

Ćwiczenia laboratoryjne wykonywane są w grupach dwu-/trzyosobowych. Przed każdymi

zajęciami studenci zdają kolokwium wejściowe, które dopuszcza do wykonania ćwiczenia.

Wyniki uzyskane z pomiarów są samodzielnie opracowywane przez studentów po zajęciach.

Łączna ocena z ćwiczenia obejmuje kolokwium wejściowe oraz ocenę ze sprawozdania.

Warunkiem zaliczenia laboratorium jest zaliczenie wszystkich ćwiczeń, a więc zaliczenie

kolokwiów, prawidłowe wykonanie ćwiczeń i zaliczenie sprawozdań.

Ćwiczenia rachunkowe obejmują rozwiązywanie zadań obliczeniowych z wybranych

działów. Zajęcia zaliczane są na podstawie obecności i kolokwium zaliczeniowego.

Dokładne informacje na temat warunków zaliczenia pracowni i ćwiczeń rachunkowych

zamieszczone są w regulaminie wywieszonym w gablocie Zakładu.

Na zakończenie semestru studenci przystępują do kolokwium końcowego. Warunkiem

dopuszczenia jest zaliczenie laboratorium i ćwiczeń rachunkowych. Kolokwium końcowe ma

formę krótkich pytań otwartych. Pytania mogą zawierać krótkie zadania do obliczenia.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

Farmacja fizyczna, praca zbior. pod red. T.W. Hermanna, PZWL 2007.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii fizycznej. Skrypt dla studentów Farmacji i Analityki

Medycznej. Oficyna wydawnicza WUM

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

P. T. Atkins, Podstawy chemii fizycznej, PWN 2002

25

A.G. Whittaker, A.R. Mount, Chemia fizyczna. Krótkie wykłady, PWN 2003

26

CHEMIA OGÓLNA I NIEORGANICZNA

KATEDRA FARMACJI FIZYCZNEJ I BIOANALIZY


02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel.: (22) 5720949

Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Piotr Wroczyński


Odpowiedzialny za dydaktykę: Prof. dr hab. Piotr Wroczyński

Roczny wymiar zajęć: 75 godzin (wykłady – 15, seminaria – 15, ćwiczenia – 45)

Miejsce wykładów: sale wykładowe w gmachu Wydziału Farmaceutycznego, ul. Banacha 1

Miejsce ćwiczeń: Zakład Bioanalizy i Analizy Leków, ul. Banacha 1

Godziny przyjęć w sprawach studenckich zostaną podane na pierwszych ćwiczeniach.


Program realizowany jest w semestrze zimowym. Wykłady, seminaria i ćwiczenia dają

studentom podstawowe wiadomości z przedmiotu oraz uczą pracy laboratoryjnej.

PROGRAM NAUCZANIA

Tematy wykładów:

Teoria atomistyczna, budowa atomu.

Układ okresowy pierwiastków.

Wiązania chemiczne w ujęciu klasycznym, orbitalne cząsteczkowe.

Podstawy obliczeń chemicznych.

Kinetyka chemiczna i równowaga chemiczna.

Związki kompleksowe.

Chemia roztworów wodnych.

Elektrochemia.

Tematy seminariów:

27

Wiadomości podstawowe. Kationy litowców i berylowców.

Metaloenzymy niewykazujące właściwości redoks.

Przenośniki tlenu i białka transportujące tlen.

Hemoproteidy i miedzioproteiny w reakcjach redoks, witamina B12.

Transport i magazynowanie jonów metali.

Metale i niemetale w biologii i medycynie.

Tematy ćwiczeń laboratoryjnych:

Stężenia roztworów.

Kinetyka reakcji chemicznej.

Kwasy i zasady – współczesne poglądy. Amfoteryczność.

Iloczyn jonowy wody. Wskaźniki kwasowo-zasadowe.

Określanie pH roztworów za pomocą wskaźników barwnych. Roztwory buforowe.

Hydroliza. Iloczyn rozpuszczalności.

Procesy redoks. Szereg napięciowy metali.

Podstawowe operacje laboratoryjne: strącanie osadów, krystalizacja, dekantacja, sączenie,

wirowanie.

Uproszczone schematy analizy wybranych kationów i anionów.

Identyfikacja roztworów jonów w oparciu o reakcje barwne, strącanie osadów i badanie ich

rozpuszczalności.

METODY ORGANIZACJI PRACY

W trakcie zajęć studenci wykonują ćwiczenia laboratoryjne oraz podstawowe obliczenia

chemiczne zgodnie z tematami ćwiczeń. Podczas seminariów z przedmiotu studenci poznają

wybrane zagadnienia chemii bionieorganicznej poprzez opracowania własne oraz

przygotowywanie prezentacji multimedialnych.


Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu oraz terminy wykonywanych ćwiczeń

i repetytoriów są podane na tablicy ogłoszeń przy pracowni chemicznej.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu chemia ogólna i nieorganiczna jest zaliczenie ćwiczeń

sprawozdań, repetytoriów i kolokwium (obejmujących tematy wykładów, seminariów

i ćwiczeń) oraz zdanie egzaminu pisemnego w sesji zimowej.

28

LITERATURA ZALECANA

Bielański A.: Chemia nieorganiczna, Warszawa, PWN 2010.

Cotton F.A., Wilkinson G., Gaus P.L.: Chemia nieorganiczna, PWN, Warszawa 2002.

Pajdowski L.: Chemia ogólna, PWN, Warszawa 1999.

Sołoniewicz R.: Zasady nowego słownictwa związków nieorganicznych, WNT, Warszawa

1995.

Skrypt – praca zbiorowa pod red. Z. Stefanowicz: Ćwiczenia laboratoryjne z chemii ogólnej

i nieorganicznej, Akademia Medyczna w Warszawie, 2003.

Skrypt „Chemia bionieorganiczna”, cz.1 – Biopierwiastki, pod red. P. Wroczyńskiego,

Warszawa 2011.

Skrypt „Chemia bionieorganiczna”, cz. 2 – Wybrane metaloproteiny, pod. red. Piotra

Wroczyńskiego, Warszawa, 2011.

Lipiec T., Szmal S.: Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej. Warszawa,

PZWL 1996.

Kocjan R.: Chemia analityczna, tom I i II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002.

29

CHEMIA ORGANICZNA

- Zakład Chemii Organicznej, Wydział Farmaceutyczny

ul. Banacha 1, parter, 02-097 Warszawa; tel. 0-22 5720-643

- Kierownik: prof. dr hab. Dorota Maciejewska

- Godziny przyjęć w sprawach studenckich: piątek w godz. 10oo

-11oo

- Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: prof. dr hab. Dorota Maciejewska

- Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń:

25 godz. wykładów; semestr II; wykład prowadzony jest w sali wykładowej

Wydziału Farmaceutycznego podanej w planie zajęć (ul. Banacha 1)

40 godzin ćwiczeń laboratoryjnych; semestr II; sala laboratoryjna Zakładu Chemii

Organicznej (ul. Banacha 1)

15 godzin seminariów; semestr II; sale seminaryjne, sala laboratoryjna Zakładu Chemii

Organicznej (ul. Banacha 1)


Zdobycie wiedzy na temat struktury, nomenklatury, właściwości, reaktywności oraz

podstawowych mechanizmów reakcji wybranych grup związków organicznych

Zdobycie wiedzy z podstaw chemii związków naturalnych (cukry, aminokwasy, alkaloidy,

terpeny, steroidy składniki tłuszczów, związków hetero- i policyklicznych), wzory,

nazewnictwo

Zdobycie wiedzy z chemicznych aspektów biosyntezy związków ważnych dla

funkcjonowania organizmów żywych

Nabycie umiejętności praktycznego wykonywania syntez chemicznych i procesów

jednostkowych oraz chemicznych analiz jakościowych związków organicznych

Nabycie umiejętności wyodrębniania substancji z materiału roślinnego i analizy wybranych

parametrów charakteryzujących ich właściwości.

PROGRAM NAUCZANIA

Tematy wykładów:

Tworzenie wiązań chemicznych oraz przestrzenna struktura molekuł, alkany, mechanizm

reakcji rodnikowych, budowa cykloalkanów, alkeny, izomeria strukturalna, konformacje

Izomeria optyczna, chemia halogenowęglowodorów, mechanizmy reakcji substytucji i

eliminacji

30

Benzen i jego pochodne, mechanizm reakcji aromatycznej substytucji elektrofilowej,

planowanie prostych syntez

Alkohole, etery i ich siarkowe analogi – wzory i nazewnictwo, wiązania wodorowe,

podstawowe reakcje

Fenole i aminy.

Związki z grupą karbonylową, wzory i nazewnictwo, reakcje kondensacji aldolowej i

Claisena, reakcje karboanionów.

Kwasy karboksylowe i ich pochodne, aminokwasy. Równowagi kwasowo-zasadowe

aminokwasów.

Sacharydy i ich biosynteza.

Związki karbopolicykliczne i heterocykliczne. Rola pierścienia pirydyny w procesach

utleniania-redukcji.

Terpeny, steroidy, alkaloidy, lipidy.

Podstawowe procesy chemiczne wykorzystywane w biosyntezie wybranych biomolekuł.

Rozwiązywanie przykładowych pytań egzaminacyjnych

Tematy ćwiczeń:

Zapoznanie z przepisami BHP obowiązującymi w laboratorium chemii organicznej,

przygotowanie warsztatu pracy (szkło laboratoryjne, budowa zestawów laboratoryjnych),

zagadnienia związane z procesami jednostkowymi.

Przeprowadzenie czynności laboratoryjnych związanych z procesami jednostkowymi –

krystalizacja , destylacja

Wykonanie 3 syntez wybranych związków organicznych (aspiryny, 1-benzenoazo-2-naftolu,

acetanilidu, kwasu sulfanilowego, 1-fenyloetanolu, N-fenyloglicyny, chlorku t-butylu)

Praktyczne zapoznanie z reakcjami wykorzystywanymi w organicznej analizie jakościowej,

przeprowadzenie analizy dwóch różnych związków organicznych. Ekspertyza.

Analiza jakościowa węglowodanu oraz z zastosowaniem polarymetru.

Izolacja substancji z materiału roślinnego i potwierdzenie jego tożsamości metodą

chromatografii cienkowarstwowej.

Tematy seminariów:

Nazewnictwo i izomeria węglowodorów

Reakcje substytucji nukleofilowej SN1 i SN2 oraz eliminacii E1 i E2:

Izomeria optyczna

Reakcje aromatycznej substytucji elektrofilowej. Teoria rezonansu.

Reakcje karboanionów cz. 1

31

Reakcje karboanionów cz. 2

Projektowanie syntez prostych związków organicznych

Stereochemia cukrów i aminokwasów


Zajęcia odbywają się w piątki w semestrze letnim. Wykład jest dla całego roku. Natomiast

ćwiczenia laboratoryjne i seminaria prowadzone są w dwóch turach po około 20 - 25 osób, w

różnych godzinach, w grupach maksymalnie 10 osobowych. Seminaria trwają 45 i 90 minut i

poprzedzają ćwiczenia. Ćwiczenia trwają 3 godziny zegarowe. Na każdym ćwiczeniu jest

sprawdzane przygotowanie do zajęć eksperymentalnych. Prace doświadczalne prowadzone są

w zespołach jedno- lub dwuosobowych. Grupy złożone z 8-10 studentów dysponują wspólnie

sprzętem laboratoryjnym i są odpowiedzialne za jego stan po zakończeniu zajęć. Dodatkowy

sprzęt może być wydawany indywidualnie na rewers.

FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA

Szczegółowy harmonogram zajęć oraz warunki zaliczenia ćwiczeń są podane na tablicy

ogłoszeń znajdującej się przy pracowni chemicznej oraz na stronie internetowej Zakładu

Chemii Organicznej. Ostatecznym warunkiem zaliczenia laboratorium jest zaliczenie

praktycznego sprawdzianu z opanowania technik laboratoryjnych.

Dla studentów, którzy nie uzyskali obowiązujących minimów punktowych przewidziane jest

tak zwane kolokwium wyjściowe na zasadach ustalanych przez Kierownika Zakładu Chemii

Organicznej.

Przedmiot kończy się egzaminem pisemnym w sesji letniej.


1. E. Białecka-Florjańczyk, J. Włostowska

„Chemia organiczna”, WNT 2003

2. M. Langwald, D. Maciejewska

„Przewodnik po laboratorium chemii organicznej”, Warszawski Uniwersytet Medyczny,

Senacka Komisja ds. Informacji Naukowej i Wydawnictw, Warszawa 2008

LITERATURA ZALECANA

32

1. D. Maciejewska. M. Langwald

„Chemia organiczna, T. 1 i T. 2”, Akademia Medyczna w Warszawie, Senacka Komisja

ds. Informacji Naukowej i Wydawnictw, Warszawa 2003.

2. J. McMurry

„Chemia organiczna”, T. 1 i T.2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

3. J. Clayden, N. Greeves, S. Warren, P. Wothers. Chemia organiczna. Część IV. Rozdz. 8, 9,

10. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, 2011.

33

FIZJOLOGIA

Zakład Fizjologii i Patofizjologii Człowieka, Laboratorium Fizjologii i Patofizjologii

Człowieka, Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii Warszawskiego Uniwersytetu

Medycznego, ul. Banacha 1B

02-097 Warszawa; pokój FC01; tel.: (48) 22 116 61 61; http://zfc.wum.edu.pl

Kierownik Zakładu: ?


- dr Ewa Nurowska: poniedziałki 14.00-15.00, tel.: 22 116 61 63

- dr Maciej Gawlak: środy 14.00-15.00, tel.: 22 116 61 64

- dr Przemysław Kurowski: wtorki 13.00-14.00, tel.: 22 116 61 69; -64

- dr Bartłomiej Szulczyk: czwartek 13.00-14.00, tel. 22 116 61 63

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. farm. Przemysław Kurowski, email:

[email protected], tel. 22 116 61 69; -64

Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: wykłady 30 godzin, ćwiczenia/seminaria 45 godzin.

Liczba punktów ECTS – 7

Zajęcia dydaktyczne: miejsce odbywania zajęć dydaktycznych zostanie podane na stronie

internetowej Zakładu Fizjologii i Patofizjologii Człowieka –

www.zfc.wum.edu.pl>Dydaktyka>Fizjologia Człowieka

Cel nauczania i zakres przedmiotu

Celem nauczania fizjologii jest zapoznanie studentów z mechanizmami funkcjonowania

organizmu człowieka na poziomie molekularnym, komórkowym i systemowym. Zakres

nauczania obejmuje m.in.: układ nerwowy, krążenia, oddechowy, pokarmowy, moczowy,

płciowy i hormonalny człowieka.

PROGRAM NAUCZANIA

Tematy wykładów:

Fizjologia błon komórkowych.

Mechanizm przekazywania sygnału w obszarze pojedynczej komórki nerwowej.

Fizjologia synaps nerwowych.

Mechanizmy przekazywania informacji między komórkami.

http://zfc.wum.edu.pl/


34

Fizjologia układu autonomicznego.

Fizjologia układu czuciowego.

Fizjologia układu ruchowego.

Fizjologia układu hormonalnego.

Fizjologia serca.

Kontrola funkcji serca przez układ autonomiczny oraz przez odruchy neuronalne.

Fizjologia układu naczyniowego.

Fizjologia układu pokarmowego.

Fizjologia układu oddechowego.

Fizjologia nerek.

Fizjologia równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej.

Tematy ćwiczeń/seminariów:

Fizjologia komórki. Fizjologia krwi. Fizjologia i regulacja procesu krwiotworzenia. Fizjologia

i regulacja procesu krzepnięcia krwi. Transport substancji odżywczych i metabolitów przez

krew. Demonstracja komputerowa transportu substancji odżywczych i metabolitów przez

krew.

Fizjologia komórek pobudliwych. Funkcja i klasyfikacja kanałów jonowych. Mechanizm

powstawania potencjału spoczynkowego i czynnościowego. Fizjologia propagacji potencjału

czynnościowego wzdłuż aksonu. Demonstracja komputerowa mechanizmów działania

kanałów jonowych i potencjałów czynnościowych.

Mechanizmy przekazywania informacji między komórkami. Mechanizm skurczu mięśni.

Przekazywanie informacji na drodze chemicznej: synaptycznej, parakrynowej, endokrynowej,

za pośrednictwem feromonów. Klasyfikacja synaps nerwowych. Budowa i mechanizm

działania synapsy nerwowo-mięśniowej. Blokery i aktywatory synapsy nerwowo-mięśniowej.

Sprzężenie elektrochemiczne. Potencjały czynnościowe mięśni poprzecznie prążkowanych.

Sprzężenie elektromechaniczne. Mechanizm skurczu mięśni poprzecznie prążkowanych.

Elektromiogram. Regulacja siły skurczu mięśni poprzecznie prążkowanych. Demonstracja

oceny siły mięśniowej w skali Lovett'a. Komputerowa demonstracja mechanizmu działania

złącza nerwowo-mięśniowego i modelu ślizgowego skurczu mięśnia poprzecznie

prążkowanego.

Fizjologia układu czuciowego. Klasyfikacje receptorów czuciowych. Klasyfikacje dróg

czuciowych ośrodkowych. Budowa kory czuciowej. Badanie czucia dyskryminacji

przestrzennej bodźca, badanie czucia powierzchniowego i głębokiego. Badanie rozmieszenia

receptorów czuciowych na powierzchni skóry przy pomocy włosów von Frey’a. Struktura i

funkcja narządów zmysłów: smaku i węchu.

Fizjologia układu czuciowego narządy zmysłów. Struktura i funkcja narządów zmysłów:

wzrok, słuch, narząd równowagi. Demonstracja przewodzenia kostnego i powietrznego.

Odruch źrenic na światło i nastawność – anatomia, fizjologia, znaczenie diagnostyczne

odruchu. Oglądanie dna oka przy pomocy oftalmoskopu. Demonstracja złudzeń wzrokowych,

kolorów dopełniających, istnienia plamki ślepej. Badanie dominacji oka. Demonstracja

komputerowa anatomii i fizjologii narządu słuchu.

35

Układ ruchowy. Funkcja i klasyfikacja odruchów neuronalnych. Odruch na rozciąganie.

Odruch z ciałek ścięgnistych Golgiego. Funkcja alfa i gamma motoneuronów. Klasyfikacja i

funkcja dróg ruchowych rdzeniowych. Struktura i funkcja jąder podkorowych. Struktura i

funkcja móżdżku. Objawy uszkodzenia móżdżku. Fizjologia kory ruchowej. Demonstracja i

badanie odruchów rdzeniowych. Demonstracja prób móżdżkowych.

Seminarium sprawdzające; powtórzenie omówionego materiału.

Układ hormonalny. Podwzgórze, przysadka mózgowa, szyszynka, tarczyca, przytarczyce,

grasica, trzustka, nadnercza, jądra, jajniki.

Fizjologia układu oddechowego. Objętości i pojemności oddechowe. Opór i podatność w

układzie oddechowym. Dyfuzja gazów w pęcherzykach płucnych. Nerwowa kontrola układu

oddechowego: regulacja funkcji mięśnia przeponowego i mięśni międzyżebrowych przez

nerwy somatyczne, regulacja funkcji mięśniówki gładkiej i gruczołów dróg oddechowych

przez nerwy układu autonomicznego. Odruchowa kontrola mięśni oddechowych poprzecznie

prążkowanych, mięśniówki gładkiej i gruczołów dróg oddechowych. Pojęcie centralnego

generatora oddechowego. Komputerowa prezentacja cyklu oddechowego, demonstracja

zmian ciśnienia zewnątrzopłucnowego i wewnątrzopłucnowego w czasie cyklu oddechowego.

Spirometria.

Fizjologia serca. Struktura i funkcja układu bodźcoprzewodzącego serca. Elektrofizjologia

komórek układu bodźcoprzewodzącego serca. Potencjały czynnościowe komórek mięśnia

sercowego. EKG. Sprzężenie elektromechaniczne w komórkach mięśnia serca. Unerwienie

układu bodźcoprzewodzącego i mięśnia sercowego przez układ autonomiczny współczulny i

przywspółczulny. Regulacja funkcji mięśnia sercowego przez odruch z baroreceptorów

tętniczych, chemoreceptorów tętniczych i receptorów czuciowych mięśnia sercowego. Praca

mechaniczna mięśnia sercowego. Autoregulacyjna odpowiedź mięśnia sercowego na

obciążenie. Rejestracja EKG. Demonstracja niemiarowości oddechowej. Komputerowa

demonstracja mechanizmu powstawania potencjału czynnościowego w komórkach mięśnia

sercowego i szerzenia się pobudzenia w mięśniu sercowym.

Fizjologia układu krążenia. Biofizyka przepływu krwi. Struktura i organizacja naczyń

krwionośnych. Regulacja nerwowa, regulacja miejscowa i autoregulacja mięśniówki gładkiej

naczyń krwionośnych. Mikrokrążenie. Regulacja układu krążenia przez odruch z

baroreceptorów tętniczych i odruch z chemoreceptorów tętniczych. Odrębność regulacji

mięśniówki gładkiej naczyń krwionośnych wieńcowych, nerkowych, mięśniowych, płucnych

i układu pokarmowego. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi. Osłuchiwanie serca.

Fizjologia układu pokarmowego. Ogólna struktura układu pokarmowego człowieka.

Mechanizm rozdrabniania i absorbcji substancji pokarmowych. Struktura, funkcja

i mechanizmy kontroli działania żołądka. Regulacja i rola wydzielania trzustkowego.

Regulacja i rola wydzielania żółci. Struktura, funkcja, kontrola funkcji jelita cienkiego i jelita

grubego.

Fizjologia nerek. Anatomia czynnościowa nerek. Struktura i funkcja nefronu. Mechanizmy

tworzenia i zagęszczania moczu. Demonstracja komputerowa mechanizmu filtracji

kłębuszkowej i mechanizmu funkcjonowania nefronu.

Seminarium sprawdzające, powtórzenie omówionego materiału.

Gospodarka wodno-elektrolitowa. Równowaga kwasowo-zasadowa. Fizjologia cyklu

menstruacyjnego.

36

REGULAMIN ZAJĘĆ STUDENCKICH

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń i dopuszczenia do egzaminu z przedmiotu jest zaliczenie

wszystkich zajęć dydaktycznych. Maksymalna ilość usprawiedliwionych nieobecności

(zwolnienie lekarskie lub karta informacyjna ze szpitala) w ciągu semestru - 2.

Usprawiedliwione nieobecności na zajęciach należy zaliczyć u asystenta prowadzącego

zajęcia. Zaliczanie przedmiotu i przystąpienie do egzaminu w przypadku braku

usprawiedliwienia nieobecności lub przy większej liczbie nieobecności usprawiedliwionych

jest uzależnione od decyzji Dziekanatu.

Studenci zobowiązani są do odbywania zajęć we własnych grupach dziekańskich. Odrabianie

zajęć z inną grupą jest ograniczone do sytuacji wyjątkowych i możliwe w uzasadnionych

przypadkach po uprzednim uzyskaniu pisemnej zgody kierownika Zakładu.

Adiunkci Zakładu prowadzą dyżury dydaktyczne, w wyznaczonych godzinach, w trakcie

których studenci mogą uzyskać dodatkowe informacje oraz odbyć konsultacje dotyczące

zajęć z przedmiotu.

Studenci są zobowiązani do przygotowania się do aktualnych zajęć, aby w pełni wykorzystać

czas ćwiczeń i seminariów. Stopień przygotowania do ćwiczeń i seminariów może być

sprawdzany w formie pisemnej (test lub pytania otwarte).

W semestrze zostaną przeprowadzone dwa seminaria sprawdzające w formie pisemnej (test

lub pytania otwarte).

Podstawą dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń i seminariów oraz uzyskanie

pozytywnej oceny z 2 seminariów sprawdzających.

Studenci, którzy nie uzyskali zaliczenia ćwiczeń i seminariów w celu dopuszczenia do

egzaminu muszą zaliczyć kolokwium wyjściowe.

Studenci, którzy zaliczyli zajęcia dydaktyczne i uzyskali średnią ocenę z seminariów

sprawdzających co najmniej 4.5 i mogą przystąpić do egzaminu w terminie zerowym po

uprzednim uzgodnieniem terminu egzaminu z sekretariatem Zakładu.

Egzamin z przedmiotu w pierwszym terminie odbywa się w sesji zimowej w formie testowej

lub zastosowania pytań otwartych.

W czasie testów obowiązuje zakaz używania telefonów komórkowych i fotografowania

książeczek testowych i kart odpowiedzi.

LITERATURA

Literatura obowiązkowa:

Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Autorzy: Władysław

Traczyk, Andrzej Trzebski.

Literatura uzupełniająca:

Fizjologia Człowieka, Autor: Stanisław Konturek.

KOŁO NAUKOWE

37

Przy Zakładzie Fizjologii i Patofizjologii Człowieka działa Studenckie Koło Naukowe

CEREBRUM (https://cerebrum.wum.edu.pl/). Opiekunem naukowym koła jest

dr Przemysław Kurowski, email: [email protected], tel.: 22 116 61 69.

https://cerebrum.wum.edu.pl/


38

HIGIENA I EPIDEMIOLOGIA

Zakład Badania Środowiska Wydziału Farmaceutycznego WUM w Warszawie

ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel. (22) 5720 795; FAX (22) 5720 738

kierownik: prof. dr hab. Grzegorz Nałęcz-Jawecki

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: prof. dr hab. Grzegorz Nałęcz-Jawecki

Kierownik ćwiczeń: prof. dr hab. Grzegorz Nałęcz-Jawecki

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: codziennie 10-13

Roczny wymiar zajęć 30 godzin, w tym:

Wykłady: 10 godzin

Seminaria: -

Ćwiczenia: 20 godzin.

Wykłady odbywają się w sali wykładowej Wydziału Farmaceutycznego WUM, ćwiczenia

w sali ćwiczeniowej Zakładu Badania Środowiska, ul. Banacha 1, gmach II, piętro 2.

Cel nauczania i zakres przedmiotu:

Celem nauczania przedmiotu jest zapoznanie studentów z oddziaływaniem zdrowotnym

czynników środowiska naturalnego i zmienionego działalnością człowieka na organizm

i populacje oraz oceną jakości zdrowotnej stanu środowiska i możliwościami działań

profilaktycznych. Ma to na celu stworzenie podstaw do kompleksowego ujmowania

zagadnień ochrony zdrowia niezbędnych absolwentom kierunku analityka medyczna.

Tematyka wykładów

Czynniki i elementy środowiska

Zanieczyszczenie środowiska związane z działalnością człowieka

Higiena elementów środowiska – powietrza, wody, gleby

Higiena środowiska zamieszkania

Higiena środowiska pracy – choroby zawodowe

Wpływ zanieczyszczeń środowiska na zdrowie ludzi

Podstawy epidemiologii – planowanie i strategia badań epidemiologicznych

Środowiskowe czynniki ryzyka chorób nowotworowych.

39

Tematyka ćwiczeń

Badanie wybranych czynników środowiska pracy

Biokontrola obciążeń chemicznych środowiska - biotesty

Zastosowanie podstawowych technik epidemiologicznych w celu wykrycia i oceny

czynników ryzyka powodujących wystąpienie danej jednostki chorobowej; sposoby

obliczania Ryzyka Względnego i Przypisanego

Zaprojektowanie badania epidemiologicznego oceniającego wpływ czynników

środowiskowych i swoistych czynników etiologicznych na konkretne jednostki chorobowe.

Efekty nauczania oceniane są na podstawie bieżącej realizacji ćwiczeń praktycznych,

indywidualnych prezentacji na ćwiczeniach oraz wyniku pisemnego zaliczenia końcowego.

Piśmiennictwo obowiązujące:

Nałęcz-Jawecki G. [red.]. A. Bonisławska, B. Świętochowska, K. Demkowicz-Dobrzański.

Higiena i Epidemiologia. Zakład Badania Środowiska, Akademia Medyczna w Warszawie,

2007.

Jędrychowski W. Epidemiologia – wprowadzenie i metody badań. PZWL, Warszawa, 1999.

Jędrychowski W. Epidemiologia w medycynie klinicznej i zdrowiu publicznym.

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.

Piśmiennictwo zalecane:

Jethon Z., Grzybowski A. [red.]. Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa. PZWL,

Warszawa, 2000.

Walker C.H., Hopkin S.P., Sibly R.M., Peakall D.B. Podstawy ekotoksykologii. PWN,

Warszawa, 2002.

Nałęcz-Jawecki G., Bonisławska A., Skrzypczak A., Demkowicz-Dobrzański K.,

Ekotoksykologia. Zakład Badania Środowiska, WUM, 2010.

40

HISTOLOGIA

KATEDRA I ZAKŁAD HISTOLOGII I EMBRIOLOGII

CENTRUM BIOSTRUKTURY, 02-004 Warszawa, ul. Chałubińskiego 5 (Collegium

Anatomicum)

kierownik: prof. dr hab. n. med. Jacek Malejczyk

Zakład Transplantologii i Centralny Bank Tkanek - kierownik: dr hab. med. Artur Kamiński

Pracą zespołu dydaktycznego kieruje prof. dr hab. n. med. Jacek Malejczyk

Sekretariat Katedry i Zakładu Histologii załatwia sprawy studenckie w godz. 930

- 1400

i w razie potrzeby kontaktuje zainteresowanych z Kierownikiem Katedry (tel./fax 022 629-

52-82).

http://histologia.wum.edu.pl

Odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Farmaceutycznym: dr n. med. Ewa Jankowska –

Steifer

WYMIAR ZAJĘĆ:

Wymiar zajęć: w II semestrze: 40 godzin ćwiczeń, 10 godzin seminariów, 20 godz. wykładów;

razem: 70 godzin. (5pkt ECTS)

Ćwiczenia i seminaria odbywają się w sali mikroskopowej nr 1 na I piętrze Collegium

Anatomicum, ul. Chałubińskiego 5. Wykłady odbywają się w auli im. prof. Ludwika

Paszkiewicza w Collegium Anatomicum, ul. Chałubińskigo 5.


Celem nauczania histologii jest poznanie przez studentów budowy komórek, organizacji

komórek w tkankach i budowy mikroskopowej narządów. Ponadto, w programie

przewidziane jest omówienie funkcji poszczególnych struktur komórkowych widocznych

w mikroskopie świetlnym i mikroskopie elektronowym oraz powiązania budowy z funkcjami

komórek i tkanek. Program obejmuje również zapoznanie się Studentów z podstawowymi

technikami uwidaczniania różnych typów substancji występujących w obrębie komórek

i tkanek. Program stanowi wprowadzenie do nauczania immunologii, fizjologii, cytofizjologii

i histopatologii. Cel nauczania zostanie spełniony, jeśli Studenci:

poznają budowę i czynności komórek i tkanek w zakresie podstawowych podręczników,

będą umieli rozpoznać pod mikroskopem podstawowe elementy strukturalne tworzące

komórki i tkanki oraz główne narządy wchodzące w skład organizmu,

zapoznają się teoretycznie z podstawowymi technikami cyto- i histochemicznymi oraz

immunocytohistochemicznymi,

będą potrafili wytłumaczyć jakie istnieją zależności pomiędzy komórkami i jakie zjawiska

kierują podstawowymi funkcjami komórki, w tym proliferacją i różnicowaniem.

http://histologia.wum.edu.pl/

41

PROGRAM NAUCZANIA

WYKŁADY (każdy wykład trwa 2 godziny wykładowe):

W1 - Budowa i podstawowe funkcje komórki. Znaczenie tkanki nabłonkowej.

W2 – Budowa tkanki łącznej właściwej oraz tkanek podporowych.

W3 – Obwodowy układ nerwowy; komórki tkanek mięśniowych.

W4 – Elementy krwi obwodowej, hematopoeza. Budowa naczyń krwionośnych.

W5 – Powiązanie budowy z funkcją narządów limfatycznych.

W6 – Komórki przewodu pokarmowego i towarzyszących im gruczołów.

W7- Część przewodząca i oddechowa płuc, budowa nefronu.

W8 - Gruczoły dokrewne – ich lokalizacja i funkcja.

W9 – Budowa i funkcja gonady męskiej i żeńskiej; drogi wyprowadzające komórki

rozrodcze.

W10 - Zapłodnienie, wczesny etap rozwoju zarodka, budowa łożyska.

ĆWICZENIA:

Podstawy technik histologii świetlnej i transmisyjnej mikroskopii elektronowej

Omówienie regulaminu ćwiczeń; Podstawy techniki histologicznej; Mikroskop, budowa,

działanie;

preparat nr 205 – rozmaz granulocytów; preparat nr 97 – fibroblasty; preparat nr 112 -

srebrzone komórki nerwowe; EM 42 i 51 – mitochondria; EM 2 - siateczka śródplazmatyczna

szorstka i gładka; tekst i EM 12 - aparat Golgiego i mikrotubule; EM 54 – lizosomy; EM 33 –

mikrotubule; tekst i EM 8 – peroksysomy; tekst i EM 98 – proteasomy; tekst i EM 143 –

kaweole i tratwy lipidowe.

Tkanka nabłonkowa. Gruczoły egzokrynowe.

preparat nr 3a - nabłonek jednowarstwowy płaski i nabłonek wielowarstwowy płaski -

rogówka; preparat nr 8 - nabłonek jednowarstwowy sześcienny - tarczyca; preparat nr 51a -

nabłonek jednowarstwowy walcowaty – jelito; preparat nr 60 - nabłonek wielorzędowy

walcowaty – tchawica; preparat nr 67 - nabłonek wielowarstwowy sześcienny (nabłonek

przejściowy) - pęcherz moczowy; schemat 36 - połączenia między komórkami nabłonka;

schemat 31 - różne sposoby wydzielania przez komórki gruczołowe.

Tkanka łączna właściwa. Chrząstka i kość.

preparat nr 7- tkanka łączna zwarta – ścięgno; preparat nr 9 - tkanka łączna wiotka - krezka;

preparat 62 – komórki tłuszczowe – błona maziowa; preparat nr 110 - tkanka tłuszczowa

brunatna; preparat nr 113 - włókna siateczkowe – śledziona; preparat nr 10 - chrząstka

szklista – tchawica; preparat nr 14 - szlif kostny; schemat 94- budowa włókna kolagenowego;

schemat 49 - budowa agregatu proteoglikanów.

42

Tkanka mięśniowa. Tkanka nerwowa.

preparat nr 13 - tkanka mięśniowa gładka w jelicie; preparat nr 20 - mięsień poprzecznie

prążkowany szkieletowy- język; preparat nr 23 - mięsień poprzecznie prążkowany sercowy;

preparat nr 22 - prążkowanie w mięśniu poprzecznie prążkowanym, skrawek półcienki;

preparat nr 25 - włókno nerwowe izolowane; preparat nr 27 - nerw - przekrój poprzeczny; EM

7 - komórka satelitarna mięśnia; EM 40 - układ cystern siateczki endoplazmatycznej gładkiej

we włóknach mięśnia poprzecznie prążkowanego serca; EM 75 – sarkomer; tekst i schemat

35 – troponiny – znaczenie diagnostyczne.

Krew i szpik. Układ krążenia.

preparat nr 104 - rozmaz krwi obwodowej; preparat nr 35 - preparat histologiczny szpiku

czerwonego; preparat nr 204 - rozmaz limfocytów; preparat nr 54a - wątroba płodowa,

preparat nr 29 - żyła i tętnica średniego kalibru; preparat nr 28 - naczynia włosowate –

krezka; preparat nr 31 - aorta barwiona rezorcyną-fuksyną; tekst i schemat 67 - analiza

morfologii krwi metodą cytofotometryczną.

Układ limfatyczny – główne i obwodowe narządy limfatyczne.

preparat nr 36 - węzeł chłonny; preparat nr 46 - migdałek podniebienny; preparat nr 37 -

grasica; preparat nr 34 - .śledziona

Ośrodkowy układ nerwowy. Narządy zmysłów. Skóra.

preparat nr 75 - Rdzeń kręgowy; preparat nr 79 - móżdżek; preparat nr 3 - rogówka; preparat

nr 82 - siatkówka; preparat nr 81- oko; preparat nr 83 - skóra nieowłosiona; preparat nr 85 -

skóra owłosiona.

Układ pokarmowy– różnice w budowie poszczególnych jego fragmentów.

preparat nr 48 - żołądek; preparat nr 50 - jelito cienkie - dwunastnica; preparat nr 52 - jelito

grube - okrężnica; preparat nr 54 - wątroba; preparat nr 58 - trzustka; EM 72 - przestrzeń

Dissego wątroby; EM 20 i 73 - kapilar żółciowy; EM 61 - komórki Browicza-Kupffera oraz

komórki Ito.

Układ oddechowy i moczowy.

preparat nr 60 - tchawica; preparat nr 61- płuco; preparat nr 61a - płuco płodowe, preparat nr

63 - nerka; preparat nr 67 - pęcherz moczowy; preparat nr 66 - moczowód; EM 6 - ściany

pęcherzyków płucnych.

Budowa narządu i funkcja poszczególnych komórek.

preparat nr 40 -przysadka; preparat nr 8 - tarczyca; preparat nr 90 - przytarczyce; preparat nr

49 - szyszynka; preparat nr 5 - reakcja chromatoffinowa w nadnerczach.

43

Układ rozrodczy żeński. Gruczoł mlekowy.

preparat nr 72 - jajnik; preparat nr 94 - ciałko żółte; preparat nr 74 - macica; preparat nr 73 –

jajowód; preparat nr 96 – pochwa; preparat nr 86 - gruczoł mlekowy czynny.

Układ rozrodczy męski.

preparat nr 69 - jądro; preparat nr 70 – najądrze; preparat nr 71 – nasieniowód; preparat nr 92

- gruczoł krokowy; preparat nr 92a - gruczoł krokowy (utrwalany aldehydem glutarowym).

Techniki immunocytochemiczne. Hodowla komórek i tkanek.

preparat nr 222a - reakcja PAS w komórkach wątroby; preparat nr 220a - reakcja z użyciem

fosforanu alfa-naftylu i soli dwuazowej wykrywająca aktywność fosfatazy zasadowej;

preparat nr 223 - komórki G w części odźwiernikowej żołądka człowieka – reakcja

immunocytochemiczna; preparat 310 - komórki nabłonkowe linii WISH wyprowadzonej z

owodni człowieka; preparat nr 97 - hodowla diploidalnych ludzkich fibroblastów; preparat nr

300 - hodowla heteroploidalnych ludzkich fibroblastów stransformowanych za pomocą

wirusa krowianki; rycina 55 - zachowanie się hodowli komórek diploidalnych w miarę

zwiększania się liczby podwojeń populacji.

Molekularna regulacja cyklu komórkowego, konsekwencje nieprawidłowości jego przebiegu -

apoptoza - odniesienia do diagnostyki laboratoryjnej.

preparat nr 1 - mitoza w komórkach nabłonka hodowanych in vitro; preparat nr 4 - podziały

mitotyczne w zawiązku kończyny płodu myszy; EM 52 - jądro i jąderko; EM 30 -

chromatyna płciowa; schemat 11- kinezyna i cytoplazmatyczna dyneina ; EM 305a -

powierzchnia komórki nowotworowej raka wątroby; EM 305b - ta sama komórka po

inkubacji z limfocytami cytotoksycznymi; EM 304b - powierzchnia komórki w późnym

stadium apoptozy. EM 304a - rozpad komórki na ciałka apoptotyczne; EM 304c -

kondensacja chromatyny; EM 306 - zaawansowany podział na ciałka apoptotyczne; EM 304d

– fagocytoza ciałek apoptotycznych.

SEMINARIA:

S1 - Oddziaływania międzykomórkowe, wprowadzenie pojęć ligand, receptor, informatory I i

II rzędu sygnalizacja międzykomórkowa, ścieżki sygnałowe - odniesienia do diagnostyki

laboratoryjnej [zagadnienia do przygotowania: błona komórkowa, receptory błonowe i

jądrowe, biologiczna funkcja kinaz i fosfataz, transdukcja sygnału, ekspresja genów].

S2 - Cząsteczki adhezji komórkowej, powiązanie z cytoszkieletem i białkami macierzy

zewnątrzkomórkowej – odniesienia do diagnostyki laboratoryjnej [zagadnienia do

przygotowania: filamenty aktynowe, mikrotubule, filamenty pośrednie, typy cząsteczek

adhezyjnych, migracja komórek, anoikis].

S3- Podstawy onkogenezy - odniesienia do diagnostyki laboratoryjnej [zagadnienia do

przygotowania: cykl komórkowy, rola białek p53, p110, kinazy zależne od cyklin, cykliny,

protoonkogeny, geny supresorowe] .

44

S4 - Różnicowanie komórek, epigenetyczna kontrola ekspresji genów, komórki macierzyste .

[epigenetyka, miRNA. lnRNA, geny HOX].

METODY I ORGANIZACJA PRACY ORAZ REGULAMIN ĆWICZEŃ Z HISTOLOGII

• W trakcie ćwiczeń Studenci oglądają preparaty mikroskopowe, schematy i

elektronogramy. Omawiają z asystentem zagadnienia objęte tematem ćwiczenia. Obrazy

tkanek i narządów oglądanych pod mikroskopem należy narysować w zeszycie gładkim.

Przygotowując się do ćwiczenia należy zapoznać się z całością materiału, a nie ograniczyć

się tylko do struktur przedstawionych na preparatach. Każde ćwiczenie należy zaliczyć u

prowadzącego je asystenta. Warunkiem zaliczenia ćwiczenia jest wykazanie się wiedzą

z zakresu omawianego tematu oraz wykonanie rysunków preparatów i ich poprawne opisanie.

• W czasie ćwiczeń Studenci mogą być regularnie pytani z przerabianego materiału.

Usprawiedliwienia, że cała grupa lub pojedyncze osoby nie przygotowały się do

ćwiczenia ze względu na zajęcia z innych przedmiotów nie będą przyjmowane i pociągną za

sobą nie zaliczenie ćwiczenia.

• W przypadku nieobecności na ćwiczeniu należy przedstawić pisemne opracowanie

materiału z opuszczonego ćwiczenia. Dopuszcza się nieobecność na 2 ćwiczeniach

w semestrze. Nie ma możliwości odrabiania ćwiczeń, w związku, z czym nieobecność na

trzech zajęciach pociąga za sobą niezaliczenie przedmiotu.

• Mikroskopy wypożycza się pod zastaw legitymacji studenckiej. Po zakończeniu

oglądania preparatów należy mikroskop oddać osobie wydającej. Wynoszenie z sal

ćwiczeniowych mikroskopów lub ich części jest zakazane.

• Egzamin końcowy (forma testowa) odbywa się w sesji egzaminacyjnej.


Przed przystąpieniem do praktycznej części każdego ćwiczenia w formie testowej

sprawdzana jest wiedza Studenta dotycząca obowiązującego materiału. Na podstawie

oglądanych preparatów i elektronogramów studenci wykonują rysunki będące podstawą

zaliczenia ćwiczenia. W sesji egzaminacyjnej odbywa się egzamin testowy. Warunkiem

dopuszczenia do egzaminu jest zdanie wszystkich kolokwiów przewidzianych programem.

Egzamin teoretyczny obejmuje 50 pytań testowych i trwa 50 minut. Za każdą dobrą

odpowiedź otrzymuje się 1 punkt, za odpowiedź błędną lub jej brak 0 punktów. 60%

prawidłowych odpowiedzi zalicza test.


1. „Podstawy histologii i kilku technik laboratoryjnych” skrypt pod red. J. Godlewskia-

Jędrzejczyk i S. Moskalewski, E. Jankowska-Steifer, przeznaczony dla studentów Wydziału

Farmacji Akademii Medycznej w Warszawie, kierunku Analityka Medyczna, do nabycia

w Oficynie Wydawniczej Akademii Medycznej w Warszawie

2. Seminaria z cytofizjologii dla studentów medycyny, weterynarii i biologii red. J. Kawiak,

M. Zabel, Elsevier Urban & Partner Wydawnictwo Wrocław 2014, wyd.2

LITERATURA ZALECANA

45

1. Wheater Histologia, podręcznik i atlas. Young B., Lowe J.S., Stevens A., Heath J.W.

Elsevier Urban &Partner. Wrocław 2010

2. „Histologia”, W. Sawicki, J. Malejczyk, Wydawnictwa Lekarskie PZWL, Warszawa 2012

HISTORIA MEDYCYNY I DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ

STUDIUM HISTORII MEDYCYNY

Ul. Żwirki i Wigury 81; 00-019 Warszawa, tel. (22) 57 20 568

P.o. kierownika: Dr Hanna Celnik

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: pon., godz. 11:30-14:30; śr., godz. 11:30-12:30.

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Jacek Persa

Roczny wymiar seminariów: 20 godzin.

Miejsce: ul. Żwirki i Wigury 81, Warszawa.

CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU:

Celem nauczania jest zapoznanie studentów z rozwojem myśli medycznej opartej na

doskonaleniu technik diagnostycznych, rozwojem wiedzy o leku diagnostyce i terapii, historią

odkryć naukowych i osiągnięć medycznych we wspomnianych dziedzinach, historią

społeczną zawodów lekarza i diagnosty laboratoryjnego.

PROGRAM NAUCZANIA:

Celem nauczania jest zapoznanie studentów z rozwojem myśli medycznej i rozwoju technik

diagnostycznych.

Seminaria obejmują dzieje medycyny i diagnostyki, począwszy od przedstawienia wierzeń

magicznych człowieka pierwotnego, ontologicznej teorii choroby, koncepcji choroby

w starożytnych cywilizacjach Babilonii, Egipcie, Chinach, Indiach, Grecji, Rzymie.

Hipokrates oraz powstanie egzystującej do początków XIX wieku teorii humoralnej), Rzymu.

W kolejnych epokach historycznych omawiane będą wymienione poniżej zagadnienia.

Choroby i ich zwalczanie w okresie średniowiecza. Medycyna i farmacja klasztorna,

powstanie uniwersyteckiego modelu medycyny. Wyodrębnienie się zawodów lekarza

i aptekarza w średniowieczu. Wielkie epidemie i poglądy na temat chorób zakaźnych

w średniowieczu i dobie nowożytnej. Rozwój badań szczegółowych i anatomii. Paracelsus

i jego wpływ na powstanie leku analitycznego. Jatrochemia i jatrofizyka. W. Harvey

i odkrycie krążenia krwi. Fizykalne i moralne zasady medycyny w XVIII w. Lejda –

wprowadzenie zasad medycyny opartej na faktach (evidence-based medicine). Materializm

w medycynie – początki anatomii patologicznej.

Osiągnięcia XIX-wiecznej nauki i techniki, rozwój nauk przyrodniczych, medycyny

i farmacji. Powstanie nowoczesnych metod diagnostycznych, rozwój mikroskopii (technika

i optyka), pojawienie się fotografii w mikrobiologii. Rola wynalazków i ich zastosowanie

w medycynie i diagnostyce w XIX w. i na pocz. XX w.. Powstanie fizjologii, anatomii

patologicznej i mikrobiologii. Wybitni lekarze diagności XIX wieku. Powstanie leków

syntetycznych, chemoterapeutyków i antybiotyków w XIX i XX w.

Odkrycie cech grupowych krwi, anafilaksji, odkrycie enzymów hormonów i witamin,.

Odkrycie promieniowania „X” i zastosowanie w diagnostyce i radioterapii. Tomografia

46

komputerowa. Odkrycie pierwiastków promieniotwórczych i początki medycyny nuklearnej.

Początki endoskopii, elektrokardiografii. Pseudomedyczne eksperymenty nazistów i początki

norm etycznych w badaniach medycznych. Początki transplantologii i dializoterapii. Odkrycie

DNA – nośnika informacji genetycznej. Początki genetyki i medycyny molekularnej.

Skonstruowanie urządzania automatycznego do analiz w medycynie laboratoryjnej

(autoanalizator Technicon – 1957). Początki ultrasonografii.

Początki medycyny i farmacji w średniowiecznej Polsce. Powstanie Akademii Krakowskiej.

Wybitni polscy lekarze w XVI i XVIII w. Nowożytne zielniki i herbarze – oraz poradniki

z zakresu medycyny okresu staropolskiego. Reformy Komisji Edukacji Narodowej. Rozwój

wiedzy medycznej i diagnostyki na ziemiach polskich pod zaborami. Wybitni lekarze -

diagności i farmaceuci.

Medycyna i diagnostyka pierwszej połowy XX w. – wielcy odkrywcy i rola polskich badaczy.

Nauczanie medycyny w Polsce w XIX i na pocz. XX w. Nauczanie medycyny i farmacji

w Warszawie. Kształtowanie się zawodu diagnosty laboratoryjnego w Polsce w XX wieku.


Prezentacja opracowań naukowych dotyczących bieżącej tematyki seminarium i analiza

źródeł.


Sprawdzian pisemny zaliczeniowy.


1. T. Brzeziński, Historia medycyny, PZWL, Warszawa 1990.

2. Wł. Szumowski, Historia medycyny, Warszawa 1994.

3. R. Rembieliński, B. Kuźnicka, Historia farmacji. Warszawa 1987.

4. M. Łyskanowski, Z dziejów medycyny polskiej .Warszawa 2000.

5. Zawód farmaceuty na ziemiach polskich w XIX i XX wieku,[red.] B. Urbanek, Warszawa

2006.

6. Zawód diagnosty laboratoryjnego i felczera na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, [red.]

B. Urbanek, Warszawa 2011.

47

JĘZYK ANGIELSKI

STUDIUM JEZYKÓW OBCYCH

ul. Księcia Trojdena 2a; 02-109 Warszawa

tel. (022) 5720 863

www.sjo.wum.edu.pl

e-mail: [email protected]

Kierownik SJO:

dr Maciej Ganczar


Godziny przyjęć w sprawach studenckich oraz godziny konsultacji lektorów podane są do

wiadomości zainteresowanych na tablicy ogłoszeń w Studium Języków Obcych.

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę:

mgr Jolanta Budzyńska

Roczny wymiar zajęć:

60 godzin ćwiczeń

4 pkt. ECTS

Miejsce zajęć:

Studium Języków Obcych: ul. Księcia Trojdena 2a (Centrum Dydaktyczne).

2. CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU

Ćwiczenie umiejętności językowych pozwalających na osiągnięcie biegłości języka

angielskiego w dziedzinie medycyny laboratoryjnej, zgodnie z wymaganiami określonymi dla

poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy.

3. PROGRAM NAUCZANIA

Tematyka zajęć:

1. Analiza leksykalna i składniowa tekstów specjalistycznych, w tym instrukcji

w zakresie:

- chemii (ogólnej, analitycznej, organicznej),

- biologii z genetyką (budowa i działanie komórki, choroby genetyczne),


48

- medycyny (narządy i ich układy, choroby oraz ich objawy).

2. Ćwiczenie struktur gramatycznych i funkcji językowych charakterystycznych dla

języka specjalistycznego oraz komunikacji w środowisku akademickim i zawodowym.

3. Słuchanie instrukcji, wykładów i prezentacji na tematy specjalistyczne.

4. Pisanie sformalizowanych tekstów, takich jak instrukcja, raport, opis procesu,

procedury.

5. Przedstawienie samodzielnie przygotowanej przez studenta prezentacji o tematyce

specjalistycznej.

4. METODY ORGANIZACJI PRACY

Lektorat języka angielskiego obowiązuje wszystkich studentów I roku Wydziału Analityki

medycznej. Ćwiczenia odbywają się w wymiarze rocznym 60 godzin (w semestrach:

zimowym i letnim, po 30 godzin lekcyjnych w każdym semestrze; 1 ćwiczenia 90-minutowe

tygodniowo).

5. FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA

Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowi systematyczny, aktywny udział w zajęciach,

pozytywne oceny ze sprawdzianów oraz prezentacja opracowanego samodzielnie tekstu

o tematyce specjalistycznej.

6. LITERATURA OBOWIĄZKOWA

Zajęcia prowadzone są w systemie autorskim, z wykorzystaniem materiałów własnych

opracowanych na podstawie podręczników specjalistycznych, artykułów z czasopism

specjalistycznych i bieżącej prasy oraz źródeł internetowych

49

KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC

II KLINIKA ANESTEZJOLOGII I INTENSYWNEJ TERAPII

02-097 Warszawa ul. Banacha la, tel.: (0 22) 599 20 02

Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. med. Andrzej Kański

Godziny przyjęć w sprawach studenckich codziennie 7:30-14:00

Liczba godzin: Zajęcia obejmują 15 godzin ćwiczeń.


Ćwiczenia mają na celu nauczenie studentów Analityki Medycznej postępowania w stanach

zagrożenia życia.

PROGRAM NAUCZANIA

Tematy ćwiczeń:

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne (BLS)

Postępowanie w stanach zagrożenia życia i urazach

METODY ORGANIZACJI ZAJĘĆ

Ćwiczenia są prowadzone:

w II Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii (ul. Banacha 1a, blok „B” I piętro)

W Centrum Symulacji Medycznych II Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii

(ul. Banacha 1a, blok „C” parter)


Bezpośrednia obserwacja studenta demonstrującego umiejętności w standaryzowanych

warunkach (ocena przez nauczyciela)

Sposób zakończenia zajęć: Zaliczenie.


1. Wytyczne resuscytacyjne 2010 dostępne na stronie: www.prc.krakow.pl

http://www.prc.krakow.pl/

50

NAUKOWA INFORMACJA MEDYCZNA

BIBLIOTEKA GŁÓWNA WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO

02-091 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 63, Informacja tel. (0 22) 116 60 03, 116 60 08


http://www.biblioteka.wum.edu.pl

Dyrektor Biblioteki: mgr Irmina Utrata


GODZINY PRZYJĘĆ: wt.- czw. 10.00-15.00

OSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA DYDAKTYKĘ: mgr Irmina Utrata

ROCZNY WYMIAR ZAJĘĆ:

Szkolenie online

CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU:

Przygotowanie do samodzielnego, efektywnego korzystania z dostępnych źródeł

informacji z zakresu medycyny i nauk pokrewnych oraz do samodzielnego wyboru źródeł

wiedzy adekwatnych do aktualnych potrzeb w zakresie informacji. Kształtowanie

umiejętności oceny wiarygodności źródeł informacji oraz nawyków korzystania z materiałów

źródłowych z poszanowaniem praw autorskich. Uświadomienie potrzeby ustawicznego

kształcenia i rozwoju zawodowego.

Program nauczania:

najważniejsze pojęcia z zakresu informacji naukowej

źródła informacji – podział i charakterystyka

dostępność i architektura źródeł informacji w ofercie Biblioteki Uczelnianej, ze szczególnym

uwzględnieniem e-zasobów zgromadzonych na stronie www.biblioteka.wum.edu.pl

praktyczne sposoby wyszukiwania naukowych zasobów medycznych

ocena wiarygodności i jakości źródeł

rzetelność naukowa

http://www.biblioteka.wum.edu.pl/


51

Internet jako źródło informacji naukowej

Metody organizacji pracy:

szkolenie online

Formy kontroli i ocena wyników nauczania:

test online - udzielenie 67% poprawnych odpowiedzi

POLECANE STRONY WWW:

http://www.biblioteka.wum.edu.pl

Program szczegółowy

Ważne pojęcia (słowo kluczowe, hasło przedmiotowe, MeSH, przypis, abstrakt, ISBN, ISSN,

itp.)

Źródła informacji

Instytucjonalne

Oddział Informacji Naukowej

Wypożyczalnia Międzybiblioteczna

Inne biblioteki naukowe

Nieinstytucjonalne

Pierwotne (książki, artykuły)

Pochodne (bazy bibliograficzne, bibliografie tradycyjne, katalogi)

Mieszane (bazy bibliograficzno-pełnotekstowe, bazy e-booków)

Sesje wyszukiwawcze

Katalogi (katalog online BG WUM, katalogi online innych bibliotek, katalogi centralne)

Medyczne bazy danych

Definicja, podział baz

Praktyczne wykorzystanie baz, np. PubMed, Polska Bibliografia Lekarska, Scopus, Science

Direct

e-czasopisma

Platforma ibuk.pl

Zasoby internetowe


52

Jakość źródeł internetowych

Ukryty internet

Wyszukiwarki naukowe

Biblioteki cyfrowe

Open Access

Narzędzia pomocnicze (strona i katalog BG WUM, system HAN, lokalizator e-czasopism,

multiwyszukiwarka PRIMO)

Ocena wiarygodności i jakości źródeł

Rzetelność autorska

53

PRZYSPOBIENIE BIBLIOTECZNE

BIBLIOTEKA GŁÓWNA WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO

02-091 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 63, informacja tel. (0 22) 116 60 03, 116 60 08


www.biblioteka.wum.edu.pl

Dyrektor Biblioteki: mgr Irmina Utrata


Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: mgr Irmina Utrata

godziny przyjęć: wt., czw. 10.00-15.00

Cel nauczania i zakres przedmiotu: przygotowanie do samodzielnego i efektywnego

korzystania z usług i zasobów Biblioteki Uczelnianej oraz kształtowanie umiejętności

wyszukiwania informacji o zbiorach bibliotecznych z wykorzystaniem warsztatu

informacyjnego biblioteki. Uświadomienie korzyści wynikających z sięgania po zasoby i

usługi bibliotek naukowych oraz uświadomienie potrzeby ustawicznego kształcenia i rozwoju

zawodowego.

Treści programowe:

1. Organizacja systemu biblioteczno-informacyjnego Uczelni

2. Zakres działania jednostek usługowych Biblioteki Głównej

3. Charakterystyka zbiorów Biblioteki Głównej – rodzaje gromadzonych dokumentów i

ich wartość informacyjna

4. Wyszukiwanie informacji z wykorzystaniem katalogów w wersji tradycyjnej i online

5. Charakterystyka zasobów i rodzaj usług świadczonych przez biblioteki naukowe na

terenie Warszawy

6. Strona www biblioteki – serwis informacyjny prezentujący zasoby i usługi Biblioteki

Uczelnianej

Metody organizacji pracy: szkolenie online

Formy kontroli i ocena wyników nauczania: podstawą zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie

z testu wielokrotnego wyboru 67% poprawnych odpowiedzi (zaliczenie na ocenę).



54

Materiały do Przewodnika Dydaktycznego

dla studentów I roku Wydziału Farmaceutycznego

Kierunek: Analityka Medyczna

STATYSTYKA Z ELEMENTAMI MATEMATYKI

KATEDRA FARMACJI FIZYCZNEJ I BIOANALIZY

ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ

PRACOWNIA MATEMATYCZNA

02-097 WARSZAWA, ul. Banacha 1, pokój 28, tel. 022-5720-963

Kierownik Katedry: prof. dr hab. Piotr Wroczyński

Kierownik Zakładu: dr Dariusz Maciej Pisklak

Kierownik Pracowni: dr Justyna Kurkowiak

Konsultacje i godziny przyjęć w sprawach studenckich podane na tablicy ogłoszeń Pracowni

(przy sekretariacie Zakładu Chemii Fizycznej).

Odpowiedzialny za dydaktykę: mgr Krystian Gulik

Roczny wymiar zajęć dla studentów: wykład 20 godz., ćwiczenia 25 godz. Całość zajęć

odbywa się w I-szym semestrze.

Miejsce zajęć: sale seminaryjne Wydziału Farmaceutycznego, ul. Banacha 1.


Rozważane pojęcia i metody statystyki są ściśle powiązane z konkretnymi

zagadnieniami pochodzącymi z nauk farmaceutycznych, medycznych, chemicznych

i biologicznych. Nauczanie statystyki ma za zadanie przygotować studentów do

wykorzystania nabytej wiedzy do badań statystycznych obserwacji i pomiarów, a także

interpretacji wyników tych badań. Metody statystyki są szczególnie przydatne w pracy

laboratoryjnej i badawczej. Program statystyki obejmuje pojęcia rachunku

prawdopodobieństwa będące podstawą statystyki oraz podstawowe pojęcia i metody

statystyki i ich zastosowania.

PROGRAM NAUCZANIA

Tematy ćwiczeń

Przegląd funkcji elementarnych. Dziedziny, wykresy i podstawowe własności.

Pochodna funkcji i jej obliczanie. Pochodne wyższych rzędów.

Pochodne cząstkowe. Różniczka zupełna i jej zastosowania.

55

Prawdopodobieństwo warunkowe i zupełne. Wzór Bayesa.

Zdarzenia niezależne. Schemat Bernoulliego.

Zmienne losowe – rozkłady, dystrybuanty, parametry (wartość przeciętna, wariancja,

odchylenie standardowe).

Podstawowe rozkłady zmiennych losowych (dwumianowy, Poissona i normalny).

Statystyka opisowa. Organizacja danych. Szereg rozdzielczy.

Przedziały ufności dla wartości przeciętnej, wariancji i odchylenia standardowego.

Testowanie hipotez o wartości przeciętnej, wariancji i odchyleniu standardowym.

Metoda najmniejszych kwadratów. Regresja liniowa. Analiza regresji.

Badanie korelacji zmiennych losowych na podstawie prób.


Kontrola i ocena wyników nauczania prowadzona jest w formie 1 kolokwium, tj.

pisemnego sprawdzianu. Kolokwium obejmuje całość materiału. Nadto oceniane mogą być

kartkówki, tj. krótkie sprawdziany pisemne, odpowiedzi ustne i prace domowe.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie co najmniej 50% możliwych do

uzyskania w semestrze punktów.

Uwaga. Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu podane są do wiadomości studentów na

tablicy ogłoszeń Pracowni.

LITERATURA

1. Chmaj J.: Rachunek różniczkowy i całkowy. Teoria, przykłady, ćwiczenia. Wyd. II.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000.

2. Chmaj J.: Funkcje • Pochodne • Całki. Część I. Ćwiczenia. Część II. Kolokwia.

INTERNET.

3. J. Chmaj: Statystyka. Ćwiczenia. INTERNET.

4. J. Chmaj: Testy statystyczne. INTERNET.

5. J. Chmaj: Tablice statystyczne. INTERNET.

56

TECHNOLOGIA INFORMACYJNA

Katedra Farmacji Fizycznej i Bioanalizy

Zakład Chemii Fizycznej

Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej

02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel. 5720-950

Kierownik Katedry: Profesor dr hab. Piotr Wroczyński

Kierownik Pracowni: Dr Jarosław Bukowicki

Email: [email protected]

Odpowiedzialny za dydaktykę: dr Jarosław Bukowicki - godziny konsultacji zostaną podane

na początku semestru.

Roczny wymiar zajęć: 40 godzin

Ćwiczenia – 40 godz.

Miejsce ćwiczeń: pracownia komputerowa

Punkty ECTS - 3


Celem nauczania jest przygotowanie studentów do korzystania z komputerów i

zasobów Internetu. Studenci poznają obsługę komputerowych programów biurowych z

pakietu Microsoft Office i aplikacji przydatnych w analityce medycznej. Program ćwiczeń

umożliwia studentom praktyczne opanowanie umiejętności samodzielnego napisania pracy

dyplomowej, wykonania niezbędnych obliczeń, zastosowania elementów statystyki do analizy

danych i interpretacji obserwacji oraz pomiarów w praktyce laboratoryjnej, przygotowania

wykresów, rysowania złożonych struktur chemicznych. Ważną częścią programu nauczania

jest korzystanie, tworzenie i obsługa baz danych (Access).

PROGRAM NAUCZANIA

Tematy ćwiczeń obejmują następujące zagadnienia:

Edytor tekstu MS Word

edycja tekstu – kopiowanie/przenoszenie/wklejanie

formatowanie tekstu – ustawienia stylu, marginesów, orientacji strony, akapity

listy numerowane, punktowe, symbole

tabulatory, tworzenie kolumn, style

tabele – wstawianie, scalanie komórek, style tabeli

podział dokumentu na sekcje, nagłówki i stopki, numeracja stron

tworzenie przypisów, spisu treści, podpisów tabel i rysunków, indeksy, kody pól

edytor równań matematycznych


57

rysowanie i wstawianie grafiki

tworzenie bibliografii

Arkusz kalkulacyjny MS Excel

pojęcia i opis środowiska arkusza kalkulacyjnego

wprowadzanie danych liczbowych i tekstu, formatowanie

tworzenie i edycja formuł

adresowanie względne, bezwzględne i mieszane w formułach

stosowanie sortowania i filtrowania danych, listy, konspekty

podstawowe zagadnienia oraz funkcje statystyczne

narzędzia dodatku Analysis Tool Pack

tworzenie i formatowanie wykresów

tabele i wykresy przestawne

wprowadzenie do programowania w VBA

Program BIOVIA Draw

rysowanie struktur chemicznych

korzystanie z szablonów

struktury DNA i białek

określenie właściwości i nazwy chemicznej

łączenie z dokumentami tekstowymi

Program MS PowerPoint

tworzenie szablonów prezentacji

wstawianie tekstu, wykresów i grafiki do slajdów

ustawienie slajdów do pokazu

tworzenie animacji i przejść między slajdami

sposoby poprawnego wystąpienia i przygotowania prezentacji

Program MS Access

tworzenie bazy danych – podstawy teoretyczne i terminologia

tworzenie tabel (omówienie rodzajów danych i atrybutów pól)

tworzenie formularzy

tworzenie kwerend (podstawy języka SQL)

tworzenie raportów

tworzenie relacji między tabelami

Metody Organizacji Pracy:

http://accelrys.com/products/informatics/cheminformatics/draw/index.html

58

Ćwiczenia odbywają się w grupach 10 osobowych – każdy student ma indywidualny

dostęp do komputera. Do prowadzenia zajęć wykorzystywany jest projektor multimedialny.

Ćwiczenia prowadzone są raz w tygodniu. Każde ćwiczenie poprzedzone jest krótkim

wprowadzeniem do tematu, po czym studenci wykonują samodzielnie zadania i projekty.

Studenci korzystają z pakietu MS Office 2016 oraz BIOVIA Draw 2018.

FORMY KONTRTOLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA

Kontrola i ocena wyników nauczania przeprowadzana jest w formie kolokwium,

obejmującego większość elementów z realizowanego programu nauczania. Ponadto, studenci

wykonują prace domowe, np. prezentacja przy użyciu programu MS PowerPoint, których

wyniki są uwzględniane w końcowej ocenie z przedmiotu.

LITERATURA ZALECANA

ABC MS Office 2016 PL, Adam Jaronicki, 2016,

Access 2016 PL. Kurs, Danuta Mendrala, Marcin Szeliga, 2016,

Microsoft Word 2016. Krok po kroku, Lambert Joan, 2016,

Excel 2016 PL. Biblia, John Walkenbach, 2016,

Excel 2016 PL. Programowanie w VBA. Vademecum Walkenbacha, Michael Alexander,

Richard Kusleika, 2016,

Pierwsze kroki z SQL. Praktyczne podejście dla początkujących, Thomas Nield, 2016.

59

WYCHOWANIE FIZYCZNE

STUDIUM WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I SPORTU WUM

02-109 Warszawa

ul. Księcia Trojdena 2C,

tel: ( 022) 57 20 528 oraz 57 20 529

[email protected]

Kierownik Studium: mgr Jerzy Chrzanowski

Przyjmuje: 1000

– 1200

, wtorek 1000

– 1200

;

Sekretariat Studium czynny w sprawach studenckich: poniedziałek, wtorek, czwartek,

piątek w godz. 900

– 1500

środa dniem bez interesanta, e-mail: [email protected],

Zastępca kierownika ds. dydaktycznych: mgr Bożena Glinkowska

Przyjmuje: poniedziałek 1600

– 1800

; piątek 1200

– 1400

Roczny wymiar zajęć: 60 godzin ćwiczeń

Punkty ECTS – 2


Kultura fizyczna, jako ogół uznawanych wartości i utrwalonych zachowań w odniesieniu do

ludzkiego ciała, harmonijny rozwój organizmu, wzmacnianie układu ruchowego – stabilizacja

budowy ciała, stymulacja układu krążeniowo – oddechowego i nerwowego, hartowanie

organizmu na bodźce fizyczne i psychiczne ( m.in. odporność na stres), zapoznanie

z zasadami i metodologią programów profilaktycznych w stopniu umożliwiającym czynny

udział w ich projektowaniu, wdrażaniu i realizacji.

PROGRAM NAUCZANIA

Zadaniem przedmiotu jest tworzenie warunków do doskonalenia sprawności fizycznej

i umiejętności ruchowych studenta w nawiązaniu do jego możliwości fizycznych

i zdrowotnych oraz wyposażenie w wiedzę z zakresu kultury fizycznej i wybranych

zagadnień z fizjologii wysiłku sportowego i rehabilitacji ruchowej. Rozwój cech

motorycznych: siły, szybkości, wytrzymałości, koordynacji ruchowej, zwinności i gibkości.

Poznanie nowych i atrakcyjnych form aktywności ruchowej, w tym „sportów całego życia”

( indywidualnych i zespołowych), zapewniających aktywne uczestnictwo w kulturze

fizycznej.



60


Ćwiczenia – zajęcia praktyczne, na które, każdy student ma obowiązek zapisania się drogą

elektroniczną, poprzez Internet, po zapoznaniu się z Ogólnymi Zasadami Rejestracji na

Zajęcia z Wychowania Fizycznego!!! Zajęcia praktyczne w I i II semestrze, odbywają się

przez 15 tygodni dydaktycznych w wymiarze 2 godzin tygodniowo.

Studenci mogą wybrać interesującą ich formę zajęć, aktualny plan, wykaz obiektów oraz

system zapisów - za pośrednictwem strony internetowej: http://www.zapisywf.wum.edu.pl/


1. Student przestrzega regulamin obiektu, w którym odbywają się ćwiczenia

z wychowania fizycznego i posiada regulaminowy strój sportowy.

2. Studenci zwolnieni przez lekarza z zajęć wychowania fizycznego ze względu na stan

zdrowia są obowiązani zgodnie z kwalifikacją lekarską uczestniczyć w zajęciach

rehabilitacji ruchowej w Studium Wychowania Fizycznego WUM.

3. Podstawowym kryterium zaliczenia przedmiotu przez studenta jest 80% frekwencja na

zajęciach (nie mniej niż 12 zajęć w semestrze), oraz zaliczenie sprawdzianów

w wybranych dyscyplinach rekreacyjno-sportowych.

PIŚMIENNICTWO OBOWIAZKOWE

Zgodne z programem nauczania wybranej dyscypliny sportowej lub rekreacyjnej –

prezentowane na pierwszych zajęciach.

PIŚMIENNICTWO ZALECANE

Zgodne z programem nauczania wybranej dyscypliny sportowej lub rekreacyjnej –

prezentowane na pierwszych zajęciach.

http://www.zapisywf.wum.edu.pl/

Documents

DLA STUDENTÓW I ROKU - wf.wum.edu.pl · epidemiologia, histologia, historia medycyny i diagnostyki laboratoryjnej, kwalifikowana pierwsza pomoc, naukowa informacja medyczna, ochrona