Dłuższe życie zawodowe: gdzie jest praca dla osób po 50 roku życia ?

Konferencja Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkichoraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej pt.: „Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+ - Solidarność pokoleń”, Warszawa 27-28 czerwca 2012

Bogusława Urbaniak 2

Plan wystąpienia

1.Kierunki działań wg rekomendacji UE

2.Krajowe osiągnięcia w zakresie aktywizacji zawodowej osób w wieku 45/50+

3.Wyniki analiz wybranych badań przeprowadzonych wśród pracodawców ramach projektu „Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+”

Bogusława Urbaniak 3

Pytanie stawiane we wszystkich krajach UE

Więcej możliwości godnej pracy dla starszych pracowników w wydłużającym się okresie życia zawodowego !

Czy to jest możliwe, skoro kryzys gospodarczy i wysoki poziom bezrobocia dotyka kraje Wspólnoty Europejskiej ?

Bogusława Urbaniak 4

W kwietniu 2012 r. ukazał się Komunikat Komisji Europejskiej „W

kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu”

Wsparcie tworzenia miejsc pracy i (re) alokacji siły roboczej powinno być ukierunkowane na małe i średnie przedsiębiorstwa, gdyż to one odpowiadają za 85% wzrostu liczby miejsc pracy netto w latach 2002-2010

PRZYSZŁOŚĆ – W

JAKIM KIERUNKU

NALEŻY ZMIERZAĆ?

Bogusława Urbaniak 5

„W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” Wśród rekomendowanych narzędzi wpływających pozytywnie na popyt na pracę, duże możliwości pracy dla osób w wieku 50/45+ stwarzają takie jak:

Propagowanie i wspieranie podmiotów gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych – podmioty te powinny uzyskać szczególne wsparcie, w tym poprzez zamówienia publiczne i dostęp do finansowania;

Przekształcenie pracy nieformalnej lub nierejestrowanej w legalne zatrudnienia;

Wyższe płace netto (m.in. świadczenia pracownicze, by zachęcić do podejmowania pracy);unikanie pułapki niskich płac

„W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” Kolejne rekomendowane narzędzia wpływające pozytywnie na popyt na pracę osób w wieku 50+/45+:

Wykorzystanie potencjału rozwojowego sektorów zielonych (zasobooszczędnych) i niskoemisyjnych ;

Rozwój sektora zdrowia i opieki społecznej (wzrost zatrudnienia w tych sektorach w UE był dwukrotnie wyższy od wzrostu zatrudnienia ogółem) ;

Bogusława Urbaniak 6

A w jaki sposób stymulować podaż pracy w wieku osób w wieku 50+/45+

Kraje członkowskie UE najczęściej sięgają po tradycyjną metodę „kija i marchewki”

Bogusława Urbaniak 7

Bogusława Urbaniak 8

Jako zachęty służą reformy rynku pracy, uwzględniające kwestie:

Zachęty podatkowe dla osób kontynuujących pracę

zawodową w starszym wieku; Pomoc w doborze i dostęp do możliwości uczenia się przez

całe życie za pośrednictwem poradnictwa zawodowego i szkoleń; wzrost znaczenia zawodu andragoga;

Elastyczny czas pracy dla tych, którzy go potrzebują; Bezpieczne i zdrowe warunki pracy;

Bogusława Urbaniak 9

Powstrzymanie nadmiernego stosowania niestandardowych umów i nadużywania fikcyjnego samozatrudnienia-

Wszystkie rodzaje umów o pracę powinny zapewniać pracownikom dostęp do podstawowego zbioru praw pracowniczych

Bogusława Urbaniak 10

Co już osiągnęliśmy ?

Wzrost średniego wieku odejścia na emeryturę:

w 2011 r. wyniósł 59,8 lat tj. o 1,6 lat więcej niż w

2008 r. (58,0 lat);

ale nadal jest b. niski, bo w UE =61,4 (2009r.) , zaś

np. w Norwegii aż 63, 6 (2010r.)

Bogusława Urbaniak 11

Osiągnięcia krajowe w zakresie aktywizacji osób w wieku 50+

Wiek odejścia na emeryturę wśród kobiet właściwie pokrywa się już z powszechnym wiekiem emerytalnym, gdyż wyniósł 59,5 lat; w przypadku mężczyzn – 60,1 lat , a więc pozostaje znacznie niższy niż wiek powszechny, równy 65 lat;

Staż pracy w momencie przejścia na emeryturę był nieco wyższy w przypadku kobiet (34,8 lat) niż mężczyzn (34,2 lata)

Bogusława Urbaniak 12

Gdzie szukać wyjaśnień przyczyn niskiej atrakcyjności zatrudnienia wśród osób w

wieku 45/50+ ?

Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+

Faza 1:

Raport zawiera analizy dotychczas zrealizowanych programów skierowanych do osób 50+ w Polsce w latach 2004-2009:

• Krajowe i regionalne programy rynku pracy wobec aktywizacji zawodowej osób w wieku 50/45+;

• Fundusz Inicjatyw Obywatelskich – rola w wyrównywaniu szans na rynku pracy osób w wieku 50/45+;

• Rola środków pomocowych UE w aktywizacji zawodowej osób w wieku 50/45 +;

• Rola PO KL w aktywizacji zawodowej osób w wieku 50/45 +;

• Finansowanie inicjatyw w ramach projektów międzynarodowych

osoby 45+ • wywiady kwestionariuszowe CAPI (N = 3200)

pracodawcy • wywiady kwestionariuszowe CATI (N=1000)

• IDI (N=50)

instytucje rynku pracy • powiatowe urzędy pracy IDI (N=50)

• agencje zatrudnienia IDI (N=50)

• instytucje szkoleniowe IDI (N=50)

jednostki pomocy społecznej

• wywiady swobodne (N=50)

organizacje pozarządowe • IDI (N=50) Diag

noza

obe

cnej

sytu

acji

kobi

et i

męż

czyz

n 50

+ na

ry

nku

prac

y w

Pol

sce

Faza 2:

Poziom zatrudnienia osób w wieku 45/50+ zależy od sytuacji na lokalnym

rynku pracy

Sytuację oceniono oddzielnie dla każdego z 50 badanych powiatów pod kątem wartości 4 wskaźników determinujących sytuację starszych pracobiorców na lokalnym rynku pracy, tj.:

– Odsetka osób w wieku 45-69 lat wśród ogółu mieszkańców powiatu,– Stopy bezrobocia ogółem,– Udziału osób bezrobotnych w wieku 45-69 lat wśród ogółu osób

bezrobotnych w powiecie,– Odsetka mieszkańców miast w ogólnej liczbie mieszkańców.

Trzy obszary analizy – wypowiedzi pracodawców powiaty młode demograficznie,

o niskim udziale osób „starszych” wśród bezrobotnych, słabo zurbanizowane;

powiaty najstarsze demograficznie, o wysokim udziale osób „starszych” wśród bezrobotnych, silnie zurbanizowane;

Rynek pracy przychylny pracobiorcom w wieku 45+

Rynek pracy neutralny wobec pracobiorców w wieku 45+

Rynek pracy nieprzychylny pracobiorcom w wieku 45+

Czy stosunek pracodawców do starszych pracowników jest inny w

zależności od typu rynku pracy?

TAK !

Generalnie bardziej dogodnym miejscem pracy dla osób

w wieku 45/50+ jest obszar zdefiniowany jako RYNEK

PRACY PRZYCHYLNY OSOBOM W WIEKU 45+

JAKIE PRZESŁANKI SKŁANIAJĄ DO TEGO WNIOSKU

Pracodawcy z sektora publicznego i niepublicznego – czy różni ich stosunek

do starszych pracowników ?

TAK !

Generalnie sektor publiczny wydaje się bardziej dogodnym i

przychylnym miejscem pracy dla osób w wieku 45/50+

JAKIE PRZESŁANKI SKŁANIAJĄ DO TEGO WNIOSKU ?

Wykres 1. Rodzaj umowy łączącej pracowników w wieku 45+ z pracodawcą (% wskazań)

sektor publiczny sektor niepubliczny przychylny rynek pracy osobom 45+

neutralny rynek pracy wobec osób 45+

nieprzychylny rynek pracy osobom 45+

0

10

20

30

40

50

60

70

80

9085.4

24.7

40.1

23.7 22.8

14.7 14.6

22.7

10.213.8

52.1

43.948.1

39.6

45.143.6

50.1

45.441.3

56.2

dodatki stażowe awanse oparte na starszeństwie kontakty z emerytami z wiedzą eksperckąrekrutacja spośród emerytowanych pracowników organizacji

Wykres 2. Senioralność w polityce personalnej (% wypowiedzi)

Wykres 3.Tematyka szkoleń pracowniczych zrealizowanych w okresie minionych 5 lat kształtujących klimat organizacyjny sprzyjający zatrudnieniu osób w wieku 45+ (% wypowiedzi)

Wykres 4. Skala zainteresowania szkoleniami oferowanymi przez pracodawców wśród pracowników w wieku 45+

Wykres 5. Stopień zainteresowania szkoleniami oferowanymi przez pracodawców wśród pracowników w wieku 45+

sektor publiczny sektor niepubliczny0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

3.5 4.4

67.2

40.8

15.5

10.4 pracownicy 45+ chętni, lecz z oporamipracownicy 45+ równie chętni co pozostalipracownicy 45+ bardziej chętni niż pozostali

Wykres 6. Popularność programów finansowanych ze środków unijnych w ramach PO KL, dotyczących osób w wieku 45+ w latach 2004-2006 i 2007-2013 (% pracodawców uczestniczących w projektach skierowanych do osób 45+)

Wykres 7. Popularność programów (projektów) finansowanych ze środków unijnych dotyczących osób w wieku 45+, który był opracowany na potrzeby pracowników danej organizacji

Wykres 8.Nowelizacja Ustawy o promocji zatrudnienia .. itd. a decyzje zatrudnieniowe dotyczące osób w wieku 50+ wśród pracodawców sektora niepublicznego (zwolnienia z obowiązku opłacania składek na F. Pracy i F. Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych)

25.4

48

26.5

zrezygnowaliśmy ze zwolnień podjęliśmy decyzje o zatrudnieniu nowych pracownikównie miały wpływu na nasze dycyzje za-trudnieniowe

Wykres 9.Wpływ ulgi dla pracodawców w postaci krótszego okresu wypłaty wynagrodzenia za czas choroby pracownika, który ukończył 50 lat (14 dni choroby) na decyzje zatrudnieniowe w sektorze niepublicznym

Wnioski• Polityka wsparcia osób w

wieku 45/50+ na rynku pracy przynosi pozytywne efekty

• Trudno oddzielić skutki będące wynikiem aktywnej polityki państwa na rynku pracy od niezależnych decyzji podmiotów rynkowych

Wnioski• Ostoją dla pracowników w wieku

45/50+ jest sektor publiczny• W skali kraju pracodawcy w

powiatach, które uznano za „rynki pracy przychylne osobom w wieku 45+” (z uwagi na czynnik demograficzny, względnie dobrą sytuację w zakresie bezrobocia osób w wieku 45+) w większym zakresie stosują praktyki przyjazne utrzymaniu w zatrudnieniu osób w wieku 45/50+

Wnioski • utrzymujący się w

społeczeństwie mit o niechęci pracowników w wieku 45+ do szkoleń nie potwierdził się

• organizacje korzystające z projektów wspieranych z funduszy strukturalnych o tematyce „ageingowej” częściej w swych praktyce stosowały rozwiązania sprzyjające utrzymaniu w zatrudnieniu pracowników w wieku 45+

Wnioski

Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+

Dziękuję za uwagę

Bogusława Urbaniak, Uniwersytet ŁódzkiAdres: bogelur@uni.lodz.pl