DO.DR.FKRET MAZI

TRKYEDE YEREL YNETMLERN TARHSEL GELM

*MERKEZ YNETMLER LE YEREL YNETMLER ARASINDAK LKLERDE TEMEL LKELER MERKEZDEN YNETMKanunlarn uygulanmasnda ve hizmetlerin sunulmasnda TEKLKKamu kurumlarnn rgtlenmesi, ileyii ve hizmet sunumunda HOMOJENLKDevlet lkedeki tek KLKTRTARA RGTLENMESne gidilebilirHYERARK DENETM vardrKaynaklarn merkezde toplanmas ve tara tekilatnn varl merkezden ynetimin temel zellikleridir. YARARLARIBir rneklie uygun olmasYnetimin tarafszln salamas SAKINCALARIKamu hizmetlerinde gecikmeye neden olurTarada alan memurlara fazla inisiyatif tanmazHizmet yk artnn temel grevleri aksatmasHalkn ynetime katlmn snrlandrmas

YETK GENL

Anayasnn 126. maddesi illerin idaresi yetki genilii esasna dayanrAyn tzel kiilik iindeki ilikiyi anlatan ynetim ilkesidirKurumun sahip olduu yetkiler azalmad gibi kurumun yetki alannda deiiklik olmazTarada yaplar oluturulabilirMerkez adna kararlar alnp uygulanrMerkezi ynetimin taradaki memurlar zerinde hiyerarik gc vardrMerkezi ynetimin iki temel yetkisi Emir verme yetkisi ve deitirme yetkisi

YARARLARIMerkezi ynetimi yerel gereksinimlere yaklatrrKarar alma srecinin rasyonel olmasn salarBasit ve ucuz ynetim tekniidirMerkezi ynetim vatandalara yaklamaktadr

YERNDEN YNETM

Yerel ihtiyalarn karlanmas yerinden ynetimle olurMerkeziyetiliin panzehiridirMerkezi ynetimden yerel ynetim kurulularna yetki, grev ve kaynak aktarmdr. ETLERsiyasi Yerinden YnetimFederalizm ( yetki alan ayrtrmas yaplr)niter Devlette (ynetimer aras faaliyetlerin paylalmas yrtme alanna ilikindir, yasama ve yarg alannda yetki paylam yaplmaz)dari Yerinden Ynetimktidarn paylalmasyla ilgili olmayp, ynetsel alanla ilgilidirVesayet denetimidari ve mali zerklie sahip, kendi organlar tarafndan ynetilen kurululardrCorafi Yerinden Ynetim (l zel daresi, Belediye, Ky)Hizmet Yerinden Ynetim (TRT, KT, niversite)Corafi yerinden ynetimde zerklik yerel toplulua tannmken hizmet yerinden ynetimde zerklik hizmetin kendisine tannmtr.

YERNDEN YNETMN YARARLARI VE SAKINCALARI YARARLARI

Ynelitenler kendilerini dorudan ilgilendiren faaliyetlerin ynetilmesinde bizzat sorumluluk alarak karar alma srecine balanrlar.Politik eitim iin uygun bir ereve izer.Merkezi ynetimin otoriter anlayna kar denge ilevi grr.Hizmetlerin daha rasyonel bir ekilde yrtlmesini salar.

SAKINCALARIUlusal birlie zarar verebilirHizmet sunumunda yerel karlarn etkisiyle hareket edilebilir.Kamu hizmetlerinin tm lkeye ayn standartta ve eit ekilde sunulmasna engel tekil edebilir.Mali adan gsz yerel ynetimlerin ahalisi kimi temel hizmetlerden yoksun kalabilir.

YEREL YNETMLERN ZELLKLERYerel ve Ortak htiyalarn Karlamakla Grevlidirler.Karar Organlar Seimle Belirlenir.Grev ve Yetkilerinin Yasalarla Belirlenir.zel Gelirleri ve Personeli Bulunur.Kararlar, st Makam Onayna Tabi Deildir.Kamu Tzel Kiileridir.

TANZMAT DNEMNE KADAR YEREL HZMETLERN SALANMASINDA GREVL KURUMLAR KADIHukuki, dari ve mali grevleri olan bir merkezi ynetim temsilcisidir.Suba, muhtesip, imam

SUBAIVergilerin toplanmasKolluk grevi MUHTESPSosyal dzenin korunmasndan sorumludurEsnafn kontrolyeri ama ruhsatVergi toplamaPazarlarda fiyat kontroll ve tart aletlerinin kontrol MAMMahalle dzeyinde Kadnn yardmcsdrMahallenin mlki ve beledi amiridirPadiah beratyla atanrMahallenin asayiinin ve temizliinin salanmasndan sorumludurNfus kaytlarnn tutulmasndan sorumludurKadlk tekilat, kendisine ait bteye sahip deildi. Hizmet maliyetleri, yerel vergilerden ve vatandalarn dedikleri cezalardan karlanmaktayd.

*

VAKIF

Sosyo-ekonomik nitelii ar basan bir kurumdurYerel kalknma ve belirli bir yaam kalitesinin salanmasndaKtphaneOkulSalkSosyal yardmme suyu ihtiyac*

*LONCA

lgili olduklar mesleki alann dzenli ileyiini salamakyeleri arasnda dayanmastlenilen yerel hizmetlerin finansman retim ve tketimin kontrolMesleki faaliyetlerin grld yerlerin gvenlii, dzeni ve temizlii

*TANZMAT DNEMNDE YEREL YNETMLERN ORTAYA IKINEDENLER

g hareketliliiNfusun artmasYerel hizmet talebinin art ve eitleniiYerel Ynetimler, kamu ynetimi sistemi iinde kontrol altnda tutulan, merkezi ynetimi tamamlayan ve vergilerin toplanmasna katk salayan kurumlar olarak alglanmtr.

*STANBULDA LK BELEDYE DENEYM (EHREMANET)

1 milyon nfusYatrm merkezi olmasYabanc saysndaki artAltyap talebiKrm savaEski ehir rgt ve hizmetlerin bozulmasEkonomik gelimelerDzenli ehir zlemiSiyasal gelimeler

*LK BELEDYENN (EHREMANET) YAPISAL VE LEVSEL GRNM

ehremini (Yrtme Organ)ehir Meclisi (Karar Organ)Atamalar padiahn onayndan geiyorehir meclisi 12 yeden oluuyordu. Gvenilir ve muteber kiilerden seiliyorduYeterli mali kaynaklara sahip deildiNitelikli personel yokluu

* TARADA BELEDYE YNETM

1871 tarihli idare-i Umumiye-i Vilayet Nizamnamesi taradaki belediyeleri kuran hukuki metindirTarada belediyeler ncelikle liman ehirleri ve ulam merkezlerinde kurulmuturBelediye bakan, valinin onay ile greve balard ve grevi gnlllk esasna dayanrdBelediye meclisi, belediye bakan, yardmcs ve seimle gelen alt yeden olumaktaydMeclis yelerinin seimi hkmetin onay ile kesinlik kazanmaktaydMeclis yelii gnll yaplan bir grevdir

*L ZEL DARESNN ORTAYA IKII

1864 Vilayet NizamnamesiEyalet sisteminden vilayet sistemine geilmitir.il ynetiminin temelleri atlmtrynetsel yap 27 vilayete ayrlmtrvilayetler sancaklara, sancaklar kazalara, kazalar nahiye ve kylere blnmtVilayetin ynetiminde VAL, sancan ynetiminde MUTASARRIF, Kazann ynetiminde KAYMAKAM, nahiyenin ynetiminde MDR, kyn ynetiminde MUHTARFransz il sisteminden esinlenilmitir.Nizamname yerinden ynetim anlayn esas almam, merkeziyetilik, otoriterlik ve birlik ilkelerini benimsemitir.Vilayet dzeyinde yerel ynetim birimi olututulmas ngrlmt1913 Tarihli dare-i Umumiye-i Vilayet-i Kanunu MuvakkatDaliteyi esas almtrl merkezi ynetimin tara rgt olarak benimsenmitir. l dzeyinde devlet tzelkiiliinden ayr tzel kiilie sahip yerel ynetim birimi oluturulmuturHer ikisininde banda vali bulunacaktl genel meclisi kurulmuturki Yenilik Vilayet umum meclisine tzel kiilik tannmtrVilayet encmeninin kurulmas ngrlmtr.

*KY YNETMNN ORTAYA IKII

Kyler cemaat esasna gre rgtlenmekteydiMuhtar ky ahalisi tarafndan seilmekte ve kaymakamn onayyla greve balamaktaydTemel grevi vergilerin dzenli ve hakkaniyetli ekilde toplanmasn salamakthtiyar meclisi seimle ibana gelen ve itiari kararlar alan ky ynetiminin dier organdrDin adamlar meclisin doal yesidirlerMuhtar ve ihtiyar meclisi yesi seilebilmek iin Osmanl tebas olmak, 30 yan tamamlamak, yllk en az 100 kuru vergi vermek gerekiyordu

*

Trkiye, Osmanl Devletinden 389 belediye devraltr.20 tanesinde dzenli ime suyu4 tanesinde elektrik tesisat17 tanesinde mezbaha7 tanesinde spor alan29 tanesinde park ve bahe90 tanesinde dzenli pazaryeriCUMHURYET DNEM

*

Ankara, Trkiyenin bakenti oldu1924 tarihli 417 sayl kanunla ad Ankara ehremaneti) olduCumhuriyet ynetiminde bakent belediye ynetiminin dier belediyelerden ayrlmas ve ayr kanunla dzenlenmesi prensibine devam etmitirBakent Ankara belediyecilik uygulamalarnn nc giriimlerine tank olmuturAnkara deneyi Cumhuriyet Trkiyesinde nemli bir yere sahip olmutur.KURULU YILLARI VE ANKARA EHREMANET (1923-1930)

*

1930 ylnda 1580 sayl kanun yrrle girmitirBelediyeler Bankas kurulmutur (ller Bankas)1580 sayl Belediye Kanunu her trl yerel hizmeti belediyelere grev olarak vermitirAnkara ve stanbulda belediye ve valiliin birleik bir idarede btnlemesi ngrmtr.Tek parti anlay merkeziyetilii arttrmtradalama ile grevli tutulmu, merkezi denetimi yksek bir belediyecilik modeli olumutur1863 ylna kadar belediye bakanlar dorudan seim yolu yerine belediye meclisi tarafndan seilip Bakanlar Kurulunca atanmtr. DEVLET VE TEK PART DNEM

*

1950 Demokrat Partiyle hzl bir kalknma sreci balamtrKent nfusu artmtrYerel ynetimlerin ilevlerinde artNfusun byk kentlere ynelmesiBlgeler arasndaki dengesizliin artmasKentlerle krsal alanlar arasnda olduu gibi, kentlerin ilerinde de nemli boyutta eitsizliklerin grlmesi1966 ylnda Gecekondu yasann kartlmas SANAYLEME VE HIZLI KENTLEME DNEM (1950-1980)

EKONOMDE VE YEREL YNETMLERDE YENDEN YAPILANMA DNEM

1980li yllar yeni bir belediyecilik anlaynn balangc olmutur1984 ylnda 3030 sayl yasayla birlikte Bykehir ynetimi uygulamasna geilmitirmar planlarnn mar ve skan Bakanlnca onaylanmas zorunluluu ortadan kaldrlmtrBelediye iktisadi teebbslerinin (BT) kurulmas

YEREL YNETMLERN SAYISAL DURUMUl zel daresi81l Belediyesi52Bykehir Belediyesi29le Belediyesi580Belde Belediyesi1.440Toplam Belediye2.101Ky35.068

*YENDEN YAPILANMANIN TEMEL UNSURLARI zerkliin Salanmas: Yerel zerklik, yerel ynetim ve topluluuna devletin mdahalesi olmadan, yerel topluluun, kendi zgr iradeleri ile setikleri bamsz organlarca, yasalarca belirlenmi baz yerel grev ve yetkiler bakmndan kendi kendilerini idare etmeleridir. Yerel ynetimlerin kendileri dnda yer alan baka idari kurulular tarafndan denetlenmesi, vesayet denetimidir. Yerel ynetimlerin denetlenmesi elbette gereklidir. Fakat nemli olan bu denetimin kapsam ve yntemidir. Avrupa Yerel Ynetimler zerklik artnda belirtildii gibi denetimlerin, bu denetimler ile korunmak istenen yararlarla orantl olmas gerekir.

*BELEDYE KANUNU NE GETRYOR? Rutin RenklendiriliyorYnetim EtkinletiriliyorStratejik PlanlamaPerformans YnetimiNorm KadroFayda / Maliyet Sosyal Etki AnaliziHizmet Alan GeniletiliyorOkul ncesi EitimKltrel FaaliyetlerKent EkonomisiEitim/Salk Tesislerine DestekDenetim ArtrlyorileriSaytayMeclisBykehir

*YENDEN YAPILANMANIN TEMEL UNSURLARI Katlmcln Salanmas : Demokrasinin tam anlamyla hayata geebilmesi, yerel ynetim kanallarnn ve yerel inisiyatiflerin toplum yararna harekete geirilmesi ile mmkndr. Demokrasinin znde yerellik vardr. Yerel ynetimlerin, demokratik kurumlar olarak, halkn katlmn salayc olmalar gerekmektedir.

*YENDEN YAPILANMANIN TEMEL UNSURLARI dari Kapasitenin Gelitirilmesi : Yerel ynetimlerin; etkin ve verimli hizmet sunabilmeleri iin; organizasyon yaplarnn iyiletirilmesi; insan kaynaklarnn gelitirilmesi ve ynetim anlaylarnn vatanda odakl olarak dntrlmesi gerekmektedir. Kamu ynetiminin sre odakl olmas, prosedrlere uymay nemsemekte, brokrasiyi ve krtasiyecilii artrmaktadr. Trk brokrasisinde icrai sorumluluk vardr; ama ihmali sorumluluk yoktur.

*BELEDYE KANUNU NE GETRYOR? Rutin RenklendiriliyorYnetim EtkinletiriliyorStratejik PlanlamaPerformans YnetimiNorm KadroFayda / Maliyet Sosyal Etki AnaliziHizmet Alan GeniletiliyorOkul ncesi EitimKltrel FaaliyetlerKent EkonomisiEitim/Salk Tesislerine DestekDenetim ArtrlyorileriSaytayMeclisBykehir

*BELEDYE KANUNU NE GETRYOR? Katlmc YnetimKent KonseyleriMeclise KatlmSTK ve Meslek Teekklleri le birliilek DzenlemesiNfusu; 2000in altndaki belediyeler kapatlyor ve 5000in altnda belediye kurulmas yasaklanyor.Mali YapBelediye Gelirleri ArtrlyorPersonel SnrlamasBelediye Gelirlerinin %30u le Snrlandrlyor.

*YEN UYGULAMALAR1- STRATEJK PLANLAMA ve ilemlerle ilgili yatrm, proje, vb. kararlar, belediye ynetimi ve personelince deil, paydalarla birlikte verilecek.niversitelerSendikalarSiyasi PartilerMeslek TeekklleriSivil Toplum rgtlerilgilenen Vatandalarehrin geliimi ve gelecei birlikte kararlatrlacak.

TEEKKRLER