dosya2

02dosya

Ajanslar olgusu, kreselle menin aktrleriirketler mi devletler mi tartmasnn

gereksizliini bir kez daha gstermi olmazellii tamaktadr. Rol stlenen aktrnkimi zaman irket kimi zaman AB ya daJaponya ya da ABD gibi devlet olmasnn birnemi yoktur. Gelimi lkelerin ynetimleriile merkezleri buralarda olan dnya tekelleribirlikte hareketlerini srdrmek

tedirler.

4

TMMOB M MARLAR ODASI ANKARA UBES

11

Konut ihtiyacnn yeri, nitelii ve niceliiaratrlmadan ortaya atlan konut ihtiyacnailikin (hedef guruplarn niteli vemekandanbamsz ekilde) dudak uurtan rakamlarlasanal bir piyasa oluturul aya allm,medyann youn olarak iinde yer ald buoyunun finansman iin vatandanbirikimine gz dikilmitir. oyunun admortgagedr.

i

m

Bu

35

Kentsel dnm srecinde corafisnrlar, fiziksel mekan, sosyal pratiklerlebirlikte ekillenir. Gnmzde kentlerinzellikle metropollerin dnmesiyalnzca yerel ve ulusal glerin deilkresel ekonomik an ve uluslararasetmenlerin sonucunda olmaktadr.

kentsel dnsm tartsmalar-2

AJANSLAR SSTEM ZERNE: MERKEZ YATIRIM DESTEKAJANSI IIINDA BLGESEL 'KALKINMA' AJANSLARI 4

ANKARANIN DNEN YZ: GECEKONDUDANGECE NUMACONDOM 20

GECEKONDU DN M/YENLEME PROJELERUYGULAMA ALANLARI VE UYGULAMA SRELER

28

35KENTSEL DNM SRECNDE FARKLILAAN KMLKDEERLER: YILDIZ HLAL 6. CADDE RNENDE KENTSELKMLN SORGULANMASI

43BR KENTSEL/YAPISAL DN M HAYAL/HAYALKIRIKLII

47NEOLBERAL KENTN KENTSEL DNMPOLTKALARINDA KLTREL MEKANLAR

55renci projeleriKENTSEL DNM: ATLYE ALIMALARI

KENTSEL DNMN FNANSAL ARACI OLARAKMORTGAGE 11

64renci projeleriBOCHUM ZERNDE GKYZ Atlye

BLTEN 42 / AUSTOS 2006

TMMOB M MARLAR ODASI ANKARA UBES KONUR SOKAK 4/3 KIZILAY ANKARA

Bugn neredeyse herkes tarafndan ortaklaa kabul edilen, kentlerin gelecei ile ilgilien nemli konu balklar, merkezi alanlarn k kirlilik, kimlik kayb, bozulma,vb. konulardr. Bu sorunlarn zm ancak

ortak abasyla gerekle Bugnlerdemimarlk ortamnda yaanan hzl ritm herkesin ortama katlma zorunluluunu birkez daha gndeme getirmitir, ni oluturan mimarlk, kendisinineredeyse geen yzyln bandan beri konutla var etmeye alm, ama ne yazkykl yine konut aracl ile olmutur. Mimarln gndelik bir tketim mal gibialglanmas pek ok lkede olduu gibi lkemizde tartmay koruyalmm?, ykalm m?, yerli abanc m? sadeliine indirgemi, gerek ilericiprojeksiyonlar neredeyse unutulmu, her zaman olduu gibi bu s, biimci, geicive gnbirlik olan yine galip gelmitir.

sakinliindeoluunu izlediimiz gibi, lkemizde de sre iinde nemli bir rant

alanna dnen gecekondu ykm meydan savalar n izlemekteyiz. Artk kentmerkezlerinde kalan alan, korunmas gereken sit yeilalan demeden ad kentsel dnm gibi ok yzl bir maskenin altna saklanm, yksonra daha ok yap mant bir baka deyile ok yapmak iin daha da ok ykmant lendirmitir.

, nemli krlma noktas oluturacaktartmalar gelecee tamak ve eletirel bir ortam yaratmak amacylailk iki dosyas kentsel dnm tartmalarna ayrlmtr. balamda zellikle konut konusunu tartmayhedeflemitir. Umuyoruz kullanc katlm' tartmalardosyalardan birini oluturacaktr.

balamda dosya iinde genel anlamda, B ler'in yazs nce blge kalknmaajanslar yasasn sonra merkezi ajansn ortaya k srecini ele alarak, ajanslarsistemi sorununun balca boyutlarn n evirisiyle

Neoliberal Kentin Kentsel Dnm Politikalarnda Kltr balkl yazs Kltrel Corafyasnn mekann

dnmndeki katksn ortaya koyarken, bir g arac

Bu daha st lekli yaklamlar yannda G. Erten stanbul kenti zelinde2004 ylndan sonr planlama srecini a

dnmlerine k tutuyor Gecekondu alanlarnn dnm ile ilgiliuygulama sreleri, zellikle TOK'nin bu alandaki almalar yasal erevemetotlar G. Deliktan almasnda Bugne damgasn vuran 58 ve59. hkmetler dneminde, zelikle mortgage yasasnn gndelik yaammzynlendirdii sylenebilir. Bu yasann kimin iin geldiini sorgulayan

,srdrlebilir planlama ve ynetim

srecinde yer alan btn aktrlerin tirilebilir.

Bu ortak rollerden biriki

daneredeyse,

mi?, y

Son gnlerde, televizyonlarda, bir dizi , Irak, Filistin ve Lbnankentlerinin yok ,

'gecekondu, otopark, pazar ,

,her kesimden rantiyecinin ilgisini bu alanlara yn

Zaman iinde bu dnemi, belgelemek,bltenimizin

lk dosya kentsel, ikinci dosya mimari lekte

ki eksik kalan gelecek

Bu . G ,,

irdeliyor. A. Alpan' J. I. S.Clemente'nin relMekanla Anglosakson ,

kltrel olarak bunuBarselona zerinden gsteriyor.

aki yasal dzenlemelerin, klayarak kentingelecekteki .

veortaya konuyor.

niin ve

,

Dosya Editr Hakan Salam GMMF

TMMOB Mimarlar Odas Ankara ubesi AdnaSahibi ve Yaz leri Mdr

YAYIN BRM

Nimet zgnl

Emel Akn, Kadri Ataba,Blent Batuman, Nuray Bayraktar,

Namk Erkal, Serpil zalolu,Ebabekir zmert, Mehmet Saner

Yay na Haz rlayan

Grafik Tasar m

Konur Sokak No: 4/3 K z lay AnkaraTelefon: 0 312 417 86 65Faks: 0 312 417 18 04

e-posta: [email protected]://www.mimarlarodasiankara.org

Deniz Aygn, Esin Soydemir

Harman aner akmak

BaskMatsa Bas mevi

TMMOB Mimarlar Odas Ankara ubesi Bltenieki olarak iki ayda bir yay mlanmaktad r.

Burada yer alan yaz lar n ieri inin sorumlulu u yazar na aittir.Kaynak gsterilmek ko uluyla al nt yap labilir.

dosya

almasnda M. Bayram sosyal ve ekonomik kkenli birsorun olarak ele al

nut geleneimiz olmasna karn lkemizdeki konutsorunu karsnda sessiz kalmak, her kenti evreleyen gecekondular grmezdengelmek politikaclardan balayp tm aydn kesimlere bulaan bir hastalk halinednmesini Ankara'da Kentsel Dnm: Gecekondudan Gecekondumi ium'abalkl almada tartlyor. Nedense grmeyince yok sanyoruz, grnce deykyoruz zaten ykmakla da kalmyoruz, blge insann bir gnde varlkl statsneoturtuyoruz..

Uygulama leinde Uluda ve C. zer almalarnda, kentsel dnm srecinive sonularn deerlendirebilmek iin sosyal ve mekansal srelerin bir arada elealnmas gerektiini vurgul deien kimlik deerlerinin,mimari evrenin kalitesi, estetik deerler ve yerleik kentsel kimliin olumasbalamnda sorgulanmas gerektiini belirterek eletirel bakla Ankara'dan YldzHilal eki dnm

ir dier alma iinde olduumuz gnlerde gndemi tutmu olan AnkaraHavagaz Fabrikas hakkndadr. Maltepe Pazarnn ankaya Belediyesi tarafndanyklmasnn ardndan, Bykehir Belediye Bakannn (szde) madurlara,Dantay n yklamaz kararna ramen ykt Ankara Havagaz Fabrikas alann

pazar alan olarak sunmas, bir kez daha bize Trkiye'dekent, mimarlk gibi konularda ne yazk ki kentsel bilin, toplumsal bellek ve kltrelkimlik gibi deerleri gelitiremediimizi gstermitir. E. Boyacolu, HavagazFabrikas ansna, Fabrika yapsn ve yakn evresini konut balamnda ele2004 ylnda gerekletirilmi uluslararas kentsel dnm altayn ele alyor.

Dosyada yer alan dier kentsel dnm renci almalar ise iki rnekleaktarlyor lki ity temal uluslararas altay

imarlk de hazrlanan dnemalmalar. Her iki alma da kentsel dnm arlkl stdyo yaklamlarnaktaryor. stdyolarda tartlan ou kezyaynlanmayan nemli bir birikimi bizlere aktaryor.

Kentsel-mimari lekte bugn sormaya devam ettiimiz sorular yzyln ortasndanberi tartlmaktadr. 1957 ylnda durumcularn szclerinden Debord'un akladgibi btnsel kent planlamasnn tanm nce sanatlarn ve teknolojilerintmnn ortaklaa gler olarak btnlemi bir evre komisyonuna uygulanmasyla,.. dahas, btnsel kent planlamasnn dinamiklii, dier bir deile yaam biimi vedavranlarla sk ilikisi iinde, ... s her eyin indirgendii konut deil,arkitektonik yaplar btn yani evreyi ya

tirilmesiyle mimarln heyecan verici biimleryerine heyecan verici durumlar ke

zellikle mortgage sreciniyor.

Tarihsel srete nemli bir ko

n

, Z.

uyorlar. Bu sre ierisinde

, birblgesind rnekliyorlar.

B da

' ,ikinci bir darbe olarak, yeni

,

alan,

,. Almanya'dan Backside of the C ,

ikincisi ise yurt iinden G.. M Blm Atlye1'

Kentsel ve mimari lekte sorular

sorun

onunda olarakda birbiri zerine binen bir dizi evreyi

belirleyen, btn etkenlerin birle ndine konu alarak ilerlemesiyle cevaplanabilir.

.

1

1Metnin tamam iin bkz. 20. yzyl Mimarisinde evki Vanl MimarlkVakf Yaynlar, 1991

Ulrich Conrads. Program ve Manifestolar

iktidarda bulunan l koalisyon hkmeti bir BakanlarKurulu karar karm ve imdiki yasann idarelerikurduu blgeleri belirleyip ilan etmiti. SzkonusuBakanlar Kurulu kararnamesine gre bunlar istatistikamal blge birimleriydi; kararnamede bu alanlardabir idari yaplanmaya gidilip gidilmeyecei konusundaherhangi bir ey sylenmiyordu.

nin AB istei olduubiliniyordu. 2001 tarihli yol haritasnda, yani resmiadyla Trkiye Katlm Ortakl Belgesi'nde konu akabelirtilmiti. stein yerine getirilmesini salayanalmalar Devlet Planlama Tekilat Mstearltarafndan yerine getirilmiti. 2003 tarihli yol haritas bukonuyu yinelemi, blgesel kalknma iin idarikapasitenin glendirilmesini istemiti. 5449 saylyasa, ite bu kapasite glendirme isteinin somutsonucu olarak domutur.

u kurumlar neden kurulmal? diye sorulduunda,yetkililer genellikle kurmazsak AB fonlarndanyararlanamayz yant vermilerdir. AB'den alnacatasarlanan fonlarn te birini alp kullanmann koulu,bu birimleri kurmaktr. Szkonusu fonlar hibedir. Birbaka deyile tamamen AB kaynadr; mali olarakTrkiye'ye hibir yk yoktur. Bylesine uygunbedava bir kayna alp almama zerine tartmayapmak, ou kiiye gre aklszlk olarakgrldnden, hi ho karlanmamtr.

paray, hibeyi almann iki kouluvardr: Birincisi, hibeyi kullanabilmek iin AB'ye birproje sunmak ve bunun AB tarafndan kabul edilmesigerekmektedir. kincisi, proje bedelinin %30'ununTrkiye tarafndan karlanmas Ksacas,bu para, AB isteklerinin, maliyetin yzde 30'uTrkiye'den karlanarak yerine getirilmemekanizmasndan baka birey deildir. Hibe, enyksek maliyeti yaratmaktadr: Yaplacak ilere venceliklere karar verme gc, Brksel memurlarna terkedilmektedir. Bunlarn evet dedikleri iler yaplmayabalanmakta, hayr dedikleri ise bir yanabraklmaktadr. Bu zellii nedeniyle hibe, en pahalkrediden daha pahal bir aratr.

Peki bu para ne byklkte bir miktardr? ngrlen vegerekleen rakamlar, bir yln iinde yarm milyaryroyu bulmayan toplamlardr. rnein, 2004 ylndaAB projeleri toplam btesi 329,8 milyon yrodur;bunun 94,2 milyon yrosunu Trkiye stlenmitir; ABkasasndan denmesi ngrlen tutar 235,6 milyonyrodur. , tm projelereayrlandr; genel olarak bunun te birinin blgeselprojelere ayrld bilindiine gre, blgelerde bireridare kurmakla elde edilecek miktarn ne kadar nemsizolduu ok aktr. 2003 yl rakamlarna da baklabilir:2003 projeleri toplam btesi 224,4 milyon yrodur;bunun 78,3' Trkiye'dendir; AB kasasndan kantoplam yalnzca 144 milyon yrodur.

Bir lkenin yatrm kararlarn verme ve ncelikleribelirleme kudretini bir baka odaa brakmas, byk

Ancak, istatistiki blge birimleri

B

Oysa, bu bedava

zorunludur.

Toplam 236 milyon yro

Bu kurumlar neden kurulmal?

4

bir itir. Bunu, ye yaplma olaslnn hemenhemen ortadan kalkt bir klbe brakmas byk veanlalmaz bir itir. Byle bir ii, gerek d parasalbeklentilere balamasysa, akllca olmad gibisamimiyetle de badar deildir.

5449 sayl yasann gerekesi, kalknma ajanslarkurma iinin Trkiye'ye yaklak 700 trilyoncivarnda bir maliyet getirecei bilgisini vermektedir.AB bu maliyete katlmamakta, yk tamamen Trkiyetarafndan stlenilmektedir. Bir baka deyile, AB'ninisteklerini yerine getirmenin maliyeti parasal deerlerbakmndan da yksektir; ve yk tmyle Trkiye'ninsrtnda kalm durumdadr.

Yasaya gre, tm kurulduunda saylar 26 olacakblge ynetimlerinin her biri enok 100 yeli birkalknma kuruluna, ye saylar blgeden blgeyedeiecek bir ynetim kuruluna, bir genelsekretere ve blgedeki illerde kurulacak yatrmdestek ofisi ad verilen ubelere sahip olacak.

Kalknma Kurulu'nda o blgedeki kamu kurumkurulular, zel sektr, sivil toplum rgtleri, yerelynetimler, niversitelerden temsilciler yer alacak.Enok yz yesi olacak olan bu kurulun bakan,kurul yelerince kendi aralarndan seilecek biriolacak. Kurul'un bakan kamu grevlilerinden biride olabilir, zel sektrden gelen irket sahiplerindenbiri de olabilir. Yasa bu adan herhangi bir snrngrmyor.

Ynetim Kurulu, ajanslarn karar organ olarak igrecek. Burada illerin valileri, il genel meclisibakanlar, il merkezindeki belediyelerin bakanlar,illerdeki sanayi ve ticaret odas bakanlar yer alacak.Ankara, stanbul, zmir'de bunlara ek olarak, bir deirketlerden ve/ya sivil topl

ecek. Bunlar, bu illerin Blge KalknmaKurulu seecek. Yasa, Ynetim Kurulu'nunbakanln valilere veriyor; bu kurulun her ay en azbir kez toplanmasn zorunlu sayyor.

Genel sekreter, ajansn icra organ olaraktanmlanm bulunuyor. Bu greve atanacakolanlarn on yllk deneyim sahibi kiilerden olmasngrlyor; ama bu deneyimin kamuda gemesigibi bir koul aranmyor. Yksek okul bitirmi,ngilizce bilmesi zorunlu saylan genel sekreterler,kamu kesiminden olabilecei gibi zel sektrden debu grevlere atanabilecekler. Verilen grev veyetkilere baklnca, ajanslarn patronunun genelsekreter olaca aka grlyor. Genel sekreterlerinngilizce bilme koulu, bu birimlerin yalnzca blgehalkna deil, asl olarak yerli ve yabancyatrmclara hizmet vermek zere kurulduklarnnilk iaretini oluturuyor.

Yatrm destek ofisi ad verilen il ubeleri,yatrmclara hizmet verecek ve bu hizmetitamamen cretsiz sunacak. Bu, 5449 sayl yasannbelki de en arpc zelliidir. eyrek yzyldr

rgtlenme zellikleri

TL

um rgtlerinden temsilci gel

4 5

MERKEZ YATIRIM DESTEK AJANSI IIINDA

BLGESEL 'KALKINMA' AJANSLARI

Prof. Dr. Birgl A. Gler YAYED Ynetim Kurulu Bakan

Resmi Gazete'nin 8 ubat 2006 gnl saysndaKalknma Ajanslarnn Kuruluu, Koordinasyonu veGrevleri Hakknda Kanun adn tayan 5449 saysverilmi yeni bir yasa yaymland. Bunu daha da yenibir yasa izledi. 4 Temmuz 2006 gnl ResmiGazete'de bu kez merkezi dzeyde bir ajanskurulmasn ngren 5523 sayl Trkiye YatrmDestek ve Tantm Ajans Kurulmas HakkndaKanun kt. Blgesel ajanslar merkezde DPTtarafndan egdmlenecekti; ancak son kan yasamerkezde bu baka ortak getirdi. Yeniortak, blgesel ajanslarn anlamn inceleyeninyorumunu gerektirmeyecek kadar ak biimdeortaya kard. Ama bu gelimenin baka bir nemidaha vardr. Ajanslar sistemi, hem merkezi ynetimkurumlarnn kendi aralarnda hem de yerelkurumlarn kendi aralarnda yaanan atmalariddetlendirecektir. Gnmzde zaten srmekte olanatmalarn gerekte kurumlar aras brokratikatmalar deil, siyasal-idari sisteme ilikin temeltercih farkllklarndan kaynaklanan kapsaml birsavam olduunu gzler nne serecektir.

Son gelimeyle birlikte, blgesel kalknma ajanslarnkendi balarna deil olarak ele almak gerektii aklk kazanmtr. Buyaz nce blge kalknma ajanslar yasasn sonramerkezi ajansn ortaya k srecini ele alarak,ajanslar sorununun balca boyutlarnirdelemektedir.

Toplam 32 maddeden oluan 5449 saylTrkiye topraklar, 22 Eyll 2002'de karar verildiizere, 26 blgeye ayrld. Ankara, stanbul ve zmirilleri kendi balarna birer blge sayld; dierblgeler iki ve daha ok sayda ili kapsayacakbiimde oluturuldu. Yasa, her blgede birerkalknma ajans ad verilen bir ynetim birimi

kuruma bir

bir ajanslar sistemi sorunu

sistemi

yasayla

Blgesel Kalknma Ajanslar

1

kurulmasn ngryor. Her blgenin ajans,Bakanlar Kurulu'nca karlacak ayr kararnamelerlekurulup ileyecek. Dolaysyla 5449 sayl yasa, biranlamda kalknma ajanslar sisteminin ereve yasaszellii tayor.

Yasann bal, taslak hazrlandnda daha farklyd:Blge Kalknma Ajanslar. Taslak TBMM'negeldiinde, balktan blge sznn karldgrld. Bylece, ynetim sisteminde blgeleme,blgecilik amac tayan yasann, gelecekeletirilerden saknlmas salanmaya alld. Ama burtme abas ok da ie yaramad; nk kurulan yapAvrupa Birlii'nin istei zerine gndeme gelmi veyasa bu istek nedeniyle karlmt. Avrupa Birliibelgelerinde istein ad aktr: Regional DevelopmentAgency. Trkesiyle Blge Kalknma Ajans.

Yasann daha adndan balayan bu tartmal durum vedurumu rtme abalarnn bir bakas, ajans szndegizlidir. Trk kamu ynetimi sisteminde ajans pekyaygn kullanlmayan adlandrmalardan biridir. Amadorusu, blge dzeyinde kurulan yeni birimlereajans ad verilmesi, eletirileri nleme bakmndanbir hayli ie yaramtr. Trkiye'de allagelmideyimler kullanlsa, ajanslara idare demek gerekir. Budurumda elimizdeki yapnn ad Kalknma Ajansdeil, tam olarak Blge Kalknma daresidir. Byle biradlandrmann, konuyla pek ilgisi olmayan herkesinhemen dikkatini ekeceiyse aktr. Yasann ve yenibirimlerin yaps bir yana bal zerinde birazdurmak, sanrz ne tr bir yaplanmayla ve nasl kapal,anlalmas g bir yasama sreciyle kar karyaolduumuz yeterince gstermektedir.

Kalknma ajans ad verilen blge kalknma ABisteidir. Bu istek, bir nceki siyasal iktidarca kabuledilerek, ilk adm Eyll 2002'de atlmt. O tarihte

2

3

idaresi

Blgesel Ajanslar Sisteminin Kayna

AJANSLAR SSTEM ZERNE

6 7dosya kentsel donusumkentsel donusum

insanlarn bedelini dedikleri hizmetlere karduyarl olduklar propagandasn yapanlar, buinanla doan bebein nfus kadndan len kiinincenaze ilerine kadar her hizmeti bir bedelebalamaya alanlar, szkonusuolunca, devletin meccanen [bedava] hizmet verenkamu varl olduunu hi tereddtsz kabuletmilerdir. stelik bu hizmetlerin bedaval okvurguludur: Madde 15 yle demektedir:

ak yabanc yatrmcnn hizmetinekoulacak birimlerdir. Yatrmc bu birimleregittiinde, karlnda herhangi bir demeyapmakszn bavurusunu yapacaktr. Ofislereyaplm bavurular, yatrmc tarafndan devleteyaplm bavuru saylacaktr. Ofis grevlileri tmilemleri tamamlayacaklar; alma Bakanl, SalkBakanl, Vergi Dairesi, Tarm Bakanl, Belediye,vb... hangi kurumdan hangi ilem yaplacaksa btnilemleri yatrmc adna izleyecek, yaptracak,sonulandracaktr. Ksaca sylenirse ajanslar veofisler, yatrmcnn ilerini takip ederek ayaklkilevi greceklerdir. Bylece blgeler yabancyatrmc iin brokrasinin azaltlmasnsalayacaklar, lkenin o blgesini yabanc yatrmciin cazip yer haline getirmi olacaktr.

Bylece, her blge kendini dnyaya pazarlayarak,yabanc yatrmclar iin ortam cazip klarak, birdier blgeyle rekabet edecektir.

Blge kalknma ajanslarnn alma ilkeleri bundibarettir: Dier blgelerle rekabet etmek.

yatrmcya hizmet

Yatrmdestek ofislerinde yatrmclara sunulan hizmetlertamamen cretsizdir.

TC vergi gelirlerinden kurulacak ofisler ve ajanslar,ncelikli olar

an

Ajanslarla Ofislerin Grevleri: Rekabet

Rekabetin yolu ise, yabanc yatrmcya en ucuzigcn, en ucuz topra, sfr maliyetli kamuilemlerini en hzl biimde sunmak olaraktanmlanmtr. Adana Gaziantep'e, Diyarbakr Van'afark atabilmek iin, tm blge halkn ve doalkaynaklarn, ajanslar ve ofisler eliyle yabancyatrmcnn emrine verecektir.

Kalknma ajanslarnn kalknma anlay byle biranlaytr.

Kalknma ajanslar gerekte, lkenin topraklarn veigcn, kaytsz koulsuz bir biimde yabancyatrmc rekabetinin emrine sokma arac olmaktanbaka bir anlam tamaz. Kalknma ajanslar, lkenin sukaynaklarnn, madenlerinin, topraklaryla havasnn,lkenin halkyla birlikte dnya tekellerinin hesapszkullanmna sokma amacndan baka bir anlam tamaz.

1989 ylnda Trk Parasnn Kymetini KorumaKanununun kaldrlmasndan sonra, lke ekonomisininscak para girdi-kt hareketleriyle nasl sarsld vekrizden krize srklendii bilinmektedir. Yetmimilyonluk koca lke, birka m rlk parahareketine balannca kendini ynetme reflekslerinihzla yitirmitir. imdi, blge kalknma idareleri eliyle,hibir biimde denetlenmeyen bir scak yatrmhareketinin n almaya allmaktadr.

Birka tekel, i stratejilerine uygun grdnde lkeninherhangi bir yerini atlyesine dntrecek; uygungrdnde ya da kaynaklar tketip bitirdiinde ekilipgidecektir.

Girite kendisinden ne teknoloji, ne istihdam art, nede dviz girdisi isteyenler, bu szde yatrmclarn

Scak Paradan sonra Scak Yatrm

ilyar dola

http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=358188&page=1&pp=20

kna ilikin olarak da hibir nlem alma yeteneinesahip deildirler. Byle nlemleri, yabanc yatrmcyrkten istekler olarak grmekte; bu tr isteklerdebulunmay akllarndan bile geirmemektedirler.Yabanc yatrmcy ynlendiren herhangi bir ulusalplandan sz etmek, bu modelin en korktuunerilerden biridir.

Anamuhalefet Partisi'nin 129 milletvekili imzaldilekesi, 5449 sayl yasann anayasaya aykr olduuiddiasyla Anayasa Mahkemesi'ne gnderilmibulunuyor. Kalknma ajanslar sistemi, anayasal yargdenetimine konu edilecek

zmir blgeleri iin ajans kurmay ngrenkararnameyi kabul ederek

e'de yaymlam durumdadr. 2006/10550 saylbu karara gre, Adana-Mersin'de Kalknma Kurulu'nun100 yesinden 40' kamu 60' zel-sivil kesimden;zmir'de 30'u kamu 70'i zel-sivil kesimden gelecek.Kamu deyii merkezi ynetim (kaymakam,il ve ileidare kurulu yeleri), yerel ynetim (belediye bakan vemeclis yeleri, il genel meclisi yeleri), niversite, dierkamu tzelkiileri anlamna geliyor. zel-sivil kesimise, meslek kurulular, dernekler, vakflar, sendikalar,birlikler ve dier sivil toplum kurulular olaraktanmlanm bulunuyor.

Bakanlar Kurulu kararnamesi zel kesimden szetmekle birlikte, yeleri tanmlad maddelerdeirketlerin temsiline yer vermemitir. Bu, felsefesi vekaynaklar bakmndan bir btn olarak sorunlu olankalknma ajanslar sistemi iinde alnm doru birkarardr. Blgesel kalknma dorultusununbelirlenmesinde, dorudan irket tzel kiiliklerinintemsili hem demokratik ynetim ilkeleri hem ulusal

5449 Anayasa Mahkemesi'nde Ama ki Ajans Kuruldu

5

6

tir.

Ancak bu arada Bakanlar Kurulu TR62: Adana-Mersinile TR31:

6 Temmuz 2006 gnl ResmiGazet

karlarn korunmas bakmndan nemli bir hataolur. Kalknma ajanslar, toplumda en rgtl kesimolan irketler dnyasnn sanayi-ticaret odalarna vebu dnyann dernek ve vakflarna zaten gereindenfazla alm bir modeldir. Bu sorunun, kararmekanizmasnda dorudan irket sahiplerinin yeralmasyla arlatrlmas, hem blgesel hem ulusalbakmdan doru olmayacaktr. Ne var ki bu doru,aada grlecei gibi, merkezi yatrm destekajans kurularak etkisizletirilmitir.

Uygulamada bir baka gelime,nl Resmi Gazete'de yaymlanan yeni bir yasa

karlmas olmutur. 5523 sayl

ad verilen bu dzenlemeyle, Trkiye'deyerli sermayeli yatrmlarla dorudan yabancyatrmlar grevi verilmi merkezi birkurum yaratlmtr.

Trkiye Yatrm Destek ve Tantm Ajans bir trstkuruldur; idari ve mali zerklie sahip kamutzelkiiliidir; Babakanln ilgili kuruluukonumdadr.

Ajans, bir kurul ile kurumdan oluacaktr; ancakkurul danma kurulu olarak adlandrlmtr. Kurulyelerini babakan seecektir. Seimini bakanlar vezel sektr temsilcilerinden yapacaktr. Bylece buyasa, blgeler dzeyinde kalknma ajanslarnnkuruluna zel sektr temsilen irketleri almamaklayapt doruyu, merkezi dzeyde gl bir biimdeortadan kaldrm olmaktadr.

Kurulun ileri ajans kurumu tarafndanynetilecektir. Bu yapnn banda, kamuda ya dazelde be yl deneyim sahiplii; drt yllk okul

Yeni ve Merkezi Bir Ajans Daha Dodu

4 Temmuz 2006g

zendirme

7Trkiye Yatrm

Destek ve Tantm Ajans Kurulmas HakkndaKanun


yneltirken, bu almalarn en nemli organlarndan biriYatrm Danma Konseyi [Yatrmc Konseyi] olarakadlandrlan yapdr. Bu Konsey ilk olarak

2005'te; son olarak 29 Haziran2006'da toplanmtr. Konsey nc toplantsn birsonu bildirgesiyle tamamlamtr.

mesindenanlalaca zere, Konsey karar organnaKoordinasyon Kurulu bunun yrtme organnadnm durumdadr.

Gndemi ve grmeleri dorudan lkenin kendisinikuatan ve karlan yasayla yasal kimlik kazanan Konseyyelerinin kimler olduklarn bilmek bu yapy somutbiimde grme olana vermektedir.

Sonu Bildirgesini mzal

18. M. Rifat Hisarcklolu

19. mer Sabanc

21. Ouz Satc

Toplantya Katlan Dier Temsilciler

6.

15 Mart2004'te , ikinci olarak

Bildirgenin

le sona er

,

ayanlar

1. Muhammed Abdulaziz Alshaya,

2. Paul Matthys,

3. Jacques de Larosire,

4. Charles Giancarlo,

5. Michael Klein,

6. Phillippe Varin,

7. Paul N. Wright,

8. Paolo Monferino

9. Jacques Vincent

10. Joong-Geol Kim

11. Stef Wertheimer

12. Dr. Hans-Joachim Koerber

13. Yasuo Hayashi

14. Darryl Edwards .

15. Johannes Feldmayer

16. Yoshimasa Ishii Corp.

17. Diego Bevilacqua

20. Saban Erdikler

1. Anne Krueger,

2. Lorenzo Giorgiani,

3. Hugh Bredenkamp,

4. Andrew Vorkink,

5. Shigeo Katsu,

10

11

Yatrm

Ortamn yiletirme Koordinasyon Kurulu Ynlendirme

Komitesi'nin Konseyimizce belirlenen gndemin

uygulanmasndaki desteini takdir

Al Shaya

Arcelor-Mittal

BNP Paribas

Cisco Systems

Citigroup Inc.

Corus Group

Eldorado Gold Corp.

Fiat S.P.A.

Groupe Danone

Hyundai Motor

ISCAR

Metro AG

Mitsui

Nortel Networks Corp

Siemens AG

Toyota Motor

Unilever N.V.

TOBB

IMF Trkiye Tems.

DB Trkiye Direktr

DB B

TSAD

Uluslararas Yatrmclar Dernei

Trkiye hracatlar Meclisi

IMF Birinci Bakan Yrd

IMF Trkiye Masas efi

lgesel Bakan Yrd.

aban Erdikler, YASED Bakan

Bildirge incelendiinde, bunun vergi politikas; sosyalgvenlik politikas; enerji politikas; telekomnikasyonpolitikas; arazi kullanm politikas; yarg ve hukuksistemi; esnek igc sistemi reformlarn ieren birsiyasal program olduu grlmektedir. YatrmclarKonseyi'nin ilgi alan TBMM ve TC Hkmeti'ningrev ve yetki alann tmyle kapsad gibi, yarggcn de iine almaktadr.

Blge Kalknma Ajanslar kaynaklar ve srecibakmndan bir AB projesidir. Yeni domu merkeziYatrm Destek Ajans ise, hazrlk raporlar ve geliimibakmndan bir IMF-DB yapmdr. Bu yapmdavarlklar belirginleen lkeler arasnda ABD, Japonyave Almanya'nn yer ald grlr. Ama her ikiyapmda da, lkeler ile tekeller bir arada, hattabirbirinde kaybolacak kadar i ie bir

Ajanslar olgusu, kresellemenin aktrleri irketler midevletler mi tartmasnn gereksizliini bir kez dahagstermi olma zellii tamaktadr. Rol stlenenaktrn kimi zaman irket kimi zaman AB ya daJaponya ya da ABD gibi devlet olmasnn bir nemiyoktur. Gelimi lkelerin ynetimleri ile merkezleriburalarda olan dnya tekelleri birlikte hareketlerinisrdrmek

Ajanslar olgusu bir baka gerei daha gstermektedir.AB yapm blgesel kalknma ajanslar, IMF-DB yapmmerkezi yatrm ajansyla ilikilendirilmi; bylece ikikaynan ayn hedefe doru ilerledii aka ortayakmtr. AB'nin Trkiye'ye koullarn sraladKatlm Ortakl Belgesi'nde ve Dnya Bankas'nnTrkiye Plan olan trategy-CAS-metinlerinde birbirlerine yaptklar gndermeler,uygulamada da gzlenebilir hale gelmitir. AB resmidok nda Trkiye'den aka IMF ve DB ileyapt anlamalara zenle uymasn istemekte,dierleri de her koulu AB yelii iin de kritik nemtadn belirterek daha da vurgulu halegetirmektedirler. Metinler dnyasnn bu ak ibirlii,ajanslar sreciyle birlikte reform uygulamalarnnkomitelerinde ve konseylerinde elle tutulur gzlegrlr somutlua brnmtr.

yle grnyor ki, her ey daha fazla yatrm ekmekiindir. Bunun iin Trkiye teknik komiteler kurarakortam yabanc yatrmc iin iyiletirmek zerealmaktadr. stihdam teknik komitesiyle halk

ucuz igc deyeni alma kurallarna balanmaktadr. Araziteknik komitesiyle belediyelerin kamulatrmayetkisi ve hamur kural budanarak zel rantn kamuyadndrlmesi tarihe gmlmeye allmaktadr.Vergilendirme teknik komitesiyle yatrmc sfatylabeliren sermaye kesiminin vergi yk sfrlanmayaallmaktadr. Nihayet daha fazla yatrm iininvest in turkey sitesinden lke topraklarylainsannn vgsne ne denli kelepir fiyatla satnalnabileceklerine ilikin rek

12

grntsergilemektedirler.

tedirler.

Country Assistance S

manlar

esnek ve hammaddesi olacak biim

lam cmlelerieklenmektedir.

Ajanslar Sistemini Nasl Deerlendirmeli?

13

me unluu; yabanc dil bilmesi yeterli saylan birbakan bulunacaktr. Bakan, Kurul yeleri gibibabakanca atanacaktr. Burada alacak personelsays 30'la snrlandrlmtr. Bunlar i akdiyleistihdam edilecek, Sosyal Sigortalar Kurumu'nabalanacaklardr. Mali haklarnda st snr,babakann takdirine braklmtr. Bir irket gibialmas dnlen birim, ana hizmetlerini trk yada yabanc gerek ve tzelkiilere yaptrmayetkisine sahip klnmlardr. Btesi genel btedenbabakanlk btesi iinde yer alan bu merkeziirket yalnzca Saytay denetimine balanm, bunakarlk 5018 sayl kamu mali ynetimi sisteminin vekamu ihale sisteminin dnda tutulmutur.

Merkezi ajansn grevlerine gelince, yasann 3.maddesine gre kurulu,

lagrevlidir. Bu grev erevesinde devletkurulularnn, kalknma ajanslarnn, zel irketlerinuluslararas etkinliklerini egdmleyipdestekleyecektir. Yatrmclar bilgilendirecek, bu iiyatrm ncesinde, srasnda, sonrasnda

yapacaktr. Yatrmclarnizin ve onay ilemlerinin tamamlanmasngzetecektir;

yatrmclar adna yrtpsonulandracaktr.

Merkezi ajansa verilen grevler, 5449 saylkalknma ajanslar yasasyla DPT Mstearl verilenegdm ve gzetim grevine, iin zyle ilgilikonularda yeni bir ortak geldiini gstermektedir.Yeni ortan kalknma ajanslaryla ilikisi idarivesayet ilikisi olarak tanmlanmamtr. Dahadorusu bunlarn aralarndaki iliki hitanmlanmamtr. Ancak kullanlan dilden anlaldkadaryla, herhangi bir blgede bir yatrmcnnileri yeterince hzl ilerlemiyor ya da yatrmcnnistedii gibi sonulandrlamyorsa, Ajans devreyeyatrmc adna girecek ve kalknma ajansndaortaya kan olas engeli temizleyecektir. Builikiye ne denebilir? rnein hiyerari ilikisidenebilir mi? Merkezdeki ajansn gc bylebir iliki kurulmak istendiini gstermekteyse de,

karar onaylama, karar bozma, yerinegeerek karar alma gibi mekanizmalardan da szedilmediine gre, bu ilikiye hiyerarik niteliiyaktrmak gtr. Ajansn kalknma ajanslarylailikisi, ynetim hukukularyla ynetim bilimcileriniher birinin kendi alanlarnda deil sosyolojialannda bir araya gelerek almaya zorlayacaktrden yeni bir ilikidir.

Merkezi ajansn grevleri arasnda saylanlardan biride udur:

Bu grev maddesi, Trkiye'de zel bir reform balolduunu anlatmakta; merkezi ajans bu reformunuygulayc birimi olmakla grevlendirmektedir.Anlan reform programlanmtr ve 2002 ylndan bu

z

ulusal y

ruhen

hukuken

atrm destek ve

tantm stratejisini belirlemek ve uygulamak

kalknma

ajanslaryla ibirlii iinde

bunun iin kalknma ajanslarndaki

ileyii8

) Yatrm ortamnn iyiletirilmesine ilikin reformsrecine katk salamak, bu kapsamda nerilergelitirmek.

yanaadyla yrtlmektedir.

Dnya Bankas'nn Yabanc Yatrm DanmanlkServisi (FIAS), Hazine Mstearl ibirliinde ubat2001'de

Yatrmlarn nndeki dari Engeller balkl raporretmi, bu raporlarda Trkiye'de brokrasi yatrmclariin sanldndan ok daha ar bir sorundur saptamasyaplmt. Eyll 2001'de Hazine Mstearl'nda yedialma grubu toplanarak hazrlatlan raporlarbirletirilmi, bir eylem plan hazrlanm, bu planhkmet metnine dntrlmtr. Hkmetszkonusu eylem plann,

olarak 11.12.2001 tarihliPrensip Karar'yla abul etmitir. Reform Program bir dergtlenme yaratm,

ile buna bal teknikkomiteler kurulmutur. Kararda, kapsaml bir giriimbalatmak amacyla, yatrm ortamnda idari engel olarak

Dorudan Yabanc Yatrm Mevzuatve Yatrm Promosyonu konularnn da reformprogramna dahil edilmesi uygun grlm ve kamu vezel sektrn ortak katlmyla teknik komitelerkurulmasna karar verilmitir:

1. irket kuruluu2. stihdam

4. Yatrm yeri (arazi-arsa edinimi)5. Vergi ve tevikler

r.

Bakanlar Kurulu'nca bunlara eklenen iki komite iseunlar olmutur:

rudan yabanc yatrm mevzuat balcakts Dorudan Yabanc Yatrmlar Tasarsolmutur

B. Yatrm promosyonu [sonucu Merkezi Ajansnkurulmasdr].

Hazine Mstearl'ndan 2002 ylnn ortasnda yaplandeerlendirme yledir:

Koordinasyon Kurulu almalarn Invest in Turkeyadl website kuruluuyla altyap hazrlklarna

Trkiye'de Yatrm Ortamn yiletirme ReformProgram

lar

raporuyla Eyll 2001'de Trkiye'debir

k

dile getirilmeyen

3. Sektrel lisanslar

6. Gmrkler ve standartlar7. Fikri mlkiyet hakla

A. Do [Yasa

],

Trkiye'de Dorudan Yabanc Serma Yatrm

Ortam Analizi

Trkiye'de Yatrm Ortamnn

yiletirilmesi Reform Program

Yatrm Ortamn yiletirme

Koordinasyon Kurulu (YOKK)

ye

.y

apsal reformlar asndan yatrm ortamnabaktmzda, yasal dzenleme aamasnn byk ldetamamlandn, yaplan dzenlemelerin uygulamaya etkinve doru bir biimde aktarlmasnn n plana getiinigrmek mmkndr. Yatrm ortamnn bizatihi kendisineynelik yatrm ortamn iyiletirme almalarnn byk birksmnda teknik hazrlk safhas geride braklmtr. indebulunduumuz aama yasal ve idari dzenlemelerinyaplmas aamasdr ve kazanlan ivme kaybedilmeksizinalmalarn hayata geirilmesi ok nemlidir. Tm buabalar tamamlandnda, lkemiz ekonomik ve siyasigelimeleri veri olarak ele alnrsa, gerek yerli gerek yabancyatrmcnn daha ksa zamanda irketi kuraca, yatrm yeri

edinebilecei, sektrel izinlerini sratle ve daha az sayda

belge sunarak alabilecei effaf ve ngrlebilir bir yatrm

ortamna kavumu olacaz.9

Konut Sorunu fiziki dzenlemelerin tesinde,sosyal ve ekonomik kkenli bir sorundur ve ancak

've Yenimahalle projeleri kentli orta

kesimin konut sahigerekse de

arsa ve konut retimi,

bnyesinde uygulamaya konulan

ile, kendi konutunu yapmakisteyen yz binlerce

,

gvenli

kooperatif rgtlenmelerineile

bu ekilde algland taktirde zlmesimmkndr. Nitekim T.C. Anayasas da konuyu buekilde ele alm, yurttalarn salkl koullardabarnma ihtiyacnn karlanmasn sosyal bir grevolarak devlete vermitir. Devlet bu sosyal sorununzm iin gereken ekonomik ve fizikidzenlemeleri yapmak, tedbirleri almak zorundadr.

24 Ocak 2000 tarihine kadar tm hkmetlerkonuyu bu ekilde alglam, kendi bak alar vedevletin imkanlar orannda bu sorunun zm iinaba sarfetmilerdir. Cumhuriyet tarihi, bu konudadnya literatrne girebilecek birok baarluygulama ile doludur. Henz cumhuriyetin ilkyllarnda Ankara da gerekletirilen Yeniehir,Bahelievler

bi olmasn salayarak gerekplanlama asndan mimari adan okbaarl uygulamalar olmulardr. Devlet kendi eliylegerekletirdiiuygulamalarnn yansra Emlak Kredi Bankas

Yap TasarrufuHesab ve bu hesaba bal olarak verilen potekKarl Krediler

kiiyi, fen ve salk kurallarnauygun planl alanlarda projeye uygun yapldbizzat bu banka teknik elemanlarnca da denetlenen

konutlarn sahibi yapmay baarmtr.

1970'li yllarda yerel ynetimlerin nclnde veiyeri esasl dayalolarak Ankara-Batkent balayan Toplu KonutUygulamalar ayn sosyal anlayn devamniteliindeki baarl uygulamalar olmu, benzerrnekler tm lkede yaygnlam, konut sahibiolmay hayal bile edemeyen yzbinlerce aile burgtlenmeler sonucunda konut sahibi olabilmitir.

Tm bu projelerin ortak nitelii, halihazrda konutusa koullarnda ev sahibi

olma imkan bulunmayan dar ve orta gelirli kesimihedef almas, konutlarn en fazla 100 m olmas vebu niteliklerine bal olarak belli oranda kamusbvansiyonu (uygun koullu arsa temini, dkfaizli, uzun vadeli kredi imkan g kullanmolmalardr. Salanan bu destek, eitli gelirdzeyindeki kiilere ynelik projelerde projel rinhedef kitlesine bal olarak deimekte (775 saylyasa kapsamndaki uygulamalar gibi), ancak evsahibi olmama ve 100 m koullar hi bir durumdadeitirilmemekte, yani suiKaynan Anayasa ve sosyal devlet kavramndanalan bu anlay li yllarn sonuna kadar genelhatlar dei devam etmitir.

IMF ve Dnya Bankas kaynakl, Sleyman Demirelve l imzal olarak yrrle konan 24Ocak kararlar, bu sosyal anlayn (devletin bakabir ok olumlu niteliinde olduu gibi)

milat nitelii tamaktadr.

Bu tarihten sonra yaplan yasal dzenlemelerintemelini, kentlerin bir yama alan, konutlarn isekar arac olarak grlmesi anlay oluturmaktadr.1950 sonras dnemde, devletin ihmali ve zmretmekteki isteksizliinden de kaynaklanannedenlerle yaygnlaan gecekondu ve planszyaplama gereke gsterilerek,

liin ortadan kaldrlmasnn yolu olaraksunulan mar aff yasalar

yeterliliine baklmakszn szdedemokratiklemek adna b eclislerinedevredilmesi, sahillerin neredeyse koulsuz vedenetimsiz olarak imara almas, turizm blgeleriuygulamas, vb. ayn anlay erevesinde yaplm

olmayan ve normal piya

ibi)

e

stismal edilmemektedir.

, 1970'meden

Turgut za

terkedilmesinde

kamuoyuna buirkin

i , planlama yetkisininteknik

elediye m

yasal dzenlemelerdir.

KENTSEL DNMN FNANSAL ARACI OLARAK

MORTGAGE

Ahmet Mfit Bayram ehir Plancs, YAYED Ynetim Kurulu yesi


Blgeler dzeyinde kurulan kalknma ajanslar aynhedefe 26 ayr noktadan yrmek zerekurulmulardr. Kalknma ajanslar, birka szdeyatrmcnn, rakiplerine kar fark atmalar uruna,lkenin illerini birbirine drmekten; lkekaynaklaryla igcn birka tekelin kar hrsna araederek heba etmekten baka bir sonuyaratmayacaktr. Trkiye'nin deil, AB'nin veABD'nin, ksaca gelimi lkelerin karn gzeten bumodelin kurulmaya balamadan terk edilmesi gerekir.

DPNOTLAR1

;:

Koordinasyonu ve Grevleri H

,

Blgeleri harita zerinde grmek iin:

program izelgeleri, 2002, 2003, 2004:

na ve

Karar no: 2006/10550, RG: 6Temmuz 2006, 26220.

RG: 4 Temmuz 2006, 26218.

,

Melek Us, Hazine Mst. , Temmuz 2002.

Blge Kalknma Ajanslar Tasar Tasla-I:; Tasar

Tasla-II:Yasa Tasars

; 5449 sayl Kalknma Ajanslarnn Kuruluu,akknda Kanun, RG: 8 ubat

2006;. ki taslak bir tasar ve yasann kendisini

karlatrmal olarak incelemek, bir AB projesinin ne tryalpalamalarla yrtlebildiini grmek bakmndan oldukayararl bir almadr.

Konuya ilikin kapsaml bir alma: Menaf Turan,, Paragraf-YAYED

Yaynlar, Ankara 2005; zel dosya konusu olarak:ubat 2006/I-8.

Trkiye'nin AB fonlarndan alaca ngrlen projetutarlarna ilikin

Anamuhalefet Partisi CHP'nin kalknma ajanslar yasasnnyrrlnn durdurulmas iptaline ilikin AnayasaMahkemesi dava dilekesi metni:

5523 sayl

Yatrm Destek Ajans Yasas 5523: Madde 3-) Yatrmlarailikin izin ve onay ilemlerinin tamamlanmasnda desteksalamak zere ilgili kurum ve kurulular ile kalknma ajanslarnezdinde bu ilemleri takip etmek. d) Bakanlar Kurulunca yerlisermayeli yatrmlar ile dorudan yabanc yatrmlar iin farklveya ayn olmak zere, yatrmn trne, yerine, sermayetutarna veya yatrmn salayaca istihdam imkn gibikriterlere gre belirlenecek yatrmlarn izin ve onay ilemleriniilgili kurum ve kurulular ile kalknma ajanslar nezdindeyatrmclar adna yrtmek ve sonulandrmak. e)Yatrmclarn karlaabilecekleri engel ve sorunlar tespitederek sorunlarn zm konusunda ilgili merciler nezdindegiriimde bulunmak. f) Trkiye'de yatrmlarn artrlmasnakatk salayacak her trl bilgi ve veriyi oluturmak veya ilgilikurum ve kurululardan toplamak, gncellemek ve datmak,ulusal ve uluslararas kurulularla bu konuda ibirlii yapmak.

Yabanc Serm.Gn.Md., Trkiye'deYatrm Ortam

Bu toplantda babakan, burada alnan kararlarn YatrmOrtamn yiletirme Koordinasyon Kurulu'nun teknikkomitelerince takip edilerek sonulandrlaca sz vermiti.

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Blge

Kalknma Ajanslar Nedir Ne Deildir

Baz Dzey 2 Blgelerinde Kalknma Ajans Kurulmasna

Dair Bakanlar Kurulu Karar,

Trkiye Yatrm Destek ve Tantm Ajans

Kurulmas Hakknda Kanun,

TSK veren Dergisi,

Memleket

Mevzuat Dergisi,

http://www.yayed.org/resimler/ekler/128_ek.dochttp://www.yayed.org/resimler/ekler/129_ek.doc

http://www.yayed.org/resimler/ekler/134_ek.doc

http://www.dpt.gov.tr/bgyu/kalkinmaajanslari.pdf

http://www.yayed.org/genel/bizden_detay.php?kod=23

http://www.yayed.org/genel/bizden_detay.php?kod=26

http://www.yayed.org/resimler/ekler/229_ek.doc

Bu sz tutuldu ve Koordinasyon Kurulu Konsey'in sekretaryasnadnt.

simler listesi ve bildirge metni:[eriim: 15

Temmuz 2006]

Konseyce yaplan deerlendirmelerde, katlmyolunda ilerlerken makroekonomik, politik ve mali piyasalardakiistikrar koruyacak ve gelitirecek politika ve reformlar uygulamadagsterdii kararlln nemi vurguland. Bu amalarla hkmetinnmzdeki yl aadaki konulara ncelik vermesi faydal olacaktr:

. azar ortamn gelitirmek iinzelletirmeye ve dereglasyona devam edilmesi,

. Eitim ve retimin gelitirilmesi ve zel sektrn ve kamununihtiyalarn karlayacak dzeye getirilmesi,

. Aratrma ve gelitirme, yenilikilik, teknolojidenyararlanma ve kalite standartlarnn kullanmnnyaygnlatrlmas,.zellikle aadaki konularda altyapnn gelitirilmesi,

. Lojistik, ulatrma ve gmrk altyapsnniyiletirilmesi,

. Enerji sektrnn serbestletirilm

. Bilgi ve iletiim teknolojilerine eriim vekullanm

. Yatrmlarn nndeki idari engellerin azaltlmas,lisanslama srelerinin, Ar-Ge projelerinin onaylanmasilemlerinin, yatrm arazisine eriim skntlarnn veithalattaki kstlamalarn ele alnmas,

. Yarg srecinin etkinliinin artrlmas,

. gc piyasasnda, etkinliin ve esnekliin salanmas,

. Kurumsal ynetiimin glendirilmesi,

.

. Mali piyasalarn derinliinin artrlmas, bu kapsamdafinansmana eriimin artrlmas, sigortaclk sektrndzenleyici erevenin glendirilmesi ve menkul kymetborsasnn yaygnlatrlmas,

. Yatrm tantm ve iletiim etkinliklerinin gelitirilmesi,

. Kaytd ekonominin azaltlmasna ynelik almalara devamedilmesi.

Bu yeni tespit ettiimiz hususlar srekli ve uzun dnemli bir abagerektirmektedir ve hkmetin Trkiye'de zel sektr yatrmlarnartrma stratejilerinin ncelikli hedefleri arasnda yer almaldr. Buhususlarda salanacak ilerlemelerin nmzdeki ylda daha da fazlauluslararas dorudan yatrm ak salayaca muhakkaktr.Hkmet ve Merkez Bankasnn deien ekonomik ve mali ortamkarsnda almakta olduu kararl, gl ve tutarl tedbirler sayesindeTrkiye'nin uluslararas yatrmlar iin cazip bir yatrm yeri olmayadevam edeceine gveniyoruz

Devletler mi irketler mi tartmas ilgintir. Bu, 1881 doumluDuyunu Umumiye daresi'yle ilgili olarak da yaplmt. DuyunuUmumiye daresi, baz tarihilerce ve dnemin yneticileritarafndan ehveni er diye nitelenmitir. Bu gre gre erdurum, Osmanl'nn bana Batl alacakl devletlerin bir MaliKomisyon getirmeleridir. Oysa Duyunu Umumiye'nin yeleri Batlalacakllarn borsalarnca seilmi sermaye temsilcileridir. DuyunuUmumiye bu yzden ktnn iyisi olarak nitelenir. Oysa, otarihlerde serbest rekabeti aamasn kapatan kapitalizmemperyalizm aamasna ykselmektedir. Yani sanayi irketleriylebankalar birleip mesken tuttuklar devletlerle birlikte hareketetmeye balamlardr. Nitekim, Duyunu Umumiye yeleri lkelerinborsalarn temsilen gelmekle birlikte bunlar ya kont, baron unvanltopraksahibi, sanayici, tccarlar ya da binba, istihbarat gibi askerve sivi ortayakacak Sevr Anlamasnn mali hkmleri bu ekibin dorudan veetkili katklaryla hazrlanmtr. Kkleri ve ilikileri birbuuk yzylncesinde olan bir sreci, kapitalizmin ykseldii emperyalizmaamasn hatrlamak, kresel dzenin ana aktr devlet mi irketmi tartmasnn anlaml olmadn grmeye yardmc olabilir.Duyunu Umumiye ile ilgili olarak: Birgl A. Gler, Ynetimdezerklik Sorunu,

11

12

13

hkmetin AB'ye

Rekabeti p

esine devamedilmesi,

Sosyal gvenlik sistemi reformuna devam edilmesi,

.

l smrge kamu grevlileridir. Nitekim daha sonra

yani

C.I S.1, s. 97-120.

29 Haziran 2006, Yatrm Danma Konseyi Sonu Bildirgesi:

Memleket: Siyaset ve Ynetim,

http://www.tobb.org.tr/haber2.php?haberid=786&sy=1


B ise, yelerini

kooperatif sisteminin yerini

kooperatifilerin

, k

'

konut projelerinin ve stgelir gurubuna ynelik projeler

. Bu dnem,

tir) bu dnemin ilk akla gelenaktrleridir.

ir dier gelime arlkl olarak ayn iyerinde veya i kolunda alan kiilerinoluturduu, dolaysyla yelerin sosyal yaplar veekonomik gleri asndan homojen bir yapsergiledii yeleriningerek ekonomik gerekse sosyal yap olarakfarkllat rant amal kooperatif sisteminebrakmasdr. Ban sokacak bir konut edinmeamal kooperatiflerin yerini baz profesyonel

ynlendirmesi ile kurulan vebirbirini tanmayan insanlarn ye olduu yatrmamal konut veya yazlk kooperatifleri almayabalam ooperatif kavramnn zn oluturandayanma ruhu yerini rant zlemine brakmtr.Bu gelime, konutun sosyal bir ihtiya olmaktankarlp finansal bir enstrman halinedntrlmesi srecinde nemli bir aamadr.

Ezamanl olarak atlan dier bir adm, Emlak KrediBankas nn yok edilmesi srecinin balatlmasdr.Bu erevede ilk olarak Emlak Kredi Bankasnnhedef kitlesi deitirilmi, dar gelirliler iin yaplan

yerini rant aktarm amalalm, enflasyon

gereke gsterilerek ipotek karl konut kredisistemi fiilen tasfiye edilmitirbankann kamuoyuna yansyan birok yolsuzluklaanld dnemdir. Blent emiler, Selim Edes,Engin Civan gibi zal ailesine yaknl ile bilinenkiiler (bazlar daha sonra yolsuzluk sulamas ilehapse girmi

Kaynaklar dar gelirlilere konut edindirmek yerine(stanbul-Baheehir, zmir-

Maviehir kurulu amacylabadamayan

e byk ksm tahsil edilemeyen kredilergibi) , kendisi yok olurkenbirok kii veya irketi zengin etmitir.

nn IMF ve Dnya Bankas kaynakl2000'li yllarn banda batk krediler gerekegsterilerek Kemal DERV

tarafndan uygulanm, bankakapatlmtr.

Amerikan patentli mortgage sisteminin konutsorununun sihirli zm olarak medya tarafndanpazarlanmas bu noktadan sonra balam Kasm2003 seimlerinden sonra bu koroya AKPkurmaylar da katlmtr. man bir kurulu olmasplanlanarak kurulan Konut Mstearlnnkapatlmas, konut hamlesi yapmak iddiasylaiktidara gelen AKP Hkmetinin ilk icraatlarndanbirisi olmutur. Konut ihtiyacnn yeri, nitelii venicelii aratrlmadan ortaya atlan konut ihtiyacnailikin (hedef guruplarn niteli ve mekandanbamsz ekilde) dudak uurtan rakamlarla sanal birpiyasa oluturul aya allm, medyann younolarak iinde yer ald bu oyunun finansman iin

,rant aktarma projelerine

ve Ankara-Bilkent gibi),ticari kredilere (denizcilik sektrne

verilen vynlendirilen banka

Banka lm emri

(DSP, MHP, ANAPHkmeti) resmen

, 3

Uz

i

m

Batrlan sadece Trkiye Emlak KrediBankas deildir. lkenin konutfinansman konusundaki tm deneyimi ve konutfinansman konusunda ulusal kaynaklarnkullanlmas d de bankayla beraber yokedilmitir.

Bu yolla,

nemi

vatandan birikimine gz dikilmitir. oyunun admortgagedr.

Bu noktada Mortgage Sisteminin ne olduu veyurtdnda nasl ilediini incelemek konuyu dahaiyi kavramamza katk salayacaktr.

en yaygn olarak ABD'de uygulananipotek karl konut finansman sistemidir.

kan ryas olarak da bilinen srekli daha iyibir ev ve daha iyi bir araba hedefi ile de son derecetutarl olan bu sistem erevesinde, yirmi-otuz ylvade ile borlandrlan aileler, bu sre boyunca birgn eve btnyle sahip olma amacyla motiveolmakta, eve sahip olduklar anda ise daha iyisineulamak amacyla yeniden borlandrlmakta,ekonomik sistemde olabilecek tm krizlere kar(iini kaybetme, faizlerde art eilimi, konutfiyatlarnda ortaya kabilecek dler, vb.) sonderece hassas hale g

Bu durum bilinmeyen, saklanan bir ey deildir.rmcek Adam 2 Filminde, koskoca rmcekAdam'n dnya tatls halas senelercededii evini, taksitlerini demede karlatglkten dolay mortgage kredisi ald bankayateslim edip kiraya kmak zorunda kalmakta, braknsradan birini, dnyay tm ktlklerden kurtarankahramann dahi elinden bir ey gelmemektedir.Danny De Vitto, 1994 yapm, Penny Marshal imzal

filminde, daha ok parakazanaca yeni bir i arad iin kendisine sitemeden mortgage kredisiyle (ipotekle) konut

Bu

Ameri

etirilmektedir.

taksitinibir

lere

Mortgage

Sam Amcann Erleri

almann nasl bir ey olduun diye sitem eder. Bu, birok Amerikan

filminde grmeye altmz bir sahnedir. inikaybeden

damn aresizlii maalesef

grdmzdeildir.

Borcun bir ay denememesi, senelerce taksitlerinidediiniz ve birgn sizin olacan hayal ettiinizevinizin elinizden gidivermesine sebep olacaktr.ABD'de yaplan aratrmalar, alan aile reislerininen byk kaygsnn iini ve buna bal olarak evini-ailesini kaybetmek olduunu gstermektedir.Piyasann en hassas paras haline getir

piyasann krize kar korunmas misyonunu gnllolarak stlenmektedir.

Bu durumu lkemizde borsada paras olan bir kiinindavran biimiyle aklamak mmkndr. Borsadaparas olan bir kk yatrmc iin en nemli eyborsann dmemesi, tam tersi olarak artmasdr.Borsann dne neden olabilecei sylenen hersiyasi veya ekonomik gelime, siyasi grlerineuymasa dahi, bu kii tarafndan olumsuz olarakalglanrken leri dorultusundaTPRA'n veya ERDEMR'in satlmas, alanlarnve emeklilerin cretlerinin drlmesi veyaemeklilik yann artrlmas, bu kii tarafndan(alanlar ve lkenin geleceine etkilerindenbamsz olarak) olumlu olarak alglanacakt

dan haberiniz yokgaliba

, evini ve ailesini de kaybeder. Sperkahraman rmcek Agerektir ve bu durum Amerikan filmlerinde

istisnai bir durum veya bir fantezi

ilen buaileler, aile olarak birlikteliklerini koruyabilmek iin

, IMF'nin talep

r.


ABD'de btnyle orta snfa ynelik olaraktasarlanm bu sistemin, toplumun alt gelirlikesimlerinin konut sahibi yaplmas gibi bir amacbulunmamaktadr. Evsizlerin en ok olduu lkeABD'dir. Bu adan bakldnda, ortalkta uuan

mlerle elise de, TBMM'de grlenyasa tasarsnn, amac asndan yurtd rneklerleen azndan ABD rneiyle benzer zellikler tadsylenebilir.

Sk sk kan krizlere karn ABD'de sisteminbaarl olarak srdrld sylenebilir.

Sistemin uzun yllardr devam etmesi ve bunuyllar ierisinde salanan kurumsallama ile

sistemde deerlendirilen fonlarn bykl bulkede ortaya kan krizlerin byk lde ykmaneden olmasn engellemektedir. Fonlarn arlklolarak lke ii tasarruflardan kaynaklanyor olmas,dolarn bu lke tarafndan baslyor olmas veipotekli finansman kurulular ile bu kurulularafinansman salayan byk fonlar ynetenirketlerin genelde organik ba iinde olmalar, enazndan sistemin devamllnda kar birlikteliibulunmasn, dolays ile krizlere dayankllartran bir nemli husustur.

Bizde ise yasann amac yurtd emeklilik fonlarnekmek olarak belirlenmi, tasarnn maddeleri buamaca gre ekillendirilmitir. Bu durum ABD veTrkiyedeki uygulamalar arasnda lkemizen byk farktr.

arlln herhangi bir kriz annda borsadan veyabonolardan hzla para kmas ile karlatrlmamasve kyaslanmamas gerekmektedir

Yakn emi uzak doudan balayan ekonomikkrizin tetikleyicisi, bu lkelerdeki mortgagesistemleri olmu, sadece kredi kullananlar deil bulke ekonomileri btnyle ok byk zarargrmtr.

popler syle

nispetenn

sonucu,

aleyhine

Buduy

.

g te

Bilindii gibi ABD'nin en byk mortgage kuruluuolan

byk orandayurtd kaynaklarla fonlanyor olmas ABD'deolduu gibi bir kar birlikteliinin olumasnengellemekte, sistem yurtii veya yurtdndankaynaklanabilecek herhangi bir siyasi ve ekonomikkrize kar ok duyarl hale getirmektedir.

Konut Finansman Sisteminde ortayakabilecek bir kriz, sistemden ald kredikarlnda evini sisteme ipotek edenkiinin oturduu konutlarn, yurtd fonlarnzararnn karlanmas karlnda ellerindenalnmas, hara mezat satlmas, binlerce yuvannyklmas anlamna

Sistemin ok

i

yzbinlerce

gelecektir.

Fannie Mae 1938 ylnda devlet tarafndankurulmutur, kontrol ettii fonlar o kadar byktrki, ABD Hazinesi (Merkez Bankas) faiz oranlarnbelirlerken bu kurulula birlikte almakdurumundadr.

lanm olan on milyonlarca kiiyi dorudanetkileyebilecek krizlerin ortaya kmasnnnndeki en nemli garantiyi oluturmaktadr.

Bu birliktelik, konut kredisikul

Herhangi bir kriz dneminde konut fiyatlarnndmesi ve ipotek edilen konutun o anki satdeerinin borcun tamamn karlamamasdurumunda, evini kaybeden kii ayn zamanda tmvarlklarnn da haciz edilmesi tehlikesiyle karkarya kalabilecektir. Yasa tasarsnda bu konudazikredilmi aksi bir hkm tarafmzca tespitedilememitir.

Yazl ve szl medya tarafndan kira der gibikonut sahibi olacamz mjdesiyle kamu oyunatantlan Konut Finansman Sistemine likin eitliKanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda KanunTasarsnn (kamu oyunda bilinen ekliyle MortgageSistemi) TBMM ihtisas komisyonlarnda grlmesitamamlanm, Genel Kurulda grlmesi tatilsonrasna braklmtr.

Toplam 36 (otuzalt) maddeden oluan tasar ile,2004 sayl cra flas Kanununda, 2499 saylSermaye Piyasas Kanununda, 4077 saylTketicinin Korunmas Hakknda Kanunda, 3226sayl Finansal Kiralama Kanununda, 5422 saylKurumlar Vergisi Kanununda, 193 sayl GelirVergisi Kanununda, 6802 sayl Gider VergisiKanununda, 492 sayl Harlar Kanununda ve488 sayl Damga Vergisi Kanununda deiikliklerngrlmektedir.

Deiikliklerin byk ksm cra flas KanunuSermaye Piyasas Kanunu

cra flas Kanununda yaplan deiikliklerinamac, vatandan alm olduu konut kredisinin geridemelerinde (taksitlerinde) herhangi bir nedenleaksama olmas durumunda, krediye karlk olarakipotek edilen konutunun kolayca satlarak borcuntahsilatnn (tasarda bu amala gerekli dzenlemeleryaplm, evi satlacak kiinin tespit edilen emlakdeeri, vb konulardaki itiraz imkanlar neredeysetamamen ortadan kaldrlmtr hzlandrlmasdr.

Sermaye Piyasas Kanununda yaplandeiikliklerin amac ise, konut alm amacylakullandrlan krediler karlnda alnan ipoteklerinbir sermaye piyasas enstrmanna dntrlmeksuretiyle uluslararas finans sisteminepazarlanmasdr.

Yasa ile kurulmas karara balanantm gvence sistemleri, kredi verenin haklarnngaranti altna alnmas ile ilgilidir. Yasa tasarsnda,brakn konut edinmek zere sistemden borlananinsanlarn zararn karlamay, bu zarar azaltmayaynelik dahi herhangi bir nlem yer almamaktadr.

de yurtd fonlardnya ortalamasnn ok zerinde bir faiz olarakkonut kredisi alan kiilerce den

danyabanc fonlarn lke iinde

kredi olarak datlmalarna araclkbir kazan

kaps yaratlacaktr.

veile ilgilidir.

)

Bu dzenlemeler sayesin , bedeli

mek suretiylelkemize ekilebilecek, vatan evi teminatgsterilerek getirilecek

edecekbankalara ise yeni, uzun sreli ve risksiz

Tasar ile dier yasalarda yaplmas planlanan tmdeiikli ortak noktas, yurtdndan alnabu kredilerin geri denmesinin garanti altnaalnmas hedefine ynelik olmalardr

Deitirilen ve ek yaplan maddeler dnda, potekFinansman Kurulular'nn tasfiyesi ile ilgili olarak,6762 sayl Trk Ticaret Kanunu ile 2004 saylcra flas Kanununun ilgili maddelerinin bu yasakapsamnda uygulanmamas ngrlmekte, halenkanunla dzenlenmi bu hususlara ilikin uygulamausul ve esaslarnn belirlenmesi yetkisi SermayePiyasas Kuruluna braklmaktadr. Aslnda bueilim yasa tasarsnn btnnde mevcuttur.

Konut FinansmanSistemine likin eitli Kanunlarda DeiiklikYaplmas Hakknda Kanun Tasarsnn esasamacnn, yukarda belirttiimiz gibi,

oluturmak su

olduu ak bir ekildebelirtilmektedir. kentsel dnm veyabanclara gayrimenkul satn serbest brakan

dzenlemelerle birlikte ele alnmas sreci birbtn olarak kavramamz kolaylatracaktr. nkizlenen politikada yabanclarn emlak alm amacylaharcam olduklar paralar dorudan yabanc sabitsermaye yatrm olarak deerlendirilme

asit bir anlatmla u ekilde almasngrlmektedir. Yukarda belirtiimiz gibimortgage ile gelecek yabanc kredilerin kaynanyabanc emeklilik fonlar oluturacaktr. Bu fonlarnbizim gibi lkelerden salad/sala greceyksek faiz gelirleri, rnein ngiliz emekli (X) in,

imkanlarniyi bir yaam srmesini, ngilterdeki evinden

ayr olarak, daha iyi iklimi olan lkemizin gneysahillerinde de bir ev almasn salayacakdzeydedir. Emekli ngiliz (X) kendi oturmadzamanlar bu evi kiralayarak yapt yatrmn geridnne katk da salamakta, stelikgerekletirdii bu ticari faaliyet sonucunda saladkazantan vergi de vermemektedir.

Medyadaki yaygn syleme gre ninfantezileri olarak grlebilecek bu anlatm Yasa

klerin cak

.

Gerek Genel Gereke ve Madde Gerekeleri,gerekse madde metinlerinde,

yeni birfinansal ara retiyle

Konunun

yasal

ktedir.

B sistemin

yaca

kendi lkesinin kaynak ve zorlamadangrece

paranoyak biri,

Dorudan kiilerin haklar ve bu haklar kullanmabiimiyle ilgili olduu iin, yasayla dzenlenmesiuygun olan bir ok husus Sermaye PiyasasKurulunun kararna braklmaktadr. Bu tutum,ileride uygulamada kabilecek aksaklklarnkolayca giderilebilmesi asndan ilk bakta uygunbir zm gibi grnse de, vatandalarn veyatrmclarn haklarnn korunmas asndantelafisi zor sorunlara ve ciddi adaletsizliklere yolaabilecektir

Bu benzerigelimi hibir lkede yaanamayacak bir vergikarma suudur.

.

yabanc emeklilik

fonlarnn lkemize ekilmesi bu yolla d borlarn

vadelerinin uzatlmasnn ve yabanc sermaye

giriinin artrlmas

,

Tasarsnn nin 8. paragrafndaaka ifade edilmitir:

Genel Gerekesi'

Sermaye piyasamzda mevcut durumda zelsektr borlanma senedi ihra edilmemekte,

ihra edilen ve borsalarda ilem gren devlet i

borlanma senetlerinin vadeleri ise ancak bir

senenin biraz stne kabilmektedir. Daha

uzun vadeli bir sermaye piyasas aracnn

bulunmamas finansal ilemleri bu vadelerle

kstlamakta, daha uzun vadelere ynelik

beklenti oluturmak ve fiyatlama yapmak

mmkn olmamaktadr. Kurulacak konut

finansman sistemi erevesinde ihra edilecek

sermaye piyasas aralarnn vadeleri, kiilerin

kullandklar konut kredilerinin vadelerine

paralel bir ekilde oluacak olup, (...) yirmi ila

otuz yla uzayan vadelere ulalmas sz konusu

olabilecektir. Uzun vadeli ipotekli sermaye

piyasas aralarnn piyasamzda ilem grmesi,

piyasa aktrlerinin uzun vadede nlerini

grebilmelerini ve riskleri lebilmelerini

salayacaktr. Piyasann bu ekilde gelimesi,

vadeli ilem piyasalarnn canlanmasndan,

emeklilik fonlarnn ihtiya duyduklar uzun


vadeli yatrm aralarna ulaabilmelerine kadar

geni bir yelpazede olumlu et

cra flas Kanununda

yaplan deiikliklerin temel amac, ipotek teminatl

olarak konut finansman amacyla kiilere salanan

kaynaklarn geri denmemesi durumunda, sz

konusu ipoteklerin paraya evrilme sresinin

ksaltlmasdr

Bu Kanunun 38/A

maddesinde yaplan konut finansman tanmna

uyan kredi ve finansal kiralama szlemeleri,

szleme tarihi dikkate alnmakszn anlan madde

uyarnca konut finansman kapsamndadr

Faiz orannn

sabit olarak belirlenmesi halinde, szlemede

yer verilmek suretiyle, bir ya da birden fazla

demenin vadesinden nce yaplmas

durumunda konut finansman kuruluu

tarafndan tketiciden erken deme creti talep

edilebilir. Erken deme creti gerekli faiz

indirimi yaplarak hesaplanan ve tketici

tarafndan konut finansman kuruluuna erken

denen tutarn yzde ikisini geemez. Oranlarn

deiken olarak belirlenmesi halinde tketiciden

erken deme creti talep edilemez

kilerini

gsterecektir.

.

, t

Halen Mecliste grlmekte olan yasa tasarsnnen arlkl blmlerinden biri de, yukarda ksacabelirttiimiz gibi aksitlerini deyemeyen ailelerinevlerinin hzla satlmasn salayacak dzenlemelereayrlm bulunmaktadr. Yasann GenelGerekesinde bu durum

eklinde yer almaktadr.

Yasa Tasarsnn 20. maddesiyle, 2499 sayl Kanunaeklenen geici 11. madde;

eklindedzenlenmitir.

Birinci olumsuzluk; bu tasar ile cra flasYasasnda kredi kullananlar aleyhine yaplandeiikliklerden kaynaklanmaktadr. Bu kiilerinherhangi bir ekilde deme zorluuna dmeleridurumunda konutlarnn hemen parayaevrilmesinin yolu almakta, yasal sre okksaltlrken, kredi alannn kendisi asndanortaya kabilecek olumsuz gelimelere itirazimkanlar neredeyse fiilen ortadankaldrlmaktadr.kinci olumsuzluk; anlan madde, yasatasarsnn 24. maddesi ile birliktedeerlendirildiinde ortaya kmaktadr.Tasarnn 24. maddesi yledir:

Budurumda sabit faizli olarak yaplm olan eskikredi szlemelerinin ykmlleri de, erken

Bu dzenleme,borlanarak

iin

yurtdndanvatandalara dattklar konut

kredileri karlnda alm olduklar ipoteklerimenkul deer haline dntrp tekrar satmaimkan salayaca ve bu ekilde alm olduklarkredinin faiz ykn azaltaca bankalaramaliyetlerini aaya ekme, dolaysyla karlarnartrma imkan salarken, daha nce konut kredisialm olan vatandalar esas olarak iki olumsuzluklakar karya brakmakta, halen sahip olduklarhaklarn bir ksmn ellerinden almaktadr.

-

-

deme durumunda, eskiden olmad ekildeen deme creti deme ykmll ile

kar karya braklmaktadr.

Yasa Tasarsn 24. maddesine gre konut kredilerisabit veya deiken faizli olarak belirlenebilecektir.24. madde bu yanyla da konut alclarn gelecektezor durumda brakabilecektir. Hkmet yetkilileri vebasn tarafndan sanki kredi alacak vatandan lehinegibi gsterilen bu dzenleme, faizin deiken olarakseilmesi durumunda kredi ile konut alan kiiyi,batan hesap etmedii birok riskle kar karyabrakacaktr.

ays ay banda balayan kriz hkmetyetkililerinin syledii e , ilkolarak konut kredisi faizlerini etkilemitir. Nisansonunda aylk bazda 1.07'lere kadar den

haziran sonu itibar ile aylk bazda2.00lara dayanm durumdadr. Eer u andaverilmi olan konut kredileri esas olarak sabit faizliolmasa idi u aylk 500 milyon lira kredi taksitideyen kiinin aylk demesinin yaklak olarakmilyon lira artmasnlamna gelece , bugn

itibar ile bir ok kii, konutunu kaybetmedurumuyla kar karya kalacakt.

Hkmet serbest dviz kuru uygulamasnn uzunyllar boyu uygulanmasn ngrmektedir

yeni be yllk plan almalar iindeverilmi bulunmaktadr deysetamamna yakn yurtdndan fonlanan ve bu tasardorultusunda daha da yaygn ekilde yurtdkaynaklarla ngrlen konutkredilerinin, kurdaki oynaklklara kar ok dahahassas hale gelecei aktr. Konut kredisi alanlarn,hibir zaman boyutunu ve zamann tam olarakkestiremeyecei bu riske kar hibir gvencesibulunmamaktadr.

Tasar metni ile ilgili sylenebilecek bir husus da,komisyon grmeleri srasnda, faiz giderlerininbelli miktar amamak zere vergiden dlmesineolanak salanmasna ynelik olarak yaplandzenlemedir. 2007 ylndan itibaren yrrlegirmesi ngrlen bu deiikliin hkmet ve genelkurul tarafndan benimsenip benimsenmeyeceibelli deildir bte dengeleri asndanIMF ile mzakere edilmesi gerekmektedir.omisyonda yaplan bu dzenlemenin amac lk

bakta gelirlilere konut almnda sbvansiyonsalanmas gibi grlse de, bu uygulamann brakndar gelirli k gelir dzeyleri ve konut

( )erk

Nitekim M ,kliyle dalgalanma

konutkredi faizleri,

, b300

yani 800 milyon lira demesia kti ve bunun sonucunda

. Buhususa de yer

. Bu durumda nere

finanse edilmesi

. Konunun

K idar

esimi,

Ne Genel Gereke ve Madde Gerekelerinde, nemadde metinlerinde yer alan husus ise, dargelirlilere yneli

.

k olaca sylenen ucuz konutretiminin ne ekilde desteklenecei ve bukonutlarn dar gelirli vatandalarmzca kira dergibi taksitlerle edinilmesinin nasl salanacadr

maliyetleri dikkate alndnda orta gelir dzeyindekiinsanlarn bile konut sahibi olmasn salamayaca,bu sbvansiyonun esas olarak st orta ve st gelirdzeyindeki vatandalara ynelik olacagrlmektedir. Eer bu tespitimiz doru ise, tmvatandalarn vergileri ile oluturulan kamukaynaklar ile yaplacak bu doru,adaletli ve etik olup olmad hususu tartlr halegelecektir.

Tasarnn 16. ve 17. maddeleri, mali yaplarbozulan ve bu ekilde ykmllklerinikarlayamayacak duruma den ipotek finansmankurulularnn tasfiyesi ile ilgilidir. Tasarda bukurumlarn tasfiye ilemlerinin kurulacak olanYatrmclar Koruma Fonu tarafndan yrtleceibelirtilmekte

nce yasaile dzenlenmi konularda yetkili klnmakta,bylelikle yatrmclarn haklarnn ne ekildekorunacana ilikin hususlar belirsizlie ve keyfilie

Ayn belirsizlik ve keyfilik bu kurulularnkaytlarnn tutulma ekline ilikin olarak da szkonusudur.

Bir kuruluun batmas, tmkonutlarn fiyatnda dmeye neden olaca iin,olayn bir ekilde gelimesi kanlmazolacaktr.

Bunu engellemenin yolu, krizin derinlemesininnlenmesi iin bu batklarn yarataca yknhazinece stlenilmesi durumudur. Sistemde bulunanparalarn esas olarak yabanc fonlara ait olmas buihtimali glendirmektedir.

Yasa tasars konutlarn deeriniGayrimenkul Deerleme

Uzmanlar'nca yaplmasn ngrmektedir. Bu grevkredi kullanan konut sahiplerinin haklarnn

sbvansiyonun

dir.

Bylece dahaSPK

terk edilmektedir.

zincirleme

, n objektif kriterleregre belirlemesi grevinin

Tedrici tasfiye karar v

.

e

ilemlerinde 6762 sayl Trk Ticaret Kanunu, 2004

sayl cra ve flas Kanunu ve dier mevzuatn tasfiye

ile ilgili hkmleri uygulanmaz. potek finansman

kurulularnn tedrici tasfiyelerinin uygulama usul ve

esaslar Kurulca belirlenir

Korkumuz, ipotek

'

phesiz ki bu korkumuzun paranoya olaraknitelendirilmesi mmkndr. Ancak, ArthurAnderson

un

finansmankurulularnn batmas durumunda kar karyakalnacak depremin boyutlarnn, 2000 ylndabankalarn batmas sonucunda ortaya kandepremi kat kat aabilecei olaslndankaynaklanmaktadr.

Byle bir durum,gnmzde batk bankalar nedeniyle TMSF ninhazineye, yani tm topluma ykledii maddizararn kat kat fazlasnn ortaya kmas, ipoteklifinans kurulularnn kt ynetim ve (olmamasndilediimiz) yolsuzluklarnn faturasnn yinehalkmzn srtna yklenilmesi anlamna gelecektir.

adl szde bamsz ve saygn denetimkuruluun , World COM ve Enronskandallarndaki pay bu korkumuzu anlalabilirklmaktadr.

korunmas asndan byk nem tamasna karn,yasa tasarsnda bu nemine uygun ekilde yeralmamtr. Deerleme yapacak kiilerin nitelii,deerlemenin objektif neler olduutanmlanmam , tasarnn 15. maddesinde yaplanbir dzenlemeyle bu iler (uygulamann , vb.) kurulmasplanlanan Trkiye Deerleme Uzmanlar Birlii nehavale edilmektedir.

Yasa tasarsnda 2. ma yleyazlmtr:

yle ki; tamam Babakanlk TopluKonut daresi tarafndan idare edilen ve tmalanlarn Konut Edindirme Yardm hesaplarnedeniyle ortak olduklar Emlak GayrimenkulYatrm Ortakl; zmir-Maviehir'deki bir arsasnKaynak Gelitirme Projeleri ad altnda haslatpaylam yntemiyle ihale etmeyi planlanmtr.Anlan arsa iin, SPK tarafndan yetkilendirilmi birirket tarafndan 31.12.2002 tarihinde dzenlenensata esas ekspertiz raporunda arsann deeri 15trilyon lira olarak tespit edilmitir. mar durumunda

ltlerininakta

ltlerin belirlenmesi,denetlenmesi

ddenin gerekesi

Sermayesinin

Konut finansman sisteminin salkl bir ekilde

ileyebilmesi, alacaklarn takip srecinin hzl ve

salkl bir ekilde yrtlebilmesini

gerektirmektedir. Bu srete hak sahiplerinin

haklarnn doru ve sratli olarak belirlenebilmesi

asndan, kymet takdiri yapan kii ve kurumlarn

tamalar gereken nitelikler ile alma usul ve

esaslarnn salam kurallara balanmas

zorunludur.

Sermaye piyasas mevzuatnda gayrimenkul

deerleme faaliyetinin kimler tarafndan

yrtlebilecei ve bu kiilerin tamas gereken

nitelikler, deerleme faaliyetini yrten kii ve

kurumlarn alma esaslar, raporlama standartlar

ve deerleme ilkeleri belirlenerek, bu esaslara

aykrlklarn yaptrmlar dzenlenmitir. Ayrca,

deerleme hizmeti verebilecek kurumlar, Sermaye

Piyasas Kurulu tarafndan listeye alnmakta ve

yine Sermaye Piyasas Kurulu tarafndan bu

faaliyeti yrtebilecek deerleme uzmanlar,

snava tabi tutularak lisans verilmekte ve bu

kiilerin sicilleri tutulmaktadr. Tasarda belirtilen

kymet takdirlerinin Sermaye Piyasas Kurulu

tarafndan listeye alnm kurumlar veya Sermaye

Piyasas Kurulu dzenlemelerine gre lisans alm

kiiler tarafndan yaplmas, hizmetin kalitesini

artraca gibi, kymet takdirine itirazlar azaltacak

ve takip srecinin ksalmasna katkda bulunarak

konut finansman sistemine olan gveni

artracaktr.

Para kazanabilmesi iin, ivereni olacak KonutFinansman Kurulularyla birlikte almak zorundaolan, onlardan i almak iin onlar memnun etmekzorunda olan bu kii ve kurumlarn ne kadarbamsz ve gvenilir olabilecei ise gerektetartmaldr.


deyebilmek iin kiralara zam yapmalargerektiidir. Fatura malesef yine ban sokacak birevi olmayan insanlara detilecektir

Dnm AlanlarHakknda Kanun Tasars ile yerel ynetimler,vatandan evini veya arsasn tamamen sbjektifgerekelerle ve kendi koyduu koullarda elindenalabilecek bir gce kavumaktadr.

Bu yasaya gre Batkent, Kk sat, Aydnlkevlerveya Dikmen gibi yasalara ve mevcut imar

.

rakekonomi ayakta tutulmaya ,

, bu

ul

Mortgage ile,

Sonu olarak; lke topra, gayrimenkul satlaallmakta yaratlan ok

byk rantlarn rantlar vergilendirecek birsistem bulunmad iin, lkenin kalknmasna vetoplumun refahna hi bir katk salanmadanyurtdna kmasna gz yum maktadr.

gayrimenkullerin menkul deerhaline getirilip, yurt dndan alnacak borlarngarantisi olarak kullanlmas ngrlrken,22.06.2006 tarihinde Babakanlk tarafndan TrkiyeByk Millet Meclisi Bakanlna gnderilen venmzdeki yasama dneminde mortgage ilebirlikte yasalamas beklenen

Bu alanlar ilanyetkisinin Bakanlar Kuruluna verilmesi, bu sorunlarortadan kaldrmad gibi, teknik bir konunun politikkarlara alet edilme olasln daha daglendirmektedir.

e

hi bir deiiklik olmamasna karn ayn irket30.10.2003 tarihinde hazrlad raporunda aynarsann deerini ncekinden farkl olarak 5.4 trilyonlira olarak tespit etmitir. Ekonomik gstergeleringreli olarak iyiletii, borsann ve emlak fiyatlarnnartt bir ortamda arsann deerinin on ay iindeyaklak te birine geriledii bu firma tarafndantespit edilebilmitir.

Bir kamu kurumu olan ve senelerce maandanKonut Edindirme Yardm kesilen tmvatandalarn paralarn korumak ve en ok gelirgetirecek ekilde deerlendirmekle ykml olanEmlak Gayrimenkul Yatrm Ortakl arsalar ile

ilgili olarak dahi, benzer baka rnekler vermekmmkndr.

phesiz ki sadece bu yaz ile, doru amala velkemiz gereklerine uygun ekilde kurulmadnda,hem lke ekonomisini hem de dorudanvatandalarn barnma sorununu ok olumsuz birekilde etkileyebilecek olan ipotek karl konutkredisi sistemi ve lkemizde bu sisteminkurulmasnn yasal altyapsn oluturacak

tm boyutlaryla ve yeterli ekilde ele almamzmmkn deildir. Yasann her maddesi ile ne getiripne gtrd, hangi konularda ne tr sorunlarkabilecei ayrntl olarak ilgili tm disiplinlerinkatlmyla tartlmal, illetvekillerinin yasa tasarsGenel Kurulda grlmeden ayrntl olarakbilgilendirilmesi salanmaldr.

Bu tartma Kentsel Dnm ve YabanclaraGayrimenkul Sat konularyla birlikte yaplmaldr.Bu durumda oynanan oyunun bykl daha akbir ekilde gzler nne serilecektir. Nisan sonuitibar ile bankalarca kullandrlan konut kredilerininmiktarnn yaklak olarak 18 milyon d latve bu kredilerin tamamna yaknnn yabanc finanskurulularndan alnan d kredilerle finanse edildiigerei, kayglarmzn bouna olmadngstermektedir.

vem

olara u

Bu sistem, bir tarafta ()

(maddi imka )

Maalesef gerek

durum,

ayn zamandaivereniniz olan gl irketler, dier taraftaborcunu deyemedii iin zaten zor durumda olan

nlar snrl sradan bir vatandan karkarya olduu durumlarda nasl doru kararretebilecektir. baka lkelerdeki,gerekse lkemizdeki rnekler bu sistemin ciddiyetive gvenilirliine ilikin kayglarmz haklkarmaktadr.

Son gnlerde TL'nin deerinde yaanan dsonras szde gayrimenkul uzman birok kiitelevizyonlara kp, bu durumda kiralarnartacan sylediler. Bu insanlarn aldklarkonut kredilerini demede skntya dmeyebalam olmalarndan kaynaklanmaktadr. Szdeuzmanlarn sylemek istedii, kredi ile yatrmamal ev sahibi olan kiilerin, kredileri geri

Konut

Finansman Sistemi'ne likin eitli Kanunlarda

Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun Tasarsnplanlarna uygun olarak yaplam alanlar dahiKentsel Dnm Alan olarak ilan edilebilecek,vatandan mlk yok pahasna elindenalnabilecektir

Bu yasalarn temel amacnn salkl ve gvenleoturulabilecek konutlar retmek olduu, bu yasalargndeme getirenler tarafndan skas mar sistemindeki yozlama(planlama ile balayp iskanla sonulanan srecinher aamas ile ilgili olarak, yurdun her tarafndangelen ve basna yansyan yolsuzluk iddialarmaalesef toplumun byk kesimi tarafndankanksanm durumdadr) rojeye aykrve iskansz binalarn imarl alanlarda vard gnmzdeyaznn banda bahsettiimiz baarldeneyimlerimize dnp bakmak yerine, mortgagesistemine bel balamamz, eer cahillikten deilse,en hafif tabirle kendine gvenmeme ileaklanabilir.

.

ylenmektedir.

sonucunda p%50 lere

, bu sorunun zm iin,kendi

D

durumunda,Anayasa Mahkemesi

bunu bilme

orudan mlkiyet hakkna tecavz ettiinidndmz Dnm Alanlar Hakknda KanunTasarsnn bu haliyle yasalamas

tarafndan iptal edilmesi bykbir olaslktr. Siyasal iktidarn dii veyabu olasl hesap etmedii dnlemez. Anayasa

Mahkemesi kararlar geriye dnk olarakiletilemediine gre, bu durum ister istemez

hazrlklar imdiden balambaz l baz kiiler iin mi yaplyor?

Bata rfez sermayesi olmak zere, yabanclarnartan gayrimenkul sevdasnn altnda yatan (siyasisonularn grmek istemeseniz dahi) yaratlmayaallan bu yama dzenidir. Ofer'ler ve yerliortaklar gibi yzlercesi bu yama sofrasndanabakann ok kulland bir tabirle nemalanrken ,

bu sofradan lkemiz insanlarna decek eyinaatlarda ii, binalarda temizliki ve gvenlikgrevlisi olmaktan teye gitmeyecektir.

sahillerinde yaplacak ksa bir tur bu tespitindoruluunu ispatlamak iin yeterlidir.

birbirine dm durumdadr,arsasn nispeten yksek bedel deyen yabancyasatp satmama konusunda bugn kurtarmakpahasna satmak istediklerinin farkndaolmayan lgnl ve isizliinpenesinde bunalm ocuklar ile kar karyagelmektedirler.

Konut Finansman Sistemine likin eitliKanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda KanunTasarsnn yasallamas durumunda;

budzenlemeler, zel

yerler veya ze sorusunu akla getirmektedir.

K

b

Ege veAkdeniz

Aileler ana-baba evini-

,geleceklerini

, pompalanan tketim

.

1- Mortgage sisteminin dar gelirlilerin konutgereksinmesinin karlanmas sorunuylahibir ilikisi yoktur. Dargelirliler bu sistemindndadr.

2- Bu yasa tasars yasallamadan ncebankalardan konut kredisi alan kiiler bu yasakapsamna alnmakta, gerek kredilerindenmemesi durumunda ve erken demedurumunda, mevcut mevzuatmzdaolmayan, yeni yk ve olumsuzluklarla karkarya braklmaktadr.

3- Deiken faiz uygulamas ile, konut sahibiolmak isteyen insanlar ekonomik ve siyasikrizlere kar daha ha sas hale gelecek, enufak bir krizde konutlarn kaybetmekdurumunda kalacaktr.

4- Sistemde kacak bir kriz, sadece vatandanevini kaybetmesine yol amayacak, ortayakan ak Yatrmclar Koruma Fonu"araclyla srtnayklenebilecektir.

Yasalarn amac bireyin mutluluunu, toplumunrefahn artrmak, lkenin esenliini salamakolmaldr. Sorumluluu bu dorultuda yasalaryapmak olanlarn, lke emlaknn yabanclaraipotek edilmesini gizlemek iin konuyu yoksula evvaadiyle kamuoyuna sunmalar, uzun vadeli borbulmak amacyla yaptklar dzenlemeninsonularndan kendilerinin de korkmasndan veutanmalarndan kaynaklansa gerektir

s

tm toplumun


gezerek uygulamalar 'senden iyi mimar yok'diyerek destekledikleri bilinmektedir. Bu nedenleolsa gerek 1958 ylnda dzenlenen Alanya KentPlan yarmas sonucu neri olarak getirilen otoyolakar Alanyallarn direnie gemesi DemokratPartiye bakaldrma olarak yorumlanarak, bir gecedeonlarca yap yerle bir edilmitir.

Falih Rfk Atay ankaya adl eserinde, Vali veBelediye Bakan Nevzat Tandoan iin Jansen'inAnkara mar Plan na aka muhalefet edemeyeceiiin, adet olduu zere devaml bir baltalama

Yine ayn eserde dnemin NafaVekili Ali etinkaya'nn Jansen'in demiryolununyerini deitirmek istemesine kzp, yzne karben byle fikrinden cayan mtehasss istememdedii, yeni yaplacak gar binasn da yarmaya bilekarmaya gerek grmeden yeni mezun birineyaptrd uzun uzun anlatlmaktadr. Zaten 1927ylnda Jansen'e snrl bir yarma ile yaptrlan projeancak be yl sonra onaylanabilmitir. Plannkuzeybatsnda amele mahallesi nerilerek dkgelirlilerin konut sorununa da zm aranm ancakuygulamas yaplmamtr. Uygulamadakiaksaklklar, gecekondulamann balamas,belediyenin bu konuda hi bir ey yapmamas, yerelotoritenin ilgisizlii yle dile getirilmitir; ehirplannda evsiz fakirlere verilmek zere bir ucuzarsalar blgesi ayrlmtr. Bu arsalar her isteyeneparasz da verilecekti. Bylece kurulacak blgeler,mhendisin kontrolu altnda bulunacakt.Belediyeye verilen bu vazifelere gre merkezdemektep, ar, dispan iin yerayrlacakt. Fakat belediye bu vazifesini bir yanabrakt dardan gelenler Ankara Kalesi etrafndakisrtlarda ilk gecekondular tecrbe ettiler, imarkomisyonu yklma karar verdi. Vilayet ve Belediyealdr bile etmedi. Trkiye'de gecekondu facias iteo zamanlar Ankara Belediyesinin imar plannbaltalamas ile ald yrd.

Grld zere bugn de olduu gibi siyasiiktidar

lardr. Ve siyasi iktidarlar tarafndan yaplanmdahaleler ounlukla plan kararlarnnuygulanamay ile sonulanmtr.

zm araylar siyasi iktidarlarn her dnemgndeminde olmutur gecekondusorunu Cumhuriyetten bugne gncelliinikorumutur.

Cumhuriyetin ilk yllarnda karlan yasalar,zellikle memurlar iin yeni konut blgelerioluturmak amacyla ele alnan kamulatrmayasalardr. Bu yasalara dayanarak Yeniehir gibiok nemli bir uygulama alan hayatageirilebilmitir. Fakat Belediye alan iinde kendineait dier arsalar da sonradan satarak bilinli bir arsapolitikasnn, planlama amalar iin kendisinesalad olanaklar deerlendirememitir.ynetim gecekondu yerleim alanlar iin fikrini

7

8

9

10

11

12

yolu

tuttu , demektedir.

ser gibi umumi tesisler

lar

te yandan dargelirlilerin konut sorunu ve bu soruna ynelik

ve bu nedenle de

st

imar faaliyetlerinin her dnem iindeolmu

aka ortaya koymutur. ileri Bakan kr Kayabugne hi de yabanc olmayan bir slupla,gecekondular yapsal bir sorun olarak deil,Ankara'ya zg mahalle leinde ve ynetimindenetiminde gerektii an yktrlarak zlebilirbir sorun olarak tanmlamtr.

1930lu yllarda kooperatifiliin nemsenmeyebalamas ve ilk kez Ankarada 1935 ylndaBahelievler Yap Kooperatifinin kurulmas ilenemli bir dnem balamtr. Ancak kooperatifyelerinin tm st brokratlardr, uygun faizoranlarnda kredi kullanmlardr, konutlar dneminsosyal konut anlayndan uzak lks konutlardr.yeler yap tesliminden hemen sonra bireyseltapularn almlardr. Ne yazk ki Bah

operatif ayn sreciyaayarak alt gelir guruplarna ynelik herhangi biraba gsterememi, kooperatifilik salt kazananlamna indirgenerek asl amacndan saptrlmtr.Bu yllar dolayl da olsa devlet eliyle saylabilecek,devletin iktisadi giriimlerince oluturulan daha okmahalle leindeki yatrmlar dikkat ekmektedir.zellikle Smerbank ve DDY gibi kurumlartarafndan gerekletirilen yatrmlar, kurumalanlarnn konut talebini karlamaya yneliktir.

te yandan bu dnemde konumuz ve mimarlkortam asndan nemli bir olay gereklemi veC ilk nemli konut yarmas1935 ylnda yaplmtr. Halkevi Trakya GmenEvleri proje yarmas sonucunda tipik ky eviesintileri tayan proje birinci seilmi, konubiimsel bir irdelemenin tesine geememitir.

1944 ylnda karlan yasa ile ise devletyalnzca memurlar iin konut yapmakla kendinisnrl klmtr. Bu yetersizlik sonucu 1946 ylndaEmlak Eytam Bankas,

Emlak Kredi Bankasna dntrlm ancaksorun yine de zlememitir. Zira ok uzun yllardevam eden bu mlk konut edindirme kredilerinekarn, beklenen sonu elde edilememitir. EmlakKredi Bankas st-orta ve orta gelirlilere mlk konutsalayan ve mlk konut kredisi veren bir bankaolarak konut sorununu zecek fonksiyonlargrememitir ve banka aka alt gelir grubunudlamtr. te yandan 9 Temmuz 1945 tarih ve4792 sayl yasayla kurulan i Sigortalar Kurumubiriken fonlarn deerlendirmek, ayn zamandasigortallarla ilgili bir sosyal konut politikasuygulamak amacyla yelerine 2 Haziran 1949 tarihve 5417 sayl htiyarlk Sigortas Yasas ile konutkredisi vermeye balamtr. Ancak bu dnemhenz kat mlkiyeti kanunu olmadndan, bu yasalereve ancak bireysel konut retimi iin geerliolabilmi, byk l i retimler yaplamamtr.

yllarnda kat mlkiyeti kanununu karma areleriniaram, Noter Yasasnn 44. Maddesinin BFkrasna yaplacak bir ilave ile kat mlkiyeti kanunu

13

14

15

16

17

elievler'densonra kurulan pek ok ko

umhuriyet tarihinde

Konut sorununa ynelik yasal sre ise devametmektedir.

konut reten, konut kredisiveren

eklHkmet ve Byk Millet Meclisi 1932 ve 1948

Bugn Ankara'nn gecekondu blgeleri, iyiletirme,salklatrma, dnm, yeni konut alanlarnakavuma gibi, adn ne koyarsanz koyun, kkl birykm alan grnmn almtr. Ankara dndanfusun youn olduu birok kentimizde degecekondu dnm projeleri youn biimde

lamla gerekten bu projeleregecekondu blgelerinin dntrlmesi,iyiletirilmesi, salklatrlmas vs. gibi olumlu

klabilir. bu znn amac, bazevrelerin, bu yatrmlar zellikle bir rant olaynaevirerek, geri dnlemez, kentsel ve mimarigereklikleri oluturduklarna dikkat ekmektir. lkyklanlar gecekondulardr ama bir gecede yklanHavagaz Fabrikas, gndemi srekli megul edenGvenpark, Atatrk Kltr Merkezi Alan, UlusTarihi Kent Merkezi ve Genlik Park gibi kamusalbelleimizde nemli gal eden blgelerinbelirsiz gelecei, oklar dorudan karar vericikonumunda bulunanlara ynlendirmektedir. stynetim, tarihin her dneminde iveren konumundaolduundan onaylamauygulama mercii olarak mimarlarla birlikte alm,mimarlar da herzaman gl bir iverene ihtiyaduymulardr. Bu birliktelik zaman zaman yan yanaolma, zaman zaman kar karya gelme biimindegereklemitir.

Bu balamda tarihi sre iinde, lkemiz konutsorununa st ynetimin yaklam, konut edindirmepolitikalarnn geliimi ve yarmalar erevesindetoplumun en byk kesimini oluturan alt gelirgrubu asndan bakmak yararl olacaktr.

Tarih boyunca, iveren konumunda bulunanlar,mimari rnn oluumunda en nemli aktrlerden

2

devam etmektedir.

ok iyimser bir yak

ba Ancak, ya

yer i

, karar verme, tasarlama hatta

olmulardr. Rollerini karar verici, seici, tasarmcya da uygulamac olarak oynamlardr. rnein,Abbasi Halifesi el-Mansur'un Badat' planlad,Gazne Sultan Mesud'un mimari tasarmlar yapt,Artuklu hkmdar Melih Salih Nasr Eddin MahmutBin Muhammed'in bina tasarmlaryla urat,lhanl hkmdar Gazan Han'n kendi trbesiniplanlad, Fatih Sultan Mehmet'in TopkapSaraynn planlamasnda mimarlarla altbu almalarda isteklerini yerinegetirmeyen mimar Atik Sinan'n bunu hayatyladedii , stanbul'daki nl silahhanenin MimarSarkis Balyan tarafndan Sultan Abdlaziz'in bizzatizdii plana gre ina edildii bilinmektedir. okyapc, tasarlayc yneticiler yannda tarihe ykcolarak geenler de mevcuttur, rnein Mussolini veHitler'in yaptklar dorudan 'modern' kentten neanladklar ile ilikilidir. Mussolini 18 Mart 1932de yapt bir konumada 'Majesteleri Kazma' dansz etmitir. Mussolini'nin kendisi iin yarattimgelerden biri de gzden karlm mahallelerdenbirinde kazmasn yaplardan birinin atsna hrslaindiren ykc Duce imgesidir.

Cumhuriyetin bandan itibaren lkemizde depolitikaclar mimariye zel bir ilgi gstermi, kent vemimarlkla ilgili sorunlarda sz sahibi olmak istemi,yasal yetkilerini baltalama, muhalefet, alnankararlar uygulamama ya da dorudan tasarm veuygulama srecinde yer alma biimindekullanmlar, bugn de olduu gibi ykc yanlarnsergilemekten kanmamlardr. yle ki Menderesdneminde gerekletirilen ykmlar, hemen tmkentlerimizin aynlamasnn nedeni olarak kabuledilmektedir. stelik yaplanlar, akademikevrelerce de onaylanmtr. Dnemin baz retimyelerinin Babakan Menderes ile yklan stanbul'u

3

4

5

6

hattaFatih'in

Hakan Salam GMMF

ANKARA'NIN DNEN YZGECEKONDUDAN GECE 'ACONDOMNUM1


1963-1964 yllarnda yaplan bir aratrmaTrkiye'de kooperatiflerin ne olduu konusunda oknemli ip ular vermektedir. Bu aratrmannbulgular kooperatiflerin ama d kullanmn,kooperatiflere dargelirlilerden ok orta ve stgelirlilerin ye olduklarn, bunlarn ounun birdenok kooperatifte yer aldklarn, kooperatifiliinspeklasyona ak olduunu ve yelerinkarlatklar zorluklar yenmek amacyla siyasi,iktisadi otoritenin yardm iin maddi ve manevibedel demekten kanmadklarn, vd. aka ortayakoymaktadr. Aratrmadaki nemli saptamalardanbiri de kooperatiflerin daha ok tek apartman blouyaptrdklar sonuta da byk lekli inaatnekonomik getirilerinden yararlanamadklardr. Aynyllar kooperatifler yannda Or-an, Mesa gibi byktoplu konut kurulularnn da devletin ilgisizliindenyakndklar grlmektedir. Bu dnemdebankalarn basklaryla yasada deiiklik yaplm,

26

27

bankalarn tmne, mteahhitlere, kooperatiflere, veteki toplu konut kurulularna kredi ama yetkisiverilmitir

1970li yllar yine yerel ynetimlerin konutsorununun zmnde aktif rol oynadklar yllardr.Toplu konutu desteklemek amacyla, yrrle girenbir dizi yeni yasa ile bugn Ankara'nn en nemlikonut blgesi durumundaki Batkent projesininhayata geirilmesi salanmtr. Batkent mar Plan1979 ylnda onaylanmtr. Ancak zaman iindebelediyenin farkl siyasal iktidarlarca denetlenmesisonucunda, Ankara belediyesinden bekledii arsa vealt yap yardmn gremeyen Batkent 1984-1989arasnda nemli bir darboaza girmitir. Batkentprojesi de ksa zamanda asl amacndan saparak ortagelir grubuna hitap etmeye balamtr.

1980 ylnda yrrle giren 'Milli Konut PolitikasKararnamesi'nin amac halk konut sahibiyapmaktr. Bu ana ama yannda kararname aynzamanda gecekondu blgelerinin iyiletirilmesi,toplu konut uygulamas ve Trk slamgeleneklerine uygun konut tipi gelitirilmesi gibiok farkl noktalardan konuyu ele alarak dikkatibaka ynlere ekmeyi baarmtr. Ayn yllar, birideal ev kavram her yerde kendini gstermeyebalamtr. Salkl, mutlu, temiz bir evre arayzellikle medyada krklenmi, sonuta tm bykkentlerin eperlerinde bunu gerekletirecei iddiasile yeni yerleimler hzla oalmtr. Bu dnemyerel reklam ajanslarnn uluslararas reklamirketleri ile ortaklklar kurmalaryla,Trkeletirilmi ya da Trk tketicisine uyarlanm,tketim rn idealinizdeki ev mizansenindesunulmutur. zellikle konuta ilikin reklamlarda,bildiimiz ya da bilmediimiz bir dnyann, grselbir ovla sunulmas , sonuta bir dizi ykma,yenileme, projesinin hzlanmasna ya da en azndankullanclar tarafndan daha kolay kabullenilmesineneden olmutur.

Bu arada otuz yl kadar lkemizin yarmalartakviminde konutla ilgili hi bir gelime olmamtr.Ancak, 1981 ylnda nihayet dorudan gecekonduzerine bir yarma almtr. mar ve iskanbakanl Gecekondu nleme Blgeleri ve GeriKalm Yrelerde Kiralk Konut yarmasngerekletirmitir. Tm iyi niyetlere karn sonutaelde edilen projeler bitmi konutlardan ibaret vegecekondu olgusunun ieriini yakalamaktan okuzak olmutur. Daha sonraki yllar, konuta ilikin 5adet renci fikir proje yarmas , 1991 ylnda T.C.Kltr Bakanl Gzel Sanatlar Genel Mdrltarafndan Gelenekten Gelecee Evimiz konulubir fikir projesi yarmas gerekletirilmitir.Yarmann ad nasl bir sonu beklendiini iaretetmektedir, sonuta mitzellikle bir fikir projesi yarmasnda ne kmasgereken dnsel yap atlanm ve alt gelir grubuiin sonu alnamamtr. Bu tarihtengnmze kadar yarmalar dzeninde konuta ilikin

.

en 'gzel' ev birinci seil ir.

nemli bir

28

29

30

31

32

33

34

35

36

dolayl yoldan yasallatrlmaya allmsa dabaarlamamtr.

Dar gelirlilerin konut sorunlarnn zmneynelik olarak 1948 ylnda kabul edilen yasalarlaAnkara iin nemli olan, Yenimahalle konut blgesioluturulmutur. Ancak proje srecinin sonevresinde, arsa tahsisine gecekondusuolmayanlardan balanaca karar alnarak,gecekonducular bir anda devre d braklmtr.Zaten bu yllara gelindiinde, gecekondu Trkinsannn acil barnma ihtiyac olma anlamn oktanyitirmi, akgzlerin kazan kaps durumunagelmitir. Falih Rfk Atay zelliklemilletvekillerinin bu ii nasl organize ettiklerini,1946 ylndan sonra siyasi iktidarn ne tr dnlerverdiini, ok partili sistemin gecekonduyu hogren sylemi gndelik yaantmza naslyerletirdiini anlatmaktadr.

Bu dnemde konut sorununun mimarlk ortamnabir yansmas olarak 1948 ylnda, Ankara llerKooperatifi Ev Projeleri yarmas dzenlenmitir.Daha ok orta-st gelir grubuna hitap eden buyarma, sonuta ancak st gelir grubununbenimseyebilecei projelerin elde edilmesi ilesonulanmtr. Bu yarmadan bir sene sonra 1949ylnda Ankara Belediyesi Ucuz Evler projeyarmas almtr. En azndan adyla alt gelirgrubunu n plana karan yarmann, dlleri bile,alt gelir grubu hakknda ne dnld konusundanemli ip ular vermektedir. dl kategorisinde birkatl, 2 ve odal tiplerle birlikte iki katl 3, 4 ve 5odal tipler de mevcuttur. Ayn yl yarmayakarlan Emlak Bankas Ucuz Evler projeyarmas da ayn biimde alt tip projeyidllendirmitir. Bunlar 2, 3, 4 ve 5 odal tek katlevlerle iki katl 5 odal ev tipini iermektedir. Busonular mimarlk ortamnda dar gelirlilerin konutsorununun farkl ele alndnn bir gstergesi olarakdeerlendirilebilir.

Ayn yllarda Ankara belediyesi konut sorununuzmek adna ucuz arsa, ucuz konut elde etmek iinpek ok giriimde bulunmu ancak sonutaBelediye Meclisi, bakanla verilen arsa iinborlanma yetkisinin kullanlmamas nergesinikabul ederek, bu alandaki almalar durdurmutur.Oluturulan politikalar nceleri memur kesiminesonralar ise memurlar da kapsayan orta ve orta-stgelir guruplarna hizmet etmitir. Gelitirilen bazolumlu ilkeler de uygulamaya yansmam, hattabaz frsatlar karlmtr. frsatlarn karlmassadece Ankara iin deil Ankara'y rnek alan dierbelediyeler iin de geerli olmutur.

Grld gibi 950'li yllara gelinceye kadar konutsorunu, belediyelerin sorumluluu olarak elealnmtr. Bu durum 9 Mays 1958de 7116 saylmar ve skan Vekaleti Kurulu ve VazifeleriHakkndaki Kanun kabul edilinceye kadar byklde srmtr.

18

19

20

22

23

Bu

1

21

Bu arada 1950 ylnda Trk Yksek Mimarlar Birlii -Trk Yksek Mhendisler Birlii stanbul ubesiEskiehir Ucuz Ev Tipi proje yarmasngndeme getirmitir ama sonu dier yarmalarlaayn olmutur.

1960'l yllardaki hzl politik deiim ve balatlanplanl dnem 'Toplu Konut' retimini n planakarmtr. Be Yllk Kalknma anlar topluretimin nemini ve bundan faydalanmanngereklerini vurgulamlardr. Deiim-geliim, arsafiyatlarndaki art, bakentte o gn geerli olanYcel-U badin planndaki nemli deiimin nedeniolmutur. Ynetim erkinin srece mdahalelerininbir baka rnei olarak, plancnn olumsuz grnekarn mar dare Heyeti tarafndan 3.12.1960 gnve 609 sayl kararla Blge Kat Nizam Plannda katart kabul edilmitir. Bu kararla neredeyse tmAnkaraya nemli bir younluk art getirilmitir.

24

25

Pl

y

kaldklar, bildik eletirilerin banda gelmekt

Documents

dosya2